POLITYKA SPOŁECZNA- wykład prof. Andrzej Wierzbicki

23.02.2012

Polityka społeczna jako nauka i praktyka, czynniki ewoluujące, cele, instrumenty. 

Polityka społeczna jako dyscyplina akademicka rozwinęła się w Niemczech na uniwersytetach. Podział polityki społecznej jako nauka i praktyka. Nauka ma charakter interdyscyplinarny, czyli czerpie swoje definicje z innych nauk: ekonomia, socjologia, politologia, prawo, demografia. Ma za zadanie zidentyfikować problemy społeczne, występowanie zjawisk społecznych, zdiagnozować problemy, podać próby rozwiązania problemów społecznych, wskazać prognozy rozwoju pewnych nauk, ma dać narzędzia do pomiaru polityki.

Funkcje, Działalność praktyczna polityki społecznej-  działalność podmiotów społecznych, przede wszystkim władzy publicznej zmierzającą do kształtowania godnych warunków życia i stosunków międzyludzkich zwłaszcza w środowisku pracy i zamieszkania. Najważniejszym podmiotem jest państwo. Nawet liberalna polityka społeczna odwołuje się do roli państwa, choć ma mniejsze znaczenie. Państwo ma być regulatorem np. prywatyzacji. Podstawowym źródłem zaspokajania potrzeb ludności maja być dochody z pracy. Najważniejszym zadaniem państwa wg. polityki społecznej to zapewnienie ludziom pracy ( aktywna polityka zatrudnienia), za godne pieniądze. W sytuacji, kiedy jednostka nie może znaleźć pracy, państwo ma utworzyć świadczenia społeczne rekompensujące stratę jednostki z zarobków. Muszą zajść rozwiązania systemowe. 

Definicja polityki spolecznej z 1933 mówi ze głównym podmiotem który ma wprowadzać reformy to państwo. Polityka społeczna musi być realizowana w ramach istniejącego systemu gospodarczego. Polityka nie może zastępować systemu gospodarczego, może go reformować i wspierać. 

Thomas Marschal w latach 70' kładzie również nacisk na czynnik państwa. Mówi, że jest to działanie polityczne mające na celu podnieść status społeczno-ekonomiczny jednostki. Ma realizować indywidualne prawo jednostki do dobrobytu. Zakres polityki społecznej ogranicza się do mieszkalnictwa, ochrony zdrowia i bezpieczeństwa socjalnego (ubezpieczenia społeczne, reformy emerytalne, socjale). 

Polityka społeczna, a polityka socjalna. 

Polityka socjalna ma mniejszy zakres podmiotowy i przedmiotowy niż polityka społeczna. Adresowana jest tylko do osób z minimum socjalnym, osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej (pobierają zasiłki, renty...). Natomiast polityka społeczna ma szersze znaczenie. Zawiera w sobie politykę socjalna i dotyczy również jakości życia. Nie skupia się tylko na ekonomii, ale na wykształceniu, życiu, ekologii, równouprawnieniu, zdrowiu. Nie są to też tylko świadczenia społeczne, ale rozwiązania systemowe.

Rozwój polityki społecznej w Niemczech

Za początek nowoczesnej polityki społecznej przyjmuje się lata 90' XIX wieku  w Niemczech. Ówczesny kanclerz Otto von Bismarck, usystematyzował i nadał charakter powszechny, przymusowy i obowiązkowy ubezpieczeniom społecznym. Powszechność oznacza, że dotyczą też wszystkich pracowników zatrudnionych w gospodarce. Było to wydarzenie historyczne. Polityka społeczna to nie wymysł komunizmu, ale konserwatyzmu. Na początku było kilka rozdziałów ubezpieczeń. Początkowo działania Bismarca dotyczyły tylko polityki socjalnej, ale szybko rozszerzyły się na inne dziedziny. 

Cztery czynniki rozwoju polityki społecznej:

Ekonomiczny - rozwój gospodarczy i jej załamania miały niewątpliwy wpływ na rozwój polityki społecznej. Pierwszym wydarzeniem był wielki kryzys lat 20'-30' XX wieku. Powstała wtedy doktryna interwencjonalizmu. Państwa wspierając banki w kryzysie, wywołują dyskusje na temat pomagania również przedsiębiorstwom. 

Demograficzny- XIX wiek. Czas industrializacji wspomagał urbanizację. Ludność wiejska szuka miejsca do życia w mieście. Jednak nie dla wszystkich ludzi starczyło pracy i zamieszkiwali pewne dzielnice w których były ciężkie warunki do życia. Tym ludziom trzeba było pomoc, a to wzmogło radykalizację nastrojów. Nie można tego czynnika ograniczyć tylko do urbanizacji. Jest to również wina depopulacji. Zmiany w strukturze wedle wieku, spowodowały zmiany w systemie emerytalnym, szkolnictwa, zdrowotnym. Te problemy demograficzne zaczęły wymuszać na państwach europejskich podejmowanie zmian w zakresie polityki społecznej.

Polityczny- lata 40' XX wieku. Państwa europejskie miały problem z radykalizacją nastrojów społecznych z lewej i prawej strony. Środowiska lewicy zachodniej upatrywały rozwiązania w związku radzieckim, a z prawej strony upatrywały wzorce z III Rzeszy. W rezultacie to spowodowało pozytywne zmiany, ponieważ rządy zachodnie wprowadzały reformy w zakresie polityki społecznej, które były jedynym wyjściem na przeciw lewicy i prawicy. 

Psychospoleczny- odnośnie sfery świadomości społecznej. Zaakceptowanie tego, że władza publiczna ingeruje w sferę społeczna. Nie można inaczej jak tylko zaakceptować stały wpływ rządu w politykę społeczna. To musiało dotrzeć przede wszystkim do ludzi, aby politykę społeczna trzeba rozwijać i kontynuować. 

Etapy rozwoju polityki społecznej: 

- 80'XIX wieku do 30' XX wieku. Okres eksperymentów akceptacji. Zaczął się dopiero kształtować. 

- 30' XX wieku- 50'XX wieku. Okres rozbudowy systemów społecznych. W tym czasie były dwa istotne wydarzenia. Pierwsze to powstanie koncepcji interwencjonalizmu Kennsa. Drugie to w Anglii plan społeczny odbudowy Wlk. Bryt., którą zaproponował William Beveridge (neokonserwatysta). Jego plan wprowadzał bardzo poważne zmiany w polityce społecznej, które do tej pory charakteryzują system na wyspach. Uważano, że państwo powinno zmierzać do polityki pełnego zatrudnienia. Współczynnik bezrobocia powinien utrzymywać się na poziomie 2-3%. W tym planie znalazło się również rozwiązanie rozszerzania prawa emerytalnego na wszystkich obywateli, a nie na tych tylko którzy są ubezpieczeni (zasada obywatelstwa). Trzecim rozwiązaniem był system publicznej ochrony zdrowia w warunkach gospodarki rynkowej, czyli finansowany z budżetu państwa, który ma gwarantować wszystkim obywatelom dostęp do podstawowej opieki. Czwarte rozwiązanie to wprowadzenie zasiłków dla bezrobotnych.

- 50'-70' XX wieku. Okres budowy modelu " welfare state" (państwa dobrobytu)- zloty wiek. (kryzys naftowy mający w Europie znaczne skutki). Państwo dobrobytu było realizowane w trzech wariantach: liberalne, konserwatywne i socjalne.  Obejmowano polityką społeczną coraz to większe grupy. Tworzono nowe rodzaje polityk np. mieszkaniowa, rynku pracy. W 1952 Międzynarodowa Organizacja Pracy przyjęła konwencję nr. 102 o minimalnych normach zabezpieczenia społecznego. Dzięki tej konwencji w obiegu międzynarodowym usankcjonowano zabezpieczenie społeczne i wprowadziła standardy dzięki, którym kształtowała się polityka społeczna w Europie. Drugim wydarzeniem w 1965 roku było  przyjęcie Europejskiej Karty Społecznej. Ten dokument wyznaczył standardy w Europie. EKS zawierała rekomendacje, że dane państwo będzie zmierzało do pewnych rozwiązań i zawierała też konkretne prawa. Był to trzon normatywny zawierające 9. praw. Każde państwo podpisujące dokument zobowiązywało się do realizowania, co najmniej 6 z tych praw. 

- 70'-90' XX wieku. Etap przewartościowania, wynikający z roli państwa. Rozszerzanie unii, upadek państw socjalistycznych. 

Nadrzędną rolą polityki społecznej jest postęp społeczny. Ma sprzyjać wprowadzeniu pewnych rozwiązań. Postęp społeczny jest procesem niekończących się. Postęp podlega rewitalizacji.

Postęp społeczny jest pojęciem, które funkcjonuje w dzisiejszej socjologii. Uznać za nie możemy nasze dążenia prowadzące do modernizacji społeczeństwa pożądanego przez większość co najmniej. Trzy kryteria relatywizacji

1. Społeczeństwo do którego jest skierowana. Modernizacja polityki pracy na przykład inaczej będzie postrzegana przez pracowników inaczej przez pracodawców.

2. Historyczne- coś co kiedyś nie było uważane za postęp społeczny, a dziś nim jest.- np. równouprawnienie pod względem płci. W tej chwili dążymy do zrównania praw wszystkich grup obywateli

3. Wedle uznawanych wartości.- co dla nas jest większą wartościom.- vide industrializacja, a ekolodzy- gdzie rozwój gospodarczy jest „zły”.

Cele polityki społecznej mogą być osiągane przez instrumenty:

1. Ekonomiczne- polityka fiskalna podatkowa

2. Prawne- Podstawy prawne, normy, ustawodawstwo społeczne.

3. Polityczne- decyzje podejmowane przez rządzących- Infrastruktura społeczna- zespół środków służących wykonywaniu zadań polityki społecznej- materialna podstawa polityki społecznej.

4. Służba społeczna- ludzie działający w instytucjach polityki społecznej- w systemie PS.

Podmioty PS

1. Władza publiczna

2. Organizacje pozarządowe, zw. Zawodowe, kościoły i zw. Wyznaniowe

3. Międzynarodowe podmioty PS- ONZ- Rada społeczno-gospodarcza. WHO, FAO, UNCHCR, UNICEF, UNESCO

MOP- Szczególna organizacja- Powstała w 1919r → W okresie międzywojennym- Liga Narodów- Siedziba w Genewie. Ważna bo:Zajmuje się wszystkim co związane z pracą od zatrudnienia po świadczenia związane z utratą pracy. Wydaje konwencje i zalecenia stanowiące standardy w zakresie międzynarodowej polityki społecznej → Konwencja 102 (1952) o minimalnych normach zabezpieczenia społecznego- Konwencje wymagają ratyfikacji, sugestie nie. Zapoczątkowała trójstronny dialog społeczny- Rząd- Pracodawcy- Zw. Zawodowe. W MOP- mamy reprezentacje tych trzech stron.

