URZĄDZENIA ELETRYCZNE W OBIEKTACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM

Bywają pomieszczenia i miejsca na wolnym powietrzu, w których przechowuje się bądź przerabia się w dużych ilościach substancje tworzące mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Są to np. liczne oddziały zakładów przemysłu chemicznego, a nawet całe kombinaty chemiczne (rafinerie), wytwórnie gazów technicznych, magazyny paliw płynnych. W obiektach takich, mimo stosowania różnych środków zapobiegawczych, np. zupełnie zamkniętych urządzeń technologicznych lub wentylacji, może do^śc do powslama mzcszamny wybuchowe^. Nze powinno ^ednak dojść do wybuchu, a więc me powinno dojść do zapłonu mieszaniny wybuchowej.

W miejscach zagrożonych wybuchem nie wolno zatem posługiwać się otwartym ogniem, np. me wolno w Tiich palić papierosów Wszelkie urządzenia techmczine, również urządzenia elektryczne, instalowane w miejscach zagrożonych wybuchem powinny być tak wykonane, aby me mogły — przez zaiskrzenie lub silne nagrzewanie się wywołać zapłonu mieszaniny wybuchowej.

Sprzęt elektryczny w wykonaniu przeciwwybuchowym powinien być tak skonstruowany, by jego zewnętrzne części me nagrzewały się niebezpiecznie ani w czasie normalnej pracy, ani w różnych stanach zakłóceniowych. To jednak me wystarcza.

We wnętrzu korpusów i osłon bywają części silnie nagrzewające się i bywają zestyki, na których pali się łuk elektryczny. Mimo iż osłony sprzętu są szczelnie zamykane, przez nieuniknione nieszczelności odbywa się wymiana powietrza i palnych substancji między ach wnętrzem a otoczeniem. O zupełnej szczelności można marzyć, ale w otwieranej osłonie zapewnić jej nie można. Istnieje zatem groźba wytworzenia siię mieszaniny wybuchowej we wnętrzu osłony, w pobliżu silnie. nagrzewających się i iskrzących części. Trzeba zatem usunąć tę groźbę (rys. 10.5a, b, c) albo opanować jej skutki (rys. 10.5d).

Niektóre przykłady praktycznej realizacji powyższych zaleceń przedstawiono na rys. 10.5. W budowie sprzętu (np. transformatorów) z osłoną piaskową (rys. 10.5a) piasek całkowicie wypełniający wnętrze nie pozostawia miejsca na wytworzenie się mieszaniny wybuchowej. Palne substancje nie przedostają się w ogóle do wnętrza sprzętu z osłoną gazową pod ciśnieniem (rys. 10.5b), bo jest tam stale utrzymywane nadciśnienie; dzięki temu ruch gazów odbywa się tylko w jednym kierunku, z wnętrza do otoczenia. Do wnętrza osłony przewietrzanej (rys. 10.5c) palne substancje mogą się przedostawać, ale natychmiast są wywiewane i nie mogą wytworzyć mieszaniny wybuchowej; powietrze do przewietrzania osłony jest oczywiście pobierane z miejsc nie zagrożonych wybuchem. Wreszcie, do wnętrza osłony ognioszczelnej (rys. 10.5d, 10.6) mogą się przedostawać palne substancje, może tam powstać mieszanina wybuchowa i może tam nastąpić wybuch. Jest on jednak niegroźny, bo:

a) osłona ognioszczelna wytrzymuje skutki wybuchu nie doznając trwałych odkształceń,

b) wydmuchiwany na zewnątrz płomień jest tak skierowany i tak ochłodzony przez ścianki szczeliny, że nie może spowodować wybuchu mieszaniny wybuchowej na zewnątrz osłony; w tym celu szczeliny powinny stale zachowywać ściśle określone wymiary (długość i prześwit), a ich ścianki nie powinny mieć żadnych rys, szczerb lub innych uszkodzeń.

Oprócz oznaczenia rodzaju budowy sprzęt w wykonaniu przeciwwybuchowym ma oznaczenia informujące o mieszaninach wybuchowych, przy których może być stosowany. W miejscach zagrożonych wybuchem obowiązują bardzo surowe przepisy wykonania i eksploatacji urządzeń elektrycznych. Do takich prac dopuszcza się elektryków dopiero po specjalnym przeszkoleniu. Obowiązują też zaostrzone wymagania odnośnie do ochrony odgromowej takich obiektów. Określenie sprzęt w wykonaniu przeciwwybuchowym i symbol Ex bynajmniej nie ozn że sprzęt może być używany do wszystkich miejsc zagrożenia wybuchem.

---