wykład 01.12 i 08.12 pierwsza pomoc, Wiertnictwo - AGH, ROK I - Semestr I, BHP


01.12.2010

WYPADKI PRZY PRACY

Za wypadek przy pracy uważa się:

Brak któregokolwiek z tych czynników uniemożliwia zakwalifikowanie wydarzenia jako wypadek przy pracy.

Brak skutku wypadku, np. w postaci uszczerbku na zdrowiu czy choroby nie stanowi kryterium nie uznania czy uznania zdarzenia za wypadek przy pracy.

NAGŁOŚĆ ZDARZENIA

Kryterium to przesądza o tym czy dane zdarzenie kwalifikuje się jako wypadek przy pracy, czy też chorobę zawodową.

W orzecznictwie sądowym (rozpatrującym sprawy ubezpieczeń społecznych) ustalono, ze zdarzenie nagłe zachodzi wtedy, gdy nie trwa dłużej niż wynosi czas zmiany roboczej. Granicą tą obejmuje się czas nadgodzin.

PRZYCZYNA ZEWNĘTRZNA - kwalifikuje zdarzenie jako wypadek przy pracy, choćby równocześnie działały inne (wewnętrzne).

Mogą to być:

ZWIĄZEK Z PRACĄ - zachodzi wówczas, gdy istotną przyczyną wypadku jest pełnienie przez pracownika obowiązków wynikających ze stosunku do pracy bądź związanych z nim. W szczególności związek z pracą zachodzi:

Przez wykonywanie czynności podczas pracy należy rozumieć zachowanie się pracownika, jego działanie lub zaniechanie działania w samym procesie pracy w czasie wykonywania zwykłych czynności czyli czynności, które są zgodne z umową o pracę, rodzajem zajmowanego stanowiska, z zakresem czynności, z funkcjami zawodowymi - wchodzą tym samym w zakres obowiązków pracownika.

Określenie podczas wykonywanej czynności wskazuje, że wypadek mógł powstać w czasie wykonywanej czynności, jednak nie w bezpośrednim związku z ich wykonywaniem (np. pobicie w miejscu i czasie pracy).

Zerwanie związku z pracą następuje wówczas, gdy pracownik wykonuje czynności należące do jego sfery prywatnej lub podejmował czynności, które nie wynikają z zatrudnienia lub wręcz utrudnia pracę.

Zgodnie z dotychczasową wykładnią przyjętą w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie może być kwalifikowany jako wypadek przy pracy wypadek:

Wypadek jakiemu uległa osoba, nie będąca pracownikiem, nie jest wypadkiem przy pracy.

PODZIAŁ WYPADKÓW PRZY PRACY:

ZE WZGLĘDU NA SKUTEK

ZE WZGLĘDU NA LICZBĘ OSÓB POSZKODOWANYCH:

CHOROBY ZAWODOWE

Za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, na którą zapadł pracownik w wyniku działania czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 VI 2009 zwane Rozporządzeniem o Chorobach Zawodowych reguluje zasady postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznania i stwierdzenia chorób zawodowych, oraz podmiotów właściwych w tych sprawach.

Podejrzenie choroby zawodowej u pracownika zgłasza do państwowego inspektora sanitarnego i do państwowego inspektora pracy:

Pracodawca

CHOROBY ZAWODOWE - PROFILAKTYKA

To ogół działań technicznych, organizacyjnych, ekonomicznych, medycznych, mających na celu zredukowanie prawdopodobieństwa powstania choroby zawodowej.
Polega ona na:
- eliminowaniu ze środowiska czynników zagrażających zdrowiu
- ograniczeniu siły oddziaływania czynników szkodliwych dla zdrowia
- ograniczeniu czasu ekspozycji na działanie czynnika szkodliwego dla zdrowia
- odsuwaniu od pracy pracowników, u których stwierdzono wczesne objawy choroby zawodowej

Do działań profilaktycznych należy także biologiczny monitoring stanu zdrowia pracownika, realizowany poprzez badania lekarskie

Obowiązek przeprowadzania badań pracowniczych jest określony przepisami Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 V 1996 roku oraz ustawy z dnia 27 VI 1997 roku oraz Kodeksu Pracy art.229.

Komu przysługują świadczenia?

Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wypłacane są z tzw. ubezpieczenia wypadkowego. Prawo do świadczeń mają osoby objęte tym ubezpieczeniem z racji zatrudnienia na podstawie umów:

o pracę,
cywilnoprawnych (zlecenie, umowa agencyjna) gdzie praca wykonywana jest w siedzibie zleceniodawcy, a także przedsiębiorcy opłacający składkę wypadkową z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, twórcy, artyści, duchowni, bezrobotni odbywający staż lub szkolenie, posłowie, senatorowie.

Świadczenia wypadkowe wypłacane są:

Komu NIE przysługują świadczenia?
Świadczenia nie przysługują ubezpieczonemu, jeżeli:


ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU WYPADKU PRZY PRACY:

ZASILEK CHOROBOWY

Otrzymuje go ubezpieczony, którego niezdolność do pracy powstała w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu, od pierwszego dnia niezdolności do pracy , w wysokości 100% podstawy wymiaru (także za okres pobytu w szpitalu) przez 182 dni, w przypadku gruźlicy przez 270 dni.
osoba występująca o zasiłek składa w ZUS -ie oświadczenie o przestaniu i niepodjęciu działalności zarobkowej, o nieustaleniu prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, o niepodleganiu obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeżeli ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia.

ŚWIADCZENIE REAHABILITACYJNE

Przysługuje ubezpieczonemu, który po okresie pobierania zasiłku chorobowego nadal jest niezdolny do pracy z powodu choroby zawodowej, a dalsza rehabilitacja i leczenie rokują powrót do zdrowia i odzyskanie zdolności do pracy. Wynosi 100% podstawy wymiaru, maksymalny okres pobierania świadczenia to 12 miesięcy.

Świadczenie NIE przysługuje osobie uprawnionej do:

Potrzebę przyznania świadczenia orzeka lekarz - orzecznik ZUS.

ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY

Przysługuje pracownikowi ze zmniejszoną sprawnością do pracy, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu i w związku z tym konieczne stało się poddanie rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy.
Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem z okresu 6 lub 12 miesięcy poprzedzających rehabilitację a wynagrodzeniem miesięcznym osiąganym podczas pracy z obniżonym wynagrodzeniem.
Czas pobierania zasiłku to okres rehabilitacji pracownika, nie dłużej jednak niż 24 miesiące.
Potrzebę poddania się rehabilitacji zawodowej orzeka lekarz wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy albo lekarz - orzecznik ZUS.

Zasiłek nie przysługuje uprawnionej do emerytury lub renty.

JEDNORAZOWE ODSZKODOWANIE

Dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
w czym:
Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nie mające poprawy.
Długotrwały uszczerbek to takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.
Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu i jego związku z wypadkiem w pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

Dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty
jednorazowe odszkodowanie otrzymują członkowie rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Odszkodowanie to przysługuje również w razie śmierci w skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego.
Od 1 kwietnia 2007 roku jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Członkami rodziny są:

Małżonkowie (o ile nie było orzeczonej separacji)

Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione raz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości wnuki, rodzeństwo i inne dzieci (także w ramach rodziny zastępczej) spełniające warunki uzyskania renty rodzinnej,

Rodzice, osoby przysposabiające, macocha i ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub zmarły przyczyniał się do ich utrzymania, albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem sądu lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

Otrzymuje ją ubezpieczony, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Renta ta nie może być niższa niż:
80% podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
60% podstawy jej wymiaru - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy.