Struktura- Funkcjonuje Międzynarodowe Biuro Pracy- trzon organizacji

01.03.2012r.

Koncepcja państwa socjalnego i dobrobytu

Socjal Stadt- to państwo socjalne, które miało być przeciwstawione idei państwa klasowego. Miała zaistnieć równość obywateli w prawach socjalnych. Od lat 30' uznano, że funkcja socjalna jest obowiązkową funkcją państwa np. do ochrony zdrowia, mieszkania, edukacji...

Państwo dobrobytu- od lat 50 w tradycji anglosaskiej. Istota państwa dobrobytu czerpie swoje korzenie z demokratycznego socjalizmu i liberalizmu, które miały się uzupełniać a nie ze sobą konkurować. Zakładała styl gospodarki mieszanej i demokratyzacji politycznej, odpowiedzialność państwa za sferę socjalna. Koncepcja czerpie źródło z koncepcji Keyns'owskiego interwencjonalizmu. Pierwszym wariantem koncepcji państwa dobrobytu jest dobrobyt. Państwo zmierza do pełnego zatrudnienia i poprzez to każdy obywatel ma zagwarantowany dobrobyt. Drugim wariantem jest państwo pomocy społecznej. Państwo ponosi odpowiedzialność za słabsze ekonomiczne warstwy. Trzecim wariantem jest państwo opiekuńcze. 

Argumenty za i przeciw państwa dobrobytu

Za: Państwo gwarantuje minimum dochodu bez względu na ich poziom majątku czy dochodu. Państwo dobrobytu tworzy system bezpieczeństwa socjalnego. Ludzie nie boja się. Państwo zapewnia najbardziej dogodne warunki do życia. 

Przeciw: ekonomiczne argumenty: państwo dobrobytu osłabia efektywność gospodarcza, wymusza wzrost podatków, osłabia innowacyjność. Polityczne: rozbudowa aparatu państwa, co może prowadzić do totalizacji państwa. Państwo staje się powszechne, co prowadzi do marnotrawstwa środków finansowych. Firmy prywatne racjonalnej i efektywniej wydają środki. W państwie te środki się rozpływają. Prowadzi to do przeciąganie państwa i zakłócenia jego pracy. Społeczno kulturowe: zmniejszenie odpowiedzialności jednostki za swój los, uzależnienie jednostki od pomocy państwa, wzmacnianie postaw roszczeniowych i kolektywistycznych. 

08.03.2012

Typologie polityki społecznej. Model polityki socjalnej w państwach postmodernistycznych

Polityka społeczna w państwach socjalistycznych przez długi czas nie była badana, ponieważ kraje te były poza obiegiem nurtów polityki społecznej. Polityka społeczna charakteryzowała się kolektywizmem. Państwo starało się ogarnąć wszystkie dziedziny życia obywatela. Poza tym pozostawał szereg spraw publicznych nierozwiązanych, bo władza nie uznawana tych problemów. Władza socjalistyczna skupiała się na wielu kwestiach, takich jak polityka pracy, edukacja, polityka mieszkaniowa, starając się zapewnić sprawiedliwość społeczną poprzez sprawiedliwy podział dochodów (egalitaryzm płac), w zasadę ideologii socjalistycznej. Chciano też uspołecznienia własności, czyli nacjonalizacji. Polska była bardzo specyficzna, ponieważ większość rolnictwa była uspołeczniona. Państwo było producentem towarów i usług oraz decydowało o ich dostępie. Kolejną specyficzną cechą polityki społecznej państw socjalistycznych było pełne zatrudnienie (brak bezrobocia).Prawo do pracy i płacy było fundamentem państwa socjalistycznego. Istniał też kult pracy, a ci którzy nie pracowali byli oskarżeni o niepowodzenie gospodarcze państwa. Inną cechą państw socjalistycznych były pewne subsydia. By podnieść jakość życia i zrekompensować niski poziom wynagrodzeń, dano ludziom darmowy dostęp do niektórych rzeczy. Był też wielce rozbudowany system świadczeń społecznych. Świadczenia były niskie, ale sprzyjały poczuciu bezpieczeństwa w państwie. Szczególnym okresem był okres transformacji, ludzie potrzebowali opieki od państwa. Świadczenia były finansowane bezpośrednio z budżetu. Nie było wyraźnego podziału na ubezpieczenia. Płacono składki do jednej puli, a władza wybierała, komu leczenie się należy.  Natomiast przedsiębiorstwa państwowe pełniły funkcje socjalne. Gwarantowały obywatelom poszczególne dobra, ale i dostęp do ochrony zdrowia, edukacji, kultura, wypoczynek, mieszkalnictwo. 

Polityka społeczna charakteryzowała się również totalitaryzacją, centralizacją władzy i etatowością zatrudnienia. Wiele dóbr i usług miało charakter deficytowy. Przemysł nie mógł sobie poradzić z narastającymi potrzebami ludzi. Oprócz struktur podstawowych pojawił się alternatywny sposób dostępu do dóbr. Była to wymiana towarów deficytowych. Ten poza państwowy mechanizm był niezmiernie istotny. Nie była to korupcja tylko bardzo ważne źródło zaspokajania potrzeb społecznych. W literaturze to zjawisko jest nazywane rynek usług biurokratycznych. Ten system obejmował ogromny teren. W języku rosyjskim zjawisko nazywa się BŁat. 

Z takim modelem polityki społecznej państwa socjalistyczne weszły w okres transformacji. Reformowanie polityki społecznej zamierzało ku liberalizacji, komercjalizacji, prywatyzacji i decentralizacji. Nastąpiło to po raz pierwszy w Polsce w 1990 roku. Każde z państw socjalistycznych miało do wyboru dwa modele reform. Jedno z nich to radykalny wariant, który z dnia na dzień zmieniał państwo, który wybrały Polska, Rosja, Ukraina. Innym modelem to model ewolucyjny.  Społecznie zorientowana gospodarka rynkowa istniejąca koło gospodarki socjalistycznej to charakterystyka tego modelu (Białoruś, Turkmenistan) 

Wybór modelu transformacji zależał od stopnia demokratyzacji, poziom rozwoju społeczno gospodarczego, uwarunkowania kulturowe.

Etapy transformacji państw wybierających wariant radykalny:

Ustanowienie administracji zatrudnienia.→ Reformy emerytalne→ Przeniesienie części odpowiedzialności na osoby prywatne i gospodarstwa → Państwo musi uwzględnić depopulacje, demograficzne starzenie się społeczeństw → Stworzenie systemu pomocy społecznej.

Efekty reform

Efekty są stosunkowo dobre, choć zostały osiągnięte bardzo wysokim kosztem. W Polsce, Czechach i na Węgrzech udało się zbudować coś, co nawiązuje do post reformacyjnej polityki społecznej choć nie wszystkie mechanizmy zaszły. W krajach po radzieckich mamy do czynienia z wysoka monopolizacja. Efektem jest ogromne zróżnicowanie społeczne, mała klasa średnia i rozwarstwienie społeczne. W tych krajach zachowały się wysokie oczekiwania wobec państwa i nastroje kolektywistyczne. To obliguje państwo do wysokich obciążeń finansowych z budżetu państwa. Państwa jak Polska mają już system ubezpieczeń społecznych. W reformie emerytalnej jest zawarty element ubezpieczeniowy, tak jak fundusz zdrowia. Innym rozwiązaniem udowadniającym, że wprowadzono elementy społecznej gospodarki rynkowej to komisja trójstronna do spraw społeczno gospodarczych, jako instytucja trudniąca się negocjacjami pomiędzy rządem, a obywatelami. Ten model wydaje się modelem najbardziej rozsądnym. 

Modele polityki w krajach Azji południowo wschodniej. Malezja, Singapur, Tajwan, Korea Południowa. Model ten nosi nazwę model konfucjański. Pierwszym filarem jest przeniesienie wartości religijnych do życia społecznego. Odnoszą się one do sfery rodzinnej. Poczucie wzajemnej odpowiedzialności rodziny za poszczególnych członków. Tam system pomocy społecznej jest słabo rozwinięty. Drugim charakterystycznym elementem jest funkcja socjalna przedsiębiorstw. Ma charakter przywiązania obywatela do przedsiębiorstwa. Również systemy emerytalne. Trzeci element  to brak występowania kwestii społecznych jak bezrobocie. Państwo nie angażuje się w politykę społeczną. Japoński model zatrudnienia spowodował pełne zatrudnienie, ale w ramach liberalnego etosu pracy. 

15.03.2012

Kwestie społeczne

Wśród badaczy kwestii społecznych duży wkład ma Ludwik Krzywiki. Uważał on że mamy do czynienia z kwestiami społecznymi. Kwestia społeczne to odstępstwo do norm, które obowiązują. Wymagają one interwencji zewnętrznych. Nie przestrzeganie stanu, który jest od nas pożądany powoduje naruszanie więzi społecznych. Kwestie społeczne wywołują krytyczne sytuacje dla zbiorowości i jednostki, a w rezultacie do zagrożenie życia. Do kwestii społ. należy ubóstwo. Nierówności społeczne. Mogą powstawać na podstawie różnych kryteriów, np:

• Nierówności spowodowane brakiem dostępu do określonych dóbr

• Nierówności w dostępie do bogactwa - powodują, ze pojawia się rozwarstwienie dochodowe i klasowo-warstwowe. Pojawia się gradacja, stratyfikacja społeczna.

We współczesnych społeczeństwa (wzorach odniesienia, społeczeństwach obywatelskich) ich podstawą jest istnienie silnej klasy średniej. Dlaczego przywiązuje się do tego taką wagę? Otóż nie dla samej zasady istnienia tej klasy, tylko wychodzi się z założenia, że im większa klasa średnia tym mniejsza polaryzacja (rozbieżność, rozwarstwienie).

Klasa średnia to ludzie, którzy dzięki swojemu wykształceniu, wysiłkowi i dochodach mają przekonanie, że odnieśli w życiu sukces. Jest to kompleks czynników. Klasa średnia pojawiła się po okresie transformacji. W nowej stratyfikacji pojawiła się warstwa ubogich (under lass).

