WYKŁAD 1
Platon- pewien stopień doskonałości; ogół właściwości obiektu, wiążących się z jego doskonałością do zaspokojenia potrzeb stwierdzonych i oczekiwanych (obiektem jest np. wyrób, działanie lub proces, organizacja, system lub osoba→ norma ISO 1996 r.
Zarządzanie jakością - ogół funkcji zarządzania określający i wdrażający polityki jakości. Obejmuje planowanie strategiczne, rozmieszczenie zasobów, planowanie jakości, prowadzenie prac i ocena efektów końcowych.
Zapewnienie jakości - wszystkie zaplanowane i systematyczne działania, niezbędne dla uzyskania i utrzymania odpowiedniego stopnia wiarygodności, że wyrób lub usługa będzie spełniać ustalone wymagania jakościowe.
Jakość-jest kategorią filozoficzną, oznaczającą w sensie ogólnym- właściwości, rodzaj i gatunek, wartość, danego przedmiotu (zjawiska); w znaczeniu ścisłym- cecha lub zespół cech odróżniający dany przedmiot od innych; bądź całokształt cech danego przedmiotu, istotnych ze względu na:zarządzanie→ procesy produkcyjne→ oczekiwana jakość
Czynniki determinujące jakość płodów rolnych:
1.Skala rynku a)Organizacja rynku -dopłaty i potrącenia za jakość; -drożny łańcuch marketingowy; -struktury producentów*struktura agrarna gospodarstw*wyposażenie techniczne*przygotowanie zawodowe -obrót towarowy *przetwórstwo pierwotne*p. wtórne.
2.Skala pola a)genetyczne-dobór odmian -specyficzne cechy jakości b)środowiskowe -kompleks przydatności rol. Gleb -nasłonecznienie i temperatura powietrza -ilość i rozkład opadów -bieżący przebieg pogody c)agrotechniczne -termin siewu -nawożenie NPK, Ca, Mg -ilość wysiewu -ochrona roślin.
Rynek zbóż= rynek wolnoobrotowy+ skup interwencyjny (pszenica, jęczmień, kukurydza) po 101,30 Euro/ 1 t przy jakości standardowej zboża.
Na wolnym rynku jakość zboża jest ustalona przez odbiorcę, np. młynarza.
WYKŁAD 2
50t pszenicy - minimalna ilość w skupie interw.
Struktura agrarna w europie:
Średnia powierzchnia gospodarstwa:
UE- 18,4 ha;
UK (najwięcej)- 69,8 ha, w tym 66% o pow.> 100ha, a 17,5%→ 50-100ha;
Grecja (najmniej)- 4,3ha, w tym 75% o pow.< 20ha, a >100 to 2%.
Norwegia, Grecja, Finlandia - mają mało gospodarstw o dużej pow.
PL- średnia 9,2ha mają gospodarstwa, najmniejsze gospodarstwa są w woj. świętokrzyskim, małopolskim, podkarpackim (3,3-5ha).
5-10 ha- mazowieckie, lubelskie, łódzkie.
15-24ha- warmińsko-mazurskie, zachodnio pomorskie, pomorskie.
Prawie: -40% UR - 5-20ha; -20%UR- < 5ha; -16% UR- 20-50ha
Wykształcenie rolników:-wyższe 1,1%;-policealne 0,2% -średnio zawodowe 6,4%-zasadnicze zawodowe 12,2%;-kurs rolniczy 29,9%;-brak wykształcenia 50,2%.
Taka struktura wykształcenia ogranicza rozwój rolnictwa. Znaczna ilość gospodarstw w PL to socjalne, o zbyt małej skali produkcji, aby sprostać wymaganiom jakościowym.
Łańcuch zbożowy (marketingowy)-wpływ na jakość.
Hodowla-nowe odmiany→nasiennictwo→ materiał siewny kwalifikowany→ producenci pszenicy (najważniejsze ogniwo)→ hurt pierwotny (firmy handlowo-usługowe 1,7 mln t, produkcyjno handlowe 1,3 mln t, PZZ 1,9 mln t, gospodarstwo rolne 0,26 mln t, GS-CN 0,1 mln t, g. prod. 0,012 mln t)→ przetwórstwo pierwotne: młyny prywatne 2,400, PZZ 220, inne 35.
Przetwórstwo wtórne: piekarnie 10438, makaroniarnie 1032, kaszarnie 11→ dystrybucja, handel detaliczny→ konsument.
Gdy powiązania w łańcuchu są trwałe to szansa, że zostanie zaspokojone wymagania konsumenta.
Zasady działania łańcucha marketingowego:
-przepływ inf. od konsumenta do producenta;
-podział korzyści powinien być równomierny (aby nie było dyskryminacji, np. producentów rol.).
Jakość kształtujemy na poziomie rynku i pola.
Regulacje prawne w zakresie bezpieczeństwa i jakości żywności.
PL:-w Ust. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych z 21,12,2000r. z późniejszymi zmianami; określa zasady nadzoru nad przestrzeganiem przez producentów i sprzedawców wymagań jakościowych w zakresie:
*znakowania artykułów rolno-spoż.;
*standardów jakości handlowej;
*warunków składowania i transportu;
*pobierania prób i analiz;
*klasyfikacji (np. mięsa wg EUROP);
*promocji art. rol.-spoż. krajowych.
-Ust. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia z 11.5.2001r. z póź. zmian. (obejmuje też zagadnienia fitosanitarne i weterynaryjne).
UE:
-rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28.1.2002r.;
-ustanawia ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołuje Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności;
-ustala procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności.
Rozporządzenie UE nr 882/2004; 29.4.2004:
-kontrola urzędowa w zakresie prawa i bezpieczeństwa żywności;
-kontrola zdrowia, zwierząt, dobrostanu, zwierząt;
-kontrola zgodności z prawem paszowym i żywnościowym.
Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dn 25 sierpnia 2006
Ustawa określa :
-wymagania zdrowotne zywności
-wymagania dotyczące przestrzegania zasad higieny:a. żywności- w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu WE nr 852/2004 w sprawie higieny środków spożywczych b. materiałów i wyrobow przeznaczonych do kontaktu z żywnością - w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu WE nr 1935/2004
-właściwość organów w zakresie przeprowadzania urzędowych kontroli zywności w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt UE (ujętych w rozporządzeniu nr 882/2004 oraz nie ujętych)
Ustawy nie stosuje się do:
1,. środkow spożywczych produkowanych, przetwarzanych i przechowywanych w gospodarstwie domowym na potrzeby własne oraz własnego spożycia w tym gospodarstwie
2, żywności pochodzenia zwierzęcego w zakresie uregulowanym w rozporządzeniu WE nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dn 29 IV 2004
3, art. Rolno-spożywczych w zakresie jakości handlowej tych art. określonej przepisami ustawy z dn. 21 XII 2000 z późniejszymi zmianami o jakości handlowej art. Rolno-spożywczych
4, ustawy nie stosuje się do osób zbierających indywidualnie grzyby rosnące w warunkach naturalnych, objęte wykazem określonym na podst. art 44 pkt.1
Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych z dn 21 grudnia 2000
Ustawa reguluje:
-jakość handlową artykułów rolno- spożywczych
-organizację i zasady działania Inspekcji Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
Nadzór: Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.
Uprawnienia:-kontrola eksportu, produkcji (np. rol. ekologicznego), składowania, konfekcjonowania i obrotu art. rol.-spoż.;-wydawanie urzędowych świadectw jakości.
