Psychologia
wychowania
WYKŁAD
POJĘCIA:
Przedmiot, zadania, związki z innymi naukami.
Cykl życia rodziny.
Style wychowania.
Modele socjalizacji.
Postawy rodzicielskie, oparte na trzech wymiarach i ich konsekwencje.
Charakterystyka systemów rodzinnych:
Systemy rodzinne wg Fielda.
Rodzina z problemem alkoholowym (fazy przystosowania do życia w takiej rodzinie).
Wzory funkcji w rodzinie alkoholowej- role przyjmowane przez dzieci.
Cechy rodziny zdrowej, a rodziny alkoholowej.
DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików)
Rozpoznawanie dzieci z rodzin z problemem alkoholowym.
Przemoc w rodzinie.
Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych.
Psychologia wychowania
To nauka stosowana , odnosząca się do praktyki. Przedmiotem zainteresowań psychologii wychowania jest wychowanie oraz nauczanie. Aspekt najpierw nałożony na wychowania, potem na nauczanie. Trudno zdefiniować pojecie wychowania.
Wiek XVIII - dziecko posłuszne, koncepcja religijna, stosunek do dziecka bardzo przedmiotowy, manipulacyjny, dziecko z niższych sfer pracowało służyło, a dzieci z wyższych sfer otoczone było opieka i miłością.
Cele wychowania dzisiaj:
-autonomiczne i samodzielne dziecko-odpowiedzialne- odpowiada za swoje czyny
-kreatywność - dziecko ma być twórczą jednostka, ma się realizować
-umiejętność współpracy z grupa, prospołeczność pomaga funkcjonować jednostce
Definicje wychowania na przestrzeni wieków zmieniają się. W szerszym rozumieniu to oddziaływanie wychowawców i środowiska wychowawczego na jednostkę lub grupę. W wąskim rozumieniu- oddziaływanie na rozwój emocjonalny, społeczny, poznawczy w tym system wartości oraz na inne cechy osobowości, np. kształtowanie struktury JA.
WYCHOWANIE - to złożony system oddziaływań podejmowanych przez osoby o przypisanej społecznie roli wychowawcy względem drugiej osoby, czyli wychowanka lub jej otoczenia z intencja wywołania zmiany zgodnej z założonym programem.
Psychologia wychowania ma określone zadania (Brzezińska)
1. konstruowanie ofert wychowawczych (edukacyjnych) programów oddziaływań
promujących określone cenione społecznie wartości spójne z tymi wartościami, respektujące prawidłowości rozwoju jednostki i społeczeństwa jako całości uwzględniające kontekst życia osób których są adresowane?
2. wspomaganie rozwoju i budowanie gotowości do podejmowania ofert wychowawczych ( diagnozowanie poziomu gotowości - dziecko ma rozpocząć nauke szkolna - zaburzenia świadomości fonologicznej, tworzymy program -> rymowanki, piosenki)
3. pomoc w dostosowaniu ofert wychowawczych do poziomu gotowości grup i osob do których SA adresowane
Psychologia wychowania - bazuje na psychologii ogólnej i rozwojowej, to oddziaływanie profilaktyczne - terapeutyczne.
2. Cykl życia rodziny - 8 etapów.
• 1 etap dorosłości - poprzedzający założenie rodziny - bliskie kontakty z grupa rówieśniczą, budowanie odrębności, tożsamości, rozluźnienie więzi z rodzina pierwotna.
• 2 etap stabilizacji - od momentu zawarcia małżeństwa do narodzin pierwszego dziecka, rozluźnienie więzi z rodzina pierwotna, najważniejszy jest współmałżonek, ustanowienie reguł współżycia rodzinnego, zdefiniowanie ról i wypracowanie nowych zasad kontaktu z przyjaciółmi i rodzicami.
• 3 etap wczesnorodzicielski - od chwili narodzin do 3 roku życia dziecka pierworodnego - ustala się hierarchie w rodzinie.
