1. Pojęcie podatku, opłaty, podatnika, płatnika, inkasenta, obowiązku, zobowiązania
1. podatek to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego, wynikające z ustawy podatkowej;
2. opłata jest daniną odpłatną, której zasadniczą cechą jest bezpośrednie powiązanie z wzajemnym świadczeniem organu publicznego; z uiszczeniem opłaty wiąże się zazwyczaj określona czynność, której osoba zobowiązana do zapłaty oczekuje od organu publicznego bądź jest zobligowana do korzystania z tej czynności w związku z zaistniałą sytuacją; opłaty dzieli się na dwie grupy: administracyjne - opłaty za czynności urzędowe oraz użytkowania - opłaty za świadczenie usług;
3. podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która na mocy ustawy podlega obowiązkowi podatkowemu;
4. płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która obowiązana jest do obliczenia oraz pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go organowi podatkowemu w ustawowo określonym terminie;
5. inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która obowiązana jest do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go organowi podatkowemu w ustawowo określonym terminie;
6. obowiązek podatkowy to nieskonkretyzowana powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie; ma on charakter generalny, ponieważ wyznacza w sposób ogólny ze względu na podmiot i abstrakcyjny ze względu na zachowanie się danego podmiotu obowiązki podatnika, które wynikają z Konstytucji; jeśli podatnik zachowa się w sposób przewidziany w ustawie o danym podatku, to wówczas powstaje w sposób samoistny indywidualny obowiązek podatkowy;
7. zobowiązanie podatkowe jest to wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego; aby zespół obowiązków i uprawnień określonych w indywidualnym obowiązku podatkowym przekształcił się w zobowiązanie podatkowe niezbędne jest obliczenie podatku; formą konkretyzacji jest deklaracja podatkowa złożona przez podatnika, dokonanie wpłaty albo decyzja wymiarowa
2. Cechy podatku
1. nieodpłatność podatku polega na tym, ze podmiotowi, który go uiścił, nie przysługuje z tego tytułu roszczenie wzajemnego świadczenia ze strony państwa;
2. przymusowość odróżnia podatek od świadczeń dobrowolnych, pomiędzy podmiotem zobowiązanym do płacenia podatku a podmiotem uprawnionym do jego nakładania istnieje stosunek podporządkowania; obowiązek świadczenia podatku może być wyegzekwowany przez organy adm. finansowej państwa;
3. bezzwrotność sprowadza się do tego, że zapłacony podatek nie podlega zwrotowi; wyjątki od tej zasady dotyczą sytuacji, w których został on nieprawidłowo obliczony i zawyżony lub jeśli nałożono go w sposób niezgodny z obowiązującymi regulacjami prawnymi;
4. jest on nakładany i ustalany jednostronnie przez państwo, co oznacza, że decyzję w sposób samodzielny podejmują organy stanowiące, a podatnik nie ma wpływu na wysokość obciążenia z tego tytułu;
5. ma charakter pieniężny
3. Elementy konstrukcyjne podatku:
1. przedmiotem podatku jest określona sytuacja faktyczna lub prawna, z zaistnieniem której przepisy prawa wiążą obowiązek zapłaty podatku przez podmioty w takiej sytuacji się znajdujące; wyróżnia się dwa typy przedmiotu podatku - ciągły (np. posiadanie majątku) lub powtarzalny (np. dochody);
2. podmiotem podatku jest zarówno ten, kto podatek ustanawia i pobiera na swoją rzecz, jak i ten, kto jest zobowiązany do jego zapłacenia; wyróżnia się dwa typy podmiotu podatku: czynny - podmiot pobierający na swoją rzecz podatek lub dla którego podatek jest pobierany oraz bierny - podmiot zobowiązany do uiszczenia podatku; jest on określany jako podatnik; biernym podmiotem podatku może podatnik formalny (ten, kto jest formalnie zobowiązany do zapłacenia podatku) lub rzeczywistym (jeżeli podatnik ponosi ekonomiczny ciężar podatku)
3. podstawa opodatkowania nazywana jest także podstawą wymiaru podatku; jest to ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot podatku; podstawę opodatkowania ustala się bądź szacunkowo (ryczałtowo) bądź w sposób ścisły (np. na podstawie ksiąg handlowych), w sposób przewidziany przepisami; może być wyrażona w pieniądzu lub w jednostkach fizycznych;
4. stawka podatkowa jest to relacja kwoty podatku do podstawy opodatkowania, która wyrażana jest kwotowo lub stosunkowo;
5. ulga podatkowa polega na zmniejszeniu istotnych elementów konstrukcji podatku, czyli podstawy opodatkowania bądź stawek podatkowych lub samej kwoty podatku; ma ona charakter niesamoistny, bowiem pozostaje w ścisłym związku z podstawowymi elementami podatku;
6. zwolnienia podatkowe polegają na wyłączeniu określonych, istotnych elementów konstrukcji podatku i oznaczają redukcję zakresu podmiotowego (zwolnienia podmiotowe) bądź zakresu przedmiotowego (zwolnienia przedmiotowe) podatku;
4. Systematyka podatków: majątkowe, dochodowe, pośredni, bezpośrednie
1. podatki majątkowe związane są z posiadaniem lub przyrostem majątku; podatki obciążające majątek mają charakter podatków rzeczywistych lub nominalnych; obydwa wymierzane są od posiadania majątku, podatek majątkowy rzeczywisty opłacany jest z majątku i uszczupla jego substancję, a podatek majątkowy nominalny opłacany jest z dochodów podatnika; podatek od przyrostu majątku obciążają bądź to przyrost substancji majątkowej w sensie fizycznym (przyrost rzeczywisty), bądź to przyrost wartości majątku bez zwiększenia jego rozmiarów fizycznych (np. zwyżka cen nieruchomości);
2. podatki dochodowe dzielą się na jednostopniowe oraz dwustopniowe; w przypadku podatków dwustopniowych najpierw opodatkowuje się przychody podatnika, czyli sumę wpływów osiąganych przez niego bez potrącenia kosztów ich uzyskania, a następnie dochód, czyli nadwyżkę przychodu nad kosztami jego uzyskania; dochód może być obłożony jednym podatkiem lub kilkoma, jeśli dochód pochodzi z różnych źródeł;
opodatkowanie jednostopniowe ma postać podatku przychodowo-dochodowego, czyli takiego, którego przedmiot nie jest jednoznacznie określony przez ustawodawcę, a w jego konstrukcji można się doszukać elementów charakterystycznych dla podatków dochodowych, przychodowych, a nawet majątkowych (nalicza się je od dochodów brutto) lub podatkiem dochodowym;
3. podatki pośrednie i bezpośrednie wyróżnia się w oparciu o cztery kryteria:
technikę poboru podatku - podatkami bezpośrednimi są te, które płacą podmioty bezpośrednio zobowiązane do tego przez państwo, a pośrednimi te, które płacą podmioty nie zobowiązane do tego bezpośrednio;
sposób nałożenia - podatki bezpośrednie wymierzane są na podstawie stałych przepisów, a pośrednie na podstawi taryf podatkowych uwarunkowanych zdarzeniami nie dającymi się przewidzieć;
przerzucanie podatku - podatkami bezpośrednim są te, które nie mogą lub nie powinny być przerzucane, a pośrednimi te, które nadają się do przerzucenia; przerzucenie może być ustawowe (gdy jest nakazane lub dozwolone) lub faktyczne, a także całkowite (dotyczy całego ciężaru podatkowego) lub częściowe; w związku z tym wyróżnią się przerzucanie w przód - powodujące wzrost ceny zbywanych przez podatnika towarów lub usług oraz przerzucanie w tył - powoduje obniżenie cen nabywanych przez podatnika towarów i usług;
zdolność płatniczą - podatkami bezpośrednimi są podatki nakładane wprost na źródło, a pośrednimi - na obrót ujawniający zdolność płatnicza podatnika;
5. Rodzaje stawek podatkowych oraz znajomość stawek podatkowych
1. jednym z najważniejszych sposobów podziału stawek podatkowych jest podział na stawki kwotowe oraz stosunkowe; stawki kwotowe występują wówczas, kiedy podstawa opodatkowania wyrażona jest w jednostkach niepieniężnych - stawka wyraża kwotę przypadającą na jednostkę podstawy opodatkowania, np. 5 zł od 1 metra kwadratowego; stawki stosunkowe mogą być stosowane tylko wtedy, gdy podstawa opodatkowania ujęta jest w jednostkach pieniężnych; stawki stosunkowe przybierają postać stawek procentowych, ułamkowych i wielokrotnościowych;
2. stawki w danym podatku mogą mieć charakter stały oraz zmienny (ruchomy):
stawka stała to stawka, która nie zmienia się, gdyż jej wysokość nie jest zależna od rozmiarów podstawy opodatkowania; kwota podatku rośnie tyle razy, ile razy rosną rozmiary podstawy opodatkowania; jest to opodatkowanie proporcjonalne;
stawki zmienne tworzące skalę podatkową, to stawki zmieniające się w miarę zmieniania się podstawy opodatkowania;
3. wyróżnia się dwa rodzaje skal podatkowych - skalę progresywną i skalę regresywną;
skala progresywna to skala, w której w miarę wzrostu podstawy opodatkowania stawki podatkowe rosną; powoduje to, że kwota podatku rośnie szybciej niż kwota podstawy opodatkowania; odmianą skali progresywnej jest skala degresywna;
