Regulacje szczególne:

• Ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych (szczególna czynność to emisja listów zastawnych - co odróżnia ich od innych banków)

• Ustawa z 2000r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (dz. U. Nr 119, poz. 1252).

Banki w Polsce - trzy formy prawne:

1. Państwowe (Bank Gospodarstwa Krajowego - refinansuje i obsługuje kredyty studenckie, poręczenia Skarbu Państwa, realizuje cele państwa).

2. Spółki Akcyjne

3. Spółdzielcze (mają charakter spółdzielni, są słabe kapitałowo, 1 udział
   1 głos bez względu na to jaki kapitał wniósł, maja ograniczona liczbę czynności)

1995r. - Ustawa o bankowym funduszu gwarancyjnym

Sprawozdanie BFG - wymienia ile bankom i w jakiej kwocie udzielono pożyczek, ale nie wymienia się tych banków z nazwy.

Instytucja, która:

• Pomaga bankom, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej

• Dokonuje wypłat dla deponentów w przypadku upadłości banku

(jeżeli jest bankructwo, upadłość jest ogłaszana przez sąd).

- gdy mamy mniej niż 1000 euro - wypłata w 100%

- do 22500 euro - wypłata w 90% (reguła unijna 20 000 euro)

- więcej - bank nie wypłaca , można złożyć roszczenie do

masy upadłościowej .

Inne regulacje dot. bankowości:

• Ustawa dot. prania brudnych pieniędzy

• Ustawa o kredycie konsumenckim, która uderza w supermarkety

• Kontrola dewizowa.

Prawo bankowe na tle innych gałęzi prawa

Niektórzy twierdzą, że prawo bankowe jest częścią prawa finansowego, regulującego obrót pieniądza.

Nie jest to tak do końca, bo reguluje również stosunki cywilno - prawne (spowodowane to jest bankructwem banków w latach 30-tych XX w).

Prawo bankowe powstało z dwóch nurtów:

• Niewypłacalności banków w latach 30 - XX wieku (banki masowo upadały , trzeba było to unormować - czynności bankowe
  zasady ogólne.

• Regulacja działalności emisyjnej państwa (działalność emisyjna
  emisja pieniądza).

Uregulowano prawnie czynności bankowe, aby zabezpieczyć interes klientów.

Ponadto chodziło o regulacje działalności emisyjnej (pieniądza) - uregulowanie prawno -administracyjne, aby nie drukować nadmiaru pieniędzy bez pokrycia prowadzącego do szybkiego wzrostu cen.

Kiedyś podlegało królowi, były to regulacje administracyjno-prawne.

Prawo bankowe jest trochę poza prawem finansowym.

Prezes NBP zarządza pieniądzem (działalność emisyjna podlega prezesowi NBP w drodze zarządzenia). On tez ustala wzorce monet, wycofuje pieniądze z obiegu itp.

Prawo bankowe zajmuje się:

• Reguluje zasady prowadzenia działalności bankowych

• Reguluje tworzenie i organizację banków

• Reguluje zasady sprawowania nadzoru bankowego

• Reguluje zasady postępowania naprawczego

• Reguluje zasady likwidacji i upadłości banków.

Zakres prawa bankowego podmiotowo dotyczy banków.

BANK (def.) - jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń, uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym .

• Osoba prawna
  ustawa daje bankom osobowość prawną.

• Utworzona
  musi być utworzona zgodnie z przepisami ustaw

• Działająca na podstawie zezwoleń
  licencjonowanie działalności bankowej (powstania banku oraz niektórych konkretnych czynności bankowych, używanie nazwy KASA lub BANK trzeba uzyskać zezwolenie). Te zezwolenia uprawniają do wykonywania czynności bankowych - zgodnie z lista uprawnień. Można wykonywać mniej tych czynności a mieć zezwolenie na więcej, nie może odwrotnie. Można wykonywać tylko te czynności które są wskazane w ustawie np. bank nie może prowadzić działalności gospodarczej. Musi wykonywać wyłącznie czynności finansowe. Nie może zajmować się np. leasingiem.

• Obciążających ryzykiem środki powierzone
  tzn. że środki mogą być niezwrócone.

Czynności bankowe dzielą się na grupy

1. Dwie grupy:

• I grupa - Czynności bankowe w ścisłym znaczeniu (czynności, które mogą być wykonywane wyłącznie przez banki, nikt inny nie może wykonywać)

• II grupa - Czynności bankowe w szerokim znaczeniu (jeśli są wykonywane przez bank to są czynnościami bankowymi , inna osoba może je wykonywać ale wtedy to już nie jest czynność bankowa np. udzielanie pożyczek)

2. Czynności, które banki mogą wykonywać (dozwolone ale nie traktowane jako czynności bankowe) np.:

• nabywanie nieruchomości,

• pośrednictwo w emisji papierów wartościowych.

Zezwolenie tylko na czynności bankowe (dwie pierwsze grupy)

Czynności bankowe różnią się od czynności które banki mogą wykonywać, że zezwolenia dotyczą wyłącznie czynności bankowych.

Czynności bankowe zostały wymyślone aby to licencjonować i po to aby banki miały przywileje: wyciągi z ksiąg banku dotyczące czynności bankowych maja moc prawną dokumentów urzędowych (wydane przez nich dokumenty są równe decyzjom urzędowym), oraz możliwość wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych (coś co zastępuje wyrok sądowy). Można je wystawiać przeciwko stronie czynności bankowej lub osobie, która zabezpiecza zapłatę czynności bankowej.

Bankowy tytuł egzekucyjny - musi mieć nadaną klauzulę wykonalności nadaną przez sąd,

aby był podstawą wykonalności.(sąd tylko stwierdza, że dłużnik dobrowolnie poddaje się egzekucji).

Czynności bankowe, które są czynnościami ściśle bankowymi - art. 5 Prawo bankowe:

1. Przyjmowanie wkładów pieniężnych (płatne na żądanie lub gdy nadejdzie odpowiedni termin tzw. terminowy) i prowadzenie rachunków wkładów.

2. Prowadzenie innych rachunków bankowych (def. w K.C.).

• przechowanie środków na rachunku posiadacza

• dokonywane są zlecenia rozliczeniowe posiadaczy rachunków - nie wchodzi tu rachunek kredytowy , może być np. rachunek rozliczeniowy działalności gospodarczej.

Udzielanie kredytów .

Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw .

GWARANCJA - Rozdział VI art. 81 Prawa bankowego

Gwarancja - jest to jednostronne zobowiązanie banku - gwaranta , że po spełnieniu przez

podmiot uprawniony (beneficjent gwarancji), określonych warunków zapłaty,

bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji.

Jest to zobowiązanie jednostronne . Gwarancja to wypłata pieniędzy.

Bank udziela gwarancji na zlecenie (przykład: szkoła się rozbudowała , aktualnie posiada basen, jak przykładowo przecieka dach to szkoła może żądać od wykonawcy gwarancji bankowej. Szkoła może żądać realizacji gwarancji, bank wypłaca szkole pieniądze, bank jest gwarantem).

Potwierdzenie gwarancji - Szkoła może mieć rachunki w innym banku niż wykonawca:

• bank wykonawcy (GWARANT)

• bank Szkoły (BANK POŚREDNICZACY).

Bank Szkoły potwierdzi, że można realizować wypłatę u niego.

Gwarancja jest za pośrednictwem.

Akredytywa (art. 85 ust. 1 Prawa bankowego) - bank działając na zlecenie klienta, ale we

własnym imieniu, może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej, że

dokona zapłaty beneficjentowi akredytywy ustalonej kwoty pieniężnej po

spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określonych w

akredytywie - AKREDYTYWA DOKUMENTOWA

Akredytywa pieniężne - nie ma zastosowania.

Akredytywy - forma kredytowania.

Bank się zobowiązuje na zlecenie klienta. Akredytywy są wielostronne, jest wiele podmiotów.

Są warunki, które trzeba spełnić : dokumentacja.

Akredytywa dokumentowe dotyczą handlu zagranicznego - gwarancja na wykonanie zlecenia.

Gwarancja związana tylko z człowiekiem.

Gwarancja bezpośrednia

BANK (podmiot, który bierze zobowiązanie)

Gwarant

Zgłasza się do banku (gwaranta)

Wypłata środków

Zlecający Beneficjent (osoba, która ewentualnie otrzyma środki

(robi to na zlecenie) z gwarancji)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gwarancja pośrednia

Dokumenty

BANK BANK

Gwarant pośredniczący

Pieniądze

Pieniądze

Zlecający Beneficjent

Akredytywa dokumentowe - służą do handlu zagranicznego.

Dokumenty

BANK BANK

Otwierający pośredniczący

Płatność

(ten bank płaci - najczęściej z e środków zlecającego

P Dokumenty

d P - to zakańcza sprawę

t - (towar - wyjście towaru do zlecającego)

Zlecający Beneficjent (ten, który ma dostać pieniądze - EXPORTER)

(osoba, która ma zapłacić - najczęściej IMPORTER)

Jak akredytywa jest otwarta to informuje się wszystkie strony. Służy do handlu zagranicznego. Beneficjent wie, że otwarto akredytywę i wysyła towar do zlecającego a dokumenty do banku pośredniczącego.

Akredytywa - zwiększa pewność otrzymania środków.

Gwarancja - dokument nie może występować, może być na żądanie.

Akredytywa - dopuszcza się klauzulę odwołalności (może być odwołana). Gwarancja jest nie odwołalna.

W Polsce nie ma takich obostrzeń i gwarancja też może być odwołalna. Tylko zapis „nieodwołalna” gwarantuje, że jest nieodwołalna.

W relacjach międzynarodowych bardziej ufa się bankom niż odbiorcom. Bank musi wypłacić, gdyż w innym wypadku może spowodować że na forum międzynarodowym zostanie mu cofnięta licencja i straci renomę.

Potwierdzenie akredytywy - oznacza, że bank pośredniczący obok otwierającego zobowiązuje się do zapłaty.

UZANS - nietypowe źródło prawa bankowego (używanie czegoś i napisanie jak tego

używać), zestandaryzowany zwyczaj handlowy. Umowy typu uzans mają nietypowy termin przedawnienia - 6 lat (od dnia skutecznego żądania przedstawienia zapłaty).

Akredytywa pieniężna - wygląda tak, że idę do banku i dostaję list kredytowy, jadę z nim zagranicę do banku, który jest korespondentem mojego banku (wystawcy akredytywy). Na podstawie listu wypłacają pieniądze. Bank skupi weksle , które będą na niego wystawione za granicą - ciągnione na niego.

Ciągnienie - wskazanie osoby, która ma zapłacić.

Czynności bankowe Cd.

5. Emitowanie bankowych papierów wartościowych. Papierami wartościowymi nie są ani akcje ani obligacje bankowe. Bankowe papiery wartościowe - papiery , które mogą emitować tylko banki. Certyfikat depozytowy - bankowe papiery wartościowe (jest to jedna z nazw bankowych papierów wartościowych-inne to np.: bony bankowe). Bank może wybrać sobie nazwę, nie ma ograniczenia w nazywaniu.

6. Przeprowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych. Jest 6 różnych możliwości:

• Można komuś wpłacić na rachunek

• Czek gotówkowy (blankiet czeku z kwotą, bank wypłaca - utrzymuje się jeszcze w obrotach międzynarodowych)

• Czek rozrachunkowy (różni się tylko tym, że nie wypłaca się w gotówce, a uznaje się jakiś rachunek).

• Obciążenie - zabranie środków z rachunku Uznanie - na nasze dobro zapisano środki

• Polecenie przelewu (ja polecam jako dłużnik, obciążyć mój rachunek i uznać rachunek wierzyciela)

• Polecenie zapłaty (polecenie wierzyciela, obciążenia rachunku dłużnika i uznania rachunku wierzyciela)

• Karta płatnicza - jest to identyfikująca wystawcę i upoważnionego posiadacza, uprawniająca do wypłaty gotówki lub dokonywania zapłaty, w tym zapłaty z wykorzystaniem kredytu

• Wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego. Pieniądz elektroniczny - cechy, które musi spełniać:

• Ma być przechowywany na elektronicznych nośnikach informacji (musi być elektroniczna forma zapisu)

• Że jest wydawany w zamian za środki pieniężne o wartości nie mniejszej niż ta wartość

• Jest przyjmowany jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający do dyspozycji (nie może to być pieniądz, który jest w obiegu tylko w danym przedsiębiorstwie)

• Na żądanie może być wymieniony na środki pieniężne

• Ma być wyrażony w jednostkach pieniężnych

Tylko banki wydają pieniądze elektroniczne.

7. Inne czynności przewidziane przez odrębne ustawy (inne niż prawo bankowe Przykład: emisja listów zastawnych, przechowywanie aktywów funduszu inwestycyjnego).

Czynności bankowe w szerszym znaczeniu:

• Udzielanie pożyczek pieniężnych

• Operacje czekowe i wekslowe oraz operacje , których przedmiotem są warranty (warrant związany z kwitem składowym).

• Kwit składowy (dokument potwierdzający złożenie towaru w domu składowym. Kwit składowy składa się z dwóch części: rewersu i warrantu. Rewers określa kto jest posiadaczem towaru, warrant - dowód zastawu (zastawniczy) - napisane komu został zastawiony towar. Dla mnie jest rewers dla kogoś warrant. Jeśli biore pożyczkę itp. to zatrzymuję rewers, a wierzyciel warrant. Towar może być wydany na podstawie obu kwitów łącznie.

Kwit składowy (awers + warrant)

Kupiec Dom składowy

+ towar

zastawiam towar

pożyczka

zapłata

Bank Bank domicylowy

(zastawiam warrant) warrant

Jeśli pożyczka jest zapłacona to bank oddaje kupcowi warrant i kupiec z oboma kwitami składowymi idzie do Domu składowego i odbiera towar.

Jeśli nie spłaca pożyczki to bank przekazuje warrant do banku domicylowego i ten zwraca mu kwotę pożyczki.

Bank domicylowy nakazuje zlicytowanie Domowi składowemu towaru kupca i zaspokaja się z kwoty licytacji.

Czynności bankowe w szerszym znaczeniu:

KARTY PŁATNICZE i operacje (czynności) wykonywane przy ich użyciu

Rodzaje kart płatniczych:

• karty debetowe - polega na tym, że wykorzystuje się środki, które mamy na

rachunku, jest ona najbardziej popularna

• karty obciążeniowe - (nazywana tez CHARGE) - w których możemy się zadłużyć

do pewnego limitu, ale limit ten musi być spłacony w określonym dniu miesiąca

• karty kredytowe - nie występuje powiązanie z rachunkiem bankowym

posiadacza, tzn. każdy wydatek z karty tworzy zadłużenie. Jesteśmy zobowiązani do spłaty pewnej sumy zadłużenia co miesiąc. Jest kartą niebezpieczną, coś czego do końca nie kontrolujemy.

Inne podziały kart: karty masowe

karty prestiżowe

karty złote, platynowe.

To od banku zależy jaką kartę dostaniemy.

Narażamy bank na możliwość strat.

Czynność ta może być wykonywana przez inne podmioty.

TERMINOWE OPERACJE FINANSOWE

Sama nazwa to zapożyczenie z ustawy o obrocie instrumentami płatniczymi.

To taki kontrakt, który jest zawarty w chwili obecnej, natomiast dotyczy realizacji w przyszłości, na warunkach z góry ustalonych. To właśnie oznacza słowo „terminowe”.

W praktyce przyszłość zaczyna się za dwa dni robocze. Do 2 dni roboczych to teraźniejszość.

Transakcje terminowe wywodzą się: z potrzeby
przyszłość jest nie pewna, najprostszy sposób to umówić się z góry np. dziś odnośnie transakcji wykonywanej w przyszłości na warunkach, cenach jak umówiliśmy się dziś.

Dotyczy to wyłącznie operacji finansowych - przepływu pieniędzy tzn. dotyczą pieniędzy, płatności pieniężnej, zakupu kontraktu na giełdzie (np. 10tys. euro po cenie 3,9 zł za euro - likwiduje niepewność, bo dokonam w przyszłości zakupu po mojej cenie).

Tego typu transakcje są czynnościami bankowymi jeśli dokonujemy je z bankiem.

Mogą mieć charakter uwarunkowany lub nie. (np.: jak zapłacę 700 zł to będę mógł kupić euro np: 3 złote).

NABYWANIE I ZBYWANIE WIERZYTELNOŚCI PIENIĘŻNEJ.

Wierzytelności pieniężne - banki mogą je zbywać i nabywać.

Są wierzytelności wymagalne i niewymagalne.

Wierzytelności wymagalne to takie , które muszą być zapłacone.

Wierzytelności niewymagalne to takie, które będą dopiero zapłacone.

Inne podmioty które się tym zajmują poza bankami to np. firmy windykacyjne (wierzytelności wymagalne), facktoringowe (wszystkie wierzytelności).

FACTORING polega na skupywaniu wierzytelności gdzie zazwyczaj są świadczone dodatkowe usługi (np.: usługi rachunkowe, rozliczeniowe
prowadzi się księgowość dla podmiotu, który zbył wierzytelność). Banki nie lubią tej usługi. Można pójść firmy nie bankowej.

Ta usługa występuje w dwóch podstawowych wariantach:

• Factoring właściwy (tzw. bez regresu)

• Factoring niewłaściwy (z regresem).

Regres oznacza, że jak ja zapłaciłem za kogoś coś to mogę żądać od kogoś zwrotu.

W factoringu, tym kto płaci jest bank.

Bankowi sprzedajemy wierzytelność (faktorant).

Bank nie nabywa wierzytelności słabych.

Bank

(Faktor)

Zbywa wierzytelność na rzecz banku

Faktorant

(wierzytelność)

----------------------------------------------------------------

faktura

Bank

(Faktor) Dłużnik

płatność

f pieniądze

Faktorant

(wierzytelność)

--------------------------------------------------------------

Factoring dzieli się na:

• Tajny - dłużnik nie wie, że sprzedano wierzytelność

• Jawny - dłużnik wie, że wierzytelność sprzedano.

Korzyść z tego, że jest tajny - z factoringu korzystają ci co mają problemy, sprzedają wierzytelność żeby dostać szybko pieniądze.

Nie należy mylić tego z handlem wierzytelnościami.

Można handlować wierzytelnościami wymagalnymi, ale się zazwyczaj tego nie robi. Zajmuje się tym np. firma INDOS. Przyjmuje takie wierzytelności gdy istnieje szansa dokonania w jakiś sposób ściągnięć lub potraceń.

PRZECHOWYWANIE PRZEDMIOTÓW I PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH ORAZ UDOSTĘPNIANIE SKRYTEK SEJMOWYCH.

Przechowywanie - bank wie co dostał i się oto troszczy (np.: papiery wartościowe) - bierze odpowiedzialność za rzecz przechowywaną.

Skrytka sejfowa - bank nie bierze odpowiedzialności, przechowujemy co chcemy.

Jest inny podział odpowiedzialności. (inaczej nazywane : depozyty zamknięte i depozyty otwarte).

Papiery wartościowe lepiej przechowywać - bo bank może nimi wtedy administrować.

PROWADZENIE SKUPU I SPRZEDAŻY WARTOŚCI DEWIZOWYCH

Wartości dewizowe to waluty obce, papiery wartościowe w walutach obcych np. czek w dolarach, złoto i platyna w stanie nie przetworzonym.

Bank musi mieć uprawnienia dewizowe, żeby skupywać i sprzedawać wartości dewizowe - upoważnienie banku. Upoważnienie to nadaje Narodowy Bank Polski. NBP sprawuje szczególny nadzór nad sprzedażą i skupem wartości dewizowych.

Całkowite zezwolenie na pożyczki z krajów spoza OFCD - nadaje Minister Finansów.

CZYNNOŚCI ZLECONE ZWIĄZANE Z EMISJĄ PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

(Ustawa o ofercie publicznej i o obrocie instrumentami finansowymi).

Np.: można zlecić bankom przyjmowanie zapisów na akcje, gwarantowanie emisji (stwierdzenie niefachowe) - jak akcje nie zostaną sprzedane to nabywa je bank
to daje, że emisja dochodzi do skutku- subemisja . Emisja musi mieć określony limit.

Subemisja inwestycyjna - to nie poszło i skupuje bank.

Subemisja usługowa - dalej rozprowadza bank.

Występuje przy tym doradztwo bankowe.

UDZIELANIE I POTWIERDZANIE PORĘCZEŃ (PATRZ GWARANCJA BANKOWA)

Poręczenie - bank jest poręczycielem, jest subsydialne, posiłkowe. Do poręczyciela sięga się dopiero gdy nie zapłaci dłużnik.

Poręczenie jest przyczynowe (kazualne, tzn. żeby czynność była możliwa, to musi być przewidziana prawem) i akcesoryjne (tzn. zależne od innych stosunków prawnych)

Gwarancja - jednostronne zobowiązanie banku - bank bierze jednostronna odpowiedzialność za poręczenie w formie gwarancji.

Gwarancja jest abstrakcyjna (nie ma przyczyny prawnej), samoistna (nie zależy od innych stosunków prawnych).

Np. jeżeli umowa kredytowa jest nieważna to poręczenie jest nieważne.

Jeżeli umowa kredytowa jest nieważna to gwarancja bankowa jest ważna - bo nie obchodzą jej inne stosunki prawne.

Aby czynność prawna była bezpieczna, musi być przyczyna prawna (np.: jak idę do sklepu, wyjmuję pieniądze na ladę, to sprzedawca nie może ich wziąć i dać nam w zamian misia pluszowego, bo ja chciałam tylko policzyć pieniądze).

Przyczyna prawna mówi co to jest za transakcja. Przyczyna prawna ma znaczenie jak ktoś poręcza.

Żądajmy gwarancji - dawajmy poręczenia!!!!!