• 4 etap przedszkolny - 3-6lat najstarszego dziecka, wypracowanie umiejętności pedagogicznych by nauczyć dzieci nawiązywania pozytywnych kontaktów z rówieśnikami - system kar i nagród
• 5 etap szkolny - 6-12 lat - rodzina angażuje się w życie szkolne i społeczne, wypracowuje swoje role, a także koleżanek i kolegów dzieci,
• 6 etap dorastania - 13-20 lat trudny etap rodzina doświadcza licznych problemów, konflikty małżeńskie, z dziećmi, problemy zawodowe, opieka nad dziadkami, rodzicami, rodzina małostabilna, wymaga wsparcia i pomocy terapeutów
• 7 etap opuszczania gniazda- rodzice i dzieci rozstaja się fizycznie i emocjonalnie, dzieci się wyprowadzają, więzi partnerskie, rodzic staje się przyjacielem dziecka, rodzina się zmienia - przechodzi transformacje, zadaniem rodziców jest pozwolić dzieciom odejść, małżonkowie zostają sami , należy wypracować nowe role, nowe relacje z dziećmi- śmierć dziadków
• 8 etap wieku średniego - dzieci opuściły gniazdo, przejście do etapu starzenia się -> STAROŚĆ
3. Style wychowania: autokratyczna, demokratyczna, liberalny, kochający i nie kochający.
WYCHOWANIE - to system działań podejmowanych przez osoby o przypisanej społecznie idei wychowawcy względem drugiej osoby, na jej otoczenie z intencją zmiany zgodnej z założonym programem.
DAVID FIELD brał pod uwagę więzi między małżonkami, style wychowania dzieci, więzi rodziców z dziećmi, dynamikę życia rodzinnego, stosunek dorosłych dzieci do odejścia z domu.
Style wychowania można podzielić na:
1. styl autokratyczny - dominacja jednego rodzica, wymagane posłuszeństwo, wykonywanie poleceń.
2. styl demokratyczny - wspólne ustalanie celów, zadań, podział obowiązków.
3. styl liberalny - kochający - dużo czułości, miłości, swoboda w wyborach i ocenach
4. styl liberalny - niekochający - obojętność, chłód emocjonalny, brak zainteresowania dzieckiem.
4. Modele socjalizacji.
WYCHOWANIE - ogół wpływów zamierzonych i niezamierzonych tych czynników, które kształtują osobowość człowieka.
RÓŻNE RODZAJE ŚRODOWISK - najbardziej oddziałuje środowisko naturalne:
- naturalne - biologiczne - może mieć różnoraki wpływ na dziecko (skażenie środowiska) - w zależności, gdzie się dziecko wychowuje, są różnie stymulowane
- czynniki kulturowe - oddziałują na proces wychowania
- społeczne - kultura tworzona przez np. małe ośedla
ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZE:
- naturalne - rodzaj gr. rówieśniczej, społeczność lokalna
- intencjonalne - przedszkola, szkoła - maja określony cel.
5. Podstawy rodzicielskie oparte o 3 wymiary i ich konsekwencje.
Podstawy rodzicielskie oparte o 3 wymiary, które koncentrują się na relacji dziecka z rodzicami.
a) przyzwyczajenie - niski poziom kontroli - (nie zwracanie uwagi na popędy) lub brak przyzwolenia - wysoki poziom kontroli (liczne zasady, surowe ich egzekwowanie, nacisk na posłuszeństwo)
b) wrogość - (brak wsparcia emocjonalnego, całkowity brak zrozumienia, akceptacji dziecka), czy ciepło (duże wsparcie dla dziecka, koncentracja na dziecku, miłość, czułość, pomoc - w relacji z dzieckiem)
c) pełne lęku zaangażowanie emocjonalne (wysoki poziom leku, nadpobudliwość) i spokojny dystans (logiczny, opanowany, sposób postępowania z dzieckiem).
Postawę rodzicielską cechować powinna cechować spójność, jej brak wywołuje konsekwencje u dziecka. Brak konsekwencji w wychowaniu sprzyja agresji, przemocy i nieprzystosowaniu.
POSTAWY RODZICIELSKIE:
1. Postawa zorganizowana i skuteczna - cechuje ją brak przyzwolenia, ciepło, dystans. Konsekwencje: dziecko jest skutecznym konformistą, uspołecznione, odpowiedzialne, silnie rozwinięta interioryzacja norm, działania przywódcze, współpraca w grupie.
