3. Zasady kodeksu cywilnego

Zasada równorzędności podmiotów - podmioty stosunków cywilnoprawnych mają równą pozycję, ta zasada ma tez wyraz w przyznaniu każdemu człowiekowi zdolności do czynności prawnych oraz konstrukcja praw podmiotowych

Zasada autonomii woli - wyraża się w możliwości swobodnego kształtowania treści stosunków cywilnoprawnych

Zasada poszanowania powszechnego odczucia sprawiedliwości - zasada łagodzenia skutków nadmiernego rygoryzmu przepisów prawnych przez klauzule generalne, bądź jako uwzględnienie pierwiastka słuszności w prawie cywilnym.

Zasada ochrony bezpieczeństwa obrotu - bezpieczeństwo obrotu wymaga, aby w określonych sytuacjach chronić interesy osoby działających w zaufaniu(ochrona osób działających w dobrej wierze)

Zasada jednakowej ochrony własności - jednakowa ochrona własności niezależnie od podmiotu

B. Zasady współżycia społecznego

Pod pojęciem zasad współżycia społecznego w polskim prawie należy rozumieć istniejące w polskim społeczeństwie normy postępowania obejmujące przede wszystkim normy moralne, ale także innego rodzaju normy. Można wymienić trzy grupy przepisów odwołujących się do zasad dobrej wiary:

przepisy, w których naruszenie zasad współżycia społecznego pociąga za sobą ujemne konsekwencje dla osoby naruszającej np. art. 5, 93, 754, 1008

przepisy, w których uzależniono powstanie, zmianę lub ustanie konkretnego prawa lub obowiązku od oceny danego stosunku prawnego z punktu widzenia zasad współżycia społecznego np. art. 411 pkt2, 440 , 144 1i 2

przepisy odsyłające do zasad współżycia społecznego jako kryterium pozwalającego doprowadzić treść stosunków cywilnoprawnych np. art. 56, 65, 354

6. źródła stosunków

Problematyka źródeł stosunku cywilnoprawnego to zagadnienia dotyczące zdarzeń prawnych, w wyniku których powstaje, ustaje lub ulega zmianie stosunke cywilnoprawny

Zdarzenia prawne - zdarzenie niezależne od woli ludzkiej powodujące ustanie, powstanie lub zmianę stosunku prawnego.

Działanie - zachowanie się człowieka aktywne bądź pasywne powodujące ustanie, powstanie lub zmianę stosunku prawnego. Działania dzielą się na:

czynności zmierzające wywołania skutków prawnych

oświadczenia woli

akt administracyjny - jednostronne oświadczenie odpowiedniego organu określające w sposób władczy sytuację prawna konkretnego adresata w konkretnej sprawie

konstytutywne orzeczenie sądowe - pociągają za sobą zmiany w sferze stosunków cywilnoprawnych

inne czyny - czyli działania z, którymi ustawa wiąże konkretne skutki prawne

czyny dozwolone - obejmują przejawy woli podobne do oświadczeń woli(zawiadomienia o pewnych zdarzeniach, czynności czysto faktyczne{zmierzają do osiągnięcia pozaprawnego skutku, jenak ustawa łączy z nimi także skutki prawne})

czyny niedozwolone - działania aktywne i zaniechania działań wbrew nakazowi ustawodawcy

Art. XXVIII.

Kto zaginął biorąc udział w działaniach wojennych, może być uznany za zmarłego po upływie roku licząc od końca roku kalendarzowego, w którym działania wojenne zostały zakończone. To samo dotyczy osoby, która zaginęła przebywając na obszarze objętym działaniami wojennymi, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że jej zaginięcie pozostaje w związku z wywołanym tymi działaniami niebezpieczeństwem dla życia.

Art. XXIX.

Kto zaginął będąc w czasie wojny lub działań wojennych pozbawiony wolności przez władze obcego państwa i osadzony w miejscu, gdzie jego życiu groziło szczególne niebezpieczeństwo, może być uznany za zmarłego po upływie roku licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wojna lub działania wojenne zostały zakończone.

Art. XXX.

Kto zaginął będąc w czasie wojny lub działań wojennych wywieziony przymusowo poza granice państwa, może być uznany za zmarłego po upływie lat trzech licząc od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył, nie wcześniej jednak niż po upływie lat dwóch licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wojna lub działania wojenne zostały zakończone.

Art. XXXI.

Jeżeli koniec terminów przewidzianych w art. 29 lub 30 kodeksu cywilnego przypada na okres wojny, lub działań wojennych, uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed upływem roku licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wojna lub działania wojenne zostały zakończone, chyba że według okoliczności nie mogły one mieć wpływu na wiadomości o życiu zaginionego.

Art. XXXII.

Bieg terminów do uznania za zmarłego liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym wojna lub działania wojenne zostały zakończone, rozpoczyna się dla zaginionych w związku z wojną 1939-1945 z dniem 9 maja 1945 r.

Art. XXXIII.

§ 1. Przepisy kodeksu cywilnego o uznaniu za zmarłego stosuje się także do zaginionych przed dniem wejścia kodeksu w życie.

§ 2. Jednakże chwilę domniemanej śmierci zaginionych przed dniem 1 października 1950 r. oznacza się według przepisów prawa osobowego (dekret z dnia 29 sierpnia 1945 r. - Dz.U. Nr 40, poz. 223).

Art. XXXIV.

Skutki uznanie za zmarłego ocenia się według przepisów kodeksu cywilnego także wtedy, gdy uznanie za zmarłego zostało orzeczone według przepisów dotychczasowych.

B. ustanie zdolności prawnej osoby fizycznej

1. śmierć osoby fizycznej - zdolność prawna ustaje z chwilą ustania bytu osoby. Dowodem zgonu jest akt stanu cywilnego

1. akt zgonu sporządzony przez kierownika urzędu stanu cywilnego w księgach stanu cywilnego. Warunki

• lekarskie śwoadecdwo zgon

• wystawione w odpowiednim urzędzie

• zwłoki

2. sądowe stwierdzenie zgonu stosowane kiedy któryś z warunków aktu zgonu nie morze zostać spełniony, w postanowieniu sąd określa chwilę śmierci, a jeśli nie jest to możliwe podaje chwilę najbardziej prawdopodobną

• śmierć niewątpliwa

• zgon nie został stwierdzony w zwykłym, przewidzianym ustawą trybie

Uznanie za zmarłego - następuje po przeprowadzeniu sądowego postępowania. Sąd oznacza chwilę śmierci, jest to najbardziej prawdopodobna chwila lub w braku przesłanek dzień w którym uznanie za zmarłego jest możliwe. W przypadku powrotu lub ustalenia, że osoba zmarła w innym momencie przeprowadza się nowe postępowanie. Uchylenie postępowania o uznaniu za zmarłego powoduje powrót wszystkich praw i obowiązków(jeśli żona wyszła za mąż nie uniewaznia się nowego związku)

• Stan zaginięcia

1. Zaginięcie w zwykłych okolicznościach - zaginiony morze zostać uznany za zmarłego jeśli upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego w, którym według istniejących wiadomości jeszcze żył

• 5 lat jęśli w chwili uznania za zmarłego zaginiony skończyłby 70 lat

• wydłużony jest jeśli zaginie dziecko do 13 lat

2. zaginięcie w okolicznościach kwalifikowanych - gdy zaginięcie następuje w okolicznościach wskazujących na większe zagrożenie śmiercią

2. Zdolność do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych jest to zdolność do nabywania praw i obowiązków przez samodzielne składanie oświadczeń woli.

• Wiek - zdolność do czynności prawnych jest ograniczona wiekiem

• Do 13 lat - brak zdolności do zawierania czynności prawnych poza drobnymi sprawami życia codziennego, pod warunkiem, że nie p[pociąga za sobą rażącego pokrzywdzenia osoby niezdolnej do czynności prawnych

• od 13 do 18 - ograniczona zdolność do czynności prawnych oznacza to, że osoba taka może dokonać pewnych oświadczeń woli osobiście a pewnych za zgoda prawnego opiekuna(rozporządzające i zobowiazujące)

• od 18 - pełna zdolność do czynności prawnych

• ubezwłasnowolnienie - polega na ograniczeniu lub odebraniu zdolności do czynności prawnych

• całkowite - można orzec w stosunku do osoby, która ukończyła lat 13 jeżeli na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, albo innego rodzaju za burzeń psychicznych nie jest w stanie kierować swoim postepowaniem

• częściowe - cofa osobę pełnoletnia do stanu osoby między 13 a 18 rokiem zycia

Pewne wyjatki(swoboda rozporzadzania)

• Umowy należące do drobnych spraw życia codziennego

• Rozporządzanie swoimi zarobkami

• Czynności dotyczące przedmiotów majątkowych oddanych przez przedstawiciela do swobodnego użytku

4. Stan cywilny osoby fizycznej

stan cywilny człowieka - to dane ujawnione w księgach stanu cywilnego, a także inne dane określające jego sytuację w społeczeństwie, indywidualizujące go jako podmiot prawa cywilnego. (stan cywilny danej osoby jest jeden niepodzielny, a zmiany w nim mogą następować w wyniku zdarzeń prawnych z którymi ustawa wiąże taki skutek)

5. Dobra osobiste osoby fizycznej i ich ochrona

A. Pojęcie i charakter prawny

Dobra osobiste - wartości związane związane z jednostką ludzką (indywidualne wartości świata uczuć , stanu życia psychicznego człowieka), każdemu dobru osobistemu odpowiada prawo podmiotowe, prawa te mają charakter bezwzględny i pozostaja pod ochrona wszystkich dziedzin prawa.