Przepisy ustawy nie dotyczą:
1.Art. rol.-spoż. wytworzonych na własny użytek;
2.Materiału siewnego roślin ( przepisy o nasiennictwie).
3.Sprzedaży art. rol.-spoż. konsumentom bezpośrednio w gospodarstwie.
4.Wymagań zdrowotnych, sanitarnych, weterynaryjnych i fitosanitarnych.
Artykuły rol.-spoż.:runo leśne, dziczyzna, organizmy morskie i słodkowodne, produkty rolne w postaci surowców, półproduktów i wyroby z nich gotowe, w tym środki spożywcze.
Standardy płodów rolnych - ziemniak:-znaczenie gosp. w PL i EU;-rejestracja producentów i wymagania fitosanitarne;-substancje antyżywieniowe;-kierunki wykorzystania bulw.
Znaczenie gospodarcze ziemniaka w PL i EU; %udział:-na świecie 4,3, ok. 40% plantacji w EU i 40% w Azji;-EU 10,3;-PL ↓;
W latach 30 > pow. uprawy; jest tendencja spadkowa.
Główni producenci pod względem pow. upraw:
* |
tyś ha |
Plon |
Chiny |
4402 |
16,8 |
Rosja |
3130 |
11,6 |
Ukraina |
1514 |
12,7 |
PL |
588 |
17,6 |
Indie |
1400 |
17,9 |
* ekstensywne bo ↓ plony;
Kraje przodujące w plonie mimo ↓ powierzchni:
|
tyś. ha |
t ha |
Belgia |
64,3 |
41,3 |
Dania |
40 |
40 |
Francja |
14,7 |
43,2 |
Hiszpania |
93,3 |
27,3 |
Holandia |
16,1 |
42,5 |
Niemcy |
276 |
40,4 |
UK |
140 |
45 |
Włochy |
72,2 |
25,1 |
Plon zależy: gleba, warunki atmos., opady.
W PL > 1,5 mln produkuje ziemniaki.
Większość pól uprawnych w PL:
-50%<1 ha;
-41%< 1-5ha;
-9% >5ha.
Kierunki wykorzystania:
% |
EU |
PL |
43 |
spożycie |
16,8 |
6 |
przerób przemysłowy (ok. 43 mln t) |
10,1 |
4 |
ubytki i straty |
14,3 |
4 |
sadzeniaki |
17,5 |
5 |
pasza |
0,2 |
18 |
eksport |
23,8 samozaopa |
16 |
import |
17,9 sprz do konsu |
4 |
inne kierunki |
|
W PL bardzo dużo przeznacza się na paszę.
Rejestr producentów i wymagania fitosanitarne:
Każdy producent, dystrybutor trudniący się przechowywaniem zmieników oraz ich importem musi zostać zarejestrowany w rejestrze przedsiębiorców, w wyniku czego otrzymuje się indywidualne, niepowtarzalny nr rejestracyjny.
-00- kod statystyczny woj. wg GUS
-00- kod stat. powiatu wg GUS;
-00000 kolejny nr wpisu woj.
Korzyści:-poprawa koniunktury w nasiennictwie;-jakość ziemniaka w ofercie rynkowej;-poprawa bezpieczeństwa fitosanitarnego.
Rejestrowi nie podlegają - producenci uprawiający na własne potrzeby i małe jednostki produkujące na sprzedaż detaliczną ziemniaków (np. małe sklepy warzywne i spożywcze).
Przed wprowadzeniem na terytorium UE surowce podlegają granicznej kontroli fitosanitarnej.
Każda partia ziemniaków aby mogła zostać wyeksportowana musi uzyskać świadectwo fitosanitarne potwierdzające że ziemniaki są wolne od chorób kwarantannowych (bakteriozy pierścieniowe, mątwik ziemniaczany, rak ziemniaka). Znakowanie ziemniaków i innych niż sadzeniaki, może posiadać dowolną formę np. naklejki, etykiety - Ust. o jakości art. rol.-spoż.
Wymagania dotyczące opakowani i sposobu ich oznakowania została ustalona przez USA:
cukry redukują, azotany, glikoalkaloidy (solanina), metale ciężkie, pozostałości po środków ochrony roślin← SUBS. ANTYŻYWIENIOWE→bezpieczeństwo żywności.
Im ↑ cukrów red. tym ↑ akryloamidów rakotwórczych, które powstają w wysokich temp.; dużo cukrów red. powstaje też podczas przemarzania.
Im> cukrów red. tym ciemniejszy produkt przerobu uzyskanie pieczonych i smażonych przerobów z ziemniaków wolnych akryloamidów jest prawie niemożliwe (r. Maillard jest niezbędna do uzyskania odpowiedniego smaku tych produktów. muszą więc zawierać trochę cuk. red.
Max zanieczyszczenia met. ciężkimi/ 1kg świeżych bulw (rozporządzenia Minist. Zdrowia):-Pb 0,1 (1,00) mg cała bulwa;-Cd 0,1 (0,2) mg pod skórką);-Hg 0,02 (0,03) mg na granicy wykrywalności;-Ar 0,02 (0,5) mg na granicy wykrywalności.
Dopuszczalna zawartość azotanów 200 mg/ kg w świeżej masie bulw, poziom ten jest czasami przekracany.
Nagramadzanie azotanów sprzyja:
-stosowanie ↑ dawek N, szczególnie w uprawach odmian bardzo wczesnych i wczesnych;
-susza;
-↑ temp. w trakcie wegetacji.
Skutecznie ograniczają zawartość tych związków (o 50-70%):
-obróbka termiczna- gotowanie
-mikrofalówka;
-smażenie w głębokim tłuszczu i obieranie.
Duże zawartości wit. C ograniczają rakotwórcze działanie ??tritrozoamin?? powstałych z azotanów.
Glikoalkaloidy (TGA)- gł. alfa-czakonina i alfa-solanina- solanina. Ich stężenie> 100 mg/ kg św.m. bulw pogarsza ich smak, a stężenie> 200 mg może wpłynąć niekożystnie na zdrowie człowieka (nieżyty żołądka, jelit, śpiączka a nawet śmierć). Związki te są termostabilne.
Czynniki zwiększające zawartość glikoalkaloidów:-uszkodzenia mechaniczne;-działania światła na 2 etapach przetwarzania bulw;-zielenienie bulw wystawionych zbyt długo na światło w sklepach.
Ważne by zarejestrowane odmiany miały genetycznie ↓ zawartość glikoalkaloidów.
Dawka ustalona dla człowieka 3-6 mg/ kg m. ciała. TGA jest naj > w skórce gorzkiej.
Najwięcej dopuszczalne pozostałości po środkach ochr. roś., które mogą znajdować się w środkach spożywczych lub na ich powierzchni określa Rozporządzenie Min. Zdr. z 16.IV.2004r.
WYKŁAD 3
Standardy jakości handlowej: Ustawa o jakości handlowej cent. rolno- spoż.
Wprowadzanie do obrotu art. rolno - spożywczych powinny spełniać wymagania w zakresie jakości handlowej:
-określone w przepisach o jakości handlowej (klasy, jakości);
-deklarowane przez producenta lub wprowadzającego do obroty;
(dla ziemniaka mamy w PL tylko klasy jakości, dla warzyw i owoców są uregulowania międzynarodowe).
