Od czego zacząć-mini przewodnik dla rodziców

mgr Wioletta Jeziorska, pedagog i terapeuta

 

Szanowni Rodzice

 

Mówiąc o dzieciach z dysleksją mam na myśli te, u których na skutek fragmentarycznych zaburzeń rozwoju psychomotorycznego występują specyficzne trudności w nauce pisania i czytania.

Praca korekcyjno-kompensacyjna polega na usprawnianiu zaburzonych funkcji, tak by pomóc uczniom w przezwyciężaniu niepowodzeń szkolnych. Terapia powinna odbywać się pod kierunkiem dobrze przygotowanego specjalisty, jednak w ścisłej współpracy z rodzicami. Włączenie środowiska rodzinnego w proces terapii dzieci ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu daje bardzo dobre rezultaty. Niestety, często rodzice tłumacząc się brakiem czasu, albo zdają się wyłącznie na pomoc terapeuty, albo pracują z dzieckiem sporadycznie.

Dlatego pragniemy zaproponować Państwu tę oto broszurę, która posłużyć może jako przewodnik do dodatkowej pracy z dzieckiem w domu. Naszym celem było zebranie zestawu ćwiczeń, gier i zabaw, które nie będą wymagały specjalnych materiałów czy pomocy dydaktycznych. Chcieliśmy pokazać Państwu, że wiele z nich można wykonywać niejako „przy okazji” różnych codziennych czynności. Nasze pociechy nie zorientują się nawet, że bawiąc się z dorosłymi jednocześnie doskonalą swoje umiejętności w różnym zakresie.

Dla ułatwienia prezentowane zabawy i ćwiczenia zostały podzielone na 3 podstawowe grupy w zależności od tego, która z funkcji psychomotorycznych jest najbardziej angażowana: ćwiczenia percepcji wzrokowej, słuchowej i ruchowej.

Wykonywanie tych ćwiczeń pomaga również w usprawnianiu koordynacji wzrokowo-ruchowej czy słuchowo-ruchowej. Zaproponowany podział jest jednak czytelniejszy i mamy nadzieję ułatwi Państwu korzystanie z poniższego przewodnika.

 

 

Ćwiczenia funkcji wzrokowej

 

 

• „Czy pamiętasz?”- rodzice i dzieci obserwują się nawzajem, po czym starają się odtworzyć z pamięci jak najwięcej szczegółów wyglądu. Inne warianty tej zabawy: zapamiętywanie przedmiotów na wystawie sklepowej, obserwowanie pasażerów w autobusie itp.

• „Jaki to obrazek?”- dziecko uważnie ogląda pocztówkę, którą rodzice rozcinają na kilka części. Następnie składa w całość i nakleja na kartkę. Dobrym ćwiczeniem tego typu jest układanie puzzli. Można wykorzystać również zdjęcia z gazet, starych kalendarzy i inne ilustracje.

• „Uporządkuj”- zabawa polega na powielaniu wzoru ułożonego przez rodziców a w wersji trudniejszej odtwarzanie go z pamięci. W domu tego typu ćwiczenia można wykonywać w trakcie robienia porządków, np. dziecko zapamiętuje układ przedmiotów na półce, a po wytarciu kurzu stara się ustawić zabawki w takim samym porządku.

• „Dobierz pary”- do tej zabawy świetnie nadają się skarpetki lub buty. Możemy poprosić dziecko, by pomogło nam po praniu posegregować parami wszystkie wyprane skarpety. Na podobnych zasadach - łączenia identycznych wzorów - oparte są także gry typu: memory, domina obrazkowe i liczbowe, „Piotruś”.

• „Czym się różnią”- dziecko stara się znaleźć szczegóły różniące 2 obrazki. Takie ćwiczenia można znaleźć w pismach dziecięcych.

• „Co się zmieniło?”- ćwiczenie służy dostrzeganiu różnic w układach przestrzennych. Dziecko po uważnym obejrzeniu, np. nakrycia stołu stara się dostrzec zmiany jakich dokonuje rodzic, gdy ono zamknie na chwilę oczy. Zamiast sztućców można wykorzystać również książki na półce czy kwiaty doniczkowe na parapecie - tu znów pole do popisu dla pomysłowości dorosłych.

• „Po nitce do kłębka”- Bardzo dobrymi ćwiczeniami analizatora wzrokowego są wszelkiego rodzaju zabawy polegające na odnalezieniu właściwej drogi, np. labirynty czy plątaniny dróg lub nitek. Można wykorzystać tu gotowe zadania w książeczkach dla dzieci lub posłużyć się włóczką (sznurkiem). Samodzielnie wówczas rozkładamy na dywanie kilka przecinających się nitek, na końcu których umieszczamy wybrane zabawki. Celem dziecka jest odkrycie, która z nich prowadzi do danego przedmiotu. Podobnie podczas spaceru możemy rozrysować na piasku labirynt.

• „Czerwone do czerwonych”- z dużego zbioru różnokolorowych przedmiotów dziecko wybiera elementy według określonego rodzaju, wielkości czy koloru. Po skończonej zabawie można zaproponować mu, by posegregowało zabawki w wybrany sposób, np. do jednego pudła samochody małe do drugiego te duże albo klocki czerwone i klocki zielone albo osobno lalki i maskotki itp.

• „Kółko czy kwadrat”- na sygnał dorosłego dziecko w jak najkrótszym czasie musi odszukać w domu przedmiot o kształcie koła, trójkąta, kwadratu lub prostokąta. Gra stanie się atrakcyjniejsza jeśli wprowadzi się element rywalizacji np. z rodzeństwem.

 

 

 

Ćwiczenia funkcji słuchowej

 

 

• „Echo”- to proste zabawy na odtwarzanie układu dźwiękowego. Dorosły wystukuje pewną rytmiczną sekwencję, a dziecko ją powtarza. Zabawa w echo powinna być stopniowo utrudniana poprzez zwiększanie liczby dźwięków. Można ją przeprowadzać na spacerze i wielu innych codziennych sytuacjach.

• „Otwórz uszy”- tę zabawę można przeprowadzać w domu przy pomocy różnych przedmiotów. Prosimy dziecko, by usiadło do nas tyłem lub zasłaniamy mu oczy chustą, następnie wydobywamy dźwięk z wybranego przedmiotu uderzając czy to pocierając . Młodsze dzieci bardzo lubią zabawę w odgadywanie odgłosów. I wcale nie muszą to być instrumenty. Wystarczy wykorzystać akcesoria kuchenne: pokrywki, tarka, gwizdek od czajnika, mikser itp. Innym razem tata może taką zabawę zorganizować np. …w garażu.

• „Ile to słów?”- rodzic podaje zdanie, dziecko układa tyle klocków, ile słów usłyszało. Następnie odtwarza np. pierwsze i ostatnie słowo. Dokładając liczbę słów zwiększamy stopień trudności. Taka zabawa sprzyja rozwojowi językowemu dziecka. Nie wymaga żadnych przygotowań. Właściwie zawsze kiedy rozmawiamy z naszą pociechą możemy takie ćwiczenia wykonywać.

• „Wytupańce”- dorosły np. podczas spaceru w parku wraz z dzieckiem mówią znany wierszyk i „ wytupują” sylaby, np.: „Śli- mak, śli- mak wy-staw ro- gi dam ci se- ra na pie- ro- gi…” itd.

 

• „Sylabowy łańcuch”- każdy z uczestników podaje wyraz rozpoczynający się od ostatniej sylaby wyrazu wymyślonego przez poprzednika. W innej wersji tej zabawy słowa tworzy się od ostatniej głoski.

• „Raz, dwa, trzy liczysz ty”- zadaniem dziecka jest policzenie z ilu sylab (głosek) składa się podane słowo.

Dla uatrakcyjnienia zabawy możemy

poprosić o np. ułożenie odpowiedniej liczby

klocków, kamyków, itp.

• „Jaki to wyraz?”- zabawa polega na tym, że dziecko łączy wypowiedziane przez dorosłego głoski (sylaby) w cały wyraz, np.: k- o- t (kot).

Im więcej głosek do złożenia tym trudniejsze

zadanie.

• „Rymowanki”- rodzic i dziecko na przemian zadają sobie zagadki, polegające na dobieraniu wyrazu rymującego się do podanego, np. koło- czoło, lody- schody.

• „Kto da więcej”- gra, w której zwycięża ten kto poda więcej słów rozpoczynających się określoną głoską.

• „Głuchy telefon”- to powszechnie znana i lubiana dziecięca zabawa. Im dziecko starsze i bardziej wprawne należy wydłużać sekwencję do powtórzenia.

• „Czy powtórzysz”- to zabawa w zapamiętywanie jak największej liczby słów. Dorosły wypowiada np. 3 słowa, a zadaniem dziecka jest je powtórzyć (stopniowo zwiększamy liczbę słów).

• Nauka wierszyków i piosenek- dzieci znacznie szybciej i trwalej przyswajają je sobie, gdy towarzyszy im ruch, np. naśladowanie dłońmi i całym ciałem tego o czym śpiewamy.

•  

• Rozwiązywanie rebusów- dostępne w wielu książeczkach dla dzieci

• „Opowiedz mi bajkę”- słuchanie krótkich historyjek nagranych na kasecie lub CD i opowiadanie ich dorosłemu czy młodszemu rodzeństwu.

 

 

Ćwiczenia funkcji motorycznej

 

 

• „Uwaga! Cienka linia”- chodzenie po narysowanej na chodniku linii, po krawężniku, itp.

• „Ciuciubabka”- w tej powszechnie znanej zabawie doskonali się zmysł dotyku bowiem dłońmi rozpoznaje się ludzi i przedmioty.

• „Piłka w górę”- zabawy z piłką lub balonem: podrzucanie, kozłowanie, przerzucanie z jednej ręki do drugiej

• „Masażyki”- dziecko i dorosły na zmianę „rysują” sobie wzajemnie na plecach wzory, litery, itp. To dobry sposób również na relaks.

• Nawlekanie na nitkę różnego rodzaju koralików, przewlekanie sznurowadeł w butach lub np. w podziurkowanej tekturce. Dziecko może także wrzucać te drobne elementy do plastikowej butelki o wąskiej szyjce.

• „Rodzynkowe przyjęcie”- przyjemne z pożytecznym połączymy pozwalając dziecku np. ułożyć na tacy rysunek z rodzynków, które w nagrodę po skończonej zabawie będzie mogło zjeść.

• „Mały Krawiec” - szycie prostymi ściegami, przyszywanie guzików. Z młodszymi dziećmi można urządzić konkurs, kto szybciej zapnie wszystkie guziki w płaszczu, nawijanie włóczki lub nici na szpulkę itp.