Podejście do kwestii społecznych :

- Liberałowie: To jednostki same sobie są winne . Trzeba ograniczyć rolę państwa, aby jednostki były bardziej przedsiębiorcze. Przeciwnicy państwa dobrobytu

- Socjaliści: Kwestie społeczne to wina całego społeczeństwa. Postulat zmniejszania rozwarstwienia dochodowego, majątkowego, konsumpcyjnego

- Myśl społeczna kościoła rzymsko-katolickiego: Duży wkład w myśl społeczną - encykliki papieskie (pierwsza z nich: 1891 - Encyklika Rerum Novarum). Próba własnej drogi spojrzenia na kwestię społeczną i rzeczywistość społeczno-ekonomiczną. Przyczyną powstawania kwestii społecznych jest naruszana godność jednostki, czyli przyczyna ta tkwi w tym, że np. pracodawcy postępują niemoralnie, czy wręcz dopuszczają się grzechu (grzechem jest właśnie niemoralna postawa wobec pracowników). Zapobiegać kwestiom społecznym można tylko wtedy kiedy w życiu społecznym każdy będzie postępowa z poszanowaniem godności drugiego człowieka, nie będzie dopuszczalna akceptacja zbiorowego naruszania w życiu społecznym godności ludzkiej, poniżania jej, jak również przyrodzonych człowiekowi praw

- Koncepcja Maxa Webera: Udowadnia, że w państwie, gdzie dominuje protestantyzm osiągany jest wyższy poziom zaspokojenia potrzeb i życia społecznego., Miało to wynikać z przekonania kalwińskiego i luterańskiego, że ten kto osiąga sukces w życiu gospodarczym, komu się dobrze powodzi, to ma wysoki poziom zaspokojenia potrzeb i jest predestynowany do zbawienia, dlatego trzeba pracować, podjąć działalność, odnieść sukces.

- Chrześcijaństwo wschodnie: Podejście do kwestii społecznych ogranicza się do nowego testamentu. Dopiero od niedawna Rosyjska Cerkiew Prawosławna przygotowała jako pierwsza Dokument Podstawy Doktryny Prawosławnej Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej

- Islam: Obowiązek jałmużny, każdy wierny muzułmanin, który chce postępować zgodnie z zasadami wiary muzułmańskiej zobowiązany jest do jałmużny, czyli niesienia pomocy innym ludziom (wyznawcom i innowiercom)

- Ekolodzy (ruch ekologiczny): Przyczyną pojawiania się kwestii społecznych jest to, że człowiek zbyt daleko ingeruje w środowisko naturalne i im bardziej będzie ta ingerencja posunięta tym będą większe przyczyny dla pojawiania się kwestii społecznych. Można powiedzieć, że jest to podejście specyficzne, ale dla ekologów jest charakterystyczne

- Orientacje narodowe (nacjonalistyczne wobec kwestii społecznych): Jednoznaczne stanowisko: pojawianie się kwestii społecznych zagraża jedności narodu. A jak wiemy, jednym z warunków istnienia narodu jest poczucie solidarności pomiędzy różnymi warstwami społecznymi. W sytuacji, gdy pojawiają się kwestie społeczne (i np. zbyt duże różnice pomiędzy zaspokojeniem potrzeb tych najwyższych i najniższych klas) to to zagraża jedności narodu. Przykład: niektórzy twierdzą, ze przyczyną rewolucji październikowej w XX w. były właśnie zbyt duże rozbieżności w stanie majątkowym klas najwyższych i najniższych

Ubóstwo

Za ubóstwo określa się stan, w którym jednostce, czy grupie osób brakuje środków na zaspokojenie potrzeb uznanych w danej kulturze i społeczeństwie za podstawowe.

Katalog potrzeb podstawowych - potrzeby podstawowe rozumiano tradycyjnie jako potrzeby, które są jednostce niezbędne do biologicznego przeżycia (takie jak wyżywienie, odzież czy też dach nad głową). Taka definicja istniała do lat 60' ubiegłego stulecia, kiedy coraz częściej zaczęto się zastanawiać, że jednostka mogłaby mieć zaspokojone wszystkie swoje potrzeby, ale niekoniecznie tylko jej działalność i aktywność może się ograniczać do zdobycia odzieży, żywności i dachu nad głową. Zaczęto wychodzić z założenia, że należy rozszerzyć zakres podstawowych potrzeb o potrzeby, które umożliwiają jednostce także funkcjonowanie w społeczeństwie. Dlatego zaczęto także zaliczać potrzeby związane z edukacją, wypoczynkiem, zdrowiem, środowiskiem, dostępem do kultury itp. W szerszym wymiarze, jako minimum socjalne stosuje się szeroki zakres potrzeb podstawowych. W każdej kulturze potrzeby podstawowe są rozumiane inaczej. Przypuszcza się, że niedługo do katalogu potrzeb podstawowych będzie zaliczany dostęp do Internetu, czy posiadanie telefonu komórkowego.

Gradacja ubóstwa. Wynika ze stopnia dotkliwości tej kwestii społecznej

• Niedostatek - najlżejsza forma, polega na odstępstwie od dotychczasowego poziomu zaspokojenia potrzeb, np. ktoś ma nagle mniejszy dochód

• Nędza - skrajna forma ubóstwa, to sytuacja, gdy jednostka nie ma dochodu i nie ma mieszkania, nie może zaspakajać potrzeb egzystencjalnych

Rodzaje ubóstwa:

• Bezwzględne (absolutne) - dana jednostka/gospodarstwo domowe znajdują się poniżej pewnego przyjętego poziomu (linii, miary ubóstwa). Wyznaczanie ubóstwa (pomiar ubóstwa) absolutnego jest bardziej zasadny w stosunku do społeczeństw, gdzie jest niższy poziom życia.

• Względne (relatywne) - jest wtedy, kiedy porównujemy poziom dochodów, konsumpcji, wydatków gospodarstwa domowego z przeciętnym poziomem wydatków, dochodów, konsumpcji w danym społeczeństwie. Względny pomiar ubóstwa stosowany jest w społeczeństwach zamożniejszych. W Polsce przyjęto zarówno pomiar ubóstwa względnego, jak i absolutnego, ale np., w UE przyjęto już tylko ubóstwo względne (granica 60% mediany dochodu w danym kraju).

Przyczyny ubóstwa:

• Obiektywne (strukturalne)- przyczyny niezawinione przez jednostkę/gospodarstwo domowe. Dwie grupy przyczyn obiektywnych:

• Przyczyny o charakterze indywidualnym, jak: choroba, wypadek przy pracy, utrata pracy, klęski żywiołowe

• Przyczyny, które tkwią w polityce społeczno-gospodarczej realizowanej w danym kraju. Polityka gospodarcza, która wspiera rozwarstwienie społeczeństwa (charakter sprzyjający pojawianiu się ubóstwa) przyczynia się do pojawienia się takiej kwestii społecznej.

• Subiektywne - przyczyny zawinione przez jednostkę/gospodarstwo domowe. W badaniach przeprowadzonych w Polsce na początku XXI w. wyszło, że przyczyny subiektywne stanowią tylko 5% tego zjawiska. Są to na przykład:

• Lenistwo

• Brak chęci do pracy

Ubóstwu sprzyja: Brak pracy, Niskie wykształcenie, Wielodzietność, Niepełnosprawność, Patologie społeczne, Wypadki losowe, Kataklizmy

Problemy ubóstwa:

Dziedziczenie ubóstwa - polega na tym, ze każde następne pokolenie żyją w sferze ubóstwa. Wymiary dziedziczenia ubóstwa:

• Wymiar dochodowy - gorsze warunki startu życiowego. Jak ktoś pochodzi z rodziny, gdzie jest duży brak zaspokojenia potrzeb to jest im trudniej zdobyć wykształcenie, później trudniej znaleźć pracę

• Wymiar społeczno-kulturowy (psychospołeczny) - zmiany wartości, brak potrzeby zmiany dotychczasowej sytuacji, brak wzorców.

„Pułapka ubóstwa” - odnosi się do sytuacji, kiedy jednostka znajduje się w sferze ubóstwa, tzn. jej dochód jest poniżej określonej granicy. Ktoś tej osobie proponuje zmianę tej sytuacji, ale ona odmawia, bo wymagałoby to jakiejś aktywności, działalności. Wtedy taka osoba myśli, ze lepiej jest pozostać w takiej sytuacji, jaka była, ale żeby nie być zmuszonym do indywidualnego wkładu, wysiłku. Ta osoba pozostaje w sferze ubóstwa, bo tak jest wygodnie. „Pułapka ubóstwa” polega też na niekorzystnym przyzwyczajaniu się do świadczeń społecznych.

Jak można zbadać poziom i jakość życia?

Samo badanie poziomu/jakości życia, zostało rozpoczęte na początku XX w., w 1901 r. w Anglii, kiedy stworzono LINIĘ UBÓSTWA. Jest to taki koszyk dóbr i usług, których niezaspokojenie oznacza ubóstwo. Można mówić o liniach ubóstwa bezwzględnego i względnego

Mierniki badające jakość życia:

• ONZ prowadzi co roku ranking krajów świata pod względem HDI (Human Deveplopment Index) - Wskaźnika Rozwoju Społecznego. W obliczaniu HDI bierze się pod uwagę długość trwania życia, PKB na jednego mieszkańca (PKB per capita), edukację (wskaźnik solaryzacji, czyli odsetek osób, które są objęte systemem szkolnym i średnią długość lat, którą uczeń rozpoczynający naukę w danym kraju ma do przejścia). Sklasyfikowanych jest 181 państw. Ten wskaźnik dzieli kraje świata na 4 grupy: kraj bardzo wysoko rozwinięte, wysoko rozwinięte, średnio rozwinięte i niskorozwinięte. Kraje bardzo wysoko rozwinięte to 47 krajów (pierwsze 3: Norwegia, Australia, Holandia). Polska jest w pierwszej grupie krajów (39 miejsce - jest to zasługą długiego życia u nas i dobrych wskaźników edukacyjnych, gorzej, jeśli chodzi o PKB per capita)

• Współczynnik GINI (od nazwiska włoskiego ekonomisty w 1912 r.) - zawiera się miedzy 0 i 1, przy czym nigdy nie osiąga 0, lub 1, bo są to dwa nieprawdopodobne stany. 1 to jest sytuacja, w której jedna osoba koncentruje w sobie cały dochód/majątek w danym społeczeństwie, a 0 to bajkowa równość, egalitaryzm, gdzie wszyscy w równym stopniu uczestniczą w konsumpcji, lub równo, idealnie dzielony jest dochód (są to sytuacje niemożliwe). Im bliżej 1 tym większe rozwarstwienie, im bliżej 0 tym większy egalitaryzm. Największe rozwarstwienie to Afryka i Azja (Współczynnik GINI: 0,7), później Ameryka Łacińska (0,5-0,6), Stany Zjednoczone (0,45) Europa Wschodnia (0,4), Skandynawia (0,2-0,25). W Polsce współczynnik GINI wynosi 0,35.

• Miernik ubóstwa bezwzględnego: minimum egzystencji, minimum socjalne, ustawowa linia ubóstwa

• 22.03.2012r

Zabezpieczenie społeczne

Historia zabezpieczenia społecznego

Art 67 Konstytucji- każdy obywatel w wyniku niezawinionej utraty pracy i dochodu ma prawo do zabezpieczenia społecznego

Powstało po wojnie ale korzeniami sięga do czasów przedwojennych. Dwa rozwiązania 1918- Dekret w ZSRR- każdy robotnik ma prawo do zabezpieczenia społecznego. ZSRR był dla lewicowej inteligencji wzorem w kwestiach społecznych.