skala regresywna to skala, w której w miarę wzrostu podstawy opodatkowania stawki podatkowe maleją;
są one podstawowymi rodzajami skal podatkowych, choć w niektórych systemach podatkowych wyróżnia się skale mieszane;
4. skala progresywna może być zbudowana na zasadzie progresji całościowej (globalnej) albo progresji odcinkowej (ciągłej, składanej); w przypadku progresji całościowej podatek oblicza się w ten sposób, że odpowiednią stawkę podatkową stosuje się do całej podstawy opodatkowania;
podstawa opodatkowania |
stawka opodatkowania |
|
od |
do |
|
1 |
10 000 |
10% podstawy opodatkowania |
10 001 |
20 000 |
20% podstawy opodatkowania |
20 001 |
30 000 |
30% podstawy opodatkowania |
30 001 |
40 000 |
40% podstawy opodatkowania |
progresja odcinkowa polega na stosowaniu odpowiednich stawek do odpowiednich odcinków podstawy opodatkowania, a kwotę podatku stanowi suma tak obliczonych składników;
podstawa opodatkowania |
stawka opodatkowania |
|
od |
do |
|
1 |
10 000 |
10% podstawy opodatkowania |
10 001 |
20 000 |
1000 + 20% nadwyżki powyżej 10 000 |
20 001 |
30 000 |
2000 + 30% nadwyżki powyżej 20 000 |
30 001 |
40 000 |
3000 + 40% nadwyżki powyżej 30 000 |
w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych występują stawki podatkowe 19%, 30% i 40%, w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych jedna stawka podatkowa - 19%, a w ustawie o podatku od towarów i usług cztery - 0%, 3%, 7% i 22%
6. Podatki w Konstytucji
1. zgodnie z artykułem 217 Konstytucji RP nakładanie podatków, innych danin publicznych, określenie podmiotu, przedmiotów opodatkowania, ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy;
2. zgodnie z artykułem 84 Konstytucji RP każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie;
3. zgodnie z artykułem 168 Konstytucji RP jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie.
7. Organy podatkowe
1. organami podatkowymi I instancji są naczelnicy urzędów skarbowych, naczelnicy urzędów celnych, wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa;
2. organami podatkowymi II instancji są dyrektorzy izb skarbowych oraz dyrektorzy izb celnych - są oni wówczas organami odwoławczymi od decyzji naczelników urzędów skarbowych lub naczelników urzędów celnych; w szczególnych przypadkach są oni organami I instancji;
samorządowe kolegium odwoławcze jest organem odwoławczym od decyzji organów wykonawczych gminy, starosty oraz marszałka województwa;
3. Minister Finansów jest z urzędu organem I instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany, uchylenia lub stwierdzenia wygaśnięcia decyzji, a także organem odwoławczym od decyzji wydanych w tych sprawach;
sprawuje ogólny nadzór w prawach podatkowych i dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez podległe mu organy poprzez wydawanie interpretacji, które mają na celu wyjaśnienie treści prawa podatkowego; interpretacje oraz ich zmiany ogłaszane są w Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów; zastosowanie się podatnika do takiej interpretacji nie może zaszkodzić mu;
8. Interpretacje podatkowe
1. podatnik, płatnik lub inkasent mają prawo do wnoszenia zapytań do organów podatkowych I instancji, a więc naczelników urzędów skarbowych i celnych oraz organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, dotyczących zakresu oraz sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, przy czym takie zapytania muszą spełniać następujące warunki:
muszą być wnoszone pisemnie;
w sprawie, której dotyczy zapytanie, nie może toczyć się w danym momencie postępowanie podatkowe, postępowanie kontrolne lub postępowanie przed sądem administracyjnym;
wnoszący zapytanie musi wyczerpująco przedstawić stan faktyczny oraz swoje własne stanowisko;
2. organ podatkowy przedstawia interpretację, która zawiera ocenę prawną stanowiska pytającego z podaniem podstawy prawnej; jest ona udzielana w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie; nie jest ona dla wnioskodawcy wiążąca, ale jeśli zastosuje się on do niej, to organ podatkowy nie może wydać decyzji ustalającej lub określającej zobowiązanie podatkowe bez zmiany albo uchylenia wcześniej wydanej interpretacji, jeżeli jest ona sprzeczna z nią;
interpretacja jest wiążąca dla organów podatkowych;
zastosowanie się podatnika do interpretacji nie może mu zaszkodzić;
interpretację wydaje się w terminie 3 miesięcy od dnia wpłynięcia wniosku, chociaż w określonych sytuacjach termin ten ulega wydłużeniu o miesiąc; bezskuteczny upływ tego terminu oznacza, że organ jest związany stanowiskiem podatnika;
3. interpretacja jest uchylana lub zmieniana, jeśli organ odwoławczy uzna, że zażalenia zasługuje na rozpatrzenie oraz z urzędu, jeśli interpretacja jest niezgodna z prawem, orzecznictwem TK oraz ETS;
4. Minister Finansów wydaje interpretacje w sprawach indywidualnych dotyczące wyłącznie umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania; termin wydania takiej interpretacji wynosi 6 miesięcy;
9. Powstawanie zobowiązań podatkowych
1. zobowiązanie podatkowe powstaje na skutek zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa wiąże skutek w powstanie zobowiązania podatkowego albo poprzez doręczenie podatnikowi decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość zobowiązania;
2. wymiar są to czynności polegające na obliczaniu wysokości zobowiązania lub jego elementów; wymiar nie zawsze jest równoznaczny z ustaleniem zobowiązania podatkowego (treścią jest stwierdzenie istnienia obowiązku podatkowego bez obliczania jego wysokości, gdyż ta wynika np. z uchwały rady gminy) i powstaniem zobowiązania w drodze wydania i doręczenia decyzji (wymiaru może dokonać sam podatnik);
3. metody dokonywania wymiaru:
wymiar jest zbędny, gdyż wysokość podatku jednoznacznie wynika z przepisów prawa;
wymiar jest pozostawiony podatnikowi, który musi obliczyć podatek;
wymiar jest pozostawiony płatnikowi, który oblicz, pobiera i wpłaca podatek;
wymiaru dokonuje organ podatkowy i ustala go w formie decyzji - nakazu płatniczego;
4. w chwili obecnej dominują dwie metody wymiaru - samowymiar i wymiar decyzyjny
samowymiar (samoobliczanie): składanie deklaracji wywołuje takie same skutki prawne, jak decyzja wymiarowa, lecz decyzja może zmienić ustalenia deklaracji (nie na odwrót); deklaracja zawiera powinność zapłaty zobowiązania; jest podstawą egzekucji, na jej podstawie można żądać zwrotu nadpłaty itp.; deklaracja samowymiarowa jest aktem stosowania prawa
decyzja wymiarowa wydawania jest w trybie postępowania podatkowego;
10. Szacowanie podstawy opodatkowania
1. jeżeli podatnik nie prowadzi ksiąg podatkowych lub jeśli dane wynikające z nich nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania albo podatnik naruszył warunki umożliwiające do korzystania ze zryczałtowanej formy opodatkowania, wówczas organ podatkowy samodzielnie określa podstawę opodatkowania poprzez jej oszacowanie;
2. istnieje kilka sposobów oszacowania podstawy opodatkowania:
porównawcza wewnętrzna: porównanie wysokości obrotów w przedsiębiorstwie za poprzednie okresy, w których ich wysokość jest znana (np. obroty za 2005 i za ten rok);
porównawcza zewnętrzna: porównanie wysokości obrotów w innych przedsiębiorstwach prowadzących działalność o podobnym charakterze i w zbliżonym zakresie;
remanentowa: porównanie wartości majątku przedsiębiorstwa na początku i na końcu okresu;
produkcyjna: ustalanie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa;
kosztowa: wysokość obrotów przedsiębiorstwa ustala się na podstawie wysokości poniesionych kosztów, z uwzględnieniem wskaźnika udziału kosztów w obrocie;
udziału dochodu w obrocie: ustalanie wysokości dochodów ze sprzedaży określonych dóbr i realizacji usług, z uwzględnieniem wysokości ich udziału w całym obrocie (jaki jest udział dochodów ze sprzedaży towaru A w całości dochodów przedsiębiorstwa);
11. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych
1. zobowiązanie podatkowe może być zabezpieczone na majątku podatnika przed terminem płatności w oparciu o przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jeśli zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie nie zostanie wykonane, a zwłaszcza nie uiszcza wymagalnych zobowiązań lub zbywa majątek, co ma prowadzić do utrudnienia albo uniemożliwienia egzekucji; następuje na podstawie decyzji organu podatkowego; w ten sposób można zabezpieczyć także zobowiązania płatnika lub inkasenta;
2. decyzja wygasa po upływie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania, z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania lub zwrotu podatku;