Renta szkoleniowa
Przysługuje ubezpieczonemu, który z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej nie może pracować na dotychczasowym stanowisku i wobec którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego. Renta szkoleniowa z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 100% podstawy jej wymiaru.

Renta rodzinna
Renta rodzinna przysługuje po ubezpieczonym lub renciście uprawnionym do świadczenia, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Krąg osób uprawnionych do renty jest taki sam jak krąg osób uprawnionych do renty rodzinnej na podstawie ustawy emerytalnej.

DODATKI

Dodatek pielęgnacyjny
Przysługuje uprawnionemu do renty z tytułu wypadku przy pracy i chorobie zawodowej - osobie, która została uznana za całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji, a także osobie, która skończyła 75 lat. Dodatek pielęgnacyjny wynosi 181,10 zł.
Osobie przebywającej w domu pomocy społecznej, w zakładzie opiekuńczo - leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno - opiekuńczym dodatek pielęgnacyjny NIE przysługuje chyba, że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż

Dodatek dla sieroty zupełnej
Świadczenie to stanowi dodatek do renty rodzinnej. Od 1 marca 2010 roku dodatek dla sieroty zupełnej wynosi 340,39 zł.

Na podstawie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2003 roku:

08.12.2010

RYZYKO ZAWODOWE

Ryzyko zawodowe - prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Wartościowanie ryzyka
Ryzyko związane z występowaniem zagrożenia można oszacować na podstawie dwóch elementów: prawdopodobieństwa wystąpienia urazu ciała, utraty zdrowia lub pogorszenia stanu zdrowia oraz ciężkości możliwego urazu ciała lub pogorszenia stanu zdrowia.

R= P + S

Gdzie R - wartość ryzyka
P - prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku
S - skutki społeczno - ekonomiczne wypadku

P

S

Obowiązek sporządzania ryzyka zawodowego wynika a art. 226 KODEKSU PRACY.

Ocena ryzyka to proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka.
Celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie pracownikowi skutecznej ochrony przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy, a w szczególności zidentyfikowanie zagrożeń związanych z pracą, w następstwie zastosowanie odpowiednich środków ochrony oraz sprawdzenie, czy stosowane aktualnie środki są odpowiednie i ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego.

Za przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego odpowiedzialny jest PRACODAWCA:

Ocena ryzyka zawodowego jest systematycznym badaniem wszystkich aspektów pracy i stwierdzenia:


ETAPY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Decyzja o przyjęciu ryzyka zawodowego lub konieczności stosowania odpowiednich środków w celu jego redukcji wiąże się z ustaleniem kryteriów oceny.

Podstawowym krokiem przy podejmowaniu decyzji o akceptacji ryzyka lub konieczności jego obniżenia są wymagania obowiązujących przepisów i norm.
Uznaje się, że ryzyko jest odpowiednio kontrolowane i można je zaakceptować, jeżeli w wyniku oceny można stwierdzić, że:

Spełnione są wymagania obowiązujących przepisów i norm,

Zasady ograniczania ryzyka są właściwie stosowane,

Zapewniając ochronę pracowników uwzględniono najnowsze dostępne osiągnięcia nauki i techniki, organizacji, oraz zapewniono odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej.

DZIAŁANIA WYNIKAJĄCE Z OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
Wyniki oceny ryzyka zawodowego stanowią podstawę planowania działań korekcyjnych, które zespół oceniający ryzyko zawodowe powinien zaproponować celem jego redukcji. Przy planowaniu działań korygujących, zaleca się rozważenie możliwości wyeliminowania ryzyka jeżeli okaże się to niemożliwe, jego ograniczenie przez zastosowanie odpowiednich środków ochrony zbiorowej lub rozwiązań organizacyjnych. Jeżeli nie daje to zadowalających rezultatów, ryzyko ogranicza się przez stosowanie środków ochrony indywidualnej.

Przed realizacją wynikającego z oceny ryzyka planu działań korekcyjnych zaleca się dokonać jego przegląd w celu stwierdzenia:

Tam, gdzie przepisy lub normy nie ustalają kryteriów, należy kierować się przyjętymi ogólnie zasadami, dobrymi praktykami i uwzględnić opinię zainteresowanych. Na ogół stosuje się zasadę, że ryzyko należy obniżyć do najniższego poziomu, uzasadnionego z punktu widzenia rachunku ekonomicznego (analiza ekonomiczna koszt - korzyść). Jeżeli przewidywane nakłady na obniżenie poziomu ryzyka są wyższe od spodziewanych korzyści, ryzyko należy przyjąć.

Ponowna ocena ryzyka zawodowego przy wystąpieniu na stanowisku pracy ryzyka na poziomie bardzo małym lub małym powinna nastąpić za dwa lata.

Jeżeli na stanowisku pracy występuje ryzyko zawodowe na poziomie średnim należy dokonywać oceny ryzyka raz w roku.

Jednak w przypadku:

Kierownik komórki organizacyjnej wraz z zespołem do oceny ryzyka zawodowego w trybie niezwłocznym zobowiązany jest do przeprowadzenia kontroli.

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO
METODA 5 KROKÓW

KROK I

Zebranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka

KROK II
Identyfikacja zagrożeń

Określenie dla każdego stanowiska pracy, jakie występują na nim zagrożenia. Na stanowiskach pracy mamy do czynienia z nierównymi lub śliskimi powierzchniami, ruchomymi częściami maszyn, ostrymi krawędziami, gorącymi lub zimnymi powierzchniami, pracą na wysokości, wysokimi ciśnieniami, prądem elektrycznym, substancjami chemicznymi, pyłem, hałasem, nieprawidłowym oświetleniem, drganiami, promieniowaniem elektromagnetycznym, ręcznym noszeniem ciężarów, pracą w niewygodnej pozycji, zagrożeniami biologicznymi, gazem i innymi.
Do określenia zagrożeń bardzo pomocne okazują się coraz liczniej udostępniane, szczególnie w ramach europejskiej kampanii oceny ryzyka zawodowego, listy rolne.

KROK III
Szacowanie ryzyka

Wg Polskiej Normy PN - N - 18002(„Systemy zarządzania bezpieczeństwem higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego” , PKN styczeń 2000), oddzielnie dla szczególnych zagrożeń.

Inne, proste metody oceny ryzyka: metoda Wstępnej Analizy Zagrożeń (PHA), metoda Wskaźnika Ryzyka (RISC SCORE), metoda Grafu Ryzyka, metoda Analizy Bezpieczeństwa Pracy (JSA).

Istnieją tez czynniki środowiska pracy i takie rodzaje pracy, dla których opracowano szczególne wymagania dotyczące związanej z nimi oceny ryzyka i dla których wyżej wspomniana metoda „normy” nie zawsze da się zastosować. Chodzi o czynniki chemiczne, czynniki biologiczne, liczne prace transportowe, hałas i drgania mechaniczne.

