Lektura 1

„ Badania w pracy socjalnej/ społecznej” Hetka.

TEZA: Pomoc w rozwoju osobom starszym oraz modyfikacje ich środowiska by pobudzało do rozwoju.

Praca socjalna- działanie praktyczne na rzecz innych osób. Profesja polegaac an wykonywaniu tych działań. Praca socjalna z osobą starszą- działanie praktyczne podejmowane w ramach działania z zakresu pomocy społ. na rzecz seniora, który jest w sytuacji dla niego trudnej. Kompensacja, opieka, pomoc- zależy od problemu seniora. Praca z osobą starszą i jego otoczeniem. Cel- stwarzanie optymalnych warunków do pełnego rozwoju i pomyślnego starzenia. Osoba starsza, świadoma, chętna, aktywna, kreator. Szczegółowa diagnoza potrzeb, szczegółowe rozpoznanie środowiska seniora.Profilaktyka. Praca z indywidualnym przypadkiem.

Lektura 2

Aleksander Kamiński i jego twórczość pedagogiczna. Dyskusja o przeszłości wobec teraźniejszości i przyszłości; red. E. Marynowicz - Hetka, H. Kubicka, M. Granosik

1. Ewa Cyrańska, „Etos wychowawcy w ujęciu Aleksandra Kamińskiego”

Istnieją trzy typy wychowania: pierwszy z nich to indywidualny kontakt wychowawcy z wychowankiem, drugi to wychowanie zespołowe w grupie zaktywizowanej zespołowo a trzeci dotyczy wychowania w toku ulepszania środowiska jego siłami. Aleksander Kamiński uważa, że dla pedagogiki społecznej najlepszym jest trzeci rodzaj wychowania. Stosunek indywidualny z wychowankiem oraz wychowanie zespołowe są pomocne wobec procesu ulepszania środowiska. Istotna jest aktywna współpraca ludzi i placówek w celu czynienia swego środowiska bardziej wartościowszym, pełniejszym, kulturalniejszym etc. Należy podkreślić też, że umiejętność zachowania własnego „ja” w procesie współdziałania jest tak samo ważna jak szanownie relacji „ja - ty” oraz „my”. Świadome uczestnictwo w aktywnie działającej grupie odznacza się tym, że człowiek działając wspólnie z innymi zachowuje swoją wyjątkowość oraz należy do wspólnoty działania.

Aleksander Kamiński proponuje typy wychowawcy na podstawie różnych kryteriów. Pierwsze z nich to kompetencje i charakter zatrudnienia. Odnosi się ono do wychowawców zawodowych - etatowych, odróżniających się posiadaniem umiejętności i wiedzy zdobytych podczas kształcenia oraz dyspozycyjnością organizacyjną.

Do drugiej kategorii zaliczani są ludzie dobrej woli, społecznicy, którzy cechowani są bezinteresownością, zapałem, gorliwością oraz zaangażowaniem emocjonalnym w podejmowanej działalności społecznej. Kamiński podkreśla, że brak odpowiednich kwalifikacji i umiejętności w tym przypadku jest uzupełniany wymienionymi cechami. Dodaje on, że najlepszą sytuacją byłoby zdobywanie przez nich wiedzy i samokształcenie, lecz bez żadnych zmian w zaangażowaniu.

Pedagogika społeczna rozszerza pojęcie wychowawcy, poza nauczycielami, również i na inne zawody, między innymi na takie jak: lekarze, policjanci, pielęgniarki, pracownicy socjalni, którzy swoje stanowiska i działania wykorzystują w celu kształtowania postaw społecznych, współdziałania. Ta ostatnia grupa określana jest prze Kamińskiego jako inicjatorów ulepszania środowisk lokalnych. W działaniach z indywidualnym przypadkiem powinni oni zwracać szczególną uwagę na działania psycho - wychowawcze, które przyczynia się do aktywizowania jednostki i jej rodziny. Radzi im by uwalniali ludzi od poczucia samotności, bezradności, braku sensu, by budzili siły, które pomogą im ujawnić zdolności i talenty, przyczynią się do radości i szczęścia. W pracy z grupą, wychowawca powinien odznaczać się umiejętnościami przewodzenia, przodowania oraz odpowiedniego podejścia do grupy jako całości.

Zdaniem Kamińskiego, w każdym z przypadków wychowawca ma być nośnikiem wiedzy, musi posiadać umiejętności i kompetencje w zakresie swojej działalności, powinien być życzliwy, komunikatywny, umieć wpływać pozytywnie na innych. Ponadto wielką rolę odgrywają też ich postawy, zaangażowanie emocjonalne, podejście do wykonywanej pracy.

2. Małgorzata Ciczkowska- Giedziun „Osiedle mieszkaniowe jako przestrzeń życiowa dzieci i młodzieży ( funkcje, oferta usługowa, rozwiązania modelowe)”

TEZA: Osiedle mieszkaniowe jest nieodłącznym elementem miast, stanowiąc środowisko lokalne dla jego mieszkańców i tworzących się tu różnorodnych więzi społecznych

- osiedle mieszkaniowe „osiedle Jaroty w Olsztynie” umacnia więzi sąsiedzkie oraz tendencje do angażowania jednostki w sprawy i kontakty społeczne

- w skład osiedla wchodzą różnorakie placówki i urządzenia osiedlowe, które nie tylko stanowią teren kontaktów między ludzkich, lecz służą rozwijaniu aktywności kulturalnej innych form rekreacji

- osiedle powinno mieć określona przestrzeń, wyodrębnioną np. pasem zieleni, drogami komunikacyjnymi. Liczba mieszkańców nie powinna przekraczać 12 tyś., najkorzystniejsze- 5 tyś. Pozwala to na tworzenie silniejszej więzi patriotyzmu osiedlowego i poczucia wspólnoty sąsiedzkiej

- istotny walor- małe punkty usługowe, które ułatwiają styczności między ludzkie, zmniejszając dystans społeczny

- osiedle mieszkaniowe spełnia funkcje: mieszkaniową, ekonomiczną, integracyjną. Najważniejszą z punktu widzenia pedagogiki jest funkcja opiekuńczo- wychowawcza, która wiąże się z kształtowaniem optymalnych warunków życiowych mieszkańców oraz zapewnieniem poczucia bezpieczeństwa i opieki mieszkańców, wyrównywanie i podnoszenie na wyższy poziom szans rozwojowych i życiowych młodego człowieka.

- inne funkcje to: kulturalno- oświatowa, rekreacyjno- wypoczynkowa oraz związana z działalnością samorządu mieszkańców

- duże znaczenie na funkcjonowanie osiedla mają tu:

• Szkoły- organizowane są zabawy, wycieczki, konkursy wewnątrz świetlicowe, zajęcia korekcyjno- wyrównawcze- j.polski, matematyka. Odbywają się 2x w tygodniu po 45 min. Skupia się na organizowaniu dodatkowych indywidualnych zajęć z uczniem oraz pracy w kołach zainteresowań

• Przedszkola- zajęcia wyrównawcze. Zajęcia dodatkowe ( j. angielski, rytmika, taniec towarzyski, plastyka)

• Ośrodek wsparcia dzieci i młodzieży- zajęcia terapeutyczne, plastyczne, techniczne, komputerowe, rajdy, koncerty

• Placówka „śmieszek”- 2-5 r.ż. rytmika, j. angielski, wyjścia do teatru lalek i do miejsc gier i zabaw, skupia się aktywność wokół gier i zabaw edukacyjnych edukacyjnych wykorzystaniem komputerów, na nauce czytania i pisania dostosowanej do wieku rozwojowego dzieci, na zajęciach plastycznych

• „szkoła dla rodziców”- stwarza możliwość uczenia się i doskonalenia umiejętności wychowawczych

Realizacja funkcji opiekuńczo-wychowawczej jest szczególnie istotna w osiedlach nowo tworzonych. Zapewnienie odpowiedniej bazy instytucjonalnej i współpracy środowisku lokalnym staje się priorytetową kwestią.

3. TEZA: Pedagogiczna twórczość A. Kamińskiego źródłem dyskusji i polemiki

Książka ta ukazała się z okazji100 rocznicy urodzin Kamińskiego. Wszechstronnie ukazywano jego osobę oraz poglądy pedagogiczne, refleksją objęto różnorodne obszary jego naukowej i społecznej działalności. W refleksji tej wzięło udział bardzo wiele osób, reprezentujących różne dziedziny, różne podejścia do pedagogiki, różne pokolenia.

Założenie ksiązki jest takie, iż warunkiem rozwoju nauki jest kontynuacja, kumulowanie wiedzy, która powinna być analizą, czasem sporem, wyciąganiem nowych wniosków z istniejących przesłanek, ale przede wszystkim stawianiem nowych pytań , na które będzie się szukać odpowiedzi. Praca stwarza możliwość refleksji nad koncepcjami pedagogicznymi Kamińskiego. Ksiązka stanowi ocenę twórczości i dorobku Kamińskiego. Można w niej odnaleźć 3 grupy tekstów:

• Zbiór tych prezentacji, w których bezkrytycznie podkreślone jest znaczenie i doniosłość dorobku Kamińskiego, została tam pominięta krytyka, wątki kontrowersyjne nie zostają podejmowane, podkreśla się zgodność teorii i praktyki

• Zbiór tekstów pokazujących wartość jego spuścizny, nie unikające krytycznej ocenie jej przydatności współczesnej. Koncepcje Kamińskiego są rekonstruowane. Ukazano negatywne oceny w odniesieniu do jego twórczości. Stosowane są zabiegi taktownościowe - ukazanie wielkości osoby mistrza, jego twórczości, autorzy starają się nie urazić kontynuatorów Kamińskiego. Widać też zabiegi usprawiedliwiające wobec krytyków np. poprzez ukazywanie na kontekst polityczno-społeczny.

• Opracowanie pokazujące wyłącznie słabość i nieaktualność wybranych wątków koncepcji Kamińskiego. Odnoszą się one do wyraźnie sprecyzowanego fragmentu twórczości. Odniesienie to ma charakter porównawczy ze swoim poglądem, wskazuje na słabość omawianych koncepcji.

Silna grupa pierwszych tekstów świadczy o tym, że Kamiński widziany jako wzór do naśladowania. Zwrócono uwagę na dzielność, która w koncepcjach wychowawczych zajmuje ważne miejsce rozumiane jako cecha charakteru, zadanie, służba. Dzielność człowieka wpływa na siłę kraju. Wątkiem, który jest istotny także współcześnie to czas wolny, który spełnia funkcję odpoczynku, zabawy i pracy nad sobą. Aktualizację rozumianego przez Kamińskiego czasu wolnego można znaleźć pod warunkiem wprowadzenia w polityce zmian. Takie samo zagadnienie pedagogiki społecznej jest niezwykle interesujące i aktualne.

Książka zawiera wiele poglądów, które świadczą o jego wybitnej twórczości. Wątki są nadal aktualne, ciągle do nich powracamy, odkrywamy na nowo i zastanawiamy się, czy coś zmienić. Jest to niewątpliwie kontynuacja stanowiąca o rozwoju nauki.

Lektura 3

Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna. A. Kamiński

1. TEZA: Praca stanowi próbę usystematyzowania przedstawienia pedagogiki społecznej.

Rozdział I, „Pedagogika społeczna” przedstawia genezę pedagogiki społecznej, określa jej miejsce wśród innych nauk, jak również jej ogólną charakterystykę. Pedagogika społeczna jako dyscyplina naukowa zajmuje się osobami i zbiorowościami w każdym wieku, wymagającymi opieki lub pomocy w rozwoju, jak również instytucjami, które zostały powołane do wykonywania tych zadań. W jej skład wchodzą: pedagogika opiekuńcaza, teoria pracy socjalnej, teoria pracy kulturalno - wychowawczej, teoria wychowania pozaszkolnego.

W rozdziale II A. Kamiński omówił pojęcia, stanowiące podstawę teoretyczną pedagogiki społecznej. Zajął się m.in. wychowanie, środowiskiem życia i jego przetwarzaniem, rozpatrzył potrzeby ludzkie, zarówno z punktu widzenia jednostki, jak i całego społeczeństwa. Odniósł się również do pojęć normy, wskaźnika czy modelu, a co za tym idzie określił definicje wzoru i wzorca. Zajął się również problemem diagnozy społecznej, która w prosty sposób prowadzi do pojęć kompensacja, opieka, pomoc czy wspieranie rozwoju, które są podstawowymi zdaniami pedagogiki społecznej. Zajął się również problemem pracowników społecznych, ich wykształcenia i kompetencji.

Kontynuował również zapoczątkowane przez Helenę Radlińską rozważania dotyczące wieku społecznego i jego znaczenia w rozwoju biosocjokulturowym.

A. Kamiński stworzył „kompendium wiedzy” o pedagogice społecznej, omawiając jej podstawowe pojęcia i tworząc bazę pojęciową, która jest niezwykle cenna dla dzisiejszej nauki. Ujednolicone pojęcia, określone kryteria i ściśle zarysowany przedmiot badań ułatwiają to, by pedagogika społeczna stała się z dziedziny praktycznego życia stała się zinstytucjonalizowaną dyscypliną naukową.