3. realizacja decyzji następuje przez ustanowienie przez organ podatkowy zabezpieczenia w postaci m.in. gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, poręczenia banku lub depozytu w gotówce;
4. Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego może ustanowić hipotekę na wszystkich nieruchomościach podatnika, inkasenta, płatnika, następcy prawnego i osób odpowiedzialnych za zobowiązania podatkowe - jest to hipoteka przymusowa; powstaje ona przez założenie księgi wieczystej i ma pierwszeństwo przed innymi hipotekami, chyba, że chodzi o zabezpieczenie kredytu bankowego; jej przedmiotem może być m.in.:
część ułamkowa nieruchomości;
nieruchomość będąca przedmiotem współwłasności łącznej podatnika i jego małżonka;
użytkowanie wieczyste;
wierzytelność zabezpieczona hipoteką;
podstawą powstania hipoteki może być decyzja o odpowiedzialności podatkowej, ustalająca lub określająca wysokość zobowiązania itp. hipotekę ustanawia sąd rejonowy na wniosek organu podatkowego;
5. formą zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych jest także zastaw skarbowy na ruchomościach i zbywalnych prawach majątkowych będących własnością podatnika i przedmiotem współwłasności łącznej podatnika i jego małżonka, których wartość jest nie niższa niż 10.000 złotych; nie można ustanowić go na rzeczach oraz prawach majątkowych, jeżeli nie podlegają one egzekucji lub mogą być objęte hipoteką;
zastaw powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych, a wygasa z chwilą wykreślenia wpisu z rejestru, egzekucyjnej sprzedaży przedmiotu zastawu albo z dniem wygaśnięcia zobowiązania;
jest skuteczny wobec każdego właściciela rzeczy objętej zastawem i ma pierwszeństwo przed jego wierzycielami osobistymi; podstawa dokonania wpisu jest taka sama, jak przy ustanowieniu hipoteki (decyzje);
naczelnicy urzędów skarbowych prowadzą rejestry zastawów skarbowych, a Minister Finansów - Centralny Rejestr Zastawów Skarbowych;
12. Efektywne i nieefektywne wygasanie zobowiązań podatkowych
1. wygaśnięcie zobowiązań podatkowych to ustanie stosunku podatkowoprawnego pomiędzy podmiotami zobowiązanymi a podmiotami uprawnionymi; wygaśnięcie dzieli się na efektywne oraz nieefektywne:
efektywne wygaśnięcie zobowiązań podatkowych polega na zaspokojeniu związków publicznoprawnych poprzez realizację swoich należności, np. poprzez zapłatę;
nieefektywne wygaśnięcie zobowiązań podatkowych polega na tym, że związek publicznoprawny nie otrzymuje należnych mu dochodów, np. poprzez umorzenie;
zobowiązanie podatkowe wygasa całkowicie lub częściowo wskutek zapłaty, pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta, potrącenia, zaliczenia nadpłaty, zaniechania poboru, umorzenia zaległości, przedawnienia, przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych, przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym;
2. zapłata może nastąpić w formie gotówkowej bądź bezgotówkowej; za datę dokonania zapłaty podatku gotówką uważa się:
dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub na jego rachunek w banku, w placówce pocztowej, w SKOK-u albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta;
za dzień zapłaty w obrocie bezgotówkowym uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego lub rachunku podatnika w SKOK-u na podstawie przelewu;
3. potrącenie podatku (kompensata) polega na tym, że na wniosek podatnika, zobowiązanie podatkowe lub zaległość podatkowa z odsetkami podlegają potrąceniu ze wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika względem Skarbu Państwa z tytułu:
prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417. KC;
prawomocnej ugody sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności opisanych w art. 417 KC;
nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenie nieruchomości;
odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie;
odszkodowania orzeczonego w decyzji administracyjnej;
potrącenie następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie; odmowa potrącenia następuje w drodze decyzji; następuje ono na wniosek podatnika, chociaż może nastąpić także z urzędu; kompensata może nastąpić w przypadku wierzytelności podatnika wobec państwowych jednostek budżetowych z tytułu robót budowlanych, dostaw lub usług;
przeniesienie własności rzecz lub praw majątkowych w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochód Skarbu Państwa (przeniesienie na rzecz Skarbu Państwa) lub podatków stanowiących dochód jednostek samorządu terytorialnego - przeniesienie następuje wówczas na rzecz jednostki;
następuje ono na wniosek podatnika, na podstawie umowy zawartej pomiędzy starostą realizującym zadania z zakresu adm. rządowej (na rzecz Skarbu Państwa) lub organem wykonawczym j.s.t. (na rzecz j.s.t.) a podatnikiem, za zgodą naczelnika właściwego Urzędu Skarbowego lub Urzędu Celnego; wymagana jest forma pisemna;
zobowiązanie wygasa w chwili przeniesienia praw własności przedmiotu umowy;
5. zaniechanie poboru podatku nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego; organ podatkowy może, na wniosek podatnika, zwolnić płatnika z obowiązku poboru, jeżeli pobór podatku zagraża ważnym interesom podatnika, a zwłaszcza gdy:
pobranie podatku zagraża egzystencji podatnika;
podatnik uprawdopodobni, że pobrane zaliczki byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozrachunkowy;
Minister Finansów może, w drodze rozporządzenia, zaniechać poboru podatku prowadzącego do wygaśnięcia zobowiązania podatkowego w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników;
umorzenie zaległości podatkowych: organ podatkowy może w sytuacjach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym umorzyć częściowo lub całkowicie zaległości podatkowe lub odsetki za zwłokę;
przedawnienie: wyróżnia się przedawnienie prawa do doręczenia decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe, a także przedawnienie zobowiązań podatkowych;
zobowiązanie podatkowe nie powstaje, jeżeli decyzja ustalające to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy;
jeżeli podatnik nie złożył terminowo deklaracji lub nie ujawnił w niej wszystkich danych koniecznych do ustalenia zobowiązania, to nie powstaje ono po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy;
bieg przedawnienia zawiesza się, jeśli wydanie decyzji uzależniono od rozstrzygnięcia wstępnego przez inny organ lub sąd; zawieszenie biegu przedawnienia trwa do dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub decyzji, ale nie dłużej niż przez 2 lata;
bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości, zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony; bieg terminu przedawnienia zawiesza wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe lub wniesienie skargi do sądu administracyjnego;
13. Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich
1. odpowiedzialnością podatkowa jest uprawnienie żądania zapłaty od podmiotów zobowiązanych oraz dopuszczalność stosowania prawnie przewidzianych środków zmierzających do wyegzekwowania należnych kwot z majątku tych podmiotów;
2. jest to odpowiedzialność o charakterze osobistym i nieograniczonym, czyli całym swym majątkiem, istniejącym w chwili jej realizacji; podmiotem tej odpowiedzialności są podatnicy, płatnicy, inkasenci, następcy prawni, osoby trzecie odpowiedzialne za zaległości podatkowe; przedmiotem odpowiedzialności są świadczenia obciążające te podmioty; dotyczy głównie zobowiązań własnych, lecz rozciąga się także na cudze;
3. odpowiedzialność osób trzecich ma charakter posiłkowy, gdyż istnieje ona obok odpowiedzialności podatnika; osoba trzecia jest podmiotem odpowiedzialnym, lecz nie zobowiązanym, gdyż nie ma ona wpływu na ustalenie lub określenie zobowiązania - zależy to od sytuacji podmiotu zobowiązanego;
4. odpowiadają oni solidarnie z podatnikiem, lecz ich odpowiedzialność jest ograniczona wartościowo, albo do poszczególnych kategorii zobowiązań; ich odpowiedzialność powstaje na mocy decyzji o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, która zapada po przeprowadzeniu postępowania podatkowego;
5. może być ono wszczęte po upływie terminu płatności zobowiązania ustalonego w drodze decyzji, dnia doręczenia decyzji lub po wszczęciu postępowania egzekucyjnego na podstawie deklaracji;
6. decyzji o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich nie można wydać po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość;
7. odpowiedzialność podatkowa osób trzecich przedawnia się po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym doręczono taką decyzję;
8. orzeczenie o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich jest uprawnieniem organów podatkowych, które ma na celu zwiększenie efektywności poboru podatków.