B. Ochrona dóbr osobistych

Z ochrony można skorzystać zarówno w warunkach kiedy to dobro jest zagrozone jak i wtedy kiedy zostało już naruszone. W pierwszym przypadku właściciel dobra ma prawo żądać zaprzestania takiego działania, a w razie jego naruszenia usunięcia skutków bezprawnego działania, na koniec jest możliwe ządanie zadość uczynienia odszkodowania pieniężnego lub zapłaty określonej sumy pieniędzy na cele społeczne.

Art. 189 kpc. Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

1. Jednostki organizacyjne określone w art. 33¹ k.c.

Ułomne osoby prawne - czyli jednostki organizacyjne, które charakteryzują się cechami charakterystycznymi dla osób prawnych, a do stania się pełną osobą prawną brakowało im tylko wyposażenia w osobowość prawną przez ustawę(ułomne osoby prawne nie tworzą całkowicie odmiennych podmiotów, osoba tworząca/właściciel/członkowie odpowiada własnym majątkiem za długi „osoby”) W obecnym stanie prawnym ułomnymi osobami prawnymi są np.:

1. spółki osobowe

2. wspólnoty mieszkaniowe

3. stowarzyszenia zwykłe















5. Pożytki rzeczy i prawa

pożytki - korzyści majątkowe osiągane w wyniku posiadania rzeczy

pożytki naturalne rzeczy - to są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, jeśli według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy

pożytki cywilne z rzeczy - dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego

pożytki prawa - to dochody, które prawo przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem




5. Powstanie i ustanie bytu osoby prawnej

• System aktów organu państwa - inicjatywa i powołanie do życia danej osoby prawnej, następuje przez wydanie aktu władzy państwowej

• System koncesyjny - inicjatywa powołania osoby prawnej jest inicjatywa społeczną, a decyzja o jej powstaniu jest uzależniona od decyzji stosownego organu państwowego

• System normatywny - w ustawie są zawarte przesłanki, których przesłanki są niezbędne do stworzenia osoby prawnej(w takich wypadkach byt osoby prawnej jest jeszcze uzależniony od wpisania jej do rejestru)

Ustanie bytu osoby prawnej - Zakończenie prawnego istnienia jednostki organizacyjnej jako podmiotu prawa cywilnego podlega określonym procedurom




6. Zdolność prawna osoby prawnej

Zdolność prawna osoby prawnej z reguły jest zdolności ograniczoną wynikają one przede wszystkim z tego, że:

1. jest to jednostka organizacyjna a nie człowiek nie może być podmiotem tych wszystkich praw i obowiązków, które są związane z naturalnymi właściwościami człowieka(np. wynikające ze stanu małżeństwa)

2. ograniczenia wynikające z ustawy

3. ograniczenia statutowe - wewnętrzne

7. Zdolność do czynności prawnych osób prawnych

Zdolność do czynności prawnych osób prawnych jest zawsze nieograniczona. Osoba prawna działa działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na statucie.

Rzekomy organ osoby prawnej - istnieje wtedy, kiedy dana osoba nie jest organem osoby prawnej, a także, kiedy osoba przekracza swoje kompetencje. Konsekwencja takiego działania jest zwrot pobranych pożytków oraz naprawienia szkód wyrządzonych takim zachowaniem.

9. Rodzaje osób prawnych

• Skarb państwa - jest jedyna osoba prawną, która kodeks cywilny wyposaza w osobowość prawna . Skarb państwa jest rozumiany jako państwo działające w stosunkach cywilnoprawnych. Cechy szczególne

• Istnieje tak długo jak istnieje państwo

• jego powstanie nie wymaga wpisu do rejestru

• nie ma swojej siedziby

• nie ma organów

• inne państwowe osoby prawne - Czyli jednostki, których mienie jest przede wszystkim w sensie ekonomicznym, mieniem państwowym. Maja one własny majątek i nie odpowiadają za zobowiązania skarbu państwa. Realizują one gospodarcze cele państwa a także pełnia określone funkcje publiczn.

• Komunalne - jednostki samorządu terytorialnego na podstawie konstytucji maja osobowość prawną.

• Inne osoby prawne

• Korporacyjne osoby prawne - charakteryzują się tym, że stanowią związki członków osoby prawnej. Członkowie takiej osoby płacą składki lub wnoszą udziały co stanowi majątek tej osoby prawnej. Każdemu z członków przysługują pewne uprawnienia związane z decyzjami związanymi z działalnością osoby prawnej

• Osoby prawne typu zakładowego - Substratem takich osób prawnych jest majątek lub dystynatariusze

• Osoby prawne kościelne - kościoły żądzą się w Polsce własnymi prawami akceptowanymi przez państwo stąd z poszczególnymi kościołami zostały zawarte uregulowania nadające im osobowość prawną

Powództwo o ustalenie macierzyństwa może wnieść:

• dziecko,

• kobieta, której macierzyństwo dotyczy wynik postepowania,

• mężczyzna, którego ojcostwo dotycz wyniki postępowania,

• osoba, pragnąca zaadoptować dziecko,

• prokurator.

Ponadto mozlwie jest wniesienie powództwa o zaprzeczenie macierzyństwa.

Odp. Na pyt. 21 Prawnomaterialne znaczenie zasady prawdy obiektywnej w sprawach o ustalenie lub obalenie ojcostwa oznacza przede wszystkim, że powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka nie może być oddalone na tej podstawie, że zawarte w nim żądanie stanowi realizację prawa podmiotowego sprzeczną z zasadami współżycia społecznego (art. 5 kc); ustalenie bowiem prawidłowego składu rodziny leży przede wszystkim w interesie społecznym. Zasady więc współżycia społecznego mogą stanowić podstawę oddalenia takiego powództwa tylko zupełnie wyjątkowo i w zasadzie tylko w sprawach o zaprzeczenie macierzyństwa (por. uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 7 czerwca 1971 r. III CZP 87/70 OSNCP 1972/3 poz. 42).

Odp. Na pyt.25 exceptio plurium concumbentium [łac.], zarzut pozwanego o ojcostwo, że w okresie poczęcia dziecka matka obcowała także z innym mężczyzną.

Prawo cywilne opiera się na pewnych zasadach: 1) zasada prawnej ochrony własności - państwo chroni własność i prawo do dziedziczenia. Wywłaszczenie jest dopuszczalne w przypadkach przewidzianych przez prawo i za ekwiwalentnym odszkodowaniem. Przepadek rzeczy jest możliwy jedynie na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu. Jest to zasada wynikająca z Konstytucji. 2) zasada prawa do sądu - wynika z Konstytucji i stanowi że każdy ma prawo do sprawiedliwego, jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, niezawisły sąd. W przypadku prawa cywilnego pozycja stron jest równorzędna,a spory między stronami rozstrzyga niezależny sąd. Nie obowiązuje zasada podporządkowania. 3) obowiązek ochrony konsumenta - zasada konstytucyjna. Nakłada na władze publiczne obowiązek ochrony konsumentów, użytkowników, najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności, bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. 4) zasada ochrony osoby ludzkiej - polega na przyznaniu każdemu człowiekowi zdolności prawnej i zapewnieniu swobodnego korzystania z dóbr osobistych. Prawo nam chroni prawa nabyte. 5) zasada swobody umów - fundamentalna, najważniejsza zasada prawa cywilnego. Opiera się ona na twierdzeniu iż człowiek jest istota wolną, posiada wolną wolę, dzięki której może dowolnie kształtować swoją sytuację prawną. Istnieją pewne ograniczenia w tym zakresie np. ustawy i klauzule generalne. (klauzule generalne - zasady współżycia społecznego, dobre obyczaje np. interes dziecka, interes rodziny) 6) zasada dobrej wiary - uzależnia ona skutki prawne jakiegoś działania o dobrej lub złej wiary. Dobrą wiarę przyjmuje się do chwili wskazania, że podmiot działał w złej wierze np. zasiedzenia, przemilczenie. 7) zasada ochrony praw nabytych - polega na poszanowaniu przez prawodawcę przekonania obywateli, że prawo nie będzie bez szczególnego uzasadnienia naruszało uzyskanych przez nich praw i ich sytuacji prawnej. (prawo nie działa wstecz tzn. jeżeli czyn, który został popełniony nie jest jeszcze ustalony za przestępstwo to nie można karać sprawcy) 8) zasada ciężaru dowodów - oznacza, że ciężar udowodnienia danego faktu spoczywa na tej osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Art. 545. ⁽⁵²⁹⁾ § 1. Wniosek o ubezwłasnowolnienie może zgłosić:

  1)   małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie;

  2)   jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo;

  3)   jej przedstawiciel ustawowy.

