Prawo UE - A. Wyrozumska slajd 6


prof. dr hab. Anna Wyrozumska

Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ

Jean Monnet Chair of European Constitutional Law

Prymat i stosowanie prawa Unii 2009 2010

1. Bezpośrednie stosowanie prawa Unii

1.1. Wprowadzanie prawa międzynarodowego do prawa krajowego

1.2. Niderlandy - państwo monistyczne i sprawa --> 26/62 Van Gend en Loos [Author:KPE]

art.12 (obecnie art. 25) TWE

”Państwa członkowskie nie będą wprowadzały nowych ceł przywozowych lub wywozowych ani też opłat o podobnych skutkach, ani też nie będą podwyższały tych opłat, które jeszcze obowiązują w ich wzajemnych stosunkach”

„odpowiedź na pytanie, czy postanowienia umowy międzynarodowej wywołują [takie] skutki [bezpośrednie], wymaga wzięcia pod uwagę jej ducha, systematyki i brzmienia”

„(...) cel traktatu EWG, jakim jest utworzenie wspólnego rynku, którego funkcjonowanie wpływać będzie bezpośrednio na sytuację podmiotów prawa we Wspólnocie, wymaga, by traktat ten był czymś więcej niż tylko umową ustanawiającą wzajemne zobowiązania umawiających się państw”

„(...) Wspólnota stanowi nowy porządek prawny w prawie międzynarodowym, na rzecz którego państwa ograniczyły, jakkolwiek tylko w wąskich dziedzinach, swoje prawa suwerenne, i którego normy znajdują zastosowanie nie tylko do państw członkowskich, ale i pochodzących z nich jednostek,

że w związku z tym prawo wspólnotowe, niezależne od ustawodawstwa państw członkowskich, nie tylko nakłada na jednostki zobowiązania, lecz może również być źródłem uprawnień stanowiących element statusu prawnego tych jednostek;

że nie muszą to być uprawnienia nadane wprost w traktacie, lecz że powstają one również jako skutek zobowiązań, które traktat nakłada w sposób ściśle określony zarówno na jednostki, jak i na państwa członkowskie oraz instytucje wspólnotowe”

KRYTERIA Bespośredniego stosowania

„(...) sformułowanie art. 12 ustanawia jasny i bezwarunkowy zakaz, nie będący zobowiązaniem do działania, lecz do niedziałania;

że ponadto państwa nie zgłosiły do tego zobowiązania zastrzeżeń uzależniających jego wykonanie od wydania jakiegokolwiek aktu prawa wewnętrznego;

że z samej swej natury zakaz ten może z powodzeniem wywoływać skutki bezpośrednio w sferze stosunków prawnych między państwami członkowskimi a podlegającymi ich kompetencji podmiotami prawa;

(...) stosowanie art. 12 nie wymaga działań prawodawczych ze strony państw (...) „

1.3. Dualistyczne Włochy ­i sprawa --> 6/64 F.Costa v. ENEL[Author:KPE]

„ (...) w odróżnieniu od zwyczajnych umów międzynarodowych traktat EWG ustanowił własny porządek prawny, który został włączony do systemu prawnego państw członkowskich po jego wejściu w życie i który ma charakter wiążący dla sądów krajowych;

bowiem państwa, ustanawiając na czas nieokreślony Wspólnotę wyposażoną we własne instytucje, w osobowość i zdolność prawną, w zdolność do występowania we własnym imieniu w obrocie międzynarodowym, a w szczególności w rzeczywiste uprawnienia władcze, wynikające z ograniczenia kompetencji i przeniesienia uprawnień z tych państw na Wspólnotę, ograniczyły, jakkolwiek w wąskich dziedzinach, swoje suwerenne prawa i stworzyły w ten sposób system prawa mający zastosowanie do nich samych oraz do pochodzących z nich jednostek”

1.4. Implikacje bezpośredniego stosowania:

1.5. Kryteria bezpośredniego stosowania/skuteczności

43/75 Defrenne v. Sabenna

Czy art. 119 (obecnie art. 141) spełnia kryteria?

„Wszystkie państwa członkowskie w czasie pierwszego etapu zapewnią, a następnie utrzymają stosowanie zasady jednakowego wynagrodzenia dla mężczyzn i kobiet za jednakową pracę.

Dla celów niniejszego artykułu pod pojęciem “wynagrodzenia” należy rozumieć zwykła płacę podstawową i minimalną, jak również inne formy wynagrodzenia, tak w gotówce, jak i w naturze, otrzymywane przez osobę zatrudnioną od jej pracodawcy bezpośrednio lub pośrednio w związku ze świadczoną pracą.

Równość wynagrodzenia bez dyskryminacji ze względu na płeć oznacza:

a) w przypadku pracy na akord określenie jednakowej jednostki rozliczeniowej za jednakową pracę;

b) w przypadku wynagrodzenia za czas pracy wypłacanie jednakowego wynagrodzenia za pracę na tym samym stanowisku.”

14/83 Von Colson

dyrektywa Rady 76/207/EWG z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy

Czy art. 6 spełnia kryteria? Art. 6 nakłada na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia do ich systemów prawnych środków niezbędnych w celu zapewnienia każdej osobie, która czuje się poszkodowana z powodu dyskryminacji, możliwości „dochodzenia swoich praw przed sądem”.

pracodawca, w przypadku dyskryminacji w dostępie do zatrudnienia, jest zobowiązany do „naprawienia szkody, którą poniósł pracownik w związku z tym, że wierzył, w pełnym zaufaniu, że podobne naruszenie (zasady równego traktowania) nie będzie przeszkodą dla nawiązania stosunku pracy”

„Z tego przepisu wynika, że państwa członkowskie są zobowiązane do podjęcia środków wystarczająco skutecznych dla osiągnięcia celów dyrektywy i zapewnienia osobom zainteresowanym możliwości faktycznego powoływania się na nie przed sądami krajowymi. Do takich środków należą przykładowo przepisy nakazujące pracodawcy zatrudnić dyskryminowaną osobę lub przewidujące odpowiednie odszkodowanie pieniężne, w razie potrzeby wzmocnione dodatkowo systemem grzywien. Należy jednak zauważyć, że dyrektywa nie narzuca określonej sankcji, ale pozostawia państwom członkowskim swobodę wyboru wśród różnych rozwiązań w celu zrealizowania jej celu.” (pkt 18)

Kryteria bezpośredniej skuteczności/ stosowania normy

jasna i jednoznaczna

bezwarunkowa

stosowanie normy nie może być uzależnione od swobodnego uznania (dyskrecji) organu stosującego - Wspólnoty lub państwa członkowskiego

zupełna / kompletna

stosowanie normy nie zależy od przedsięwzięcia dalszych środków implementacyjnych

(nie wymaga działań prawodawczych ze strony państw)

Czy spełniają wymogi?

art. 90 TWE

Żadne z Państw Członkowskich nie nakłada na produkty innych Państw członkowskich, bezpośrednio lub pośrednio, jakichkolwiek podatków wewnętrznych, wyższych od tych, którym podlegają, bezpośrednio lub pośrednio, takie same produkty krajowe.

art. 10

Państwa członkowskie podejmą wszystkie właściwe środki o charakterze ogólnym i specjalnym w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z niniejszego Traktatu albo z działań podejmowanych przez organy Wspólnoty. Państwa te będą ułatwiać osiągnięcie celów Wspólnoty.