9. rozwiedziony małżonek podatnika (lub pozostający w separacji) odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe powstałe w czasie trwania wspólności majątkowej, jednak tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym;
członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem, prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności;
nabywca przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części, składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gosp. zbywcy, jeżeli ich wartość w dniu zbycia wynosi co najmniej 15.000 złotych - odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, przy czym zakres odp. nabywcy ograniczony jest do wartości nabytego majątku;
firmant, czyli osoba, za zgodą której podatnik w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się lub posługiwał się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą tej osoby, ponosi solidarną odp. z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej działalności.
właściciel, samoistny posiadacz, użytkownik wieczysty rzeczy lub prawa majątkowego, który z użytkownikiem jest związany rodzinnie, kapitałowo, majątkowo lub poprzez stosunek pracy - odpowiada za zaległości podatkowe użytkownika powstałe w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez użytkownika, jeżeli dana rzecz lub prawo są związane z działalnością gospodarczą lub służą do jej prowadzenia, lecz jest ona ograniczona do równowartości tej rzeczy lub prawa;
dzierżawca lub użytkownik nieruchomości odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem będącym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub posiadaczem samoistnym nieruchomości za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych wynikających z opodatkowania nieruchomości, powstałych podczas trwania dzierżawy lub użytkowania;
wspólnik spółek cywilnej, jawnej, partnerskiej i komplementariusz spółki komandytowej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki i wspólników, wynikające z działalności spółki;
14. Odpowiedzialność podatkowa następców prawnych
1. następstwo prawne wiąże się z ustaniem bytu podatnika, płatnika lub inkasenta - likwidacją osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej albo śmiercią osoby fizycznej; zachodzi ono z mocy prawa, wyłącznie na wskutek zdarzenia, z którym ustawa łączy taki skutek;
2. tytułem do następstwa prawnego osób prawnych, osobowych spółek handlowych oraz osobowych i kapitałowych spółek handlowych jest łączenie się tych podmiotów poprze fuzję lub inkorporację, a także przekształcanie:
osób prawnych i spółek niemających osobowości prawnej;
spółek nie mających osobowości prawnej lub spółek kapitałowych w inną spółkę niemającą osobowości prawnej;
komunalnych zakładów budżetowych;
związane z wniesieniem przedsiębiorstwa osoby fizycznej jako wkładu do spółki niemającej osobowości prawnej;
3. następstwo polega na wstąpieniu we wszystkie prawa i obowiązki poprzednika; następca odpowiada za świadczenia podatkowe, za które odpowiedzialny był poprzednik;
4. następstwo wiąże się także z podziałem osoby prawnej połączonym z wykreśleniem z właściwego rejestru; następcami są osoby prawne utworzone w wyniku podziału lub przejmujące dzielony majątek; jeżeli przedmiotem następstw są uprawnienia, to nie ma miejsca sukcesja odpowiedzialności podatkowej;
5. odpowiedzialność nabywców lub osób prawnych powstałych w wyniku łączenia się osób prawnych, osobowych spółek handlowych oraz osobowych i kapitałowych spółek handlowych z tytułu odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych zlikwidowanego przedsiębiorstwa ograniczona jest do odsetek naliczonych do dnia wykreślenia przedsiębiorstwa z KRS;
6. następcą osoby fizycznej jest spadkobierca, który przyjmuje całość majątkowych praw i obowiązków spadkodawcy; poszczególni spadkobiercy są następcami w takim samym zakresie i proporcji, w jakich odpowiadają za długi spadkowe; odpowiadają albo całym swym majątkiem do wartości udział lub bez tego ograniczenia;
7. odpowiedzialność zapiskobiercy ograniczona jest tylko do wartości otrzymanego zapisu;
15. Postępowanie podatkowe
1. poprzez postępowanie podatkowe rozumie się całokształt czynności faktycznych i prawnych podejmowanych przez organy podatkowe, organy kontroli, podatnika oraz innych uczestników postępowania na podstawie prawa i zmierzających do ustalenia istnienia obowiązku podatkowego, konkretyzacji zobowiązania podatkowego oraz dobrowolnej jego realizacji (postępowanie sensu largo);
postępowanie sensu stricto to regulowany przepisami prawa całokształt czynności związanych z wszczęciem postępowania, prowadzeniem go w ramach określonych przepisami procedur i zakończony wydaniem decyzji podatkowej;
2. zasady regulujące postępowanie podatkowe:
zasada legalizmu i praworządności - organy podatkowe działają na podstawie i w granicach prawa;
zasada zaufania - postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych, a uchybienia dokonane przez organ nie wywoływać ujemnych następstw dla obywatela, na którego nie wolno przerzucać błędów
zasada jawności - organy podatkowe w postępowaniu podatkowym obowiązane są udzielać niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego, pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania;
zasada prawdy obiektywnej - w toku postępowania organy podatkowe podejmują wszystkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy;
zasad czynnego udziału strony w postępowaniu - organ obowiązany jest zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania;
zasada przekonywania - organy podatkowe powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w miarę możliwości doprowadzić do wykonania decyzji bez stosowania przymusu;
zasad szybkości i prostoty działania - organy podatkowe powinny działać wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami;
zasada pisemnego załatwiania spraw - sprawy podatkowe załatwia się pisemnie;
zasada dwuinstancyjności - postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne, ponieważ gwarantuje ono stronom prawo wniesienia odwołania od takiego aktu administracyjnego, który zdaniem podmiotu narusza prawo materialne lub procedurę; odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia wydania decyzji;
zasada trwałości decyzji administracyjnych - decyzje, od których nie przysługują odwołania, są ostateczne;
zasada jawności postępowania - postępowanie podatkowe jest jawne wyłącznie dla stron;
3. strony: są nimi organ podatkowy oraz podatnik, płatnik, inkasent, ich następcy prawni, a także osoby trzecie, które z uwagi na swój interes żądają czynności organu podatkowego, do której czynność organu się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu dotyczy;
stroną może być także osoba ficzyna, prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego przed powstaniem obowiązku podatkowego ciążą na niej szczególne obowiązki lub zamierza skorzystać z uprawnień wynikających z tego prawa
w przypadku małżonków wspólnie opodatkowanych każdy z nich jest uprawniony do działania w imieniu obojga;
możliwość uczestnictwa organizacji społecznej na prawach strony w wyjątkach w ustawie zaznaczonych, jeśli jest to uzasadnione ważnym interesem publicznym i celami statutowymi;
strona może działać przez pełnomocnika chyba, że czynność wymaga osobistego działania; pominięcie pełnomocnika strony jest równoznaczne z pominięciem strony w postępowaniu i uzasadnia wznowienie postępowania;
4. postępowanie kontrolne i podatkowe prowadzone w I instancji: postępowanie powinno trwać nie dłużej niż miesiąc, a jeśli dotyczy ono sprawy szczególnie skomplikowanej - nie dłużej niż 2 miesiące; w przypadku spraw dotyczących ulg i zwolnień uznaniowych dniem wszczęcia postępowania jest dzień doręczenia żądania przez stronę organowi; organ, który nie załatwi sprawy w oznaczonym terminie obowiązany jest zawiadomić stronę, podając jego przyczynę i wskazać nowy termin, nawet jeśli niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od organu;