POŚREDNICTWO W DOKONYWANIU PRZEKAZÓW PIENIĘŻNYCH ORAZ ROZLICZEŃ W OBROCIE DEWIZOWYM.

(np.: ktoś pracuje nielegalnie za granicą, nie ma konta bankowego, a chce przesłać pieniądze do Polski). Jest czynność bankowa jeśli wykonywana jest przez bank.

Mogą to realizować banki, poczta, inne firmy pośredniczące np. WESTERN UNION.

CZYNNOŚCI BANKOWE, KTÓRE BANK MOŻE WYKONYWAĆ

ALE NIE SĄ CZYNNOŚCIAMI BANKOWYMI

(coś co bank wykonuje, ale nie może wystawić bankowego tytułu egzekucyjnego)

• Banki mogą nabywać akcje, udziały (jak jest spółka to ma udziały) i jednostki uczestnictwa (potwierdzenie przejęcia pieniędzy przez fundusz inwestycyjny)

• Bank może emitować papiery wartościowe (akcje swego banku, obligacje)

• Banki mogą dokonywać obrotu papierami wartościowymi (kupujemy - sprzedajemy - może grac na giełdzie)

• Bank może zamieniać wierzytelności na składniki majątku dłużnika (rzecz typowo bankowa) np. ktoś nie spłaca kredytu, bank przejmuje nieruchomość i musi ja sprzedać w ciągu 5 lat (banki nie mogą kumulować majątku - tylko go spieniężać)

• Banki mogą nabywać, zbywać nieruchomości

• Banki mogą świadczyć usługi konsultacyjno - doradcze w sprawach finansowych (nie ma związku z pieniądzem)

• Banki mogą świadczyć usługi certyfikacyjne w zakresie podpisu elektronicznego

• Może świadczyć inne usługi finansowe, których przedmiotem jest pieniądz.

RACHUNKI BANKOWE

Def. z Kodeksu Cywilnego
przez umowę rachunku bankowego, bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony , do przechowywania jego środków pieniężnych oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.

Jest to umowa między bankiem a posiadaczem.

Przechowywanie to zachowanie w stanie nie pogorszonym rzeczy oddanej na przechowanie.

Bank może swobodnie dysponować środkami na rachunku w zamian dochowując staranności w celu zapewnienia bezpieczeństwa przechowywanych środków.

Swobodne dysponowanie środkami finansowymi - określone jest w prawie bankowym, dochowując staranności w celu zapewnienia bezpiecznego przechowywania środków.

Transakcje na zlecenie - dokonanie czynności prawnej na rzecz dającego zlecenie. Dokonuje się transakcji na zlecenie - jak mam rachunek to mogę zlecać.

Dokonywanie rozliczeń pieniężnych - zgodnie z prawem bankowym - zmiana stanu środków na rachunkach. Do rachunków bankowych nie zalicza się rachunków kredytowych, bo nie można dokonywać rozliczeń.

Wypowiedzieć umowę rachunku bankowego można zawsze, jeśli jest się jego posiadaczem. Natomiast bank może ja wypowiedzieć tylko z ważnych powodów.

Termin przedawnienia roszczeń - z tytułu rachunku bankowego po upływie 2 lat

Wyjątek dot. rachunków oszczędnościowych - posiadacz może wystąpić o zwrot wkładów nawet do 10 lat.

PRAWO BANKOWE PRZEWIDUJE 4 GRUPY RACHUNKÓW:

1. Rachunki rozliczeniowe

2. Rachunki lokat terminowych

3. Rachunki oszczędnościowe

4. Rachunki powiernicze

Umowy rachunków - na piśmie.

Transakcje potwierdzone wyciągami.

RACHUNKI ROZLICZENIOWE

Można je prowadzić dla osób prawnych oraz wykonujących działalność zarobkową na własny rachunek (działalność gospodarcza, tzw. wolne zawody-dziennikarz, lekarz). Rachunki rozliczeniowe cechują się tym, że nie mają zadeklarowanego czasu utrzymywania środków. Można wyciągnąć je w każdym momencie. Rachunki bieżące, na żądanie, a'vista.

To je odróżnia od lokat terminowych.

Rachunki rozliczeniowe dzielą się na 2 grupy:

• Podstawowe - na których można robić wszystko

• Pomocnicze - do ściśle określonych czynności (np.: Wspólnota Mieszkaniowa - czynsz wpłacany jest na konto podstawowe, natomiast fundusz remontowy wpłacany jest na konto pomocnicze, środki pomocowe z Unii Europejskiej, środki na kampanie partii politycznych, w przypadku filii podmiotu itp.).

Rachunek pomocniczy może być w tym samy banku co rachunek podstawowy, ale nie musi.

RACHUNKI LOKAT TERMINOWYCH

Można je prowadzić dla osób prawnych oraz wykonujących działalność zarobkową na własny rachunek. Mają zadeklarowany termin utrzymywania i rozliczenia środków.

RACHUNKI OSZCZĘDNOŚCIOWE

Są trzy odmiany rachunków oszczędnościowych:

• rachunki oszczędnościowe (nie ma zadeklarowanego czasu utrzymywania środków, wpłacam i trzymam, ale nie mówię ile będę trzymać)

• rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe (nie ma zadeklarowanego czasu utrzymywania środków, wpłacam pensję i wypłacam, mogę wpłacać i wypłacać, mogę wielokrotnie tego dokonywać) - ROR

• rachunki terminowych lokat oszczędnościowych.

Rachunki oszczędnościowe są zawsze imienne.

Są dla osób fizycznych - Szkolne Kasy Oszczędnościowe, Kasy Zapomogowo - Pożyczkowe (dla nich można prowadzić rachunki oszczędnościowe).

Przywileje rachunków oszczędnościowych:

• Termin przedawnienia posiadacz o wypłatę roszczeń - 10 lat

• Śmierć

• Egzekucja

• Zgubienie dokumentów

• Niepełnoletniość

Śmierć posiadacza rachunku

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci - wskazuje się osobę, która po śmierci weźmie pieniądze. Posiadacz wcześniej musi zadysponować wkładem na wypadek śmierci.

Z chwilą śmierci wygasają pełnomocnictwa do rachunku.

W tej chwili można upoważnić tylko osoby najbliższe. (zstępni, wstępni, małżeństwa, rodzina).

Nie można dać dowolnie dużo - można do dwudziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce (dot. dyspozycji wkładem).

Ustawa nie reguluje czy dotyczy to dyspozycji w jednym czy w wielu bankach (w każdym po 20-krotności).

Pokrycie kosztów pogrzebu - osoba która przychodzi z ulicy, przedstawia rachunki.

Jest ograniczenie co do wysokości - nie może przekroczyć kosztów zwyczajowych w danym środowisku (np.: stypa nie może być takim kosztem). Jeśli wypłaca się za dużo to krzywdzi się tylko spadkobierców.

Egzekucja komornicza z rachunku

Przywilej: wolne od zajęcia są środki do wysokości trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. Ta ochrona jest jednorazowa, niezależna od liczby rachunków. Komornik ma tytuł wykonawczy i ściąga tylko to co powyżej trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce.

Nie chroni to roszczenia alimentacyjnego - ściąga się nawet jak jest mniej.

Zagubienie dokumentów

Przywileje związane z utratą dokumentów - dokumenty są umarzane i bank wydaje nowe.

Przy zwykłym rachunku oszczędnościowym nie ma umorzeń.

Bank odpowiada za straty od momentu zgłoszenia utraty dokumentów.

Małoletniość

Małoletni (13-18 lat) - pojęcie cywilno-prawne

Nieletni - odpowiada za czyny zabronione

Przywileje: osoba, która ma 13 lat może dysponować środkami zgromadzonymi na własnym rachunku, o ile nie sprzeciwi się temu przedstawiciel ustawowy. Można się sprzeciwić w konkretnej sprawie, a nie w ogóle transakcjom.

RACHUNKI POWIERNICZE

Rachunki na których, przechowywane są środki osoby trzeciej.

Nie są to środki banku ani posiadacza rachunku.

Sytuacje gdy przydatne są rachunki powiernicze:

• aukcja internetowa (ludzie będą wpłacać i wypłacać pieniądze). Umowa określa kto może wpłacać i wypłacać pieniądze. Aukcja - ktoś coś oferuje, ktoś chce kupić i ktoś bierze pieniądze za pośrednictwo. Prymitywna forma rozliczenia (taka forma kapelusza).

• Unia Europejska i jej pieniądze - Unia Europejska korzysta z rachunków powierniczych, po to aby nie można było skorzystać z tych pieniędzy, żeby te pieniądze były.

Rachunek powierniczy charakteryzuje:

• środki z tego rachunku nie wchodzą do masy spadkowej i masy upadłościowej (nie wchodzi do majątku)

• że nie można prowadzić egzekucji ze środków na rachunku powierniczym przeciwko posiadaczowi.

RACHUNKI WSPÓLNE

To jest każdy z tych, które były wcześniej - dla kilku osób fizycznych lub dla kilku jednostek samorządu.

Kilka osób fizycznych - małżonkowie mogą razem korzystać - jedna osoba wychodząc rozrywa to.

Wspólnicy spółek osobowych mogą mieć wspólny rachunek, ale gdy odchodzi jeden ze wspólników to rachunek zamyka się.

Kilka jednostek samorządu - określa się to czy wyjście będzie rozrywało czy nie (wspólne inwestycje).

BANKOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE

Bankowe papiery wartościowe (Rozdział 7 ustawy) → regulacja, która jest bardzo elastyczna i niewiele rzeczy zostało ściśle sprecyzowanych.

Banki mogą emitować bankowe papiery wartościowe na warunkach podanych do publicznej wiadomości. Podstawowym obowiązkiem jest tylko podanie do publicznej wiadomości, jakie papiery będą emitowane i w jakiej ilości.

Jest pewne ograniczenie - o zamiarze emisji Bank musi powiadomić Prezesa NBP na 30 dni przed emisją papierów wartościowych. Trzeba podać wartość emisji i warunki emisji. Dotychczas Prezes tego nie zrobił, więc banki mają swobodę i mogą emitować papiery wartościowe tak, jak chcą.

Papiery wartościowe (definicja znajduje się w Kodeksie Cywilnym) → przez papiery wartościowe rozumie się dokument, z którym związane jest określone prawo majątkowe tak ściśle, że realizacja tego prawa może nastąpić wyłącznie poprzez wydanie lub okazanie tego dokumentu. Dokument ten może mieć postać elektroniczną.

Papier wartościowy to dokument, z którym związane jest pewne prawo majątkowe.

(wymyślono go po to aby szybko obracać prawami majątkowymi).

Cechy papierów wartościowych:

• muszą mieć możliwość obrotu (jak mam papier wartościowy to mogę go komuś innemu sprzedać). Co do zasady papiery wartościowe muszą być zbywalne. Nie posiadają tego środki zgromadzone na rachunku bankowym

• w polskim prawie obowiązuje zasada zamkniętej listy papierów wartościowych (numerus klauzus). Żeby coś było papierem wartościowym musi być wymienione w ustawie (że to może być papierem wartościowym). W polskim prawie występuje coś takiego, jak pożyczka w formie papierów wartościowych.