• „Gry zręcznościowe” - gry w pchełki, bierki, kręgle, bilard stołowy, rysowanie patykiem po ziemi

• „Picasso” - malowanie palcami obu rąk równocześnie lub na przemian, zamalowywanie dużych powierzchni farbami grubym pędzlem i wszelkie inne zabawy z farbami

 

• „Kserokopiarka”- kalkowanie obrazków, rysowanie po śladzie, rysowanie szlaczków. Dzieci lubią także obrysowywać szablony, jednak wcale nie musimy ich samodzielnie wykonywać. Wystarczy sięgnąć po plastikowy kubek, deskę do krojenia czy inne przedmioty o ciekawym kształcie.

• „Ciachu ciach”- cięcie nożyczkami po narysowanych liniach prostych i falistych, wycinanie rozmaitych form od łatwiejszych do bardziej skomplikowanych kształtów. Dzieci chętnie wykonują daną czynność, gdy ma ona swój cel, dlatego można poprosić je, np. o wycięcie z gazety przepisu kulinarnego czy kuponu konkursowego.

• „Od kuleczki do kluseczki”- Modelowanie z plasteliny, modeliny, masy solnej. Dzieci wprost uwielbiają wspólne pieczenie ciasteczek, robienie klusek. Należy pozwolić im wałkować ciasto, ubijać pianę albo mieszać w kubku kisiel. To doskonała zabawa i jednocześnie świetne ćwiczenie paluszków.

• „Gazetowa wojna”- zanim wyrzucimy do kosza stare gazety można je wykorzystać do ciekawych zabaw. Np. dziecko wraz z dorosłym zgniatają kartkę jedną ręką (raz lewą raz prawą) w małą kulę, którą mogą użyć jako amunicji w „papierowej wojnie”. Wygrywa ten, kto więcej razy trafi przeciwnika.

 

Zabawy usprawniające motorykę aparatu artykulacyjnego w przedszkolu

mgr Zofia Doniec

   Profilaktyka nieprawidłowości w artykułowaniu dźwięków mowy jest jednym z ważniejszych aspektów pracy dzi eckiem w przedszkolu. Te dzieci, które źle mówią, zwykle potem źle odtwarzają wyrazy w piśmie, mają problemy z właściwą komu nikacją językową, a wadliwa wymowa staje się często źródłem kompleksów, niechęci do mówienia, a tym samym brakiem okazji do ćwiczenia umiejętności ładnego wypowiadania się.    Ćwiczenia kształtujące prawidłową artykulacje bądź wspomagające jej rozwój są różnorodne: od ćwiczeń ogóln oruchowych, logorytmicznych, oddechowych, po ćwiczenia słuchowe, głosowe, artykulacyjne, dykcyjne. Wielokrotnie nauczyciel p racując nad inną sprawnością czy umiejętnością prowadząc zabawy ruchowe, rytmiczne, ćwiczenia analizy głoskowej wyrazu itp. sposób mniej lub bardziej świadomy wpływa na budowanie bazy dla właściwego, poprawnego wypowiadania dźwięków mowy. Niemniej jednak oprócz tych różnorakich zabaw, które w sposób niekiedy spontaniczny wpływają na rozwój artykulacji dzieci, ważną rol ę pełnią ćwiczenia bezpośrednio związane z artykulacja, a mianowicie ćwiczenia motoryki narządów mownych. Kształtują one ruc hy niezbędne przy wypowiadaniu głosek, rozwijają umiejętność świadomego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych, szybkie go przechodzenia do jednego ruchu do drugiego, szybkiej zmiany położenia narządów artykulacyjnych względem siebie. Wyrabiają świadomość i czucie ułożenia narządów artykulacyjnych. Zwykle podręczniki z zakresu logopedii czy kultury żywego słowa zes tawiają ćwiczenia kształtujące sprawność aparatu artykulacyjnego w następujących seriach:

• ćwiczenia szczęk,

• ćwiczenia warg,

• ćwiczenia języka,

• ćwiczenia podniebienia miękkiego.

   W wychowaniu przedszkolnym , szczególnie gdy pracuje się z dziećmi mniejszymi trzy-, czterolatkami każde z takich ćwiczeń winno być włączone w zabawę. W grupie starszej łatwej jest prowadzić 5-10 minutową - gimnastykę buzi - na wzór innych ćwiczeń. Jednak, gdy techniczno - anatomiczne określenia ruchów ( język w górę szczęka w dół itp.) otrzymają śmiesz ne nazwy, bądź włączone zostaną w zabawę ćwiczenia staną się przyjemniejsze, weselsze i mniej nużące.    Poniższe przykłady są zestawieniem zabaw proponowanych przez różnych autorów i własnych pomysłów wykorzyst ywanych w pracy z dzieckiem. Przyjmując podział stosowany w literaturze pogrupowałam zabawy wg narządu, który jest ćwiczony. Wskazanym jest by łączyć zabawy z różnych serii , by ćwiczyć cały aparat artykulacyjny.

Zabawy ćwiczące ruchy szczęk

1. Leniuszek - Podczas słuchania opowiadania o tytułowym chłopcu, który w ciągu całego dnia i różnych zajęć ziewał dzieci wielokrotnie naśladuję czynność ziewania z językiem leżącym nieruchomo na dnie jamy ustnej. Opowieść nauczyciel może dowolni e wydłużać wprowadzając nowe elementy.

2. Szuflada - Mocne wysuwanie szczęki do przodu i cofanie do pozycji wyjściowej ( nie stosować przy przodozgryzie).

3. Krokodyl - w trakcie zabawy w naśladowanie różnych zwierząt ( patrz też niżej) krokodyla możemy zobrazować ruchami szcz ęk - szeroko otwarta buzia z uwidocznionymi zębami wykonuje - kłapanie paszczą - .

4. Żarłok - ten sam ruch jak wyżej można ubarwić opowieścią o człowieku, który chciał wszystko, co spotka zjeść. W takim pr zypadku ruchy szczęk nie uwidaczniają zębów - jak przy bezgłośnym - am - .

5. Na pastwisku - Mając zamknięte wargi dzieci naśladują żucie trawy przez krowy wykonując ruchy we wszystkich kierunkach. Zabawę można łączyć z czworakowaniem i ćwiczeniami dźwiękonaśladowczymi.

6. Śpiewak - Dzieci, słuchając nagrania lub śpiewu utworu wokalnego z długimi wokalizami, otwierają szeroko buzię naśladują c śpiewaka. Język leży nieruchomo na dnie jamy ustnej. Gdy nauczyciel nagle przerywa utwór dzieci szybko zamykają buzie.

Zabawy ćwiczące ruchy warg

1. Sekret - nic nie powiem - dzieci mocno zaciskają rozciągnięte wargi. Tu wskazana opowieść o dziewczynce, która mocno strzegła jakiegoś sekretu i na kolejne pytania różnych spotkanych osób, odpowiadała - nic nie powiem i zaciskała wargi.

2. Ćwiczymy uśmiechy - dzieci maksymalnie oddalają kąciki ust od siebie pokazując zęby (zęby trzonowe zaciśnięte). Można op owiedzieć o konkursie zwierząt na najpiękniejszy uśmiech itp.

3. Rybka4 - dzieci powolnie otwierają i zamykają wargi tworzące kształt koła; jakby bezgłośnie mówiły - po - ,

4. Całuski - posyłanie sobie nawzajem całusków. Nauczyciel zwraca uwagę, czy przy głośnych cmoknięciach w powietrze wargi s ą ściągnięte w ryjek.

5. Zły pies - dzieci szczerzą zamknięte zęby obnażając je tak, aby dziąsła były widoczne. Mogą temu towarzyszyć złowrogie w arczenia. Nauczyciel może wymyślić też opowieść o tym złym psie, w trakcie której dzieci naśladują jego warczenie.

6. Króliczki5 - dzieci ściskają i wysuwają wargi mocniej niż przy [u]. potem przesuwają tym pyszczkiem w prawą i lewą stron ę; należy zwracać uwagę, by nie ruszały szczęką, a wargami, choćby ruchy były minimalne. Pozycja, jak przystało na królika - kuczna. Inną miną królika z zakresu ćwiczeń warg jest zagryzanie dolnej wargi górnymi zębami lub - trudne!- unoszenie wargi górnej przy zaciśniętych szczękach, aby widoczne były tylko zęby górne. Utrzymując taka minę można pokicać jak króliki.

7. Koty - przy zabawie ruchowej naśladującej ruchy kota dzieci mogą trzymać między wargami (ale nie zębami !) plastikowe sł omki - wąsy. Dla utrudnienia ćwiczenia zwiększamy ciężar słomek obciążając ich końce plasteliną. Tę zabawę w koty można łącz yć z ćwiczeniami języka - koty się oblizują , zlizują mleko z miseczek - dłoni, mlaskają, ziewają.

8. Konik i woźnica - dzieci w parach biegają po sali w rytm melodii. W przerwach między akompaniamentem koniki parskają a w oźnica cmoka, by konik biegł dalej. 6 Inna wersja bez akompaniamentu - koniki kląskają naśladując odgłos kopyt, woźnica woła prrr.

9. Usta zaglądają do brzucha7 - dzieci wciągają usta w głąb jamy ustnej.

10. Zawody - dwoje dzieci stojących naprzeciw siebie trzyma kartkę papieru między wargami ( nie zębami) i każde ciągnie w sw oją stronę. Inna konkurencja - dzieci na wyścigi zjadają z talerzyka chrupki posługując się tylko wargami.

11. Smutny i wesoły pajac - dzieci próbują na sygnał naśladować minę wesołego i smutnego pajaca ( uśmiech i - podkówka - ). Dob rze jest posługiwać się przy tym schematycznymi ilustracjami.

12. Ptaszki - jeśli naśladujemy zwierzęta w serii mogą wystąpić też ptaszki, które robiąc dzióbek ( wargi mocno ściągnięte i wysunięte do przodu silniej niż przy [u]) lekko go otwierają jak po ziarenko, gwiżdżą fiu, fiu i naśladują dziobanie tym wysuniętym dzióbkiem.

13. Baloniki - dzieci nabierają dużo powietrza i zatrzymują je w wydętych policzkach. Na hasło - pękł - - przekłuwają palcam i balonik. Słychać odgłos pękania.

Zabawy ćwiczące ruchy języka

1. Malarz - dzieci naśladują malarza, który pędzlem maluje różne kształty. Język to pędzel. Nauczyciel daje hasło zabawy np . - kropki - - dzieci naśladują malowanie czubkiem języka kropek. Za chwilę zmiana wzoru na kreski, kółeczka itp.