Powstrzymają się one od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrozić realizacji celów niniejszego Traktatu.

dawny art. 40(1): Państwa członkowskie będą rozwijały wspólną politykę rolną w okresie przejściowym i najpóźniej w końcu tego okresu wprowadzą ją w życie.

2. PRYMAT Prawa Unii

2.1. Włochy - ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą (TWE)

F.Costa v. ENEL 6/64

(...) w związku z włączeniem do prawa każdego z państw członkowskich przepisów pochodzenia wspólnotowego, a bardziej ogólnie ze względu zarówno na brzmienie, jak i ducha traktatu, państwa nie mogą uznawać pierwszeństwa przed porządkiem prawnym, jaki przyjęły na zasadach wzajemności, jednostronnego, późniejszego przepisu, którego w związku z tym nie mogą temu porządkowi prawnemu przeciwstawiać;

(...) prawu utworzonemu na podstawie traktatu, pochodzącemu z niezależnego źródła, nie można, ze względu na jego wynikającą stąd szczególną naturę, przeciwstawiać w postępowaniu sądowym jakiegokolwiek wewnętrznego aktu prawnego, gdyż oznaczałoby to utratę przez to prawo charakteru wspólnotowego i zakwestionowanie samych podstaw prawnych Wspólnoty;

2.2. Czy konsekwencją prymatu jest unieważnienie ustawy?

Simmenthal 106/77

Zgodnie z zasadą prymatu prawa wspólnotowego postanowienia traktatów i bezpośrednio stosowane akty prawne organów Wspólnot wywierają w wewnętrznym porządku prawnym nie tylko skutek taki, że poprzez swe wejście w życie uniemożliwiają stosowanie każdego przepisu prawa wewnętrznego z nimi sprzecznego, lecz także - skoro te postanowienia i akty prawne stanowią hierarchicznie wyższą cześć składową porządku prawnego obowiązującego na terytorium każdego państwa członkowskiego - powodują, że wejście w życie nowej normy prawa wewnętrznego jest niemożliwe w takim zakresie, w jakim byłaby ona sprzeczna z normami wspólnotowymi.

Sąd państwowy, który w ramach swojej właściwości ma stosować prawo wspólnotowe jest zobowiązany do dbałości o pełną skuteczność tych norm, co przejawia się również w konieczności niestosowania każdego, również późniejszego postanowienia prawa wewnętrznego, bez konieczności wnioskowania lub czekania na uchylenie danej normy w trybie ustawodawczym lub w jakimkolwiek innym postępowaniu przewidzianym przez prawo konstytucyjne.

2.3. Czy normy krajowe sprzeczne z prawem Unii mogą pozostawać w systemie?

167/73 Komisja v. Francja / sprawa marynarzy francuskich statków handlowych

2.4. Czy tylko sądy mają stosować bezpośrednio prawo Unii?

103/88 Fratelli Constanzo v. Comune di Milano

wszystkie organy administracyjne, włączając zdecentralizowane, podlegają obowiązkowi prymatu, i jednostki mogą powoływać postanowienia [objęte prymatem] przeciwko nim

„(...) gdy spełnione są warunki, zgodnie z którymi jednostka może powołać dyrektywę przed sądem krajowym (...), wszystkie organy administracyjne, włączając organy zdecentralizowane takie jak samorządowe władze miejskie (municipalities), są zobowiązane do stosowania tych postanowień.”

2.5. Czy prymat dotyczy tylko ustaw?

C-224/97 Ciola

„... zakaz, który jest sprzeczny ze swobodą przepływu ..., ustanowiony przed przystąpieniem państwa członkowskiego do Unii Europejskiej nie poprzez generalną normę abstrakcyjną, lecz specjalną indywidualną decyzję administracyjną, która stała się ostateczna, nie może być brany pod uwagę przy ocenie ważności kary nakładanej z tytułu niewywiązywania się z tego zakazu po dacie przystąpienia.”

2.6. Czy prymat dotyczy konstytucji?

C-285/98 Tanja Kreil

2.7. Czy prymat dotyczy postanowień niesamowykonalnych?

102/79 Komisja v. Królestwo Belgii

„... państwo członkowskie nie może powoływać trudności wewnętrznych, przepisów systemu prawa krajowego, a nawet konstytucyjnych, w celu usprawiedliwienia niedociągnięć w wypełnieniu zobowiązań lub dotrzymaniu terminu określonego we wspólnotowej dyrektywie”.

2.8. Podstawa prawna prymatu

„Konstytucja i prawo przyjęte przez instytucje Unii w wykonywaniu przyznanych jej kompetencji mają pierwszeństwo przed prawem Państw Członkowskich”.

+ deklaracja (nr 1) postanowienia art. I-6 „odzwierciedlają istniejące orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji”.

Jaki status ma obecnie zasada prymatu?

„17. Deklaracja odnosząca się do pierwszeństwa

Konferencja przypomina, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Traktaty i prawo przyjęte przez Unię na podstawie Traktatów mają pierwszeństwo przed prawem Państw Członkowskich na warunkach ustanowionych przez wspomniane orzecznictwo.

Ponadto Konferencja postanowiła, że do niniejszego Aktu końcowego Konferencji zostanie załączona opinia Służby Prawnej Rady dotycząca pierwszeństwa, w wersji zawartej w dokumencie 11197/07 (JUR 260):

„Opinia Służby Prawnej Rady

z dnia 22 czerwca 2007 r.

Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości wynika, że pierwszeństwo prawa wspólnotowego stanowi podstawową zasadę tego prawa. Według Trybunału zasada ta jest nieodłącznie związana ze szczególną naturą Wspólnoty Europejskiej. Kiedy wydawany był pierwszy wyrok zapoczątkowujący to obecnie już utrwalone orzecznictwo (wyrok z dnia 15 lipca 1964 r. w sprawie 6/64, Costa przeciwko ENEL), w Traktacie nie było żadnej wzmianki o zasadzie pierwszeństwa. Sytuacja ta do dziś nie uległa zmianie. Fakt, że zasada pierwszeństwa nie zostanie włączona do przyszłego Traktatu, w żaden sposób nie narusza samej zasady ani obowiązującego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości”.”

2.9. Akceptowanie prymatu prawa Unii w państwach członkowskich

2.9. 1. Wlk. Brytania Ustawa o Wspólnotach Europejskich z 1972 r.

2.9.2. Niemcy warunki akceptowania prymatu/ art. 23 Konstytucji

(Solange I / FSK 1974, Solange II / FSK 1986, sprawa regulacji rynku bananów 2000)

ETS nie jest w tych sprawach sądem „ostatniego słowa”

FSK bridge keeper !!!

2.9.3. Polska

art. 90 Konstytucji - przekazanie kompetencji

Art. 8. 1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 9. Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.

Art. 87. 1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

Art. 91. 1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da pogodzić się z umową.

3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

1. orzeczenie TK z 19 grudnia 2006 r. w sprawie podatku akcyzowego na samochody używane

„(...) wbrew stanowisku pytającego sądu - sądy krajowe mają też prawo i obowiązek odmówienia zastosowania normy krajowej, jeżeli koliduje ona z normami prawa wspólnotowego. Sąd krajowy nie orzeka w takim wypadku o uchyleniu normy prawa krajowego, lecz tylko odmawia jej zastosowania w takim zakresie, w jakim jest on obowiązany do dania pierwszeństwa normie prawa wspólnotowego. Przedmiotowy akt prawny nie jest dotknięty nieważnością, obowiązuje i jest stosowany w zakresie nieobjętym przedmiotowym i czasowym obowiązywaniem regulacji wspólnotowej” (Pkt III. 4.2.).