1930 USA - Social Security Act- Federalne Emerytury finansowane ze składek pracowników i pracodawców- wprowadzono również szereg programów finansowanych nie ze świadczeń ubezpieczeniowych ale ze świadczeń budżetowych.

Ubezpieczenia społeczne- świadczenie jest świadczeniem wzajemnym za odprowadzanie przez nas składki. Rozwiązania amerykańskie tego nie przewidywały.

Te dwa dokumenty stanowiły źródło idei zabezpieczenia społecznego- rozkwit po II WŚ.

Z czym się wiąże ten rozkwit?

1. Samo obywatelstwo jest kryterium ubiegania się o świadczenia społeczne- dotychczas od dwóch czynników- od wkładu pracy- wkładu i sytuacji materialnej Wprowadza nowe świadczenia. Program Beveridge'a rozszerzanie na wszystkich obywateli i rozszerzenie przedmiotowe- rodzaje świadczeń.

2. Konwencja MOP- Konwencja 102 1952- o minimalnych normach zabezpieczenia społecznego- ważna bo: wprowadza minimalne normy zabezpieczenia społecznego czyli określa warunki świadczeń, wprowadza katalog ryzyk zabezpieczenia społecznego- wiążą się z sytuacjami uwarunkowanymi społecznie lub biologicznie wedle których jednostka traci możliwość zarobku- choroba lub bezroboscie. I przyporządkowano do nich świadczenia. Po trzecie zapisano w preambule, że obowiązek tworzenia systemów zabezp. Społecznego spoczywa na pracodawcach , pracownikach oraz na PAŃSTWIE.. RYZYKA- Choroba- przykładowo zasiłek chorobowy, pokrycie kosztów leczenia., UTRATA PRACY- zasiłek dla bezrobotnych. Emerytura- starość, Wypadek przy pracy- świadczenia. Macierzyństwo- zasiłki, Inwalidztwo, śmierć jedynego żywiciela rodziny.

Zabezpieczenie społeczne Przedsięwzięcia, które zmierzają w kierunku systemu zabezpieczenia jednostek- Zabezpieczenie społeczne- System urządzeń i świadczeń do których obywatele mają prawo i możliwość skorzystania w sytuacjach niezależnej od nich utraty zdolności do samodzielnego zarobkowania lub wymagających opieki zewnętrznej- mają to zatem być rozwiązania systemowe- obywatel ma w każdej sytuacji prawo do tych świadczeń. Nikt nikomu to nie robi „Łaski”

W zakres zabezpieczenia wchodzą: Ubezpieczenia społeczne, Świadczenia zaopatrzeniowe- nowy rodzaj świadczeń, który rozwinął się po II WŚ- stosunkowo nowy rodzaj świadczeń- na podstawie obywatelstwa- finansowane z budżetu, Ochrona zdrowia, Pomoc społeczna, Część innych świadczeń społecznych- np. dla osób starszych, dzieci, młodzieży etc.

Ubezpieczenia społeczne

Początek współczesnych ubezpieczeń społecznych- lata 80 XIX w. Niemcy- odnosi się to do robotników.

Klasyczne zasady ubezpieczeniowe

1. Zasada powszechności- dla wszystkich robotników- wraz z czasem się rozszerza, nie tylko robotnicy ale i prowadzący działalności gospodarczą, artystów etc. Ale nigdy nie jest tak, że 100% jest objęta ubezpieczeniem społecznym. Zakres przedmiotowy- zaczęły się pojawiać nowe świadczenia społeczne- klasyczne- emerytalno- rentowe, chorobowe i ….... Zaczęto nowe sytuacje- brak pracy, ubezpieczenia opiekuńcze etc.

2. Przymusu- nie ma systemu, gdzie by nie działał system ubezpieczeń społecznych. Jest to znak rozwoju cywilizacyjnego. Ma on również swoich krytyków- ze strony liberałów i neoliberałów. Realizuje on ideał solidaryzmu społecznego- mają rangę umowy społecznej- za składki dostaniesz ubezpieczenia, jeśli tego potrzebujesz. Realizuje on cel społeczny- nie realizuje zysku- w 100 % nigdy nie da się osiągnąć systemu czysto składkowego- nie da się tego osiągnąć. Różni to je od ubezpieczeń komercyjnych, kolejną cechą różniącą jest ich obligatoryjność

3. Obowiązku

Charakterystyka Ubezpieczeń społecznych (emerytalnych )

1. Obowiązkowe

2. Źródła finansowania- wyróżniamy repartycyjny(W jego ramach mamy do czynienia z redystrybucją- dwa elementy- o charakterze poziomym-horyzontalnym- istotą jest redystrybucja międzypokoleniowa(grupa pracująca odprowadza świadczenia na rzecz obecnych emerytów) i pionowym-wertykalnym- polega na tym że mamy jakiś przeciętny poziom składki- ustalana wedle przeciętnego poziomu ryzyka- i mamy tak- osoby z dokładnie odpowiadającymi dochodami- odnośnie składki- w większości jest tak, że jest powyżej lub poniżej wymaganej przeciętnej- część składek bogatszych dofinansowuje składki z niższymi dochodami- ten system jest korzystny dla osób o niższych dochodach oraz system kapitałowy(korzystny dla osób o wyższych dochodach)- otrzymujemy świadczenie zależne od wysokości naszych składek- odbywa się kapitalizacja składek.

3. Kryterium organizacyjne- odnoszące się do określania wysokości świadczeń:

System zdefiniowane świadczenie- w większości krajów Europejskich. Teoretycznie wysokość świadczenia jest z góry ustalona- istota polega na ustaleniu z góry wysokości świadczenia w zależności od na przykład czasu pracy. Wysokość składki będzie dostosowywana na bieżąco- aby w przyszłości dostać ustalone świadczenie.

System zdefiniowanej składki- jest w Polsce. Świadczenie nie jest ustalone z góry. Wysokość świadczenia zależy od wysokości składki, co z kolei zależy od naszych zarobków.

Wyzwania demograficzne zmuszają do wielofilarowości- 3 filary systemów emerytalnych.

1. Emerytura określana jako podstawowa, czy społeczna- niezależna od wysokości naszych zarobków- może być finansowana bezpośrednio z budżetu- model anglosaski, ale również ze składek emerytalnych- model Bismarckowski. Wysokość tej emerytury jest jednakowa dla wszystkich obywateli.- obligatoryjny

2. Emerytura pracownicza- Uzależniona od wysokości zarobków, składek, wkładu. Jest to ta część, która powinna decydować o naszym świadczeniu w przyszłości. To ona stanowi czynnik różnicujący. Może być finansowana na zasadzie redystrybucyjnej lub kapitałowej.- obligatoryjny

3. Emerytura uzupełniająca- polega na indywidualnych oszczędnościach wnoszonych przez pracowników- jest to stopień fakultatywny. Te osoby mogą sobie pozwolić na odprowadzanie dodatkowej składki. Może to być Indywidualne oszczędności bankowe, ubezpieczenia na życie czy pracownicze fundusze emerytalne.

Reforma systemu emerytalnego w Polsce. 1 I 1999- Na dobrą sprawę rozpoczęło się to we wrześniu 1997- zmiana odnosiła się do systemów rentowych. Jako faza wstępna była zmiana w systemie rentowym. Zmiany miały na celu racjonalizację systemu rentowego.2 rozwiązania.

1. Zastąpiono regionalne komisje lekarzem orzecznikiem podlegającym bezpośrednio pod ZUS- Nie będzie nadużywał opiniowania o inwalidztwie- rencie.

2. Zastąpiono I, II i III grupę inwalidzką- określeniami całkowita niezdolność do pracy ni niezdolność do egzystencji, całkowita niezdolność do pracy i zdolność do egzystencji, częściowa niezdolność do pracy.

Jakie były przesłanki- statystyka GUS i ZUS- w 2050r -38% populacji będzie w wieku po produkcyjnym. Jak z tego wyjść?

1. Podniesienie składek- podniesienie kosztów pracy- katastrofa na rynku pracy.

2. Większe zapotrzebowanie z budżetu- wspieramy ale jest to katastrofalne dla finansów publicznych.

Idea wprowadzenia reformy była słuszna. Przyjęto koncepcje, że w związku z uzależnieniem systemu od demografii trzeba go skonfigurować tak, żeby zmniejszyć jego zależność od czynnika demograficznego i jednocześnie wprowadzić element prywatnego finansowania przyszłego świadczenia emerytalnego- przesunąć ciężar na rozwiązania o charakterze kapitałowym.--Nie zrealizowano.

Przyjęto założenie o trójstopniowym systemie emerytalnym. Przyjęto jeszcze kilka uwarunkowań we wdrażaniu reformy

• Kryterium wieku:W momencie wejścia w życie reformy nie ukończyły 30 roku życia- obowiązkowo objęte reformą. 30-50 lat w momencie wejścia w życie reformy- możliwość wyboru- między nowym a starym systemem- im bliżej 50 roku życia- tym większe prawdopodobieństwo pozostania w starym systemie. Pow. 50 roku życia- pozostały obligatoryjnie w starym systemie emerytalnym.

• Kryterium zawodowe: Poza reformą: Rolnicy(Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego)- na czym polega problem → Ze składek rolników- finansowane jest 10% świadczeń rolniczych i tak niższych od świadczeń z ZUS- 90% pochodzi z BUDŻETU. Z jednej strony są one najniższe, ale są tylko w 10% finansowane z KRUS. Ale nie jest tak, że są oni jakoś uprzywilejowani- często stanowią one jedyne źr. dochodu dla wielopokoleniowego gospodarstwa domowego. Służby mundurowe- Ci funkcjonariusze którzy rozpoczęli służbę przed 1 I 1999r Świadczenia finansowane z Budżetu państwa.

Konstrukcja nowego systemu emerytalnego:

1. I Filar- Zarządzany przez ZUS- Pozostaje repartycyjny- różnica polega na tym, że: wprowadzono indywidualne konta emerytalne- potrzebne do ewidencjonowania wielkości naszych składek- służy do finansowania bieżących świadczeń emerytalnych. Po drugie w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyodrębniono- fundusze emerytalny, rentowy, wypadkowy i chorobowy- System jest w ten sposób bardziej przejrzysty. Składka, która wpływa do ZUS jest dzielona na 4 części, które wpływają do konkretnego funduszu. Ma dostarczać emeryturę gwarantowaną przez państwo.

2. II Filar- podobnie jest obowiązkowy- część składki do ZUS- jest odprowadzana do FUS- a tam ma być kapitalizowana - stopa zaspokojenia wedle szacunków ma stanowić 1/3 ostatnich wynagrodzeń. Dotychczas 7, 3 % do II filaru do zeszłego roku- od zeszłego roku jest to 2%. Dwie możliwości- dożywotnia emerytura kapitałowa i okresowa emerytura kapitałowa- przed wiekiem emerytalnym.