• papiery wartościowe wyłączają konieczność zwrotu środków przed upływem terminu ich zapadalności (zazwyczaj papiery wartościowe mają termin zapadalności, tj. termin, w którym zwraca się środki temu, kto posiada papier). To zobowiązanie ma charakter długoterminowy i bank nie musi wypłacać środków wcześniej.

Typem kwalifikowanym papierów wartościowych jest list zastawny.

List zastawny jest to szczególny papier wartościowy.

Takie listy zastawne może emitować tylko specjalny rodzaj banków, tzw. banki hipoteczne (np.: Śląski Bank Hipoteczny, BRE Bank Hipoteczny) .

Banki te pozyskują pieniądze na udzielenie kredytów hipotecznych (np.: ludzie biorą kredyt na cele mieszkaniowe - skąd bank ma pieniądze? - od innych ludzi, którzy kupili listy zastawne).

Te listy zastawne są wieloletnie i z nich są pieniądze.

Dlaczego ludzie kupują listy zastawne?

-bank proponuje im lepsze oprocentowanie

-te listy zastawne są zabezpieczone w sposób podwójny (zabezpieczenie kredytami hipotecznymi
mają pokrycie w kredytach hipotecznych oraz są hipoteki). Kredyt hipoteczny musi być zabezpieczony hipoteką.

Listy zastawne są więc bezpieczne.

Co do zasady - jak będę chciał odzyskać pieniądze wcześniej to sprzedam list zastawny komuś innemu. W przypadku, gdy akcja kredytowa nie rozwija się, to po 5 latach bank może umorzyć listy zastawne i wypłacić ludziom pieniądze.

Listy zastawne występują w dwóch formach:

- hipoteczne

- publiczne (nie są zabezpieczone hipotekami tylko zobowiązaniem skarbu państwa).

Np.: ktoś buduje drogę, dostaje kredyt, który jest zabezpieczony przez Skarb Państwa.

Cechy bankowego papieru wartościowego (do czego służy):

• służy do gromadzenia przez banki środków pieniężnych.

Najczęściej stosowany papier wartościowy to papier komercyjny - głównie dla przedsiębiorstw, zakładów komunalnych. Każdy bank ma swoją nazwę np.: weksle terminowe.

(Np.: przychodzi firma, która potrzebuje pieniądze na 3 miesiące, na pewien cel i bank szuka innych inwestorów, którzy dadzą na to pieniądze - nadaje się temu formę papierów wartościowych). Płaci się mniej niż przy kredycie (opłacalne przy kwocie 20 mln złotych, raczej dla miast niż gmin wiejskich). Jest to trochę na bakier z ustawą.

• musi mieć w nazwie: „bankowy papier wartościowy” (po tym poznaje się, że jest to papier wartościowy)

• zobowiązanie do zwrotu kwoty pieniężnej uprawnionej osobie i do naliczenia oprocentowania

• papier musi mieć oznaczenie: czy jest imienny czy na okaziciela

- imienny (kontrolujemy kto jest ich posiadaczem),

- na okaziciela (może z tego korzystać okaziciel).

Bankowy papier wartościowy oszczędnościowy wymusza imienność.

Nadzór bankowy boi się, że będzie służyło to do prania brudnych pieniędzy.

Co na papierze wartościowym musi być (co musi być określone):

• zasady przenoszenia praw z papierów wartościowych

• poprzez wręczenie

• zmiana w rejestrze - bank prowadzi rejestr papierów i może dokonać zamiany

• indos (indosso z włoskiego -oznacza: na grzbiecie) - na grzbiecie napisane jest, że ten ustąpił temu, ten temu;

Typowe indosy są przy wekslach. Jest to bezpieczniejsza forma niż zwykłe wręczenie.

• numer papieru wartościowego.

Papiery wartościowe zwykle emitowane są w seriach. Potrzebna jest numeracja, aby identyfikować papiery wartościowe

• data emisji

• podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań majątkowych w imieniu

banków. Powinny być dwie osoby (członek zarządu, przedstawiciel departamentu skarbowego)- Prezes Zarządu, Skarbnik.

Cechy, które są szczególne dla papierów wartościowych:

1. istnieje zakaz reklamy porównawczej (nie wolno porównywać emisji papierów wartościowych z emisjami papierów wartościowych w innych bankach);

2. bank nie może udzielać kredytów i pożyczek na zakup własnych papierów wartościowych- może to powodować sztuczne zwiększenie pasywów. Nie ma natomiast ograniczeń na zakup innych papierów wartościowych.

UMOWY KREDYTOWE

Umowa kredytowa (kolejna czynność bankowa)

Kredyt to czynność ściśle bankowa. Sama nazwa mówi, że wiąże się z bankiem.

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy, na czas oznaczony w umowie, kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach ustalonych w umowie zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami, w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Ta definicja składa się z dwóch części; obowiązki banku i obowiązki kredytobiorcy.

Prowizja - nie ma związku z samą kwotą

Odsetki - dot. tego co żeśmy wykorzystali .

Umowa kredytowa to:

• umowa dwustronnie zobowiązującą.

• umowa celowa - Musi być określony cel przeznaczenia środków. Musi być cel, żeby było co kontrolować. Bank kontroluje czy wydajemy je na właściwy cel, jak jest obiecane np. zakup samochodu konkretnie jakiego, zakup domu - jakiego).

• jest to umowa pisemna (ale tylko dla celów dowodowych)

• jest to umowa pieniężna (przedmiotem jej są zawsze pieniądze)

• umowa kredytowa nie przenosi własności środków (środki są własnością banku)

• umowa kredytowa jest umową konsensualną (nie trzeba nic robić aby umowa doszła do skutku, porozumienie stron).

• umowa kredytowa jest umową odpłatną (płacimy za kredyt).

KAŻDA UMOWA MUSI ZAWIERAĆ 10 ELEMENTÓW:

1. Strony umowy kredytowej

Zawsze są dwie strony, ale jedna ze stron - kredytobiorca może być wielopodmiotowy (kilka osób, np. małżonkowie, osoby, które razem prowadzą działalność gospodarczą).

Podmioty uprawnione do zaciągania kredytu:

• osoby fizyczne

• osoby prawne

• jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, ale posiadające zdolność prawną - są to przesłanki natury formalnej.

Zdolność prawna - możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków.

Kredytodawca jest zawsze jeden, ale jest możliwość udzielania kredytów konsorcjarnych tzn. udzielane przez kilka banków, ale w umowie reprezentowane przez jeden bank.

Każdy bank odpowiada w takim zakresie, w jakim ma udział w zyskach. Umowa konsorcjarna może zmienić ten układ. Dlaczego banki mogą organizować konsorcja? Potrzebujemy duży kredyt, więc możemy iść do dużego banku lub do małego banku, lecz ten musi zwołać konsorcjum.

Konsorcjum - jest powiedziane ile bank może pożyczyć jednemu podmiotowi - do 25% swoich funduszy własnych. Minimalne fundusze banku - 5 mln euro. Bank organizuje konsorcjum bo przepisy mówią ile można maksymalnie pożyczyć jednemu podmiotowi.

Przesłanki natury materialnej: można udzielić kredytu tylko podmiotowi, który ma zdolność kredytową.

Zdolność kredytowa jest stopniowalna. Każdy ma zdolność kredytową.

Zdolność kredytowa to zdolność do spłaty kredytu wraz z odsetkami w umówionych terminach spłaty - aspekt czasowy (zdolność kredytowa jest natury obiektywnej - jest pytanie, czy mam środki).Aby otrzymać kredyt, trzeba mieć zdolność kredytową.

Ustawa przewiduje wyjątek - Jak nie mamy zdolności kredytowej, to nie dostaniemy kredytu,

chyba, że przedstawimy program naprawy gospodarki podmiotu warunkujący w ocenie banku uzyskanie zdolności kredytowej - tj. pierwszy warunek. Drugi warunek, który trzeba spełnić łącznie, tj.: przedstawienie szczególnych zabezpieczeń - w szczególny sposób zabezpieczenie kredytu.

Są dwa sposoby:

• trzeba dać większe zabezpieczenia niż takie, które są pobierane normalnie (majątek, który zabezpieczy. Banki biorą w stosunku do kredytu 2 razy więcej lub 1,5 raza więcej).

• zabezpieczenia szczególnie dobre (najlepsza jest gotówka, pieniądze, papiery, zabezpieczenia Skarbu Państwa.

Te same zasady są stosowane do podmiotów nowotworzonych (ponieważ nie mają historii, nie można powiedzieć, ocenić czy ma zdolność kredytową).

2. Kwota i waluta kredytu

Kwota może być dowolna, byle byłaby w kwocie zdolności kredytowej. Może być określona jako limit lub jako kwota, która jest stawiana do dyspozycji. Limit - można się zadłużyć do jakiejś kwoty, jest to kredyt w rachunku bieżącym.

Rozróżnia się dwie sytuacje:

• gdy mogę wypłacić więcej niż mam na rachunku (np. 300 zł) - debet. Limit: jak coś spłacę, to znowu mogę się do tej kwoty zadłużyć. To się odtwarza. Można przekroczyć stan konta bez umowy.

• gdy chcę wziąć 5 000 zł, to muszę podpisać umowę. To jest kredyt w rachunku kredytowym. Konkretna kwota, np. 5 000 zł. Od tego od razu naliczane są odsetki. Ma to sens, kiedy chcę coś konkretnego kupić. Mówi się często, że są to kredyty docelowe.

Kwota może być udostępniona również w częściach, ratalnie (w ratach).

Kiedy to ma sens? Kiedy to wymaga płatności rozłożonych w czasie (np. budowa domu) lub kiedy coś produkujemy i spłacamy pieniądze. Umożliwia to finansowanie i płacenie odsetek w terminie późniejszym, albo np.: linia produkcyjna.

Waluta kredytu - może być to polski złoty lub waluta obca. Spłata tych kredytów może się odbywać w walucie obcej i również w walucie krajowej. Przy walucie obcej ryzykujemy zmianę kursu waluty obcej.

Przy walutach banki dają możliwość przewalutowania - wiąże się to z kosztami.

Ważną rzeczą jest kwestia zdolności kredytowej. Bank ma obowiązek ocenienia tej zdolności tak, jakby to była kwota w zł. Zdolność kredytowa - bank udzielając kredytu w walucie obcej musi tak przeliczyć zdolność kredytową jakby ktoś zaciągał go w złotówkach polskich (złotówkowa zdolność kredytowa).

3. Cel udzielenia kredytu (musi być w umowie).

Trzeba określić, na co to ma być.

Kredyt konsumencki - musi być ściśle określone, co się nabywa za kredyt (musi być ściśle określony cel. Kredyt konsumencki to cała grupa form finansowania konsumpcji.

Formalnie mogą to być:

• kredyty

• pożyczki

• sprzedaż ratalna.