§ 2. Krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie mogą zgłaszać tego wniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego.

§ 3. Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletniości osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

§ 4. ⁽⁵³⁰⁾ Kto zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny do jednego tysiąca złotych.

Odp. Na pyt. 42 Reprezentacja łączna natomiast polega na łącznym współdziałaniu co najmniej dwóch osób przy dokonywaniu czynności prawnej. Reprezentacja łączna może mieć charakter reprezentacji "czystej" bądź też mieszanej. Wyróżnikiem jest charakter źródła umocowania. Jeżeli reprezentację wykonują łącznie osoby o jednorodnym źródle umocowania, wtedy mamy do czynienia z reprezentacją łączną "czystą". Sytuacja taka występuje, gdy spółkę reprezentują łącznie dwaj członkowie zarządu lub dwaj prokurenci łącznie, podobnie w przypadku dwóch pełnomocników (mających jednorodne umocowanie umowne) ustanowionych na mocy przepisów kodeksu cywilnego i dwóch likwidatorów.

Odp. Na pyt.44 Zadania Prokuratorii Generalnej

Do zadań Prokuratorii Generalnej należy:

• wyłączne zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed Sądem Najwyższym i Naczelnym Sądem Administracyjnym - na mocy ustawy nowelizacyjnej Prokuratoria Generalna utraciła kompetencje do wykonywania zastępstwa procesowego Skarbu Państwa (SP) przed NSA (jak również przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi). Celem nowelizacji było unikniecie negatywnych sporów kompetencyjnych związanych z wykonywaniem przez SP zastępstwa procesowego przed sądami administracyjnymi (...) Źródło: Komentarz do ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. M. Dziurda (...) , 2006 LexisNexis

• zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed sądami powszechnymi, wojskowymi, administracyjnymi i polubownymi

• zastępstwo Rzeczypospolitej Polskiej przed sądami, trybunałami i innymi organami orzekającymi w stosunkach międzynarodowych

• wydawanie opinii prawnych

odp. Na pyt. 48.

Art. 448. ⁽¹⁸⁸⁾ W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.

6. Zawarcie umowy

• Negocjacje - ustalanie przez strony treści oświadczenia woli, zwykle są podejmowane w wyniku zaproszenia wysyłanego przez jedną stronę drugiej. Umowa zostaje zawarta po uzgodnieniu wszystkich jej postanowień Negocjacje powinny być prowadzone z zachowanie dobrych obyczajów:

• Rzeczywisty zamiar powzięcia umowy

• Zachowanie dyskrecji w sprawach z zastrzeżeniem dyskrecji oraz nie wykorzystywanie takich informacji dla własnych celów

• Oferta - to oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, jeśli to oświadczenie zawiera istotne postanowienia umowy.(jest stanowczą propozycją zawarcia konkretnej umowy). Związanie umowa oznacza, że przyjęcie jej przez adresata prowadzi do zawarcia umowy o treści określonej w ofercie. Oferta morze zostać złożona w formie tradycyjnej(wiąże oferenta w czasie oznaczonym prze niego w umowie, w innych przypadkach [złożona osobiście lub za pośrednictwem środków bezpośredniego porozumienia potwierdzenie musi się odbyć niezwłocznie][w razie złożenia jej w inny sposób przestaje obowiązywać, z upływem czasu w, którym składający oferte mógł w zwykłym toku otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionej zwłoki]) lub elektronicznej(związanie umową <=> natychmiastowe potwierdzenie przez adresata). W razie przyjścia oferty z opóźnieniem nie wynikającym z winy ofertobiorcy oferta jest ważna chyba, że oferent bezzwłocznie poinformuje o nie przyjęciu zgody. Odwołanie oferty między przedsiębiorcami jest możliwe przed wysłaniem zgody na związanie się umową, niemożliwe jest jednak odwołanie oferty jeśli wynika to z jej treści lub wyznaczono termin przyjęcia

• Aukcja i przetarg -

• Postępowanie aukcyjne jest inicjowane przez organizatora przetargu, który ogłasza aukcję lub przetarg, w ogłoszeniu tym musi się znajdować określenie(miejsca, czasu, zasad i przedmiotu przetargu), zmiany w ogłoszeniu mogą być dokonane jedynie jeśli zawarta w nim klauzula na to pozwalała.

• Osoby uczestniczące w aukcji/przetargu składają oferty w czasie wyznaczonym w ogłoszeniu(od tego momentu oferenta wiąże regulamin aukcji/przetargu), oferta przestaje obowiązywać gdy złoży się ofertę korzystniejsza, kiedy zostanie wybrana inna oferta lub gdy przetarg zostanie zamknięty bez wybrania oferty

• Wygrana przetarg/aukcja

• Aukcja - oferty są składane kolejno wygrywa ten kto złożył ostatnią najkorzystniejszą ofertę (jeśli jednak umowa warunkuje ważność umowy od innych przesłanek najpierw musza być one spełnione), osoba wygrywająca i organizator aukcji nabywają roszczenie o zawarcie umowy

• Przetarg - organizator czeka na składanie mu ofert w formie pisemnej, po upływie terminu organizator dokonuje wyboru najkorzystniejszej oferty lub zamyka przetarg bez wyłonienia oferty, po wyborze oferty organizator ma obowiązek bezzwłocznego poinformowania o tym uczestników aukcji

• Wadium - jest to instytucja stanowiąca zabezpieczenie przed uczestnictwem w licytacjach osób, które nie mają stanowczego zamiaru zawarcia umowy, albo nie sa w stanie podołać cenie wylicytowanej. Wadium - zabezpieczenie pieniężne lub rzeczowe wypłacane organizatorowi aukcji, w celu przystąpienia do niej(zabezpieczenie za uczestnictwo), w razie nie wywiązania się z oferty wadium przepada na rzecz organizatora lub są z niego zaspokajane roszczenia)

• Zmowa przetargowa - uczestnik przetargu/aukcji lub osoba działająca z nim w porozumieniu wpłynęła na wynik aukcji - w takich przypadkach organizatorowi lub uczestnikowi aukcji przysługuje prawo wystąpienia do sądu z żądaniem unieważnienia aukcji/ przetargu.

8. Wady oświadczeń woli

Wada oświadczenia woli - nieprawidłowość w procesie woli towarzysząca jej powzięciu lub uzewnętrznieniu

• Brak świadomości albo swobody - zgodnie z art. 82 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli(nieważność czynności)

• Stan wyłączający świadomość - to min. break rozeznania niemożność rozumienia własnych posunięć i posunięć innych osób; niezdawanie sobie sprawy za znaczenia i skutków własnego postępowania.

• Stan wyłączający swobodę - musi wynikać ze stanu, w jakim znalazła się osoba a nie z przyczyn zewnętrznych (np. manie prześladowcze, choroba psychiczna,, niedorozwój umysłowy )

• Pozorność - złożenie oświadczenia woli drugiej stronie za jej zgodą bez zamiaru wywołania skutków prawych(nieważność czynności) Przesłanki:

• Oświadczenie złożone dla pozoru

• Oświadczenie musi być złożone drugiej osobie

• Druga osoba musi mieć śiowadomość, że oświadczenie jest składane dla pozoru i musi zaakceptować brak zamiaru wywołania skutków prawnych

• Błąd - to mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie spraw lub brak takiego wyobrażenia. (możliwość uchylenia się od skutków)Przesłanki:

• Błąd dotyczy czynności prawnej - kiedy mylne wyobrażenie podmiotu składającego oświadczeniw woli dotyczy któregokolwiek elementów składających się na treść czynności prawnej, a wynikających także z ustawy, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów

• Błąd istotny - gdy uzasadnia przypuszczenie, że gdyby zawierajacy umowę nie mylił się w tym punkcie nie zawarł by umowy.