3. III Filar- Dobrowolne- Pracowniczy program emerytalny, Indywidualne ubezpieczenie na życie etc.

Emerytury pomostowe- również na starym systemie, w związku z pracą w szczególnych warunkach- okolicznościach. K- 50 lat, M- 60 lat ze stażem ubezpieczenia K-20 lat, M- 25 lat.

5.04.2012r

• Problemy zatrudnienia i rynku pracy

Zatrudnienie w Polsce

1. Bezrobocie jako kwestia społeczna

2. Sposoby przeciwdziałania bezrobociu- polityka rynku pracy.

Zmiany w strukturze zatrudnienia w gosp. Narodowej. Dwa kryteria:

1. Własności- w 1990- dominuje sektor publiczny dziś proporcje się zmieniły.

2. rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej.

Kolejne zjawisko to serwicyzacja gospodarki- przejście z rolnictwa do przemysłu i usług.- Z podziału 28,30,30 przechodzimy do podziału 13,28,59

Najważniejszym problemem na rynku pracy jest bezrobocie i niski współczynnik zatrudnienia. Stopa bezrobocia= Ludzie pracujący/ cała populacja. Koniec 2011r- Tak liczona stopa zatrudnienia- 59%- ale jest również inny sposób liczenia gdzie za osobę zatrudnioną uważa się osobę która przepracowała choćby godzinę w danym tygodniu (Są to badania aktywności ekonomicznej- w środkowym tygodniu, środkowego miesiąca w kwartale).

Mamy dużo osób biernych zawodowo- Zgodnie z badaniami na ostatni kwartał mamy 5mln biernych zawodowo(wyłączając emerytów). Jest to szczególnie niepokojące i trzeba na to zwrócić uwagę.

Kolejny problem związany z zatrudnieniem nie ograniczony do Polski ale i w całym świecie to deficyt pracy. W przyszłości społeczeństwa będą społeczeństwami 20-80(20% społeczeństwa ma pracę i utrzymuje 80% społeczeństwa). Gospodarki stają się gospodarkami pracooszczędnymi.

Bezrobocie jako cecha rynku pracy w Polsce. 13% - pełne zatrudnienie to 3-5%. 3 Przyczyny:

1. Ekonomiczne- plan Balcerowicza, likwidacja PGR, likwidacja bezrobocia ukrytego - z PRL, Załamania handlu w ramach RWPG, zbyt wczesna liberalizacja Polskiej gospodarki w latach 90.

2. Demograficzne- w latach 1990- 2005 na rynku pracy pojawia się 2,5 mln nowych osób. Presja jest słabsza 2005- 2010- 240 tys. nowych się pojawia.

3. Psychospołeczne- społeczno-prawne- nie wielka chęć do pracy wynikająca z małej różnicy między zasiłkiem a minimalnym wynagrodzeniem 1998- Zasiłek 240 zł netto a minimalna pensja na poziomie 300zł brutto. Dziś jest już lepiej-większa różnica- zasiłek 660 zł a minimalna 1200 zł (mówimy o kwotach netto). Zasiłek pełni dwie funkcje motywacyjną do poszukiwania pracy z jednej strony ale i ochronną z drugiej strony. Wyznaczenie wysokości jest trudne zatem.

Skutki bezrobocia:

1. Makroekonomiczne-większe wydatki z budżetu przy mniejszych wpływach ze składek.

2. Mikroekonomiczne- „Nie starcza do pierwszego”

3. Psychospołeczne- krzywa Klerka- Mniej więcej po 18 miesiącach od utraty pracy występuje pogłębienie skutków utraty pracy.

Duża bierność zawodowa- bo praca w szarej strefie- nierejestrowana.. Zgłoszenie do urzędu pracy, żeby zachować świadczenia, a dalej praca na czarno. GUS- Szara strefa w Polsce to ok 1mln. Udział strefy w gospodarce to ok 27% PKB. Jest to stosunkowo dużo ale najmniej z krajów poradzieckich(np. Gruzja 68%). Określenia- Black Economy. Przyczyny występowania Szarej Strefy- globalnie.

1. Unikanie płacenia podatków- wymykanie się systemowi skarbowemy

2. Wymykanie się od płacenia składek na ubezpieczenia społeczne

3. Unikanie standardów z zakresu ochrony pracy- wynikającej z Prawa pracy.

4. Unikanie obciążeń biurokratycznych- wypełnianie kwestionariuszy.

SZCZEGÓŁOWE PRZYCZYNY PORADZIECKIE

5. Szybkie zmiany strukturalne

6. Bezrobocie

7. Niskie płace

8. Szeroka sfera ubóstwa

CECHY RYNKU PRACY I BEROBOCIA W POLSCE

1. Wysoka stopa bezrobocia młodzieży- 15- 24 lat- 30% wszystkich bezrobotnych.

2. Przewaga bezrobocia kobiet

3. 70 % stanowią osoby o najniższych kwalifikacjach.

4. Duże bezrobocie na terenach post przemysłowych.

5. Opieranie rynku pracy o jedno przedsiębiorstwo- brak alternatywy- koniec przedsiębiorstwa to koniec pracy w regionie- Monolityczny charakter lokalnych rynków pracy- Vide Starochowice czy Mielec.

Przeciwdziałanie bezrobociu:

Realna walka z bezrobociem to walka w sferze ekonomicznej- tworzenie nowych miejsc pracy- czyli musi być sprzyjający klimat ekonomiczny. Państwo musi podejmować działania dla skuteczniejszej alokacji pracy.

1. Działania zwiększające popyt na pracę- jakieś podatki korzystne dla przedsiębiorców na przykład.

2. Ograniczanie podaży pracy np. Restrykcje dla napływu migrantów, wiek emerytalny.. W Polsce zwiększamy podaż pracy- podwyższamy wiek emerytalny.

3. Rozwój przepływu informacji dot. rynku pracy.

Polityka rynku pracy- celem jest usprawnienie alokacji zasobów pracy. PRP składa się z dwóch grup działań:

1. Aktywna Polityka Rynku Pracy- Cel strukturalny- dopasowanie strukturę popytu pracy do podaży pracy- dostosowanie pracobiorców do wymagań pracodawców. Najskuteczniejsze instrumenty to szkolenia- najczęściej podejmowane działanie w zakresie APRP. Umożliwiają one nabycie nowych kwalifikacji. Najpopularniejsze są szkolenia informatyczne i księgowość. Efektywność tych instrumentów nie jest mierzona jedynie tylko odsetkiem znajdujących pracę po kursie- jest przekonanie ,ze nawet jak jedna znajdzie pracę to dobrze. Drugi instrument- to staż zatrudnieniowy- pracodawca dostaje zwrot kosztów zatrudnienia pracownika- staż trwa rok. Poza tym są pożyczki na rozkręcenie działalności gospodarczej- zachęca do samozatrudnienia. Kolejne dwa to prace interwencyjne i roboty publiczne- służy utrzymaniu aktywności zatrudnionych i utrzymanie ich zasiłku w mocy.

2. Pasywna Polityka Rynku Pracy- Zaspokojenie podstawowych potrzeb dla osób bez pracy- czyli socjal. Jednak sam zasiłek nie załatwia nam problemu rynku pracy. Zatem PPRP- ma zapewnić alternatywne środki dla bezrobotnych

Finansowanie- Fundusz Pracy- Budżet i Składki Pracodawców. W talach 90- 80% na zasiłki a 20% na aktywną. Dziś 73% to Aktywna polityka Rynku pracy. Przewartościowaniu tego sprzyjała zmiana polityki związanej z zasiłkiem dla bezrobotnych. Dziś 1/5 zarejestrowanych ma prawo do zasiłku.

W ostatnich latach coraz częściej podejmuje się problem deregulacji rynku pracy. Dąży się do niej ale również wprowadza się nowe dziedziny pracy- rozpowszechnianie pracy w niepełnej pracy, praca w domu- gospodynie domowe.

• 12.04.2012r

Polityka społeczna a problemy ludnościowe

1. Polityka ludnościowa w świecie

2. Polska a polityka ludnościowa.

Vide- świadczenia społeczne, opieka zdrowotna, rynek pracy etc.

Determinizm demograficzny- pozwala na prawidłowe wykonywanie polityki społecznej.

2 grupy działań polityki ludnościowej:Pronatalistyczna- wzrost liczby ludności i Antynatalistyczna- wstrzymanie wzrostu liczby urodzeń.

Europa prowadzi pierwszy typ polityki. Wynika to z faktu demograficznego starzenia się społeczeństwa. (w Polsce 17, 5% ludności w wieku poprodukcyjnym- próg starości zaawansowanej to 18%) Polityka ludnościowa- Celowe i długoterminowe oddziaływanie państwa na ruch naturalny i wędrówkowy ludności.

Cele ogólne polityki ludnościowej:

1. Osiągnięcie pożądanego stanu i struktury ludności- odpowiadający rynkowi pracy, służbie zdrowia, ubezpieczeniom społecznym.

2. Tworzenie korzystnych warunków dla pożądanego stanu społeczeństwa- czynniki polityczne, kulturowe, społeczne i prawne

3. Biologiczne przetrwanie narodu.

4. Dążenie do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju społeczno- ekonomicznego(uwzględnienie zarówno celów gospodarczych i społecznych)- dopasowanie do tego rozwoju czynników demograficznych.

Podmioty realizujące Ply Władza publiczna- centralna i lokalna na szczeblu samorządowym., Kościoły Zw wyznaniowe, Organizacje pozarzadowe, Inne organizacje które są w stanie wykonywać zadania PL.

Cele szczegółowe PL:

1. Zmiana postanowień jednostkowych odnośnie zawierania małżeństw i posiadania dzieci. Propagowanie idei rodziny, małżeństwa.

2. Kształtowanie postaw prokreacyjnych- Kształtowanie na rzecz zwiększania dzietności- poziomu urodzeń.

3. Podnoszenie jakości życia młodego pokolenia- osób wstępujących w wiek reprodukcji, zawierania małżeństw. Poprzez Rozwój ochrony zdrowia i edukacji.

4. Wspieranie aktywnego uczestnictwa wszystkich pokoleń w...................

Obszary polityki ludnościowej: Praca, Zabezpieczenia społeczne, Mieszkalnictwo, Edukacja, Służba zdrowia, Polityka narodowościowa

Cele w Polsce współcześnie Rządowa Rada Ludnościowa opracowała program 4 celów:

1. Tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu rodzin- najbardziej rozbudowany segment-

2. Tworzenie warunków do integracji w starzejącym się społeczeństwie- przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. W 2050 roku % osób pow. 60 roku życia to niemal 40%.

3. Poprawa stanu zdrowia społeczeństwa i ograniczenie umieralności- kluczowy cel- odwołując się do materiału- najczęstsze przyczyny zgonów w Polsce- choroby układu krążenia i choroby nowotworowe- chodzi o propagowanie badań. Ograniczenie umieralności- nadumieralność wśród mężczyzn.