2. Postawa demokratyczna - przyzwolenie, ciepło, spokojny dystans. Konsekwencje: dziecko to skuteczny, towarzyski artysta, aktywny, życzliwy dla innych, wcześnie podejmuje role, niezależny.
3. Postawa sztywna i kontrolująca - brak przyzwolenia, wrogość, spokojny, dystans. Konsekwencje: młodociani przestępcy i uciekinierzy, boją się autorytetów, odrzucają je pod płaszczykiem uległości i konformizmu, wypracowują repertuar zachowań manipulacyjnych pozwalających biernie wrazić agresję.
4. Postawa zaniedbywania - przyzwolenie, spokojny dystans, wrogość. Konsekwencje - dziecko zaniedbane, słabo przygotowane do pełnienia ról, dużo zachowań autodestrukcyjnych, izolacja od innych.
5. Postawa nadopiekuńcza - brak przyzwolenia, ciepło, duże zaangażowanie nacechowane lękiem. Konsekwencje - dziecko konformistyczne, zależne, zamknięte, uległe, nieśmiałe, trudno się takim dzieciom usamodzielnić.
6. Postawa rozpieszczania - przyzwolenie, ciepło, duże zaangażowanie emocjonalne nacechowane lękiem. Konsekwencje - dziecko zepsute, nieposłuszne, bezczelne, antyspołeczne, agresywne, narcystyczne, uciekające od odpowiedzialności.
7. Postawa autorytarna - brak przyzwolenia, wrogość, duże zaangażowanie nacechowane lękiem. Konsekwencje - dziecko wykorzystywane, agresywne, z buntu może rodzic się agresja, częste zachowania przestępcze jako rozładowanie napięć.
8. Postawa neurotycznego lęku - - brak przyzwolenia, wrogość, duże zaangażowanie nacechowane lękiem. Konsekwencje - dzieci mają zaburzenia emocjonalne, są kłótliwe, mają słabe więzi z innymi, niska samoocenę, są znerwicowane.
6. Charakterystyka systemu rodzinnego
Koncepcje systemu rodzinnego charakteryzują 3 zasady:
• Całościowość- rodzina ma pewną integralną strukturę(tak jak żywy organizm), wewnątrz tej struktury są różne interakcje - wyjście jednego elementu powoduje zakłócenia w całym systemie
• Przyczynowość cyrkularna- rodzice i dzieci tworzą kręg ich zachowania, wzajemnie się wzmacniają.
• Ekwifinaslności - rodzina osiąga podobne rezultaty przy wychodzeniu z różnych startów początkowych
Ekwipotencjalności -podobny strat początkowy, ale status, efekt końcowy jest różny
Każdy system rodzinny dąży do homeostazy - zaburzenia wewnętrzne i zewnętrzne - dzięki którym nie dochodzi do dezintegracji rodziny. System rodzinny musi być przygotowany na rozwój, zmiany, ma granice, które mogą być rozmyte - 3 osoby, nieprzepuszczalne, sztywne
Otwarty system zależy od siły zewnętrznej i wewnętrznej, siły wewnętrzne to przywiązanie miłość równoważą siły dośrodkowe.
Każdy system rodzinny ma swoje podsystemy - tworzą w ramach systemu - rodzice, dzieci, dziadkowie.
Podsystemy o elastycznych granicach mają charakter przymierza np. realizacja różnych zadań. Sztywne podstawy mają postać koalicji- przeciwko (walka - dominacja)
Prawidłowy system charakteryzuje elastyczność między systemem otwartym i sztywnym.
7. Charakterystyka systemu wg D. Fielda
Wyodrębnił 5 systemów rodzinnych:
1. Rodzina chaotyczna: pozbawiona więzi, dzieci ignorowane, wykorzystywane, nie istnieją bliższe związki między rodzicami a dziećmi, w związkach małżeńskich brak miłości - grożą sobie rozwodem
W postawie wobec dziecka brak konsekwencji, dziecko zdane na własną zaradność, rodzice kierują się nastrojami, grożą, krają, poniżają dziecko. Dzieci czuja się niekochane, tracą relacje z własnymi uczuciami.