• Błąd wywołany przez tę osobę choćby bez jej winy, albo gdy wiedziała o błędzie lub mogła go z łatwością zauważyć(tylko dwustronne odpłatne)

• Podstęp - kwalifikowana wersja błędu (brak przesłanek błędu) (możliwość uchylenia się od skutków)

• Groźba - to wywołanie u innej osoby stanu obawy, pod wpływem którego osoba ta składa oświadczenie woli o treści pożądanej przez grożącego(możliwość uchylenia się od skutków); powinna spełniać dwa warunki;

• Adresat mógł obawiać się, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo fizyczne lub majątkowe.

• Groźba musi mieć na celu zmuszenie do wydania oświadczenia woli(żądanie)

9. Skutki wadliwości czynności prawnej

Nieważność bezwzględna - powoduje ona, że dokonana czynność nie wywołuje zamierzonych przez strony skutków prawnych(tak jakby czynność nie została w ogóle dokonana i nie może być konwalidowana)

Nieważność względna - sankcja polegająca na możliwości uchylenia ważności dokonanej czynności prawnej pozostaje ważna dopóki podmiot upoważniony w ustawie nie skorzysta z przyznanego mu uprawnienia wzruszalności, jeśli skorzysta z tego prawa i unieważni czynność to uczyni to ze skutkiem wstecznym. (może ulec konwalidacji)

Bezskuteczność względna - czynność prawna nie wywołuje zamierzonych skutków wobec osób oznaczonych, wobec pozostałych jest w pełni skuteczna (przysługuje osobie trzeciej, której ta czynność narusza prawa)

Bezskuteczność zawieszona

Bezskuteczność zawieszona - stanowi sankcję czynności dokonywanych bez zgody osoby trzeciej kiedy ustawa wymaga takie zgody. Zgoda taka może zostać wyrażona w sposób wyraźny lub dorozumiany. W wyniku braku zgody czynność przybiera formę czynności niezupełnej/kulejącej tzn. ,że nie wiadomo czy wywrze skutki.

Status cywilnoprawny nasciturusa

• Urodzenie poprzedza okres życia prenatalnego człowieka, który zaczyna się w momencie zapłodnienia.

• Status cywilnoprawny nasciturusa nie jest obecnie wyraźnie określony w przepisach prawnych.

• ustawa z 7.1.1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, zmieniła art. 8 kc dodając § 2 „Zdolność prawną ma również dziecko poczęte; jednakże prawa i zobowiązania majątkowe uzyskuje ono pod warunkiem, że urodzi się żywe", ale nowelizacja tej ustawy w 1996 r. skreśliła ten przepis.

• istnieje szereg przepisów szczegółowych, które chronią interesy człowieka, ze względu na zdarzenia, jakie mialy miejsce w okresie jego życia prenatalnego.

• art. 927 § 2 w zw. z art. 972 kc - dot. spadku;

• art. 446¹ kc - dot. dochodzenia odszkodowania za szkody doznane przed urodzeniem;

• art. 75 KRO, który wyraźnie dopuszcza uznanie dziecka jeszcze nie urodzonego.

• judykatura SN uznała nabycie praw (roszczeń) przez człowieka w następstwie także innych zdarzeń z okresu jego życia prenatalnego (np. sprawa odszkodowania z PZU na rzecz dziecka urodzonego po śmierci ojca, która nastąpiła w wyniku wypadku objętego odszkodowaniem; OSN 1972, poz. 59, czy orzeczenie NSA dopuszczające darowiznę na rzecz dziecka poczętego (OSP 1987, poz. 26).

Koncepcja warunkowej zdolności praw­nej → przysługuje ona nasciturusowi pod warunkiem zawieszającym, że nasciturus urodzi się żywy. Prawa nie mogą być wykonywane, a jedynie zabezpie­czone w oczekiwaniu, czy dziecko urodzi się żywe. Chodzi o warunek nie w ścisłym tego słowa znaczeniu (art. 89 kc), lecz o tzw. conditio iuris → czyli status warunkowej zdolności prawnej nasciturusa nie jest wyjątkiem od ogólnej zasady w art. 8 kc. ale szczególnym jej przypadkiem.

• podobnie w przypadku ekspektatywy (prawo tymczasowe) - które nie jest wyjątkiem od prawa podmiotowego, lecz szczególną jego postacią, chroniącą interesy podmiotu związane z oczekiwaniem, że prawo podmioto­we w pełnym zakresie i definitywnie w przyszłości nabędzie.

• Można więc przyjąć → nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur.

pośrednie potwierdzenie w instytu­cji kuratora nasciturusa (tzw. curator ventris) w art. 182 KRO → dla strzeżenia przyszłych praw dziecka → tzn. jakiekolwiek przyszłe prawa podmiotowe dziecka. Kuratela kończy się z chwila urodzenia dziecka (ustaje stan niepewności co do losów jego praw, a rodzice mogą zacząć wykonywać swoja władzę rodzicielską)

Postanowienie o stwierdzeniu zgonu

• wydawane gdy akt zgonu nie został sporządzony i gdy w wyniku postępowania dowodowego sąd dojdzie do przekonania, że śmierć danej osoby jest niewątpliwa (art. 535 KPC). chwila śmierci - w razie wątpliwości ta najbardziej prawdopodobna.

• niekonieczne są zeznania świadków, którzy widzieli zwłoki, np. w przypadku zeznania zespołu górników dotyczących zasypanych górników, których ciał nie odnaleziono.

Jeśli księgi stanu cywilnego uległyby zniszczeniu, lub niemożliwe/szczególnie trudne jest uzyskanie odpisu np. zza granicy, to treść tego aktu odtwarza kierownik urzędu stanu cywilnego (art. 34, 35 PrASC).

Postanowienie o uznaniu za zmarłego

• wydaje sąd, gdy człowiek zaginął (tzn. mimo upływu określonego w art. 29 kc terminu i przeprowadzenia odpowiedniego postępowania wyjaśniającego nie da się ustalić, czy dana osoba żyje, czy zmarła).

• wiąże wszystkie osoby do chwili odrębnego postanowienia w razie gdyby zaginiona osoba okazała się żywa, lub w razie stwierdzenia innej chwili śmierci.

• zmierza do zakończenia stanu niepewności niekorzystnego dla interesów indywidualnych i społecznych

• System prawny łączy z zaginięciem człowieka takie same skutki prawne, jak z jego śmiercią (art. 31 kc).

• ma charakter konstytutywny - decyzja sądu wywołuje skutki prawne, ale nie od chwili wydania orzeczenia o uznaniu za zmarłego (ex nunc), lecz od momentu ziszczenia się zdarzeń w orzeczeniach tych ustalonych (ex tunc).

• Termin - 10 lat - skrócony do lat 5 w przypadku osoby, która zaginęła w wieku 65 lat lub przedłużenia do maksymalnie lat 23 (aż osoba zaginiona w roku wydania postanowienia potencjalnie miałaby lat 24)

• Chwila śmierci określana jest przez sąd - albo najbardziej prawdopodobna ze względu na okoliczności, albo pierwszy dzień terminu, z które­go upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe.

• jeśli nie ma godziny określonej w postanowieniu przyjmuje się że zmarł o 24.00.

• Termin do orzeczenia o uznaniu za zmarłego skraca się w przypadku, gdy zaginięcie zostało spowodowane katastrofą.

• Jeśli wiele osób zmarło podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, to w razie wątpliwości przyjmuje się, że zmarły one równocześnie.

• pewne przepisy dot. uznania za zmarłego znajdują się w przepisach wprowadzających kc, ale ze względu na miniony czas nie znajdują już praktycznego zastosowania.

OCHRONA DÓBR OSOBISTYCH

I. Pojęcie i rodzaje

• Dobra osobiste → doktrynalna definicja obiektywna - uznane przez system prawny wartości (tj. wysoko cenione stany rzeczy), obejmujące fizyczną i psychiczną inte­gralność człowieka, jego indywidualność oraz godność i pozycję w społeczeństwie, stanowiące przesłankę samorealizacji osoby ludzkiej → pogląd dominujący

• subiektywna definicja - indy­widualne wartości uczuć, stanu życia psychicznego człowieka - Grzybowski, a za nim Wolter, Ignatowicz, Stefaniuk.

• przysługują każdej osobie fizycznej i są nieodłączne związane z człowiekiem, bez względu na stan jego psychiki i stopień wrażliwości.

• są to dobra niematerialne (nie dają się wyrazić w pieniądzu), ale pośrednio mogą wpływać na sytuację ekonomiczną człowieka.

• zjawisko tzw. ko­mercjalizacji dóbr osobistych - tzn. traktowanie ich jako reprezentujących same przez się wartość rynkową i w związku z tym zbywalne i odpłatne (np. w razie otrzymania zapłaty za pozowanie do obrazu lub zdjęć)

• prowadzi to do pewnego ograniczenia systemu ochrony dóbr osobistych uwzględniającego w pewnej mierze interesy tego, kto za korzystanie z nich zapłacił.