2. orzeczenie TK z 11 maja 2005 r. w sprawie Traktatu akcesyjnego

„Na terenie Polski współobowiązują więc podsystemy regulacji prawnych, pochodzące z różnych centrów prawodawczych. Winny one koegzystować na zasadzie obopólnie przyjaznej wykładni i kooperatywnego współstosowania. Okoliczność ta w innej perspektywie ukazuje potencjalną kolizję norm oraz pierwszeństwo jednego z wyróżnionych podsystemów” (pkt 2.2.)

„Konstytucja pozostaje zatem - z racji swej szczególnej mocy - „prawem najwyższym Rzeczypospolitej Polskiej” w stosunku do wszystkich wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych. Dotyczy to także ratyfikowanych umów międzynarodowych o przekazaniu kompetencji „w niektórych sprawach”. Z racji wynikającej z art. 8 ust. 1 Konstytucji nadrzędności mocy prawnej korzysta ona na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z pierwszeństwa obowiązywania i stosowania” (pkt 4.2.).

6.4. (...) Normy Konstytucji w dziedzinie praw i wolności jednostki wyznaczają minimalny i nieprzekraczalny próg, który nie może ulec obniżeniu ani zakwestionowaniu na skutek wprowadzenia regulacji wspólnotowych.

10.2. (...) „Państwa członkowskie zachowują prawo do oceny, czy prawodawcze organy wspólnotowe (unijne), wydając określony akt (przepis prawa), działały w ramach kompetencji przekazanych i czy wykonywały swe uprawnienia zgodnie z zasadami subsydiarności i proporcjonalności. Przekroczenie tych ram powoduje, że wydane poza nimi akty (przepisy) nie są objęte zasadą pierwszeństwa prawa wspólnotowego.”

3. Orzeczenie z 27 kwietnia 2005 r. w sprawie ENA

Art. 190 ust. 3 Konstytucji pozwala przedłużyć obowiązywanie niekonstytucyjnej ustawy

3. Bezpośrednie stosowanie rozporządzeń

rozporządzenie

czy z postanowień rozporządzenia ustanawiających obowiązki w interesie ogólnym jednostki mogą wywodzić prawo do żądania przestrzegania norm rozporządzenia przez inne podmioty prywatne?

skutek w stosunkach horyzontalnych

jednostka w stosunkach wertykalnych i horyzontalnych może się powołać przeciwko prawu krajowemu na ogólny cel lub przedmiot rozporządzenia

4. Bezpośrednie stosowanie decyzji

9/70 Grad /SACE/

5. Bezpośrednie stosowanie dyrektyw

5.1. Uzasadnienie bezpośredniego skutku dyrektyw

41/74 Van Duyn

argumenty:

a) art. 189 [249] TWE/ art. 288 TFUE zapewnia, że dyrektywa jest prawnie wiążąca ...

b) effet utile

c) art. 177 [234] TWE / art. 267 TFUE

148/78 postępowanie karne p. Ratti

d) estoppel - nie można czerpać korzyści z niewykonania obowiązku

zasada estoppel

non concedit venire contra factum proprium

- nie odstępować od tego, co wynika ze stworzonych przez siebie faktów

zasada nieprzeczenia sobie

zasada zaufania

5.2. Kryteria bezpośredniego skutku dyrektyw

8/81 Ursula Becker

art. 13 B (D) 1 Szósta Dyrektywa 77/388 /VAT

Art. 13 B(D) 1 stanowił: „Państwa członkowskie zwolnią, zgodnie z warunkami, które ustanowią dla celów zapewnienia prawidłowego i uczciwego stosowania zwolnień i zapobiegania możliwego unikania, uchylania się lub nadużycia: ... (D) następujące transakcje: 1. przyznawanie i negocjowanie kredytu ...”.

5.3. Granice bezpośredniego skutku dyrektyw

152/84 Marshall

„Dyrektywa sama przez się nie może nałożyć obowiązków na jednostkę (...) postanowienie (dyrektywy) jako takie nie może być powołane przeciwko takiej osobie”

„Zgodnie z art. 189 [obecnie 249] TWE wiążący charakter dyrektywy, z którego wynika podstawa możliwości powołania się na dyrektywę przed sądem krajowym, istnieje tylko w stosunku do „każdego państwa członkowskiego, do którego jest skierowana.”

Powołanie przez jednostkę dyrektywy przeciwko państwu możliwe jest niezależnie od tego, czy państwo działa jako władza publiczna lub pracodawca. W obu przypadkach chodzi o to, aby państwo nie czerpało korzyści z własnego niewykonania zobowiązania wspólnotowego.”

C-188/89 Foster i inni v. British Gas plc

dyrektywa może być powołana tylko przeciwko państwu, tzn. wszystkim organom państwa oraz

„przeciwko ciału, niezależnie od jego formy prawnej, które stało się odpowiedzialne, na podstawie środka przyjętego przez państwo, za wykonywanie zadań służby publicznej pod kontrolą państwa i wyposażone zostało w tym celu w specjalne uprawnienia wykraczające poza te, które wynikają ze zwykłych norm stosowanych w stosunkach między jednostkami”.

Jaka grupa osób pozostała poza ochroną?

6. Pośrednie Stosowanie Prawa Unii

Pośrednie Stosowanie = w celu interpretacji prawa krajowego doktryna przychylnej/ przyjaznej/ zgodnej lojalnej interpretacji

14/83 Von Colson

/ z art. 5 (obecnie 10) TWE

„...stosując prawo wewnętrzne, w szczególności postanowienia specjalnie wprowadzone w celu wykonania dyrektywy, sąd krajowy powinien, tak dalece jak jest to możliwe, interpretować prawo wewnętrzne, w świetle treści i celu dyrektywy, aby osiągnąć skutek zamierzony w art. 189 (3)”

80/86 Kolpinghuis

„(O)bowiązek ten ograniczają ogólne zasady prawa, które tworzą część prawa wspólnotowego, w szczególności zasady pewności prawa i nieretroaktywnego działania prawa. Z tego powodu dyrektywa nie może sama z siebie i niezależnie od prawa krajowego przyjętego dla jej wdrożenia przez państwo członkowskie stanowić podstawy odpowiedzialności karnej lub zaostrzać odpowiedzialności karnej osób naruszających jej przepisy”

od kiedy obowiązek? C-212/04 Konstantinos Adeneler

C-106/89 Marleasing

prawo wew. wcześniejsze w stosunku do dyrektywy !

„Sąd krajowy rozpatrując sprawę ... zobowiązany jest do interpretowania swojego prawa krajowego w świetle celu i treści dyrektywy tak, aby wykluczyć możliwość uznania za nieważną spółki na innych podstawach niż te przewidziane w art. 11 dyrektywy.”

C 334/92 Wagner Miret v.

„zasada interpretacji zgodnie z dyrektywą powinna być w szczególności stosowana, gdy sądy krajowe uważają, tak jak w tym przypadku, że wcześniej istniejące postanowienia prawa krajowego spełniają wymogi dyrektywy, o którą chodzi”

„tak dalece jak jest to możliwe” (w tym przypadku ETS uznał, że nie jest możliwe)

Podsumowanie

wyrok z lipca 2006 r. C-212/04 Konstantinos Adeneler i in. / Ellinikos Organismos Galaktos (ELOG)

zob. pkt 108 -124 !!!!