2. Sufit - podłoga - znana zabawa w wersji wykorzystującej zamiast palca - język. Inna wersja - okno - drzwi - , gdy dzieci s iedzą jednym bokiem w kierunku drzwi, a drugim w kierunku okna. Zabawa ćwiczy trudny ruch kierowania języka do góry i w stro nę kącików ust.

3. Kotki - w połączeniu z poprzednim ćwiczeniem o tej samej nazwie - kotek oblizuje się (czubek języka okrąża szeroko otwar te wargi) , mlaska , naśladuje zlizywanie mleczka z talerzyka itp. Sachajska proponuje, by dzieci naśladowały kotka w czacie słuchania wiersza - Chory kotek - po każdej wymienionej potrawie.

4. Zziajany piesek - dzieci naśladują zmęczonego psa, który oddycha głośno z językiem mocno wysuniętym na brodę.9 Opowiadaj ąc dzieciom o psie można wplatać elementy z innych ćwiczeń - pies je, zlizuje językiem, szczerzy zęby, gryzie coś, ziewa, m laska itp.

5. Czyszczenie zębów - język czyści ( dzieci szoruje czubkiem języka) po kolei zęby górne od strony wewnętrznej i zewnętrzn ej , a następnie zęby dolne też z obu stron. Tę zabawę łączymy z ćwiczeniami mięśnia okrężnego ust naśladującymi płukanie bu zi wodą. Dzieci nabierają powietrze w policzki, - przelewają - je kilkakrotnie z jednej strony na drugą i wypuszczają. Toalet a zakończona.

6. Liczenie zębów - dzieci, tak jak przy liczeniu jakichś przedmiotów, dotykają czubkiem języka kolejnych zębów. To samo m ożna robić na polecenie - sprawdźcie czy macie wszystkie ( nowe) zęby - bądź - sprawdźcie językiem, czy nie macie dziurki w zębach - .

7. Broda i wąsy - podobne ćwiczenie. Dzieci sprawdzają językiem wyciągając go mocno w górę i w dół czy nie rośnie im broda i wąsy.

8. Małpa - zabawa z serii naśladowania zwierząt. Dzieci wprowadzają język między górną wargę, a górne zęby lub między dolną wargę a dolne zęby. Z taką miną biegają i skaczą jak małpki.

9. Jaszczurka - kilka płatków kukurydzianych leży na talerzyku. Dziecko ma je wszystkie zebrać posługując się tylko czubkie m języka. Na ilustracji pokazujemy dzieciom długie języki jaszczurek ( ewentualnie węża lub żaby).

10. Cukierek - dzieci wypychają raz jeden raz drugi policzek ostrym czubkiem języka udając, że trzymają w buzi landrynkę. Ko lega może sprawdzić twardość - cukierka - dotykając go przez policzek.

11. Język na defiladzie10 - Nauczyciel liczy głośno do czterech. Dzieci wykonują energiczne ruchy języka kolejno na górną wa rgę, do lewego kącika ust, na dolną wargę i do prawego kącika.

12. Podrap się po podniebieniu - po wyjaśnieniu dzieciom, gdzie jest podniebienie pokazujemy jak czubek języka delikatnie j e - drapie - .

13. Sztuczki - robimy z języka - łyżeczkę - (unoszenie przodu i boków języka), - rurkę - , przez którą można wydychać powietrze, - górkę - ( czubek języka zaczepiony o dolne zęby,środek się wybrzusza).

Zabawy ćwiczące podniebienie miękkie

1. Chory miś - nauczyciel opowiada o chorym misiu. Dzieci ilustrują to opowiadanie, kaszleniem przy wysuniętym na brodę j ęzyku, kichaniem i wreszcie chrapaniem na wdechu i wydechu, gdy chory miś zasypia po przyjęciu leków.

2. Przeciągi - Dzieci szeroko otwierają buzię i w takiej pozycji próbują wciągać powietrze nosem, a wypuszczać ustami.

   Podczas wykonywania wymienionych ćwiczeń zawsze nauczyciel najpierw demonstruje ruchy aparatu artykulacyjn ego nadając im zabawową treść, a następnie dzieci je naśladują. Sachajska12 proponuje, by, gdy wyćwiczymy już wiele ruchów, przeprowadzać zabawę w Żywe lustro. Dwoje dzieci stoi naprzeciw siebie. Jedno samodzielnie wykonuje jakąś miną (jedną z pozn anych wcześniej lub wymyśloną), drugie dziecko je naśladuje. Następnie zamieniają się rolami. Można też prosić wybrane dziec ko, by ono poprowadziło gimnastykę buzi wybierając swoje ulubione ćwiczenia.
   Przedstawione zabawy można dowolnie łączyć z różnymi opowiadaniami. Szczególnie wdzięcznym tematem są zwie rzęta, które przecież w większości oblizuję się mlaskają , parskają dyszą itp., tak, że prawie każdemu można poświęcić opowi eść wypełnioną ćwiczeniami aparatu artykulacyjnego. Wiele zależy od naszej pomysłowości i fantazji. Nierzadko dzieci same z najdą nowe pomysły.

Zofia Doniec psycholog - logopeda Przedszkole Miejskie nr 185 w Łodzi

Literatura:

Demel G	Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 1978.
Emiluta - Rozya D.	Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1994..
Kania J.	Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mowy, w: Szkoła Specjalna, 1972 z. 2..
Sachajska E	Uczymy poprawnej wymowy, Warszawa 1987..

 

 

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi - ADHD1

    
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi - ADHD
Hasło ADHD wywołuje bardzo różnorodne reakcje i uczucia. Zależy to od stopnia znajomości istoty zjawiska. U rodziców dzieci, którym rozpoznano ten zespół, dominującym uczuciem jest lęk. Lęk przed czymś nieznanym, co często w potocznym przekazie funkcjonuje jako choroba i kojarzone jest głównie z nieprawidłowym, zaburzonym zachowaniem.
Badacze zgodni są co do tego, że zespół nadpobudliwości psychoruchowej cechuje złożoność i różnorodność symptomów, często ujawnia nawrotowy, falowy przebieg i współwystępują z nim inne zaburzenia /np. specyficzne trudności w nauce, zaburzenia lękowe, tiki oraz zaburzenia zachowania/.
Diagnoza stawiana jest na podstawie wywiadu z rodzicami i opiekunami dziecka oraz w oparciu o wyniki wielokrotnej obserwacji zachowań dziecka.

Aby móc zdiagnozować  jednoznacznie zespół ADHD, u dziecka muszą występować konkretne symptomy w trzech obszarach : w zakresie koncentracji uwagi, nadmiernej ruchliwości oraz impulsywności.

 
     Zaburzenia koncentracji uwagi:

• dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych, pracy lub podczas wykonywania innych czynności,
 popełnia błędy wynikające z niedbałości,
• często ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach,
• często wydaje się nie słuchać tego, co się do niego mówi,
• często nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji i ma kłopoty z dokończeniem zadań szkolnych i wypełnianiem codziennych   obowiązków, jednak nie z powodu przeciwstawiania się lub nie zrozumienia instrukcji,
• często ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy lub innych zajęć,
• nie lubi, ociąga się lub unika rozpoczęcia zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego /nauka szkolna, odrabianie zajęć domowych/,
• często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć,
• łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców,
• często zapomina o różnych codziennych sprawach.

 
     Nadruchliwość:

• dziecko ma często nerwowe ruchy rąk lub stóp bądź nie jest w stanie usiedzieć w miejscu,
• wstaje z miejsca w czasie lekcji lub w innych sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia,
• często chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewłaściwe - w szkole, w domu,
• często ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem,
• często jest w ruchu.

 
     Impulsywność:

• często wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformułowane w całości,
• często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej,
• często przerywa lub przeszkadza innym /np. wtrąca się do rozmowy lub zabawy/,
• często wypowiada się nadmiernie bez uwzględnienia ograniczeń społecznych.
Dla stwierdzenia istnienia ADHD, istnieją dokładne kryteria :
• wskazujące, ile z powyższych objawów musi wystąpić,
• stwierdzające początek objawów przed 7 r. ż.,
• podkreślające stałość wzorca zachowań i jego powtarzalność przez szereg lat,
• wskazujące, iż objawy muszą istotnie zaburzać funkcjonowanie społeczne lub szkolne  dziecka,
• podkreślające, iż objawy muszą ujawniać się w różnych środowiskach /szkoła, dom/,
• wykluczające występowanie u dziecka przetrwałych zaburzeń rozwojowych, chorób psychicznych i innych zaburzeń psychicznych /zaburzenia nastroju, lękowe, dysocjacyjne lub nieprawidłowa osobowość/.

 

Choć wskazuje się na złożoność etiologii ADHD, podkreśla się, iż jest to zaburzenie neurorozwojowe.
Pracę układu nerwowego człowieka można opisać za pomocą trzech parametrów - siły, równowagi i ruchliwości, oraz dwóch procesów - pobudzania i hamowania.
Dobrze funkcjonujący układ nerwowy dziecka charakteryzuje się dużą siłą procesu pobudzania i hamowania oraz wysokim stopniem równowagi obu tych procesów.
W przypadku dzieci z ADHD mamy do czynienia z przewagą procesów pobudzania nad procesami hamowania, czyli z zaburzeniami neurodynamiki procesów nerwowych.

Opisywane zaburzenia mają wpływ na funkcjonowanie sfery ruchowej, poznawczej i emocjonalnej :
 
• nadpobudliwość w sferze ruchowej - to wzmożona ekspansja ruchowa, nadmierny niepokój ruchowy lub typ mieszany - dzieci ekspansywno-niespokojne;

• nadpobudliwość w sferze poznawczej - przejawia się zakłóceniami uwagi, pamięci, nadmierną męczliwością, nadwrażliwością na bodźce,
 pochopnością i pobieżnością myślenia, silnymi potrzebami poznawczymi;

• nadpobudliwość w sferze emocjonalnej - to nadmierna wrażliwość /intensywniej reagują uczuciowo na różne sytuacje czy zdarzenia/,
 wzmożona drażliwość /gniew, złość, obrażanie się, agresja fizyczna, labilność nastroju/, podwyższona lękliwość.