Ryzyko można ocenić na przykład zgodnie z poniższą tabelką




0x01 graphic

KROK IV
Określenie działań eliminujących lub ograniczających ryzyko zawodowe
Należy zacząć od tych zagrożeń, których ryzyko wystąpienia jest i zgodne z zasadą, aby możliwość całkowitego usunięcia zagrożenia miała priorytet, a stosowanie środków ochrony indywidualnej było ostatecznością.
W przypadku ryzyka niedopuszczalnego działania ograniczające muszą mieć charakter natychmiastowy.
dopuszczalne ryzyko średnie wymaga prowadzenia działań na rzecz jego dalszego zmniejszenia, natomiast ryzyko małe - działań zapewniających, że pozostanie ono na poziomie.

KROK V
Dokumentowanie wyników oceny ryzyka zawodowego.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna uwzględnić elementy określone w §39 a ust. 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy tj. zawierać opis ocenianego stanowiska pracy, wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy, niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko oraz datę oceny i osobę, która ją przeprowadziła. W ww. rozporządzeniu nie zaproponowano wzoru formularza do takiej dokumentacji i nie ma jednolitego wzorca dla takiego dokumentu.
UWAGA! Jeśli w przedsiębiorstwie zmieniły się warunki pracy (np. pojawiły się nowe maszyny lub technologie), należy procedurę oceny ryzyka powtórzyć na tych stanowiskach pracy, których to dotyczy.

SZACOWANIE RYZYKA METODĄ RISK SCORE
Metodę Risk Score stosuje się do oceny stanowisk i procesów pracy, w których następuje częsta zmiana ekspozycji zatrudnionych pracowników na czynniki środowiska pracy (np. hałas, promieniowanie jonizujące).

W metodzie Risk Score do obliczenia ryzyka zawodowego należy wykorzystać następujący wzór:

R = S x E x P

Potencjalne skutki zagrożenia

Wartość S

Rodzaj skutków

Charakterystyka strat

Ludzkich

Materialnych

100

Poważna katastrofa

Wiele ofiar śmiertelnych

Powyżej 30 mln PLN

40

Katastrofa

Kilka ofiar śmiertelnych

Od 10 do 30 mln PLN

15

Bardzo duże

Ofiara śmiertelna

Od 500 tys. do 5 mln PLN

7

Duże

Ciężkie uszkodzenie

ciała

Od 30 tys. do 500 tys.

PLN

3

Średnie

Absencja w pracy

Od 5 do 25 tys. PLN

1

Małe

Udzielenie pierwszej

pomocy

Poniżej 5 tys. PLN

Czas ekspozycji oddziaływania szkodliwych czynników na pracownika

Wartość E

Poziom ekspozycji

10

Stała

6

Częsta (codzienna)

3

Sporadyczna (raz w tygodniu)

2

Okazjonalna (raz w miesiącu)

1

Minimalna (kilka razy w roku)

0,5

Znikoma (raz w roku)

Prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia pracownika

Wartość P

Opis

Szansa w %

10

Bardzo prawdopodobne

50 (1 na 2)

6

Całkiem możliwe

10 (1 na 10)

3

Mało prawdopodobne, ale możliwe

1 (1 na 100)

1

Tylko sporadycznie możliwe

0,1 (1 na 1000)

0.5

Możliwe do pomyślenia

0,01 (1 na 10 000)

0.2

Praktycznie niemożliwe

0,001 (1 na 100 000)

0.1

Tylko teoretycznie możliwe

0,0001 (1 na 1 000 000)

R - Ryzyko zawodowe, wartość liczbowa

Wartość R

Kategorie ryzyka

Działanie zapobiegawcze

R < 25

zaniedbywalne

akceptowalne

Wskazana kontrola

25<R<50

małe

Potrzebna kontrola

50<R<200

istotne

Potrzebna poprawa, jeśli potwierdzi analiza ekonomiczno finansowa

200<R<400

duże

Potrzebna natychmiastowa poprawa

R>400

bardzo duże

Wskazane wstrzymanie pracy


Porównanie obu metod
W obu metodach oceniane są skutki zagrożenia i prawdopodobieństwo ich wystąpienia. W metodzie Risk Score występuje dodatkowo parametr "ekspozycja na zagrożenie", czyli czas przebywania w narażeniu na zagrożenie w ciągu zmiany roboczej, tygodnia, miesiąca lub roku pracy. Dla zagrożeń występujących na stanowiskach pracowników administracyjno-biurowych parametr ten wydaje się mało przydatny, gdyż prawie wszystkie zagrożenia występują codziennie (potknięcie, upadek, uderzenie o nieruchome przedmioty, uderzenie przedmiotem spadającym, porażenie prądem elektrycznym, zagrożenia wskutek pracy z monitorem ekranowym itp.).

Ponadto w metodzie Risk Score każdemu ocenianemu parametrowi przyporządkowane są wartości liczbowe wybierane z tabel z pełną konsekwencją dla końcowego wyniku oceny ryzyka zawodowego. Natomiast w metodzie oceny ryzyka dla mierzalnych czynników środowiska pracy wg Polskiej Normy PN-N-18002:2000 wartości ocenianych parametrów mają wielkości opisowe, łatwiejsze do zdefiniowania, a do tego występują do wyboru 2 opcje, mianowicie:

PIERWSZA POMOC

Prawidłowe wyposażenie apteczki
Przy kompletowaniu zawartości apteczki najważniejsze są potrzeby, które w przypadku zakładu pracy wynikają z charakteru i specyfiki firmy. Liczba zatrudnionych pracowników nie ma wpływu na zawartość apteczki. Natomiast ma wpływ na ilość apteczek w zakładzie pracy.

Ilość, usytuowanie i wyposażenie apteczek powinny być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, z uwzględnieniem rodzajów i nasilenia występujących zagrożeń.

Nawet opakowanie apteczki ma duże znaczenie

Opakowanie apteczki pierwszej pomocy powinno być:

Użytkownik apteczki powinien mieć możliwość szybkiego jej dostarczenia na miejsce wypadku.

Zawartość apteczki

Przykładowa podstawowa apteczka zakładowa pierwszej pomocy powinna zawierać tylko środki opatrunkowe i sprzęt ratunkowy, w szczególności:

Ważne

Apteczka nie powinna zawierać waty, leków i środków dezynfekcyjnych.

Opakowanie zakładowej apteczki pierwszej pomocy

Polska nie ma standardu zakładowych apteczek pierwszej pomocy (także apteczek samochodowych). Roboczo stosowany jest standard europejski. Jedyne standaryzowane zestawy ratownicze to PSP R-1 i PSP R-2, które są używane przez Państwową Straż Pożarną.


Opakowanie zakładowej apteczki pierwszej pomocy powinno być:

Diagnostyka objawów życiowych

Jak szybko ocenić stan poszkodowanego?

Najpierw należy sprawdzić, czy poszkodowany jest przytomny, czy oddycha (tym samym, czy ma zachowane krążenie krwi), czyli czy wykazuje najistotniejsze cechy decydujące o przeżyciu.