121   W świetle orzecznictwa Trybunału z art. 10 akapit drugi WE w związku z art. 249 akapit trzeci WE i samą dyrektywą wynika, że w okresie przewidzianym na dokonanie transpozycji dyrektywy będące jej adresatami państwa członkowskie są zobowiązane do powstrzymania się od przyjmowania przepisów, których charakter poważnie zagraża osiągnięciu rezultatu wskazanego przez tę dyrektywę. (...) W tym kontekście nie ma znaczenia, czy sporny przepis prawa krajowego, przyjęty po wejściu w życie niniejszej dyrektywy, służy jej transponowaniu, czy też nie (...).

122   Jako że wszystkie władze państw członkowskich są zobowiązane do zapewnienia pełnej skuteczności postanowień prawa wspólnotowego (...), wskazany w poprzednim punkcie obowiązek powstrzymania się dotyczy również sądów krajowych.

123   W świetle powyższego począwszy od daty wejścia w życie dyrektywy sądy państw członkowskich zobowiązane są tak dalece jak jest to możliwe do powstrzymania się od dokonywania wykładni prawa wewnętrznego w sposób, który poważnie zagrażałby − po upływie terminu dla jej transpozycji − osiągnięciu wskazanego w niej rezultatu.

Pośrednie stosowanie = obowiązek zapewnienia wykładni prawa krajowego zgodnej z prawem Unii

7. Wyrównanie ochrony jednostek

C-6/90 i C-9/90 Francovich v. Włochy

„zasada odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone jednostkom poprzez naruszenie prawa wspólnotowego, które może mu być przypisane, jest nieodłącznym elementem systemu Traktatu”

8. Czy dyrektywa skutkuje bezpośrednio w stosunkach horyzontalnych?

C-91/92 Recreb v. Faccini-Dori

9. Skutek incydentalny i obiektywny dyrektyw

C-194/94 CIA Security International

naruszenie obowiązku notyfikacji − defekt − „powoduje w ten sposób niestosowanie norm technicznych do jednostek, co zapewnia efektywność wspólnotowej kontroli prewencyjnej, którą przewiduje dyrektywa w celu zapewnienia swobodnego przepływu towarów, osiąga zatem co było zamierzone.”

Dyrektywy mogą wywoływać skutki incydentalne w stosunkach między jednostkami:

- dyrektywa nie tworzy w takich sytuacjach ani praw ani obowiązków dla jednostek (odróżnia to je od sytuacji Facini Dori),

- prawo krajowe może nie móc być zastosowane, ponieważ państwo członkowskie nie spełniło wymogów proceduralnych dyrektywy jednostka nie może naruszyć przepisów, które same są bezprawne.

C 201/02 Delena Wells przeciwko Sekretarz Stanu ds. Transportu, Władze Lokalne i Regiony Trybunał nazwał ten rodzaj skutku „niekorzystnym oddziaływaniem dyrektywy na prawa jednostki”

Skutek obiektywny dyrektyw

wymóg uwzględniania przez sądy krajowe dyrektywy z urzędu w celu zapewnienia jej pełnej efektywności, w związku z badaniem zgodności prawa krajowego - ustawy, decyzji administracyjnej itp. z dyrektywą.

C-240/98 oraz C-244/98 Océano Grupo Editorial SA przeciwko Rocío Murciano Quintero

Trybunał wymaga w coraz szerszym zakresie uwzględniania przez sądy krajowe prawa wspólnotowego z urzędu w celu zapewnienia mu pełnej efektywności

Jakie są różnice między dyrektywą a rozporządzeniem ?

termin, od którego oba środki wywołują skutki

transpozycja

bezpośredni skutek

dyrektywa nie może nakładać obowiązków na jednostkę

10. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego z tytułu naruszenia prawa Unii

10.1. Naruszenia legislacyjne

1/ C-6/90 i C-9/90 Francovich/ 1991 brak transpozycji dyrektywy

trzy warunki

        1. rezultatem przewidzianym przez dyrektywę jest przyznanie praw jednostkom

        2. treść tych praw daje się określić na podstawie przepisów dyrektywy

        3. istnieje związek przyczynowy między naruszeniem prawa przypisanym państwu a szkodą poniesioną przez jednostkę

Jakich norm dotyczyło orzeczenie?

2/ C-46/93 Brasserie du Pecheur , C-48/93 Factortame (1996)

Odpowiedzialność z tytułu bezprawności legislacyjnej (normatywnej)

1. norma, na którą powołuje się skarżący musi mieć na celu nadanie jednostce uprawnienia (UE- ma miejsce pogwałcenie nadrzędnej normy prawa dotyczącej ochrony jednostek)

2. naruszenie jest wystarczająco poważne - (władze prawodawcze w sposób oczywisty i poważny (rażący) przekroczyły granice uznania)

3. bezpośredni związek przyczynowy między naruszeniem a szkodą

3/ C-178, 179 i 188-190/94 Dillenkofer / brak wykonania dyrektywy sam w sobie stanowi „wystarczająco poważne naruszenie”

Czy odpowiedzialność jest inna w zależności od sytuacji?

1/ brak implementacji dyrektywy

2/ wadliwa implementacja

3/ inne naruszenia prawa UE

10.2. Odpowiedzialność za akty administracyjne i inne naruszenia

C-5/94 Hedley Lomas

... jeśli państwo członkowskie, które dokonało naruszenia postanowień prawa wspólnotowego przyznających prawa jednostkom, w czasie popełniania naruszenia nie miało prawnej możliwości wyboru lub miało ograniczone możliwości działania według swojego uznania lub nie miało ich wcale, jakiekolwiek naruszenie prawa wspólnotowego może być wystarczające do uznania, iż miało miejsce wystarczająco poważne naruszenie, co jest przesłanką konieczną do powstania obowiązku naprawienia szkody jednostce.

C-5/94 Hedley Lomas

10.3. Odpowiedzialność za orzeczenia sądowe

C-224/01 Gerhard Köbler przeciwko Austrii (2003) orzeczenie sądu ostatniej instancji

Potwierdzenie odpowiedzialności państwa za oczywiste naruszenie prawa przez sąd C-173/03 Traghetti del Mediterraneo SpA przeciwko Republice Włoskiej = ustawa wykluczała odpowiedzialność w pewnych sytuacjach

11. Dochodzenie roszczeń wywodzonych z prawa Unii

11. 1. Rozwój regulacji unijnej/ np.

11.2. Obecny standard orzeczenie C-432/05 Unibet (2007)

12. Stosowanie Aktów II i III filaru UE

12.1. Akty przyjęte przed 1 grudnia 2009 r.

Protokół nr 36 w sprawie postanowień przejściowych

1. Skutki prawne aktów przyjętych na podstawie TUE (czyli II i III filar) przed 1 grudnia 2009 r. zostają utrzymane do czasu uchylenia, unieważnienia lub zmiany tych aktów w zastosowaniu Traktatów (art. 9)

2. Środki przejściowe akty III filaru przyjęte do 1 grudnia 2009 r. (art. 10):

12.1. Akty przyjęte po 1 grudnia 2009 r.

Pkt. orzeczenia: „3. Sąd krajowy, po stwierdzeniu, że fakt dyskryminacji został wykazany, uznał, że jedyną sankcją za nierówne traktowanie w procesie zatrudniania jest, według prawa niemieckiego, odszkodowanie za poniesioną „szkodę w zaufaniu” („Vertrauensschaden”), czyli szkodę wynikającą z zawierzenia przez kandydatów, że stosunek pracy zostanie z nimi nawiązany bez żadnej dyskryminacji. Takie odszkodowanie jest przewidziane w § 611a ust. 2 [Bürgerliches Gesetzbuch (niemieckiego kodeksu cywilnego), zwanego dalej „BGB”] . 4. Zgodnie z tym przepisem pracodawca, w przypadku dyskryminacji w dostępie do zatrudnienia, jest zobowiązany do „naprawienia szkody, którą poniósł pracownik w związku z tym, że wierzył, w pełnym zaufaniu, że podobne naruszenie (zasady równego traktowania) nie będzie przeszkodą dla nawiązania stosunku pracy”. Paragraf ten ma na celu transponowanie ww. dyrektywy 76/207. 5 . W konsekwencji sąd krajowy uznał, że zgodnie z prawem niemieckim może jedynie zasądzić zwrot kosztów, jakie powódka von Colson poniosła w związku ze zgłoszeniem swojej kandydatury (7,20 DM), a w pozostałym zakresie powinien oddalić powództwo.”