4. Określenie kierunków i zasad polityki migracyjnej.

Demograficzne uwarunkowania PS. Nie ulega wątpliwości, że na te sprawy wpływa szereg czynników- kulturowe(pozycja mężczyzny i kobiety, dostępność zawodów dla kobiet, równouprawnienie), strukturalne(sytuacja na rynku pracy), ekonomiczne(warunki i poziom życia), czynniki instytucjonalne(polityka rodzinna- z natury zorientowanej na wspieranie rodzin) W społeczeństwie polskim najczęstsza jest rodzina nuklearna- rodzice i dzieci.

Po pierwsze świadczenia społeczne związane z urodzeniem dziecka. Dodatek do zasiłku rodzinnego zależny od dochodów.)- w innych krajach świadczenia nie są jednorazowe- trwają kilka miesięcy do kilku lat. Po drugie działania zmierzające do pogodzenia obowiązków zawodowych z rodzicielskimi. Tutaj możemy sobie pogrupować działania na kilka grup: prawne- rozwiązania związane z urlopem macierzyńskim- zwiększono go do 20 tygodni, jak również ze wielorakościom porodu, urlop ojcowski, ekonomiczne(ulga prorodzinna- odliczenie sobie kwoty na każde dziecko od podatku dochodowego po odliczeniu skladek na ubezpieczenie zdrowotne), organizacyjne- przedszkola żłobki etc. Pojawiają się też nowe rodzaje pracy- telepraca- stanowisko pracy w domu wyposażone przez pracodawcę- wykonywanie obowiązków zawodowych w domu. Do tego działu zaliczyć też możemy- wprowadzenie jako obowiązkowy przedmiot przygotowanie do życia w rodzinie jako obowiązkowy przedmiot.

Polityka rodzinna w krajach UE

Dwa cele: Dobrostan dzieci- dziecko w centrum zainteresowania władzy publicznej i Równouprawnienie- pogodzenie obowiązków rodzicielskich i zawodowych.

Grupy państw UE

1. Francja i Belgia- koncentrują się na pierwszym i polityce pronatalistycznych.

2. Kraje skandynawskie- koncentracja na indywidualizacji i prawach dziecka- obrona przed przemocą w rodzinie na przykład.

3. Kraje germańskie- RFN AUSTRIA HOLANDIA- wspieranie konserwatywnego modelu rodziny- jeden żywiciel- rodzina z dziećmi.

4. Anglosasi- koncentracja na walce z ubóstwem

5. Południowe- Włochy, Hiszpania, Portugalia- solidarności rodzinna- współodpowiedzialność rodziców w wychowaniu dziecka.

Bardzo dużą wage przywiązuje się do zdrowia- ważny jest cel trzeci- tutaj kwestie zapobiegania chorobom- zapobieganie rozwoju chorób etc.

Polityka migracyjna jako jeden z elementów PL- Ważne bo Polska staje się krajem wysyłającym i przyjmującym migrantów z przewagą osób wyjeżdżających. Poza granicami Polski przebywa 1 mln 830 tys. osób. Polityka Migracyjna w Polsce

1. Wynika z prawodawstwa UE- swobodnego przepływu pracowników

2. Kieruje się dwoma założeniami- napływ migrantów powinien wynikać z potrzeb rynku pracy i konkurencyjności Polskiej gospodarki- zapełniać miejsca pracy, których nikt nie chce ich piastować.

3. Powinna umożliwiać powroty do kraju- traktować Polaków jako realną siłę kapitału ludzkiego.

19.04.2012

Etniczność jako podział społeczny- rozszerzone za pomocą kultury pokrewieństwo. Do niedawna uważano, że oparta jest na pochodzeniu, więzach krwi. To podejście trąci rasizmem i ksenofobią i nie odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy, dlatego uważane jest ze rozszerzone pokrewieństwo, dziedziczenie elementów kultury (a nie tylko kwestie biologiczne).

Wymiary etyczności: wg. Anthony Smith'a

1. Nazwa własna - odróżnienie danej wspólnoty od innej, konsoliduje członków danej wspólnoty funkcja zewnętrzna i wewnętrzna - etnonim

2. Mit wspólnego pochodzenia - wiara we wspólne pochodzenie, kwestia więziotwórcza.

3. Historia - zjednoczenie za pomocą wspomnień

4. Kultura - identyfikacja i odróżnienie od innych tego typu wspólnot: tradycje, zwyczaje, obyczaje, język, tryb życia. Religia. Im więcej wspólnych elementów, tym większa spójność i łatwość odróżnienia od innych.

5. Terytorium - pamięć o swoim historycznym terytorium, z którego dana grupa lub wspólnota etniczna się wywodzi.

6. Poczucie solidarności między klasami i warstwami społecznymi.

Naród ma te same cechy co grupa etniczna, ale grupa etniczna nie dąży do samorządności i autonomii (politycznej, narodowo-kulturalnej itp.)

Sfery etniczności w polityce społecznej:

4. polityczna - wpływ poszczególnych wspólnot etnicznych i mniejszości narodowych na władzę na szczeblu lokalnym i centralnym.

5. kulturowa - mniejszość posiada warunki do zachowania własnej tożsamości, rozwój swojej tradycji, języka, obyczajowości, etc.

6. społeczno-ekonomiczna - czy kryterium etniczne/narodowe ułatwia lub utrudnia zaspokajanie potrzeb społecznych.

Dorobek międzynarodowy dotyczący mniejszości jest bardzo rozbudowany: ogólna problematyka praw człowieka (zakres ochrony mniejszości narodowych) jak i te ściśle dotyczące problematyki mniejszościowej.

Etniczność prawnie: 1995 - Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych:Polska podpisała w 1995, ratyfikowała w 2000, stroną Konwencji stała się w 2001.Artykuł 20 i 21 z Konwencji mówią o lojalności. Trójkąt Brubeckera: odnosi się do relacji między państwem narodowym, mniejszością narodową, a jego zewnętrzną ojczyzną.

Nawet najbardziej demokratyczne państwo nie jest w stanie zapewnić pełnej ochrony mniejszości narodowej - prawa kulturalne, ekonomiczne. Zadaniem władz państwowych jest prowadzenie takiej etnopolityki, gdzie zmniejszanie się dystansu między większościami a mniejszością. Kwestia uznania kolektywnych praw mniejszości: wiele państw obawia się wtedy akcji separatystycznych itp., szczególnie jeśli mniejszości są liczne.

Konwencja Ramowa Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych: prawa mniejszości są chronione indywidualnie wraz z prawami innych osób należących do mniejszości: → 06.01.2005 (ustawa o mniejszościach w RP). Żaden z dokumentów PMP nie zawiera definicji mniejszości narodowej - takie zapisy są w dokumentach o charakterze regionalnym - np. inicjatywa środkowo-europejska z 1995.

Konwencja o prawach osób z mniejszości - 1994: mniejszość narodowa to obywatele danego państwa, którzy różnią się językiem, kulturą od otaczających ich większości i mają warunki do kultywowania swojej odrębności.

Mniejszość narodowa a etniczna. Mniejszości narodowe to te, które poza granicami państwa mają swoje państwo narodowe. W tradycji europejskiej: mniejszość narodowa. W tradycji anglosaskiej i onz-etowskiej: mniejszość etniczna.

Deklaracja Praw Osób Należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz językowych i religijnych - ONZ 1992.

Europejska Karta Języków Regionalnych

W PL mniejszości w spisie - identyfikacja narodowoetniczna: śląska, kaszubska, niemiecka, ukraińska, białoruska, romska, rosyjska, amerykańska, łemkowska, angielska. 800 tysięcy: poczucie pochodzenia podwójnego: polskie i inne. 2 mln niezdeklarowało się. Problematyka mniejszości jest uregulowana w Konstytucji oraz w ustawie o mniejszościach narodowych.

Podział na mniejszości narodowe i etniczne:

Mniejszości etniczne mają tożsamość etniczną, a narodowe narodową. Mniejszości są obywatelami państwa (muszą zamieszkiwać minimum sto lat na terenie Polski by były mniejszościami). Mniejszości narodowe: białoruska, ukraińska, rosyjska, czeska, żydowska, słowacka. Mniejszości etniczne: Karaimi, Łemkowie, Tatarzy i Romowie.

Kryteria podziału :-demograficzne: ma być mniej niż większościami -niedominujące położenie: nie mieć władzy politycznej i ekonomicznej -poczucie odrębności etnokulturowej i dążenie do jej utrwalenia

Sfera kultury:-Istnieje możliwość wprowadzenia do administracji języka mniejszości jako języka pomocniczego (język urzędowy).Są trzy typy szkół dla mniejszości:z językiem mniejszości jako językiem wykładowym (nie ma), dwujęzyczne (część w języku mniejszości, a część w polskim), z dodatkową nauką: język mniejszości → np. niemiecki jako język mniejszości, a nie jako język obcy (dominująca opcja). Do lat 50. zajmowało się tym MSW, potem MKDN, potem znów MSW, a aktualnie za problematykę mniejszości odpowiada Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Komisja zajmująca się kwestiami mniejszościowymi, charakter konsultacyjny.

Sfera polityki:-ustawa o mniejszościach-dyskryminacja pozytywna: komitety wyborcze są zwolnione z obowiązku przekroczenia 5% progu wyborczego-w samorządowych wyborach zdarza się tak, że mniejszość stanowi większość w radach gmin itp.: podlaskie, opolskie.

Sfera społeczno-ekonomiczna:-etniczny podział pracy - wykluczenie na dwa sposoby: a) ograniczone możliwość uczestnictwa w życiu społecznym b) kryterium dystrybucji: utrudnienia dla dostępu do ochrony zdrowia, pracy itp.

Stratyfikacja etnospołeczna - jak przynależność wpływa na miejsce w społeczeństwie: a) stratyfikacja pionowa: pozycje o wysokim, średnim i niskim statusie - grupa etniczna A i B - A o wysokim statusie, B o niskim. (należy do historii - RPA i system apartheidu, Sri Lanka) b) stratyfikacja pozioma: nieograniczone możliwości awansu społecznego dla obu grup c) stratyfikacja mieszana: z jednej nadreprezentacja z drugiej niedoreprezentowanie → najbardziej odpowiada realiom współczesnego świata.

26.04.2012r

Kwestia edukacji w polityce społecznej

Aktualność kwastii edukacji. Kwestia dostępności edukacji- terytorialnej i materialnej. Na tym tle w Polsce zaczęła się zmniejszać bariera terytorialna, a zyskała na znaczeniu bariera materialna. Niektórzy badacze formują tezę, że pod względem kwestii społecznej i jej rozwiązania wróciliśmy do czasów sprzed kilkunastu lat(mniej więcej XX lecie międzywojenne) Pojawiają się nowe bariery dostępności- głównie materialne. Drugie założenie- kwestia jakości kształcenia i dostosowanie systemu edukacji do potrzeb gospodarki i tym samym do struktury rynku pracy.