Antyspołeczna postawa, brak empatii - uważają, że są złe bo rodzice ich nie kochają, przeżywają uczucia gniewu, lęku, wychodzą z domu wcześnie i nie wracają, rodzina żyje obok siebie a nie razem.
2. Rodzina władzy - wyraźna struktura, że ktoś trzyma władze, występuje skłonność do krytycyzmu, poszukiwania wad, nie mówi się o uczuciach ale o obowiązkach.
Dziecko pod silną władzą rodziców, wiedzą co mają robić, ale nie wiedzą że są kochane
W małżeństwie brak uczuć, stawiane są tylko zadania do wykonania.
3. Styl rodzicielski- dziecko ma nieskończoną listę obowiązków - DRYL. W takich rodzinach rodzice dają mało wskazówek ale krytykują efekt, są nieświadomi, że krytykują dziecko, nie zauważają postępów dzieci, nie są zadowoleni z efektów działań, dzieci traktują rodziców jak przełożonych a nie jak opiekunów, nie przychodzą do rodziców z problemami, czują że rodzice są przeciwko nim a nie za nimi, wspólny czas spędzają ucząc lub krytykując co jest złe. Takie dzieci szybko wychodzą z domu, wracają z poczucia obowiązku, czują bunt w wyniku wad rodziców.
4. Rodzina nadopiekuńcza - członkowie rodziny unikają niezgody nie mówią o trudnych problemach, rodzina lojalna wobec siebie.
Dzieci zajmują główną wpływową pozycję, małżonkowie poświęcają czas dziecku, uwaga ich skupia się na nim, spełniają ich pragnienia - styl dawania.
Dzieci dorastając mają wygórowanie oczekiwania, władze nad rodzicami w okresie dorastania ulegają presji rówieśników.
Powstaje konflikt w rodzinie - dzieci uważają, że rodzice nie kupują im tego czego chcą, unikają wypełniania obowiązków.
Komunikacja pełna wrażliwości, szacunku w trudnych sytuacjach, okazanie wsparcia, unikanie konfliktów.
Rodziny opiekuńcze opóźniają moment wyjścia z domu. Dzieci też Ne chcą opuszczać domu odczuwają wyrzuty sumienia gdy mają opuścić dom.
5. Rodzina uwikłana - rodzice są silnie zorientowani na siebie ( mąż - żona)
Rodzina na zasadzie kompensacji - naruszają sferę prywatną dziecka, uniemożliwiają dziecku rozwój.
Rodzice są bardzo zaborczy, brak szczęścia owocuje uwikłanym związkiem z dziećmi. Dzieci służą do zaspokajania potrzeb rodzicom.
Styl rodzicielski - koncentracja na dzieciach, konflikt między małżonkami wywołany poczuciem winy dzieci dostosowują się do wymagań rodziców, nie są autentyczne, nieprawdziwe więzi z rodzicami.
Dom dominuje, wpływa na życie dzieci - napięcia, niepokój, nieszczerość w relacjach. Z takiego domu dzieci nigdy nie odchodzą , rodzice manipulują nawet dorosłymi dziećmi.
8. Rodzina z problemem alkoholowym- fazy.
W takiej rodzinie następuje szereg problemów:
1. wczesna faza choroby alkoholowej- zaprzeczanie, że problem istnieje -> (poradzę sobie, problem nie istnieje, sytuacja niekorzystna dla pijące).
2. próby rozwiązywania problemu- rodzina traci znajomych, przyjaciół, a także rodzinę, zamyka się, bo wstydzi się; osoba uzależniona staje się agresywna, usuwa się z życia seksualnego, ukrywanie choroby alkoholowej, jednocześnie konflikty, nieporozumienia.
3. dezorganizacji i chaosu- wyuczona bezradność, dzieci są włączane w proces patologizacji.
4. reorganizacji- zmiana ról- alkoholik zostaje poza nawiasem rodziny, małżonek przyjmuje rolę sterującą, alkoholik doświadcza izolacji; najlepiej gdy jest pomoc specjalistyczna.
5. próba ucieczki- rozpad rodziny alkoholika w fazie chronicznego alkoholizmu, konflikty, nienawiść.