Znakowanie art. rolno-spoż.:
-w j. polskim z wyjątkiem artykułów wytworzonych za granicą,
-w sposób czytelny i zrozumiały, widoczny, nieusuwalne (przy opakowaniach jednostkowych);
Nazwa art. i cechy identyfikujące:
-w opakowaniach jednostkowych - mają być umieszczone na opakowaniu lub etykiecie, obwolucie, trwale przymocowane;
-nieopakowanych lub opakowaniach zbiorczych - są podane w dokumentach przewozowych i na wywieszkach w miejscu sprzedaży;
Nazwa art. na etykiecie obejmuje:
-rodzaj art., właściwości, skład, ilość, trwałość, procesy technologiczne przy sporządzaniu (np. sproszkowany) ma na celu odróżnienie od podobnych produktów;
Obrót art. rolno - spożywczymi:
Przepisy nakładają na przedsiębiorstwa eksportujące, podejmujące działalność gospodarczą w zakresie produkcji i składowania, konfekcjonowania i obrotu art., obowiązek zgłaszania tego zamiaru do inspekcji (1 tydzień też, gdy kończymy działalność).
Nie dotyczy - rolników w zakresie prowadzonej działalności rolniczej (przepisy o ubezp. społ.);
-obrotu detalicznego art. rol. - spoż.
Przywożone zza granicy mogą być objęte procedurą dopuszczenia do obrotu (NIE PODLEGAJĄ TEMU kraje UE):
1.Kontrola na granicy (IJHAR):
-wydanie świadectwa dla wprowadzanego towaru,
-sporządzanie protokołu z kontroli - decyzja o zakazie wprowadzania do obrotu (organ celny cofa towar za granicę).
ocena - wykonywana na prośbę producenta;
kontrola - jest to z urzędu; nikt o nią nie prosi;
Wywożone za granicę:
1.Zgłaszanie zamiaru w IJHAR:
-nie później niż 48h przed wywozem;
-nie później niż 24h przez wywozem dla art. ulegających szybkim zmianom biochemicznym;
Dokumenty: zgłoszenie celne, zgłoszenie do IJHAR;
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rol. - Spoż (IJHAR):
Zadania:-kontrola jakości handlowej (firm) art. rol.-spoż. w produkcji i obrocie, w tym wywożone za granicę (w systemie certyfikowanym, może tylko dokonać inspekcji w zakresie prod. roślinnej, tzn. w rolnictwie ekologicznym);-kontrola jakości handlowej art. rol.-spoż. sprowadzonych zza granicy;-dokonywanie oceny i wydawanie świadectw w zakresie jakości handlowej artykułów rol. - spoż.;-kontrola warunków składowania i transportu art. rol. - spoż.;-gromadzenie i przechowywanie informacji o sytuacji rynkowej;-współpraca z organami innych inspekcji, urzędami celnymi oraz jedn. samorządu terytorialnego;-współpraca z organizacjami międzynarodowymi zajmującymi się jakością handlową i obrotem art. rol. - spoż.;-przeprowadzanie szkoleń w zakresie przepisów i wymagań dotyczących jakości;-wykonywanie innych zadań, szczególnie w przepisach o nawożeniu, środkach żywienia zwierząt, rolnictwie ekologicznym i organizacji rynków rolnych;
Postępowanie kontrolne - ma na celu sprawdzenie czy:-art. rol. - spoż. spełniają wymagania w zakresie jakości handlowej określone w przepisach o jakości handlowej oraz deklarowane przez producenta;-art. rol. - spoż. są składowane lub transportowane w sposób zapewniający zachowanie ich właściwości i jakości handlowej;
Kontrola ma co najmniej jedną z czynności:
1.sprawdzenie dokumentów umożliwiających identyfikację artykułu, atestów jakościowych, wyników badań laboratoryjnych oraz innych dokumentów świadczących o jego jakości;
2.opakowania, oznakowania, prezentacji;
3.oględzin artykułu;
4.pobranie próbek, ich ocenę i badanie laboratoryjne;
5.ustalenie klasy jakości produktu;
6.sprawdzenie sposobu produkcji art. rol. - spoż. lub prawidłowości procesu technologicznego (dla ekologicznego rolnictwa);
Z przebiegu kontroli sporządza się protokół kontroli.
Inspektor po przeprowadzeniu kontroli może:-zakazać wprowadzania do obrotu artykułu nie spełniającego wymagań jakości handlowej lub wymagań w zakresie transportu lub składowania;-nakazać poddanie artykułu określonym zabiegom;-zakazać składowania i transportu nieodpowiednimi środkami transportu;-przeklasyfikować do niższej klasy;-nakazać zniszczenie na koszt posiadacza, sprowadzanych zza granicy - zakaz wwozu;
Protokół zawiera:-czas trwania kontroli;-imię, nazwisko, stanowisko, numer legitymacji służbowej inspektora;-dane kontrolowanego;-opis stanu faktycznego stwierdzonego podczas kontroli (szczególnie ujawnione nieprawidłowości, przyczyny powstania);-opis nieprawidłowości usuniętych podczas kontroli;
Przeprowadzenie kontroli handlowej - na wniosek producenta:
Obejmuje:-sprawdzenie, czy art. spełnia wymagania w zakresie jakości handlowej oraz deklarowanej przez producenta (badania laboratoryjne - odpłatne);-wydanie świadectwa jakości (odpłatne) - atestu;
Przyrządy karne:
Kto:-utrudnia inspekcji prowadzenie kontroli jakości lub transportu i składowania;-wprowadza do obrotu art. nie odpowiadające jakości handlowej wynikającej z przepisów lub deklaracji;-nie zgłasza wojewódzkim inspektorom podjęcie lub zaprzestanie działalności podlega karze grzywny;
Zadania inspekcji wykonują:-główny inspektor IJHAR-powołany przez premiera;-wojewódzki inspektor IJHAR;
Rozporządzenie WE nr. 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady:
-ustanawia ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego;
-powołuje Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa żywności (w Parmie);
-ustanawia procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności;
Rozporządzenie stosuje się do wszystkich etapów produkcji prócz:
-produkcji podstawowej na własny użytek lub do domowego przygotowania;
-obróbki lub przechowywania do własnego użytku;
WYKŁAD 4
Żywność (środek spożywczy) - jakiekolwiek substancje lub produkty przetworzone częściowo, przetworzone lub nieprzetworzone.
Ryzyko - niebezpieczeństwo zaistnienia negatywnych skutków dla zdrowia oraz dotkliwość takich skutków w następstwie zagrożenia.
Analiza ryzyka - proces składający się z 3 powiązanych elementów oceny ryzyka, zarządzania ryzykiem i informowania o ryzyku.
Ocena ryzyka - robi to Europejska Komisja Oceny Ryzyka - proces wsparty naukowo, składający się z 4 etapów:1.identyfikacja zagrożenia;2.charakterystyka niebezpieczeństwa;
3.ocena ekspozycji;4.charakterystyka ryzyka;
Zarządzanie ryzykiem - proces różniący się od oceny ryzyka, polega na zbadaniu alternatywy polityki w porozumieniu z zainteresowanymi stronami; wzięciu pod uwagę ocenę ryzyka i innych prawnie uzasadnionych czynników, a w razie potrzeby - na wybraniu sposobów zapobiegania i kontroli.
Zagrożenie - czynnik biologiczny, chemiczny i fizyczny w żywności lub paszy, bądź stan żywności lub paszy, mogący powodować skutki dla zdrowia.