Dzieci z ADHD funkcjonują znacznie poniżej swoich możliwości intelektualnych. Uszkodzenie procesów pamięci operacyjnej i procesów adekwatnego włączania nowych informacji do bieżących sytuacji i w konsekwencji brak samokontroli powoduje, że dzieci z nadpobudliwością psychoruchową zachowują się impulsywnie, automatycznie - korzystają ze starych, dobrze utrwalonych stereotypów, wielokrotnie powtarzają to samo zachowanie.
Brak hamowania nie daje im możliwości na modyfikację reakcji, mają trudności w przewidywaniu konsekwencji swoich zachowań,
nie potrafią zaplanować i wykonać planu działania, mają trudności z odroczeniem gratyfikacji.
Wszystko to wpływa negatywnie na funkcjonowanie w szkole, w rodzinie, w grupie rówieśniczej.
Podkreślam raz jeszcze, dla zdiagnozowania  ADHD muszą być spełnione określone, opisane wcześniej kryteria.
Często zbyt pochopnie wyrokuje się o rozpoznaniu tego zespołu. Jest wśród nas mnóstwo dzieci z trudnościami w skupieniu uwagi, nadmierną aktywnością ruchową, czy impulsywnymi zachowaniami objawiającymi się w określonych sytuacjach.
Nie diagnozuje się wówczas ADHD, które jest właściwością stałą, nie zależną od sytuacji, co najwyżej mówi się o cechach tego zespołu.

Pamiętajmy, ADHD nie jest:
• chorobą
• opóźnieniem rozwojowym ani upośledzeniem umysłowym
• skutkiem złego wychowania lub niewłaściwego systemu wychowawczego, czy objawem patologii rodzinnej.

ADHD jest zaburzeniem rozwojowym,wynikającym z odmiennej pracy mózgu i całego układu nerwowego, w wyniku czego zakłócony pozostaje proces odbierania i przetwarzania informacji z otoczenia
Dla dzieci z zespołem ADHD tworzy się specjalne programy terapeutyczne, w których uwzględnia się:
•  wspieranie procesów uwagi,
•  pracę nad organizacją i kontrolą nadmiernej aktywności ruchowej,
•  wspomaganie procesów identyfikacji i kontroli emocji.
Jak dużym wyzwaniem jest wychowywanie dzieci z ADHD, wiedzą tylko ich rodzice. To oni, jak często sami określają,  toczą codzienną walkę z całym światem.
Bywają chwile trudne, gdy dominujące staje się poczucie winy, bezradność, osamotnienie, zmęczenie, smutek, poczucie klęski i złość.
Dlatego, w procesie terapii, należy pamiętać o rodzicach dzieci z ADHD, potrzebujących wsparcia i zapewnienia,
że dla swych dzieci są siłą i wartością niezastąpioną.

 
Lidia Piotrowska
Psycholog

Posted: ADHD



Dojrzałość szkolna Rodzicu!

 

Sprawdź co twoje dziecko powinno umieć przed pójściem do szkoły

 

• Czy twoje dziecko zna: 
  - imię i nazwisko 
  - adres zamieszkania 
  - imiona rodziców 
  - nazwę zawodu rodziców, jeśli pracują 
  - nazwy zwierząt domowych 
  - nazwy pór roku, dni tygodnia

• Czy potrafi 
  - powiedzieć jak brzmi pierwsza i ostatnia głowska w prostych wyrazach np. rower, woda, domy?

• Czy rozpoznaje przewidziane programem litery?

• Czy pod koniec zerówki umie przeczytać prosty tekst? (np.: To jest kot. Ala ma psa.)

• Czy rysując posługuje się zawsze tą samą ręką?

• Czy prawidłowo trzyma ołówek?

• Czy widząc wzór potrafi go odwzorować, umie rysować wzory litero podobne?

• Czy jest w stanie narysować rysunek człowieka zaznaczając głowę, tułów, ręce, palce i inne szczegóły?

• Czy umie narysować rysunek na, którym coś się dzieje (np. Chłopiec bawi się piłką)?

• Czy koloruje obrazki, nie wychodzi poza ich kontur?

• Czy dobreze zapamiętuje wierszyki i piosenki?

• czy potrafi skakać na jednej nodze, rzucać i łapać piłkę?

• Czy umie ubrać się bez pomocy dorosłego (wiązać sznurowadła, zapinać guziki)?

• czy sprawnie posługuje się nożyczkami (tnie po lioni prostej, falistej, łamanej)?

• Czy umie opowiedzieć co wydarzyło się w domu czy przedszkolu, posługując się prawidłowo zbudowanymi zdaniami?

• Czy potrafi określić, których elementów jest więcej, a których mniej?

• Czy rozpoznaje cyfry od 1 do 10 i potrafi na konkretach wykonac proste działanie 3+2=5; 7-4=3, wstawić znaki <,>?

• Czy umie powstrzymać się od głosu, gdy pytanie skierowane jest do innego dziecka?

• Czy rozumie i wykonuje polecenia kierowane do grupy?

• Czy umie pracować w grupie dzieci wykonując wspólne zadanie np. budować z klocków?

• Czy bez rozpaczy potrafi rozstac się z rodzicami?

• Czy jest w stanie skoncentrować się na wykonaniu zadania przez 30 min?

• Czy umie nazywać swoje emocje np.; co je cieszy, złości, czego się boi?

Pierwsze kroki w szkole

Fakt pójścia dziecka do szkoły stanowi dla niego wielkie przeżycie. Razem z dzieckiem przeżywają ten fakt rodzice. Chcąc pomóc swojemu dziecku w adaptacji do nowych warunków dobrze jest wiedzieć, czego potrzebujepierwszoklasista?

 potrzebuje uwagi - sytuacja szkolna jest niewątpliwie stresująca, dziecko potrzebuje codziennej rozmowy z rodzicami na temat tego, co się wydarzyło w ciągu dnia, co było miłe, co trudne;

 potrzebuje cierpliwości - wiele dzieci odreagowuje stres szkolny w domu: marudzi, grymasi, jest to wyraz chwilowego obniżenia nastroju a nie złej woli;

 potrzebuje stawania po jego stronie - szkoła często nie stwarza wystarczająco przyjaznego dla dziecka środowiska, warto by rodzice, zwłaszcza w sytuacjach konfliktowych uczeń - nauczyciel, starali się bardziej zrozumieć interes ucznia niż nauczyciela;

 potrzebuje pomocy w dostosowywaniu się do wymagań szkoły - w pierwszych latach tworzą się nawyki, które potem będą pomagać lub przeszkadzać, warto od początku uczyć malca samodzielności w sprawach szkolnych, ale nie pozostawiać go z tym całkiem samego ( np. odrabianie trudnych lekcji );

 potrzebuje wyrozumiałości - małe dzieci startują w życie szkolne z dużym zapałem ,ten zapał mogą ostudzić zbyt wysokie rodzicielskie wymagania. Warto pamiętać, że dziecko idzie do szkoły, aby się uczyć, a nie po to, aby od początku być we wszystkim najlepsze.

 

Rodzice pierwszoklasisty potrzebują:

• konsolidacji - debiut szkolny jest również trudnym wyzwaniem dla rodziców, nie należy przekazywać dziecku uczucia lęku, niechęci, niepokoju a w rozmowach z nauczycielem być pewnym i spokojnym. Warto uczestniczyć w spotkaniach i wywiadówkach;

• wiedzy - jeśli pierwszak ma problemy z czytaniem lub pisaniem warto dowiedzieć się, czy jest potrzebna pomoc fachowca, czy wystarczy cierpliwie poczekać;

• kontaktu z rodzicami przyjaciół dziecka - by móc wspólnie organizować dzieciom czas po szkole, wymieniać się dowożeniem dzieci na zajęcia dodatkowe itp.

 

Opracowała pedagog Grażyna Nowakowska

 

Dlaczego trzeba czytać dzieciom?

 

Sukces jednostek i społeczeństw zależy od ich wiedzy. Kluczem do wiedzy wciąż jest czytanie. Wiele osób, choć umie czytać, nie czyta. Dlaczego? Ponieważ nawyk i potrzeba lektury muszą powstać w dzieciństwie.

 

ZALETY GŁOŚNEGO CZYTANIA:

1. Buduje mocną więź między dorosłym a dzieckiem. 

2. Tworzy skojarzenie czytania z przyjemnością i poczuciem bezpieczeństwa.

3.  Niezwykle stymuluje rozwój mózgu. 

4. Przynosi ogromną wiedzę ogólną; rozbudowuje słownictwo. 

5. Uczy myślenia, pomaga w zrozumieniu ludzi, świata i siebie. 

6. Daje kontakt z bogactwem doświadczeń niemożliwych do zdobycia samemu. 

7. Rozbudza zainteresowania, rozwija wyobraźnię.

8.  Stymuluje rozwój emocjonalny, rozwija wrażliwość i empatię. 

9. Uczy wartości moralnych, wpływa na zmianę negatywnych postaw na pozytywne.

10.  Buduje samouznanie - dziecko czuje się ważne, kochane i coraz bardziej kompetentne. 

11. Ułatwia samodzielne czytanie, daje podwaliny pod sukces w mówieniu i czytaniu. 

12. Chroni przed uzależnieniem od telewizji. Uczy nie agresywnych sposobów rozwiązywania problemów i konfliktów. 

13. Kształtuje nawyk czytania na całe życie. 

14. Jest najlepszą inwestycją w pomyślną przyszłość dziecka. 

KLUCZEM DO WIEDZY I SPRAWNOŚCI UMYSŁU JEST CZYTANIE

• czytanie rozwija język, co stanowi podstawę do myślenia ( w tym także matematycznego ); 

• czytanie otwiera dostęp do ludzkiej myśli i wiedzy. 

NAWYK CZYTANIA I MIŁOŚĆ DO KSIĄŻEK MUSI POWSTAĆ W DZIECIŃSTWIE

• uczymy dzieci czytania, ale nie dbamy o to, by lubiły czytać; 

• nie rozbudzamy w nich zapału do książek, nie dokładamy starań, by czytanie stało się ich przyjemnością i potrzebą; 

• wielu dzieciom doświadczenia z książką kojarzą się z przymusem, przykrością, nudą i dlatego porzucają czytanie na rzecz telewizji. 

Najskuteczniejszym sposobem wychowania czytelnika na całe życie jest głośne czytanie dziecku dla przyjemności!

RODZICE! CODZIENNIE CZYTAJCIE DZIECKU GŁOŚNO PRZEZ 20 MINUT

• to od Was w największym stopniu zależy pomyślna przyszłość Waszego dziecka;

• czytajcie dziecku głośno bez względu na sytuację rodzinną, materialną czy własne wykształcenie, jeśli chcecie, by było mądre i odnosiło sukcesy w szkole i w życiu; 

• już w pierwszej klasie lepiej radzą sobie te dzieci, którym rodzice dużo czytają i z którymi dużo rozmawiają; jeżeli rodzice nie zadbali o rozwój intelektualny i emocjonalny we wczesnym dzieciństwie, dzieci częściej mają kłopoty w szkole i nie radzą sobie. 