2. TEZA: Szkoła na wszystkich etapach nauczania- drugim domem ucznia.

Ważną rolę w rozwoju młodego człowieka pełni szkoła, najwięcej uwagi poświęcamy nauczaniu w szkole podstawowej, gdyż jest to pierwszy etap zdobywania wiedzy i wychowania w grupie społecznej. Tutaj też uwidaczniają się zdolności i umiejętności młodego osobnika, jego wysiłki intelektualne i postawy moralne. Obecna szkoła podstawowa stała się jednak typowa szkołą powszechna, która jedynie uczy , a nie wychwytuje i rozwija możliwości zdolnych uczniów. Trzyletni okres gimnazjum całkowicie zaprzepaszcza nabyte wzorce szkoły podstawowej. Wiek buntu i wielokrotnie agresji młodego człowieka zmienia jego postawę do sensu i znaczenia zdobywania wiedzy, dopiero okres szkoły ponad gimnazjalnej zmusza młodego człowieka do zastanowienia się nad swoją przyszłością , jest to czas świadomego wyboru.

Wiele błędów popełniono likwidując lub ograniczając z programów szkolnych zajęcia artystyczne, które nie tylko rozwijały wartości estetyczne wśród młodzieży ale dawały możliwość odprężenia miedzy zajęciami wymagającymi większej uwagi. Wszelkiego rodzaju konkursy artystyczne lub tez imprezy szkolne, zacieśniały więzi społeczne między uczniami, z czego skutecznie rezygnowano w miarę lat tworząc zimny i niechciany klimat szkoły. W połączeniu jeszcze ze złym przygotowaniem do pracy kadry pedagogicznej , powstaje nam smutny obraz obecnej placówki szkolnej.

Takie warunki zmuszają pedagogikę społeczną do poszukiwania nowych koncepcji szkoły adekwatnej do potrzeb nowoczesności. Przede wszystkim ma być to szkoła:

- wychowująca poprzez koła zainteresowań, aktywność ucznia w zajęciach pozalekcyjnych artystycznych, krajoznawczo - turystycznych, uczestnictwa w pozalekcyjnych zajęciach sportowych, olimpiadach ( ułatwiona praca nauczyciela, ponieważ ten typ szkoły zacieśnia więzi i przezwycięża kłopoty i trudności wychowawcze )

- opiekuńcza , tu dużą rolę odgrywa wychowawca klasy, który poznając środowisko ucznia w odpowiednim momencie powinien reagować i szukać współpracy z pedagogiem socjalnym, psychologiem, socjologiem, opiekunem społecznym, lekarzem czy też dentystą.

- osiedlowa inaczej środowiskowa czyli bliskość miejsca zamieszkania, znajomość społeczności lokalnej, co wzmaga zainteresowanie szkołą władz lokalnych, rodziców

Jednym słowem szkoła na wszystkich jej etapach nauczania : podstawowym, gimnazjalnym i ponad gimnazjalnym powinna być drugim domem ucznia, nie tylko miejscem zimnego wpajania wiedzy , a przede wszystkim placówką stwarzają poczucie bezpieczeństwa, dobrze wychowującą młode pokolenia w świadomości zaangażowania w ten proces nie tylko nauczycieli ale rodziców i lokalne instytucje.

3. TEZA: czas wolny jako forma aktywności człowieka realizowana w różnych kręgach środowiskowych

A. Kamiński jest jednym z głównych przedstawicieli pedagogiki społecznej. W książce „Funkcje pedagogiki społecznej” zawarł wątek czasu wolnego, który jest niezwykle ważny we współczesnym świecie. Kamiński poświęca problematyce czasu wolnego wiele miejsca i uwagi.

Czas wolny w ujęciu Kamińskiego to ta cześć czasu, która nie jest zajęta poprzez pracę, naukę, zaspokojenie potrzeb fizjologicznych, czy stałe obowiązki domowe. Człowiek posiadający czas wolny może go dobrowolnie wykorzystać i wypełnić odpoczynkiem, zabawą lub pracą nad sobą dla własnego rozwoju.

Każdą z tych funkcji jednostka powinna równocześnie powinna wdrażać do swojego życia. Dzięki odpoczynkowi człowiek może odreagować zmęczenie, w spokoju, ciszy czy kontemplacji, więc podejmuje pewną aktywność. Zabawa także jest formą aktywności - wyraża potrzebę ruchu, ekspresji, doznań i przygody. Praca nad sobą kształtuje u człowieka osobowość intelektualną, fizyczną i moralną, dzięki udziałowi w wielu placówkach kulturowo-oświatowych.

Człowiek spędza czas wolny w różnych kręgach środowiskowych - w rodzinie, szkole, grupach rówieśniczych oraz w różnych placówkach kulturowych. To właśnie tam podejmuje aktywność. Doniosłą rolę spełnia na pewno rodzina, bo kształtuje dzieci fundamenty odpoczywania, zabawy i pracy nad sobą. To rodzina jako najbliższe środowisko człowieka powinna wskazywać dziecku, gdzie może aktywnie spędzać wolny czas. Także szkoła musi rozumieć, że jej zadaniem jest nie tylko wychowywanie do pracy i zawodu, lecz także do wczasowania. Nauczyciele realizują tą doniosłość nauczają, ale także zaszczepiając w młodych zainteresowania książką, filmem, sztuką teatralną. Szkoła stwarza młodym także inne możliwości spędzania czasu wolnego tworząc pozalekcyjne formy aktywności - koła zainteresowań, stowarzyszenia uczniowskie, drużyny sportowe.

Wolny czas człowiek może spędzać również w wielu placówkach do tego powołanych - w domach kultury, gdzie można brać udział w różnych zajęciach, w klubach, świetlicach czy ogrodach jordanowskich. Te placówki są możliwością rekreacji oraz rozwijają osobowość, intelekt oraz zainteresowania młodych ludzi. Praktykuje się także sport jako formę aktywności oraz turystykę, gdyż mają one pozytywny wpływ na zdrowie każdego człowieka.

Myślę, że czas wolny stanowi ważny element życia każdego człowieka i jest istotną formą jego aktywności.

Lektura 4

Pedagogika społeczna. Wykład. Podręcznik akademicki t.1 Ewa Marynowicz - Hetka

1. TEZA:

Podręcznik pełni funkcję informacyjną oraz funkcję stymulującą do debaty na tematy społeczno-pedagogiczne. Przedstawiony został w miarę spójny pogląd na pedagogikę społeczną jako dyscyplinę oraz na pedagogikę społeczną jako orientację działania i równocześnie zaprezentowanie innych ważnych stanowisk teoretycznych oraz problemów praktyki.

W pierwszej części przedstawione są postawy ontologiczne, epistemologiczne i aksjologiczne prezentowanego punktu widzenia na pedagogikę społeczną. W niej także znajdują się uwagi odnoszące się do terminologii, do metodologii, do związków z innymi dyscyplinami. Całość jest tak skonstruowana, aby odnosząc się do bogatego dorobku pedagogiki społecznej, a zwłaszcza jej początków, prezentować zagadnienia w aktualnym kontekście społecznym i w obecnym dyskursie.

Druga część pracy ma przybliżyć czytelnikowi społeczno-pedagogiczną perspektywę orientowania działania w odniesieniu do różnych obszarów, w których działa pedagog społeczny - najogólniej określanych tutaj jako obszar edukacji i obszar pracy socjalnej, nabierającej wymiaru pracy społecznej.

W całej pracy przewija się stanowisko, że pedagogika społeczna, będąc refleksją nad praktyką (nad działaniem w obszarze praktyki), może mieć wiele odmian interpretacji teoretycznej tej praktyki, które są uzależnione od odniesień teoretycznych podmiotu działającego, od kontekstu społecznego i jego zmian, od innych czynników, nie zawsze możliwych do wyodrębnienia z uwagi na wieloaspektowość analizowanej materii. W tej sytuacji można mówić o wielu pedagogikach społecznych, o jej odmianach.

2. Hanna Kubika „Brak pracy- przykład zjawiska społeczno- kulturowego i praktyka społeczna”

TEZA: : brak pracy stanowi negatywny czynnik w wymiarze indywidualnym jak i społecznym

- zmiana tożsamości społecznej

- bezrobocie potęguje konfliktowość i popycha do różnych uzależnień- uzależnień mężczyzn obserwuje się poczucie niezadowolenia z wywiązania się z zadań żywiciela, opiekuna rodziny, zaś kobiety nie postrzega się jako bezrobotnej- zajmują się prowadzeniem gospodarstwa domowego.

- traci się pozytywną ocenę rzeczywistości, co ma negatywny wpływ na funkcjonowanie jednostki

- pojawia się również niechęć do kontaktów ze znajomymi i przyjaciółmi

- brak pracy powoduje także, że jednostka czuje się gorsza, słabsza, uzależniona od innych

- pojawia się przeświadczenie, iż nie wiele zależy od własnych aktywności

- dzieci wywodzące się z biednych rodzin, napotykają na trudności w szkole. W większym stopniu odczuwają lęk i smutek wywołany niedostatkiem materialnym ( brak przyborów szkolnych, niemożność uczestniczenia w wycieczkach)

- atmosfera wywołana utratą czy brakiem pracy rzutuje negatywnie na rozwój społeczno-emocjonalny dziecka

- trudna sytuacja materialna powoduje, iż stopniowo rezygnują z zaspokajania innych potrzeb niż bytowych ( ograniczenie wydatków na żywność). Jest to poważnie zagrożenie rozwoju społeczno-kulturalnego rodziny

- spędzanie wolnego czasu przed TV

- niepewność stworzenia odpowiednich warunków dla zaspokojenia potrzeb edukacyjnych dzieci (brak pieniędzy)

- brak pieniędzy pieniędzy pracy powoduje także częste kłótnie pomiędzy małżonkami

- odwoływanie się często do kar fizycznych

- brak pieniędzy w sposób pośredni może oddziaływać na zmniejszenie autorytetu rodziców

- dochodzi do konfliktów między oczekiwaniami dziecka a możliwościami ich zaspokojenia przez rodziców

- dziecko wychowując się w rodzinie bezrobotnej nie ma utrwalonych ról społecznych

- w wymiarze indywidualnym bezrobocie pociąga za sobą brak zaufania we własne siły, utratę pozytywnej samooceny, brak poczucia niezależności

- w wymiarze społecznym dezintegracja rodziny, wzrost liczy konfliktów w rodzinie i środowisku zamieszkania, utrata statusu społeczno- ekonomicznego rodziny

Lektura 5

Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie. Red. T.Pilch, I. Lepalczyk

1. TEZA: Grupa rówieśnicza, jako środowisko wychowawcze.

Grupa, jako zjawisko społeczne jest obecna w refleksji człowieka od czasów Arystotelesa. W „Etyce Nikomachejskiej” ustalił on fundamentalną zasadę istnienia grupy, tej małej-rodzinnej, jak i tej wielkiej-państwa. Jest nią więź przyjaźni łącząca członków jakiejkolwiek zbiorowości, która kwalifikuje się do miana zorganizowanej społeczności. Od badań i koncepcji Durkheima oraz F. Tonniesa rozpoczęła się swoista eksploracja refleksji i badań nad rolą grupy w procesie wychowania.

Szczególną postacią grupy w rozumieniu pedagogicznym są grupy rówieśnicze. Nazwa grupy rówieśnicze odnosi się w pierwszym rzędzie do grup dziecięcych i młodzieżowych. Ale nie jest to uprawnione ograniczenie Grupa rówieśnicza jest to organizm społeczny wyróżniony spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną-wieku, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo. Jest to, więc najczęściej grupa pierwotna, aczkolwiek mogą i występują bogate formy instytucjonalne grup rówieśniczych np. organizacje młodzieżowe, które mają charakter wtórnych, celowych.

Pedagogika społeczna nie może ograniczać swojej uwagi do grup rówieśniczych pierwotnych, jako że w procesie socjalizacji stowarzyszenia i organizacje młodzieżowe, spełniając formalny warunek rówieśnictwa wiekowego, odgrywają rolę wybitną. Ponadto bardzo często te dwie struktury: naturalna grupa rówieśnicza i „intencjonalny” zespół rówieśniczy organizacji młodzieżowej krzyżują się.

Grupa rówieśnicza powstaje spontanicznie, bez zamysłu i ingerencji starszych i swą żywiołowością zagarnia każde dziecko, tworząc naturalne mechanizmy regulujące ich wzajemne zachowania, wewnętrzną organizację i pełniąc doniosłe funkcje wychowawcze wobec jej uczestników. W opinii Floriana Znanieckiego dziecięca grupa rówieśnicza-powstała bez udziału dorosłych jest amorficzna w swym kształcie organizacyjnym. Cechuje ją „prostota ustroju” wewnętrznego. Nie posiadając tradycji, wzorców działania, ani zracjonalizowanych celów dąży głównie do zabawy, do spontanicznego wyładowania energii witalnej bez racjonalnych form i sztywnych rytuałów. Obok spontaniczności zachowań grupy rówieśników oraz organizacyjnej prostoty ustroju, cechuje ich ustawiczna zmienność form życia zbiorowego, zabawy, celów. Wynika to z krzyżowania się w życiu grupy zmiennych i sprzecznych nastawień jej członków: przodownictwa, podporządkowania, rywalizacji, współdziałania. Grupa rówieśnicza zaspokaja niezwykle ważną u dziecka potrzebę przynależności i akceptacji. Jeśli dziecko nie doznaje poczucia akceptacji i przynależności we własnej rodzinie gwałtownie szuka go na zewnątrz, płacąc za nie konformizmem i uległością. Grupa rówieśnicza, szczególnie grupa rówieśnicza młodzieżowa tworzy określoną strukturę stosunków międzyosobniczych. Struktura grupy zawiera, co najmniej 3 elementy tworzące istotę stosunków społecznych grupy:

-układ hierarchii wewnętrznej grupy;

-układ decyzji i system kanałów komunikacyjnych;

-układ i rodzaj więzi między członkami grupy

2. Wielowymiarowa geneza zaburzeń przystosowania społecznego.

L. Pytka, T.Zacharuk

TEZA: Nieprzystosowanie społeczne ma wielowymiarową genezę.