Podobnie późniejsze orzeczenia: W interesie bezpieczeństwa prawnego niezależnie do pierwszeństwa prawa pierwotnego - sprzeczne z prawem pierwotnym przepisy prawa krajowego muszą być w takim przypadku odpowiednio zmienione (obowiązek zapewnienia spójności prawa wspólnotowego), w przeciwnym bowiem razie zachodzi przypadek naruszenia przepisów traktatu. Rozbieżności prowadzą do „niejasności natury rzeczowej” i tym samym osoba uprawniona „pozostawiona jest w stanie niepewności” co do możliwości powołania się na prawo wspólnotowe.

168/85 Komisja v. Republika Włoska: Wszelkie sprzeczności prawa krajowego z prawem pierwotnym muszą być konsekwentnie likwidowane przepisami prawa krajowego, mającymi co najmniej tę samą rangą co przepis podlegający zmianie. Istnienie (jedynie) praktyki administracyjnej, odpowiadające prawu pierwotnemu, nie jest wystarczające.

„wynika (…), [że] prawu utworzonemu na podstawie traktatu, pochodzącemu z niezależnego źródła, nie można, ze względu na jego wynikającą stąd szczególną naturę, przeciwstawiać w postępowaniu sądowym jakiegokolwiek wewnętrznego aktu prawnego, gdyż oznaczałoby to utratę przez to prawo charakteru wspólnotowego i zakwestionowanie samych podstaw prawnych Wspólnoty”.

Pierwszeństwo wspólnotowych aktów prawnych nie będzie uznawane bezwarunkowo/ kontrola co do zgodności z prawami podstawowymi gwarantowanymi przez niemiecką UZ dopóki WE nie wypracuje własnych gwarancji ochrony praw podstawowych.

RFN będzie uznawać pełne pierwszeństwo stosowania prawa wspólnotowego, dopóki obecna sytuacja będzie się utrzymywać[ stopień ochrony praw podstawowych we WE].

Orzeczenie 2BvL 1/97 FSK przypomniał warunki akceptacji prymatu, ale dodał skarga dotycząca naruszenia praw podstawowych przez wspólnotowe prawo pochodne jest niedopuszczalna, jeśli w jej uzasadnieniu nie wykaże się, że prawo WE łącznie z orzecznictwem ETS, znalazło się poniżej wymaganego standardu, określonego w orzeczeniu Solange II.

Brunner i inni przeciwko TUE , państwa członkowskie wyznaczają zakres integracji, są „panami traktatu” (Herren der Verträge) instytucje tylko kompetencje powierzone, nie mają tzw. Komptenz-Komptenez.

Sąd w Olsztynie pytanie - czy art. 80 ustawy o podatku akcyzowym z 2004 r. zgodny jest z art. 90 TWE, i przez to z art. 91 Konstytucji (ustawa nakładająca podatek akcyzowy jest przecież, tak długo jak nie zostanie uchylona, ciągle obowiązującym prawem i powinna być stosowana dopóki nie pozbawi jej skuteczności Trybunał Konstytucyjny lub ustawodawca) ?

„W sytuacji gdy utrata mocy obowiązującej przez przepis uznany za niekonstytucyjny mogłaby spowodować naruszenie międzynarodowych zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej instytucja przedłużania okresu jego stosowania nabiera więc znaczenia w sferze zobowiązań międzynarodowych państwa. Korzystanie z niej jest rozwiązaniem zapewniającym (do czasu, gdy zostaną usunięte sprzeczności w wewnętrznym porządku prawnym) wywiązywanie się przez Polskę z przyjętych przez nią zobowiązań” (pkt 5.3.).

Instytucja odroczenia „jest czasowo określonym wyjątkiem od zasady hierarchicznej zgodności systemu prawnego i zasady nadrzędności Konstytucji, wyraźnie dopuszczonym przez samego ustrojodawcę. Oczywiście o występowaniu takich wyjątków in concreto decyduje Trybunał Konstytucyjny, określając w odniesieniu do poszczególnych przepisów objętych kontrolą termin utraty mocy obowiązującej. Każde tego rodzaju postanowienie poprzedzone musi być wyważeniem wartości, których naruszenie stanowić będzie dające się przewidzieć następstwo przedłużonego stosowania niekonstytucyjnych przepisów, w stosunku do wartości chronionych odroczeniem wejścia w życie skutków wyroku. Nie ulega wątpliwości, że Trybunał Konstytucyjny winien kierować się zwłaszcza dbałością o zabezpieczenie konstytucyjnych praw i wolności jednostek (pkt 5.1.).

„(P)aństwa członkowskie nie mogą ... przyjąć ... żadnego środka, który ukrywałby przed osobami, do których ma on zastosowanie, wspólnotową naturę i skutki jakiegokolwiek postanowienia prawnego.” (C-253/00 Muñoz)

„Nawet jeżeli administracja poszczególnych państw członkowskich - w przypadku trudności interpretacyjnych - może czuć się zmuszona do podejmowania działań na rzecz wykonania wspólnotowego rozporządzenia i przy tej okazji do wyjaśniania wątpliwości, to może czynić to jedynie przy poszanowaniu postanowień wspólnotowych. W szczególności urzędy poszczególnych państw członkowskich nie mogą ustalać wiążących reguł interpretacji”. ( 94/77 Fratelli Zerbone)

„Ponieważ rozporządzenie (...) wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich, państwo członkowskie nie może - chyba że co innego stanowi rozporządzenie - podejmować działań na rzecz wykonania rozporządzenia, których przedmiotem byłaby zmiana znaczenia lub uzupełnienie jego przepisów. W zakresie, w jakim państwa członkowskie przekazały kompetencję do stanowienia prawa (...) Wspólnotom, tracą one uprawnienie do stanowienia prawa w tej dziedzinie”. (40/69 Bollmann)

„Bezpośrednie stosowanie rozporządzenia wspólnotowego oznacza, że jego wejście w życie i stosowanie na korzyść lub przeciwko podmiotom prawnym następuje bez żadnych działań transformujących w prawo krajowe. W związku ze zobowiązaniami zaciągniętymi wraz z ratyfikacją Traktatu, państwa członkowskie nie mogą naruszać bezpośredniego stosowania wpisanego w rozporządzenia i inne przepisy prawa wspólnotowego. Ścisłe przestrzeganie niniejszego zobowiązania jest konieczną przesłanką spójnego i jednolitego stosowania wspólnotowych rozporządzeń w całej Wspólnocie.” (34/73 Variola)