Struktura wykształcenia Społ. Polskiego. W ostatnich latach znacznie się to poprawiło. Gdybyśmy wzięli pod uwagę % ludzi z wyższym wykształceniem- 2002- 10%, 2011- 17%. Kobiety są lepiej wykształcone ale na rynku pracy mają gorzej, inna dysproporcja to „niedokształcenia” osób ze wsi.

Czynniki wpływające na zmiany: Terytorialna dostępność szkół wyższych, Wzbogacono szkolnictwo o szkoły komercyjne i społeczne. W okres transformacji syst, edukacji wszedł jako system dostosowany do gosp. centralnie planowanej.Podlegał: Centralizacji- Centralny nadzór szkół. Nie ma JST do nadzoru, Etatyzacji- biurokracja szkół, Monopolizacja- 90% to szkóły państwowe. Jeden program, który trzeba było zrealizować- Kontrolowanie polityczne szkół. Przekazywano na nie 5% Dochodu narodowego, ale rosnące potrzeby szkolnictwa powodowały, że szkoły były niedofinansowane, większość szła na kadry i administrację. W latach 80- 90% z wykształceniem podstawowym kontynuuje naukę a z tych 90% ok 50% kierowani do Zasadniczych Szkół Zawodowych. Połowa lat 90- Nasz system nie jest odpowiedzią na gosp. wolnorynkową. 1997- 50 % miejsc pracy wymagało wykształcenia zasadniczego zawodowego.

Reforma systemu edukacji i jej przeobrażenia z lat 90 jest reforma z 1.IX 1999r . Wcześniej 3D- Demonopolizacja- pojawiają się szkoły prywatne i społeczne. Oznacza również demonopolizację treści nauczania, Decentralizacja- zaczęto przekazywać szkolnictwo w kompetencje ST. 1999- W kompetencjach gminy.. Reforma administracyjna- dalszy podział kompetencji jeśli chodzi o szkolnictwo.- celem szkoły dla samorządu i Demokratyzacja- Zaczęto wprowadzać organy przedstawicielskie na każdym szczeblu systemu edukacji, dopuszczono rodziców do wpływu na losy szkół. Hasłem- zwrócić szkołę obywatelom.

Okresy reform: →1990- 1993- w ramach 3D zostały powołane nowe szkoły, zmiany w programach nauczania, również autorskie. Konkursy na dyrektorów szkół, większa autonomia dyrektora szkoły, wprowadzono Rady Rodziców →1993-1997- Właściwie kontynuacja pierwszego tylko inna koalicja. Zaczęto pracę nad reformą systemu szkolnictwa → 1IX 1999- wdrażanie Reformy systemu edukacji

1. Powiązano ją z reformą administracji. Nowe jednostki administracji. Polega na tym, że gminom podporządkowano szkoły podstawowe i gimnazja, powiatom szkoły ponadgimnazjalne, województwu podporządkowano ośrodki doskonalenia zawodowego nauczycieli. Odnosiła się ono(Powiązanie) do kwestii zarządzania i finansowania. Jeśli chodzi o kwestie programowe- zgodność z programami- to kwestia kuratoriów oświaty podzielonych regionalnie i podległych MEN.

2. Wprowadzono nową strukturę systemu edukacji- 6 lat podstawówki, 3 lata gimnazjum. Jakie cele wprowadzenia gimnazjum? Zrealizowano jeden- podobieństwo do systemu międzywojennego. Inne to zrównanie poziomów ze szkół podstawowych. Jednak powielano w nich materiał z podstawówek. Kolejny cel to odseparowanie młodszej młodzieży- 13- 15 od 7- 8 latków. Większość gimnazjów jest jednak przy podstawówkach. Argumenty przeciw gimnazjom- skrócenie czasu w podstawówkę- 6 lat zamiast 8 i obniżenia w ten sposób poziomu edukacji w społeczeństwie.

3. W ZSZ będzie kontynuować naukę 20% absolwentów gimnazjów. Badania- ZSZ kształci bezrobotnych dlatego zmieniamy proporcję absolwentów. W konsekwencji okazało się, że to ograniczenie przysporzyło problemy Po pierwsze zaczęło brakować na rynku pracy osób po ZSZ. Tutaj pojawia się kwestia szkolnictwa zawodowego. Istnieją dwa sposoby dostosowywania szkolnictwa do rynku pracy. Pierwszy to koncentracja na konkretnym zawodzie niezależnie od poziomu wykształcenia. Drugi sposób to koncentracja na upowszechnianiu wykształcenia na poziomie średnim dając większe możliwości zawodowe- większa mobilność, możliwość przekwalifikowania. Który z tych sposobów jest skuteczniejszy- jeden i drugi ma swoje zalety.

4. Każdy etap edukacji kończy się egzaminem poświadczającym zdobycie kompetencji

5. Dążono do zmiany statusu zawodowego nauczycieli- 4 etapy. Nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany(Profesor oświaty)

Nakłady na szkolnictwo- 2011r- 5,07% PKB. W 2002 r- wprowadzono nową zasadę finansowania szkół- subwencję budżetową od ilości uczniów.

6. Nowa Matura- 30% zamiast oceny 3

Polityka Edukacyjna i Rynek Pracy. Polityka edukacyjna- oddziaływanie państwa na system szkolnictwa i szkolnictwa ustawicznego(dorosłych)- system szkolnictwa ma być służebny wobec państwa i dopasowany do rynku pracy.

Bariery: Kwestia finansowania- początek transformacji 3%, postulaty wszystkich obozów politycznych podniesiono do 5%, Kwestia upowszechnienia edukacji przedszkolnej u dzieci do lat 6- 50% ok. mniej niż w krajach EU.

Modele systemu szkolnictwa obowiązkowego w Europie:

Model późnej selekcji- Skandynawia- Dania- „długa podstawówka”

Model wczesnej selekcji- RFN- „krótka podstawówka” a potem szkoły II stopnia później szkoła średnia

Pośredni- UK i Polska po reformie- Skracanie czasu nauki ale kształcenie obowiązkowe dwuetapowe- Szkoła podstawowa i gimnazjum.

Szkolnictwo wyższe. 1990- zmiany w szkolnictwie wyższym. Wprowadzono autonomię uczelni wyższych. Rektor i prorektorzy wybierani przez stanowiska akademickie. Drugi aspekt to większa samodzielność finansowa- co jednak skutkuje tym, że wprowadza się płatne studia- nawet na uczelniach publicznych.

10.05.2012

Podmioty dialogu społecznego

Dialog społeczny a stosunki pracy. Dialog społeczny w szerszym zakresie to kwestie porozumienia się władzy ze społeczeństwem (Na początku lat 80'). W wyższym ujęciu dialog społeczny to stosunki pracy, czyli relacja miedzy związkami zawodowymi z pracodawcami. Stosunki pracy są określane tez jako stosunki przemysłowe lub demokracja gospodarcza (dopuszczenie związków do współ zarządzania przedsiębiorstwami). 

Modele stosunków pracy:

• konfliktowy -nawiązujący do marksistowskiej teorii rozwoju społecznego. Zakłada ze pracownicy i pracodawcy maja sprzeczne interesy a ta sprzeczność jest nie do pogodzenia i jedynym rozwiązaniem jest rewolucja społeczna polegająca na zniesieniu prywatnej własności. Wtedy zniknie przeczytać interesów. 

• Pluralistyczny- charakterystyczny dla krajów anglosaskich i amerykańskich. Zakłada, że jest sprzeczność interesów, ale przezwyciężyć ją można tylko na szczeblu przedsiębiorstwa. Związki zawodowe i pracodawcy na poziomie przedsiębiorstwa rozwiązują przez dialog. Państwo tworzy system prawny umożliwiający rozwiązywania sporów miedzy tymi dwoma podmiotami. Rola państwa ogranicza się tylko do ustawodawstwa i arbitrażu. 

• Neokorporacjonalistyczny- charakterystyczny dla Niemiec czy krajów skandynawskich, zakładający to ze w dialogu społecznym uczestniczy też trzeci podmiot czyli państwo. Jest to możliwość wprowadzenia trójstronnych porozumień, przeniesienie problemu na poziom krajowy. Pozytywne w tym modelu jest to ze na poziomie ogólnokrajowym istnieją takie same i kompleksowe rozwiązania sporów. Ale z drugiej strony włączenie trzeciej strony grozi polityzacją dialogu społecznego. W Niemczech dużą wagę przywiązuje się do branżowości konfliktu. 

• Monokratyczny- nawiązywał do konfliktowego modelu stosunków pracy. Tu mamy do czynienia tylko z jedna stroną konfliktu, czyli tylko związek zawodowy. Pracodawcą jest państwo. Pas transmisyjny partii do mas to formacja, która łączy wszystkie związki zawodowe, jest ich centralą. W tym modelu nie ma konfliktu bo państwo reprezentowało związki zawodowe, pracodawcę i państwo. To był konflikt irracjonalny. Model monokratyczny miał to do siebie że jego biurakratyzacja i upartyjnienie były na ogromnym poziomie. Nie istniało prawo do strajku, bo go nie uznawano.

Historia Komisji Trójstronnej w PL. Taki model istniał w Polsce. W latach osiemdziesiątych pojawił się niezależny związek zawodowy Solidarność z radykalnie konfliktową wizją związków zawodowych. W latach 90' tworzyły się pluralistyczne konflikty pracy, bo starano się odpolitycznić gospodarkę. Reformy ekonomiczne podważały ideologię socjalistycznej władzy Polskiej. Solidarność dawała każdemu rządowi czas na realizacje liberalizacji gospodarki. Jeśli rząd nie spełniał oczekiwań nasilały się manifestacje związków zawodowych. W 1994 przyjęto ustawę rady ministrów o powołanie do życia Trójstronnej komisji ds. społeczno gospodarczych istniejąca do 2001 roku. Władza już nie mogła sobie poradzić z tymi nasileniami strajków. Chciano przenieść konflikt z poziomu przedsiębiorstwa na poziom ogólnokrajowy. 

Idea dialogu społecznego w węższym rozumieniu:
- pojawiła się po II wojnie światowej w europie zachodniej, kiedy trzeba było zdobyć płaszczyznę porozumienia w trudnej sytuacji gospodarczej (zniszczenia wojenne), eskalacja żądań ZZ oraz partii politycznych (lewicowych)
- obawiano się radykalizacji nastrojów politycznych, obawiano się wzrostu wpływów partii lewicowych i ich powiązań z partiami komunistycznymi, szukano płaszczyzn porozumienia- Rady Społeczno- Gospodarcze, prekursorzy Komisji Trójstronnych (przedstawiciele trzech stron, wypracowanie wspólnych założeń i celów polityki społeczno-gospodarczej)
- powstanie Międzynarodowej Organizacji Pracy (1919)- znaczenie dla dialogu społecznego. Kluczowych jest kilka konwencji (obligują państwo członkowskie do ratyfikowania) i zaleceń (nie obligują)
1976- Konwencja nr 144 o konsultacjach społecznych
1976- zalecenie nr 152 o konsultacjach społecznych
1981- konwencja nr 154 dot. Rokowań zbiorowych (zastosowanie do Trójstronnego dialogu społecznego)
- rezultaty tych konwencji: dialog społeczny miał być elementem demokratyzacji społeczeństw, państwo miało ustalać normy regulacji- na podstawie, których dialog społeczny miał być realizowany, państwo miało być stroną tych konsultacji, rolą państwa miało być zmniejszenie sprzeczności między środowiskiem pracodawców i ZZ- rola pośrednika. Międzynarodowa organizacja pracy jest jedynym togo typu forum.