CODZIENNE GŁOŚNE CZYTANIE DZIECKU WARTO ZACZĄĆ JAK NAJWCZEŚNIEJ I NIE ODCHODZIĆ OD TEGO NAWET GDY DZIECKO SAMO JUŻ DOBRZE CZYTA

• gdy czytamy dziecku trzymając je w ramionach, przytulając się do niego i głosem wzbudzając zainteresowanie budujemy w ten sposób trwałe skojarzenie czytania z poczuciem bezpieczeństwa, przyjemności i więzi;

• czytając stymulujemy rozwój umysłowy dziecka, gdyż dzięki czytaniu w mózgu dziecka powstają miliony połączeń neuronowych, które wpłyną na jego inteligencję;

• warto utrzymać rytuał głośnego czytania nawet wtedy, gdy dziecko samo już dobrze czyta - poziom rozumienia tekstu czytanego na głos przekracza poziom rozumienia przy samodzielnym czytaniu; czytajmy nastolatkom - wspólne czytanie w rodzinie zbliża emocjonalnie, otwiera drogę do trudnych rozmów, chroni przed wieloma problemami wieku dorastania. 

GŁOŚNE CZYTANIE JEST PROSTE, BEZPŁATNE I DZIECI JE UWIELBIAJĄ!

• nie potrzeba tytułów naukowych ani drogiego sprzętu, by czytać dzieciom; książki można wypożyczać, wymieniać, kupować na przecenach;

• nie trzeba dobrej dykcji, by być najlepszym nauczycielem czytania dla swego dziecka;

• czytanie to doskonałe zajęcie dla rodziców, którzy mają mało czasu dla swych dzieci i nie zawsze wiedzą jak go wypełnić. 

CZYTANIE JEST DZIŚ WAŻNIEJSZE NIŻ BYŁO KIEDYKOLWIEK W PRZESZŁOŚCI

• świat jest coraz bardziej skomplikowany, lawinowo przyrasta ilość informacji, rozwój wiedzy i rynku pracy następują coraz szybciej - ludzie, którzy nie czytają, nie nadążą za tymi zmianami i zostaną zepchnięci na margines współczesnego życia; 

• żyjemy w cywilizacji telewizyjnej;badania naukowe wykazują:

- szkodliwość zdrowotną nadmiernego oglądania telewizji przez dzieci,

- telewizja nie rozwija u dzieci myślenia i skraca ich przedział uwagi,

- wiele programów wywołuje lęki i niepokój oraz znieczula na przemoc.

Codzienne głośne czytanie jest szczepionką przeciwko wielu niepożądanym wpływom i zachowaniom dla umysłu i psychiki dziecka ze strony współczesnej cywilizacji.

Opracowała psycholog Agnieszka Słomczyńska

Co należy ćwiczyć z dzieckiem z klasy zerowej

• Orientacja w schemacie ciała (lewa, prawa ręka itp.);

• Rozpoznawanie kolorów;

• Liczenie w zakresie 20 - dodawanie i odejmowanie w zakresie 10;

• Myślenie logiczne;

1. Dlaczego samochody mają tablice rejestracyjne?; dlaczego dobrze jest zachować paragon po zakupie butów?

2. Zabawy w kończenie zdań: "Gdy zechcę malować to muszę przygotować sobie ...

3. Zabawy w szukanie przeciwieństw: grzeczny-niegrzeczny, twary-miękki.

4. Zabawa w co by było gdyby: mamę wyręczał w pracach robot?

5. Zabawa w definiowanie: Co to jest dom?, przyjaciel? itp.

6. Zabawy z historyjkami: układanie wdług określonej kolejności obrazków, opowiadanie historyjki.

7. Rozwiązywanie zagadek.

8. Układanie przez dziecko zagadek.

• Opowiadanie krótkich historyjek (np. opowiedz mi bajkę, którą widziałeś wczoraj);

• Zakres wiadomości ogólnych (np. wymień cztery pory roku; ile dni ma tydzień?; wymień ptaki które pływają);

• Sprawność motoryczna rąk (szlaczki, malowanki, sprawne posługiwanie się ołówkiem, kredkami, nożyczkami);

• Koordynację wzrkowo-ruchową (układanki, budowanie z klocków);

• Analizę i syntezę słuchową (np. Jaka literka jest na początku wyrazu? IRENA; Jaka literka jest na końcu wyrazu? LAS; Zgadnij jaki to wyraz? O-S-A; Jakie głoski występują w wyrazie? SER; Układanie usłyszanych wyrazów z sylab: WO-DA;

• Lierki;

• Pamięć (np. wymienianie cech przedmiotów z pamięci: Jaki jest banan?; słoń?);

• Spostrzeganie różnic i podobieństw np. układanie klocków według wielkości, koloru;

• Zabawy rozwijające pojęcia matematyczne (np.: rozpoznawanie cech przedmiotów - kolor, kształt (koło, kwadra).

 

 

Opracowała psycholog
Sylwia Kośka

 

Propozycje zabaw i ćwiczeń dla dzieci 6-7 letnich, które rodzice mogą przeprowadzić w domu

 

Ćwiczenia rozwijające funkcje słuchowe: Pobaw się z dzieckiem w zabawy, które wymagają:

• dobierania rymów do podanego słowa (np. sowa-mowa, kura-góra) lub rozpoznawania rymów (np. powiedz, które słowa się rymują: mama-kotek-tama)

• wyodrębniania w wypowiedzi zdań i wyrazów (np. powiedz ile słyszysz wyrazów w zdaniu: Idę do domu. Piję mleko. Dzieci mogą także odzwierciedlać np. klaśnięciem, ułożeniem odpowiedniej ilości klocków itp.)

• powtarzanie ciągów słownych np. układu wyrazów (zegar-las-okno, ogród-drzewa-liście-jabłka-pestki) zapamiętywania i wygłaszania nazw pór roku, dni tygodnia oraz krótkich wierszyków

• rozpoznawania określonego wyrazu w szeregu wyrazów o podobnym brzmieniu np. król-ul-sól-król-ból

• różnicowania głosek, służą do tegonp. zagadki: "czy te dwa słowa są takie same: nos-noc"

• wydzielania głosek ze słów. Na początku będzie to wyodrębnianie pierwszej głoski ze słowa np. samochód wiezie towary, których nazwy zaczynają się głoską - p (pomidory, pajace, półki itd) Jeśli zabawa nie sprawi dziecku trudności poproś w kolejnej zabawie o wyodrębnianie ostatniej głoski np. a

• wydzielania głosek z trzygłoskowych słów np. sok (s-o-k), następnie przechodzimy do coraz dłuższych słów. Należy przestrzegać zasady, aby wymawiać krótko spółgłoski (d nie dy, m nie my)

• łączenie głosek w słowa np. zgadnij, co powiedziałem: idziemy do p-a-r-k-u. Jeżeli dziecko ma trudności ze złożeniem głosek w słowo, powtarzamy dzieląc na sylaby: par-ku i prosimy o odgadnięcie słowa.

Ćwiczenia usprawniające spostrzeganie wzrokowe:

• dobieranie par jednakowych obrazków

• dobieranie części do całości obrazka

• układanie obrazka z części (w/g wzoru i bez wzoru)

• wyszukiwanie różnic na obrazkach

• odtwarzanie lini różnie ukierunkowanych oraz kształtów geometrycznych

• rysowanie kompozycji z figur geometrycznych za pomocą szablonów

Ćwiczenia usprawniające precyzję ruchu rąk oraz koordynację wzrokowo-ruchową:

• malowanie pędzlem i palcami

• lepienie z gliny lub plasteliny

• malowanie konturowych rysunków

• kalkowanie obrazków

• kreślenie lini w ograniczonym polu

• rysowanie szlaczków i wzorków z elementów literopodobnych

 

Opracowała pedagog Grażyna Nowakowska

 

Propozycje ćwiczeń percepcji, pamięci i koordynacji wzrokowo - ruchowej

 

Odwzorowywanie

• kalkowanie, kolorowanie i graficzne przedstawianie szlaków, ornamentów i kompozycji przy użyciu szablonów;

• odwzorowywanie figur, cyfr, liter - na wzorze, obok wzoru, zgodnie z zapamiętanym wzorem, bez wzoru;

• korzystanie z zeszytów ćwiczeń wzory i obrazki M. Frostig;

• rysowanie kompozycji za pomocą szablonów;

 

Wyszukiwanie

• wyszukiwanie takich samych symboli graficznych (figur, liter, cyfr) w otaczającej dziecko rzeczywistości, na materiale proponowanym przez dorosłego;

• wyszukiwanie par figur, liter, cyfr;

• wyszukiwanie obrazków do wybranej litery, np. litera "d" - rysunek domu;

• wyszukiwanie takich samych liter, sylab, wyrazów w rozsypankach, loteryjkach, układankach, dominach, w tle obrazka, w tekście;

• wyszukiwanie symboli graficznych nienależących do podanego zbioru;

• wyszukiwanie ukrytych na obrazkach figur, znaków, symboli;

• wyszukiwanie symboli graficznych w plątaninach graficznych, labiryntach;

• wyszukiwanie ze zbioru różnych sylab, wyrazów pozornie podobnych -niepasujących do grupy;

• wyszukiwanie różnic w wyrazach o pozornie podobnym kształcie;

• rozpoznawanie liter wśród zestawów innych liter;

• wyszukiwanie na obrazku jak największej ilości elementów zaczynających się np. na głoskę a;

• rozpoznawanie podobnych i odmiennych liter w wyrazach.

 

Wyodrębnianie

• wyodrębnianie całości z tła (ukryte figury, litery, cyfry);

• wyodrębnianie liter w wyrazach.  

 

 

Różnicowanie

• różnicowanie i układanie według różnych kryteriów: wielkości, kształtu, koloru, kierunku i położenia;

• różnicowanie obrazków pozornie takich samych;

• podział przedmiotów na grupy np. rośliny ,zwierzęta, owoce itp.

• różnicowanie liter o podobnym kształcie (np. n - u, p - b - d);

• różnicowanie kształtów literopodobnych;

 

 

Układanie wybranych symboli graficznych

• układanki z pocztówek;

• układanie pociętych liter;

• układanie symboli graficznych według wzoru, z pamięci, bez wzoru;

• układanie figur, liter, cyfr z części według wzoru, na wzorze, bez wzoru;

• układanie symboli graficznych z elementów przyrodniczych, patyczków;

• domina z figur, literowe, (układane w taki sposób, aby sąsiadujące symbole były identyczne);

• układanie symboli graficznych według poleceń (np. na górze, na dole);

• domina, loteryjki wyrazowe (układane w taki sposób, aby ostatnia litera pierwszego wyrazu była identyczna jak pierwsza litera wyrazu następnego);

• rozsypanki sylabowe - układanie wyrazów z sylab;

• rozsypanki wyrazowe - układanie zdań z wyrazów;

• składanie pociętych obrazków wg wzoru;

• składanie pociętych obrazków bez wzoru;

• dopasowywanie części obrazków do całości;

• składanie pociętych figur z papieru ( kwadrat, koło, trójkąt, romb).