„Z racji swej natury i funkcji w systemie źródeł prawa wspólnotowego, wszystkie rozporządzenia skutkują bezpośrednio i mogą jako takie tworzyć prawa dla jednostek, które muszą być przestrzegane przez sady krajowe” (43/71 Politi v. Włochy)

Firma eksportuje cebulki kwiatowe do swojej filii w USA, ceny minimalne ustalone w prawie hol. czynią handel nieopłacalnym, wnosi o zwolnienie z cen minimalnych, odmowa, w apelacji pytanie prejudycjalne - czy postanowienia trzech rozporządzeń lub inne postanowienia prawa WE, zakazują władzom krajowym przyjęcia uregulowań, które choć częściowo zgodne z tymi rozporządzeniami, zawierają postanowienia, których nie ma w rozporządzeniach i nie mają podstawy prawnej w rozporządzeniach (rozporzadzenia dotyczyły tylko niektórych rodzajów bulw i kłaczy, władze krajowe przyjeły przepisy dotyczace cebulek itp. nie objetych rozporzadzeniem). „Od momentu przyjęcia przez WE rozporządzeń na podstawie art. 40 TWE ustanawiających wspólną organizację rynków rolnych w określonym sektorze, państwa członkowskie mają obowiązek nieprzyjmowania żadnych środków, które mogą tworzyć jakiekolwiek zwolnienia z zobowiązań wynikających z rozporządzeń lub szkodliwie wpływać na rozporządzenia. Zgodność z rozporządzeniami wspólnotowymi postanowień, o które zapytuje sąd krajowy [art. 234] musi być rozważona w świetle nie tylko wyraźnych postanowień rozporządzeń, lecz także ich przedmiotu i celu.”

„Jeżeli tylko przedmiot dyrektyw jest określony bezwarunkowo i wystarczająco precyzyjnie, nawet w przypadku niepodjęcia w terminie środków wykonawczych można powołać się na jej postanowienia przeciwko przepisom prawa wewnętrznego niezgodnym z nią lub w takim zakresie, w jakim nadaje ona jednostkom nowe uprawnienia.”

Postanowienie prawa niemieckiego dotyczyło sankcji za ewentualną dyskryminację/ - pracodawca ponosi odpowiedzialność za szkody będące rezultatem opierania się przez pracownika na zaufaniu, że ustanowienie stosunku pracy nie będzie uniemożliwione przez naruszenie polegające na dyskryminacji.

Odszkodowanie musi być adekwatne w stosunku do wyrządzonej szkody - nie może być czysto nominalne, np. zwrot kosztów poniesionych w związku z wnioskiem.

„Do sądu krajowego należy interpretowanie i stosowanie ustawodawstwa przyjętego w celu wykonania dyrektywy w zgodzie z wymogami prawa wspólnotowego, tak dalece jak pozostawiono mu swobodę do takiego działania w prawie krajowym”.

„Podstawy te muszą być restryktywnie interpretowane, w świetle tego celu [celem d. jest tworzenie ekwiwalentnych zabezpieczeń w ramach Wspólnoty], tak aby zapewnić, by nieważność orzeczona na tej podstawie, że cel spółki jest bezprawny lub sprzeczny z publiczną polityką, była rozumiana jako odnosząca się wyłącznie do celów spółki określonych w instrumencie inkorporacji lub postanowieniach dotyczących stowarzyszenia.”

Chodzi o tę samą dyrektywę, co w sprawie Francovich. W aneksie do dyrektywy państwa mogły wskazać grupy nieobjęte zakresem dyrektywy. Hiszpania wskazuje pomoce domowe. Ustawa natomiast wyłącza także dyrektorów przedsiębiorstw.

ETS dokonuje wykładni Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony wzmacniając ochronę pracowników. Wykorzystanie kolejnych umów o pracę na czas określony, również w sektorze publicznym, podlega ściśle określonym przesłankom.

Obowiązek ten, tak jak i zasada pierwszeństwa, oparty jest na wiążącym charakterze normy (wiążący charakter, np. dyrektywy, wynika z art. 249 TWE/ 288 TFUE) oraz art. 10 TWE/ art. 4 TFUE - zasadzie lojalnej współpracy.

CIA - do sądu o wydanie nakazów wobec dwóch pomawiających ją firm [że system alarmowy, który sprzedaje nie spełnia wymogów prawa belgijskiego] zaprzestania przez nie nieuczciwych praktyk handlowych / polegających m.in. na pomówieniu.

CIA nie spełnia wymogów prawa bel., ale i to prawo nie ma upoważnienia wymaganego przez dyrektywę 83/189 - art. 8 i 9 - jasny i precyzyjny wymóg, notyfikowania przez państwo członkowskie regulacji krajowych ustalających standardy techniczne, zanim zostaną przyjęte .

Pani Wells, właścicielka nieruchomości, zarzuciła władzom brytyjskim naruszenie dyrektywy 85/337 dotyczącej ochrony środowiska przy wydaniu prywatnemu przedsiębiorcy zezwolenia na eksploatację pobliskiego kamieniołomu (brak oceny wpływu prowadzonej działalności na środowisko). W postępowaniu przed Trybunałem Wlk. Brytania twierdziła, że przyznanie pani Wells prawa powołania przepisów dyrektywy stanowiłoby zaakceptowanie „odwrotnego” skutku bezpośredniego dyrektywy bezpośrednio zobowiązującego zainteresowane państwo członkowskie, na żądanie jednostki, takiej jak pani Wells, do pozbawienia innej jednostki lub jednostek, takich jak właściciele ww. kamieniołomów, ich praw. Innymi słowy, przyznanie prawa jednej jednostce oznaczałoby nałożenie obowiązku na inną jednostkę.

Dyrektywa wspólnotowa, o której wykonanie chodziło w tej sprawie, nakazywała państwom członkowskim zapewnienie, by zwierzęta przeznaczone na rzeź były traktowane w sposób humanitarny. Hiszpania implementowała dyrektywę nie przewidując jednak żadnych sankcji w celu zapewnienia jej skuteczności. Stąd władze brytyjskie odmawiały wydawania licencji na import mięsa i eksport zwierząt rzeźnych z i do Hiszpanii, twierdząc, że zwierzęta są zabijane w sposób naruszający postanowienia dyrektywy. Firma irlandzka, której odmówiono licencji eksportowej wniosła skargę odszkodowawczą do sądu twierdząc, że decyzja administracyjna władz brytyjskich naruszyła prawo wspólnotowe. Trybunał stwierdził, że Wlk. Brytania naruszyła art. 34 TWE (obecnie art. 29 TWE) zakaz ograniczeń ilościowych w wywozie oraz wszelkich środków o podobnych skutkach. Przepisy te nie pozostawiały Wlk. Brytanii prawnej możliwości wybory rodzaju postępowania.

„Odpowiedzialności tej nie można ograniczyć wyłącznie do przypadków naruszenia zasady bezstronności lub poważnego uchybienia sędziego, jeśli ograniczenie to prowadzi do wykluczenia tej odpowiedzialności w innych przypadkach oczywistego naruszenia prawa wspólnotowego przez sąd orzekający w ostatniej instancji.” (...) „Wykluczenie wszelkiej możliwości pociągnięcia państwa do odpowiedzialności w sytuacji, gdy naruszenie zarzucane sądowi krajowemu wynika z interpretacji przepisów prawa lub oceny okoliczności faktycznych i dowodów, oznaczałoby naruszenie samej istoty zasady odpowiedzialności państwa i prowadziłoby do sytuacji, w której jednostki nie mogłyby skorzystać z żadnej ochrony sądowej w przypadku popełnienia przez sąd krajowy orzekający w ostatniej instancji oczywistego błędu podczas wspomnianych czynności udzielania wykładni lub dokonywania oceny.”