doręczenie pism: organ pisma doręcza za pokwitowaniem poprzez pocztę, swoich pracowników lub inne osoby; istnieje możliwość doręczenia pisma za pomocą e-maila; pismo doręcza się stronie lub jej pełnomocnikowi; istnieje obowiązek ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń, jeśli strona wyjeżdża za granicę na okres dłuższy niż 2 miesiące; w razie niezawiadomienia o zmianie adresu pismo uznaje się za doręczone pod dotychczasowym adresem, a organ pozostawia pismo w aktach sprawy; osobom fizycznym pismo doręcza się w miejscu zamieszkania lub w miejscu zatrudnienia, a osobom prawnym w lokalu ich siedziby lub w miejscu prowadzenia działalności osoby upoważnionej do odbioru korespondencji; odbierający pismo potwierdza doręczenie własnoręcznym podpisem ze wskazaniem daty doręczenia; mimo odmowy przyjęcia pisma uważa się je za doręczone;
wszczęcie postępowania: może nastąpić na żądanie strony w dniu doręczenia żądania organowi podatkowemu (organ wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postęp. jeśli z żądaniem wystąpiła osoba niebędąca stroną lub z jakichkolwiek innych przyczyn) albo z urzędu w dniu doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania; w przypadku spraw dotyczących podatku VAT oraz podatku akcyzowego z tytułu importu organ celny nie wydaje decyzji o wszczęciu postępowania ale za datę wszczęcia uznaje się datę przyjęcia zgłoszenia celnego;
dowody: dowodem jest wszystko, co może się przyczynić do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem; dowodami w postępowaniu podatkowym są m.in. dokumenty, zeznania świadków, ekspertyzy biegłych oraz materiały zebrane w toku oględzin; jeżeli organ podatkowy nie zgromadzi i rozpatrzy całego materiału, to wydana decyzja jest wadliwa; obowiązuje zasada swobodnej oceny materiału dowodowego;
zawieszenie i umorzenie postępowania: umorzenie następuje wtedy, gdy jest ono bezprzedmiotowe, czyli brakuje istotnego elementu materialnego stosunku prawnego, co powoduje że nie można wydać decyzji; umorzenie następuje z urzędu lub na wniosek strony; zawieszenia następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie, przesłanki zawieszenia:
śmierć strony (jeśli nie ulega umorzeniu) lub jej przedstawiciela ustawowego
utrata przez stronę lub jej przedstawiciela ustawowego zdolności do czynności prawnych;
jeśli sprawa dotyczy odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej;
jeśli rozpatrzenie sprawy jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd;
decyzja i postanowienie: decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty albo w inny sposób kończy postępowanie, musi zawierać takie elementy jak oznaczenie organu podatkowego i strony, datę wydania, podstawę prawną, rozstrzygnięcie, uzasadnienie, pouczenie o środkach odwoławczych i podpis upoważnionego; w ciągu 14 dni od doręczenia można wnieść od niej odwołanie; postanowienie różni się od decyzji tym, że nie zawiera rozstrzygnięcia co do istoty sprawy;
odwołanie: podatnik może złożyć odwołanie, jeśli organ podatkowy naruszy prawo materialne w zakresie stosowania ustaw podatkowych lub procedurę w zakresie jej stosowania; jest wnoszone w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji za pośrednictwem organu I instancji; musi zawierać zarzuty, określać istotę i zakres żądania oraz wskazać dowody - dwa pierwsze elementy są obligatoryjne; jeśli brakuje któregokolwiek z nich, należy je uzupełnić w terminie 7 dni, bo inaczej pozostanie ono bez biegu; wniesienie odwołania nie przerywa wykonania decyzji, chyba że jest to uzasadnione interesem strony lub interesem publicznym; organ odwoławczy, po rozpatrzeniu odwołania może:
utrzymać w mocy decyzję organu I instancji;
uchylić decyzję w części lub całości (w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy) bądź umarza postępowanie albo uchyla w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia, jeśli decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości organów;
umarza postępowanie odwoławcze;
organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść odwołującego się, chyba że zaskarżona decyzja w sposób rażący narusza przepisy prawa;
zażalenie przysługuje na postanowienie wydane w toku postępowania podatkowego, jeśli ustawa dopuszcza taką możliwość; wnoszone jest w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia; wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania, chyba że na wniosek strony organ wstrzyma jego realizację;
16. Podatek od nieruchomości
1. podmiot opodatkowania: osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, o ile spełniają jeden z powyższych warunków:
są właścicielami bądź samoistnymi posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych;
są użytkownikami wieczystymi gruntów;
są posiadaczami nieruchomości (ich części) albo obiektów budowlanych stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,
2. przedmiot opodatkowania: grunty, budynki lub ich części (lokale), a także budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej; przedmiotem opodatkowania w tym wypadku nie jest nieruchomość w rozumieniu kodeksu cywilnego - budynek stanowiący nieruchomość w rozumieniu kodeksu cywilnego i budynek niestanowiący takiej nieruchomości są identycznie opodatkowane podatkiem od nieruchomości;
3. podstawa opodatkowania: dla budynków lub ich części jest nią ich powierzchnia użytkowa wyrażona w metrach kwadratowych; jest ona mierzona po wewnętrznej długości ścian na wszystkich kondygnacjach, z wyłączeniem powierzchni klatek schodowych i szybów dźwigów; do powierzchni budynku wlicza się powierzchnię piwnic, strychów i suteren;
powierzchnię pomieszczeń lub ich część oraz części kondygnacji w wysokości w świetle od 1,4 metra do 2,2 metra zalicza się do powierzchni użytkowej w 50%, a jeżeli wysokość jest niższa od 1,4 metra, to w ogóle nie wlicza się jej;
podstawą opodatkowania budowli jest jej wartość ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku;
podstawą opodatkowania gruntów jest ich powierzchnia wpisana w ewidencji gruntów;
4. stawki podatku: określane w uchwale rady gminy; rada gminy konkretyzuje w niej stawki w odniesieniu do wszystkich rodzajów przedmiotów opodatkowania; wchodzi ona w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia jej w wojewódzkim dzienniku urzędowym; stawki zawarte w ustawie mają charakter stawek maksymalnych;
5. zwolnienia: z podatku zwolnione są szkoły, uczelnie, muzea, zabytki, zakłady pracy chronionej, działki ogrodnicze, budowle dróg publicznych i grunty zajęte pod te drogi itp. rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia;
6. terminy i warunki płatności: osoba fizyczna płaci ten podatek w 4 ratach w terminach do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada; obowiązek ten ciąży na nim wyłącznie w sytuacji doręczenia mu decyzji podatkowej; organem uprawnionym do podejmowania decyzji jest organ podatkowy właściwy ze względu na położenie nieruchomości;
w przypadku osób prawnych, jednostek org. oraz spółek niemających osobowości prawnej, wpłacają one obliczony w deklaracji podatek od nieruchomości bez wezwania na rachunek budżetu właściwej gminy za poszczególne miesiące w terminie do 15 dnia każdego miesiąca; deklarację należy złożyć właściwemu organowi do dnia 15 stycznia roku podatkowego; podatek wpłaca się w 12 równych ratach miesięcznych
17. Podatek od posiadania psa
1. podmiot opodatkowania: osoby fizyczne posiadające psy, nie dotyczy on osób prawnych oraz jednostek org. nieposiadających osobowości prawnej, np. policji;
2. przedmiot opodatkowania: posiadanie psa, nie jest to podatek od psów;
3. stawki podatku: ustalane są przez radę gminy w drodze uchwały, która musi być opublikowana w wojewódzkim dzienniku urzędowym; stawki maksymalne ustala Minister Finansów; jest to świadczenie obligatoryjne - rada gminy nie może odstąpić od wprowadzenia jego; stawka często jest zróżnicowana w zależności od liczby psów posiadanych przez osobę fizyczną; nie może przekroczyć 50 złotych od jednego psa;
4. ulgi i zwolnienia: zwolnione są osoby niepełnosprawne, osoby powyżej 65 roku życia prowadzące samodzielnie gospodarstwo domowe (od jednego psa) oraz osoby posiadające psy w celu pilnowania gospodarstwa rolnego (od dwóch psów); rada gminy może także wprowadzić inne zwolnienia, ale nie mogą one mieć charakteru generalnego;
5. terminy i warunki płatności: najczęściej spotykaną formą realizacji tego podatku jest inkaso, choć może być on płatny bezpośrednio na rachunek gminy w określonym terminie.