• składanie papieru orgiami;

• układanie wzorów geometrycznych - tangram;

 

Porównywanie i uzupełnianie wskazanych symboli graficznych

• porównywanie par obrazków, wskazywanie podobieństw i różnic;

• porównywanie par wyrazów, wskazywanie i nazywanie różniących je liter;

• uzupełnianie brakujących elementów na rysunkach, obrazkach;

• uzupełnianie kształtów złożonych przez łączenie punktów, zamalowywanie, zakreślanie, kolorowanie pól oznaczonych symbolem;

• uzupełnianie szlaczków przez dorysowywanie odpowiednich znaków;

• uzupełnianie ciągów literowych według wzorów;

• uzupełnianie zdań z lukami (wyszukiwanie brakujących wyrazów z rozsypanki);

• uzupełnianie w wyrazach brakujących liter, sylab;

• uzupełnianie brakujących znaków w literach;

• uzupełnianie w tekście brakujących detali.

• uzupełnianie braków na obrazkach;

• układanie wyrazów np. scrabble;

• uzupełnianie luk w tekście.

 

Segregowanie

• segregowanie wybranych symboli graficznych według zaproponowanego kryterium (np. kształtu, wielkości, elementów składowych liter: litery z brzuszkami, liniami pionowymi, poziomymi, ukośnymi);

• segregowanie wyrazów o takiej samej liczbie liter;

• segregowanie zdań o takiej samej liczbie wyrazów;

• segregowanie zdań pod względem kolejności;

• segregowanie wyrazów z samogłoską, spółgłoską: w nagłosie (na początku), wygłosie (na końcu).

 

Percepcja stosunków przestrzennych

• wzrokowe rozpoznawanie kierunku ułożenia strzałek, kształtowanie pojęć kierunku w górę, w dół, w prawo, w lewo, skośnie w lewy górny róg, skośnie w prawy dolny róg, itd.;

• rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach pokazywanych bardzo krótko. Układanie klocków typu „mozaika” wg wzoru. Odtwarzanie z pamięci uprzednio zaobserwowanych elementów oraz stosunków przestrzennych, jakie między nimi zachodziły;

• różnicowanie położenia figur w przestrzeni

• układanie figur z patyczków i klocków;

• układanie obrazków po lewej i po prawej stronie.

 

Odtwarzanie z pamięci

• zapamiętywanie i opowiadanie treści obrazka;  

• zapamiętywanie kolejności eksponowanych przedmiotów;

• rysowanie z pamięci zapamiętanych wzorów;

• historyjki obrazkowe -porządkowanie obrazków w kolejności;

• zapamiętywanie i opowiadanie treści obrazka.

 

 Pisanie

• wyszukiwanie w przygotowanym tekście błędów literowych oraz skreślanie wyrazów niepotrzebnych;

• przepisywanie krótkich tekstów;

• pisanie z pamięci.

 

Czytanie

• składanie sylab w sensowne wyrazy za pomocą suwaków prostych i zegarów i ich odczytywanie;

• segregowanie podpisów;

• dobieranie zdań do obrazków;

• całościowe czytanie wyrazów (z rozsypanki wyrazowej i zdaniowej);

• samodzielne układanie i odczytywanie zdań z rozsypanek;

• samodzielne czytanie prostych tekstów;

• dobieranie obrazków odpowiednich do treści zagadek;

• rozwiązywanie rebusów, zagadek, krzyżówek.

Opracowała pedagog Anna Pietrowicz

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ USPRAWNIAJĄCYCH PERCEPCJĘ SŁUCHOWĄ:

 

1. Śpiewanie podanych wyrazów.

2. Segregowanie obrazków wg pierwszej głoski.

3. Opowiadanie treści odpowiednio dobranych obrazków z użyciem jak największej ilości słów zaczynających się od określonej głoski.

4. Reagowanie na wyraz rozpoczynający się na określoną głoskę.

5. Określanie (analiza) ilości: głosek i sylab w wyrazie podawanych ze słuchu.

6. Określanie (analiza) ilości wyrazów w zdaniu (od krótszych po dłuższe) podawanych ze słuchu.

7. Wydłużanie wyrazów przez dodawanie głoski na końcu wyrazu np. lis - lisy.

8. Podział wyrazów na głoski.

9. Podział wyrazów na sylaby : wyrazy dwusylabowe, wyrazy trzysylabowe, wyrazy wielosylabowe. 

10. Tworzenie rytmu do określonego tekstu.

11. Rozpoznawanie głosek na początku i na końcu wyrazu np. ankieta, most itp.

12. Tworzenie sylab z określoną samogłoską.

13. Wyszukiwanie z obrazków wyrazu najdłuższego i najkrótszego.

14. Rozpoznawanie litery odpowiadającej usłyszanej głosce.

15. Pisanie ze słuchu sylab, wyrazów, zdań.

16.  Różnicowanie dźwięczności:

a) wymawianie na zmianę głoski dźwięcznej i bezdźwięcznej np. b - p, g -k,

b) powtarzanie odczytywanych zestawień sylab, np. pa - ba, so - szo,

17.  Segregowanie obrazków np. dotyczących właściwości dźwiękowych ich nazw: rozkładanie obrazków w szeregach wg. grup : s - sz, sz - cz, t - d, p - b, k - g .

18. Przekształcanie wyrazów przez zmianę głoski, np. mak - rak.

19. Dobieranie liter do słyszanych głosek, np. w wyrazach siano - świeca (si - ś).

20. Słuchowe odnajdywanie wyrazów: np. ul, rak, las w innych wyrazach.

21. Przeliterowywanie podanych wyrazów (od łatwych po trudne).

Ponadto:

Ćwiczenia kształtujące ogólną wrażliwość słuchu:

a) ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownictwo:

• wyjaśnianie znaczenia pojedynczych wyrazów w oparciu np. o ilustracje;

• wyjaśnianie znaczenia zdań (czynności, stosunki przestrzenne i czasowe, związki logiczne);

• układanie zdań z podanymi wyrazami;

• wymienianie nazw zwierząt, roślin, przedmiotów znajdujących się wokół dziecka itp.

• opowiadanie treści obrazków, historyjek obrazkowych;

• próby samodzielnego wypowiadania się, opowiadania samodzielnie ułożonych historyjek itp.

b) odtwarzanie rytmu poprzez:

• wyklaskiwanie, wystukiwanie;

• rysowanie szlaczków w rytm uderzeń;

c) różnicowanie natężenia i źródła dźwięku;

d) rozpoznawanie dźwięków występujących w otoczeniu (z taśmy magnetofonowej, płyty lub z natury);

d) usprawnianie pamięci słuchowej przez:

• utrwalanie ciągów słownych np. wierszy, rymowanek, dni tygodnia, nazwy miesięcy, wyrazów i zdań (od łatwiejszych po trudniejsze), cyfr, liczb itp.

• zapamiętywanie i rozumienie treści opowiadań;

• powtarzanie historyjek;

• zapamiętywanie tekstów wierszy, piosenek, przysłów itp.

Opracowała psycholog Anna Pietrowicz

 

 

 

Copyright

CO PRZYCZYNIA SIĘ DO POWSTAWANIA AGRESJI:

• wychowanie bez jasno wyznaczonych granic (co dziecku wolno, a co nie)

• wychowanie zbyt rygorystyczne, nadmiar zakazów i nakazów, kary cielesne

• rozwiązywanie konfliktów w domu metodami siłowymi

• konflikty między rodzicami (awantury, rozwód)

• brak zabezpieczenia potrzeb: bezpieczeństwa, akceptacji, miłości

• zawstydzanie, porównywanie z innymi, wzbudzanie poczucia winy (“to przez ciebie mamusia jest smutna!”)

• odrzucenie poza grupę rówieśniczą

• chęć zwrócenia na siebie uwagi powstała wskutek niezaspokojonej potrzeby samorealizacji - dziecko, które nie jest chwalone, zauważane, nagradzane, woli być karcone, niż zupełnie pominięte

• podwójne wzorce wychowania - co innego się mówi, co innego robi

• brak jasnej informacji co jest dobre, a co złe

• przeświadczenie, że agresja przynosi korzyści i osiąganie celów

• nieumiejętność budowania pozytywnego obrazu własnej osoby powstała wskutek błędów wychowawczych (częste krytykowanie, karanie, nie zauważanie pozytywnych cech dziecka, przyczepienie etykietki “agresywny”, “niegrzeczny”)

JAK OGRANICZAĆ AGRESJĘ

• być dobrym wzorem dla dziecka i umieć samemu radzić sobie ze złością i gniewem

• oceniać zachowanie, a nie dziecko - “nie wolno się tak zachowywać”, “nie zgadzam się, żebyś bił kolegę” zamiast “jesteś niedobry, niegrzeczny, zły”

• uczyć empatii, czyli co się dzieje z osobą, do której kieruje swoją agresję

• uczyć dziecko rozpoznawania swoich emocji i wyrażania ich w sposób akceptowany społecznie

• przestrzegać jasno określonych norm i reguł, zapewnić poczucie bezpieczeństwa 

ZASADY KONTROLOWANIA ZŁOŚCI

1. Zdystansuj się: daj sobie czas, aby silne emocje minęły, to może Ci pomóc uniknąć przemocy.

2. Odpręż się i rozchmurz: staraj się nie napinać mięśni twarzy i całego ciała, oddychaj głęboko, bo to pomaga.

3. Postaraj się nie kontrolować otoczenia: skup się wyłącznie na sobie, nie myśl za innych.

4. Stosuj prośby zamiast żądań: staraj się częściej stosować „słowa klucze”, bo one pomagają porządkować relacje między ludźmi.

5. Bierz odpowiedzialność za to, co mówisz i robisz: mów spokojnie, nie przeklinaj, analizuj to, co mówisz, staraj się nie urażać innych słowami i czynami.

6. Staraj się okazywać innym szacunek: bądź też uprzejmy, to pozwoli Ci na lepsze relacje z nimi, nawet w sytuacjach trudnych.

7. Mów otwarcie innym, co Cię trapi: łatwiej im będzie zrozumieć Ciebie i Twoje zachowanie, mogą dać Ci wsparcie i wesprzeć w kłopotach.