Liczne teorie wyjaśniają pojawienie się i utrzymanie symptomów nieprzystosowania społ. można podzielić je na t. odwołujące się do czynn. egzogennych (wpływ śr.natur.,negat.dośw.) oraz t. cz. endogennych(niekożystne czyn. biol., psychol.)Wyjaśnienia przycz-skut., ale i wyjaś. funkcjonalne lub struk.(strukt.społ. detrmin. zj. patolog.lub do struk. osobowości).W niektórych wyjaśnienia mikro- makrospoł. W ujęciu mikro - śr. rodz., szkolne, rówieśnicze, zawodowe. Autorzy kolejno opisują rolę czynn. środowiskowych, biopsych. I sytuacyjnych, starając się wykazać, że nieprzystosowanie społeczne i jego pochodne uwikłane są w sieć rozmaitych współzależ. Bardziej o char. probabilitywnym niż determistycznym, prostoliniowym. Teza - prawdopod. nieprzystos. społ. Jest tym większe im więcej w życiu czł. Gromadzi się niekożyst. Czynn. Biopsychicznych, środowiskowych i sytuacyjnych(sytuacja pokusy). Ich szczególna kumulacja i intensywność→nieadekwatnie fukcj. w rolach społ., przejawiać postawy antagonistycznodestrukcyjne, wchodzić w konflikty i wybierać zachowania ekstremalne→negat. oceny społ., potępienie oraz izolację i wyobcowanie. W związku z tym w działalności interwencyjnej o char. społ-pedag., opiekuńczym, wychowawczym i terapeutycznym uwzględnić należy 3 typy kontroli(i jej ewentualne zaburzenia)tj. neurologiczną(typ temper., cechy organizmu), psychologiczną(osobowość, poczucie umiejscowienia kontroli)oraz społeczną(powściągi zew., normy prawne, obyczajowe itp.)

3. „Rodzina w świecie współczesnym- jej znacznie dla jednostki i społeczeństwa” Zbigniew Tyszka

TEZA: Rodzina wywiera pozytywny wpływ i ma znaczenie dla jednostki i społeczeństwa.

Rodzina intensywnie uczestniczy w przemianach społecznych. Jest istotnym elementem społecznych interakcji. Dzięki wprowadzeniu technik materialno- usługowych podniósł się znacznie poziom zdrowotności i usprawnione zostało funkcjonowanie gospodarstw domowych.

- zaznaczyła się indywidualizacja członków rodziny

- zaznaczył się rozwój działalności usługowej wspomagający rodziny

- lepsze komfortowe życie

- większa możliwość ruchliwości wyzwalająca aspiracje osobiste

- wzrasta autonomia jednostek wewnątrz rodziny, zwiększa się ich możliwość decydowania o sobie, o swoich losach

- dążność do wysokiej jakości rodzinnego życia

- wzrost przedmałżeńskich kontaktów seksualnych

- zwiększył się zakres swobody młodzieży

- zróżnicowanie aktywności kulturalnej członków rodziny

- rodzina jako zmienna niezależna wpływa na osobowość, funkcjonowanie jednostek

- kształtuje ich losy

- przygotowuje do życia i działań w szybko zmieniającym się społeczeństwie.

4. TEZA: We współczesnym świecie człowiek staje w obliczu wielu zagrożeń, tj. bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, agresja czy nieprzystosowanie społeczne.

„Ubóstwo jako zjawisko społeczne oraz przedmiot pracy socjalnej” J.Boczou, W.Toczyński, A.Zielińska:

• Katastrofalne warunki mieszkaniowe w Polsce są jednym z czynników przyczyniających się do ubóstwa wielu rodzin. Złe warunki mieszkaniowe są źródłem sytuacji patologicznych: wzrostu zachowań, stanów depresyjnych i nerwicowych.

• Państwo polskie broniąc się przed rosnącym wypływem pieniądza ukształtowało poziom płac przeciętnych na poziomie niewiele większym od minimum socjalnego (+ wysokie argumenty).\

• Z badań wynika, że wśród 50 % zakwalifikowanych do sfery ubóstwa występuje syndrom 3 czynników: niski status społeczno-ekonomiczny; zła sytuacja mieszkaniowa, alkoholizm w rodzinie.

• Wyznacznik ubóstwa w Polsce to minimum: niedożywienie, dezorganizacja życia rodziny, zaniedbania w warunkach mieszkaniowych.

• Walka z ubóstwem jest trudna ze względu na to, że jego przyczyny mają wysoce złożoną naturę i zazwyczaj nakładają się na siebie.

„Bezrobocie - nowa kwestia społeczna” - T.Pilch:

• Bezrobocie w Polsce jest zjawiskiem nowym; pojawiło się w 1990 r. wraz z rozpoczęciem procesów transformacji ustrojowej.

• 62 % bezrobotnych to ludzie młodzi - do 35 roku życia.

• Charakterystyczną cechą polskiego bezrobocia jest jego długotrwałość co łączy się z utratą prawa do zasiłku.

• Długotrwałe bezrobocie niesie ze sobą specyficzne problemy psychiczne i społeczne, które odczuwają nie tylko osoby bezrobotne, ale także członkowie ich gospodarstw domowych.
  Bezrobocie powoduje pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i fizycznego; wśród bezrobotnych wzrosła też liczba samobójstw i prób samobójczych, wzrosła także przestępczość, a także liczba rozwodów wśród bezrobotnych (+ alkoholizm, narkomania, prostytucja).

• W skali masowej bezrobocie jest także ogromnym ciężarem dla gospodarki krajowej.

„Agresja i nietolerancja jako mechanizmy zagrożenia ładu społecznego” - T.Pilch:

• człowiek naszego wieku żyje w świecie informacji przepełnionej doniesieniami o powszechności przemocy i agresji, i często sam staje się jej ofiarą. Stąd u przeciętnego człowieka występuje syndrom zagrożenia i zanik poczucia bezpieczeństwa.

• Największe zbrodnie człowieka zrodziły się z nietolerancji, stąd potrzeba tolerancji jako zadania wychowawczego.

• Agresja, przemoc, konflikt i nietolerancja staje się w świadomości współczesnego człowieka elementami społecznego pejzażu, trwałymi komponentami systemu informacji, życia codziennego, a nawet kultury masowej i rozrywki.

Lektura 6

Pedagogika społeczna. Debata. Podręcznik akademicki t2. Ewa Marynowicz - Hetka

1. TEZA: Idea edukacji wielokulturowej.

Od zarania dziejów spotykamy się z innymi. Staramy się z nimi porozumieć, jednakże czasem trudno nam jest zaakceptować osoby, które różnią się od nas. Im więcej występuje różnic, tym częściej tworzy się konflikt. Ostatnimi czasy występuje wiele społeczeństw wielokulturowych dlatego przed systemem edukacji stoi trudne zadanie - edukacja wielokulturowa.

Na początku warto zaznaczyć, iż edukacja wielokulturowa wymaga reformy całego systemu edukacji, łączy się z programem i metodami nauczania. Skupia się na wiedzy, krytyce i działaniu, opierając się na zasadach demokracji. Ma na celu stworzyć warunki współpracy i równowagi w społeczeństwie, naprawić krzywdy mniejszości.

W tak rozumianej edukacji należy kształtować odpowiednie postawy kulturowe na poziomie mikro i makro. Po pierwsze musimy kultywować tradycje przodków i szanować własne wartości. Z drugiej strony należy zakrzewiać solidarność i zasady współżycia społecznego, oparte na demokracji, respektować wartości ogólnoludzkie. Tylko dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu się pierwszej dziedziczonej tożsamości możemy kształtować tożsamości wtórne, których może być wiele.

Istotne jest również w edukacji wielokulturowej, by uwrażliwiać uczniów na inność. Ważne jest eliminowanie uprzedzeń i stereotypów. Kluczowym zagadnieniem jest tu percepcja subiektywna inności: lęk przed innym, chęć poznania, zbliżenia, co w efekcie prowadzi porozumienia.

Szczególnie ważna w kształceniu do wielokulturowości jest idea tolerancji, która umożliwia tolerancję i umożliwia otwarcie się na innych. Należy wykształcić w uczniach pozytywny stosunek do inności, jednak bez rezygnacji w własnych wartości. Warto dodać, iż Polska intencję tolerancji ma wbudowaną kulturowo, gdyż zawsze były u nas obecne wpływy zarówno z Zachodu jak i ze Wschodu.

Ciągle powstają nowe programy dotyczące wychowania dla pokoju, które skupiają się na rozwijaniu umiejętności pokojowego współistnienia i współdziałania. Próbuje się również realizować programy, których celem jest wykształcenie postawy refleksyjnej wobec inności, rozwijanie tożsamości otwartej, aktywnie interpretującej rzeczywistość. Należy umożliwić uczniom rozumienie siebie i innych, nauczyć szacunku do własnych wartości i jednocześnie otworzyć na inne.

Podsumowując edukacja wielokulturowa służy połączeniu idei dziedzictwa kulturowego z ideą otwartości wobec innych. Należy dbać o jej rozwój, gdyż dzięki doświadczaniu inności, człowiek wzbogaca własną tożsamość.

2. TEZA: Praktyka andragogiki i gerontologii umożliwia pomyślne przejście prze okres dorosłości i starości.

Starość jest tym etapem życia, który wymaga pomocy i wielkiego osiłku jednostki w rozwoju, w pomyślnym przebiegu starzenia się. Człowiek musi bowiem dokonać wyboru stylu życia. Wybiera formy i nasilenie aktywności. Może być bierny po przejściu na emeryturę, wycofać się z życia społecznego, pozwolić sobie na nic nie robienie, bierne trwanie, ograniczając ruch, kontakty społeczne i minimalizując swoje potrzeby. Wkracza wtedy w patologiczny stan apatii i zaniedbania. Wymaga wsparcia i pomocy, aktywizacji przynajmniej w sferze życia codziennego. Może wybrać określony poziom aktywności. Nie istnieje bowiem jeden styl starzenia się i przystosowania do starości. Postulowany styl starzenia się obejmuje aktywność, uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym dbałość o swoje zdrowie fizyczne, refleksyjność nad celem życia. Paradygmat biograficzny zachęca do analizy przeszłości, powrotu do pozytywnych przeżyć i doznań, do przezywania.

Obecnie edukacja jawi się jako proces cało życiowy, dokonujący się w trakcie życia oraz przez życie. W związku z tym możemy połączyć ją z zagadnieniem pomocy w rozwoju w dorosłości i starości. Pomoc ta dotyczy obrazu siebie jako osoby dorosłej oraz osoby starzejącej się, stojącej wobec zmiany stylu życia, odpowiadającej na podstawowe pytania o sens życia, cel życia i jego zakończenie

Andragogika i gerontologia są dyscyplinami zorientowanymi, obok teorii, na praktykę i poszukiwanie instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych form świadczenia pomocy. Współczesny świat wywiera niepokojącą presję na jednostkę. Człowiek, jeśli nie chce być wykluczonym jeśli nie chce znaleźć się na marginesie społeczności w której żyje musi nieustannie uczyć się, rozwijać swoje kompetencje, pozyskiwać nowe, by nie stać się analfabetą funkcjonalnym.

Gerontologia społeczna wyznacza sobie funkcje edukacyjne. Ma pomagać człowiekowi w osiągnięciu dobrego bilansu życia. Ważną jest aktywna postawa; jednostki wobec własnej osoby. Człowiek, jeśli chce pozytywnie się starzeć, to musi podjąć autoedukację, stać się podmiotem procesu kształcenia. Jednostka sama tyłka może kształtować siebie. Nikt za nią nie może rozwijać się ani uczyć. Może pomóc w uczeniu się, nauczyć uczyć się, ale samo uczenie się i rozwój, wzrost jest procesem samodzielnym. Siebert (2005) przedstawia koncepcję pedagogiki przeżywania, która proponuje różne formy zajęć opartych o działania, uczestnictwo, medytację, przeżywanie, doznawanie wzruszeń estetycznych, np: w trakcie podróży spaceru, zwiedzania zabytków, muzeum, słuchania muzyki i poezji.

Nowy wymiar w andragogice stanowi przygotowanie do starości (Kamiński), do emerytury.....