18. Podatek od spadków i darowizn
1. podmiot opodatkowania: jest nim wyłącznie osoba fizyczna; obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a w wypadku darowizny - solidarnie na obdarowanym i darczyńcy; powstaje przy nabyciu:
w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku;
w drodze zapisu, dalszego zapisu - z chwilą wykonania zapisu lub dalszego zapisu;
w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego;
tytułem zachowku - z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części;
w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądowego;
w drodze nieodpłatnej służebności, renty, użytkowania - z chwilą ustanowienia;
2. przedmiot opodatkowania: opodatkowane tym podatkiem jest nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terenie Polski lub praw majątkowych wykonywanych na obszarze naszego kraju z tytułu spadku, darowizny, zasiedzenia, nieodpłatnego zniesienia współwłasności, zachowku, nieodpłatnej renty, nieodpłatnego użytkowania, nieodpłatnej służebności, nabycia praw do wkładu oszczędnościowego lub jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci;
nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Polski;
3. podstawa opodatkowania: jest ona ustalano w oparciu o tzw. czystą wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych, czyli rynkowej wartości rzeczy i praw po potrąceniu długów i ciężarów z dnia nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego; do długów i ciężarów zalicza się m.in. koszty pogrzebu, koszty ostatniej choroby spadkobiercy, koszty postępowania spadkowego, obowiązki wykonania zapisów oraz poleceń zamieszczonych w testamencie, wartość użytkowania, wartość nakładów dokonanych na rzecz przez nabywcę podczas zasiedzenia;
jeśli nabywca nie określił wartości rynkowej nabytych praw majątkowych lub rzeczy albo wartość ta nie odpowiada, w ocenie naczelnika urzędu skarbowego, wartości rynkowej, organ wzywa go do jej określenia, podwyższenia albo obniżenia w ciągu 14 dni od dnia doręczenia wezwania; jeżeli nabywca nie uczynił tego, to wartość ustala naczelnik urzędu w oparciu o opinię sporządzoną przez biegłego;
opodatkowaniu podlega tylko kwota czystej wartości rzeczy i praw majątkowych przewyższając sumę ustaloną w ustawie, tzw. kwotę wolną; wysokość tej kwoty uzależniona jest od tego, do której grupy podatkowej należy nabywca:
I grupa podatkowa - małżonkowie, zstępni (dzieci), wstępni (dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie; 9637 złotych
II grupa podatkowa - dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, dzieci i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków; 7276 złotych
III grupa podatkowa - inne osoby; 4902 złotych
4. skale podatku: są uzależnione od tego, do której grupy podatkowej należy nabywca; naliczane się je od sumy, która przekracza kwotę wolna od podatku; mają one charakter progresywny, procentowy oraz procentowo-kwotowy; w każdej skali podatkowej wprowadzono identyczne progi podatkowe, ale przyporządkowano im różne stawki podatkowe; stawki najwolniej rosną w skali podatkowej ustalonej dla nabywców zaliczonych od I grupy podatkowej (3%, 5%, 7%), szybciej dla II grupy podatkowej (7%, (9%, 12%), a najszybciej dla nabywców z III grupy podatkowej (12%, 16%, 20%);
w przypadku nabycia zasiedzenia stawka podatku ma wysokość 7% podstawy opodatkowania, nie jest stosowany podział podatników na grupy podatkowe i nie ma kwot wolnych od podatku; osoby, które nabywają nieruchomość przez zasiedzenie, mogą odliczyć od podstawy opodatkowania nakłady poniesione na nabywaną nieruchomość;
5. podatkowi nie podlegają m.in. nabycie w drodze spadku lub darowizny praw autorskich, znaków towarowych, wzorów zdobniczych; nabycie środków w drodze spadku z pracowniczego programu emerytalnego, otwartego funduszu emerytalnego, indywidualnego konta emerytalnego;
6. ulgi i zwolnienia: zwolnione jest z podatku nabycie praw majątkowych i rzeczy przez małżonka, zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, pasierba, ojczyma i macochę, jeśli fakt nabycia zgłoszą naczelnikowi urzędu skarbowego w ciągu miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w ciągu miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku; jeśli nabycie następuje na drodze aktu notarialnego lub wartość nabytego majątku nie przekracza kwoty 9637 złotych, wówczas nie funkcjonuje obowiązek zgłoszenia;
w sytuacji nabycia m.in. budynku mieszkalnego, jego części, lokalu mieszkalnego lub prawa do domu jednorodzinnego nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 metrów kw. powierzchni użytkowej, ale nabywca musi spełniać ściśle określone warunki (nie są właścicielami innego budynku oraz musza zamieszkiwać w nabytym budynku lub lokalu przez co najmniej 5 lat od daty powstania obowiązku podatkowego); ulga ta nie dotyczy gruntu!!!!!