8. Stosuj wyłącznie komunikaty typu „ja”: mów przede wszystkim o sobie, a nie o innych i nie unikaj informacji o przeżywanych emocjach.

 

Pamiętaj!
Złość informuje Cię, że masz jakiś problem;
możesz zastanowić się, jak go rozwiązać, wykonać określone działanie, sprawdzić, czy było skuteczne.
Jeśli tak, złość minie.
Jeśli nie, spróbuj zastosować inne rozwiązanie.

 

Źródło: G. Poraj (2002). agresja w domu i w szkole. Przyczyny, profilaktyka, interwencje. Łódź: Wydawnictwo „Edukator”

 

opracowała mgr Jarosława Kwaśniak

 

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 18 września 2008 r.

w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych   (Dz. U. z dnia 30 września 2008 r.)     Na podstawie art. 71b ust. 6 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:   § 1. Rozporządzenie określa: 1) skład zespołów orzekających działających w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych; 2) tryb powołania zespołów orzekających oraz szczegółowe zasady działania tych zespołów; 3) tryb postępowania odwoławczego; 4) wzory orzeczeń wydawanych przez zespoły orzekające; 5) szczegółowe zasady kierowania dzieci i młodzieży do kształcenia specjalnego, indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania. § 2. 1. W publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradniach specjalistycznych, zwanych dalej "poradniami", są organizowane i działają na zasadach określonych w rozporządzeniu zespoły orzekające, z zastrzeżeniem ust. 2, które wydają: 1) orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, 2) orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, zwanego dalej "indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym", dla dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej, zwanego dalej "przedszkolem", 3) orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania dla dzieci i młodzieży, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, 4) orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, zwane dalej "orzeczeniami", oraz 5) opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, zwane dalej "opiniami". 2. Publiczne poradnie specjalistyczne, w których działają zespoły orzekające wydające orzeczenia i opinie, wskazuje kurator oświaty, za zgodą organu prowadzącego. § 3. 1. Zespoły orzekające, zwane dalej "zespołami", wydają orzeczenia dla uczniów szkół mających siedzibę na terenie działania poradni, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5. 2. W przypadku uczniów będących wychowankami burs, domów wczasów dziecięcych, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych oraz młodzieżowych ośrodków socjoterapii, orzeczenia mogą wydawać również zespoły działające w poradniach właściwych ze względu na siedzibę placówki, w której uczeń przebywa, lub miejsce zamieszkania ucznia. 3. Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci przed rozpoczęciem obowiązku szkolnego, orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydają zespoły działające w poradniach właściwych ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. 4. Opinie wydają zespoły działające w poradniach właściwych ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, z zastrzeżeniem ust. 5. 5. Orzeczenia oraz opinie dla dzieci niewidomych i słabo widzących, niesłyszących i słabo słyszących oraz dla dzieci z autyzmem wydają zespoły działające w poradniach wskazanych przez kuratora oświaty, za zgodą organu prowadzącego. § 4. 1. Zespoły powołuje dyrektor poradni. 2. W skład zespołu wchodzą: 1) dyrektor poradni lub upoważniona przez niego osoba - jako przewodniczący zespołu; 2) psycholog, pedagog oraz lekarz. 3. W skład zespołu mogą wchodzić inni specjaliści, jeżeli ich udział w pracach zespołu jest niezbędny. 4. Pracą zespołu kieruje jego przewodniczący. § 5. 1. Zespoły wydają orzeczenia oraz opinie na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) dziecka, zwanych dalej "wnioskodawcami". 2. W razie potrzeby wydania dziecku jednocześnie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, wnioskodawca składa odrębne wnioski. 3. Wniosek o wydanie orzeczenia lub opinii składa się do zespołu, o którym mowa w § 3. 4. Jeżeli wniosek został złożony do zespołu niewłaściwego do jego rozpatrzenia, dyrektor poradni niezwłocznie przekazuje wniosek do poradni, w której działa zespół właściwy do rozpatrzenia wniosku, zawiadamiając o tym wnioskodawcę. 5. Jeżeli z treści wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii wynika, że nie dotyczy on wydania orzeczenia albo opinii, dyrektor poradni zwraca wniosek wnioskodawcy wraz z wyjaśnieniem przyczyny zwrotu wniosku oraz informacją o możliwym sposobie załatwienia sprawy. § 6. 1. Wniosek o wydanie orzeczenia albo opinii zawiera odpowiednio: 1) imię i nazwisko dziecka, datę i miejsce jego urodzenia oraz miejsce zamieszkania, a w przypadku ucznia - również nazwę i adres szkoły oraz oznaczenie klasy, do której uczeń uczęszcza, a także nazwę zawodu - w przypadku ucznia szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie; 2) imiona i nazwiska rodziców (prawnych opiekunów) oraz miejsce ich zamieszkania; 3) określenie celu i przyczyny, dla której niezbędne jest uzyskanie orzeczenia albo opinii; 4) podpis wnioskodawcy. 2. Wnioskodawca dołącza do wniosku dokumentację uzasadniającą wniosek, w szczególności wydane przez specjalistów opinie, zaświadczenia oraz wyniki obserwacji i badań psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich. 3. Jeżeli do wydania orzeczenia albo opinii jest niezbędna informacja o stanie zdrowia dziecka, wnioskodawca dołącza do wniosku wydane przez lekarza zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka, z zastrzeżeniem ust. 4. 4. Jeżeli wniosek dotyczy wydania orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, wnioskodawca dołącza do wniosku zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka, w którym lekarz określa: 1) okres - nie krótszy jednak niż 30 dni - w którym stan zdrowia dziecka uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub szkoły; 2) rozpoznanie choroby lub innej przyczyny powodującej, że stan zdrowia dziecka uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub szkoły; 3) zakres, w jakim dziecko, któremu stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola, może brać udział w zajęciach, w których realizowana jest podstawa programowa wychowania przedszkolnego, organizowanych z grupą wychowawczą lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w przedszkolu; 4) zakres, w jakim uczeń, któremu stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, może brać udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, organizowanych z oddziałem w szkole lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w szkole. 5. W przypadku ucznia szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie, wnioskodawca dołącza do wniosku o wydanie orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania zaświadczenie określające możliwość dalszej realizacji praktycznej nauki zawodu, wydane przez lekarza medycyny pracy. 6. Jeżeli wnioskodawca nie dołączył do wniosku dokumentacji, o której mowa w ust. 2-5, przewodniczący zespołu wzywa wnioskodawcę do przedstawienia tej dokumentacji w określonym terminie, nie krótszym jednak niż 14 dni. 7. Jeżeli wnioskodawca nie posiada dokumentacji, o której mowa w ust. 2, albo dołączona przez niego do wniosku dokumentacja jest niewystarczająca do wydania orzeczenia albo opinii, badania niezbędne do wydania orzeczenia albo opinii przeprowadzają specjaliści poradni wskazani przez przewodniczącego zespołu, odpowiednio do posiadanej specjalności, z wyłączeniem badań i wydania zaświadczenia, o którym mowa w ust. 3-5. 8. Wniosek o wydanie orzeczenia albo opinii wraz z dokumentacją przewodniczący zespołu kieruje do członków zespołu oraz ustala termin posiedzenia zespołu. 9. W celu uzyskania informacji o problemach dydaktycznych i wychowawczych ucznia, zespół może zasięgnąć opinii nauczycieli szkoły, do której uczeń uczęszcza, lub wychowawców placówki, w której uczeń przebywa, informując o tym wnioskodawcę. 10. Przewodniczący zespołu zawiadamia wnioskodawcę o terminie posiedzenia zespołu. Wnioskodawca może wziąć udział w posiedzeniu zespołu i przedstawić swoje stanowisko. § 7. 1. Zespół wydaje orzeczenie oraz opinię większością głosów. 2. W przypadku równej liczby głosów rozstrzygający jest głos przewodniczącego zespołu. 3. Z posiedzenia zespołu sporządza się protokół. Protokół zawiera w szczególności informację o podjętym rozstrzygnięciu wraz z uzasadnieniem oraz informację o zgłoszonym przez członka zespołu innym stanowisku dotyczącym podjętego rozstrzygnięcia wraz z uzasadnieniem. Protokół podpisują przewodniczący i członkowie zespołu. 4. Orzeczenie i opinię przygotowuje członek zespołu wyznaczony przez przewodniczącego. § 8. 1. W przypadku uwzględnienia wniosku o wydanie orzeczenia, zespół wydaje odpowiednio orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania albo orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, według wzorów stanowiących załączniki nr 1-4 do rozporządzenia. 2. W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego określa się zalecane: 1) warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka oraz inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej; 2) najkorzystniejsze dla dziecka formy kształcenia specjalnego: w przedszkolu ogólnodostępnym, w tym z oddziałami integracyjnymi, integracyjnym albo specjalnym, szkole ogólnodostępnej, szkole integracyjnej lub oddziale integracyjnym, szkole specjalnej lub oddziale specjalnym, ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym albo w szkole zorganizowanej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii lub specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym. 3. W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego należy wskazać wszystkie zalecane najkorzystniejsze dla danego dziecka formy kształcenia specjalnego spośród form kształcenia wymienionych w ust. 2 pkt 2. 4. W orzeczeniu o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego określa się: 1) zalecane warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, a także możliwości uczestniczenia dziecka w życiu przedszkola, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka i inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej; 2) w przypadku dziecka, którego stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola, zakres, w jakim dziecko może brać udział w zajęciach, w których realizowana jest podstawa programowa wychowania przedszkolnego, organizowanych z grupą wychowawczą lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w przedszkolu lub szkole. 5. W orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania określa się: 1) zalecane warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, a także możliwości uczestniczenia ucznia w życiu szkoły, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron ucznia i inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej; 2) w przypadku ucznia, którego stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, zakres, w jakim uczeń może brać udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, organizowanych z oddziałem w szkole lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w szkole; 3) w przypadku ucznia szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie - także możliwość dalszej realizacji praktycznej nauki zawodu. 6. W orzeczeniu o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych określa się zalecane: elementy zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, na które należy położyć szczególny nacisk w pracy z dzieckiem, metody i sposoby realizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym pomocy udzielanej rodzicom. § 9. 1. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na okres roku szkolnego, etapu edukacyjnego albo okresu kształcenia w danej szkole. 2. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dla uczniów szkół podstawowych z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim wydaje się na okres każdego etapu edukacyjnego w tej szkole. 3. Orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydaje się na okres do 5 lat. 4. Orzeczenie o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania wydaje się na czas określony wskazany w zaświadczeniu o stanie zdrowia dziecka, o którym mowa w § 6 ust. 4, nie krótszy jednak niż 30 dni. 5. Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania ucznia szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie wydaje się na czas określony wskazany w zaświadczeniu o stanie zdrowia dziecka, o którym mowa w § 6 ust. 4, nie krótszy jednak niż 30 dni i nie dłuższy niż rok szkolny. § 10. 1. W przypadku nieuwzględnienia wniosku o wydanie orzeczenia, zespół wydaje odpowiednio orzeczenie o braku potrzeby kształcenia specjalnego, orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego nauczania albo orzeczenie o braku potrzeby zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, według wzorów stanowiących załączniki nr 5-8 do rozporządzenia. 2. W orzeczeniu o braku potrzeby zajęć rewalidacyjno-wychowawczych należy wskazać stosownie do potrzeb dziecka zalecane formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a w przypadku orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych należy także wskazać zalecane formy pomocy udzielanej rodzicom. § 11. 1. Zespół, na wniosek rodziców (prawnych opiekunów), wydaje nowe orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w razie: 1) zmiany okoliczności stanowiących podstawę wydania poprzedniego orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego; 2) potrzeby zmiany wskazanych w poprzednim orzeczeniu zaleceń, o których mowa w § 8 ust. 2; 3) potrzeby zmiany okresu, na jaki zostało wydane poprzednie orzeczenie. 2. Nowe orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się według wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia. Nowe orzeczenie jednocześnie uchyla poprzednie orzeczenie. 3. Do wniosku rodziców (prawnych opiekunów), o którym mowa w ust. 1, przepisy § 6 stosuje się odpowiednio. § 12. 1. Zespół, na wniosek rodziców (prawnych opiekunów), wydaje nowe orzeczenie odpowiednio o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo o potrzebie indywidualnego nauczania w razie zmiany okoliczności stanowiących podstawę wydania poprzedniego orzeczenia. 2. Nowe orzeczenie odpowiednio o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo o potrzebie indywidualnego nauczania wydaje się według wzorów stanowiących załączniki nr 2 i 3 do rozporządzenia. Nowe orzeczenie jednocześnie uchyla poprzednie orzeczenie. 3. Do wniosku rodziców (prawnych opiekunów), o którym mowa w ust. 1, przepisy § 6 stosuje się odpowiednio. § 13. W przypadku nieuwzględnienia wniosku rodziców (prawnych opiekunów), o którym mowa w § 11 ust. 1 lub § 12 ust. 1, zespół wydaje odpowiednio orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, według wzorów stanowiących załączniki nr 9-11 do rozporządzenia. § 14. 1. W przypadku uwzględnienia wniosku o wydanie opinii, zespół wydaje opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. 2. Opinia zawiera: 1) datę wydania opinii; 2) oznaczenie poradni, w której działa zespół wydający opinię; 3) podstawę prawną opinii; 4) skład zespołu, który wydał opinię; 5) imię i nazwisko dziecka, datę i miejsce jego urodzenia oraz miejsce zamieszkania, a także imiona i nazwiska rodziców (prawnych opiekunów) oraz miejsce ich zamieszkania; 6) stwierdzenie, że zachodzi potrzeba wczesnego wspomagania rozwoju dziecka; 7) wskazanie odpowiedniej formy pomocy i wsparcia udzielanych dziecku i rodzinie, w szczególności pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym logopedycznej, stosownie do potrzeb; 8) uzasadnienie opinii, w tym szczegółowe uzasadnienie wskazanej formy pomocy i wsparcia; 9) podpis przewodniczącego zespołu. § 15. 1. W przypadku nieuwzględnienia wniosku o wydanie opinii, zespół wydaje opinię o braku potrzeby objęcia dziecka wczesnym wspomaganiem rozwoju. 2. Opinia zawiera: 1) datę wydania opinii; 2) oznaczenie poradni, w której działa zespół wydający opinię; 3) podstawę prawną opinii; 4) skład zespołu, który wydał opinię; 5) imię i nazwisko dziecka, datę i miejsce jego urodzenia oraz miejsce zamieszkania, a także imiona i nazwiska rodziców (prawnych opiekunów) oraz miejsce ich zamieszkania; 6) stwierdzenie, że nie zachodzi potrzeba objęcia dziecka wczesnym wspomaganiem rozwoju; 7) uzasadnienie zawierające w szczególności: wskazanie okoliczności, które zespół uznał za istotne dla rozstrzygnięcia, oraz wyjaśnienie powodów, na podstawie których zespół stwierdził, że nie zachodzi potrzeba objęcia dziecka wczesnym wspomaganiem rozwoju; 8) podpis przewodniczącego zespołu. § 16. 1. Orzeczenie albo opinię doręcza się wnioskodawcy w terminie 14 dni od dnia posiedzenia zespołu. 2. Orzeczenie albo opinię doręcza się w trzech egzemplarzach, z zastrzeżeniem ust. 3. 3. Orzeczenia, o których mowa w § 10 ust. 1 i § 13, doręcza się w jednym egzemplarzu. 4. Wnioskodawca może wystąpić o kopię orzeczenia albo opinii poświadczoną za zgodność z oryginałem przez dyrektora poradni lub upoważnioną przez niego osobę. § 17. 1. Od orzeczenia wnioskodawca może wnieść odwołanie do kuratora oświaty, za pośrednictwem zespołu, który wydał orzeczenie, w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia. 2. Jeżeli zespół uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, uchyla zaskarżone orzeczenie i wydaje nowe. 3. Od nowego orzeczenia służy wnioskodawcy odwołanie. 4. Zespół jest obowiązany przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy kuratorowi oświaty w terminie 14 dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, jeżeli w tym terminie nie wydał nowego orzeczenia, zgodnie z ust. 2. 5. Kurator oświaty zasięga, w miarę potrzeb, opinii psychologa, pedagoga, lekarza lub innego specjalisty. § 18. 1. Na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, starosta lub jednostka samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 71b ust. 5 i 5a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zapewnia dziecku formę kształcenia zalecaną w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. 2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. 3. Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze dla dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych organizuje się na zasadach określonych w odrębnych przepisach. § 19. 1. Na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) dziecka dyrektor przedszkola lub szkoły podstawowej, w której są zorganizowane oddziały przedszkolne, organizuje indywidualne przygotowanie przedszkolne w porozumieniu z organem prowadzącym. 2. Na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) ucznia dyrektor szkoły lub placówki, do której uczęszcza uczeń posiadający orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, organizuje indywidualne nauczanie w porozumieniu z organem prowadzącym. 3. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1 i 2, należy dołączyć odpowiednio orzeczenie o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania. 4. Zasady organizowania indywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz indywidualnego nauczania określają odrębne przepisy. § 20. 1. Zachowują moc orzeczenia odpowiednio o potrzebie kształcenia specjalnego, o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz o potrzebie indywidualnego nauczania wydane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. 2. Do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe. § 21. Traci moc rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2001 r. w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz wydawania opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, a także szczegółowych zasad kierowania do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania (Dz. U. Nr 13, poz. 114 oraz z 2003 r. Nr 23, poz. 192). § 22. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. ______ 1) Minister Edukacji Narodowej kieruje działem administracji rządowej - oświata i wychowanie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Edukacji Narodowej (Dz. U. Nr 216, poz. 1591). 2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, poz. 1400 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 42, poz. 273Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280 i Nr 181, poz. 1292 oraz z 2008 r. Nr 70, poz. 416 i Nr 145, poz. 917.

