semestr III
Kryminalistyka
Początki zainteresowania odciskami palców sięgają czasów starożytnych. W Babilonii wykorzystywano je aby potwierdzać transakcje handlowe. Także w starożytnych Chinach pieczętowano się odciskiem palca. Prekursorem metody tak naprawdę okazała się biurokracja. Otóż niejaki William Herschel, obywatel brytyjski został w roku 1877 mianowany sędzią w małym miasteczku nieopodal Kalkuty. Jednym z jego obowiązków było wypłacanie rent państwowych. Nagminnie zdarzające się wypadki podszywania się pod zmarłych rencistów, skłoniły młodego sędziego do pobierania i porównywania odciska kciuka i palca wskazującego na dokumentach.
W roku 1686, Marcello Malpighi, profesor anatomii na uniwersytecie Bolońskim opisał istnienie na opuszkach palców spiral, linii i kropek. Warstwę skóry zawierająca te informację nazywamy na cześć uczonego "warstwą Malpighi". Wysokość listewek w odniesieniu do tzw. bruzd - wacha się od 0.1 do 0.4 mm. Szerokość - 0.2 - 0.7 mm.
Jednak najczęściej kojarzone jest z daktyloskopia nazwisko Sir Francisa Galtona. Sklasyfikował on zasady daktyloskopii w wydanej w 1892 roku pozycji "Fingerprints", którą uważa się za pierwsza pełną monografię dotycząca daktyloskopii. Zawiera ona pierwszy całkowity system klasyfikacji linii papilarnych. Dawniej przeszukiwaniem ogromnych kartotek z kartami daktyloskopijnymi zajmowały się rzesze pracowników. Obecnie dzięki informatyzacji czas szukania skrócił się niewiarygodnie szybko.
Rys. - Strona tytułowa książki F. Galtona - "Fingerprints"
Dlaczego akurat odciski palców?
Odciski palców nadają się do identyfikacji ponieważ są:
uniwersalne, tzn. każdy człowiek posiada określoną cechę w stopniu pozwalającym na identyfikację (no może oprócz mojej znajomej fryzjerki, której opuszki zniszczyły żrące płyny do tzw. „trwałej”);
unikatowe, tzn. dwie osoby nie mają identycznej charakterystyki odciska palca;
trwałe, tzn. nie zmieniają się w czasie w stopniu uniemożliwiającym identyfikację;
określone, tzn. dają się opisać w sposób ilościowy.
Do celów identyfikacyjnych wykorzystuje się:
ogólny wzór linii papilarnych;
nieregularny kształt ich krawędzi;
kształt i rozmieszczenie porów;
tzw. minuncje - czyli charakterystyczne cechy budowy w postaci początków linii, oczek, rozwidleń kropek itp.
Większość systemów techniki daktyloskopijnej polega na klasyfikacji grzbietów i bruzd wzoru odcisku linii papilarnych wg specyficznych drobnych szczegółów. Linie papilarne tworzą układy które możemy poklasyfikować według części centralnej i występowania tzw. delty, czyli elementu wzoru papilarnego przypominającego deltę rzeki.
Podstawowe typy linii papilarnych to wzory:
W kolejności: łukowy, pętlicowy i wirowy. Wzory pętlicowe możemy podzielić jeszcze na pętlicowy lewy i pętlicowy prawy. A to jeszcze nie wszystko. Poniżej możecie zobaczyć jeszcze dokładniejszy podział zaproponowany przez Włodzimierza Gutenkunsta.
Centrum wzoru linii nazywamy terminem wewnętrznym, deltę - terminem zewnętrznym, zaś linię łączącą je - linią Galtona.
Nie tylko ludzie posiadają odciski palców. Poniżej możemy zobaczyć porównanie odciska ludzkiego i szympansa.