Aby szybko ocenić stan poszkodowanego, nigdy nie należy nim potrząsać, klepać po twarzy i szczypać. Do określenia przytomności wystarczy jego reakcja na proste bodźce. Człowiek głęboko nieprzytomny nie zareaguje ani na dźwięk, ani na dotknięcie. Jego reakcja na ból może być stłumiona lub zniesiona. Już dochodząc do osoby prawdopodobnie nieprzytomnej należy głośno ją zawołać (np. Proszę pani! Proszę pana! Co się stało? Czy mnie słyszysz?).

Jeżeli nie widać reakcji na głos, należy dotknąć dłonią twarzy lub czoła poszkodowanego. Jeżeli brak również reakcji na dotyk, na pewno jest on nieprzytomny.

Nieprzytomny poszkodowany

Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, możliwe, że dojdzie u niego do zaburzeń funkcji krążenia i oddychania. Należy więc natychmiast sprawdzić, czy:

W standardzie podstawowych działań resuscytacyjnych nie sprawdza się tętna. U pacjenta nieprzytomnego i nieoddychającego (domniemanie niewydolności krążenia) trzeba podjąć zastępcze oddychanie i pośredni masaż serca. Całość diagnostyki oznak życia powinna zająć około 10 - 15 sekund. Następnie należy bezzwłocznie przystąpić do niezbędnych działań ratunkowych.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) - jest zespołem zabiegów, których zadaniem lub skutkiem jest przywrócenie podstawowych objawów życia, tj. co najmniej krążenia krwi lub krążenia krwi i oddychania.

1. Pamiętaj !!! Zanim podejmiesz czynności ratownicze upewnij się, czy jest bezpiecznie w miejscu zdarzenia i czy nic Tobie i świadkom zdarzenia nie zagraża. Jeżeli jest bezpiecznie rozpocznij czynności ratownicze.

2. Sprawdź redakcję poszkodowanego:

4. Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem oceń, czy występuje prawidłowy oddech. Oceń wzrokiem ruchy klatki piersiowej, i nasłuchuj przy ustach poszkodowanego szmerów oddechowych, staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku. W pierwszych minutach po zatrzymaniu krążenia poszkodowany może słabo oddychać lub wykonywać głośne, pojedyncze westchnięcia. Nie należy ich mylić z prawidłowym oddechem. Na ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niż 10 sekund. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości czy oddech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był nieprawidłowy.

5a. Jeżeli oddech jest prawidłowy:

Kiedy wezwać pomoc ?

Wezwanie Pogotowia Ratunkowego
Odpowiedz na pytania dyspozytora:

Pamiętaj!!! Nigdy pierwszy nie rozłączaj się, ponieważ po zebraniu wywiadu dyspozytor przekaże Ci informacje jak postępować do czasu dotarcia zespołu ratowniczego. Często takie proste zabiegi medyczne mogą uratować życie potrzebującym pomocy. Jeżeli jest to wypadek, zabezpiecz miejsce zdarzenia. Dyspozytor pogotowia ratunkowego już sam powiadomi inne służby ratownicze potrzebne na miejscu zdarzenia, takie jak: Straż Pożarna i Policja.

W przypadkach nie zagrażających życiu pacjenta dyspozytor udzieli niezbędnej informacji, np. poinformuje który z lekarzy rodzinnych obecnie pełni dyżur w ramach podstawowej opieki zdrowotnej.

Zawał serca

Pojawienie się bardzo silnego, piekącego bólu za mostkiem, promieniującego do żuchwy, lewego ramienia, ręki, pleców lub brzucha, może świadczyć o zawale serca (jeśli ból nie nasila się po wysiłku lecz przy głębszym oddychaniu, to nie jest on objawem zawału). Dodatkowymi objawami mogą być: niepokój, uczucie lęku, poty. Jeśli chory ma przy sobie leki, można mu je podać

- chory sam wie, jak. Charakterystyczne natomiast jest to, że mimo zastosowania leków ból nie ustępuje, nasila się, dołączają się nudności, duszność, a zdarza się, że i utrata przytomności.

Postępowanie:

- wezwij pomoc

- ułóż chorego w wygodnej pozycji - najlepiej półsiedzącej

- jeśli chory jest przytomny i ma nitroglicerynę, podaj mu ją pod język; możesz podać mu także tabletkę aspiryny

- rozepnij części garderoby krępujące szyję i klatkę piersiową

- zapewnij dostęp świeżego powietrza

- nie wpadaj w panikę - twoje zdenerwowanie udziela się choremu, który jest wystarczająco przestraszony.

Podejrzenie urazu kręgosłupa

Jak postępować z poszkodowanym w przypadku urazu kręgosłupa?


Jeżeli charakter obrażeń ciała lub prawdopodobny przebieg zdarzenia sugerują uszkodzenie kręgosłupa u osoby nieprzytomnej, należy ograniczyć wszelkie manewry przed prowizorycznym zabezpieczeniem przynajmniej odcinka szyjnego. Bardzo cennym i prostym urządzeniem ratowniczym jest sztywny kołnierz zabezpieczający odcinek szyjny kręgosłupa (inaczej "kołnierz Schanza"). Prawidłowa i bezpieczna technika zakładania kołnierza wymaga jednak nieco praktyki.


Przed założeniem go osobie z urazem, najpierw należy przymierzyć go na sobie - umożliwia to zorientowanie się, jak należy go dopasować, aby stabilizował głowę, a nie dusił. Jest on najczęściej regulowany pod brodą.

Transport poszkodowanego

Wskazaniem do przenoszenia lub transportu doraźnymi, prowizorycznymi środkami poszkodowanych z urazem czaszki lub kręgosłupa jest tylko i wyłącznie konieczność ewakuacji z miejsca zdarzenia z powodu zagrożenia życia poszkodowanych lub ratowników. Transport takich poszkodowanych zawsze związany jest z ryzykiem śmierci lub ciężkiego kalectwa.

Porażenie prądem elektrycznym - pierwsza pomoc

Jak skutecznie udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu porażonemu prądem elektrycznym?


W przypadku porażenia prądem szanse na uratowanie poszkodowanego zależą od sprawności udzielającego pomocy. Częstym skutkiem porażenia jest zatrzymanie krążenia, dlatego ważne jest, by jak najszybciej podjąć czynności ratunkowe, zachowując przy tym szczególną ostrożność.


W czasie ratowania osoby porażonej prądem ważne jest zachowanie odpowiedniej kolejności działań:

  1. odłączenie poszkodowanego od prądu i zabezpieczenie przed kolejnym porażeniem,

  2. ocena obrażeń ciała (ewentualnie sztuczne oddychanie, opatrzenie oparzeń),

  3. poddanie poszkodowanego diagnostyce lekarskiej.


Jeżeli dojdzie do wypadku, warto pamiętać, że większość podeszw butów nie stanowi izolacji elektrycznej i potrzebna jest dodatkowa izolacja w postaci suchego ubrania, folii, drewna itp. Odłączając poszkodowanego od źródła elektrycznego należy pamiętać o zapewnieniu bezpieczeństwa osobie ratującej. Należy, o ile to możliwe, najpierw wyłączyć źródło zasilania korzystając z wyłączników sieciowych, bezpieczników sieciowych lub przewodów zasilających. Odrywanie osoby poszkodowanej od uszkodzonego urządzenia elektrycznego powinno być ostatecznością. Siła skurczu mięśniowego pod działaniem prądu elektrycznego jest maksymalną siłą osoby porażonej. Rozwarcie dłoni i oderwanie od źródła prądu jest zatem bardzo trudne i zawsze związane z dodatkowymi urazami (np. złamanie palców).