- Konwencja numer 87 z 1948 roku o prawie do zrzeszenia sie i organizacji czyli do wolności związkowej

-Konwencja 98 z 1949 o prawie do związków zawodowych do organizacji i rokowań zbiorowych

Działalność związku zawodowych jest szeroka, bo maja zasadę wolności związkowej. Prawo do swobodnego i dobrowolnego występowania do związków zawodowych bez względu na stosunek podstawy pracy. 

Zasada negatywnej wolności związkowej to dyskryminacja z tytułu nie zrzeszania się. To gwarantuje prawo w konstytucji jest zapisany pluralizmu związków zawodowych. 

Ustawa o związkach zawodowych z 1991 roku definiuje związek zawodowy  jako dobrowolna samorządna organizacja pracy powołana do reprezentowania ich praw zawodowych i socjalnych. Cechy związku zawodowego, aby mogły być uczestnikiem dialogu społecznego: musi być niezależna od pracodawców i państwa oraz musi być samorządna. 

Funkcje związków zawodowych: - obronna- obrona interesów ludzi pracy -Kontrolna-Reprezentacji interesów pracowników - produkcyjna- troska o dbałość funkcjonowania zakładu pracy.

Układ zbiorowy pracy to autonomiczne źródło prawa pracy, w której następuje zasada uprzywilejowania pracowników. Postanowienia układów mogą być tylko korzystniejsze dla pracowników niż to co jest zawarte w kodeksie pracy. Rokowania, mediacja, arbitraż i dopiero później może się zacząć legalny strajk. Lokat- zbiorowe zwolnienie pracowników

Komisja trojstornna do spraw spoleczno gospodarczych=Rząd, reprezentacja reprezentatywnych związków zawodowych, reprezentatywne organizacje pracodawców.

Premier określa każdorazowo wyznacza przewodniczącego. Reprezentatywne związki zawodowe to ogólno krajowe struktury zrzeszające ponad 500 tys., a pracodawców to takie, które zatrudniają podnad 300 tys. pracowników i którzy działają w więcej niż połowie sektorów gospodarki narodowej objętych statystyką publiczną. W Polsce to: OPZZ, solidarność i forum związków zawodowych. 

Pracodawców: Konfederacja Pracodawców Polskich, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Związek Rzemiosła Polskiego, Związek Pracodawców Bissnes Center Club. 

Uprawnienia komisji trojstronnych: Omawiane założenia reform z zakresu polityki społeczno ekonomicznej. Ma charakter konsultacyjny doradczy, postanowienia zawarte na forum komisji mają charakter polityczny a nie prawny. Jeśli rząd nie zrealizuje porozumień to ponosi za to odpowiedzialność polityczna. Porozumienie może stać się prawem jeśli dotyczy negocjacji dot. kształtowania płac, bo może na zasadzie konsensusu zostać przeniesione na ustawę do parlamentu.

 Na szczeblu regionalnych istnieją wojewódzkie Komisje. Ale są one już czterostronne. 

17.05.2012

Ochrona zdrowia Ochrona zdrowia jest elementem zabezpieczenia społecznego. Definicja zdrowia stanowi punkt wyjścia do dalszych rozważań. WTO podaje ze zdrowie to pełnia dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego umożliwiająca człowiekowi prowadzenie twórczego życia w sferze społeczno ekonomicznej. Zakres podstawowej ochrony zdrowotnej ma sugerować rządom zrzeszonych w ONZ z czego powinien się składać system ochrony zdrowia: kształtowanie zdrowotne, dostęp do wody pitnej, i do zdrowej żywności, opieka nad matka i dzieckiem, szczepionki, zapobieganie epidemiologicznych, zaopatrzenie w leki, opieka nad ludźmi niepełnosprawnymi, zapobieganie i zwalczania chorób powszechnych, powypadkowych.

Modele systemów ochrony zdrowia:

• model socjalistyczny- ze związku radzieckiego z lat 30'. Ochrona zdrowia jest zarządzana wyłącznie przez państwo. W tym systemie za zdrowie odpowiada władza publiczna i to władza podejmuje jakiekolwiek działania. Państwo jest tylko jedynym świadczeniodawcą usług zdrowotnych. Wszystko jest finansowane z budżetu. System ten funkcjonował w PL do 98', później wprowadzono system ubezpieczeń zdrowotnych

• Model liberalny- Charakterystyczny dla USA. Ogólna idea: każda jednostka odpowiada za stan swojego zdrowia. Na rynku usług zdrowotnych następuje zaspokajanie potrzeb zdrowotnych. Istnieją komercyjne ubezpieczenia zdrowotne. Odprowadzając składkę można pokryć koszty ochrony zdrowia. Ten stosunek ubezpieczeniowy jest korzystny dla bogatszych osób. Zasadniczo w tym modelu system publicznej ochrony zdrowia istnieje, ale jest dostępny tylko dla tych, którzy spełniają określone kryteria (renciści, emeryci, imigranci, niepełnosprawni, samotne matki z dziećmi).

• Model ubezpieczeniowy- z Niemiec.  Ubezpieczenia społeczne ( w tym zasiłek chorobowy) różnią się od ubezpieczeń zdrowotnych. Ubezpieczenia chorobowe pokrywają koszty braku pracy podczas naszej nieobecności w pracy, a ubezpieczenie zdrowotne pokrywa koszty naszego leczenia. Ubezpieczenia zdrowotne: każdy obywatel niezależnie od aktywności zawodowej odprowadzają składki do funduszu ubezpieczeń zdrowotnych. Ubezpieczenia maja być podstawa publicznego systemu ochrony zdrowia. W taki sposób podlega ochrona zdrowia decentralizacji. 

• Model zaopatrzeniowy- Wlk. Bryt. Warunkach kraje skandynawskie. W warunkach gospodarki kapitalistycznej pojawia się system ochrony zdrowia finansowany przez państwo. Państwo finansując z podatków tworzy system dostępny dla wszystkich obywateli, nie musząc płacić składki na ubezpieczenie. Istnieje możliwość wykupienia dodatkowego komercyjnego ubezpieczenia.

Reforma w Polsce. W latach 90' w Polsce zaczęto zdawać sobie sprawę ze należy zreformować system ochrony zdrowia. Chciano zapewnić wysoką jakość usług zdrowotnych. W 91' uchwalono nowa ustawę nadającą osobowość prawna jednostce zdrowia. W 99' zdecydowano się na model ubezpieczeniowy wzorowany  na modelu niemieckim. Uzależnione poziomu jakości usług zdrowotnych od siły nabywczej było niemożliwe. 97' przyjęto ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym, która wprowadzały kilka zasad ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce : solidaryzm społeczny, zasada samofinansowania ( ze składek na ubezpieczeniowych), samorządność ( instytucje ubezpieczenia zdrowotnego podporządkowane samorządom terytorialnym), zasada prawa wyboru lekarza i kasy chorych). W ten sposób wprowadzono instytucje kasy chorych w 16 regionach odpowiedzialnych za świadczenie usług zdrowotnych. Te składki były odprowadzane do zakładu ubezpieczeń społecznych. Konsekwencją wprowadzenia kasy chorych była decentralizacji ochrony zdrowia. Kasy chorych były samorządne i uzależnione od potencjału ludnościowego województwa i poziomu dochodów. Zaczęły pojawiać się zróżnicowania strukturalne. Kasy chorych, ktore mialy nadwyżki powinny się dzielić z biedniejszymi. Jeśli ktoś leczył się w innej niż swojej kasie chorych musiał uzyskać promesę, a nasza kasa chorych opłacałai koszty leczenia w innym województwie. W praktyce to w ogóle nie następowało. Nieracjonalnie gospodarowanie środkami finansowymi. 

Kasy chorych zastąpiono NFZ w 2003 roku. Była to próba decentralizacji. NFZ dzieli środki między województwami i nie ma kompetencji kas chorych. NFZ podlega bezpośrednio ministerstwu i są spory kompetencje miedzy ministrem zdrowia a prezesem NFZ. Instytucja lekarza rodzinnego nie sprawdziła się, bo ich dochody były odliczanie jeśli kierowali ich na badania.

Prywatyzacja Stałą kwestia przy reformie ochrony zdrowia jest finansowanie i komercjalizacja ( prywatyzacja).  Jeśli chodzi o finansowanie: podniesienie składek na ubezpieczenie zdrowotne jest nieuniknione. Środki by wystarczyły, ale one cały czas w jakiś sposób wypływają i trzeba uszczelnić system zdrowia. Natomiast prywatyzacja może spowodować całkowitą komercjalizację i nie będzie się liczył człowiek tylko pieniądz. Prywatyzacja może pomoc rozwiązać problemy zdrowotne, lecz podaż i popyt nie może być jedyna kwestią w ochronie zdrowia człowieka. Potrzeba jest utworzenia koszyka usług zdrowotnych. Idea solidaryzmu społecznego narzuca nam pytanie ile wykorzystujemy ze swoich składek. Jeśli odprowadza się co miesiąc 300 zł a w danym miesiącu nie idzie do szpitala to jego. Składka jest oddawania np na innego pacjenta, który potrzebuje w danym miesiącu czegoś. 

Lokalna polityka społeczna. Realizowana od lat 90' wcześniej jako terenowa polityka społeczna. Wraz z prowadzeniem gminy zaczęto dokonywać decentralizacji w zakresie polityki społecznej. Na początku była to gmina, a w 99' wprowadzono powiat i województwo samorządowe. Argumenty za: gmina jest bliżej obywatela, mniejszym nakładem a skuteczniej istnieje polityka społeczna. Jest kilka modeli polityki lokalnej wg. celów realizacji: 

• Model środowiskowy- Realizacja polityki lokalnej wynika z charakterystyki spoleczno ekonomiczna lokalnej społeczności. 

• Model polityczny- Silne oddzialwanie polityki w społeczności lokalnej. 

• Model biurokratyczny- Aparat administracyjny odgrywa największą rolę jeśli chodzi o realizacje polityki lokalnej

• Model kultury politycznej- o polityce lok. decydują pewne wartości i reguły

Badania wskazują ze Polska polityka lokalna najbardziej jest zbliżona do modelu politycznego i kultury politycznej. 

---