• Typy dóbr osobistych wskazuje art. 23 kc (niewyczerpujący wykaz). Do ustalenia ich dokładnego znaczenia wychodzi się poza powszechne reguły znaczeniowe języka, uwzględniając ich znaczenie w zespołach szczególnych reguł prawnych, a także oceniając je na bazie funkcjonujących ocen społecznych → art. 23 nie może być jednak traktowany jako klauzula generalna.

• wyinterpretowanie kolejnych typów dóbr osobistych umożliwiają przepisy konstytucyjne (w szczególności art. 30 K.) oraz międzyna­rodowe konwencje, a także ustawodawstwo szczególne.

• judykatura i doktryna w drodze twórczej wykładni powiększa kategorie tych dóbr na podstawie min. poglądów w społeczeństwie. Jest to odpowiedź na wzrastające uznanie dla uznania osoby ludzkiej oraz na zagrożenia związane z rozwojem techniki czy nieodpowiedniego korzystania z wolności

III. Przesłanki ochrony

Bezprawność

• ochrona przed naruszeniem bezprawnym, ale niekoniecznie zawinionym → typowe dla wszystkich konstrukcji ochronnych opartych na prawach podmiotowych bezwzględnych - w przeciwień­stwie do ochrony deliktowej lub karnej.

• ważne więc kryteria obiektywne a nie subiektywne

• wg art. 24 kc domniemywa się bezprawność czynu naruszającego dobro osobiste, ale bezprawność może dotyczyć praw podmiotowych, a nie samych dóbr (np. pozbawienie wolności jest naruszeniem dobra osobistego, ale niekoniecznie prawa podmiotowego, jeśli nastąpiło na podstawie np. sadowego nakazu zatrzymania)]

• domniemanie to ma charakter ogólny → każde naruszenie dobra osobistego bez wskazania podstawy prawnej, jest naruszeniem prawa osobistego.

• Wzajemne naruszania dóbr osobistych nie uchylają odpowiedzialności każ­dego ze sprawców.

• Godność każdej osoby, nawet o złej reputacji, zasługuje na ochro­nę przed naruszeniami jej dóbr osobistych.

Uchylenie bezprawności

• Kwestia uchylenia bezprawności jest sprzeczna, ale na gruncie przepisów można wyróżnić 3 typy:

I. Zgoda uprawnionego

• uzasadnienie w konstrukcji prawa podmiotowego - założenie swobody korzystania z prawa i w praktyce życia codziennego (np. zgoda na operację).

• nie może być udzielona jeśli działanie narusza normy bezwzględnie wiążące (np. zakaz eutanazji) albo jeśli dotyczy osób trzecich (np. PrAut - zakaz publikowania korespondencji za zgodą autora, ale bez zgody nadawcy)

• nieodłączność dóbr osobistych → zgoda nie powoduje przeniesienia danego prawa ani jego wygaśnięcia, ale do konkretnego wykonania prawa → ma charakter odwołalny.

• do jej udzielenia wystarczy rozeznanie, a nie jest konieczna zdolność do czynności prawnych, ale ustawa o ochronie danych osobowych - konieczne jest wyraźne oświadczenie woli (nie dorozumiane lub domniemane)

• skutki praw­ne (uchylenie bezprawności) następują tu niezależnie od woli wyrażającego zgodę

zgoda nie jest czynno­ścią prawną, lecz należy do klasy działań do nich podobnych - inaczej doktryna szwajcarska.

II. Działanie na podstawie przepisu lub w wykonaniu prawa podmioto­wego

• nawet bez zgody (np. przypadki przymusowego leczenia; ogłaszanie listów gończych z fotografią osoby poszukiwanej; ograniczenie wolności w zakładach karnych lub zakładach dla psychicznie chorych; prawo podmiotowe wynajmującego do kontrolowania stanu wynaję­tego lokalu).

III. Działanie w ochronie uzasadnionego interesu społecznego

• osobiste prawa podmiotowe nie mogą być nadużywane, ale działanie w obronie uzasadnionego interesu społecznego nie jest uznane za ogólną przesłankę ograniczającą treść prawa podmiotowego, gdyż prowadziłoby to do istotnego osłabienia ochrony dóbr osobistych, która ma preferowaną pozycję w systemie praw

ELEMENTY CZYNNOŚCI PRAWNEJ

I. Rodzaje

• dla ustalenia skutków uregulowanych w ustawie typów czynności prawnych

Essentialia negotii (elementy przedmiotowe istotne)

• ustawowo wyróżnione cechy, według których dokonuje się kwalifikacji konkretnej czynności prawnej do ustawowo wyróżnionych typów czynności prawnych, choć należy pamiętać, że w kwalifikacji czynności prawnej ważne są czasem właściwości podmiotów;

Naturalia negotii (elementy nieistotne)

• wskazane są w ustawie jako skutki prawne dokonania czynności prawnej określonego typu, np. przepisy o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej, a określenie tych skutków w treści czynności prawnej jest do­puszczalne, ale niekonieczne do tego, aby one nastąpiły.

Accidentalia negotii (elementy dodatkowe)

• w odróżnieniu od naturalia negotii zastrzeżenie ich w treści czynności stanowi konieczną przesłankę wystąpienia wskazanych w nich skutków prawnych, a w odróżnieniu od essentialia negotii nie określają one cech swoistych dla danego typu czynności prawnej → bierna rola w procesie kwalifika­cji czynności prawnych;

• czasem prawo dokładniej reguluje ich konsekwencje prawne, w razie ich zamieszczenia:

• accidentalia negotii uregulowane samoistnie - bez związku z określonym typem czynności prawnych, jak np. warunek (art. 89 kc), termin (art. 110 kc), zadatek (art. 394 kc), prawo odstąpienia (art. 395 kc), odstępne (art. 396 kc), kara umowna (art. 483-485 kc), wadium (art. 70⁴ kc);

• accidentalia negotii uregulowane w ramach określonego typu czynności prawnych - jak np. postanowienia dotyczące tzw. dodatkowych świadczeń w umowie kontraktacji (art. 613, 615 kc) lub zastrzeżenie polecenia w umowie darowizny (art. 893-895 kc).

IV. Błąd

Pojęcie

• błąd - niezgodność między obiektywną rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości człowieka. Ma doniosłość prawną tylko wtedy, gdy dotyczy treści czynności prawnej (art. 84 § 1 zd. 2 kc) i gdy jest istotny (art. 84 § 2 kc).

• podmiot działa pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej, jeśli ostatecznie ustalony w następstwie przeprowadzonej wykładni (opartej na wszystkich oświadczeniach woli w pełni zrekonstruowanych) sens czynności prawnej nie odpowiada wyobrażeniom podmiotu składającego oświadczenie woli:

• może dot. cech przedmiotu, treści zachować, oceny, czy jest to czynność prawna i jakiego rodzaju, jak również przekonanie o nakazach ustawowych dot. czynności.

• nie może dot. okoliczności nieuregulowa­nych w czynności prawnej, nawet jeśli miały wpływ na nią.

• też poza treścią są dalsze skutki określone w przepisach, ustalonych zwyczajach, czy zasadach współżycia społecznego → kwestia kontrowersyjna.

• istotny błąd należy oceniać według kryteriów zindywidualizowanych, ale i obiektywnych.

Tytuł X. OCHRONA WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA

Art. 527. § 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

§ 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

§ 4. ⁽²⁰⁴⁾ Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Art. 528. Jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Art. 529. Jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.

Art. 530. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała.

Art. 531. § 1. Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.

§ 2. W wypadku gdy osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią, wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne.

Art. 532. Wierzyciel, względem którego czynność prawna dłużnika została uznana za bezskuteczną, może z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.

Art. 533. Osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.

Art. 534. Uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności.

Pyt.63 Względna bezskuteczność jest wtedy, gdy czynność prawna nie wywiera skutków prawnych tylko względem konkretnych osób chronionych przez prawo. Art. 527 kc przewiduje ochronę wierzyciela, w razie niewypłacalności dłużnika, stanowiąc, że. „jeśli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego ".

Skarga pauliańska - rodzaj powództwa, którego treścią jest żądanie uznania danej czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela, którego sytuacja pogorszyła się wskutek tej czynności.