Pamiętając aksjomat, że za nikogo nie można się rozwijać, że proces rozwoju jest samoistny, zależny i wyzwolony przez daną jednostkę, a inni mogą ją wspomagać, trzeba szanować każdy styl starzenia się. Można jedynie proponować sytuację sprzyjającą rozwojowi kompetencji społecznych, umysłowych i fizycznych. Można wspierać instytucje społeczne i tworzyć nowe instytucje otwarte na potrzeby współczesnego człowieka.

Wersja druga:

Edukacja jest procesem cało życiowym, dokonuje się w trakcie i przez całe życie. Istotnym aspektem jest pomoc w rozwoju w dorosłości i w starości.

Andragogika i gerontologia są dyscyplinami zorientowanymi obok teorii, na praktykę i poszukiwanie instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych form świadczenia pomocy.

Andragogika nie pomija konfliktów i zmagań człowieka ze światem, który zmienia się i przekształca. Koncentruje się na formach, które pomagają je przezwyciężyć, jedna z nich jest np. dydaktyka biograficzna. Analiz biografii spełnia funkcję edukacyjną, terapeutyczną.

Włoski uczony Demetrio uważa, że zmieniający się bardzo szybko współczesny świat wywiera niepokojącą presję na jednostkę.

Człowiek jeśli nie chce być wykluczony i zagubiony, jeśli nie chce znaleźć się na marginesie społeczności, w której żyje, to musi nieustannie uczyć się, rozwijać swoje kompetencje. Życiowe doświadczenie starszego pokolenia okazuje się niewystarczalne dla życia we współczesnym świecie.

Zarówno andragogika jak i gerontologia definiują dorosłość i starość posługując się psychologią i socjologią. Być dorosłym to umiejętność wypełniania podstawowych ról społecznych, panować nad emocjami, umie podnosić kwalifikacje zawodowe, umie dokonywać wyboru wartości moralnych, politycznych. Potrafi określić swoje miejsce w świecie. Jest aktywnym uczestnikiem interakcji społecznych. Rozwija stale swoje kompetencje, wzbogaca wiedze o sobie, świecie i o innych. Jest otwarty na zmiany. Chce się rozwijać.

Rozumie potrzebę doskonalenia się aż do końca życia. Człowiek może się rozwijać przez całe życie, może utrzymywać się na tym samym poziomie lub może cofać się w rozwoju. Jednostki muszą uczyć się nowych działań, aktywności i odrzucać złych zachowań nawyków. Andragogika w tym wymiarze proponuje pomoc np. we Francji, Niemczech, USA: funkcjonują szkoły rodziców. Słynne są szkoły czy kursy dla rodziców prowadzone metodą Gordona. Uczy się tam negocjacji, dialogu z dziećmi etc.

Nowy wymiar w andragogice stanowi przygotowanie do starości, do emerytury. W wychowaniu do starości ważną role zajmuje kształtowanie zainteresowań kulturowych i społecznych. Poszukiwanie zawodu pomocniczego, zajęcia które zastępowałyby pracę zawodową.

Gerontologia społeczna wyznacza sobie funkcję edukacyjną. Ma pomagać człowiekowi w osiągnięciu dobrego bilansu życia. Człowiek jeśli chce pozytywnie się starzeć, to musi podjąć auto edukację, musi rozszerzać swoje kompetencje, analizować przeżycia. Obszarem głęboko zakorzenionym w andragogice zwłaszcza w teorii edukacji permanentnej są formy zawodowego kształcenia dorosłych. Odświeżanie wiedzy i umiejętności.

Jeśli uznamy że człowiek jest istotą biologiczno- psychologiczno-społeczną to dbałość o zdrowie, o biologiczne wymiary bytu ludzkiego stają się bardzo ważnym elementem edukacji pro zdrowotnej i gerontologii. Wyraża je wiele wskazań zalecających zdrowy styl życia, ruch, gimnastyka, zdrowa dieta. Dobre zdrowie-dobre samopoczucie

Starość jest tym etapem życia która wymaga pomocy i wielkiego wysiłku jednostki w rozwoju, w pomyślnym przebiegu starości. Postulowany styl starzenia się obejmuje aktywność uczestników w życiu społ. i kult., dbałość o swoje zdrowie fizyczne. Paradygmat biograficzny zachęca do analizy przeszłości, powrotu do pozytywnych przeżyć i doznań. Teoria gerotranscendencji - wskazuje wymiar aktywności aż do śmierci. Jednostka zdrowa psych., świadoma, która zaakceptowała pozytywne myślenie może budować świat swoich przeżyć na kontemplacji, wierze, akceptacji siebie i świata.

Instytucjonalne formy oświaty dorosłych i placówek gerontologicznych:

-szkoły różnych poziomów i kursy dla dorosłych, określane jako instytucje drugiej szansy

-system kształcenia na odległość- system korespondencyjny, multimedialny, internetowy

-seminaria w weekendy

-kluby

-formy studyjne

-staże

-stowarzyszenia np. religijne, związek kombatantów

-UTW

-dom opieki społecznej

Formy nieinstytucjonalne choć instytucje są potrzebne do ich powstania:

-książki ( czytelnictwo)

-biblioterapia

-audycje radiowe i telewizyjne

-podróże

Edukacja jako pomoc w rozwoju wywodzi się z teorii pedagogiki społecznej w postrzeganiu wychowania jako procesu cało życiowego. Pomoc ma przyczynić się do pomyślnego, harmonijnego rozwoju wrastania w kulturę i w rezultacie pomyślnego przebiegu życia

Lektura 7

Pedagogika społeczna, dokonania- aktualności -perspektywy. Red. S.Kawula

1. Stanisław Kawula „Pedagogika społeczna w ujęciu Aleksandra Kamińskiego”

Aleksander Kamiński zajmował się w swojej działalności wieloma aspektami pedagogiki społecznej. Stanisław Kawula opisał niektóre zagadnienia, które wybitny pedagog poruszał w swych dziełach. Jednym z nich był postulat iż należy poszerzyć zakres wychowania intencjonalnego. Tezę tę popierał w rozdziale zatytułowanym „Pedagogika społeczna w ujęciu Aleksandra Kamińskiego” znajdującym się w pracy Pedagogika społeczna - dokonania-aktualność-perspektywy.

Kamiński uważał iż wychowanie ma się odbywać nie tylko w rodzinie, szkole czy specjalistycznych placówkach, ale również w takich instytucjach jak szpitale, zakłady pracy, społeczności sąsiedzkie, schroniska turystyczne. A czym według wybitnego pedagoga jest proces wychowania? Przede wszystkim to funkcja życia społecznego człowieka w różnych kręgach, proces odbywający się w bezpośrednich i pośrednich kontaktach międzyludzkich, obejmujący wszystkie etapy życia człowieka.

Kamiński pisał iż z procesem wychowania głęboko powiązane są środowisko i jego wpływy. Zajmował się on problematyką środowiska wychowawczego, które traktował jako zespół dyrektyw działających na wychowanka i warunkujących jego rozwój. Wyróżnił w nim instytucje wychowujące takie jak szkoła czy placówki opiekuńczo-wychowawcze oraz środowiska naturalne, które także pełnią rolę wychowującą. Korzystna byłaby sytuacja, w której środowisko naturalne jakim jest rodzina stała się polem celowych a nie jak dotąd nieintencjonalnych działań wychowawczych. Jest to kolejny sposób na poszerzenie zakresu wychowania intencjonalnego. Jest on możliwy do zrealizowania między innymi w przypadku współpracy szkoły z najbliższym środowiskiem wychowawczym.

Stanisław Kawula pisze o tym co tak właściwie wpływa na owe rozszerzenie środowisk wychowania intencjonalnego. Znaczenie ma tu przede wszystkim przyspieszenie postrzegania indywidualnych potrzeb społecznych oraz innowacyjne działania władz w tym zakresie.

Podsumowując istnieje wiele środowisk, placówek, instytucji, które pełnią bezpośrednią czy pośrednią rolę w wychowaniu. Według Kamińskiego należy poszerzać kręgi wychowania instytucjonalnego, gdyż w istocie proces wychowania odbywa się w różnych sytuacjach życiowych i na wszystkich jego etapach.

2. Artykuł A.Olubińskiego- „Siły społ.jako kluczowa kategoria pedagogiki społecznej”.

siły społ (Radlińska) - zespół określonych czynników i wartości funkcj.w środowisku w postaci jednostkowych lub zbiorowych, janwych lub ukrutyvh uzdolnień wyrażajacych się w poztywnym działaniu.

U źródłem polskiej koncepcji sił społ. leżał motyw wyzwoleńczy-patriotyczny

. Zaczeło funkcjonować w :socjologii wychow.,psychol.społ., czy pracy socjalnej

Kamiński kojarzył siły z aspiracjami, ążeniami oraz postawami działaczy społ i zbiorową aktywnośćią oraz pragnieniami

Znaniecki: do analizy teorii wychow. „siły społ - oznaczenie zolności członków do wprowadzenia zmain w ustroju, względnie zapobieżenia zmianom które inni członkowie zamerzają wprowadzić”

Kojarzy siły społ z dążeniem indyw. lub zbiorowym, które wywołują zmianę lub zmianie przeciwdziała

Chałasiński-używał pojęcia sił podczas badań nad procesami upodmiotawiania klasy chłopskiej, fukcj.społ lokalnej i tworzeniem teorii wychowującej społ.

W pracy socjalnej stosuje się pojecie wzmocnienia - sposób w jaki ludzie, instyt. i społecznośc uzyskują panowanie nad swoim życiem.

Siły społ a pedagog sens środowiska wychow.

Rola pedagoga społ/ to wyszukiwanie sił ukrytych lub lub pobudzania sił mniej aktywnych i do odpowiedniego kierowania aktywności oraz energii tkwiącej w siłąch silnych. Ważny jest też typ charakteru społ (osobowść społ.) Istnieje bowiem zależnośc między środowiskiem, instytucją a osobowością.

Proces wychowania w aspekcie sił społ/ można by rozu,ieć głónie kategoriach możliwości realizacji określonych celó-wartości, jako naturalnych sił tkwiących w psychopoł. oraz społ-kult systemie danego środ.

3. „Współczesne zagrożenia w rozwoju dzieci i młodzieży” (Dzieci ulicy)

TEZA: Dzieci ulicy stanowią coraz liczniejszą grupę społeczeństwa i są trwałym elementem naszej rzeczywistości

Jest to zjawisko społeczne znane już od ponad 100 lat, lecz ze względu na swój obecny rozmiar staje się teraz jednym z najważniejszych problemów w skali światowej. Zjawisko „dzieci ulicy” związane jest z początkami uprzemysłowienia i rozwojem wielkich miast, do których przybywały razem z dziećmi osoby bezrobotne i ubogie. Teraz z upływem lat niewiele się zmieniło, jedynie może to, że bezrobocie i ubóstwo nie są jedynymi czynnikami wpływającymi na „wyrzucanie” dzieci na ulicę. Wyznaczników tych jest o wiele więcej min to:

1. dzieci pochodzące z rodziny dysfunkcyjnej, niezapewniającej poczucia bezpieczeństwa, Miłość i więzi emocjonalnej, wychowujące się wśród pijaństwa, awantur, osamotnione, głodne, doświadczające przemocy

2. dzieci odrzucone przez rodzinę, ponieważ nie spełniają jej oczekiwań. Rodzice nie mają dla nich czasu, zapewniają im jedynie byt materialny. Dzieci te szukają samorealizacji poza domem, najczęściej na ulicy.

3. dzieci doznają niepowodzeń szkolnych, często zachowują się agresywnie. Pozostają dziećmi ulicy za sprawą eliminacji społecznej

4. dzieci doświadczają biedy i ubóstwa, ulica jest terenem zabaw i pracy, miejscem zdobywania jedzenia i schronienia.

5. dzieci lubiące przestrzeń, niezależność, niepoddające się rygorom wychowania

Dzieci te pochodzą z rodzin problemowych gdzie różne niekorzystne zjawiska uniemożliwiają im zaspokojenie ich potrzeb. Nic, więc dziwnego, że na ulicy czują się lepiej, bezpieczniej niż w domu. Funkcje opiekuńcze i wychowawcze przejmuje ulica. Kształtują tam swój pogląd na świat, stosunek do innych ludzi, rozwijają się poznawczo i społecznie.

Powyższe sytuacje przedstawiają różnorodne przyczyny pozostawienia dzieci na ulicy. Czasem jest to wolny wybór, a czasem konieczność, zawsze jest to jednak wyraz zaburzonych relacji międzyludzkich.

Wg. raportu Innocenty (UNICEF) z 1998 r., który monitorował 23 kraje wynika, że co 6 dziecko żyje w ubóstwie. Dotyczy to szacunkowo 47 mln dzieci z państw OECD. Dane te odzwierciedlają niepotrzebne cierpienia i obserwację dzieci oraz wykazują, że idea równych szans jak i konwencja Prawo Dziecka proponowana w zagrożonych krajach, nie ma potwierdzenia w rzeczywistości.

4. TEZA: Pedagogika społeczna interesuje się kwestią człowieka starego i stawia perspektywy rozwiązań wobec tego problemu.

Książka jest zbiorem prac dotyczących dorobku pedagogiki społecznej, spraw aktualnych, oraz perspektyw na przyszłość.