7. terminy i warunki płatności:
podatnicy w terminie miesiąca od powstania obowiązku podatkowego składają zeznanie podatkowe właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (nie dotyczy to jednak przypadków kiedy podatek jest pobierany przez płatnika), na podstawie którego urząd skarbowy wydaje decyzję o wysokości podatku;
podatnik w terminie 14 dni od doręczenia decyzji musi uiścić podatek;
obowiązek składania zeznań nie dotyczy podatników, którzy otrzymali darowizny lub spadek o wartości nieprzekraczającej kwoty wolnej od podatku;
notariusze są płatnikami podatku od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie - pobieranie przez nich podatku zwalnia podatników od składania zeznań podatkowych;
płatnik wpłaca podatek w termin do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek;
19. Podatek od czynności cywilnoprawnych
1. podmiot opodatkowania: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających temu podatkowi; zobowiązane do uiszczenia są wszystkie podmioty niezależnie od ich struktury prawnej oraz organizacyjnej; od tej zasady jest wyjątek - nie podlegają podatkowi te czynności cywilnoprawne, których przynajmniej jedna strona z tytułu dokonania tej czynności na podstawie odrębnych przepisów opodatkowana jest podatkiem VAT lub jest zwolniona z tego podatku; wyjątek ten w niewielkim zakresie dotyczy przedsiębiorców, ponieważ umowy sprzedaży lub zamiany, zwolnione z podatku VAT, których przedmiotem jest m.in. nieruchomość, użytkowanie wieczyste, własnościowe prawo do lokalu są obciążone podatkiem od czynności cywilnoprawnych; podobnie jest w przypadku umowy spółki oraz umowy sprzedaży udziałów lub akcji;
2. przedmiot opodatkowania: podlegają mu następujące czynności cywilnoprawne:
umowa sprzedaży, zamiany rzeczy i praw majątkowych; umowa pożyczki;
umowa darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów, ciężarów i zobowiązań darczyńcy;
umowa dożywocia; umowa o dział spadku i o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłaty lub dopłat;
ustanowienie hipoteki, odpłatnego użytkowania, odpłatnej służebności;
umowa depozytu nieprawidłowego, spółki;
zmiany tych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania;
orzeczenia sądowe oraz ugody, jeśli jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne;
3. obowiązek podatkowy: powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną, z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcia umowy ustanawiającej ją, a także z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądowego lub ugody; ciąży on w przypadku:
umowy sprzedaży - na kupującym, umowy zamiany - na stronach tej czynności;
umowy dożywocia - na nabywcy własności nieruchomości;
umowy darowizny - na obdarowanym, umowy pożyczki - na pożyczkobiorcy;
umowy spółki cywilnej - na wspólnikach;
ustanowienia odpłatnego użytkowania lub odpłatnej służebności - na użytkowniku lub osobie nabywającej prawo służebności;
ustanowienia hipoteki - na składającym oświadczenie o jej ustanowieniu;
4. podstawa opodatkowania: jest nią wartość rynkowa; jeżeli umowa dotyczy zamiany lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do niego - różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do nich, a w pozostałych przypadkach wartość rynkowa prawa lub rzeczy, od której naliczany jest wyższy podatek; przy umowie darowizny podstawą jest wartość długów, ciężarów i zobowiązań przejętych przez obdarowanego; przy ustanowieniu hipoteki - kwota zabezpieczonej wierzytelności, przy umowie pożyczki lub depozytu nieprawidłowego - kwota pożyczki lub depozytu, przy umowie dożywocia - wartość rynkowa nieruchomości albo użytkowania wieczystego; jeżeli czynność cywilnoprawna dotyczy zawarcia umowy spółki, to podstawą jest wartość wkładów wniesionych do majątku spółki albo kapitału zakładowego;
wartość rynkową rzeczy i praw ustala się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju lub tego samego gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania czynności, bez odliczenia długów i ciężarów;
podatnik określa wartość składając deklarację w urzędzie skarbowym oraz zawierając umowę w obecności notariusza, który nalicza podatek; urząd może zwiększyć wartość podatku, wezwać strony do skorygowania wartości podatku (określonej w umowie) w terminie do 14 dni oraz podać ustaloną przez siebie wartość rynkową;
jeżeli podatnicy nie zastosują się do wezwania organ, to określa on wartość w oparciu o opinię biegłego; jeśli ustalona przez niego wartość przekroczy o 33% wartość podaną przez strony, to obciąża je koszt opinii;
5. stawki podatkowe: mają charakter kwotowy bądź procentowy; podatek jest pobierany od najwyższej stawki, jeżeli podatnik nie wyodrębnił wartości rzeczy lub prawa, do których zastosowanie mają różne stawki oraz w sytuacji, w której przedmiotem zmiany są rzeczy lub prawa, co do których obowiązują różne stawki;
6. zwolnienia: ustawa określa szereg zwolnień podmiotowych, zwolnione są m.in. obce państwa, przedstawicielstwa dyplomatyczne, jednostki samorządu terytorialnego, Skarb Państwa, organizacje użytku publicznego (jeżeli dokonują czynności cywilnoprawnych związanych wyłącznie z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego);
ustawa wymienia także szereg zwolnień przedmiotowych, np. sprzedaż obcych walut, sprzedaż bonów i obligacji skarbowych, sprzedaż bonów pieniężnych NBP, sprzedaż towarów giełdowych na giełdach towarowych, sprzedaż ruchomości, jeżeli ich wartość rynkowa jest niższa od 1000 złotych, pożyczka, której kwota lub wartość nie przekracza 1000 złotych;
zwolnione z podatku są pożyczki na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gosp., pod warunkiem udokumentowania, że uzyskane w ten sposób pieniądze będą przeznaczone na pokrycie wydatków poniesionych w ciągu 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy;
7. termin i warunki płatności: podatnik jest zobowiązany bez wezwania organu złożyć deklarację w sprawie podatku, samodzielnie obliczyć wysokość i wpłacić w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego; jeżeli nie złoży deklaracji i nie zapłaci podatku, to pomimo upływu pięcioletniego okresu, w którym zobowiązania podatkowe przedawniają się, to obowiązek zapłaty powstaje na nowo, jeśli jedna za stron umowy powoła się przed organem podatkowym na okoliczność jej dokonania;
płatnikami są także notariusze, którzy pobierają podatek od czynności cywilnoprawnych dokonanych w formie aktu notarialnego;
płatnik jest zobowiązany założyć oraz prowadzić rejestr podatku, jak również wpłacić pobrany podatek na rachunek organu w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek oraz przekazać deklarację o wysokości pobranego i wpłaconego podatku przez płatnika z informacją, jaka kwocie należnego podatku poszczególnym gminom;
podatek podlega zwrotowi, jeżeli m.in. uchylono skutki prawne oświadczenia woli, nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej; zwrot następuje z urzędu po wydaniu przez naczelnika urzędu skarbowego decyzji określającej wysokość zwrotu.
20. Podatek rolny
1. podmiot opodatkowania: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mniemające osobowości prawnej, które są właścicielami, posiadaczami samoistnymi, użytkownikami wieczystymi gruntów oraz posiadaczami gruntów będących własnością Skarbu Państwa albo j.s.t., jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Nieruchomości Rolnej lub z innego tytułu prawnego;
jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały w części lub w całości wniesione do spółdzielni produkcyjnej jako wkład gruntowy, to podmiotem jest spółdzielnia produkcyjna;
w sytuacji, gdy grunty stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu co najmniej dwóch posiadaczy, to są one odrębnymi przedmiotami opodatkowania, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach, chyba że stanowią one gospodarstwo rolne - obowiązek spoczywa na tym współwłaścicielu albo posiadaczu, który gospodarstwo prowadzi w całości;
obowiązek podatkowy nie dotyczy Skarbu Państwa oraz gmin;
2. przedmiot opodatkowania: wszystkie użytki rolne, a także grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, bez względu na to, czy stanowią one gospodarstwo rolne w rozumieniu ustawy, jeśli nie są one zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż rolnicza; o zaliczeniu gruntu do kategorii gruntów rolnych decydują zapisy w ewidencji gruntów i budynków;
poprzez gospodarstwo rolne uważa się obszar użytków rolnych i gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 hektar lub 1 hektar przeliczeniowy, stanowiących własność znajdujących się w posiadaniu osoby fizyczne, osoby prawnej albo jednostki org. (w tym spółki) niemającej osobowości prawnej;
3. podstawa opodatkowania: dla gruntów gospodarstw rolnych jest nią liczba hektarów przeliczeniowych, którą ustala się na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych - wynika to z ewidencji gruntów i budynków - oraz okręgu podatkowego, do którego gospodarstwo zostało zaliczone;
dla innych gruntów jest nią liczba hektarów wynikająca z ewidencji;
klasy użytków rolnych - I, II, III a, III, III b, IV a, IV, IV b, V oraz VI;
okręgi podatkowe - I, II, III oraz IV;
4. stawki podatkowe: dla gruntów gospodarstwa rolnego wynosi ona równowartość pieniężną 2,5 kwintala żyta za 1 hektar przeliczeniowy gruntów, a dla pozostałych gruntów - równowartość pieniężną 5 kwintali żyta za 1 hektar przeliczeniowy gruntów; rada gminy może, w drodze uchwały, obniżyć kwotę wartości żyta stanowiącą podstawę naliczania podatku rolnego na obszarze gminy;