Możliwość monitorowania - możliwość kontrolowania przemieszczania się żywności, paszy zwierzęcia hodowlanego lub substancji przeznaczonej do dodania lub która może być dodana do żywności lub paszy na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji (czyli leży po stronie producenta).
Zasady ogólne prawa żywnościowego:
Cele ogólne:-wysoki poziom ochrony zdrowia i życia ludzi;-ochrona interesów konsumentów (z uwzględnieniem uczciwych praktyk w handlu żywnością);-ochrona zdrowia i warunków życia zwierząt, zdrowia roślin i środowiska naturalnego;
-swobodny przepływ we wspólnocie żywności i pasz wyprodukowanych lub wprowadzanych do obrotu zgodnie z ogólnymi zasadami i wymogami niniejszego rozdziału.
Cross complain - będzie obowiązywał w PL od 2008r. (zasady polityki rolnej).
Analiza ryzyka:
-prawo żywnościowe powinno opierać się na analizie ryzyka z wyjątkiem sytuacji, w której nie jest to właściwe ze względu na okoliczności lub charakter środka;
-ocena ryzyka ma się opierać na istniejących dowodach naukowych i być podejmowana w sposób niezależny, naukowy.
Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności - przejmuje kompetencje zarządzania ryzykiem.
Zasada ostrożności:
-jeśli stwierdzono negatywne skutki i niebezpieczeństwo ich zaistnienia dla zdrowia, ale nadal brak pewności naukowej w oczekiwaniu na dalsze informacje, trzeba przyjąć tymczasowe środki zarządzania ryzykiem;
Ochrona interesów konsumenta (zasada):
Nie można wprowadzać konsumenta w błąd fałszując żywność lub robiąc inne praktyki.
Zasada przejrzystości:
1.Publiczne konsultacje.
Wymogi w zakresie bezpieczeństwa żywności (i pasz):
1.Żaden niebezpieczny środek nie może pojawić się na rynku (dotyczy to producentów, którzy są za to odpowiedzialni);
2.Środek spożywczy jest niebezpieczny, gdy:
-jest szkodliwy dla zdrowia;
-nie nadaje się do spożycia (bo np. przeterminowany);
Postępowanie aby rozpatrywać zagrożenia z żywności (jest niebezpieczne):1.zwykłe warunki korzystania z żywności przez konsumentów;2.informacje przeznaczone dla konsumentów (inf. na etykiecie);3.nie tylko prawdopodobne, natychmiastowe skutki tej żywności dla zdrowia;4.ewentualne skutki toksyczności;5.szczególna wrażliwość zdrowotna określonych konsumentów, jeśli środek spoż. jest dla nich;
Gdy brak regulacji UE, to stosuje się kontrolę na podstawie standardów krajowych.
Obowiązek podmiotów działających na rynku spożywczym i pasz (na wszystkich poziomach):
1.Prezentacja produktu (etykietowanie np.)
a)etykieta nie może wprowadzać w błąd konsumenta, inf. na niej ma być dokładna;
b)możliwość monitorowania drogi produktu za pomocą dokumentacji i informacji (np. nr. serii), zakłady produkcyjne muszą prowadzić dokumentację;
2.Zgodność odpowiada za nią producent, który deklaruje, że wprowadza artykuły zgodnie z prawem UE;
Państwa Członkowskie monitorują i kontrolują przestrzeganie prawa przez producentów (Ustawa z 2005r., określa postępowanie i procedury kontroli); mają one informować opinię publiczną o ryzyku związanym z zagrożeniem;
3.Monitorowanie:
trzeba zapewnić możliwość monitorowania na wszystkich etapach produkcji, nakłada to obowiązki na podmioty produkujące:
-powinny móc identyfikować osoby dostarczające im środki spożywcze, produkty i in., w tym celu podmioty te powinny utworzyć system i procedury identyfikujące innych przedsiębiorstw, umożliwiający pozyskanie tych informacji na żądanie władz;
4.Odpowiedzialność w zakresie żywności:
-producent podejrzewający, że jego produkt może stwarzać zagrożenie, powinien podjąć działania wycofujące ten produkt, poinformować odpowiednie władze (np. inspekcję sanitarną), stworzyć kampanię informującą o przyczynach wycofania produktu;
Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywn. (w Parmie się mieści, ang. European Food Safety Authonty - EFSA) - główna jednostka do analizy ryzyka.
Zadania:
1.doradztwo i wsparcie naukowe dla Komisji Europejskiej - ma organizować sesje naukowe;
2.zbieranie i analizowanie danych, umożliwiających przygotowanie charakterystyki i monitorowanie zagrożeń wywierających bezpośredni i pośredni wpływ na bezpieczeństwo żywności i pasz;
czyli jest na usługach Komisji i Parlamentu Europejskiego i robi, co one ustalą.
Kodeks Żywnościowy:
-utworzony w oparciu o współpracę z WHO i FAO w 1961r., a także UE.
Jest to forum, na którym spotykają się zainteresowani i dyskutujący w zakresie:
-usprawnienie handlu, bezpieczeństwo żywności;
-kodeks w tej chwili robi - obejmuje większość państw świata;
np. w 2004r. uzgodnili pojęcie traceability product tracing monitorowanie drogi produktu (informowanie o produkcie, np. z czego go zrobiono, jak go wytworzono i przetworzono tzw. krok do przodu, krok do tyłu, skąd i kiedy został dostarczony, kontrole jakim go poddano, połączenia miedzy identyfikacją produktu i informacją o nim);
Tożsamość produktu - każdy produkt ma swą informację, dokumentację i atesty.
WYKŁAD 5
Mamy dopuszczone obecnie 17 gatunków kukurydzy genetycznie modyfikowanej w UE. Takie zboża można stosować do produkcji pasz, skrobi modyfikowanej genetycznie.
Niedługo na rynek wejdzie pszenica z certyfikatem produkcji integrowanej, mamy bowiem segregacje rynku i konsumenci mają różne preferencje co do produktu. Aby mieć pewność co do parametrów produktu powinien on mieć dokumentacje i certyfikaty, czyli tożsamość. Uregulowania prawne, co do tego są luźne i tkwią w samym rynku. Gdy chcemy mieć np. certyfikat od firmy wolnorynkowej to mamy podczas produkcji „punkty kontroli”, w których firma prowadzi kontrole. Kluczowy punkt to świadectwo zakupu nasion,(aby pokazać czy GMO/ ekologiczne/ integrowane)
Nasiona -> 1.kontrola -> historia pola (bo mamy pokazać, że na polu nie ma chwastów z GMO, czy nie ma metanu na polu) -> izolacja przestrzenna pola -> siew nasion -> lustracja pola siewnego -> 2.kontrola, gdy kwitna rośliny, mogłyby być zapylone przez inne rośliny GMO -> zbiór -> przechowywanie nasion w gospodarstwie -> 3.kontrola -> transport ziarna -> kontrola - elewator zbożowy lub spedytor nasion -> pośrednicy - odbiorcy detaliczni i hurtowi < KONTROLA JAKOŚCI > terminal eksportowy - potwierdzenie odbioru przez importera.