Pyt. 64. Bezskuteczność zawieszona to jedna z możliwych konsekwencji wadliwej czynności prawnej, która przejawia się tymczasowym brakiem skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z jej prawidłowym dokonaniem. Bezskuteczność zawieszona zachodzi, gdy wada czynności prawnej polega na braku wymaganej zgodnie z ustawą zgody osoby trzeciej na jej dokonanie. Są to następujące przypadki:

• umowa zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody jej przedstawiciela ustawowego,

• umowa zawarta w cudzym imieniu przez osobę, która podaje się za pełnomocnika innej osoby bez stosownego umocowania, albo przekracza zakres udzielonego pełnomocnictwa (tzw. falsus procurator),

• jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu przez osobę, która podaje się za pełnomocnika innej osoby bez stosownego umocowania, albo przekracza zakres udzielonego pełnomocnictwa, jeżeli osoba, do której czynność jest skierowana, zgodziła się na działanie bez umocowania

• umowa zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością dokonana bez zgody spółki

• umowa zawarta przez jednego z małżonków bez zgody drugiego prowadząca do:

• zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków

• zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal

• zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa

• darowizna z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych, dokonana przez jednego z małżonków bez zgody drugiego.

Pyt.71 Art. 442¹. ⁽¹⁸⁴⁾ § 1. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

§ 2. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

§ 3. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

§ 4. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletniości.

K.P.C. DZIAŁ IV. POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O NARUSZENIE POSIADANIA

Art. 478. W sprawach o naruszenie posiadania sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego.

Art. 479. W sprawach o naruszenie posiadania powództwo wzajemne nie jest dopuszczalne.

Pyt.100.

Art. 6 ustawy o księgach wieczystych i hipotece

1. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie chroni rozporządzeń nieodpłatnych albo dokonanych na rzecz nabywcy działającego w złej wierze.

2. W złej wierze jest ten, kto wie, że treść księgi wieczystej jest niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym, albo ten, kto z łatwością mógł się o tym dowiedzieć.

3. Jeżeli do dokonania rozporządzenia potrzebny jest wpis w księdze wieczystej, chwila złożenia wniosku o wpis jest rozstrzygająca dla oceny dobrej lub złej wiary nabywcy. Jednakże gdy rozporządzenie dochodzi do skutku dopiero po dokonaniu wpisu, rozstrzyga dzień, w którym rozporządzenie doszło do skutku.

Art. 5

W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych).

Art. 7

Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie działa przeciwko:

1) prawom obciążającym nieruchomość z mocy ustawy, niezależnie od wpisu,

2) prawu dożywocia,

3) służebnościom ustanowionym na podstawie decyzji właściwego organu administracji państwowej,

4) służebnościom drogi koniecznej albo ustanowionym w związku z przekroczeniem granicy przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia,

5) służebnościom przesyłu.

Czym charakteryzuje się zastaw rejestrowy?

Cechą odróżniającą zastaw rejestrowy od zastawu zwykłego jest to, że dla powstania tego zastawu nie jest konieczne wydanie zastawionej rzeczy we władanie zastawnikowi lub osobie trzeciej. Ponadto możliwe jest w przypadku zastawu rejestrowego stosowanie również innych niż egzekucja sposobów zaspokojenia zastawnika.

Pyt. 115

Duża klauzula waloryzacyjna

Art. 357¹. ⁽¹⁴⁵⁾ Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.

Mała klauzula waloryzacyjna

Art. 358¹. ⁽¹⁴⁷⁾ § 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

§ 2. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.

§ 3. W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

§ 4. Z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.

§ 5. Przepisy § 2 i 3 nie uchybiają przepisom regulującym wysokość cen i innych świadczeń pieniężnych.

Klauzula rebus sic stantibus — (łac. ponieważ sprawy przybrały taki obrót) — instytucja prawa cywilnego oraz doktryna w prawie traktatów. W szerszym ujęciu rozumiana jako wszelkie koncepcje czy rozstrzygnięcia ustawowe, mające na celu zmianę pierwotnego stosunku zobowiązaniowego ze względu na nieoczekiwaną zmianę stosunków społecznych, towarzyszących powstawaniu tego zobowiązania.

W ujęciu cywilistycznym jest to instytucja prawna, która pozwala stronom umowy na sądową zmianę pierwotnego zobowiązania wynikającego z tej umowy, w przypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków społecznych. Aby zastosować klauzulę rebus sic stantibus muszą zaistnieć wszystkie następujące przesłanki:

• nastąpi nadzwyczajna zmiana stosunków społecznych,

• zmiana ta powoduje nadmierne trudności w spełnieniu świadczenia lub grozi jednej ze stron rażącą stratą,

• strony nie przewidywały wpływu nadzwyczajnej zmiany stosunków na zobowiązanie, przy czym istotny jest brak przewidzenia nie tyle samej zmiany stosunków, co jej wpływu na zobowiązanie.

Nadzwyczajna zmiana stosunków może mieć charakter bądź naturalny (powódź, niezwykle surowa zima) bądź też być wywołana czynnikiem ludzkim (wojna, strajk, zamieszki). W przypadku zajścia powyższych przesłanek, sąd jest władny:

• oznaczyć sposób wykonania zobowiązania (w szczególności wyznaczyć nowy termin czy miejsce świadczenia),

• zmienić wysokość świadczenia każdej ze stron,

• rozwiązać umowę.

Pyt.122

Art. 22¹. ⁽⁷⁾ Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Art. 43¹. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Pyt.124

Art. 385³. ⁽¹⁶³⁾ W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:

  1)   wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie,

  2)   wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,

  3)   wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,

  4)   przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,

  5)   zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,

  6)   uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,

  7)   uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,

  8)   uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,

  9)   przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,

  10)  uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,

  11)  przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową,

  12)  wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,

  13)  przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,

  14)  pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,

  15)  zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,

  16)  nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,

  17)  nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,

  18)  stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,

  19)  przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,

  20)  przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,

  21)  uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności,

  22)  przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,

  23)  wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.

Pyt.129

Art. 435. § 1. Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.

Art. 436. § 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.

§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.

Pyt.131

Art. 427. Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje się również do osób wykonywających bez obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można.

Pyt.132.

Art. 417. ⁽¹⁷³⁾ § 1. Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

§ 2. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

Art. 417¹. ⁽¹⁷⁴⁾ § 1. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

§ 2. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

§ 3. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

§ 4. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.

Art. 417². ⁽¹⁷⁵⁾ Jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności.

Art. 421. ⁽¹⁸¹⁾ Przepisów art. 417, art. 417¹ i art. 417² nie stosuje się, jeżeli odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej jest uregulowana w przepisach szczególnych.

Pyt.133.

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

Art. 445. § 1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

§ 2. ⁽¹⁸⁵⁾ Przepis powyższy stosuje się również w wypadku pozbawienia wolności oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.

§ 3. Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.

Art. 446. § 1. Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

§ 2. Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

§ 3. Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

§ 4. ⁽¹⁸⁶⁾ Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Art. 446¹. ⁽¹⁸⁷⁾ Z chwilą urodzenia dziecko może żądać naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem.

Art. 447. Z ważnych powodów sąd może na żądanie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.

Art. 448. ⁽¹⁸⁸⁾ W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.

Art. 449. Roszczenia przewidziane w art. 444-448 nie mogą być zbyte, chyba że są już wymagalne i że zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem.

DZIAŁ II. RĘKOJMIA ZA WADY

Art. 556. § 1. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne).

§ 2. ⁽²¹²⁾ Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw (rękojmia za wady prawne).

Art. 557. § 1. Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.

§ 2. Gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy mające powstać w przyszłości, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy.

Art. 558. § 1. ⁽²¹³⁾ Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jednakże w umowach z udziałem konsumentów ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach określonych w przepisach szczególnych.

§ 2. Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

Art. 559. Sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wady wynikły z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej.

Art. 560. § 1. ⁽²¹⁴⁾ Jeżeli rzecz sprzedana ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne.

§ 2. Jeżeli kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej.

§ 3. ⁽²¹⁵⁾ Jeżeli kupujący żąda obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad.

§ 4. ⁽²¹⁶⁾ Jeżeli sprzedawca dokonał wymiany, powinien pokryć także związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący.

Art. 561. § 1. Jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.

§ 2. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości, a sprzedawcą jest wytwórca tej rzeczy, kupujący może żądać usunięcia wady, wyznaczając w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu od umowy odstąpi. Sprzedawca może odmówić usunięcia wady, gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów.

§ 3. Przepisy powyższe nie wyłączają uprawnienia do odstąpienia od umowy lub do żądania obniżenia ceny.

Art. 562. ⁽²¹⁷⁾ Jeżeli w umowie sprzedaży zastrzeżono, że dostarczenie rzeczy sprzedanych ma nastąpić częściami, a sprzedawca mimo żądania kupującego nie dostarczył zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad, kupujący może od umowy odstąpić także co do części rzeczy, które mają być dostarczone później.

Art. 563. § 1. Kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a w wypadku gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć. Minister Handlu Wewnętrznego może w drodze rozporządzenia ustalić krótsze terminy do zawiadomienia o wadach artykułów żywnościowych.