Jedną z kwestii społecznych ciągle aktualnych jest problem starości i starzenia się. Procesem starzenia się społeczeństw, organizmu ludzkiego oraz chorobach wieku starczego zajmuje się gerontologia, Europa i Polska stają się obszarem starzejącym się, dlatego starość, powinna być ukoronowaniem ludzkiego życia a nie okresem degradacji społecznej. Starzenie się to długotrwały i nieodwracalny proces fizjologiczny zachodzący w rozwoju każdego człowieka. Nie można go jednak traktować jako ciężaru społecznego i brzemienia. Wg pedagogiki społecznej starszego człowieka należy traktować jako aktywnego uczestnika procesów społecznych, gospodarczych, administracyjnych, a nawet politycznych. Nie można ludziom odbierać prawa do działania, pracy, rekreacji czy edukacji. Strosz nie powinna być utożsamiana z upadkiem sił fizycznych i psychicznych, stanem schorowania i niedołężności, bo taki obraz jest zbyt uproszczony i krzywdzący. Człowiek stary musi sam być świadomy swoich ograniczeń fizycznych i psychicznych oraz zmiany roli społecznej. Może przyjmować wobec starości różne postawy - może akceptować swoją sytuację lub być nastawionym wrogo, może być pasywny lub przyjąć postawę obronną.

Prawidłowa opieka nad człowiekiem starym powinna uwzględniać zarówno problemy zdrowotne, jak i środowiskowe, społeczne, psychologiczne.

Pedagogika społeczna szuka wciąż perspektyw rozwiązania kwestii człowieka starego, zadaje pytania jak przygotować się do swej starości.

Podstawową kwestią jest aktywność fizyczna i psychiczna, aby przejść bezboleśnie w ta fazę życia. Drugim czynnikiem istotnym dla zachowania sprawności umysłu jest środowisko, w którym człowiek żyje, relacje z innymi ludźmi, z rodziną i sąsiadami. Ważny jest też optymizm oraz twórcze życie człowieka, które daje szansę realizowania siebie najszerszych wymiarach. Pedagogika społeczna stara się też rozwiązać potrzeby edukacyjne seniorów stwarzając "uniwersytety trzeciego wieku". Placówki te zlokalizowane głównie przy ośrodkach akademickich zaspokajają potrzeby kulturalne, edukacyjne i towarzyskie. Ludzie starsi uczestniczą tam w zajęciach seminaryjnych, konwersatoriach i wykładach. Dzięki uniwersytetom trzeciego wieku możliwa jest stymulacja rozwoju starszych oraz profilaktyka gerontologiczna.

Organizatorzy pomocy społecznej powinni promować na swoim terenie kluby, domy dziennego pobytu czy uniwersytety trzeciego wieku.

Wszelka aktywność jest czynnikiem hamującym zniedołężnienie. Ludzie w podeszłym wieku mogą być przecież pełnosprawnym członkiem społeczeństwa. Ważna jest w tej kwestii rola polityki i pomocy społecznej.

Lektura 8

Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy, red. E. Marynowicz - Hetka, J. Piekarski, E. Cyrańska

1. Jerzy Nikitorowicz, „Problemy edukacji regionalnej i międzykulturowej w pedagogice społecznej”

Obecnie wymagane jest, by człowiek odczuwał swą przynależność do zbiorowości lokalnej, w której skład wchodzi, by uświadamiał sobie znaczenie regionalności i przekazywanych wartości przez grupę, której jest członkiem. Edukacja regionalna odnosi się przede wszystkim do nabywania umiejętności i kompetencji w ramach utożsamiania się z wartościami, uczenia się języka wspólnego dla rodziny i społeczności lokalnej oraz szanowania jej tradycji, obyczajów, wartości, osiągnięć w dziedzinie kultury. Człowiek przynależący do określonej grupy ludzi „wtapia się” w nią, w procesie socjalizacji pierwotnej przejmuje pewne wzorce zachowań, postawy, opanowuje język. Dzięki temu, podczas socjalizacji wtórnej, może on porównywać, analizować, interpretować inne, nowe wartości jakie prezentują odmienne grupy z punktu widzenia tej, której jest członkiem.

Najistotniejsze znaczenie ma tu identyfikacja ze swoją grupą. S. Ossowski uważa, że orientowanie się i utożsamianie z rodzimymi korzeniami, jednakie jest z ojczyzną prywatną. To członkowie nadają jej charakter, istnieje ona w rzeczywistości subiektywnej, łączy się z emocjonalnym przywiązaniem do rodzimych stron, domu. Przeciwieństwem jest ojczyzna ideologiczna, której człowiek jest członkiem ze względu na przynależność do zbiorowości żyjącej na określonym terytorium.

Osiąganie wspólnoty kulturowej, tworzenie jednej, ogólnonarodowej przebiega poprzez wcześniejsze utożsamienie się ze swoją najbliższą grupą. Człowiek, znając swoje korzenie i wartości preferowane przez członków tego samego regionu będzie potrafił odpowiednio ustosunkować się do inności, nowości jakie niesie ze sobą dzisiejszy świat. Istotne jest posiadanie umiejętności tolerowania kultury poszczególnych grup, wyrzekania się dyskryminacji i odrzucenia.

Zadaniem państw jest wskazywanie członkom prawidłowych postaw, rozwijanie w nich tolerancji, współpracy. Dlatego tak ważne jest wpajanie dzieciom już od najmłodszych lat, że wartości regionalne, utożsamianie się z grupą rodzimą jest podstawą, ale ważne jest też także odpowiednie podejście do ludzi reprezentujących inne grupy, do znalezienia z nimi wspólnego języka, poszanowanie ich praw i odmienności.

2. Elżbieta Adamczuk- Współczesne problemy społeczne w opinii studentów

TEZA: Wpływ doświadczeń rodzinnych studentów na współczesne problemy społeczne.

Elżbieta Adamczuk na podstawie swoich badań i obserwacji uważa iż zdecydowany wpływ na stosunek studentów do współczesnych problemów społecznych mają doświadczenia wyniesione z domów rodzinnych. Młody człowiek wychowujący się w rodzinie z konkretnym problemem naznaczony jest już tzw. syndromem sytuacyjnym i mimo zdobywanej wiedzy w czasie studiów pedagogicznych, nie potrafi znaleźć prawidłowych rozwiązań. Zauważono, że studiowanie pedagogiki nie pomaga studentom w rozwiązywaniu problemów rodzinnych środowisk, co w miarę czasu prowadzi do stanów frustracji a w konsekwencji do ucieczki, zerwania z rodzinnych więzów. Rozpoczynając samodzielne życie młody człowiek bardzo boleśnie zderza się z polskimi realiami transformacji ustrojowej. Młody człowiek postrzega swój kraj pozbawiony samodzielności gospodarczej, nie gwarantujący stabilności materialnej jak i intelektualnej, jakby wbrew własnym przekonaniom kształci się dalej by przedłużyć czas startu w dorosłe życie.

Młodzież dobrze orientuje się, że sukces w życiu gwarantuje przynależność do elit politycznych, ekonomicznych i towarzyskich. Rosnący bunt przeciwko marnotrawieniu pieniędzy społecznych na oświatę, na służbę zdrowia i na wiele innych dziedzin mających służyć społeczeństwu nie przynosi żadnego oczekiwanego rezultatu. Taka sytuacja w kraju podzieliła młodych ludzi na :

1. - katastrofistów

2. - malkontentów

3. - obojętnych

4. - reformatorów

5. - radykałów

Najliczniejszą grupę stanowią osoby preferujące radykalne rozwiązania narastających wciąż problemów społecznych. Dokuczliwa sytuacja piętrzących się problemów w domach rodzinnych a teraz we własnym dorosłym już życiu, prowokuje młodzież do natychmiastowych zmian w sferze polityki socjalnej i edukacyjnej. Gdyby jednak miało to ponieść duże uszczerbki na losach ludzkich, zdecydowana część młodzieży zmienia natychmiast swoje przekonania, wskazuje to na brak stabilności młodego człowieka do otaczającej go rzeczywistości. Trudno mu prawidłowo ocenić szybko zmieniające się wydarzenia polityczne, społeczne i kulturowe. Świat, który otacza młodego człowieka pozbawiony jest szlachetnych wzorców, brak w nim motywacji na lepsze jutro co doprowadza młode pokolenie postawy kompletnie ambiwalentnej,. postawy pełnej sprzecznych uczuć i chęci do rzeczywistości, w której mają żyć.

3. TEZA: Pedagogika społeczna interesuje się aktualnymi kwestiami społecznymi oraz perspektywą ich rozwiązań.

Pedagogika społeczna wykazuje zainteresowania aktualnym zjawiskiem społeczno-wychowawczym, socjalnym i kulturalnym różnych grup społecznych. Skupia się na problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów społecznych, na analizie warunków umożliwiających zaspokojenie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych okresach jego życia i różnych sytuacjach życiowych.

W środowisku pojawiają się liczne zjawiska patologiczne, które zakłócają prawidłowe funkcjonowanie jednostki lub grupy. Pedagogika społeczna interesuje się wszelkimi kwestiami społecznymi i ma na celu przeciwdziałanie tym sytuacjom. Aby skutecznie przeciwdziałać, należy rozpoznać przyczyny ich powstawania, mechanizm i formy.

Trzeba rozpoznać istniejący stan rzeczy, aby móc zastosować źródło zaradcze. Pedagogika nie tylko analizuje problemy, ale także stwarza perspektywę ich rozwiązań. Wprowadza działania wspierające rozwój, kompensację, profilaktykę, terapię, ciągle też szuka nowych perspektyw, metod, i pomysłów na rozwiązanie trudnych sytuacji. Pedagogika społeczna diagnozuje stan i poziom zagrożeń rozwojowych, poszukuje źródeł, wyjaśnia, wskazuje skutki. Podejmuje naprawcze oraz demonstruje nieprawidłowości. W książce poświęcono wiele uwagi aktualnym problemom - ubóstwu, przemocy czy bezrobociu. Ja szczególnie zwróciłam uwagę na kwestie przemocy wobec dzieci. Złe traktowanie dziecka jako zjawisko społeczne występuje od wieków, ale wciąż jest problemem aktualnym, analizowanym przez pedagogikę społeczną. Przemoc może przybierać różne formy - może to być znęcanie się fizyczne, psychiczne lub seksualne. Jest to poważny problem, który ma olbrzymie konsekwencje - zaburzenia zachowania i funkcjonowania w społeczeństwie, zachowania antyspołeczne, przestępczość. Myślę, że przemoc w naszym kraju jest kwestią społeczną, jednak świadomość opinii publicznej jest nadal mała.

Pedagogika społeczna ma za zadanie projektować i organizować działania zmierzające do ochrony dziecka przed przemocą. Są to działania profilaktyczne i kompensacyjne. Jednym z rozwiązań jest też wprowadzenie do rodziny, w której istnieje przemoc opiekuna - doradcy. Ważna rolę odegrają też pedagodzy szkolni, pracownicy socjalni i poradnie rodzinne.

Pedagogika społeczna zajmuje się aktualnymi problemami społecznymi, ukazuje ich stan oraz pokazuje możliwe perspektywy.

Lektura 9

Pedagogika społeczna - pytania o XXI wiek. Red. A.Przecławska, W.Theiss

1. TEZA:

Anna Przecławska w swoim artykule zajęła się omówieniem przestrzeń życia człowieka. Przedstawiła je jako coś otwartego, swego rodzaju tworzywo, z którego powstaje środowisko wychowawcze. Każdy człowiek żyje i rozwija się na przecięciu różnych wymiarów przestrzeni. Istnieje przestrzeń fizyczna, czyli najbliższe, fizyczne otoczenie człowieka, przestrzeń społeczna, czyli związki społeczne, które otaczają człowieka i w których uczestniczy, przestrzeń temporalna, którą podzielić można na trzy części: teraźniejszość - jako chwilowe dziś, moment, w którym człowiek aktualnie się znajduje, przeszłość - traktowana wybiórczo i opierająca się na stereotypach i przyszłość - w świadomości ludzi istnieje jako czynnik motywujący do działania. Co ciekawe, Anna Przecławska odrzuca przeszłość historyczną. Oprócz tego wyróżnia jeszcze przestrzeń symboliczną, psychologiczną i moralną. Ta ostatnia jest niezwykle skomplikowana - oprócz niezwykle silnej anomii, dewaloryzacji tego, co dotychczas było uważane za cenne mamy do czynienia z niezwykle silnym przywiązaniem do postaci, będących wzorami. Doskonałym przykładem jest tutaj postać papieża - Polaka - Jana Pawła II.

W tekście została poruszona bardzo istotna kwestia, jaką niewątpliwie jest poszerzanie się przestrzeni fizycznej. W dzisiejszych czasach internet jest już nie tyle popularny, co wręcz wszechobecny. Tworzy się nowy wymiar przestrzeni, z jaką do czynienia ma człowiek - jest to cyberprzestrzeń.

Anna Przcławska stawia ludzi przed problemami, które są bolączką dzisiejszego świata. Współczesny człowiek nie posiada umiejętności wiązania przeszłości z problemami dzisiejszymi, nie tworzy między nimi związków, bardziej żyje chwilą obecną i przeszłością. Przyszłość nie motywuje ludzi do działania, nie nadaje im kierunku działania,

Zadaniem pedagogiki społecznej jest stworzenie takiego środowiska, które uwzględnia sytuację rozwojową współczesności oraz potrzeby, które może w przeszłości odczuwać człowiek. Musi przeciwdziałać samotności, tworzyć społeczne płaszczyzny odniesienia dla życia każdego człowieka.