6. rodzina stara się wrócić do zdrowia, odnawia relacje społeczne, szuka przyjaciół, znajomych; alkoholik czasem przestaje pić, wraca do rodziny, chce wejść w rolę rodzica- drugi rodzic ma poczucie krzywdy.
7. powrót całe rodziny do zdrowia, cały system rodzinny leczy się.
9. Role przyjmowane przez dzieci.
Dzieci wychowujące się w rodzinie z problemami alkoholowymi jest bardzo dużo, ok. 2-3 mln. Około 20% kobiet jest uzależnionych- jest progres- tam gdzie nie oboje rodziców pije, tam nie ma szans na rozwój.
Dzieci wychowujące się w rodzinie dysfunkcyjnej nie mają zaspokojonych podstawowych potrzeb: - więź, opieka, - akceptacja, miłość,
- wzory- uczenie się na zasadzie obserwacji.
Nie ma właściwych okazji do tworzenia osobowości. Dzieci wypierają myśli, że rodzice są alkoholikami, tłumią emocje, rozwija się w nich postawa obronna, stosują eufemizmy- temat alkoholizmu jest tematem tabu.
U tych dzieci kreują się fałszywe role- maski:
* najstarsze dziecko- bohater rodzinny
(związek uwikłany, dziecko które kompensuje poczucie mniejszej wartości członków tej rodziny; negatywne emocje- lęk, strach, wstyd, gniew; nie potrafi się bawić, rezygnuje z własnych potrzeb, po to by się poświęcić, gdy się dobrze uczy jest wartością i chlubą rodziny).
*wyrzutek rodziny = kozioł ofiarny- dzieci, które buntują się, chcą zmienić ojca czy matkę, wchodzą w konflikty-> te dzieci najszybciej uzależniają się od alkoholu- alkohol ma dużą moc wzmacniającą (kozioł ofiarny staje się bohaterem rodziny- fałszywe role- dużo wzmocnień zewnętrznych i wewnętrznych).
* dziecko marzyciel = dziecko we mgle- traci kontakt z rzeczywistością, ucieka w konfabulacje, ucieka od trudnej sytuacji, najszybciej uzależnia się od narkotyków.
* maskotka- w szkole przyjmuje rolę błazna-> chwilowa zabawa, aplauz grupy, dowcip, śmiech- rozładowuje sytuacje- napięcie, odcina się od smutku, cierpienia; te dzieci nie są lubiane i akceptowane w klasie (to dziecko ma trudności ze zmianą, jest egocentryczne, mało empatyczne, trudno wchodzi w relacje z innymi)
10. Syndrom współuzależnienia- cechy rodziny zdrowej i chorej.
Problem współuzależnienia- tym terminem określa się skutki, jakie niesie za sobą alkoholizm jednego z członków rodziny.
Skutki:
- obsesyjna kontrola innych, obsesyjne pomaganie, obsesyjne opiekowanie się,
- niskie poczucie własnej wartości,
- nieakceptowanie siebie,
- wysoki poziom lęku, złości, gniewu, poczucia winy,
- uzależnienie od innych ludzi,
- duża tolerancja na nieprawidłowości, które występują w związku, zaniedbywanie siebie,
- koncentracja na innych,
- zaburzenia komunikacji,
- problemy seksualne.
Osoby, które są współuzaleznione mają poczucie niższej wartości, są patologicznie zależne od innych, mają zaburzenia tożsamości, wykazują tendencję do wchodzenia w związek z osobami, które mają różne zaburzenia.
Współuzależnienie może przejść w alkoholizm- zaburzenie wegetatywne, lękowe, przemoc fizyczna, seksualna, usztywnienie emocjonalne. Wystarczą 2 lata, by powstał system/ syndrom współuzależnienia!
Cechy rodziny zdrowej:
- rozwija pozytywną tożsamość i autonomię u dziecka, poczucie własnej wartości- lubię siebie, zasługuję na miłość- dziecko nawiązuje kontakty z innymi, lubi innych.
- otwarte i skuteczne komunikowanie się- komunikaty typu JA- to chcę, na to się zgadzam
- wzajemność - rodzice pomagają dzieciom i odwrotnie,
- kontakt ze światem społecznym i innymi ludźmi.