Prawo nakazuje oznaczanie produktów mających > 0,9%GMO
Uprawy zbóż na świecie 672 mln ha: pszenica 216, ryż 151, kukurydza 147, jęczmień 57,3, owiec 11,3, żyto7,1, pszenżyto 3,4
Rozdysponowanie zbóż w Polsce - produkcja ziarna zbóż w PL 26733 w tys. ton : pszenica 9270, żyto 3803, jęczmień 3370, pszenżyto 2984, owies/miesz 5300. Górna granica produkcji zbóż to 29 mln. ton.
Typ |
Sprze w skupie realizowana przez młyny, zakłady etc.[tys.t] |
Realizowana przez ARR[tys.t] |
Sprzedaż na targowiskach[tys.t] |
Giełdy towarowe [tys.t] |
Zboż og |
7043 |
4546 |
1980 |
300 |
Pszen |
5472 |
3980 |
1000 |
300 |
Żyto |
879 |
556 |
600 |
- |
Pszenżyt |
400 |
- |
280 |
- |
Jęczmie |
220 |
- |
100 |
- |
Owi/mie |
72 |
- |
- |
- |
Produkcja pszenicy [tys.ha] |
Plon [t/ha] |
Zbiór [tys.ton] |
Świat 215765 |
2,91 |
627130 |
Chiny 21730 |
4,2 |
91330 |
Indie 26602 |
2,7 |
72060 |
Ukraina 5339 |
3,2 |
17518 |
Francja 5235 |
7,6 |
39705 |
Na rynek ziarna pszenicy w PL wpływ mają Czechy, Ukraina, Niemcy, Francja
Eksporterzy[mln.t] USA 25,8, Francja 15,5, Australia15,1, Kanada 12,9, Niemcy 7,5, Ukraina 8,4
Areał uprawy [tus.ha] |
2348 |
Plon [t/ha] |
4,28 |
Produkcja |
9802 |
Zużycie krajowe[mln.t] |
9,8 |
Spożycie[mln.t] |
4,3 |
Zuzucie przemysłowe[tys.t] |
150 |
Spasanie [mln.t] |
2,8 |
Import [tys.t] |
220 |
Wysiew [tys.t] |
600-690 |
Straty i ubytki[tys.t] |
355-500 |
Regulacja rynku zbóż:
Płatności bezpośrednie - jednolite dopłaty obszarowe-dopłaty podstawowe(25, 30, 35% płatności w UE -15 w latach 2004-2006) podział na podstawie powierzchni UR-dopłaty uzupełniające(+30%) do 55, 60 i 65% poziomu UE -15 wg.faktycznego obszaru upraw polowych
razem około 150 €/ha w 2004r.
Skup interwencyjny(pszenica, jęczmień, kukurydza)-standard skupowy i wymagania min.potrącanie-cena interwencyjna 101,31 €/t + dopłaty za przechowywanie 0,42€ miesięcznie
Polityka handlowa:-cła, kontyngenty taryfowe - dla państw przygotowujących się do wejścia; możemy sprzedać po niższych cenach i cłach-subsydia eksportowe - dopłaty, zboże na rynku UE
*+6,3€/t
*zboża (w tym kukurydza na ziarno i kiszonki), oleiste, strączkowe, len oleisty, len i konopie włókniste, rośliny na nasiona, tytoń, chmiel, ziemniaki skrobiowe i rośliny na paszę
Rynek zbóż jest bardzo wrażliwy, przynosi główne dochody rolnikom. Od 2003r. ceny na tym rynku są regulowane przez UE.
WYKŁAD 6
Zasady skupu interwencyjnego.
Gatunki: pszenica (miękka, twarda, jęczmień, kukurydza i sorgo)
Terminy: 1 XI - 31 V oprócz Włoch, Hiszpanii, Grecji, Portugalii od 1VIII - 30 IV i Szwecji od 1 XII do 30 VIw PL - 1 VII - 31 IX
Ilości skupowanego ziarna:
UE - gwarantuje zakup każdej oferowanej partii ziarna, która spełnia wymygania odnośnie ilości i jakości oraz pochodzi z danego kraju
Minimalna wielkość partii:
UE - 80t i dla pszenicy durum 10t, ale każdy kraj może wprowadzic własną wielkość minimalnej partii (UK, Francja - 500t.)
Skup realizują - centra interwencyjne ustalane oddzielnie dla każdego gatunku zboża, zatwierdzane przez komisje europejską.
Cena ziarna w skupie - interwencyjna 101,31 €/t
Skup interwencyjny w 2004/2005 roku w UE[tys.t]UE - 14770 UE-(15) - 8135 UE-(10) - 6635 1.Niemcy - 4695 2.Węgry - 3925 3.Francja - 2429 4.Polska - 979
Skup interwencyjny w Polsce [tys.t]
Pszenica - 802, kukurydza 155, jęczmień 21,1
Tylko w Krakowie nie sprzedawano w skupie, gdyż w tamtym rejonie jest mało producentów posiadających duże gospodarstwa.
Najwięcej Bydgoszcz, Szczecin, Gdynia
Wymagania jakościowe w skupie:
Pszenica :-gęstość ziarna w stanie zsypanym 73kg/hl. 100%ceny interwencyjnej nie mniej niż 76 kg/hl -przy każdym 1kg/hl mniej redukcja ceny o 0,5 €-liczba opadania > 220s.-zaw.białka > 10,5% s.m.(100%ceny gy nie mniej niż 11,5% s.m. (11,5- 11redukcja o 2,5€/t 11,5-10,5 redukcja o 5€/t)-wskaźnik sedymentacji Zelenyego > 22ml, gdy wynosi 22-30 to dodatkowe badania na kleistość ciasta
-wilgotność 13,5 - 14% - wtedy 100% ceny. Za każde 0,1%mniej niż 13,5% zwiększenie ceny o 0,1€, gdy więcej niż 14% za każde 0,1 % więcej zmniejszenie ceny o 0,2€/t.
Klasy pszenicy w USA (1912r. wprowadzili klasy i standardy, a u nas w 1988 wprowadziliśmy swoje klasy.
Gatunek |
% zaw. białka |
Przeznaczenie |
1. twarda czerwona ozima |
11-12 |
Chlebowa;40%eksport |
2. twarda czerwona jara |
13-15 |
Chlebowa;20%eksport |
3. twarda biała |
11-12 |
Makaron, kluski, ciasto drożdżowe |
4. miękka biała |
~10 |
Krakersy, ciasto kruche |
5. miekka ozima czerwona |
~10 |
Krakersy, snach foods |
6.durum |
~10-15 |
Makaron, spaghetti |
w USA pszenice te występują:-mające dużo białka, tam gdzie klimat kontynentalny (centrum)-mające mało białka, tam gdzie klimat morski lub blisko Alaski
Standardy pszenicy w USA |
|||||
Ciężar objętościowy kg/hl W przypadku czerwonej twardej, nie mniej niż- |
I |
II |
III |
IV |
V |
|
74,6 |
73,4 |
70,8 |
68,2 |
64,4 |
pozostałe |
77,2 |
74,6 |
72,1 |
69,8 |
65,6 |
Ziarno uszkodzone |
3 |
5 |
8 |
12 |
20 |
Pszenica innej klasy(%) gdy mieszamy |
3 |
5 |
10 |
10 |
10 |
Do Polski kupujemy tylko II i III standard i I klasę tylko gdy chcemy domieszać, aby nasza była lepsza.