2. Rozdział- Edmund Trempała -Edukacja ustawiczna- wymóg współczesności

TEZA: Edukacja ustawiczna celem pedagogiki współczesnej

Gwałtowny rozwój cywilizacji rozpoczął się w XIX wieku i trwa nadal. Jest on ściśle związany ze stale zwiększającą się liczbą ludności świata. Era komputerów i syntetycznych produktów trwa nieprzerwanie i będzie trwała nadal. Postęp naukowo-techniczny zmusza jednostki jak i całe społeczeństwa do ustawicznego pogłębiania wiedzy, to już nie tylko wiek szkolny a nauka dorosłego człowieka przez całe jego życie. Ciągłe zmiany techniczne, kulturowe, polityczne i ekonomiczne zmuszają społeczeństwo do poszukiwania wiedzy na różne tematy. Współczesna edukacja zaczyna wykraczać znacznie ponad tradycyjne normy kształcenia i wychowania. Otaczający świat wywiera ogromny wpływ na człowieka w różnych jego fazach życia, począwszy od wieku niemowlęcego, przedszkolnego, szkolnego poprzez pracę zawodową aż do wieku poprodukcyjnego. Indywidualne i zbiorowe społeczności lokalne są środowiskami o dużej sile oddziaływań wychowawczych, inaczej mówiąc samo społeczeństwo jest zbiorowym edukatorem jednostek i grup ludzkich kształtując tym samym osobowość całych grup społecznych. Współczesnego człowieka kształtuje wiele zdarzeń, których doświadcza na co dzień w pracy, w domu, na jego zachowania w dużym stopniu oddziałuje rzeczywistość społeczna. Szkoła nie jest już początkiem ani końcem edukacji człowieka. Poza szkołą istnieje bogate środowisko edukacyjne, które kształtuje, wychowuje i także opiekuje się jednostką. Bardzo ważną rolę w edukacji człowieka odgrywa jego zamożność, wszelkie kryzysy finansowe osłabiają dostęp do działalności ośrodków edukacji pozaszkolnej. Chęć zdobywania wiedzy na różnego rodzaju kursach języków obcych, obsługi komputerów, marketingu, korzystanie z zajęć sportowych dla poprawy tężyzny fizycznej, uczestnictwo w klubach filmowych, terapeutycznych, zabawy na dyskotekach, kluby tańca, a w końcu podróże i poznawanie świata - to wszystko powszechna edukacja współczesnego człowieka. Inicjatorzy edukacji pozaszkolnej wychodzą naprzeciw wymaganiom społeczeństwa. Ogromny wpływ na rozwój zainteresowań jednostek maja środki medialne, które wielokrotnie inicjują nowe zainteresowania i zapotrzebowania na wiedze, otwierając tym samym szeroko okno na świat.

Współczesny człowiek to nie mieszkaniec środowiska lokalnego a istota żyjąca w świecie, mająca do wyboru różne systemy wartości, różne normy moralne, style życia.

XXI wiek głęboko zapada w świadomość człowieka poprzez środki społecznego przekazu: filmy, łącza satelitarne, Internet, przybliżając odbiorcom inny , beztroski świat a równocześnie pełen przemocy i okrucieństwa, wszystko w zasięgu ręki. Dlatego też tak istotną rolę odgrywa edukacja środowiska rodzinnego i lokalnego. Ścieranie się bodźców i impulsów płynących ze środków medialnych wraz z zakorzenionym wychowaniem w rodzinie, pozwala na dokonanie własnych sądów, aktów woli i uczuć jednostki. Taka sytuacja nakłada na organizatorów oświaty dużą odpowiedzialność, z pełną świadomością muszą zdawać sobie sprawę jakie czyhają zagrożenia demoralizujące i dezorganizujące osobowość człowieka. Ważną rolą oświaty pozaszkolnej jest dobór takich form zainteresowań, które umożliwią dokonywanie wyborów, wartości obiektywnych, rozszerzą i wzbogacą kulturowo. By osiągnąć takie wyniki w przyszłości należy zmienić dotychczasowe zadania pracy w szkole, rolą nauczyciela jest nie tylko wpajać wiedzę naukowa, ale także uczyć w jaki sposób młody człowiek może wzbogacać i korzystać z wiedzy pozaszkolnej. Rodzi się konieczność ścisłej współpracy nauczyciela ze środowiskiem pozaszkolnym ucznia

Pedagogika społeczna jako nauka XXI wieku bierze na swoje barki ogromną odpowiedzialność, ma nie tylko wpajać wiedzę ale kształtować wizję ładu społecznego na świecie, uczyć społeczeństwa jak rozwiązywać problemy w skali globalnej.

Lektura 10

Profesje społeczne w Europie, Z problemów kształcenia i działania. Red. E. Marynowicz - Hetka, A.Wagner, J. Piekarski

1. Europejskie wymiary w kształceniu i działaniu profesji społecznych.

Jeśli chodzi o zainteresowanie kategorią „europejski wymiar edukacji” bardzo wyraźne wydaje się tutaj być uzasadnienie pragmatyczne. Zwłaszcza, jeśli chodzi o uzgodnienia europejskie dotyczące wzajemnego uznania dyplomów i kwalifikacji zawodowych. Jeśli sobie uświadomimy, że jednym z walorów unifikacji europejskiej jest możliwość bycia mobilnym zawodowo, również w sensie przestrzennym, to podjęcie prac nad wprowadzeniem standaryzacji kwalifikacji zawodowej, porównywalności dyplomów i certyfikatów staje się niezbędnym wymogiem chwili. Jeśli chodzi o określenie głównych ram „europejskiego wymiaru do pracy socjalnej” należałoby się najpierw zastanowić, kim w ogóle jest żyjący współcześnie w XXI wieku wykształcony człowiek. Człowiek ten to taki, który potrafi „obcować z korzeniami” i potrafi umiejętnie oraz oryginalnie łączyć różne dziedziny, sięgając do przeszłości(Ansart,1996). Jest to wizja edukacji pozwalająca na utrzymanie jedności w różnorodności. Ten wątek dyskusji jest żywo obecny w naukach społecznych, zarówno w Polsce(Suchodolski, Rutkowiak, Kamiński) jak i poza nią. Koncepcja jedyności i różnorodności jest formułowana, jako antidotum na wołanie o jednorodność, która niszczy kultury i jednostkową tożsamość

oraz na globalizację, która nie może sobie poradzić z palącymi problemami w skali makro( np. bogacenie się bogatych i ubożenie ubogich) Koncepcja ta jest obecna także w działaniach metodycznych pracy socjalnej. I nie chodzi tu tyle o rozwiązywanie problemów w skali makro, ile o spożytkowanie sił społecznych danej społeczności, jednostki do kształtowania własnej tożsamości. W tym ujęciu, po wielu latach także koncepcja pracy społecznej w polskiej pedagogice społecznej nabiera nowego wymiaru i barwy. Myśląc w tym nurcie o edukacji podkreśla się jej funkcje antycypacyjną i promocyjną(rozpoznawanie możliwości i antycypowanie) oraz formacyjną(raczej kształcenie w metodzie niż „napełnienie pustego naczynia”) Pracę socjalną można postrzegać w dwojaki sposób: tradycyjnie, jako „aktywność” ukierunkowaną na grupy, jednostki znajdujące się w trudnych sytuacjach, polegającą na pomocy, ochronie, rehabilitacji. Zaś pracowników socjalnych sytuuje się odpowiednio w sektorach: pomocy, zdrowia, resocjalizacji, gdzie pełnią różne role od opieki całodziennej, po aktywność w środowisku otwartym.

Obok takiego stanowiska dość tradycyjnego i wyraźnie ograniczającego funkcję pracy socjalnej do normalizacji i adaptacji, znajdujemy otwarte propozycje, które na użytek wyobrażenia sobie czym może być europejski wymiar pracy socjalnej wydają się bardziej przydatne. Jest to wizja bardzo zbliżona do polskiej koncepcji pracy społecznej, której podstawową funkcją jest pomoc jednostce w nawiązywaniu relacji z samym sobą i otaczającym światem. Tak pojmowana praca to raczej pewien rodzaj działania społecznego(aktywności, animacji…) To aktywność ukierunkowana na zmianę i przekształcenie, niż na leczenie, terapię i zapobieganie. Jest to aktywność określana, jako profesjonalna, będąca uogólnioną praktyką, spożytkowująca teorie dyscyplin społecznych i humanistycznych, próbująca analizować zagadnienia wieloaspektowo, choć w sposób wielowątkowy, rozproszony terytorialnie.

2. Anna Towarowa „Globalizacja- szanse, zagrożenia: konsekwencje społeczne”

TEZA: Globalizacja jest procesem, który stwarza nowe szanse, ale także jednocześnie rodzi zagrożenia i negatywne konsekwencje dla społeczeństwa

Dzięki globalizacji wzrasta gęstość globalnej sieci powiązanych ze sobą instytucji, systemów technologicznych, politycznych i ekonomicznych. Zwielokrotnione zostały wzajemnie połączenia, kierunek i siła działania. Dlatego wydarzenia niewielkie i pozornie nieważne mają swoje znaczące i dalekosiężne, zarówno pozytywne jak i negatywne skutki. Współczesne problemy różnią się od tych z przeszłości. Lepsza jest komunikacja i wzrasta zależność ludzi od siebie. Ułatwiają to komputery, Internet, e-mail, telekomunikacja bezprzewodowa i telefony komórkowe. Wzrosło również znaczenie inwestycji w technologie informacyjne. Informacja stała się efektywną siłą produkcyjną. Podstawowym warunkiem przybliżenia podstawowych informacji jest szybkość. Jest także wskaźnikiem zaawansowanego, opartego na informacji społeczeństwa i funkcjonalnej umiejętności pisania i czytania. Głównym fundamentalnym warunkiem samorealizacji i sukcesu jest edukacja i umiejętności. Globalizacja jest procesem łączenia dużych korporacji w korporacje ponadnarodowe.. Wzrasta znaczenie połączenia międzynarodowych rynków, konkurencji. Dlatego też szczególne miejsce zajmuje biznes elektroniczny ( połączenie technologii internetowych i innych współczesnych systemów informacyjnych). Pojawia się także wzrost tempa rozwoju handlu międzynarodowego ( rola wielonarodowych korporacji). Globalizacja kładzie duży nacisk na indywidualną prezentację. Oferowane są równe szanse w konkurencji o władzę i wynagrodzenie, Wzrosły również wymagania nałożone na umiejętności społeczne i wzrosło znaczenie inwestowania w rozwój zasobów ludzkich. Wg. niektórych prognoz korzyści z globalizacji będą czerpały przede wszystkim wielonarodowe korporacje, podczas gdy rządy narodowe będą cierpiały z powodu jej negatywnych konsekwencji. Jeśli chodzi o zagrożenia to Globalizacja ekonomiczna dotyczy faktu monopolistycznej pozycji wielonarodowych korporacji, która umożliwia im dyktowanie cen towarów, usług i selekcję podwykonawców, a także dyktowanie poszczególnym rządom postępowania zgodnego z ich interesami. Jeśli narodowości i kultury chcą przetrwać muszą brać udział w procesie globalizacji i znaleźć swoje miejsce w światowej ekonomii i kulturze. Do negatywnych konsekwencji globalizacji możemy zaliczyć: - uniformizacja produktów produktów konsumpcji na rynku światowym

- Globalizacja czy amerykanizacja stylu życia i kultury

- demoralizujący wpływ systemu multimedialnej komunikacji. Internet jako źródło erotyki i pornografii

- popularyzacja przez Internet społeczności niepożądanych i negatywnych informacji (np. hasła faszystowskie)

- drenaż mózgów mózgów krajów słabych ekonomicznie do potęg gospodarczych,

- choroby cywilizacyjne

- niekorzystne zróżnicowanie populacji (kraje rozwinięte- niski przyrost)

- regionalne katastrofy globalne

- zmniejszenie się wpływu i znaczenia rodziny

- upowszechnienie zjawiska przemocy w rodzinie i szerszych relacjach społecznych (TV)

- niekontrolowany wzrost terroryzmu, zorganizowanej przestępczości. Postępująca globalizacja zmienia znaczącą ekonomię, politykę, kulturę i styl życia.

3. TEZA: Jednym z podstawowych elementów kształtujących wizerunek profesji społecznych jest wiedza profesjonalna

Książka jest pierwszą pracą wydaną w Polsce, która podejmuje zagadnienia europejskiego wymiaru kształcenia do profesji społecznych. Zawiera artykuły napisane przez grono naukowców z poszczególnych państw europejskich. Ich tematyka jest poświęcona obecnej sytuacji polityki społecznej w ich krajach, problemom kształcenia pracowników socjalnych oraz profesjonalizacji ich działania.