Jest zasadą ogólną prawa wspólnotowego wynikającą ze wspólnych tradycji konstytucyjnych państw członkowskich, chronioną na mocy art. 6 i 13 europejskiej konwencji praw człowieka, potwierdzoną również w art. 47 karty praw podstawowych Unii Europejskiej. (C-432/05 Unibet, por. pkt 37 orzeczenia).

Spółka Unibet nabyła w licznych szwedzkich środkach masowego przekazu powierzchnię reklamową w celu promowania prowadzonych przez siebie zakładów w internecie. Na podstawie ustawy o grach losowych szwedzkie władze państwowe podjęły szereg działań, jak nałożenie zobowiązań i postępowania karne, nie wobec Unibet, lecz wobec środków masowego przekazu, które udostępniły spółce powierzchnię reklamową. Spółka (wobec której nie zastosowano środków administracyjnych ani karnych) pozwała w dniu 1 grudnia 2003 r. państwo szwedzkie do sądu szwedzkiego celem, po pierwsze, stwierdzenia wynikającego z art. 49 WE (swobodny przepływ usług) uprawnienia tejże spółki do promowania w Szwecji prowadzonych przez siebie gier i zakładów, bez przeszkód spowodowanych obowiązywaniem zakazu z art. 38 ustawy o grach losowych (co dalej zwane jest „powództwem o ustalenie”), po drugie, uzyskanie odszkodowania za szkody poniesione w związku z zakazem promocji (co dalej zwane jest „powództwem o odszkodowanie”). Powództwo o ustalenie zostało odrzucone przez sąd szwedzki we wszystkich instancjach. Sąd szwedzki uznał, że argumenty podniesione na poparcie tego powództwa nie są związane z istnieniem stosunku prawnego między spółką Unibet a państwem szwedzkim (stąd państwo nie może być pozwane) oraz że powództwo to wymaga dokonania abstrakcyjnej kontroli normy prawnej, co jest w Szwecji niedopuszczalne. Ponadto z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości nie wynika, by zasada ochrony sądowej wymagała wprowadzenia możliwości abstrakcyjnej kontroli normy prawnej, jeżeli nie przewiduje tego prawo krajowe. Kwestia natomiast zgodności zakazu promocji ustanowionego w art. 38 ustawy o grach losowych z prawem wspólnotowym zostanie rozpatrzona przy okazji rozpoznania przez sąd niższy powództwa o odszkodowanie (będzie zatem odrębne postępowanie). Jeżeli zaś spółka Unibet korzystała z praw, na które się powołuje, i promowała w Szwecji swoje usługi, zgodność tego zakazu z prawem wspólnotowym może zostać poddana ocenie tylko w ramach postępowania ze skargi na decyzje administracyjne lub postępowania karnego.

Jeśli jest skarga o unieważnienie orzeczenia arbitrażowego, oparta na naruszeniu krajowych przepisów dotyczących ochrony interesu publicznego, sąd musi przyznać taką skargę, gdy jest ona oparta na naruszeniu zakazu ustanowionego w artykule 81 ust. 1 TWE (prawo konkurencji).

WPZiB/ II filar/ zasady i ogólne wytyczne, wspólne strategie, wspólne działania, wspólne stanowiska, umowy międzynarodowe UE ( d. art. 24 TUE); WPiSK/ III filar/ wspólne stanowiska, decyzje ramowe, decyzje, umowy międzynarodowe państw członkowskich, umowy międzynarodowe (art. 24 TUE i art. 38 TUE).

2

PROTOKÓŁ (nr 36) W SPRAWIE POSTANOWIEŃ PRZEJŚCIOWYCH

Artykuł 9

Skutki prawne aktów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii przyjętych na podstawie Traktatu o Unii Europejskiej przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony zostają utrzymane do czasu uchylenia, unieważnienia lub zmiany tych aktów w zastosowaniu Traktatów. To samo dotyczy konwencji zawartych między Państwami Członkowskimi na podstawie Traktatu o Unii Europejskiej.

Artykuł 10

1. Jako środek przejściowy i w odniesieniu do aktów prawnych Unii w dziedzinie współpracy policyjnej i współpracy sądowej w sprawach karnych, które zostały przyjęte przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony, w dniu wejścia w życie tego Traktatu instytucje dysponują następującymi uprawnieniami: uprawnienia przyznane Komisji na mocy artykułu 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej nie mają zastosowania, a uprawnienia przyznane Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej na mocy tytułu VI Traktatu o Unii Europejskiej - w wersji tego Traktatu obowiązującej przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony - pozostają niezmienione, także w przypadku gdy zostały one uznane zgodnie z artykułem 35 ustęp 2 wspomnianego Traktatu o Unii Europejskiej.

2. Zmiana aktu prawnego, o którym mowa w ustępie 1, pociąga za sobą stosowanie - w odniesieniu do tego zmienionego aktu prawnego i względem Państw Członkowskich, do których taki zmieniony akt ma zastosowanie - uprawnień instytucji wspomniane w tym ustępie zgodnie z Traktatami.

3. W każdym przypadku środek przejściowy, o którym mowa w ustępie 1, przestaje obowiązywać pięć lat po dacie wejścia w życie Traktatu z Lizbony.

4. Nie później niż sześć miesięcy przed upływem okresu przejściowego, o którym mowa w ustępie 3, Zjednoczone Królestwo może notyfikować Radzie, że w odniesieniu do aktów prawnych, o których mowa w ustępie 1, nie uznaje uprawnień instytucji wspomnianych w ustępie 1, którymi dysponują one zgodnie z Traktatami. W przypadku gdy Zjednoczone Królestwo dokona takiej notyfikacji, wszystkie akty prawne, o których mowa w ustępie 1, przestają obowiązywać to państwo od dnia upływu okresu przejściowego, o którym mowa w ustępie 3. Niniejszy akapit nie stosuje się do zmienionych aktów prawnych, które mają zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa, zgodnie z ustępem 2.

Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji, określa niezbędne wynikające ustalenia oraz niezbędne ustalenia przejściowe. Zjednoczone Królestwo nie uczestniczy w przyjmowaniu tej decyzji. Większość kwalifikowaną w Radzie określa się zgodnie z artykułem 238 ustęp 3 litera a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji, może także przyjąć decyzję stanowiącą, że Zjednoczone Królestwo poniesie ewentualne bezpośrednie konsekwencje finansowe powstałe w sposób konieczny i nieunikniony w wyniku zaprzestania uczestnictwa w tych aktach prawnych.

5. Zjednoczone Królestwo może w późniejszym czasie w każdej chwili notyfikować Radzie chęć uczestnictwa w aktach prawnych, które przestały mieć do niego zastosowanie zgodnie z ustępem 4 akapit pierwszy. W takim przypadku stosuje się odpowiednie postanowienia Protokołu w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy Unii Europejskiej lub Protokołu w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w zależności od przypadku. W odniesieniu do tych aktów prawnych instytucje dysponują uprawnieniami określonymi w Traktatach. Działając na mocy stosownych protokołów instytucje Unii i Zjednoczone Królestwo dążą do zapewnienia możliwie najszerszego ponownego uczestnictwa Zjednoczonego Królestwa w dorobku prawnym Unii dotyczącym przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, unikając przy tym poważnych zakłóceń w praktycznym funkcjonowaniu różnych części tego dorobku i przy poszanowaniu ich spójności.