Ocena obrażeń

Po odłączeniu porażonego od prądu elektrycznego i zabezpieczeniu miejsca wypadku przed kolejnym porażeniem, należy dokonać krótkiej oceny obrażeń ciała. Jeżeli porażenie prądem doprowadziło do zatrzymania krążenia i oddychania - niezwłocznie podjąć masaż pośredni serca i oddychanie zastępcze. Osobę nieprzytomną z wydolnym oddychaniem trzeba ułożyć na boku w pozycji bezpiecznej i nadzorować do momentu przejęcia opieki przez pogotowie ratunkowe. Uszkodzenia i oparzenia skóry prądem należy przykryć jałowym opatrunkiem.

Pierwsza pomoc we wstrząsie uczuleniowym w 6 krokach

U osoby z wstrząsem uczuleniowym występują następujące objawy:

Sposób udzielania pierwszej pomocy w 6 krokach

Oto kolejnych 6 kroków w ratowaniu osoby, u której wystąpił wstrząs uczuleniowy:

  1. Sprawdzenie, czy ratowany ma wysypkę i duszność.

  2. Jeżeli przyczyną uczulenia jest użądlenie - usunięcie żądła.

  3. Uzyskanie informacji od ratowanego, czy ma spray przeciw astmie lub tabletki przeciwuczuleniowe. Jeżeli ma - podanie mu ich.

  4. Uspokajanie ratowanego, niepokój nasila reakcję uczuleniową.

  5. Sprawdzenie, czy ratowany wykazuje oznaki życia. Jeżeli nie - rozpoczęcie reanimacji.

  6. Ponaglanie przyjazdu Pogotowia Ratunkowego lub odwiezienie ratowanego do szpitala, jeżeli objawy się nasilają.

Reasumując, należy:

Informacje dodatkowe

Uczulenie, czyli alergia, to reakcja organizmu na pewne związki chemiczne znajdujące się między innymi w powietrzu i w pokarmach. Człowiek może być uczulony na niektóre składniki pokarmowe, na leki, kosmetyki, proszki do prania, a także na jad owadów. Reakcja na związki chemiczne może być bardzo różna - od niewielkiego swędzenia skóry i wysypki, aż po wystąpienie wstrząsu uczuleniowego (anafilaktycznego).

Wstrząs uczuleniowy (anafilaktyczny) jest bardzo silną reakcją organizmu, do której dochodzi w ciągu kilku sekund lub minut od wstrzyknięcia leku bądź od użądlenia albo ukąszenia.

Uwaga!

Ratując osobę, u której wystąpił wstrząs uczuleniowy, nie wolno:

3 kroki do uratowania podtopionego

Podtopienie to ostre niedotlenienie spowodowane przez zablokowanie dróg oddechowych wodą lub inną cieczą. Przy podjęciu prawidłowej akcji ratowniczej osoby po podtopieniu rokują duże nadzieje na ozdrowienie.

Akcja ratunkowa osoby podtopionej w 3 krokach:

  1. Wydostanie z zagrożenia - działając na wodzie, należy korzystać z urządzeń pływających i indywidualnych zabezpieczeń, np. kamizelek ratunkowych.

  2. Bezpieczne wydobycie poszkodowanego z wody - w miarę możliwości trzeba uwzględniać ewentualny uraz jego kręgosłupa, zwłaszcza w odcinku szyjnym. Stosuje się tu deskę ratowniczą. Jeszcze w wodzie należy ustabilizować poszkodowanego na desce i w poziomie przenieść na ląd.

  3. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa - podejmuje się ją natychmiast po wydostaniu z wody podtopionego. Jeżeli jest on nieprzytomny i nie oddycha, należy rozpocząć pośredni masaż serca w sekwencji: 30 uciśnięć mostka, a następnie 2 oddechy zastępcze, do momentu spontanicznego poruszenia się poszkodowanego. Wtedy sprawdza się, czy oddycha, i ewentualnie układa go w tzw. pozycji bocznej ustalonej.

Ważne

Ewentualna resuscytacja (reanimacja) w wodzie może być przeprowadzana tylko w sporadycznych wypadkach przez bardzo doświadczonych ratowników!

Podtopienie w innej cieczy niż woda

Gdy mamy do czynienia z podtopieniem w innej cieczy niż woda istnieje prawdopodobieństwo zatrucia organizmu. Może być wtedy konieczna dezaktywacja skażenia organizmu, którą przeprowadzają jednostki ratowniczo-gaśnicze straży pożarnej.

Wychłodzenie (hipotermia) organizmu

Jeżeli temperatura wody, w której przebywał podtopiony wynosi poniżej 25°C, należy się liczyć z wychłodzeniem organizmu. Temperatura wewnętrzna organizmu w granicach 30-35°C spowalnia metabolizm i chroni mózg przed niedotlenieniem, ale również powoduje zaburzenia rytmu serca oraz utrudnia resuscytację. Gdy temperatura spadnie poniżej 30°C utrudnia nawet zaawansowane czynności ratownicze, spowalnia reakcje na leki i utrudnia defibrylację elektryczną.

Ze względu na wychłodzenie oddychanie zastępcze lepiej prowadzić tzw. metodą "usta - usta", niż za pomocą worka termorozprężalnego, gdyż cenne jest ogrzanie i nawilżenie powietrza oddechowego.

Do doraźnej ochrony przed wychłodzeniem zalecana jest srebrno-złota folia termoizolacyjna (folia NRC). Ewentualnie można zastosować ciepły okład na klatce piersiowej, np. z termoforu z gorącą wodą.

Ważne

Nie wolno ogrzewać i rozcierać rąk oraz nóg osoby wychłodzonej, gdyż zasoby wychłodzonej krwi obwodowej, dopłynąwszy do serca, mogłyby spowodować zaburzenia rytmu i zatrzymanie jego pracy.

Wstrząs pourazowy

Wstrząs jest wynikiem dysproporcji między zapotrzebowaniem a zaopatrzeniem w tlen poszczególnych tkanek z powodu nagłej niewydolności krążenia krwi. Organizm ludzki po doznaniu urazu wykazuje tendencję do rozwijania reakcji wstrząsowej, która polega na uruchomieniu naturalnych mechanizmów ratunkowych organizmu przechodzących stopniowo w reakcję patologiczną.

Przyczyną wystąpienia wstrząsu może być utrata objętości krwi krążącej lub osocza krwi (oparzenie), uraz lub nagła dysfunkcja serca (zawał), rozszerzenie łożyska naczyń krwionośnych w odpowiedzi na ból, infekcję, substancję toksyczną, reakcję alergiczną.

Uwaga!

Brak zdecydowanego przeciwdziałania rozwijającemu się wstrząsowi może doprowadzić do postępującego niedotlenienia życiowo istotnych narządów, a następnie śmierci całego organizmu.