Żeby coś było kredytem konsumenckim, musi mieć trzy cechy:

• musi być na kwotę od 500 zł do 80 000 zł,

• musi on być udzielony na okres dłuższy niż 3 miesiące,

• wpłacając, suma kosztów, które ponosimy musi być większa, niż gdybyśmy kupowali coś od razu (musi się ten zakup wiązać z dodatkowym kosztem).

Cel umowy mówi o tym, co dokładnie jest nabywane.

4. Zasady i termin spłaty kredytu

Termin

Spłata kredytu może następować od razu. Z reguły odsetki spłaca się z dołu, a prowizje z góry. Może występować karencja (spłata nie następuje od razu - albo odsetek, albo kredytu albo tych dwóch rzeczy razem.

Dotyczy spłaty kredytu:

• jeżeli coś jest wymagalne, to może być spłacone przez osobę trzecią.

Są przypadki, kiedy prawo daje ochronę tym trzecim osobom:

1. jeśli się poręczyło za osobę, która nie spłaciła kredytu

2. jeżeli ktoś ma prawo, przed którym spłacana wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia,

3. jeżeli działam za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela (gdy chcę sobie zrobić potrącenie. Jestem winien dłużnikowi, a dłużnik bankowi to płacę za niego dług)

Spłata kredytu (jest kolejność spłaty)

• podstawowa zasada - wola dłużnika (musi powiedzieć, co spłaca),

• najpierw rzeczy wymagalne, potem rzeczy niewymagalne. Z rzeczy wymagalnych dawniej wymagalne.

• najpierw należności uboczne: najpierw odsetki potem kredyt.

5. Zasady i wysokość oprocentowania kredytu

Oprocentowanie kredytu wygląda tak, jak ustali bank:

- albo stałe

- albo zmienne.

Stałe - bez zmiany umowy nie można zmienić oprocentowania.

Zmienne - nie wymaga to zmiany umowy.

Stałe - banki dają tylko na krótkie okresy.

Do 3 miesięcy - oprocentowanie stałe. Dłużej - zmienne.

To co musi być określone w umowie to:

• musi być powiedziane w jakich sytuacjach jest dopuszczalna zmiana oprocentowania - określa to ustawa.

Oprocentowanie najczęściej występuje w dwóch formach:

1. raty malejące (na początku spłacamy więcej potem mniej)

2. równe raty (annuitet) - ma to znaczenie gdy przestajemy spłacać.

6. Sposób zabezpieczenia spłaty kredytu

Kredyty powinny mieć swoje zabezpieczenia - powinny być zabezpieczone.

Zabezpieczenia występują w dwóch typach:

• ekonomiczne (wypłacalność danego podmiotu jego kondycja finansowa)

• prawne (to majątek, który może służyć na pokrycie zobowiązania.

Kredyty muszą być zabezpieczone, lecz nie jest powiedziane, czy to ma być zabezpieczenie ekonomiczne, czy zabezpieczenie majątkowe.

Ustawa mówi, że banki mogą żądać wszelkich zabezpieczeń przewidzianych przez:

• Kodeks Cywilny

• Prawo wekslowe

• zwyczaje przyjęte w obrocie (zwłaszcza w stosunkach międzynarodowych)- są to trzy grupy zabezpieczeń, które banki mogą pobierać.

Hipoteka - banki stosują jako zabezpieczenie, lecz tego nie ma w ustawie.

Są cztery zabezpieczenia, które są wymagane w ustawie:

1. poręczenie bankowe (bank poręcza za spłatę kredytu)

2. gwarancja bankowa (jednostronne zabezpieczenie)

3. przewłaszczenie na zabezpieczenie rzeczy ruchomej (Jest to prawo rzeczowe. Coś jest własnością banku do momentu pełnej spłaty kredytu. np. samochód bank może przewłaszczyć). Zastaw rejestrowy - stosowany wyłącznie do kredytu - przy kredycie na zakup samochodu. Zastawy są rejestrowane w Sądzie rejestrowym - łatwiej jest przewłaszczyć. Oznacza, ze daje się coś komuś , inni nie mogą z tego korzystać. Skarb Państwa nie może przeprowadzić egzekucji z rzeczy zastawionej. Ruchomości sprzedaje się warunkowo. A nieruchomości bezwarunkowo.

4. przelanie kwoty na rachunek. Przelewam pieniądze na rzecz banku, żeby dostać kredyt lub inna osoba może przelać kwotę, żebym dostała kredyt. Może być depozyt - zobowiązanie. Wynika, że od tej kwoty należą się nam odsetki, jeżeli spłacę kredyt.

7. Zakres czynności banku związanych z kontrolą, wykorzystaniem i spłata kredytu

Banki mogą żądać informacji dotyczącej sytuacji gospodarczej kredytobiorcy. Kontrola sprowadza się do możliwości wypowiedzenia umowy, gdy naruszone są jej postanowienia (dowolne naruszenia).

Wypowiedzenie może być co do całego kredytu lub jego części.

Termin wypowiedzenia dla banku wynosi 30 dni, jeżeli podmiot jest postawiony w stan likwidacji, to termin ten wynosi 7 dni.

Termin wypowiedzenia umowy jest zastrzeżony dla obu stron. Chcąc skrócić ten termin, to wymaga to wypowiedzenia.

Bank aby wypowiedzieć umowę musi mieć powód, natomiast my możemy wypowiedzieć umowę z dowolnych z przyczyn. W przypadku kredytu którego termin udzielenia przekracza 1 rok, kredytobiorca może wypowiedzieć ten kredyt z terminem wypowiedzenia 3 miesięcznym. Termin wypowiedzenia umowy może być też za porozumieniem stron.

W złej sytuacji bank może żądać dodatkowych zabezpieczeń, a zabezpieczenia te muszą zostać określone w umowie.

8. Terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych

• dostajemy pieniądze w całości,

• dostajemy pieniądze w ratach,

• istnieje możliwość wystąpienia karencji, czyli pieniądze dostajemy od ręki a kredyt spłacamy później.

Formy dyspozycji pieniędzy:

- przelew,

- korzystanie z czeków,

- karta płatnicza,

- udostępnienie pieniędzy w formie gotówki.

9. Wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje

Umowa nie musi zawierać prowizji.

Typy prowizji:

- przygotowawcza inaczej administracyjna czyli za zgromadzenie środków przez bank

- za wydawanie dokumentów związanych z udzieleniem kredytu

- z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu - w przypadku kiedy chcemy spłacić wcześniej kredyt a bank dostał wcześniej odsetki, to nie może pobrać już prowizji,

- prowizja za przewalutowanie.

10. Warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy

Dokonywanie zmian:

- można zmienić istotne warunki umowy, jeżeli strony się wcześniej na to zgodziły.

Rozwiązanie umowy:

- jeżeli kontrola wypada niewłaściwie,

- jeżeli strony się porozumieją,

- w przypadkach, w której nastąpi zniknięcie jednej ze stron,

- upadłość i śmierć kredytobiorcy.

ZASADY KONCENTRACJI WIERZYTELNOŚCI

Suma wierzytelności banku zobowiązań pozabilansowych oraz akcji i udziałów obciążonych ryzykiem jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie nie może przekroczyć 25 % funduszy własnych.

2 ryzyka:

- wspólne ryzyko gospodarcze,

- powiązania organizacyjne lub kapitałowe.

Tzn. Nadzór bankowy chce, aby banki udzielały kredytów różnym podmiotom, a nie gromadziły do jednego koszyka. Fundusze własne banku powinny wynosić 5 mln euro - kredyt do 4 mln.

Kryteria, które to określają - są dwie rzeczy:

1. wspólne ryzyko gospodarcze,

2. powiązania organizacyjne lub kapitałowe.

Ad. 1

Np. jest cukrownia i plantator. Nie są ze sobą powiązani organizacyjnie ani kapitałowo.

Ad. 2

Dotyczy dużych zaangażowań, tj. wierzytelności, akcje - to są łącznie duże zaangażowania. Jeżeli przekraczają 10% funduszy własnych banku, to łącznie nie powinny być większe niż 8 razy fundusze własne banku. Np. bank ma kapitał 20 mln. Nie może być więcej kredytów udzielonych niż 8 razy 20 mln, aby bank uniknął niekorzystnych sytuacji. Czyli 40 mln kredytu bank może udzielić, lecz nie więcej.

Duże zaangażowanie czyli 10 % funduszy własnych nie mogą przekroczyć ośmiokrotności funduszu banku.

KOMISJA NADZORU BANKOWEGO

Komisja Nadzoru Bankowego (KNB) - jest centralnym organem administracji, organem wykonawczym komisji jest Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, na czele którego stoi Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego i jest powoływany przez Prezesa NBP.

Do zadań KNB należy:

- kontrola działań banku zgodnie z prawem,

- zapewnienie bezpieczeństwa powierzanych bankom środków pieniężnych.

TWORZENIE BANKÓW

Każdy typ banku ma inną procedurę tworzenia.

Bank państwowy - KNB nie wydaje zezwolenia na utworzenie banku, natomiast sporządza opinię. Bank ten powołuje RM w drodze rozporządzenia, na wniosek ministra skarbu państwa.

Cechy banku państwowego: musi mieć swoje organy, Rada Nadzorcza i powołana jest przez ministra skarbu państwa, Przewodniczącego Rady Nadzorczej powołuje premier, Rada Nadzorcza powołuje zarząd.

Radę nadzorczą powołuje się na 3 lata i muszą znajdować się w niej osoby mające kwalifikacje z zakresu finansów.

W przypadku powołania Prezesa i jednego członka zarządu, zgodę wydaje KNB - to dotyczy wszystkich banków. W przypadku zmiany Prezesa i jednego z członków zarządu trzeba uzyskać zgodę KNB.

Banki spółdzielcze - tworzony jest przez członków, których musi być co najmniej 10 i podpisują oni akt notarialny o utworzeniu banku spółdzielczego.

Wymagana jest zgoda KNB. KNB ma na to 3 miesiące z przedłużeniem na kolejne 3 miesiące czyli 6 miesięcy.

Bank spółdzielczy aby uzyskać zgodę od KNB musi mieć odpowiedni kapitał - min. 1 mln euro.

Dwie osoby - prezes i jeden członek zarządu muszą mieć akceptację KNB.

Banki w formie spółek akcyjnych - może być założony przez 3 osoby, nie tylko osoby fizyczne, ale również osoby prawne. Wyjątkiem jest tworzenie banku przez inny bank, wtedy może ten bank założyć jedna osoba.

Bank który ma 5 mln jest samodzielny, natomiast bank który nie ma tego kapitału jest niesamodzielny.

Warunki jakie trzeba spełnić, aby uzyskać zgodę od KNB:

• mieć odpowiedni kapitał - wg ustawy - dostosowany do rodzaju czynności bankowych i rozmiaru działalności, minimalny 5 mln euro, w banku spółdzielczym jest to 1 mln,

• mieć pomieszczenia i urządzenia techniczne, zabezpieczające przechowywane w banku wartości ( tj. sejfy, kraty, alarmy),

• założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia stanowisk kierowniczych banków, mają dawać rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem (klauzula generalna),

• dwie osoby z członków zarządu, muszą mieć wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem. Jeżeli osoba ma 5 letni staż pracy w banku ma doświadczenie zawodowe. Znajomość języka polskiego ( można od tego odstąpić),

• program działalności banku na okres co najmniej 3 letni.