Cechy rodziny z problemem alkoholowym:
- dzieci łatwo ulegają innym, mają poczucie niskiej wartości, inne osoby traktują jako wrogów, buntują się,
- dzieci tłumią swoje myśli, uczucia, obawiają się agresji, odrzucenia, nie mogą odsłonić postaw, zachowań, których nie akceptują, doznają często bezradności, bezsilności, „nie nazywa się rzeczy po imieniu”, dzieci mają chaos emocjonalny - brak dostępu do swoich emocji, brak komunikacji z innymi
- brak wzajemności, odpowiedniej atmosfery, urazy, alkoholikowi trzeba dawać wsparcie-gwałtowne reakcje,
- dzieci nie uczą się zaufania, oczekują zagrożenia, blokowane są emocje.
11. Dorosłe dzieci alkoholików (DDA).
1. 1/3 to alkoholicy wchodzący w alkoholizm,
2.osoby współuzależnione - wchodzą w związek z alkoholikiem,
3. ci, którzy osiągają sukces- naznaczeni są wcześniejszymi doświadczeniami
< występuje zasada - nie widzieć, nie słyszeć, nie mówić- unikają przeżywania wstydu przed innymi i przed sobą >
Symptomy:
- lęk przed utratą kontroli,
- lęk przed konfliktami,
- lęk przed uczuciami,
- niskie poczucie własne wartości (uzależnienie od kogoś, patologiczna miłość, lęk przed porzuceniem, poczucie winy, ostra krytyka siebie)
- osoby nie potrafią się bawić, czują się wyobcowane (to co wygląda na zaburzenie było związanie z alkoholizmem)
- osoby mają tendencję do pewnych obsesji (perfekcjonizm ->pracoholizm-> wypracowanie patologicznego stylu radzenia sobie z lękami)
- myślenie czarno - białe
Duża zdolność do przetrwania. Taka osoba jest bardzo trudnym partnerem, gdy zakłada rodzinę. (swoim życiem stara się wybić, zrekompensować)
12. Rozpoznawanie dzieci alkoholików.
Są to dzieci żyjące w stresie.
Symptomy:
-BEHAWIORALNE-zaburzenia koncentracji, uwagi, nie potrafi się skoncentrować na dłużej, duża męczliwość, słabe stopnie, dziecko senne, apatyczne, oznaka przemocy, zaniedbania, wykorzystanie seksualne, ambiwalentne postawy- konflikty, wycofywanie, rywalizacja z innymi- poczucie wstydu.
-PSYCHOLOGICZNE- lęk, niska samoocena, złość, gniew, skłonność do depresji, trudność w rozwiązywaniu trudnych zadań, flustracje wewnętrzne.
-DOM- rodzice rzadko kontaktują się ze szkołą, nie przyznają się do problemu alkoholowego, często nie są zainteresowani postępami dziecka w szkole.
W trudnych rodzinach najczęściej jest przemoc.
13. Przemoc w rodzinie.
Przemoc w rodzinie to zamierzone działanie skierowane przeciwko jej członkom, które narusza prawa i dobra osobiste, powoduje szkody i cierpienie.
Formy przemocy:
- fizyczna,
- seksualna,
- psychiczna (poniżanie dziecka, nadmierne wymagania wobec dziecka)
- zaniedbanie- rodzice nie interesują się stanem psychicznym, fizycznym dziecka, nie zapewniają podstawowych potrzeb, opieki lekarskiej.
Cykl przemocy występującej w rodzinie narasta. Zaczyna się od incydentów, a następnie narasta.
FAZA 1 -narasta napięcie- sytuacja konfliktowa, konflikt- narasta napięcie, w wyniku czego pojawia się agresja,
FAZA 2 -ostrej przemocy, sprawca zamienia się w kata, współmałżonek, dzieci wołają o pomoc, interwencja->
FAZA 3 -miodowego miesiąca -skruchy, miłości, łagodzi sytuację, przeprasza, przekonuje ofiarę, że to już się więcej nie powtórzy, ofiara pragnie tego -zostaje, ten cykl cały czas się powtarza.