W pracy socjalnej wiedza profesjonalna jest niezwykle ważna i użyteczna. Trudno wyobrazić sobie działanie profesjonalne bez założenia przydatności wiedzy. Wiedza porządkuje obraz działania, pozwala na formułowanie jego celów oraz uzasadnia jego sens. Profesjonalna wiedza posiada bardzo wiele cech, charakteryzuje ja także złożoność. Istotne jest to, że profesjonalna wiedza podlega stałej wymianie, często gwałtownym modyfikacjom i przekształceniom. Wymiana wiedzy nie jest problemem zmiany treści, informacji, ale zagadnieniem transferu doświadczeń ugruntowanych kulturowo.

Profesje socjalne nie dysponują gotową wiedzą, ale są w procesie jej odnajdywania. Przemianom podlega też proces kształcenia, istotna jest, bowiem nie tylko praktyczna wiedza, ale także proceduralna.

Wiedza profesjonalna jest zogniskowana na przedmiocie - działaniu. Przedmiot pracy socjalnej wskazuje cechy właściwego dla niej działania oraz cele i zasady, którymi należy się w działaniu kierować. Wiedza o pracy socjalnej odnoszona jest do działania jako jej podmiotu, a jej przedmiotem jest refleksja towarzysząca działaniu. Wiedza pracownika ma mu umożliwić budowanie relacji społecznych i integrację

W praktyce pracy socjalnej wiedza spełnia 3 typy zadań:

• Identyfikuje obszar działania zawodowego pracowników

• Waloryzuje zadania

• W odpowiedni sposób konstruuje relacje z innymi osobami, które znajdują się w zasięgu oddziaływań zawodowych

Wiedza spełnia również funkcję namysłu nad praktyką. W procesie używania wiedzy w profesjonalnej praktyce pojawiają się liczne problemy np. biurokratyzacja.

Wiedza profesjonalna jest porządkowana wg zasad działania a wiedza o działaniu staje się sposobem nabywania samowiedzy.

Lektura 11

Pedagogika społeczna, Radlińska H.

1. Pomoc, ratownictwo, opieka

Pomoc społeczna zapewnia możność utrzymania i podnoszenia kultury, spożytkowania wszystkich sił ludzkich. Dopomaga rozwojowi jednostek i wzrostowi wszystkiego, co zostało uznane za dobro. Jedną z najważniejszych dziedzin pomocy jest zapobieganie skrzywieniom rozwoju i wytwarzanie warunków, które ułatwiają rozwój. Metody pomocy to: organizowanie wielkich instytucji, porady w przyjacielskiej rozmowie, ułatwianie zdobycia narzędzi lub materiałów. Pomoc liczy się ze świadomym uczestnictwem, ze współpracą pomagających i korzystających pomocy w pełni za siebie odpowiedzialnych. Pomoc sprzyja istnieniu więzi rodzinnej, przyjacielskiej, koleżeńskiej.

Ratownictwo(inaczej pomoc doraźna) zjawia się w chwilach klęski: powodzi, pożaru, nagłej utraty środków lub wytrącenia poza środowisko. Ratunek przychodzi z zewnątrz, nie liczy się z niczym innym niż konieczność przez los narzucona. Najpełniej urzeczywistnione to zostało w zakresie ratowania dobytku (straż pożarna) i w stosunku do katastrof zagrażających życiu jednostek (lekarskie pogotowie ratunkowe). Wypadki losowe, wśród których odbywa się ratownictwo, zmuszają często do objęcia ofiar katastrofy opieką.

Cechą opieki jest przejmie przez opiekuna odpowiedzialności za losy „podopiecznego”. Opieka - rodzicielska czy społeczna- ubezwłasnowolnia. Ta cecha opieki nakłada wielką odpowiedzialność na jej wykonawców i pociąga za sobą podwójne niebezpieczeństwo: przemocy opiekuna oraz zabijania zaradności i odpowiedzialności podlegającego opiece.

Przykład żywienia:

Pomoc polega na zorganizowaniu planowej, racjonalnej dostawy żywności, na przygotowaniu produktów ułatwiających gospodarstwo domowe, zakładaniu tanich jadłodajni, dowożeniu żywności do miejsc pracy. Ratownictwo w razie głodu czy miejscowego braku produktów dostarcza pożywienia niezbędnego do przetrwania klęski, liczyć się musi z tym co w danej chwili jest osiągalne (dobór produktów i ich przyrządzenie). Opieka nad chorym wybiera mu potrawy wskazane przez lekarza często wbrew przyzwyczajeniom i upodobaniom. Opieka nad ubogim zaopatruje go w produkty lub zmusza do korzystania z kotła masowej kuchni, nie licząc się z zaszczepieniem wyższych przyzwyczajeń kulturalnych.

Pomoc jest powszechna, nie obwarowuje się żądaniem zaświadczeń i przydziałów, troską jej jest przyciąganie, werbowanie zwolenników, propagowanie urządzeń. Ratownictwo wymaga rozpoznania warunków natychmiastowego działania, stwierdza istnienie potrzeby i możliwość ratunku zagrożonemu niebezpieczeństwem, bez względu na jego uprawnienia i przynależność. Opieka poszukuje dokładnej diagnozy, odnajduje przyczyny zła w celu zorganizowania przeciwdziałań, jako metody używa wywiadu opiekuńczego, stwarza instytucje zamknięte. Nie może jednak być powszechna, nie propaguje swych instytucji, broni się raczej przed nadmiernym przypływem proszących.

Ratownictwo jest zależne od istnienia urządzeń pomocy i opieki. Opieka dąży do usamodzielnienia swego klienta, do wprowadzenia go w koleiny zwykłego życia. Pomoc naśladuje nieraz opiekę w sposobie indywidualizowania, koniecznego we wszelkim poradnictwie (prawnym, oświatowym). Zazębianie się metod i typów pracy nie zaciera jednak całkowicie odrębnych cech charakterystycznych.

TEZA: Zadanie pomocy, ratownictwa i opieki wiążą się wzajemnie ze sobą, co powoduje, że są jednym z zagadnień, które rozwiązuje polityka społeczna.

Opieka społeczna jest jedną z form współdziałań społecznych. Cechą opieki jest przejęcie przez opiekuna odpowiedzialności za losy „podopiecznego”. Ta cecha opieki nakłada wielką odpowiedzialność za jej wykonawców. Opieka wyodrębniona została z szerszej całości pomocy. Jest systemem pomocy stosowanej wobec członków społeczeństwa, niezdolnych do samodzielnej egzystencji materialnej. Najczęstszą przyczyną potrzeby opieki są schorzenia, brak sprawności i wykształcenia, samotność. Opieka jest bez silna wobec pomocy medycyny ( przychodnie, domy wypoczynkowe) i higieny, wychowania i organizacji życia społecznego. Jeśli chodzi o opiekę z wychowaniem występuje ona w opiece nad dziećmi. Wychowanie polega na pielęgnowaniu rozwoju, na uczeniu sztuki odszukiwania i wyboru wartości, na wzbogacaniu wiedzy, na wyrabianiu sprawności w kierowaniu sobą i wykonywaniu pracy, kompensacja braków. W organizacji życia społecznego opieka łączy się z przezornością. Podopieczni usamodzielniają się, uzyskując świadczenia ubezpieczalni.

Pomoc społeczna zapewnia możność utrzymania i podnoszenia kultury, spożytkowania wszystkich sił ludzkich. Pomaga rozwojowi jednostek i wzrostowi wszystkiego, co zostało uznane za dobro. Jedną z dziedzin pomocy jest zapobieganie skrzywieniom rozwoju i wytwarzanie warunków, które ułatwiają rozwój. Pomoc liczy się ze świadomym uczestnictwem, ze współpracą pomagających i korzystających z pomocy w pełni za siebie odpowiedzialnych. Pomoc czasem naśladuje opiekę w sposobie indywidualizowania, koniecznego w poradnictwie. Pomoc dostarcza podniet i materiałów rozwojowi jednostek i grup oraz wzrostowi wszystkiego, co zostało uznane za dobro. W samopomocy zrzesza świadomych, ufających w swe siły.

Ratownictwo zjawia się w chwilach klęski: powodzi, pożaru, nagłej utraty środków lub wytrącenia poza środowisko. Ratunek przychodzi najczęściej z zewnątrz np. ratowanie dobytku. Ratownictwo bywa nazywane pomocą doraźną. Ratownictwo w razie głodu czy miejscowego braku produktów dostarcza pożywienia niezbędnego do przetrwania klęski. Wymaga warunków natychmiastowego działania. Stwierdza istnienie potrzeby i możliwości ratunku, który niesie zagrożenie. Konieczne jest szerokie przygotowanie działaczy pełnych inicjatywy, sprawnych i odpowiedzialnych. Wychowanie instruktorów powinno wykształcić wyobraźnię społeczną, która pozwoli zorientować się w różnych sytuacjach. Istotna jest również tutaj działalność ochotnicza ( skupianie sił i środków, docieranie w głąb życia).

2. TEZA: Zdaniem pedagogiki społecznej jest zmienianie niekorzystnych warunków rozwojowych i ulepszanie wpływów pozytywnych".

Helena Radlińska, twórczyni pedagogiki społecznej scharakteryzowała ta dyscyplinę jako "naukę praktyczna powstałą na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych wg własnego punktu widzenia. Przedmiotem pedagogiki społecznej jest człowiek, środowisko i wzajemnie oddziaływanie między nimi, wpływ warunków bytu i kręgu kultury na jednostkę we wszystkich fazach jego życia (…) oraz przekształcanie środowisk siłami społecznymi w imię ideału". Wg pedagogiki społecznej a zwłaszcza jej fundamentalnej przesłanki o wzajemnej relacji jednostki i środowisk, aby zrealizować pomoc w rozwoju wychowanka, należy przekształcić jego środowisko życia. Radlińska definiuje środowisko jako zespół warunków, wśród których bytuje jednostka oraz czynników wpływających na jego osobowość stale lub przez dłuższy czas. Aby zmienić niekorzystne warunki rozwojowe, należy przekształcić środowisko życia jednostki. A o tym jak to zrobić informują trzy metody pracy socjalno - wychowawczej: indywidualnego przypadku, grupowa w organizacji społeczeństwa lokalnego. Przetwarzanie środowiska powinno się odbywać dzięki siłom społecznym, czyli celom i uzdolnieniom jednostkowym, grupowym, przejawiającym się w podczas działania. Wspomaganie sił następuje poprzez usuwanie przeszkód hamujących ich rozwój. Istotne jest tutaj wspieranie rozwoju poprzez profilaktykę, ratownictwo i kompensację. Radlińska podkreśla, że najbardziej pożądana postawą w przekształcaniu środowiska jest postawa twórcza. Osoba wykazuje czynną postawę "przekształca środowisko w imię ideału, przełamuje przeszkody i opory.

Przetwarzanie środowiska to celowe i zamierzone planowanie zmian środowisk przez siły społeczne, organizacja środowiska i odnajdywanie w nim sił społecznych.

Lektura 12

Radziewicz- Winnicki A.: Pedagogika społeczna.

Lektura 13

Ryszard Wroczyński. Żyć w ludziach i dziełach. Red. E.Kozdrowicz, T.Pilch

1. Rozdział: Ryszard Wroczyński, Wychowanie poza szkołą

Proces wychowania odbywa się zarówno w placówkach specjalnie do tego stworzonych jak i naturalnych środowiskach, w których to młody człowiek samorzutnie kształtuje swoje poglądy i sposób postrzegania świata. Jednakże R. Wroczyński w swoim artykule: „Wychowanie poza szkołą” zauważa iż, dziś coraz częściej owo naturalne środowisko jest podporządkowane celowym i planowym działaniom wychowawczym. Rozszerza się więc krąg zadań stawianych przez wychowanie.

Należy zapytać skąd taki stan rzeczy? Otóż w czasach, gdy cywilizacja i kultura były mało rozwinięte proces rozwoju społecznego był w znacznej mierze determinowany przez czynniki naturalne. Natomiast wraz z postępem kultury, człowiek uczył się coraz bardziej wykorzystywać nie tylko zasoby naturalne ale i kształtować środowisko. Zapragnął więc planować działania w różnych dziedzinach życia, między innymi w przygotowaniu przyszłego pokolenia do życia.

Dziś wyróżnić możemy trzy rodzaje sytuacji, w których dokonuje się wychowanie:

1. Szkoła - tu proces wychowania przybiera najbardziej formalną postać

2. Pozaszkolne instytucje wychowawcze - które zaspokajają zainteresowania uczniów oraz w pewnych wypadkach ich specjalne potrzeby

3. Środowisko naturalne - sytuacje polegające na bezpośrednim uczestnictwie w procesach życia społecznego Obejmuje przede wszystkim rodzinę ale także otoczenie społeczne, związki rówieśnicze.

Z punktu widzenia powyższych rozważań, najbardziej interesujące wydaje się być jednak wychowanie w środowisku naturalnym, które ma duży wpływ na kształtowanie się postaw ale również, co istotne, warunkuje w dużej mierze efekty działań wychowawczych szkoły.

Wychowanie w sposób planowy w środowisku naturalnym realizuje się w różnych formach. Gdy mówimy o rodzinie mamy na myśli bezpośrednie poradnictwo dla rodziców czy działalność wydawniczą. Natomiast w przypadku grup rówieśniczych, które kształtują się w sposób spontaniczny i dążą do zaspokajania aktywności młodzieży, mamy do czynienia z celową interwencją wychowawczą, której przykładem mogą być kluby, warsztaty, koła zainteresowań. Tak więc, można zaobserwować iż granica między wychowaniem formalnym charakterystycznym dla wyspecjalizowanych instytucji a wychowaniem przez samo uczestnictwo w różnych sytuacjach w pewnym stopniu zaniknęła.