Ww. wymogi trzeba spełnić, aby uzyskać zgodę KNB na utworzenie banku.

Zgoda KNB wydawana jest w formie decyzji, a decyzję taką można zaskarżyć do sądu administracyjnego.

Większość decyzji ma formę natychmiastowego wykonania. Decyzja na utworzenie banku ważna jest przez okres 1 roku i jest to czas na uzyskanie drugiego pozwolenia. Drugie zezwolenie jest na rozpoczęcie działalności.

Bank może zawiesić swoją działalność na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.

Przesłanki wydania decyzji na prowadzenie działalności:

• bank ma być przygotowany organizacyjnie na rozpoczęcie działalności,

• zgromadzony jest w całości kapitał założycielski,

• są warunki na przechowywanie środków pieniężnych

UPRAWNIENIA KNB W PRZYPADKU WYKONYWANIA ZWYKŁEGO NADZORU

Dotyczy sytuacji zwyczajnej, czyli gdy w banku nic się nie dzieje ( np. że bank nie upada).

Do banku przychodzą Inspektorzy Nadzoru Bankowego i rozpoczynają kontrolę.

Nie tylko KBN pełni kontrolę w banku, ustawa nakłada obowiązek posiadania w każdym banku komórki kontroli wewnętrznej, czyli w każdym banku musi działać komórka kontroli wewnętrznej, podporządkowana jest najczęściej prezesowi, aby nie podlegać wpływom innym rządom.

Druga linią kontroli są Biegli rewidenci zajmują się weryfikacją sprawozdań finansowych banku, obowiązkiem biegłego rewidenta jest poinformować KNB, jeżeli stwierdzi on nieprawidłowości lub popełnienie przestępstwa czyli niezgodność z prawem oraz nieścisłości rachunkowe.

Kontroluje się dwie rzeczy:

1) korzystanie banków z prawem

2) bezpieczeństwo powierzonych środków

oraz szczegółowe, które są przedmiotem nadzoru:

1) Ocena sytuacji finansowej banków:

• jakość aktywów (tj. to, czy bank nie udziela kredytów tym, którzy ich nie spłacą),

• płynność płatnicza czyli spłata bieżących zobowiązań,

• wynik finansowy - zysk czy strata, i jak duża

2) jakość zarządzania ryzykiem:

• czy są komórki, które odpowiadają za ryzyko,

• czy przestrzegają limitów;

3) zgodność udzielania pożyczek, kredytów, akredytyw, gwarancji i poręczeń oraz bankowych papierów wartościowych z prawem np. czy umowa kredytowa zawiera 10 ww. elementów,

4) bada się zabezpieczenia i terminowość spłaty kredytów i pożyczek,

5) przestrzeganie limitów i norm dopuszczalnego ryzyka, normy najczęściej mają charakter parametryczny, liczbowy i określają jakie transakcje mogą być zawierane przez bank, przestrzeganie norm polega na tym że jest to w odniesieniu do funduszy własnych. Ryzyko - KNB może stwierdzić że bank podejmuje za duże ryzyko i wtedy bank może zmniejszyć ryzyko czyli udzielać mniej kredytu a więcej kupować obligacji skarbowych oraz zwiększyć fundusze własne. Przestrzeganie polega na odpowiednich relacjach między ryzykiem a kapitałem.

Normy mogą być określone w ustawie oraz mogą być ustalone przez KNB. Banki muszą przestrzegać zapisów z ustawy oraz tego co ustaliła KNB.

Ustawa wyłącza odpowiedzialność za szkody, które wywołują kontrolerzy w banku.

Po kontroli komisja może wydać zalecenia. Zalecenia to coś czego nie można wykonać od razu.

Rodzaje zaleceń:

• przywrócenie norm ryzyka i płynności,

• zwiększenie funduszy własnych,

• zaniechanie pewnych form reklamy, dot. Bankowych papierów wartościowych lub innych reklam wprowadzających w błąd.

Nakazy wstrzymania:

• nakaz wstrzymania wypłat z zysku do czasu przywrócenia norm, które zostały naruszone,

• nakaz wstrzymania tworzenia nowych jednostek organizacyjnych (filie, oddziały),

Sankcje, które stosuje komisja można podzielić na 2 grupy:

• dotyczące osób czyli personalne,

• dotyczące całego banku czyli korporacyjne.

Sankcje personalne - wystąpienie o odwołanie prezesa lub członka zarządu, komisja nie odwołuje członka zarządu, robi to Rada Nadzorcza. Kary komisji dotyczą tylko członków zarządu.

Komisja może odwołać daną osobę, jeżeli osoba została skazana za popełnienie przestępstwa majątkowego lub przeciwko dokumentom.

Zawieszenie członka zarządu i wystąpienie o jego odwołanie.

Kara pieniężna - można ją nałożyć w niektórych sytuacjach: jeżeli nie wykonują zaleceń lub odmawia udzielania informacji i wyjaśnień (bierna albo czynny upór), kara określona jest do 3-krotnego wynagrodzenia danej osoby.

Sankcje korporacyjne - są ograniczone, kara polega na ograniczeniu działalności banku, konsekwencja dalsza - ograniczenie działalności, cofnięcie zezwolenia na utworzenie banku, czyli postawienie go w stan likwidacji. Zapłata kary pieniężnej jako ostatnia sankcja, wynosi do 1 mln zł, środki pieniężne za zapłatę tej kary przechodzą na bankowy fundusz gwarancyjny.

SYTUACJA, W KTÓREJ BANK MA PROBLEMY

1. sytuacja, w której w banku wystąpi strata bilansowa (sytuacja programu naprawczego - tzn. że przychody są niższe niż koszty). Jeżeli jest taka sytuacja, to bank ma obowiązek sporządzenia programu naprawczego

Trzy przesłanki sporządzenia programu naprawczego:

• wystąpienie straty,

• groźba wystąpienia straty,

• niebezpieczeństwo niewypłacalności.

Wystąpienie straty - zarząd widzi, że jest strata i przygotowuje program naprawczy.

Groźba wystąpienia straty oraz niebezpieczeństwo niewypłacalności - to inne sytuacje. Komisja ma prawo zażądać programu naprawczego. Program naprawczy ma zawierać sposób pokrycia straty. Jeżeli program nie podoba się KNB, to wtedy bank musi poprawić ten program. Program jest zatwierdzany przez KNB.

Są dwie sytuacje:

• gdy program naprawczy jest niewystarczający lub jego realizacja jest nienależyta - sytuacja bliżej idąca,

• gdy nie ma programu naprawczego lub program jest nieskuteczny- sytuacja dalej idąca.

Sytuacja bliżej idąca - program naprawczy jest niewystarczający - można zrobić coś jeszcze a zarząd tego nie robi. Nienależyta - program jest dobry, ale można lepiej.

Sytuacja dalej idąca - nie ma programu lub jest nieskuteczny czyli nic się nie da poprawić.

Uprawnienia KNB w przypadku sytuacji bliżej idącej:

• można zakazać udzielania kredytów i pożyczek akcjonariuszom (w spółdzielniach nie ma akcjonariuszy tylko są członkowie), członkom zarządu, Radzie Nadzorczej i pracownikom.

• możliwość zarządzenia zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy w ciągu 14 dni.

NWZA ma ocenić sytuację banku, zdecydować o sposobie pokrycia straty bilansowej i ewentualnie o zwiększeniu funduszy własnych. Bank ma na te działania 6 miesięcy (uchwały które podejmie NWZA) czyli na uratowanie banku decyzjami podjętymi przez NWZA. Gdyby bank nie chciał zwołać NWZ, to zwołuje go Komisja a kosztami tego przedsięwzięcia obciąża bank.

Dlaczego powołuje się NWZ - wynika z tego że Zarząd i Rada Nadzorcza są zbyt słabe kompetencyjnie aby podjąć określoną decyzję czyli trzeba powołać NWZ, aby wprowadzić radykalne rozwiązania w życie.

Uprawnienia Komisji Nadzoru Bankowego w sytuacji gdy się coś dzieje:

Kiedy nie ma programu naprawczego, wówczas Komisja Nadzoru Bankowego może powołać w banku Zarząd Komisaryczny.

Zarząd Komisaryczny wstępuje w prawa Rady Nadzorczej i Zarządu.

Można powiedzieć, że Zarząd Komisaryczny jest super Zarządem, bo posiada kompetencje Zarządu i Rady Nadzorczej.

Działa w czasie trwania programu naprawczego. Jak się kończy program naprawczy to kończy się działalność Zarządu Komisarycznego. Wtedy odwiesza się Radę Nadzorczą a ta wybiera Zarząd

Zarząd Komisaryczny ma szczególne uprawnienia (których dotychczas nie miał Zarząd ani Rada Nadzorcza):

• Może dokonać zamknięcia ksiąg rachunkowych na określony dzień i pokryciu straty występującej w banku, kapitały banku ulegają zmniejszeniu o straty banku (gdyby to miał zrobić zwykły Zarząd, to musiałby zwołać Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy)

• Zarząd Komisaryczny ma szczególne uprawnienia, które dotyczą realizacji zadań, które powierzy Komisja Nadzoru Bankowego, tzn. Komisja określi, co Zarząd Komisaryczny ma jeszcze w tym banku zrobić. Zarząd Komisaryczny w pewnym stopniu podlega Komisji Nadzoru Bankowego, bo realizuje (wykonuje) jej zalecenia. Komisja decyduje o składzie tego Zarządu

• Zarząd Komisaryczny ma informować Komisję Nadzoru Bankowego co trzy miesiące o tym, jak realizowany jest program naprawczy. W ten sposób występuje kontrola działalności Zarządu Komisarycznego.

W skład Zarządu Komisarycznego wchodzą najczęściej osoby, które są z innych banków (pracownicy z innych banków, którzy są powoływani do Zarządu Komisarycznego).

W swoim banku taka osoba dostaje urlop bezpłatny. Wynagrodzenie nie może przekraczać wysokości wynagrodzenia dotychczasowego Zarządu, przy czym wysokość wynagrodzenia ustala KNB. Na powołanie Zarządu Komisarycznego przysługuje skarga do sądu.

Jeżeli funkcjonuje w banku dotychczasowy Zarząd to KNB może powołać kuratora dla banku i działa on razem ze zwykłym Zarządem. Kurator ma prawo zasiadania w Radzie Nadzorczej banku i w Zarządzie banku, i skarży każdą decyzję, którą uzna za sprzeczną z interesem banku. Zaskarżenie decyzji jest równoznaczne z wstrzymaniem jej wykonalności. Sąd Gospodarczy rozstrzyga zaskarżone przez kuratora decyzje.