Obecnie odciski można pobrać nawet z wnętrza rękawiczki. Tzw. „utajnione” odciski palców - nie widoczne gołym okiem (np. na skórze) znajduje się przy użyciu proszków ferromagnetycznych, barwionych i fluorescencyjnych, folii daktyloskopijnej a nawet lasera. Metody wykorzystywane do ujawniania śladów linii papilarnych można z grubsza podzielić na:
optyczno-fotograficzne - oświetlenie i sfotografowanie śladu;
mechaniczne - przede wszystkim proszki daktyloskopijne, np. biel cynkowa, grafit, sadza angielska, tkanol itp. potem ślad przenoszony jest na folię daktyloskopijną;
metody chemiczne - roztwór ninhidryny, roztwór alloksanu, pary jodu czy azotan srebra itp. Czasem działają one jedynie w komorach cyjanoakrylowych czy próżniowych;
inne - pędzle magnetyczne i proszki ferromagnetyczne,
sadza przy spalaniu sztucznych żywic, metoda radioaktywna lub laserowa.
W poniższej tabelce przedstawiono małe zestawienie tych metod (za J. Widacki - "Kryminalistyka"):
OPTYCZNE |
FIZYCZNE |
CHEMICZNE |
FIZYKO- |
oględziny w promieniowaniu widzialnym i UV luminescencja własna |
proszki daktyloskopijne: metalizacja próżniowa czerń sudanowa fiolet krystaliczny |
ninhydryna azotan srebra czerń amidowa DAB luko zasada zieleni malachitowej |
cyjanoakrylan metody fluorescencyjne jod MMD PD |
Odciski palców nie są jedynymi badanymi odciskami skórnymi. Obecnie ekspertyza daktyloskopijna obejmuje o wiele więcej zagadnień. Co jeszcze jest badane można zobaczyć poniżej.
Ekspertyza daktyloskopijna objęła swoim zasiągiem także inne części ciała, nie tylko odciski palców. Wśród badań daktyloskopijnych wyróżnia się m. innymi:
Cheiroskopję - czyli badanie odcisku wewnętrznej powierzchni dłoni. Ze względu na ilość materiału porównawczego jest to ekspertyza bardzo żmudna. Aby ułatwić sobie zdejmowanie śladu do porównań, czasem powierzchnię na której odbijamy ślad dłoni umieszcza się np. na butelce lub wałku.
Podoskopję - czyli badanie śladu nieobutej stopy. Czasem bada się również ślad psich łap.
Badanie linii białych - czyli lokalnych zmian skóry na skutek przemian fizjologicznych. Są one jednak zmienne - może je zmienić dieta, starzenie się, choroba. Dlatego też ekspertyza taka jest ekspertyzą czasową.
Badanie blizn.
Poroskopię - metoda opiera się na założeniu, że wzajemne położenie porów skórnych ulokowanych na grzbietach listewek papilarnych jest stałe indywidualne i niezniszczalne. Jest to ekspertyza jakościowa, opisuje dokładnie wygląd i położenie porów.
Krawedzioskopię - badanie krawędzi listewek papilarnych. Braki i przerosty komórek powodują, ze brzegi te nie są gładkie. Charakterystyczne ubytki i kształty pozwalają na jednoznaczną identyfikację.
Dermatoskopię - cała powierzchnia ciała ludzkiego podzielona na tzw. poletka skórne. Przybierają formę nieskomplikowanych figur geometrycznych (np. trójkątów, sześcianów itp.)
Konchoskopię - czyli badanie odcisku małżowiny usznej. Badania wykazały, że budowa ucha jest charakterystyczna dla danego człowieka. Pozwala również na jego jednoznaczną identyfikację. Fakt ten wykorzystuje się także przy ustalaniu tożsamości zwłok nieznanych.
Frontoskopię - przedmiotem zainteresowania jest czoło i części doń przyległe.
Gantiskopię - Badanie śladów rękawiczek. Materiały najczęściej spotykane to: skóra, tkanina, dzianina, lateks. Bada się uszkodzenia i błędy podczas produkcji oraz powstałe w wyniku używania. W tym przypadku przeprowadza się nie tylko identyfikację indywidualna, ale także grupową (pewne cechy charakterystyczne są np. jedynie dla rękawiczek lateksowych, inne dla skórzanych).