Podsumowując, wraz z rozwojem kultury i społeczeństw zmienia się zakres i forma wychowania. Szkoła zmienia swój profil. Coraz więcej uwagi poświęca się natomiast wychowaniu pozaszkolnemu, które ma rozwijać zainteresowania młodego pokolenia. Zmieniają się również działania wychowawcze w obrębie środowiska naturalnego. Należy jednak pamiętać, iż te kategorie sytuacji wychowawczych nie stanowią dziedzin wyizolowanych, lecz przenikają się i wzajemnie uzupełniają.

2. „Kazimierza Korniłowicza koncepcja pracy kulturalnej jako pomocy w tworzeniu” (artykuł ze stron 77-82)

Kazimierz Korniłowicz był pracownikiem WWP Instytutu Gospodarstwa Społecznego W Polskiej oświacie pozaszkolnej okresu międzywojennego wypracował on najbardziej dojrzałą koncepcję pracy kulturalno-oświatowej jako procesu intensywnego. Wygłosił tą koncepcję na konferencji w 1929r w Kazimierzu nad Wisłą.

Punktem wyjścia jest teza o sprzężonej relacji między człowiekiem (społeczeństwem) i kulturą. „Człowiek jest twórcą kultury, a jednocześnie kultura wpływa na rozwój człowieka. Życie kulturalne jednostki i zbiorowości polega na udziale w owym procesie cyklicznym”.

Wychodząc z tych założeń Korniłowicz wyróżnia dwie fazy działalności w procesie upowszechniania kultury:

1. upowszechnienie dorobku kultury, tzn na przenoszeniu dóbr kultury do szerokich kręgów społecznych; jst to sfera najbardziej podstawowa, i mająca najdawniejsze tradycje

2. druga faza działalności oświatowo-kulturalnej wyrosła z narastającego procesu emancypacji kulturowej mas ludowych, co musiało podważyć zasadność podziału narodu na warstwy kulturalnie czynne i z tego powodu uprawnione do swoiście pojmowanego „przodownictwa” kulturalnego i kulturalnie bierne a więc skazane niejako na recepcję upowszechnionych wartości kulturowych.

Akcentuje się tu zasadę powszechności konsumpcji kulturalnej, upowszechnianej przez szkoły, biblioteki i inne instytucje.

Stanowisko to pociągało za sobą nową koncepcję pracy kulturalnej. Jej istotę Korniłowicz określa: „Nie chodzi już tylko o „szerzenie” wartości kulturalnych, o `ułatwianie dostępu', do nich jednostkom i grupom - linią przewodnią staje się pomoc w tworzeniu. To nowe zadanie pracy kulturalnej pociąga za sobą w konsekwencji powstanie nowych form i metod pracy, pływa na reorganizację dawnych form mających służyć nowym celom.. Ów kierunek, którego naczelnym zadaniem i metodycznym założeniem jest pomoc w tworzeniu możemy nazwać kierunkiem kreatywnym..

Koncepcja pracy kulturalnej jako pomocy w tworzeniu zdobyła w Polsce w okresie międzywojennym wielu zwolenników. Wyrosła ona na podłożu demokratyzacji kultury i aprobaty samorodnej twórczości mas ludowych jako składnika, a nawet wyznacznika drogi rozwojowej ogólnonarodowej kultury. Procesy te odsłoniły dwojaką funkcję pracy kulturalnej - obok tradycyjnego nurtu upowszechniania dorobku kultury - inspirację, pobudzanie motywacji twórczych na każdym polu działania. Koncepcja tej dwojakiej funkcji pracy kulturalnej stanowi trwały dorobek naszej teorii działalności oświatowej, nie straciłą swego znaczenia i dla współczesnej teorii i praktyki oświaty pozaszkolnej.

Lektura 15

Pedagogika społeczna, Ryszard Wroczyński

1. TEZA:

Badania nad wpływem środowiska na wychowanie i życie człowieka rozpoczęły się na przełomie XIX i XX w. Termin pedagogika społeczna wprowadził Adolf Diesterweg. Ryszard Wroczyński wymienia szereg twórców współczesnej myśli pedagogiki społecznej (są to np. L. Krywicki, H. Radlińska, S. Karpowicz, H. Pestalozzi, Bergeman).

Wychowaniem można nazwać proces wychowywania bądź jego rezultat Autor skupia się na tym pierwszym znaczeniu. W procesie wychowania można wyróżnić dwa rodzaje sprzężonych wpływów występujących równocześnie tj. działania instytucji wychowawczych oraz wpływy środowiska. Wychowanie to planowa i celowa działalność, która daje wiadomości i możliwość dalszego rozwoju. Autor podkreśla, że o rezultatach planowego wychowania decydują nie tylko szczeble edukacji, ale również oddziaływanie pozaszkolne, które kształtuje świadomość, wzorce zachowań i postawy młodych ludzi. Dotyczy to zarówno środowisk lokalnych i rówieśniczych

Autor zajmuje się pojęciem środowiska jako zespołem czynników warunkujących i współwyznaczających procesy rozwojowe człowieka, zwraca też uwagę na jego aspekt biologiczny, geograficzny i społeczny.

.Autor skupia się na fakcie, ze nie wszystkie czynniki środowiska oddziałują na człowieka tak samo. Zależne jest to od charakteru i rodzaju tych składników. Zajmuje się też siłami oddziaływania składników środowiska. Bada rolę środowiska w procesie celowej działalności wychowania oraz organizowania środowiska wychowawczego, tj. planowego wyzwalania w nim bodźców rozwojowych.. Analizuje wpływy wychowawcze, których źródłem jest środowisko. W zbiorowości społecznej środowiska mają różną strukturę formalną i typy więzi. Te właściwości wpływają na funkcje wychowawcze tych zbiorowości.

• w centrum jego koncepcji jest reakcja ŚRODOWISKO-SZKOŁA

• jego pedagogika zorientowana jest głównie na dzieci i młodzież

• pedagogika społeczna przeciwstawił tradycyjnej pedagogice

• kładł nacisk na wychowawczą działalność szkoły i instytucji intencjonalnego środowiska wychowawczego

• zadania pedagogiki społecznej upatrywał w organizacji opieki nad dziećmi w osiedlu mieszkaniowym w czasie pozalekcyjnym

• w organizowaniu środowiska wychowawczego upatrywał doniosłe miejsce dla szkoły otwartej, umiejętnie łączącej w trosce o wychowanie dzieci i młodzieży, nauczycieli i rodziny, instytucje szkolne i pozaszkolne całe środowisko lokalne

• dominuje u niego szkołocentryzacja, środowisko uwarunkowania procesów wychowawczych skoncentrował na szkole, jej funkcjach

• wychowanie równoległe (całość wpływów poza szkolnych, wiąże je z problematyką edukacji permanentnej)

• TEZA: czynniki środowiskowe wywierają silny wpływ, środowisko pozaszkolne ma duży wpływ na kształtowanie się postaw i zachowań, warunkuje rezultaty planowej pracy dydaktycznej i wychowania szkolnego

• trzy środowiska pełnią szczególną rolę:
  1 - rodzicielskie (katalizator, niwelator wstrząsów, trudności przystosowania, rola pomostu, głównie w młodszym wieku)
  2 - lokalne (jednostka spędza w nim niemal całe życie, skupiają się w niej stosunki towarzyskie, zainteresowania zawód, źródło licznych bodźców rozwojowych)
  3 - grupy rówieśnicze (następna droga procesu uspołecznienia)

2. TEZA: Funkcje i sposoby spędzania wolnego czasu przez ucznia po zajęciach lekcyjnych.

Postęp techniki prowadzi w dużych miastach do zmniejszenia czasu pracy i stopniowo do zwiększania czasu wolnego od pracy, nie dotyczy to jednak dzieci i młodzieży. W tej dziedzinie uważa się iż właśnie ta grupa społeczna przeciążona jest programem nauczania. Stwierdzono ze czas wolny od zajęć szkolnych i tak absorbowany jest przez szkołę z uszczerbkiem na zdrowiu, rozwoju fizycznym i psychicznym młodego człowieka. Efektem nadmiaru obowiązków narzucanych uczniowi jest brak czasu na odnowę sił i odprężenie.

Głównym zadaniem pedagogów jest ułożenie tak programu nauczania ,aby uczeń miał czas utrwalić zdobytą wiedzę w szkole, wypoczął a także miał czas na rozwijanie własnych zainteresowań. Poza tym głównym założeniem powinno być to że wykształcenie ogólne nie może być wykształceniem encyklopedycznym a kompensacją współczesnej wiedzy z naciskiem na cele wychowawcze, pozwalające zrozumieć rzeczywistość i pozwalające działać w życiu społecznym i kulturalnym. Obecne nauczanie ogólne powinno posiadać charakter nie beznamiętnego wklepywania wiedzy a raczej nastawienie na większe zrozumienie świata, człowieka, jego działalności na tym świecie. Jednym słowem -wykształcenie ogólne to problemy ludzkiego życia i ich rozwiązywanie.

Musi nastąpić radykalna zmiana systemu i programu nauczania, w innym przypadku tworzyć będziemy pokolenie słabych ludzi, z brakiem wrażliwości na innego człowieka.

Dlatego też postał nowy dział pedagogiki społecznej z nastawieniem wyłącznie umiejętność zagospodarowania czasu wolnego., bo nie jest to całkowicie wolny czas na tzw. leniuchowanie a czas przeznaczony do dyspozycji człowieka na rozwijanie własnych potrzeb i zainteresowań, czy tez czas na typowy wypoczynek. To może być czas przeznaczony na typową rekreację jak też na czynne zajęcia sportowe, udział w zajęciach kulturalnych czy też artystycznych, jak również czas na inna naukę dla poszerzenia innych horyzontów wiedzy, a także czas na wypoczynek lub też na działalność społeczną. Jednym słowem czas wolny to czas, który mamy wyłącznie dla siebie spędzając go zgodnie z własnymi potrzebami i zamiłowaniami. By nauczyć dzieci i młodzież umiejętności zagospodarowywania wolnego czasu, należy stworzyć im po temu odpowiednie warunki- boiska do różnych gier, ośrodki kulturalne i sportowe dla ich dyspozycji bez względu na zamożność rodzin z jakich się wywodzą, wpajać od najmłodszych lat zamiłowanie do ruchu i czynnego wypoczynku, do rozwijania aktywności społecznej i poczucia spełnienia obowiązków społecznych.

Reasumując :

1. główne funkcje czasu wolnego to :

a) odpoczynek

b) rozrywka

c) rozwijanie osobowości

2. sposoby spędzania czasu wolnego :

a) zabawy i gry ruchowe-sport

b) uczestnictwo w imprezach artystycznych oraz amatorstwo artystyczne

c) turystyka

d) środki masowego przekazu- TV, kino, teatr, czytelnictwo

f) samokształcenie

g) zajęcia techniczne

h) aktywność społeczna i towarzyska

i) indywidualne zamiłowania

3. TEZA: Pedagogika społeczna jest nauką ukazującą całokształt relacji środowisko - wychowanie

R. Wroczyński podjął zagadnienia dotyczące środowiska, wychowania oraz stosunków, jakie między nimi zachodzą. Wychowanie Wroczyński rozumie jako system działań zmierzających do określonych rezultatów wychowawczych.

W wychowaniu można wyróżnić dwa rodzaje wpływów: wpływ instytucji wychowawczej oraz wpływ środowisk. Są one ze sobą ściśle sprzężone. Wychowanie, aby było skuteczne musi uwzględnić wpływ wielu środowisk działających na dziecko - rodziny, szkoły, grupy rówieśników, środowiska lokalnego, placówek oświatowo-kulturowych. Praca wychowawcza realizuje określone cele za pomocą środków działania - metod i treści. Ważna jest integracja pracy wychowawczej w szkole oraz poza nią. Środowisko wg Wroczyńskiego, to składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne. Wroczyński wyróżnił następujące typy środowisk:

• Naturalne /geograficzne/

• Społeczne /ludzie i stosunki otaczające człowieka/

• Kulturowe /oddziaływanie dorobku kulturowego/

Środowiska te nie istnieją w izolacji, są ze sobą sprzężone, połączone. Działalność wychowawcza jest najmocniej powiązana ze środowiskiem społecznym i kulturowym. Procesy wychowawcze stale podlegają wpływom środowiska, dlatego należy wziąć je pod uwagę w procesie wychowawczym.

Autor wspomina też o wychowaniu równoległym, które określa jako wpływy wychowawcze oddziałujące na dzieci i młodzież poza szkołą. Szkoła nie jest jedynym terenem planowej działalności wychowawczej, jest nim też środowisko pozaszkolne - ośrodki, kluby, boiska, świetlice, domy kultury. Zadaniem wychowawcy jest także organizowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży poza szkołą. Wychowanie równoległe to wychowanie pozaszkolne oraz wpływ kontaktów społecznych, kulturowych oraz massmediów.

Myślę, że podałam dostateczne argumenty na udowodnienie tezy.

2

---