Sąd Gospodarczy rozpatruje decyzje w dwojaki sposób:

• przyznaje rację Kuratorowi i wtedy uchyla decyzję organów banku;

• Przyznaje rację Zarządowi lub Radzie Nadzorczej i decyzja jest wprowadzana w życie.

Kurator jest utrzymywany przez bank. Kurator wybierany jest przez Komisję Nadzoru Bankowego. Kuratorem może być także osoba prawna, np. inny bank. Wynagrodzenie Kuratora nie może być wyższe niż Prezesa banku.

LIKWIDACJA I PRZEJĘCIE BANKU

Jest to sytuacja, w której strata bilansowa w ciągu sześciu miesięcy od Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy przekroczy 50% funduszy własnych.

Taka sytuacja daje prawo KNB do podjęcia decyzji o likwidacji lub przejęciu banku.

NWZA było wtedy, gdy program naprawczy był niewystarczający lub nie było go.

Komisja normalnie nie ma możliwości likwidacji banku. Jak strata przekracza 50% to może to zrobić. Jak strata narasta szybko to komisja może podjąć decyzje wcześniej, nie musi czekać tych 6 miesięcy.

LIKWIDACJA - jest to normalne zakończenie działalności przedsiębiorstwa.

Wyróżniamy likwidację:

• dobrowolną

• przymusową.

Likwidacja dobrowolna - gdy właściciele decydują o tym, że nie chcą dalej prowadzić działalności np. Bank American Express (ich dobra wola, że chcą zakończyć tę działalność).

Likwidacja przymusowa - następuje na podstawie decyzji organu administracji.

Istnieją dwa przypadki likwidacji przymusowej:

1. cofnięcie zezwolenia na prowadzenie działalności. Może to nastąpić wtedy, gdy bank działa niezgodnie z prawem i taki bank musi być zlikwidowany, nie musi być żadnej straty.

2. wtedy, kiedy występuje strata. Prawo bankowe mówi, że musi ona przekroczyć 50% funduszy własnych. Jednocześnie strata ta nie może przekroczyć 100% funduszy własnych. Przedział 50% - 100% funduszy własnych - może być wtedy dopuszczalna likwidacja. Powyżej 100% - musi być ogłoszona upadłość.

Likwidacja przymusowa rozwiązanie nie preferowane przez Komisję Nadzoru Bankowego.

Bank może być przejęty przez inny bank, ale o tym decyduje KNB.

Przejęcie może nastąpić wyłącznie za zgodą banku przejmującego.

Przejecie banku - KNB wydaje decyzje o przejęciu banku i ta decyzja określa termin (konkretną datę) kiedy następuje przejęcie. Do tego czasu banki funkcjonują oddzielnie, a

w tym dniu ulega odwołaniu zarząd banku przejmowanego. Jednocześnie zawieszone zostają kompetencje Rady Nadzorczej. Zarząd banku przejmującego obejmuje zarząd nad majątkiem, wygasają prokury i pełnomocnictwa banku przejmowanego. Z dniem przejęcia banku wszystkie umowy banku z klientami są kontynuowane.

Bank będzie mógł zażądać zmiany treści zobowiązań podjętych przez bank przejmowany w ciągu roku przed przejęciem o ile druga strona uzyskała wierzytelność na warunkach korzystniejszych od stosowanych wówczas przez bank przejęty. Zmiana treści zobowiązania następuje przed sadem - w drodze powództwa.

Jeżeli następuje przejęci to bank przejmujący w pismach ogólnopolskich, wzywa wierzycieli aby zgłosili swoje wierzytelności ( w ciągu miesiąca od daty ukazania się ogłoszenia), nie dot. tylko posiadaczy rachunków bankowych

Wierzyciele maja się zgłosić aby bank przejmujący mógł ich spłacić lub zabezpieczyć.

Po tej czynności można wydać akcje banku przejmującego akcjonariuszom banku przejmowanego.

K K - bank przejmujący

100 100

70

------

30

1 zł = 30 gr

Po połączeniu mamy jeden bank, jest wspólna Rada Nadzorcza i jeden Zarząd.

Likwidacja przymusowa.

Jeśli nie znajdzie się bank do przejęcia KNB powołuje likwidatora i wydaje decyzje o likwidacji banku. W takim banku z mocy prawa odwoływany jest Zarząd i zawieszane są kompetencje rady Nadzorczej. Wszystkie kompetencje zarządu i rady ma likwidator - odpowiada przed komisją. KNB może odwołać likwidatora. Minimalny okres likwidacji wynosi jeden rok. Likwidator spienięża majątek (sprzedaje szybko tzn. sprzedaje bardzo tanio). Likwidator przedstawia KNB sprawozdanie co jeden miesiąc.

Uprawnienia Likwidatora są zbieżne z uprawnieniami Zarządu, ale są też rozszerzone:

• przysługuje mu prawo do żądania zmiany treści zobowiązania zawartego na rok przed rozpoczęciem likwidacji, jeżeli druga strona uzyskała wierzytelność na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych wówczas przez bank.

Sama likwidacja nie powoduje zmian w treści zobowiązań zaciągniętych przez bank.

Likwidacja banku jest podobna do likwidacji każdego innego przedsiębiorstwa.

Różnice pomiędzy likwidacją banku a normalnego przedsiębiorstwa:

1. likwidacja musi trwać co najmniej jeden rok,

2. w okresie likwidacji bank nie może wypłacać dywidend ani oprocentowania udziałów (zmniejszają one możliwość wypłacalności banku)

3. co miesiąc sporządza się raporty dla KNB.

Dokumenty, które musi zatwierdzić KNB:

• bilans otwarcia likwidacji (aktywa, pasywa),

• program likwidacji,

• rachunek likwidacji.

Likwidacja dobrowolna - jest zasada, że dokumenty te muszą też być zatwierdzone przez KNB, wówczas KNB nie powołuje likwidatora .

UPRAWNIENIA KNB W PRZYPADKU UPADŁOŚCI

Przesłanka upadłości wg bilansu aktywa banku nie wystarczają na pokrycie jego zobowiązań. Zarząd ma obowiązek poinformować KNB o tym, że wystąpiła przesłanka do likwidacji banku.

• Zarząd

• Zarząd komisaryczny

• Zarząd likwidatora

KNB gdy się o tym dowie to wówczas zawiesza bank. Komisja może również podjąć decyzję o przejęciu banku, jeżeli będzie chętny. Komisja kieruje wniosek do sądu o ogłoszenie upadłości banku. Ogłoszenie upadłości jest zawsze sądowe. Komisja tylko uczestniczy w postępowaniu, nie może ona ogłosić upadłości. Bank w okresie zawieszenia ni spłaca swoich zobowiązań, bank może płacić bieżące zobowiązania, które są związane z jego funkcjonowaniem: pensje, opłata za prąd.

Bank może windykować swoje należności. Nikt nie może w okresie zawieszenia żądać zapłaty od banku, wszystkie postępowania egzekucyjne względem banku są zawieszone. Nie można ściągać środków z rachunków ludzi.

Ta sytuacja trwać będzie aż do ogłoszenia upadłości. Można jeszcze zawrzeć ugodę, aby ratować bank od upadłości.

W przypadku ogłoszenia upadłości zostaje odwołany zarząd i zawieszone kompetencje Rady Nadzorczej.

Zarząd nad majątkiem banku obejmuje:

1. Syndyk - reprezentant wierzyciela (zmierza, żeby z majątku uzyskać jak najwięcej pieniędzy na spłatę dla wierzycieli),

2. Kurator - reprezentant banku (reprezentuje majątek).

Spory między nimi rozstrzyga Sąd.

W momencie ogłoszenia upadłości mogą nastąpić wypłaty na rzecz deponentów z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. W pierwszej kolejności wykorzystywane są środki, które są w banku.

W momencie ogłoszenia upadłości ulegają rozwiązaniu niektóre umowy:

• umowy rachunku bankowego - oprocentowanie liczone tylko do momentu ogłoszenia upadłości,

• te umowy, w których bank nie pobrał opłaty np. gwarancja bankowa

• umowy kredytowe jeżeli bank nie postawił środków do dyspozycji kredytobiorcy.

O tym jaki będzie ich los (tych umów) decyduje syndyk i kurator.

NARODOWY BANK POLSKI (NBP)

NBP zgodnie z art. 1 ustawy o Narodowym Banku Polskim jest centralnym bankiem RP.

Nie jest bankiem wg standardowej definicji (nie powierza mu się środków, nie prowadzi rachunków dla klientów, tylko dla niektórych podmiotów).

Z punktu widzenia prawnego, NBP to centralny organ administracji państwowej.

Istnieje główna siedziba NBP i 16 jego oddziałów, które występują w każdym województwie i jest tzw. oddział warszawski (odpowiednik mazowieckiego).

NBP - ustawa, która reguluje jego działalność, pod względem legislacyjnym ma charakter polityczny.

Celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Katalog zadań NBP:

1. organizowanie rozliczeń pieniężnych.

Transakcje rozliczane w gospodarce są wysokokwotowe, (rozliczane są przez NBP i przekraczają 1 mln zł) oraz transakcje niskokwotowe rozliczane są przez Krajową Izbę Rozliczeniową, będącą spółką utworzoną przez NBP (mniej niż 1 mln).

2. prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi rezerwy dewizowe są inwestowane w obligacje rządów innych państwa np. Rządu niemieckiego. Rezerwy stanowią zabezpieczenie wiarygodności kraju;

3. prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami

np., przyznaje uprawnienia dewizowe bankom są to szczególne zezwolenia dewizowe (gdy chcemy zaciągnąć kredyt np. w Kongu 3 tys. zł. - to musimy mieć zezwolenie. Chcemy otworzyć kantor wymagane jest zezwolenie dyrektora oddziału NBP ). NBP jest zobowiązany za dostarczanie walut zagranicznych;

4. prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa np. w przypadku wpłaty podatków do Urzędu Skarbowego. Środki, które państwo pozyskuje lub wydaje, dokonuje za pośrednictwem NBP. Budżet państwa jest obsługiwany przez NBP. Obsługa rachunków ZUS;

5. regulowanie płynności banków gdy bank potrzebuje pieniądze, to pożycza od innego banku.

Stopa refinansowa można pożyczyć środki po określonej stopie.

Inne banki pożyczają po niższej stopie. Pożycza tylko na 1 dzień zwykle pod zabezpieczenie, Jeżeli kredyt jest pod zobowiązanie - nazywa się lombardowy. Odsetki ustawowe - 2 x wartość. Jak bank ma za dużo pieniędzy, to jest tzw. stopa depozytowa i może NBP dać do banku centralnego. Jeżeli komuś potrzeba pieniędzy na 1 dzień, to NBP wypłaca tzw. kredyt techniczny w ciągu 1 dnia-jak komuś zabraknie pieniędzy w czasie dnia, przejściowo jak komuś braknie w tym momencie);

Stopa lombardowa wymieniona jest w ustawie

6. kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego:

- wszystkie akty prawne, które dotyczą systemu bankowego opiniuje NBP,

- prowadzi także badania naukowe dotyczące systemu finansowego;

7. opracowuje statystykę pieniężną i bankową:

- ile jest pieniądza na rynku,

- jaka jest kondycja banków,

- bilans płatniczy (ile wydaliśmy za granicę, a ile zagranica wpłaciła do nas),

- międzynarodowa pozycja inwestycyjna potocznie-(zadłużenie zagraniczne),

Bilans płatniczy dotyczy przepływów, ile wydaliśmy zagranicą a ile otrzymaliśmy.