Objawy wstrząsu

Poszkodowany we wstrząsie bywa przytomny, blady, spocony, ma przyspieszoną czynność serca, przyspieszone oddychanie, może odczuwać niepokój, być pobudzony i agresywny. Stopniowo kontakt z poszkodowanym może się pogarszać, pojawiają się kłopoty z porozumiewaniem, senność, sinica ust i paznokci, spłycenie oddychania, zwolnienie częstości tętna. Potem może nastąpić utrata przytomności, sinica lub bladość skóry, tętno jest wolne i słabo wyczuwalne, mięśnie wiotkie, dochodzi do zwolnienia i zatrzymania oddychania, a następnie krążenia.

Przeciwdziałanie rozwijaniu się reakcji wstrząsowej w warunkach doraźnych polega na:

Jeżeli doszło do dużych strat krwi, to po założeniu opatrunków możesz ułożyć kończyny poszkodowanego wyżej, tak aby zwiększyć ciśnienie krwi w głowie i tułowiu (poprawa ukrwienia narządów). Nie zaleca się aktywnego ogrzewania poszkodowanych we wstrząsie, ponieważ rozszerzenie skórnych naczyń krwionośnych względnie zwiększa niedokrwienie narządów wewnętrznych.

Rozmowa z poszkodowanym

Bardzo istotne jest utrzymywanie kontaktu werbalnego z przytomnym poszkodowanym. Rozmowa, dająca poczucie bezpieczeństwa, mobilizuje wolę przetrwania. Przeważnie aspekt psychologiczny ratownictwa jest raczej niedoceniany, a tymczasem w wielu przypadkach sama rozmowa była wystarczającą pomocą do momentu rozpoczęcia zaawansowanych działań lekarskich.

Pierwsza pomoc przy zatruciach pokarmowych

Jak udzielać pomocy osobom zatrutym drogą pokarmową?

U osoby zatrutej, która jest przytomna i współpracuje z ratownikiem, należy wywołać wymioty.

W celu wywołania wymiotów należy podać osobie zatrutej 1-2 szklanki ciepłej, dobrze osolonej wody (solanki) i podrażnić palcem (lub polecić wykonanie tej czynności ratowanemu) tylną ścianę gardła (większość poszkodowanych wymiotuje już po wypiciu solanki). Zabieg należy powtórzyć 2-3 razy. Po ostatnim opróżnieniu żołądka warto podać węgiel aktywny (Carbo medicinalis) w ilości 30-60 tabletek, dobrze pokruszonych z wodą (zawiesina). Asdsorpcyjne (adsorpcja to wchłanianie powierzchniowe) właściwości węgla aktywnego wspomagają eliminację trucizny, a sam węgiel nie wchłania się z przewodu pokarmowego.

Dawkowanie tabletek węgla aktywnego
Ostatnio zalecane normy przez referencyjne ośrodki ostrych zatruć zakładają dawkowanie nawet 3-4 tabletek węgla aktywnego na każdy kilogram masy ciała pacjenta, czyli podanie nawet 200-300 tabletek jednorazowo.

Postępowanie w trudniejszych przypadkach
Nagłe zatrucia substancją żrącą, szczególnie aktywną lub lżejszą od wody (np. benzyną czy naftą) i sytuacje, w których od momentu zatrucia upłynęło więcej niż 4-5 godzin, a perystaltyka przepchnęła zawartość żołądka do dwunastnicy, wymagają pomocy lekarskiej udzielanej przez profesjonalne służby medyczne (Pogotowie Ratunkowe, szpital).
Osób tak zatrutych nie wolno:

ponieważ istnieje poważne ryzyko zachłyśnięcia zawartością żołądka. Dotyczy to również osób z nawet minimalnymi zaburzeniami świadomości.
Zawsze należy starać się zachować opakowanie od substancji, którą ofiara się zatruła. Należy również unikać podawania doustnie mleka, oleju czy wody wapiennej w charakterze odtrutki, jak też i innych neutralizatorów (np. podanie mleka przy zatruciu benzyną może grozić zachłyśnięciem, jak również przyspieszeniem wchłaniania trucizny z przewodu pokarmowego).

Osoby z zaburzeniami świadomości i nieprzytomne
Zatrutą osobę z zaburzeniami świadomości lub nieprzytomną należy ułożyć na boku - w pozycji bezpiecznej (w pozycji "bocznej ustalonej") - i opiekować się nią do czasu przyjazdu lekarza. Okresowo w takich przypadkach należy kontrolować stan przytomności i oddychanie poszkodowanego, a jeśli to możliwe - rozmawiać z nim.

Zatrucia przewlekłe
W sytuacji podejrzenia zatrucia przewlekłego należy zidentyfikować prawdopodobne substancje toksyczne. W codziennym życiu trzeba uwzględnić ryzyko interakcji substancji zawartych w pożywieniu, leków, używek i środków, na które jest się narażonym np. w miejscu pracy.

Konserwanty żywności
Szczególnie kłopotliwą grupę substancji chemicznych stanowią środki służące do konserwacji żywności (tzw. konserwanty). Najczęściej o szkodliwości nadmiaru konserwantów w żywności mogą świadczyć:

Problemem mogą przede wszystkim być interakcje konserwantów z alkoholem (nasilanie działań szkodliwych).

Jak uratować życie zadławionemu?

Jak prawidłowo i skutecznie udzielić pomocy osobie, która się zadławiła i jest przytomna?

Poszkodowanemu należy zwięźle określić, w jaki sposób ratownik chce udzielić pomocy, a następnie:

Jeżeli pomoc okaże się nieskuteczna, należy natychmiast wezwać Pogotowie Ratunkowe. Nie wolno wyjmować ciała obcego, chyba, że jest blisko w zasięgu palców.

Zadławienie jest następstwem zablokowania przepływu powietrza w drogach oddechowych. Powodem mogą być drobne przedmioty lub pokarmem. Całkowite zablokowanie przepływu powietrza powoduje śmierć mózgu w ciągu 3-5 min. Natychmiastowe i skuteczne działanie ratuje życie.

Objawy zadławienia
Charakterystycznymi objawami zadławienia u poszkodowanego są:

Odmrożenia i wychłodzenia

Odmrożenia są kłopotliwe w leczeniu i zawsze pozostawiają jakiś fragment wygojonej tkanki, ale jednak o gorszym ukrwieniu (blizna) oraz bardziej skłonnej do kolejnych odmrożeń. Szczególnie narażone na odmrożenia są części ciała o naturalnie słabszym ukrwieniu w warunkach wychłodzenia, jak uszy, nos, palce oraz stopy i dłonie.

Zapobieganie odmrożeniom
Najlepiej jest zapobiegać odmrożeniom przez odpowiednie ubranie (np. w odzież eliminującą pocenie się, straty ciepła) i unikanie długotrwałego narażenia na działanie mrozu.

Przyczyny odmrożeń
Najczęstszymi czynnikami sprzyjającymi odmrożeniom są:

Jeżeli macie do czynienia z osobą, która uległa odmrożeniu, przede wszystkim powinniście rozcierać suchym materiałem - nigdy śniegiem - jej zsiniałe, nieczułe na dotyk i ból części ciała. Należy to robić delikatnie, aby pobudzić krążenie krwi. Możecie również powoli rozgrzewać odmrożone części ciała w coraz cieplejszej wodzie.

Uwaga!
Wszystkie odmrożenia - zwłaszcza z występującymi pęcherzami i martwicami - wymagają profesjonalnej opieki lekarskiej.