Cztery cechy kobiety pozostającej w związku:
- M. pułapki psych. -kobiety określają siebie i swoją wartość poprzez podtrzymanie i poprawę związku,
- M. pułapki sytuacyjnej -kobiety często mówią, że są w sytuacji bez wyjścia (uwięzione w tej sytuacji- bez mieszkania)
- M. pułapki lęku -lęk przed nieznanym jest silniejszy niż lęk przed sprawcą,
- M. wyuczonej bezradności.
14. Sytuacja rodzin niepełnosprawnych.
niepełnosprawność. Jest to stan osób, które na wskutek odchylenia poziomu fizycznego, psychicznego, społecznego mają trudności i ograniczenia w rozwoju i funkcjonowaniu.
Niepełnosprawność jest przede wszystkim rezultatem barier, na jakie napotyka w społeczeństwie osoba z niepełnosprawnością. Rodzice w momencie uzyskania informacji, że ich dziecko jest niepełnosprawne przeżywają bardzo silne, negatywne emocje od buntu, żalu i gniewu, aż po agresję skierowaną do siebie lub na kogoś. ludzie zdrowi często wyrażają swą dezaprobatę dla normalności takiej rodziny. ludzie niepełnosprawni Zaczynają powoli wychodzić na ulicę, uczęszczać do szkół i pracować. Rodzina w której znajduje się takie dziecko, próbuje go zaakceptować. Rodzice powinni stworzyć takiemu dziecku optymalne warunki dla jego rozwoju, oprócz terapii czy rehabilitacji, powinni poszukać dla dziecka przedszkola, szkoły gdzie dziecko będzie mogło zdobywać i wykształcić w sobie podstawowe umiejętności i nawyki pomocnemu do funkcjonowania wśród ludzi. Niekiedy rodzina traci kontakt z znajomymi, wycofuje się z życia towarzyskiego.
Od sytuacji bytowej rodziny zależy. pozycja dziecka niepełnosprawnego, stopień zaspokojenia potrzeb jej członków i warunków rozwoju dzieci. "Niepełnosprawność dziecka zwykle pogarsza sytuację ekonomiczną rodziny. Większość matek musi przerwać pracę zawodową, aby zająć się niepełnosprawnym dzieckiem, niepełnosprawność przynosi wiele wyrzeczeń nie tylko dla rodziców, ale dla najbliższych osób. Najczęściej nie wiedzą jak wychować dziecko, wychowują je tak jak by było zdrowe, gdy nie widzą żadnych postępów stają się zagubieni, załamani, stają się bezradni.
Należy odpowiednio przy pomocy fachowych dostosować indywidualnie rehabilitację, cykl kształcenia. Ważne jest by nasze dziecko czuło, że jest nam potrzebne, że nie odrzucamy go, że akceptujemy go takim jakim jest. Najważniejszą osobą w rodzinie, która najczęściej zajmuje najważniejsze miejsce obok dziecka jest matka. To ona przejmuje najważniejsze role, opiekuje się nim, jest osobą przewodnią. Ojciec rzadko kiedy odgrywa główną rolę w zajmowaniu się dzieckiem. Matka czuje się zobowiązana, aby zaspokoić każdą potrzebę dziecka wynikającą z niepełnosprawności. Na pewno sytuacja rodzin posiadających dziecko niepełnosprawne jest lepsza gdy mieszkają w mieście, tam mają większy dostęp do fachowej pomocy, tam dziecko nie jest zauważane jako osoba dziwna, inna. Inaczej jednak jest na wsi tam dziecko postrzeganie jest jako niczym kara boska, fatum, nie będzie ono na pewno zaakceptowane przez społeczność.
Rodzicom na ogół trudno pogodzić się z myślą, że ich dziecko jest niepełnosprawne. Stopień upośledzenia, rodzaj choroby - mają duży wpływ na to, jak rodzice patrzą na inwalidztwo. Właśnie dlatego akceptacja jest najważniejsza, ponieważ bez niej rodzice nie są w stanie wychować dziecka.
Błędem wychowawczym są nadmierne lub niedostateczne wymagania w stosunku do dziecka niepełnosprawnego. Nie wszyscy rodzice są w stanie zaakceptować fakt, że dziecko, z którym wiązali jakieś plany, nie będzie w stanie ich zrealizować i żądają od dziecka wysiłków przekraczających jego możliwości.
1