§ 2. ⁽²¹⁸⁾ Jednakże przy sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeżeli kupujący nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później - jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu.

§ 3. Do zachowania terminów zawiadomienia o wadach rzeczy sprzedanej wystarczy wysłanie przed upływem tych terminów listu poleconego.

Art. 564. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje mimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją.

Art. 565. Jeżeli spośród rzeczy sprzedanych tylko niektóre są wadliwe i dają się odłączyć od rzeczy wolnych od wad, bez szkody dla stron obu, uprawnienie kupującego do odstąpienia od umowy ogranicza się do rzeczy wadliwych.

Art. 566. § 1. Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny, może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności. W ostatnim wypadku kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady; w szczególności może żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów.

§ 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio, gdy kupujący żąda dostarczenia rzeczy wolnych od wad zamiast rzeczy wadliwych albo usunięcia wady przez sprzedawcę.

Art. 567. § 1. Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy nadesłanej z innej miejscowości kupujący odstępuje od umowy albo żąda dostarczenia rzeczy wolnej od wad zamiast rzeczy wadliwej, nie może on odesłać rzeczy bez uprzedniego porozumienia się ze sprzedawcą i obowiązany jest postarać się o jej przechowanie na koszt sprzedawcy dopóty, dopóki w normalnym toku czynności sprzedawca nie będzie mógł postąpić z rzeczą według swego uznania.

§ 2. Jeżeli istnieje niebezpieczeństwo pogorszenia rzeczy, kupujący jest uprawniony, a gdy interes sprzedawcy tego wymaga - obowiązany sprzedać rzecz z zachowaniem należytej staranności. Powyższe uprawnienie przysługuje kupującemu także wtedy, gdy sprzedawca zwleka z wydaniem dyspozycji albo gdy przechowanie rzeczy wymaga znacznych kosztów lub jest nadmiernie utrudnione; w tych wypadkach kupujący może również odesłać rzecz sprzedawcy na jego koszt i niebezpieczeństwo.

§ 3. O zamiarze sprzedaży kupujący powinien w miarę możności zawiadomić sprzedawcę, w każdym zaś razie powinien wysłać mu zawiadomienie niezwłocznie po dokonaniu sprzedaży.

Art. 568. § 1. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, a gdy chodzi o wady budynku - po upływie lat trzech, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.

§ 2. Upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.

§ 3. Zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższych terminów, jeżeli przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.

Art. 569. ⁽²¹⁹⁾ (skreślony).

Art. 570. Do sprzedaży zwierząt, które wymienia rozporządzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z Ministrami Sprawiedliwości oraz Przemysłu Spożywczego i Skupu, stosuje się przepisy o rękojmi za wady fizyczne ze zmianami wskazanymi w dwóch artykułach poniższych.

Art. 571. § 1. Sprzedawca zwierzęcia jest odpowiedzialny tylko za wady główne i jedynie wtedy, gdy wyjdą one na jaw przed upływem oznaczonego terminu. Wady główne i terminy ich ujawnienia, jak również terminy do zawiadomienia sprzedawcy o wadzie głównej określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z właściwymi ministrami.

§ 2. Za wady, które nie zostały uznane za główne, sprzedawca ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy to było w umowie zastrzeżone.

§ 3. Jeżeli w ciągu terminu oznaczonego w rozporządzeniu wyjdzie na jaw wada główna, domniemywa się, że istniała ona już w chwili wydania zwierzęcia.

Art. 572. § 1. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z właściwymi ministrami może postanawiać, że uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają, jeżeli kupujący w określonym przez rozporządzenie terminie nie zgłosi choroby zwierzęcia właściwemu organowi państwowemu lub nie podda chorego zwierzęcia zbadaniu we właściwej placówce lekarsko-weterynaryjnej.

§ 2. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady główne wygasają z upływem trzech miesięcy, licząc od końca terminu rękojmi, przewidzianego w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa wydanym w porozumieniu z właściwymi ministrami.

Art. 572¹. ⁽²²⁰⁾ Kupujący może dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne, chociażby osoba trzecia nie wystąpiła przeciw niemu z roszczeniem dotyczącym rzeczy sprzedanej.

Art. 573. Kupujący, przeciwko któremu osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym sprzedawcę i wezwać go do wzięcia udziału w sprawie. Jeżeli tego zaniechał, a osoba trzecia uzyskała orzeczenie dla siebie korzystne, sprzedawca zostaje zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wadę prawną o tyle, o ile jego udział w postępowaniu był potrzebny do wykazania, że roszczenia osoby trzeciej były całkowicie lub częściowo bezzasadne.

Art. 574. Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny, może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest następstwem okoliczności, za którą sprzedawca odpowiedzialności nie ponosi. W ostatnim wypadku kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę nie wiedząc o istnieniu wady; w szczególności może on żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł z nich korzyści, a nie otrzymał ich zwrotu od osoby trzeciej. Może również żądać zwrotu kosztów procesu.

Art. 575. Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący jest zmuszony wydać rzecz osobie trzeciej, umowne wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie zwalnia sprzedawcy od obowiązku zwrotu otrzymanej ceny, chyba że kupujący wiedział, iż prawa sprzedawcy były sporne, albo że nabył rzecz na własne niebezpieczeństwo.

Art. 575¹. ⁽²²¹⁾ Jeżeli kupujący uniknął utraty w całości lub w części nabytej rzeczy, albo skutków jej obciążenia na korzyść osoby trzeciej przez zapłatę sumy pieniężnej lub spełnienie innego świadczenia, sprzedawca może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, zwracając kupującemu zapłaconą sumę lub wartość spełnionego świadczenia wraz z odsetkami i kosztami.

Art. 576. § 1. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej wygasają z upływem roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeżeli kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej, termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne.

§ 2. Upływ powyższego terminu nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.

§ 3. Zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższego terminu, jeżeli przed jego upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.

Pyt.135

Art. 471. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Art. 6. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Pyt.136

Art. 476. Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Art. 477. § 1. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

§ 2. Jednakże gdy wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie, wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

Art. 478. Jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości, dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia, chyba że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby także wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie właściwym.

Art. 479. Jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel może w razie zwłoki dłużnika nabyć na jego koszt taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki.

Art. 480. § 1. ⁽¹⁹³⁾ W razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia, wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika.

§ 2. ⁽¹⁹⁴⁾ Jeżeli świadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.

§ 3. ⁽¹⁹⁵⁾ W wypadkach nagłych wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, wykonać bez upoważnienia sądu czynność na koszt dłużnika lub usunąć na jego koszt to, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.

Art. 481. § 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

§ 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.

Art. 482. § 1. Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.

Art. 483. § 1. Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

§ 2. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

Pyt.138

Art. 498. § 1. ⁽²⁰⁰⁾ Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

§ 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Art. 499. Potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Art. 500. Jeżeli przedmiotem potrącenia są wierzytelności, których miejsca spełnienia świadczeń są różne, strona korzystająca z możności potrącenia obowiązana jest uiścić drugiej stronie sumę potrzebną do pokrycia wynikającego dla niej uszczerbku.

Art. 501. ⁽²⁰¹⁾ Odroczenie wykonania zobowiązania udzielone przez sąd albo bezpłatnie przez wierzyciela nie wyłącza potrącenia.

Art. 502. ⁽²⁰²⁾ Wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło.

Art. 503. Przepisy o zaliczeniu zapłaty stosuje się odpowiednio do potrącenia.

Art. 504. Zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią wyłącza umorzenie tej wierzytelności przez potrącenie tylko wtedy, gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później aniżeli wierzytelność zajęta.

Art. 505. Nie mogą być umorzone przez potrącenie:

  1)   wierzytelności nie ulegające zajęciu;

  2)   wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania;

  3)   wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych;

  4)   wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne.

Art. 506. § 1. Jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).

§ 2. W razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy wierzyciel otrzymuje od dłużnika weksel lub czek.

Art. 507. Jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią, poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą odnowienia, chyba że poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia.

Rozdział XV: Zastaw

1. Pojęcie i funkcja gospodarczo-społeczna zastawu

Zastaw stanowi prawo rzeczowe ograniczone, którego celem jest zabezpieczenie na rzeczy ruchomej wierzytelności, jest prawem akcesoryjnym związanym z wierzytelnością.(zastawem może być zabezpieczona wierzytelność przyszła).

Zastawnik - ten którego wierzytelność została zabezpieczona

Zastawca - dłużnik

Art. 306 KC definicja zastawu, z zastawu wynikają dwa podstawowe uprawnienia

1. możność zaspokojenia z rzeczy oddanej w zastaw, bez względu na to czyją jest własnością

2. pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi

tak samo jak w przypadku hipoteki dłużnik odpowiada całym majątkiem nawet jeśli zbył rzecz będącą podstawą zastawu.