WYKŁAD 7
Klasyfikacja przydatności technologicznej ziarna pszenicy (wg CLTPiPZ)
Zawartość białka. |
A wysokojakościowa |
B- chleb |
C-na cele konsumpoza chelb. |
D- bez określonej przydatności |
%s.m) nie <niż wsk.sedyment |
13,5 |
11,5 |
9,5 |
- |
Wsk. Sedymentacji |
45 |
30 |
- |
- |
Ilość glutenu mokrego nie<niż |
30 |
26 |
20 |
- |
Rozpływalność glutenu nie >niż |
6 |
9 |
- |
- |
l. opadania nie <niż |
240 |
220 |
200 |
150 |
Rok zbior |
% probek |
ziarna |
dla |
których |
|
S=30 |
S>30 B=11,5 |
S>30 B>11,5 |
S>40 B>14 |
96 |
35,9 |
4,4 |
59,7 |
12,5 |
97 |
84,0 |
0,0 |
16,0 |
0,1 |
02 |
44,7 |
0,3 |
55,0 |
13,8 |
S- wskaźnik sedymentacji B-zawartość białka
Charakterystyka przydatności dla potrzeb piekarstwa próbek ziarna pszenicy; badano na 1000 pobieranych próbek (1000pól badano)
W przeciętnym roku 40-50% próbek pszenicy ma wartość chlebową z 9ml ton to 4 ml t
W roku niekorzystnym to tylko 1 ml t (10%), zaś w b. Korzystnym to aż 80-90% przenicy ale mamy słabą bazę przechowalniczą
Wpływ czynników agrotechnicznych na jakość ziarna:
Odmiana rolnicza- kierunek użytkowania |
i jakość ziarna |
Pszenica elitarna (E) |
HRS-makaron |
Jakościowa (A) |
HRW- pieczywo białe |
Chlebowa(B) |
Pieczywo białe |
Paszowa © |
|
Ciasteczkowa (K) |
Na ciastka |
Wyróżnik jakości ziarna- trwałe związane z genotypem, jest to wskaźnik sedymentacji Zelenuje'go (wpływa na jakość glutenu)
Zmienne pod wpływem siedliska agrotech. I przebiegu pogody to:-zaw. Białka (wydajność glutenu)-l. Opadania-ciążar objętościowy
Zbiór, skup, przechowywanie- odrębne dla odmian.
Jednolitość odmianowa- kontraktacja odmianowa, elektroforetyczne badanie tożsamości odmian
Uprawa pszenicy w gosp. Rodzinnych -czynnikiem limitującym był test sedymentacji i niska zawartość białka( te były na najniższym poziomie) i reszta badań była dobra.
Z danych wynika że na jakość wpływa:
-termin siewu wpływ lekko na l. Opdania (zbyt wczesny siew może dać spadak l. Opadania, ale daje za to >gęstości ziarna bo roślina ma większe komórki i lepiej pobiera wodę- im później siejemy tym > białka bo < skrobi i <MTZ
-dawka N- stosowanie drugiej dawki N (uzupełniające) wpływa korzystnie na zaw. Białka w ziarnie i wielkość testu sedymentacji (gdy dajemy > dawke N, nawet do 120 kg/ha)
-przedplon i fungicydy- dają korzystną i > l. Białka i troche > gęstość ziarna w przypadku stosowania fungicydów
Najlepiej siać pszenicę do 30 IX bo mamy dobrą gęstośc ziarna, lepsze przezimowanie, system korzeniowy
Nawożenie prawie nie wpływa na gęstośc ziarna więc nawożeniem tego nie uregulujemy, oraz nie wpływa na l. Opadania.
Kluczowe znaczenie mają dawki nawozu w dawce 40-30 kg/ha w stadium GS-49(kłoszenie pocz.) Z kolei gdy w glebie mało N to dawka na początku wegetacji wpływa gł. Na plon.
-System ekologiczny powoduje, że zboże ma <MTZ oraz obsadę kłosów, co wpływa na <zaw. Białka (9,7%)i gęstość jedynie jest prawie taka sama jak w konwencjonalnym rolnictwie.
W młynie może być także wymagana: (przykładowo)-wilgotność nie > niż 14,5%-zanieczyszczenia ogółem nie >6,0%-w tym nie użyteczne nie >niż 2%-l. Opadania nie <niż 200-wsk. Sedymnetacji nie <niż 20-gęstość nie < niż 76kg/hl
Wskażnik s |
Ilość glutenu |
Potrącenie(-) lub dopłata (+) |
<20 >20 |
<23 <23 |
-10 -7 |
20-30 |
23-26 26-30 |
-5 |
>45 |
26-30 >30 |
+7 +10 |
WYKŁAD 8 Żyto
|
Powierzchnia upraw tys ha |
Plon t/ha |
Zbiór tys t |
Swiat |
7066 |
2,52 |
17820 |
Pl |
1600 |
2,6 |
4120 |
Niemcy |
625 |
6,1 |
3820 |
Rosja |
1860 |
1,5 |
2872 |
Bilans żyta 2004
Produkcja |
4,3mln t ziarna |
Spożycie |
1,250 |
Spasanie |
1,600 |
Żużycie przemysłowe(wóda) |
0,480 |
Import |
3 |
Eksport |
|
Plon |
2,76 |
Standard skupowy jeczmienia i żyta (ziarno zdrowe, czyste, dojrzałe)
a)Żyto
|
Konsumpcyjne |
Paszowe |
Wilgotnosc ziarna(%) |
<=14,5 |
<=14,5 |
Gęstość ziarna(kg\hl) |
>=71 |
>=62 |
Liczba opadania |
>110 |
- |
Zawartość zaniecz. (%) |
<6 |
<6 |
W tym nieużyteczne |
<2 |
<2 |
b)Jęczmien
Jęczmien |
Pow upraw tys ha |
Zbiory tys t |
Plony t\ha |
Swiat |
57313 |
153624 |
2,68 |
Rosja |
9,5mln t |
17,2 mln t |
1,8 |
Kanada |
4,05 |
13,2 |
3,3 |
Niemcy |
2,2 |
12,9 |
5,8 |
Ukraina |
4,5 |
11,06 |
2,5 |
Pl |
1,06 |
3,47 |
3,3 |
Bilans jęczmienia:
|
91/92 |
92/93 |
200/2005 |
Plon |
3,44 |
2,35 |
3,5 |
Spożyc |
206 |
208 |
182 tys t mało kaszy jęczmiennej bo mamy ryż |
Zuży przem |
255 |
225 |
530 słód browarniany |
Spasa |
3265 |
2701 |
2400 dobry do jedzenia choć dużo błonnika a mało pentozanów |
Jakość j. Browanenego:
pln |
Stand handl |
Manfred moll |
Branvel Brevier90 |
Wyrównanie (%) 90 |
90 |
90 |
95 |
Energia kiełkowania 72h E1(%)95 |
95 |
95 |
98 |
Zdolnosc kiełkowania po 120h E2 95 |
95 |
95 |
100 |
Zywotnosc (w chłodni %) 95 |
- |
- |
- |
Wilgotność (%) |
Do 14,5 |
12-15 |
Do 15 |
Zanieczyszczenia% nie wiecej niż3 |
6 |
4 |
4 |
Wrażliwość na H2O% |
- |
Do 10% |
Do 10 |
Zdolność pęcznienia % - |
|
|
|
MTZ - |
42-45 |
37g |
39 |
Zawartość białka 9-10,5% |
|
|
|
Czystość odmianowa (%) nie<niż 75 |
9,5 |
93-95 |
95 |
Czystość odmianowa- zawartość ziaren jednej odmiany w danej partii.