Cheiloskopię - badanie czerwieni wargowej. Więcej o cheiloskopii można się dowiedzieć poniżej.
Schemat podziału
Ogólnie daktyloskopie można podzielić na trzy główne działy:
dermatoskopię
cheiloskopię
lofoskopię.
Dermatoskopia:
Cheiloskopia:
Lofoskopia:
"W całym życiu szanuj prawdę tak, by twoje słowa były bardziej wiarygodne od przyrzeczeń innych." - Isokrates
Cheiloskopia jest dziedziną kryminalistyki zajmującą się badaniem
tzw. Czerwieni wargowej, czyli mówiąc mniej fachowo - śladów
odcisków ust. Jak wskazują badania, na wargach człowieka znajdują
się cechy indywidualne rysunku czerwieni wargowej.
Przyjmuje się , że rysunek ten jest niezmienny dla poszczególnych osób w ciągu co
najmniej 10 lat. Jest także bardzo dobrym identyfikatorem - na pojedynczym odcisku
można wyróżnić nawet do 1200 cech indywidualnych.
Badania czerwieni wargowej zapoczątkowali pod koniec XX wieku w Japonii dwaj naukowcy - Y. Tsachihasi i K. Suzuki. W Polsce za pioniera takich badań uważa się J. Kasprzaka - wyróżnił on 23 cechy indywidualne rysunku bruzd czerwieni wargowej.
Do pobierania śladów cheiloskopicznych używa się podobnych metod jak w przypadku pobierania odcisków palców. Często też odciska się ślady na pasku papieru i posypuje proszkiem ferromagnetycznym.
Kilka podstawowych cech charakterystycznych, dających się wyróżnić z czerwieni wargowej, podaje tabelka poniżej: 1. Rozwidlenie górne - zamknięte
9. Rozwidlenie dolne - zamknięte
2. Ujście deltowe
10. Rozwidlenie konarowe dolne
3. Mostek |
|
Możemy pochwalić się tym, iż Polska jest jednym z pierwszych krajów regularnie stosujących badania cheiloskopowe jako rutynowe badanie śladów kryminalistycznych.
Cheiloskopia (gr. cheilos - warga, skopeo - oglądam) - dziedzina kryminalistyki zajmująca się badaniem i identyfikacją czerwieni wargowej.
Podstawowe typy bruzd czerwieni wargowej to:
Romboidalne prostokątne rozgałęzione pionowe - długie pionowe - krótkie
U człowieka skóra ma grubość 1-4 mm, jej powierzchnia wynosi ok. 16 000 cm2.
AFIS - Automated Fingerprint Identyfication Systems - Komputerowe systemy automatycznej daktyloskopijnej identyfikacji człowieka. Gromadzą ogromne bazy danych obrazów odcisków linii papilarnych. Pozwalają na automatyczne wprowadzanie oraz wyszukiwanie i porównywanie odcisków palców. Do najpopularniejszych należą : AFIS, PRINTRAK, MORPHO, NEC.
Najczęstsze metody ujawniania linii papilarnych to:
posypywanie proszkami daktyloskopijnymi
oględziny zwykłe i przy wykorzystaniu promieni ultrafioletowych
wykorzystanie tzw. czerni sudanowej
wykorzystanie par cyjanoakrylu (np. z Super Glue) - wymagają umieszczenia w specjalnych komorach, ale czasem wystarcza zamykane akwarium
wykorzystanie azotanu srebra
spryskiwanie śladu roztworem ninhydryny
metoda radioaktywna.
Fiolet krystaliczny - chlorek heksametylotriaminotrifenylometanu), barwnik trifenylometanowy. Fiolet krystaliczny jest wskaźnikiem alkacymetrycznym, który przechodzi z formy zielonej do niebieskiej w zakresie pH 0,0-2,0.
Ninhydryna -C9H6O4, bezbarwne słupkowate kryształki o temperaturze topnienia 139°C, łatwo rozpuszczalne w wodzie, trujące, tzw. odczynnik Abderhaldena na aminokwasy, peptony i polipeptydy (daje niebieskie zabarwienie).
9
Wyszukiwarka