5. obowiązek podatkowy: powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał tytuł prawny do gruntów (np. nabycie) lub objęcie gruntów w posiadanie, a wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek (np. upływ okresu użytkowania wieczystego);
6. zwolnienia i ulgi: zwolnienia mają charakter zwolnień przedmiotowych i dotyczą z reguły gruntów o niewielkiej przydatności rolniczej, np.: klasy V, VI i VIz, grunty położone w pasie drogi granicznej, grunty orne, łąki, pastwiska objęte melioracją, zniszczone wskutek robót denarskich, użytki ekologiczne, grunty pod wałami przeciwpowodziowymi;
zwolnienia podmiotowe dotyczą uczelni, szkół, placówek naukowych PAN, jednostek badawczo-rozwojowych itp.;
ulgi mogą mieć charakter inwestycyjny - przyznawana jest po zakończeniu inwestycji na okres do 15 lat i polega na odliczeniu od podatku 25 % udokumentowanych rachunkami nakładów inwestycyjnych, dotyczyć służby wojskowej - jeśli prowadzący gospodarstwo został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej lub długotrwałej skoszarowanej służby wojskowej, ulga wynosi 60%;
jeżeli grunt klasy I, II, III a, III, III b znajdują się na terenach podgórskich lub górskich, to podatek zmniejsza się o 30%, a w przypadku gruntów klasy IV a, IV, IV b o 60%;
w przypadku klęski żywiołowej ulga może polegać na zaniechaniu ustalenia labo poboru podatku w części lub całości;
7. termin i warunki płatności: osoba fizyczna płaci podatek w 4 ratach w terminach do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada; obowiązek ten spoczywa na podatniku wyłącznie po doręczeniu mu decyzji podatkowej; decyzje te zazwyczaj sporządzane są na nakazach płatniczych - podatnicy podatku rolnego, będący także podatnikami podatku leśnego lub podatku od nieruchomości, opłacają go na podstawie jednej decyzji (nakazu płatniczego); organem uprawnionym do wydania takiej decyzji jest organ wykonawczy j.s.t.;
osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej są obowiązane do 15 stycznia złożyć właściwemu organowi podatkowemu deklarację, w której obliczony jest podatek i wpłacać go, na rachunek budżetu gminy w terminach do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada;
21. Podatek leśny
1. podmiot opodatkowania: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mniemające osobowości prawnej, które są właścicielami, posiadaczami samoistnymi, użytkownikami wieczystymi; podmiotem mogą być również posiadacze zależni, gdy posiadają lasy stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego;
jednostki organizacyjne Lasów Państwowych obciążone są podatkiem leśnym z tytułu lasów pozostających w zarządzie Lasów Państwowych;
jeżeli las stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu co najmniej dwóch posiadaczy, to jest on odrębnym przedmiotem opodatkowania, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach;
2. przedmiot opodatkowania: opodatkowaniu podlegają lasy, za które uznano grunty skwalifikowanie w ewidencji gruntów i budynków jako las (symbol - Ls); podatkowi nie podlegają lasy zajęte na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż leśna;
3. podstawa opodatkowania: powierzchnia lasu, wyrażona w hektarach i określona w ewidencji gruntów i budynków;
4. stawki podatkowe: stawka podstawowa podatku za 1 hektar lasu wynosi równowartość pieniężną 0,220 metra sześciennego drewna; w odniesieniu do lasów ochronnych oraz lasów wchodzących w skład rezerwatów natury oraz parków narodowych, stawka obniża się o 50%; do ceny drewna nie wlicza się podatku VAT; rada gminy może, w drodze uchwały, obniżyć kwotę wartości drewna stanowiącą podstawę naliczania podatku leśnego na obszarze gminy;
5. obowiązek podatkowy: powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniała okoliczność uzasadniająca powstanie tego obowiązku (np. nabycie), a wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek (np. upływ okresu użytkowania wieczystego);
6. zwolnienia i ulgi: zwolnienia przedmiotowe dotyczą lasów z drzewostanem w wieku do 40 lat, lasów wpisanych indywidualnie do rejestru zabytków i użytków ekologicznych; zwolnienia podmiotowe są identyczne jak przy podatku rolnym;
7. terminy i warunki płatności: osobom fizycznym podatek ustala, w drodze decyzji, właściwy organ podatkowy, którym jest organ wykonawczy j.s.t.; jest on płatny w 4 ratach w terminach do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada;
osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej są obowiązane do 15 stycznia złożyć właściwemu organowi podatkowemu deklarację, w której obliczony jest podatek i wpłacać go na rachunek budżetu gminy w terminach do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada;
22. Opłata skarbowa
1. podmiot: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemajace osobowości prawnej, jeżeli na ich wniosek lub wskutek złożonego przez nie zgłoszenia dokonuje się czynności urzędowej albo na ich wniosek wydaje się zaświadczenie lub zezwolenie (koncesję, pozwolenie);
w przypadku złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenia pełnomocnictwa lub prokury obowiązek spoczywa na mocodawcy, pełnomocniku, przedsiębiorcy lub prokurencie;
2. przedmiot: dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia na wniosek, wydanie zezwolenia (koncesji, pozwolenia), złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury;
3. opłacie nie podlegają czynności urzędowe w sprawach alimentacyjnych, kurateli, opieki, przysposobienia, ubezpieczenia społecznego, zdrowotnego, świadczeń socjalnych, zatrudnienia oraz wynagrodzenia za pracę, nauki i szkolnictwa, nabycia obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji, o nadanie statusu uchodźcy, o udzielenie azylu, w sprawach budownictwa mieszkaniowego, w sprawach o zmianę imienia i nazwiska itp.;
opłacie skarbowej nie podlega także wydanie zaświadczenia lub zezwolenia, jeżeli na podstawie innych przepisów podlegają innym opłatom o charakterze publicznoprawnym lub są od nich zwolnione;
4. obowiązek opłaty: od dokonania czynności urzędowej powstaje z chwilą dokonania zgłoszenia lub złożenia wniosku o jej dokonanie, od wydania zaświadczenia - z chwilą złożenia wniosku o jego wydanie, od wydania zezwolenia - z chwilą złożenia wniosku o wydanie zezwolenia; opłatę wpłaca się z chwilą powstania obowiązku jej uiszczenia;
5. zwolnienia: mają przede wszystkim charakter przedmiotowy i dotyczą obcych państw i ich przedstawicielstw dyplomatycznych (jeśli zapewniona jest zasada wzajemności), jednostki budżetowe, jednostki samorządu terytorialnego, organizacje użytku publicznego
6. stawki: określone są w załącznikach do ustawy;
7. terminy i warunki płatności: opłatę skarbową uiszcza się w gotówce w kasie organu podatkowego, którym jest organ wykonawczy j.s.t., lub bezgotówkowo na rachunek tego organu; opłata skarbowa ulega zwrotowi, jeśli:
od dokonania czynności urzędowej - jeśli mimo uiszczenia opłaty niedokonano niej;
od wydania zaświadczenia lub zezwolenia - jeśli mimo uiszczenia opłaty nie wydano ich;
opłata zwracana jest na wniosek, po upływie 5 lat od końca roku, w którym jej dokonano, nie podlega ona zwrotowi;
23. Opłata miejscowa i uzdrowiskowa
podmiot opodatkowania: opłata miejscowa pobierana jest od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach;
może być pobierana wyłącznie w miejscowościach określonych przez wojewodę na wniosek rady gminy po uzgodnieniu z Ministrem Środowiska; uchwała w sprawie opłaty miejscowej może być podjęta po uznaniu przez wojewodę miejscowości za miejsce, gdzie można ją pobierać;
stawki dzienne opłaty ustala rada gminy w formie uchwały, nie mogą przekroczyć one stawki maksymalnej, która jest określona w ustawie; w miejscowościach uzdrowiskowych jest ona wyższa;
ustawowo zwolnione z opłaty miejscowej są osoby przebywające w szpitalach, osoby niewidome, zorganizowane grupy dzieci i młodzieży szkolnej oraz podatnicy podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domków letniskowych położonych w miejscowościach, w których pobiera się opłatę miejscową lub uzdrowiskową;
jest ona pobierana przez inkasentów
6. opłata uzdrowiskowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych, szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska oraz w gminach uzdrowiskowych;
7. z opłaty uzdrowiskowej zwolnione są te same podmioty, które zwolnione są z opłaty miejscowej; od osób, od których pobiera się opłatę miejscową, nie pobiera się opłaty uzdrowiskowej;
24. Opłata administracyjna
1. ma ona charakter świadczenia fakultatywnego - może, ale nie musi być wprowadzona przez radę gminy; może być pobierana za czynności urzędowe wykonywane przez organy podległe radzie gminy, ale pod warunkiem, że nie są one objęte ustawą o opłacie skarbowej;
2. tak przyjęta regulacja powoduje, że praktycznie nie ma czynności, która mogłaby być objęta opłatą administracyjną; niedopuszczalne jest obciążanie opłatą administracyjną tych czynności, których wykonywanie na mocy ustawy zostało powierzone jednostkom niepodporządkowanym radzie;
3. jest on pobierana głównie od przyjmowanych ustnych oświadczeń woli spadkodawcy oraz za wypisy i wyrysy z planu zagospodarowania przestrzennego; w drugim przypadku jest to opłata obowiązkowa uregulowana w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym;
4. rada gminy określa jedynie stawkę tej opłaty, która nie może być wyższa od stawki maksymalnej;