Zawartośc białka
9-10,5% b. Korzystna
10,5-11 korzystna
11-11,5 wystarczająca
>12 b. Niekorzystna
Potrącenia cenowe (z 2002r)
Wilgotność:
Wilgotność Baza |
14,5 |
Białko Baza |
9,5 |
Max |
16,5 |
Max |
11,5 |
14,6 |
-1 |
9,6 |
-1 |
15 |
-5 |
10 |
-5 |
15,5 |
-10 |
10,5 |
-10 |
16 |
-15 |
11 |
-20 |
16,5 |
-20 |
11,5 |
-40 |
Wskaźnik Semialinowa - mowi o zaopatrzeniu ziarna w wodę liczony z relacji opadów i tempreratury
Korzystny przebieg- wpierw uzyskać warunku w.s. 1,5, w drugiej części wzrostu zbóż w.s 1%
B niedobra pogoda- przed kłoszeniem b duża susza (w.s 0,5)a po kłoszeniu dużo wody w.s =2, wtedy az 12%białka
Jęczmien- wymagania skupowe
|
konsumpcyjny |
Paszowy |
Wilgotnosc (%) |
<=14,5 |
<=14,5 |
Gestośc ziarna kg/hl |
>=66 |
>=62 |
Wyrównanie ziarna (%) |
- |
- |
l. opadania |
- |
- |
Zawartosc zanieczyszczen |
<=6 |
<=6(12) w skupie interwencyjnym |
W tym nieużyteczne |
<=2 |
<=2(3) j.w. |
WYKŁAD 9
JĘCZMIEŃ
Plonowanie jęczmienia jarego browarnego w zależności od terminu siewu oraz kompleksu glebowego:-gdy opóźniamy termin siewu wzrasta zawartość białka, zmniejsza się tym samym zawartość skrobi i maleje wypełnienie ziarnasiać możliwie jak najwcześniej-uprawa na kompleksie: pszennym db, pszennym bdb, żytnim db-pH gleby - nie wpływa znacząco na zawartość białka, jednak: pH 4-5 będzie działać negatywnie na zawartość białkapowoduje jego wzrost
-dawka N - podstawowy czynnik kształtujący zawartość białka w ziarnie (warianty 0,30,60,90)przy dawce 60-90 ziarno ze względu na znaczący wzrost zawartości białka 11,2 i 11,8 staję się nieprzydatne
celność - % udział ziarn celnych (pozostających na sicie o wym oczek 2,2x25mm)
na wyrównanie ma wpływ:-wczesny termin-stosowanie ochrony (w tym fungicydy)-nieco większe zagęszczenie przy zakładaniu plantacji jęcz. J
podst czynniki wpływające na ilość białka:-termin siewu (wczesny+)-gęstość siewu (zwiększona +)-nawożenie-wybór odmiany decyduje o efekcie produkcyjnym
odmiany: ocena wyrażona lit Q (skala 9°), najlepiej >8
Gł. elementy technologii uprawy jęczmienia browarnego:-kompleks glebowy: pszenny bdb i db, żytni bdb-przedplon: burak cukrowy (obornik-trudno ustalić obieg N), pszenica (choroby łamliwości źdźbła, owies (rzadki ze względu na małą skalę produkcji)-ilość siewu i termin: 350-380 zieren/m2 tzn 380*MTZ/100=…kg/ha;możliwie najwcześniej, max 3 przejazdy,zachować strukturę gleby.Jęczmień jest wrażliwy na ugniecenie gleby i niskie pH. Kiełkowanie przy temp ok3°C.-Nawożenie N: przed siewem- do fazy 3 liści określić N mineralny w glebie (okręgowe stacje chemiczno-rolnicze) lub ocena przybliżona
po buraku:15-30kg N/kg
po pszenicy: 30-60 N/kg
gdy w glebie 130-130 N/ha nie zaleca się nawożenia przedsiewnego-ochrona plantacji:
herbicyd: wcześnie w fazie 4-5 liści,dostosowany do dominujących chwastów,
antywylegacz: zabieg DC31 w zależności od stanu łanu i przebiegu pogody
fungicyd: zabieg pierwszy DC 30-31-zbiór: łan niezachwaszczony i równomiernie dojrzały, w odp momencie (dojrzałość martwa, 14-15%), istnieje możliwość natychmiastowego oddzielenia ziaren zawierających dużo wody (niedojrzałych, niewykształconych) niewykształconych zielonych części chwastów, w przypadku zbioru ziarna wilgotnego istnieje możliwość prawidłowego jego dosuszenia 18-40°C
OWIES
Ok. 2 mln ha -ogólna pow uprawy
Śr plon - 2,3 t/ha
Ogromna część produkcji przeznaczona na cele paszowe 4600tys t Spożycie 36 tys t
5752 tys t - prod krajowa
minimalne wymagania jakościowe
Wilgotność |
15 |
Gęstość min |
49 |
L opadania min |
- |
Poślad oczko |
1,8mm |
Nie ustalono łącznej zawartości zanieczyszczeń (dla innych gat zbóż ok. 15%,pszenica twarda 10%). Nie powinna być większa niż 15-18%.
PSZENŻYTO Areał uprawy - 1,69 mln ha produkcja 3723 tys t (3,7mln) spasanie 2,6 mln
liczba opadania 80 (żyto tak samo) gęstość 68 (żyto tak samo)
KUKURYDZA: Areał uprawy 410 tys ton Plon 5,8t/ha Produkcja 2378 Spasanie 2150 Export 110 Import 50 przemysł 60 spożycie 48
plonuje na najwyższym poziomie ze wszystkich zbóż
skup interwencyjny:
|
kukurydza |
100% ceny |
jeczmień |
100% ceny |
Wilgotność |
13,5 max 10-12,4 |
13 |
14,5 max |
14 10-13,4 min |
Gęstość |
71 min |
73 |
62 min |
64 |
Zanieczysz |
12 |
|
12 |
|
W tym nieużyt |
3 |
|
3 |
|
Standardy w USA:
-5 klas jakości
-określana jest gęstość ziarna w stanie zsypnym (od 60,7-73,9)
-zawartość zanieczyszczeń (max 15 do kl I 3)
Wykład 10
Burak cukrowy
Korzeń przemysłowy buraka cukrowego:
To korzeń ogłowiony, przeznaczony do produkcji cukru, zawierający min. 14% sacharozy. Ten korzeń powinien być zdrowy, świeży o naturalnym, właściwym dla buraka cukrowego zabarwieniu i kształcie, może być zamarznięty ale nie powinien być zwiędnięty lub zdrewniały.