26/62 Van Gend en Loos 

„Zważywszy, że Tariefcommissie stawia po pierwsze pytanie, czy art. 12 traktatu jest bezpośrednio skuteczny w prawie wewnętrznym, w tym sensie, że jednostki pochodzące z państw członkowskich mogłyby na podstawie tego postanowienia dochodzić praw podlegających ochronie sądów krajowych;

zważywszy, że odpowiedź na pytanie, czy postanowienia umowy międzynarodowej wywołują takie skutki, wymaga wzięcia pod uwagę jej ducha, systematyki i brzmienia;

zważywszy, że cel traktatu EWG, jakim jest utworzenie wspólnego rynku, którego funkcjonowanie wpływać będzie bezpośrednio na sytuację podmiotów prawa we Wspólnocie, wymaga, by traktat ten był czymś więcej niż tylko umową ustanawiającą wzajemne zobowiązania umawiających się państw;

że takie stanowisko znajduje potwierdzenie w preambule do traktatu, która, sięgając dalej niż tylko rządów, odwołuje się do narodów, a konkretniej w fakcie ustanowienia organów wyposażonych w uprawnienia władcze, których wykonywanie wywiera wpływ zarówno na państwa członkowskie, jak i na ich obywateli;

że, jak należy poza tym zaznaczyć, jednostki pochodzące z państw zjednoczonych we Wspólnocie mają możliwość współuczestniczyć, za pośrednictwem Parlamentu Europejskiego i Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, w funkcjonowaniu tej Wspólnoty;

że ponadto rola, jaką Trybunał Sprawiedliwości odgrywa w ramach art. 177, którego celem jest zapewnienie jednolitej interpretacji traktatu przez sądy krajowe, świadczy o tym, iż państwa członkowskie nadały prawu wspólnotowemu moc wiążącą, na którą pochodzące z nich jednostki mogą się przed tymi sądami powoływać;

że wobec powyższego należy uznać, iż Wspólnota stanowi nowy porządek prawny w prawie międzynarodowym, na rzecz którego państwa ograniczyły, jakkolwiek tylko w wąskich dziedzinach, swoje prawa suwerenne, i którego normy znajdują zastosowanie nie tylko do państw członkowskich, ale i pochodzących z nich jednostek;

że w związku z tym prawo wspólnotowe, niezależne od ustawodawstwa państw członkowskich, nie tylko nakłada na jednostki zobowiązania, lecz może również być źródłem uprawnień stanowiących element statusu prawnego tych jednostek;

że nie muszą to być uprawnienia nadane wprost w traktacie, lecz że powstają one również jako skutek zobowiązań, które traktat nakłada w sposób ściśle określony zarówno na jednostki, jak i na państwa członkowskie oraz instytucje wspólnotowe;

zważywszy, że biorąc pod uwagę systematykę postanowień traktatu w zakresie ceł i opłat o skutku równoważnym, należy podkreślić, iż art. 9, który za podstawę Wspólnoty przyjmuje unię celną, wprowadza jako zasadę podstawową zakaz stosowania tych ceł i opłat;

że zasada ta znajduje się na początku części traktatu ustanawiającej „podstawy Wspólnoty”; że art. 12 stanowi jej wyraz i środek do jej wdrożenia;

(...)

6/64 F.Costa v. ENEL

Zważywszy, że rząd włoski podnosi zarzut „bezwzględnej niedopuszczalności” wniosku Giudice Conciliatore, z tego względu, że sąd krajowy, zobowiązany do stosowania ustawy wewnętrznej, nie może odwoływać się do art. 177;

zważywszy, że w odróżnieniu od zwyczajnych umów międzynarodowych traktat EWG ustanowił własny porządek prawny, który został włączony do systemu prawnego państw członkowskich po jego wejściu w życie i który ma charakter wiążący dla sądów krajowych;

bowiem państwa, ustanawiając na czas nieokreślony Wspólnotę wyposażoną we własne instytucje, w osobowość i zdolność prawną, w zdolność do występowania we własnym imieniu w obrocie międzynarodowym, a w szczególności w rzeczywiste uprawnienia władcze, wynikające z ograniczenia kompetencji i przeniesienia uprawnień z tych państw na Wspólnotę, ograniczyły, jakkolwiek w wąskich dziedzinach, swoje suwerenne prawa i stworzyły w ten sposób system prawa mający zastosowanie do nich samych oraz do pochodzących z nich jednostek;

zważywszy, że w związku z włączeniem do prawa każdego z krajów członkowskich przepisów pochodzenia wspólnotowego, a bardziej ogólnie ze względu zarówno na brzmienie, jak ducha traktatu, państwa nie mogą uznawać pierwszeństwa przed porządkiem prawnym, jaki przyjęły na zasadach wzajemności, jednostronnego, późniejszego przepisu, którego w związku z tym nie mogą temu porządkowi prawnemu przeciwstawiać;

moc wiążąca prawa wspólnotowego nie może bowiem różnić się w poszczególnych państwach w zależności od ich późniejszego wewnętrznego ustawodawstwa, gdyż zagroziłoby to realizacji celów traktatu, o której mowa w art. 5 akapit drugi, i powodowałoby dyskryminację zabronioną na mocy art. 7;

że zobowiązania podjęte na podstawie traktatu ustanawiającego Wspólnotę nie miałyby charakteru bezwarunkowego, lecz jedynie ewentualny, gdyby mogły zostać zakwestionowane w drodze późniejszych aktów ustawodawczych umawiających się stron;

że prawo do jednostronnego działania jest państwom członkowskim przyznawane jedynie na mocy wyraźnego, szczególnego postanowienia (na przykład art. 15, art. 93 ust. 3, art. 223-225);

że ponadto wnioski państw o przyznanie odstępstw poddane są procedurom zezwoleniowym (na przykład art. 8 ust. 4, art. 17 ust. 4, art. 25, 26, 73, art. 93 ust. 2 akapit trzeci i art. 226), które byłyby bezprzedmiotowe, gdyby państwa te mogły zwolnić się ze swoich zobowiązań za pomocą zwykłej ustawy;

zważywszy, że pierwszeństwo prawa wspólnotowego znajduje potwierdzenie w art. 189, zgodnie z którym rozporządzenie „wiąże w całości” i jest „bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich”;

że postanowienie to, do którego nie zgłoszono zastrzeżeń, zostałoby pozbawione skuteczności, gdyby jego skutki mogły zostać jednostronnie cofnięte przez jedno z państw w drodze aktu ustawodawczego, który miałby moc wyższą od aktów wspólnotowych;

zważywszy, że jak wynika z całości powyższych rozważań, prawu utworzonemu na podstawie traktatu, pochodzącemu z niezależnego źródła, nie można, ze względu na jego wynikającą stąd szczególną naturę, przeciwstawiać w postępowaniu sądowym jakiegokolwiek wewnętrznego aktu prawnego, gdyż oznaczałoby to utratę przez to prawo charakteru wspólnotowego i zakwestionowanie samych podstaw prawnych Wspólnoty;

że wskutek dokonanego przez państwa przeniesienia, z ich wewnętrznych porządków prawnych do wspólnotowego porządku prawnego, praw i obowiązków odpowiadających postanowieniom traktatu, nastąpiło ostateczne ograniczenie ich praw suwerennych, którego nie może podważyć późniejszy akt jednostronny sprzeczny z istotą Wspólnoty (...)”


Wyszukiwarka