Oparzenie żrącą substancją chemiczną

Udzielenie pierwszej pomocy osobie oparzonej żrącą substancją chemiczną jest szczególnie trudne. Nie można bowiem z całkowitą pewnością rozpoznać rodzaju oparzenia chemicznego tylko na podstawie wyglądu. Z tego względu postępowanie ratunkowe jest podobne bez względu na rodzaj oparzenia (czynnikiem chemicznym o odczynie kwaśnym lub zasadowym).

Procedura postępowania w zakresie udzielania pierwszej pomocy osobie oparzonej żrącą substancją chemiczną powinna wyglądać wg przedstawionego poniżej schematu.

Krok 1
Usunięcie w sposób mechaniczny żrącej substancji chemicznej z odzieży osoby poszkodowanej i przede wszystkim ze skóry (np. wycinając nożyczkami fragmenty ubrania nasączone tą substancją).

Krok 2
Neutralizacja żrącej substancji chemicznej lub jej spłukiwanie.

Niektóre żrące substancje chemiczne interreagują z wodą! Substancję, która spowodowała oparzenie, możesz neutralizować tylko wtedy, gdy w sposób pewny możesz ją zidentyfikować! Neutralizacja jest dopuszczalna w przypadku oparzenia:

Krok 3
Doraźnie po zneutralizowaniu żrącej substancji chemicznej i spłukaniu jej wodą należy założyć osobie poszkodowanej jałowy opatrunek i skierować ją na kontrolę do lekarza.

Oparzenia śluzówek jamy ustnej, przełyku i żołądka
Szczególnie niebezpieczne są przypadkowe oparzenia śluzówek jamy ustnej, przełyku i żołądka. Wymagają one natychmiastowej profesjonalnej interwencji lekarskiej. Martwica tkanek i obrzęki upośledzają drożność dróg oddechowych i grożą uduszeniem. Sprawiać to mogą opary żrącej substancji chemicznej, na przykład kwasu solnego lub siarkowego.

Uwaga!

  1. U osoby oparzonej wewnętrznie żrącą substancją chemiczną nie wolno wywoływać wymiotów, gdyż grozi to zachłyśnięciem lub pęknięciem przełyku i żołądka!

  2. Nie wolno neutralizować żrącej substancji chemicznej w żołądku, gdyż może dojść do spienienia jego zawartości, wymiotów i zachłyśnięcia!

  3. Można osobie oparzonej wewnętrznie żrącą substancją chemiczną podać do picia 1-2 szklanki ciepłej wody w celu rozcieńczenia tej substancji w jamie ustnej, przełyku i żołądku.

Profilaktyka
W miejscach, gdzie istnieje zawodowe ryzyko oparzenia stężonym kwasem lub ługiem, warto przygotować roztwory neutralizatora - słabego kwasu i zasady. W takich przypadkach najbardziej poręczne są 5-litrowe kanistry, z szerokim wlewem, gdyż można je unieść jedną ręką. Należy również przygotować sprzęt i stanowisko do płukania oczu (najlepiej roztwór fizjologiczny soli kuchennej 0,9%). Inne substancje chemiczne - o szczególnych właściwościach - wymagają szczególnych rozpuszczalników lub neutralizatorów (np. fenol zmywa się spirytusem).

Jak postępować ze złamaniami i zwichnięciami?

Objawy urazów
Złamania. Jeżeli zauważycie, że poszkodowany nie może poruszać ręką lub nogą, poza tym odczuwa ból oraz pojawia się u niego obrzęk, nienaturalne ustawienie i ugięcie danej kończyny możecie podejrzewać jej złamanie.

Zwichnięcie. Jeżeli natomiast zauważycie, że poszkodowany ma upośledzoną ruchomość w którymś ze stawów, pojawia się u niego ból, obrzęk, zasinienie i przymusowe ustawienie lub nienaturalna ruchomość, możecie podejrzewać u niego zwichniecie czyli uszkodzenie stawu.

Jak postępować ze złamaniami?
W przypadku złamań kończyn górnych i dolnych powinniście - pamiętając o zagrożeniu wstrząsem - postarać się w prosty i delikatny sposób unieruchomić złamaną kość. Prawidłową stabilizację złamanej kości ręki lub nogi uzyskacie poprzez unieruchomienie dwóch sąsiadujących złamaniu stawów. Kończynę górną najprościej przymocować do klatki piersiowej (zgiętą w łokciu). W tym celu możecie zrobić prowizoryczny temblak z podwiniętej poły bluzy, kurtki lub koszuli i zawiesić w nim rękę lub po prostu użyć chusty trójkątnej z zakładowej apteczki pierwszej pomocy. Natomiast kończynę dolną możecie ustabilizować związując ją z drugą nogą, oczywiście omijając okolicę złamania. Najprostszą "szynę" możecie zrobić ze złożonej gazety lub tektury. Pamiętajcie, że w razie złamań z rotacją nie powinno się obracać ich "na miejsce" ponieważ może wtedy dojść do dodatkowego uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów.

Otwarte złamania, gdzie odłam kostny przebił skórę, powinniście bardzo delikatnie stabilizować, a ranę przykryć luźno opatrunkiem z gazy.

Jak postępować ze zwichnięciami?
W postępowaniu doraźnym ważne jest przede wszystkim unieruchomienie i odciążenie stawu oraz zabezpieczenie go przed szybko narastającą opuchlizną. Jeszcze raz przypominamy Wam, że absolutnie nie wolno w żadnym wypadku podejmować prób samodzielnego "nastawiania" zwichnięcia. Nie należy również rozbierać poszkodowanego, ściągać butów itp. Warto natomiast rozluźnić osobie poszkodowanej buty lub ubranie oraz unieść jej uszkodzoną kończynę wyżej. Decyzję o zastosowaniu długotrwałego usztywnienia, okładów czy rehabilitacji ruchowej może podjąć w tym zakresie wyłącznie specjalista.

KRWOTOK

Postępowanie w przypadku krwotoku

W czasie zaopatrywania ran należy pamiętać o stosowaniu rękawiczek gumowych. Jeśli krwotok z ran skóry jest lekki, krew sączy się kroplami. Krwotok ustaje zwykle samoistnie po kilku minutach, gdy skrzep powstający w miejscu krwawienia zamknie ubytek naczynia. Na czas transportu tego typu ranę należy zabezpieczyć jałowym opatrunkiem. Silny krwotok (krew wypływa z rany ciągłym strumieniem lub tryska pulsując), należy natychmiast zatamować, stosując miejscowy ucisk rany. W przypadku bardzo silnych krwotoków z dużych ran może być konieczny (np. w celu zatrzymania wypływu krwi w pierwszej chwili po amputacji) ucisk czterema palcami dużej okolicznej tętnicy. Na kończynie górnej najczęściej jest to tętnica ramienna, a na kończynie dolnej - tętnica udowa. Ranę należy przykryć jałowym gazikiem i przymocować go kodofixem. Na rany silnie krwawiące, oprócz gazika nakłada się elastyczną poduszeczkę, wykonaną na przykład z drugiego opatrunku osobistego, złożonej gazy lub bandaża. Całość opatrunku umocowuje się ciasno zwojami bandaża. Poduszeczka - uciskając ranę i jej okolicę - wpływa na zmniejszenie światła okolicznych naczyń, co powoduje zatrzymanie krwawienia. Zakładając opatrunek uciskowy należy pamiętać, aby przy zaciskaniu zwojów opaski nie doprowadzić do zastoju krwi w bardziej odległej od opatrunku części kończyny. Nie wolno stosować opasek prowizorycznych (sznurek, lina, kabel elektryczny itp.). Opaska musi być szeroka i nieco elastyczna. Zastój powstaje, gdy żyły powierzchowne zostaną zaciśnięte, a główne tętnice, głębiej położone, zachowują drożności i nadal pompują krew do tej części kończyny. Krew nie ma drogi odpływu, więc następuje przepełnienie naczyń i nasilenie krwotoku, zaś kończyna przybiera kolor siny. W takim wypadku należy natychmiast zdjąć opatrunek i założyć go ponownie, nieco słabiej napinając opaskę. W pojedynczych przypadkach nie można zakładać na krwawiącą ranę typowego opatrunku uciskowego. Te przypadki to:

- rana, w której utkwiły ciała obce

- otwarte złamanie

- amputacja

- krwotok z rozległej powierzchni rany.

Tamowanie silnego krwotoku na głowie, szyi i tułowiu wykonuje się podobnie jak na kończynach, stosując w pierwszej chwili mocny ucisk palcami, najlepiej przez jałowy opatrunek. Następnie zakłada się opatrunek uciskowy. Najczęściej opatrunek ten należy - do czasu przybycia pomocy - dociskać palcami. Poszkodowanego z krwotokiem z nosa sadza się z głową lekko pochyloną ku przodowi. Po stronie krwawienia należy ucisnąć lekko skrzydełko nosa, na nasadę nosa i kark można przyłożyć zimny kompres. Poszkodowany nie powinien łykać krwi. Kiedy krwotok lub inne obrażenia ciała powodują objawy przedwstrząsowe - i wyłącznie wtedy - poszkodowanego należy położyć. Zalecane jest ułożenie na brzuchu lub na boku tak, aby krew swobodnie wyciekała przez nozdrza. Zaciągnięcie krwi do płuc grozi zachłyśnięciem, a połykanie - wymiotami, które mogą być przyczyną dodatkowych powikłań. Nie należy wkładać do nosa gazy lub innych środków opatrunkowych. Krwotok z nosa zwykle nie jest groźny. Zdarza się po silnym uderzeniu w nos, na skutek mocnego kichnięcia lub manipulowania w nosie Krwotok wewnętrzny jest trudny do rozpoznania. Nie widząc na zewnątrz ciała krwi, rozpoznanie można oprzeć jedynie na objawach pośrednich, sugerujących krwawienie. Należy zwrócić uwagę na uwypuklenie się nasiąkających krwią tkanek w przypadku urazu kończyn, na objawy wstrząsu na tułowiu, a w przypadku urazu głowy - na stan świadomości poszkodowanego.

Postępowanie w przypadku amputacji

Na ranę należy założyć uciskowy, jałowy opatrunek i unieść część ciała, której fragment został amputowany. Często, na skutek odruchowego obkurczenia się tętnic, krwawienie jest nieduże i można je zatrzymać tą metodą. W razie niepowodzenia, należy założyć opaskę uciskową. Ponieważ w wielu przypadkach możliwe jest przyszycie odciętej części ciała i jej pełna lub częściowa rehabilitacja, zawsze należy odszukać amputowany fragment tkanki i przekazać go lekarzowi. Amputat, nawet zanieczyszczony, owija się jałową gazą i bez wykonywania żadnych dodatkowych zabiegów - wkłada do woreczka foliowego. Torebkę tę należy umieścić w drugiej, wypełnionej wodą z lodem. Mieszanina wody z lodem zapewnia schłodzenie tkanek, co powoduje zwolnienie w nich procesów przemiany materii i zmniejszenie zapotrzebowania na tlen. Przedłuża się w ten sposób czas, w którym przyszycie ma szansę powodzenia. Jeśli nie ma możliwości oziębienia tkanki, amputowaną część owija się w jałowy gazik i tak przechowuje do czasu przyjazdu pogotowia.

RANY

Ogólne zasady postępowania

Bez względu na rodzaj rany, istnieją ogólne zasady postępowanie przy jej zaopatrywaniu. Obejmują one:

- zapewnienie własnego bezpieczeństwa (rękawiczki)

- natychmiastowe prowizoryczne zaopatrzenie (np. gazą, którą poszkodowany może trzymać sam)

- czyszczenie rany (zasadniczo obowiązuje zakaz czyszczenia ran, lecz rozsądek nakazuje czasem przynajmniej opłukanie wodą lub wodą utlenioną rany zabrudzonej powierzchownie ziemią, drobnymi ciałami obcymi czy, tym bardziej, substancjami trującymi; czyszczenie wodą - wodociągową, woda ze studni do tego celu się nie nadaje - dotyczy również ran oparzeniowych, powstałych w wyniku działania substancji chemicznych; wyjątek stanowią rany zabrudzone wapnem niegaszonym, które należy najpierw oczyścić mechanicznie)

- odsłonięcie okolicy rany w taki sposób, żeby w późniejszym postępowaniu nie było to już konieczne

- ocenę stanu ogólnego, w tym krążenia (w przypadku ran silnie krwawiących zachodzi zawsze podejrzenie pogorszenia się stanu ogólnego poszkodowanego - należy więc zbadać go tak, jak w przypadku szybkiej oceny wstępnej)

- ocenę rany (rodzaj rany, jakość krwawienia z rany, ukrwienie części dalszej kończyny; jeśli krwawienie jest bardzo duże lub występuje ucisk odłamków kostnych na naczynia, w dalszej części kończyny nie wyczuwa się tętna; najczęściej jednak obwodowa część kończyny jest sina i ochłodzona)

- założenie odpowiedniego do rodzaju rany opatrunku

- ucisk bezpośredni miejsca krwawienia opatrunkiem i kontrola ukrwienia części dalszych kończyny

- uniesienie kończyny (często samo uniesienie zranionej ręki wysoko nad głowę zatrzymuje krwotok)

- unieruchomienie okolicy rany (ma na celu ograniczenie do minimum dolegliwości bólowych, związanych z napinaniem uszkodzonej skóry lub mięśni czy przemieszczaniem się odłamków kostnych)

- przygotowanie do transportu (w tym także czynności związane z zaopatrywaniem rany)

- precyzyjne określenie czasu założenia opatrunku uciskowego, a zwłaszcza opaski uciskowej: na skórze, plastrze lub kartce przyczepionej do ubrania poszkodowanego należy napisać dokładną godzinę założenia opaski lub opatrunku uciskowego

- stałą kontrolę stanu poszkodowanego: przytomności, oddychania i krążenia (nie wolno karmić i poić poszkodowanego)

- postępowanie przeciwwstrząsowe (częściowo zastosowane już wcześniej - unieruchomienie okolicy zranionej i założenie opatrunku ochraniającego; w tej części postępowania należy zadbać o postępowanie ogólne: komfort psychiczny, ułożenie poszkodowanego i okrycie go)

- kontrolę rany przez lekarza

35


Wyszukiwarka