Dopuszczalne wady i zanieczyszczenia:
RODZAJE WAD I ZANIECZYSZCZEŃ |
ZAWA W % WAGO NIE>NIŻ |
|
Korzenie z wadami |
Korzenie zwiędnięte i chore o powierzchni nadpsutej, nie przekraczającej 20%powierzcni korzenia |
2 |
|
Korzenie:- porośnięte- silnie zdrewniałe- odtajałe po zamarznięciu- zgniłe |
niedopuszczalne |
Zanieczyszczenia |
1. organiczne:- korzenie o masie <o,1kg- korzenie o średnicy <1cm- pośpiechy- burakochwasty - główki korzeni - części liści - inne gat. roślin |
4 |
|
2. mineralne: -składniki gleby łącznie |
10 |
|
3. inne:-kamienie, cegły, węgiel, żużel, ruda, części metalowe, części tworzyw sztucznych i roślin mogące uszkodzić urządzenia techniczne cukrowni lub pogorszyć jakość przemysłową surowca (np. ŚOR) |
niedopuszczalne |
Liczba i powierzchnia plantacji buraka cukrowego w Polsce:
Lata |
liczba plantatorów (plantacji) |
powierzchnia uprawy |
||
|
ogółem (tys) |
w przeliczeniu na 1 cukrownię (tys) |
ogółem (tys ha) |
średnia wielkośc 1 plantacji (ha) |
81 |
468,6 |
6,0 |
470 |
1,00 |
90 |
383,7 |
4,9 |
440 |
1,15 |
95 |
258,9 |
3,4 |
384 |
1,48 |
01 |
99,4 |
1,3 |
317 |
3,20 |
02 |
91,5 |
1,2 |
303 |
3,31 |
05 |
71,5 |
- |
286 |
4,00 |
Produkcja uprawy buraka:
2005r. → na świecie 5508 tys ha→ średni plon 44 t z ha (w PL < 38t/ha)
Produkcja cukru:
1mln 700tys t sacharozy w Pl (3 miejsce na świecie)3,9 mln ton -Francja 1,3 mln t - Włochy 3,7 mln t - Niemcy 1,2 mln t - WB
Udział kontynentów w produkcji cukru buraczanego w sezonie 2002/03:
Europa - 79% Ameryka PN, Pd i Środkowa - 12% Azja - 7% Afryka - 2%
Światowy bilans (mln ton) i ceny cukru w przeliczeniu na cukier surowy:
|
19881991 |
2002-2003 |
20052006 |
zapasy początkowe |
31,7 |
61,9 |
59,5 |
produkcja |
109,8 |
142,6* |
148,8 |
spożycie |
109 |
139,4 |
147,5 |
zapasy końcowe |
32,2 |
62,8 |
57,8 |
import/eksport |
34,6 |
45,7-48 |
49,6 - 52,5 |
ceny cukru surowego (USD/t) |
410 |
210 |
404-468
|
* jedna tona cukru surowego odpowiada ok. 0,92t cukru białego w tym z buraka cukrowego 36,5 mln ton
Regulacja rynku cukru:
Obejmuje produkty: cukier buraczany, buraki cukrowe (korzenie), izoglukoza
a)Limity produkcji (kwoty) A, B i C:
Do 2006roku:kwota A - 1580tys ton kwota B - 91,6 tys t
Od 2006 roku jedna kwota 1582,2 (suma A i B)
b)Ceny interwencyjne:
→ cukier: 631,9 EUR/t (do 2006r)
Od 2006 roku 404,4 euro/t
Agencja interwencyjna jest zobowiązana skupić każdą ilość cukru wyprodukowaną w ramach kwoty A i B
→Buraki cukrowe (16%sacharozy):
Do 2006 roku:
→ kwota A - 46,72 euro/t
→ kwota B - 32,42 euro/t
Od 2006 roku 57 tys ton
W 2009 roku 26,3 euro/t
Ceny korzeni zależą od zawartości sacharozy i udziału zanieczyszczeń.
c) cła i kontyngenty importowe np. import cukru surowego z trzciny cukrowej do rafinacji z Kuby i Brazylii
d) licencje i dopłaty eksportowe
e) dopłaty do zżycia cukru w przemyśle chemicznym
Funkcjonowanie rynku: zasada samofinansowania
Ceny cukru i skupu buraków cukrowych (euro/t):
|
2006/2007 |
2007/2008 |
2008/2009 |
2009-2010 |
cena referency cukru |
631,9 |
631,9 |
524,0 |
404,4 |
opłata restrukturyza |
126,4 |
173,8 |
113,3 |
0,0 |
cen referencycukru pomniejszona o opłatę restrukturyza |
505,5 |
458,1 |
410,7 |
404,4 |
Min. cena sku buraka cukrow |
32,9 |
29.8 |
27,8 |
26,3 |
dopłaty wyrównuj dla plantator(%) |
60 |
60 |
64,2 |
64,2 |
Rekompensaty za zamykanie produkcji cukru (euro/t):
06/07 |
07/08 |
08/09 |
09/10 |
730 |
730 |
625 |
520 |
Pomoc na rzecz restrukturyzacji na szczeblu regionalnym (euro/t):
06/07 |
07/08 |
08/09 |
09/10 |
109,5 |
109,5 |
93,8 |
78,0 |
Wykład 11
CHMIEL:-Lubelszczyzna - rejon gł uprawy 181,6 ha (84,4 % pow krajowej)śr pow plantacji 1,4 ha, liczba plantacji 1200, powiaty: łęczyński, opolski, puławski-Produkcja kontrolowana przez Inspekcje Jakości Handlowej Art. Rolno-Spoż
-Wielkopolska - 217,3 ha (10,1% krajowej)niższy plon więcej odmian goryczkowychliczba plantacji 70, pow plantacji 3,6; gł powiat nowotomyski
-rejon Dolnośląski - 118,8 ha (5,5%)12 plantacji, sr pow 12,3 ha (3 plantacjie o pow >30ha), gł powiat nyski-dotacje dla producentów
-certyfikacje chmielu i produktów chmielowych
-PL 2260ha
Kontrola jakości w produkcji chmielu:
1. Kontrola jednolitości odmianowej:
-zgłoszenie plantacji do ewidencji do 31 maja
-kontrola plantacji - w okresie 30 dni przed terminem zbioru (tj w sierpniu), inspektor WIJHAR-S -uprawa na kwaterze więcej niż jednaj odmiany powoduje nie dopuszczenie do ceryfikacji
2. Pobieranie próbek, ważenie i znakowanie chmielu na plantacji (inst. WIJHAR-S)
-wniosek producenta - ustalenie terminu
-próbki pobierane losowo z co 5 opakowania (0,2kg)
-ważenie, zaszycie i zaplombowanie opakowań
3. Wystawienie świadectw certyfikacji
-w zakładzie przetwórczym-jeżeli wyniki analiz próbek (wcześniej pobranych) spełniają wymagania minimalne-możliwe jest doczyszczenie i dosuszenie szyszek w zakładzie przetwórczym na koszt producenta-dosuszenie, doczyszczenie, mieszanie odbywa się pod kontrolą inst. (nie dopuszczenie do zmieszania odmian)
Chmiel przetworzony (prasowany),baloty:
-nadzór nad zamknięciem balotów
-oznakowanie i certyfikacja balotów
klasy jakości - I, II, III, IV
Produkty chmielarskie: granulaty 40%, ekstrakty 60%
Granulaty chmielowe: -granulat typ 90 -granulat typ 45 - produkt z którego odsiano ok. 50% części roślinnych nie zawierających lupuliny; zawartość α-kwasów jest większa niż w surowcach wyjściowych; o połowę niższa jest zawartość metali ciężkich, azotanów i pestycydów
ekstrakt etanolowy-wyciąg otrzymywany z chmielu zmielonego
LEN I KONOPIEWsparcie dla pierwszych przetwórców
TYTOŃ-limitowanie wielkości produkcji z podziałem na gr użytkowe tytoniu-łączna kwota produkcji w skali roku 37933ton-zbywanie praw do limitów produkcji-rejonizacja upraw tytoniu-dopłaty bezp-regulacje prawne
Wyszukiwarka