8. Emisja pieniądza (tylko NBP może emitować pieniądze ) - to jest prerogatywa Prezesa NBP (o ilości wydrukowanych banknotów decyduje Prezes NBP. Wszystko, co dotyczy obrotu banknotów oraz emisji podlega Prezesowi NBP).

NBP reprezentuje Polskę w zagranicznych instytucjach finansowych.

Rozróżnia się dwa typy tych instytucji:

• instytucje finansowe (zwykłe) - reprezentuje Minister Finansów z Prezesem NBP;

• instytucje bankowe - reprezentuje Prezes NBP. W Banku Światowym reprezentuje nas tylko Prezes NBP.

Inne przewidziane przez odrębne ustawy.

ORGANY NBP:

• Prezes NBP

• Zarząd

• Rada Polityki Pieniężnej

W każdym z tych organów jest Prezes.

Co robi Prezes?

• Reprezentuje NBP na zewnątrz (np.; jak trzeba gdzieś wystąpić, przedstawić założenia Rady Polityki Pieniężnej)

• Prezes jest przełożonym wszystkich pracowników NBP

• Może wydawać zarządzenia dot. emisji znaków pieniężnych

• Przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej i Zarządowi (w głosowaniu jeżeli jest równa ilość głosów, to głos Prezesa jest decydujący)

Kto powołuje Prezesa?

Prezesa powołuje Sejm, na wniosek Prezydenta, powinien cieszyć się on poparciem partii rządzącej i Prezydenta. Prezesa odwołuje Sejm.

Prezesem można być dwie kadencje. Kadencja trwa 6 lat.

Prezes NBP ma bardzo silną pozycję. Przejawia się to w trudności odwołania go z tego stanowiska.

Przypadki odwołania:

• Wygaśnięcie mandatu

• Odwołanie

Kadencja Prezesa wygasa w przypadku:

• Śmierci

• Jeżeli minie mu kadencja

• Jeśli sam zrezygnuje

Kiedy można odwołać Prezesa:

• Gdy nie wypełnia on obowiązków wskutek długotrwałej choroby (ustawa nie reguluje tego co to jest długotrwała choroba, należy sięgnąć do Kodeksu Pracy)

• Skazanie prawomocnym wyrokiem Sądu za popełnione przestępstwo

• Kiedy Trybunał Stanu orzeknie zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanej ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwa

Są również Wiceprezesi oraz najważniejszy Pierwszy Wiceprezes.

RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Pełni dwie role:

1. Rady Nadzorczej

2. kształtowanie polityki pieniężnej.

Ma ona ustalać założenia polityki pieniężnej. Są one przedstawiane Sejmowi wraz z ustawą budżetową. W ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego RPP przedstawia sprawozdanie z realizacji założeń polityki pieniężnej.

Ma obowiązek:

1. ustalać wysokość stóp procentowych NBP - NBP nie ustala oprocentowania w bankach. Ustala tylko stopy procentowe, po których pożycza innym bankom. To ustalanie stóp jest w każdym miesiącu (przynajmniej raz na miesiąc), zwykle wtorek, środa.

2. Ustalanie wysokości stopy rezerwy obowiązkowej banku i wysokość jej oprocentowania.

Rezerwa obowiązkowa to wyrażona w złotych część środków pieniężnych, w złotych i walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych. oraz innych środków przyjętych przez bank i podlegających zwrotowi.

Rezerwy obowiązkowej nie nalicza się od:

• papierów wartościowych zabezpieczonych hipotecznie i listów zastawnych, o okresie wykupu powyżej 5 lat

• środków pozyskanych z zagranicy, na okres co najmniej 2 lat

• środków pochodzących od innego banku (ona jest naliczana już w tamtym banku)

• środków zgromadzonych na indywidualnych kontach emerytalnych.

Rezerwa obowiązkowa ma być wyrażona w złotych.

Ustawa wprowadza górne limity rezerwy obowiązkowej:

Można dla środków bieżących - może ustalić je do 30% (te, które nie mają określonego terminu zwrotu), jak mają zadeklarowany termin to mają do 20%.

Faktycznie jest obecnie 3,5% (tak zadecydowała rada). W Unii Europejskiej zwykle jest ok. 2%.

Rezerwa obowiązkowa ma przeciwdziałać nadmiernej podaży pieniędzy.

3. Ustala górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych (banki są skłonne nabywać waluty obce, NBP bierze zobowiązanie zagranicą, w bankach zagranicznych). Limit- ile może
   8% aktywów NBP (nie więcej)

4. Ustala zasady operacji otwartego rynku (sprzedaż i kupno papierów wartościowych przez NBP). NBP może emitować własne papiery wartościowe (są to bony pieniężne). Nie możemy ich kupić, przeznaczone są tylko dla banków. W ustawie jest zakaz finansowania Skarbu Państwa przez NBP. NBP nie może kupować żadnych papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa.

5. Pełni funkcję Rady Nadzorczej NBP - zatwierdza plan finansowy NBP i sprawozdania z działalności NBP. Co NBP robi - plan
   założenia dot. przyszłości, jak będziemy wydawać pieniądze.

6. Przyjmowanie sprawozdania finansowego NBP (Rada zatwierdza plan i potem przyjmuje sprawozdanie z działalności)

7. Dokonuje oceny Zarządu w zakresie realizacji polityki pieniężnej (za resztę rzeczy wykonywanych przez Zarząd odpowiada przez Prezesem).

ORGANIZACJA RADY POLITYKI PIENIĘŻNEJ

RPP składa się z 10 członków.

1. Przewodniczący Rady
   
   Prezes NBP

2. Pozostali to specjaliści z zakresu finansów, wybrani przez Sejm, Senat, Prezydenta. Każdy z tych ciał powołuje po trzy osoby.

3. Członkiem RPP można być tylko 1 kadencję (6 lat). Praca sprowadza się do pracy raz w miesiącu.

4. Członek otrzymuje wynagrodzenie równe wynagrodzeniu Vice Prezesa NBP.

5. Członków powołuje się przed wygaśnięciem kadencji.

Kiedy można odwołać członka?

• Jeśli zrzeknie się funkcji

• Gdy jest chory (gdy choroba uniemożliwia mu wykonywanie obowiązków)

• Jeśli się okaże , że jest członkiem partii politycznej lub związku zawodowego.

Jeśli ktoś jest członkiem RPP to nie może już nigdzie indziej pracować. Może prowadzić jedynie działalność naukową lub dydaktyczną.

Decyzje RPP publikowane są w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Dotychczas tylko publikowano wyniki głosowań, aktualnie stenogramy z obrad rady.

ZARZĄD

Posiada kompetencje generalne (to co nie jest zastrzeżone dla innych organów to wykonuje to Zarząd). Ma realizować uchwały RPP.

Zarząd ustala:

1. zasady gospodarowania funduszami NBP

2. Organizacje wewnętrzne (np.: jakie maja być komórki)

3. politykę kadrową

4. obsługuje RPP (np.: przygotowuje jakieś uchwały itp.)

Skład Zarządu
od 6 do 8 członków, powoływanych przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP.

Członek zarządu
nie jest powiedziane ile kadencji można być członkiem zarządu

nie może być członkiem partii politycznej albo związku zawodowego

może prowadzić jedynie działalność naukową lub dydaktyczną.

Relacje NBP z organami państwowymi (Rządem)

NBP powinien współpracować z Rządem - chodzi o politykę walutową. Z zasady ustalanie kursu bankowego należy do Rządu, ale mają być ustalane z Radą (w porozumieniu z Radą). Do końca nie wiadomo jednak jak to porozumienie ma wyglądać.

NBP ma jeszcze:

• Ogłaszanie bieżących kursów należy do NBP.

• Ustalono, że Prezes NBP może siedzieć na posiedzeniach Sejmu. Nie znaczy to, że może on głosować.

• Opiniować projekty aktów ustawodawczych (opinie te mogą nie być wzięte pod uwagę)

• Współdziała w opracowaniu planów finansowych państwa - z Ministrem Finansów

• Przekazuje Radzie Ministrów informacje o bilansie płatniczym - jakie będą wpłaty z zysków NBP

NBP jest zwolniony z podatku od osób prawnych, ale wpłaca 80% zysku do budżetu państwa,

20% pozostawia sobie.

EMISJE ZNAKÓW PIENIĘŻNYCH (BANKNOTY I MONETY)

• NBP ma monopol.

• Emisja monet zagranicą.

• Monety mogą być sprzedawane zagranicą - wtedy to nie jest emisja

• Odnośnie banknotów uszkodzonych - trzeba mieć 70% uszkodzonego banknotu, aby dostać zwrot pełnej wartości

DESTRUKT - banknot skasowany (podziurkowany w trzech miejscach)

INSTRUMENTY NBP - są po to żeby zmniejszać inflacje (działać na podaż pieniądza)

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ:

1. Rezerwy obowiązkowe (może być stosowane przez NBP). Co będzie jak bank nie będzie utrzymywać rezerwy obowiązkowej - zapłaci karę - dwukrotność stopy kredytu lombardowego. Kredyt lombardowy inaczej odsetki ustawowe - pod zastaw papierów wartościowych. Ten kredyt jest spłacany zawsze następnego dnia - jest to kredyt jednodniowy.

2. Może udzielać kredytu refinansowego (udzielany w zależności od zdolności kredytowej banku, generalnie pod zastaw, ale niekoniecznie. Może to być na refinansowanie inwestycji centralnych) - Kredyt lombardowy to kwalifikowana postać kredytu refinansowego.

3. Przyjmowanie weksli do redyskonta (np.: rolnik sprzedaje buraki cukrowe do cukrowni, cukrownia mu nie płaci, daje mu weksle, rolnik idzie do banku i dostaje za nie pieniądze, bank idzie do NBP i też dostaje pieniądze)

4. Emisja papierów wartościowych

5. Otwieranie lokat terminowych banków (w NBP) NBP nie może przyjmować lokat od ludzi, może tylko wyemitować papiery wartościowe dla ludzi.

TO BYŁY INSTRUMENTY ZWYCZAJNE, STOSOWANE NA CO DZIEŃ.

INSTRUMENTY NADZWYCZAJNE - przesłanka do zastosowania -zagrożenie realizacji założeń polityki pieniężnej (NBP stara się, aby pieniędzy było na rynku tyle ile trzeba).

Dwa sposoby:

• Ograniczenie wielkości środków pieniężnych, oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorcy. Potoczna nazwa pułapy kredytowe lub limity kredytowe.

• Obowiązki trzymania nie oprocentowanego depozytu NBP od zagranicznych środków wykorzystywanych przez banki i krajowych przedsiębiorców.

28

---