Przedmiotem zastawu mogą być tylko rzeczy ruchome i mogą to być tylko rzeczy nie wyjęte z obiegu i mające wartość majątkową. Zastaw obejmuje także części składowe i przynależności(jeśli umowa inaczej nie postanowiła).

Przedmiotem zastawu może być także udział w rzeczy ruchomej, a także na prawach(tylko prawa zbywalne[327][wierzytelności, akcje, obligacje itp.]).

Umowa powinna być zawarta na piśmie z datą pewną

Zastaw może zabezpieczać zarówno wierzytelność pieniężną jak niepieniężną

Zastaw zabezpiecza nie tylko wierzytelność pieniężną ale i roszczenia związane z wierzytelnością, jak odsetki, nakłady na rzecz oraz przyznane koszty zaspokojenia wierzytelności.

2. Powstanie i wygaśnięcie wierzytelności

zastaw umowny - powstaje na podstawie umowy między właścicielem rzeczy a wierzycielem(w szczególnych przypadkach też z nieuprawnionym). Ważność umowy zastawu niezależny od zachowania określonej formy. Zasadą jest, że sama umowa nie wystarczy do ustanowienia zastawu potrzebne jest jeszcze wydanie rzeczy. (wyjątki: przepisy szczególne i jeśli rzecz już jest u zastawnika)

zastaw ustawowy - powstaje ex lege, zastaw ten przysługuje np. wynajmującemu pod zastaw czynszu i wiele innych.

Wierzyciel zastawiający rzecz pozbawiony jest prawa korzystania z rzeczu, ma jednak pełnię władzy w rozporządzaniu rzeczą

Zaspokojenie się przez wierzyciela z rzeczy zastawionej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym(musi otrzymać tytuł egzekucyjny czyt. wytoczyć powództwo, a następnie wykonawczy i złożyć wniosek egzekucyjny do komornika. W wypadku rzeczy posiadających tzw. cenę sztywną można się umówić, że można sprzedać rzecz bez tytułów itd.)

Przedawnienie wierzytelności nie narusza uprawnienia zastawnika do uzyskania zaspokojenia z rzeczy obciążonej nie dotyczy to roszczenia o odsetki itp.(to staje się odpowiedzxialnośćią wyłączną) w takim wypadku egzekucja jest możliwa tylko z rzeczy.\

Jeśli rzecz przynosi pożytki zastawnik może je pobierać i zaliczać na poczet długu.

Jeśli rzeczy grozi zniszczenie l uszkodzenie zastawca może żądać złożenia jej do depozytu.

Zastaw wygasa:

1. kiedy wygasa wierzytelność

2. przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej bez -przeniesienia zastawu

3. zwrócenie przez zastawnika zastawcy rzeczy

Rozdział XVI: Zastaw rejestrowy

1. Pojęcie i funkcja zastawu rejestrowego

W zastawie rejestrowym nie trzeba przekazywać rzeczy zastawcy, za to istnieją różne inne sposoby niż egzekucja zaspokojenia wierzytelności. W stosunku do zastawu rejestrowego odnoszą się wprost przepisy o zastawie zwykłym(w kwestaich nieuregulowanych w ustawie), definicja zastawu rejestrowego to definicja zastawu z KC, stąd na treść zastawu rejestrowego składają się te same prawa co na treść zastawu zwykłego.

Inne szczegółowe różnice;

1. strony zastawu mogą ustalić w umowie, ze zastaw nie wygasa wraz z wygaśnięciem wierzytelności

2. należność z zastawu rejestrowego jest zaspokajania przed zastawem zwykłym

3. w umowie można zobowiązać zastawcę do nie zbywania rzeczy a także do jej nieobciążania

2. Ustanowienie zastawu rejestrowego

Do ustanowienia zastawu rejestrowego potrzebna jest umowa, musi być to umowa pisemna(inne nieważne), potrzebny jest też wpis do rejestru zastawców. Ustawa chroni wierzyciela jeśli okaże się że zastawca nie jest właścicielem rzeczy (w takim wypadku do ochronny zastawnika stosuje się odpowiednio o ochronie nabywcy rzeczy ruchomej w dobrej wierze a wpis do rejestru zastawców jest równoznaczny z wydaniem rzeczy

3. Przedmiot zastawu rejestrowego

Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzecz ruchome, z wyjątkiem statków morskich wpisanych do rejestru okrętowego.

W szczególności można nim obciążyć:

1. rzeczy oznaczone co do tożsamości

2. rzeczy oznaczone co do gatunku, jeśli w umowie zostanie określona ich ilość oraz sposób wyodrębnienia

3. zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą

4. prawa na dobrach niematerialnych

5. prawa z papierów wartościowych

zastaw obciąża rzecz nawet po jej przetworzeniu lub połączeniu(w takich wypadkach obciąża rzecz powstałą), a także jeśli w wyniku powyższych zdarzeń utracił ich własność.

Gdy rzecz ruchoma zostaje połączona z nieruchomością zastaw wygasa a zastawnikowi przysługuje roszczenie o ustanowienie hipoteki na tej nioeruchomosci

4. Wierzytelności zabezpieczone zastawem rejestrowym

Może być ustanowiony w celu zabezpieczenia wierzytelności:

• Skarbu państwa i innej państwowej osoby prawnej

• Jednostki samorządy terytorialnego itp.

• Banku krajowego

• Osoby prawnej, której celem jest udzielanie pożyczek

• Międzynarodowej organizacji finansowej, której członkiem jest RP

• Innego podmiotu prowadzącego działalność na terenie RP

• Posiadaczy obligacji wyemitowanych na podstawie ustawy o obligacjach oraz innych papierów dłużniczych wyemitowanych na podstawie odpowiednich aktów obowiązujących w krajach(OECD)

Może zabezpieczać również wierzytelność przyszłą lub warunkową, keśli ta suma nie jest określona na początku to umowa powinna określać najwyższą możliwą sumę.

5. Zaspokojenie wierzyciela z przedmiotu obciążonego zastawem rejestrowym

Co do zasady do zaspokojenia zastawnika z przedmiotu objętego zastawem następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, jednak w przypadku zastawu rejestrowego przepisy te stosuje się o tyle o ile umowa nie przewiduje innego sposobu zaspokojenia takich jak:

• Przez przejecie przedmiotu na własność dopuszczalne jeżeli:

• Zastaw ustanowiony został na papierach wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, a komisja papierów wartościowych wyraziła na to zgodę

• Przedmiotem zastawu są przedmioty będące w powszechnym

• Przedmiotem zastawu są rzeczy lub prawa, których wartość została ściśle oznaczona

• Przez sprzedaż przedmiotu objętego zastawem w drodze przetargu publicznego przetarg prowadzi komornik lub notariusz w ciągu 14 dni od wniosku zastawnika

• Przez pobieranie przez zastawnika dochodów, jakie przynosi przedsiębiorstwo obejmujące przedmiot zastawu rejestrowego

• Przedsiębiorstwo to może być przejęte w zarząd, zarządca jest ustalany w umowie

• Przedsiębiorstwo może być na żądanie zastawnika wydzierżawione w celu zaspokojenia jego wierzytelności(jeśli umowa tak mówi może być potrzebna zgoda zastawnika)

6. Wygaśnięcie zastawu rejestrowego

1. W zasadzie gaśnie gdy przestaje istnieć zabezpieczana wierzytelność

2. Na skutek zrzeczenia się

3. Na skutek rozwiązania umowy

4. Gdy rzecz ruchoma obciążona stała się częścią nieruchomości

5. Ze względu na ważny interes nabywcy przedmiotu obciążonego zastawem

6. W razie przeniesienia zabezpieczonej nim wierzytelności na podmiot nieuprawniony

7. Wykreślenie z rejestru na wniosek zastawnika

7. Rejestr zastawców

rejestry zastawców prowadzą sądy rejonowe, a sądem właściwym jest sąd okręgu w którym znajduje się miejsce zamieszkaniazastawcy.

Rejestr zastawców ma charakter rejestru w którym niektóre wpisy wywołują skutki materialno-prawne i w tym przypadku dotyczy to wpisów o ustanowienie zastawu bo:

• Wpis ustanawiający zastaw rejestrowy jest to wpis konstytutywny

• Od dnia dokonania wpisu nikt nie może się powołać na to, że o nim nie wiedział

• Wobec osób trzecich będących w dobrej wierze zastawca ani zastawnik nie mogą się zasłaniać zarzutem, że dane ujawnione w rejestrze są nieprawdziwe

• Rejestr jest jawny

• Odpisy z rejestru zastawców są dokumentami urzędowymi

---