Błędy specyficzne - błędy charakterystyczne dla dysleksji rozwojowej. Błędy specyficzne dla zaburzeń funkcji wzrokowych (percepcji i pamięci wzrokowej): •    mylenie liter o podobnym kształcie, np. a - o, t - ł, m - n •    mylne odtwarzanie położenia liter, np. b -p, d - g, u - n •    pomijanie drobnych elementów graficznych liter, np. znaków diakrytycznych •    błędy typowo ortograficzne ó - u, ż - rz, ch -h •    mylenie liter rzadziej używanych, H - f - F, Ł - F  itp. Błędy specyficzne dla zaburzeń funkcji słuchowo-językowych: •    opuszczanie liter, końcówek lub cząstek wyrazów •    dodawanie liter •    podwajanie liter •    przestawianie kolejności liter •    łączenie i rozdzielanie wyrazów •    mylenie spółgłosek w szeregach dźwięczne-bezdźwięczne: b -p, d - t, w - f, g - k, dz - c, sz - s •    mylenie samogłosek i - y •    zniekształcanie pisowni całego wyrazu ( wyrazy bezsensowne ) •    mylenie wyrazów podobnie brzmiących •    błędy w zmiękczeniach •    trudności z różnicowaniem i - j •    trudności z różnicowaniem samogłosek nosowych i cząstek -om, -on, -em, -en.

Zmieniony ( 14.01.2010. )

 

Ćwiczenia słuchowe polegają przede wszystkim na rozwijaniu fonologicznego aspektu języka, a więc na doskonaleniu słuchu fonemowego (zdolności słyszenia głosek) i kształceniu umiejętności fonologicznych. Usprawniają ponadto koncentrację na bodźcach słuchowych, umiejętność różnicowania dźwięków i ich lokalizacji, analizę i syntezę słuchową, prawidłową artykulację, pamięć słuchową i koordynację słuchowo-wzrokowo-ruchową.

Ćwiczenia wzrokowe mają za zadanie usprawnianie percepcji wzrokowej na materiale nieliterowym (układanki, mozaiki, puzzle) i literowym (rozsypanki sylabowe, wyrazowe). Ćwiczenia wzrokowe powinny uwzględniać wszystkie aspekty: spostrzegawczość, analizę, syntezę, kierunkowość i pamięć wzrokową. Zazwyczaj te ćwiczenia łączymy z usprawnianiem motoryki rąk i współdziałania ręki i oka (koordynacja wzrokowo-ruchowa). Ćwiczenia te nazywamy grafomotorycznymi, ponieważ usprawnianie manualne ma na celu podniesienie poziomu kaligrafii.

 Dysgrafia - trudności w opanowaniu poprawnej formy graficznej pisma. Wyraża się w formie zniekształceń strony graficznej pisma, takich jak niedokładności w odtwarzaniu liter, złe proporcje liter w wyrazie, brak połączeń liter, brak należytego odstępu pomiędzy literami i wyrazami, brak równomiernego i jednolitego położenia pisma, niepoprawne zagęszczanie liter. Te zniekształcenia pisma wynikają z zaburzeń funkcji percepcyjno-motorycznych (motoryki rąk, funkcji wzrokowych i koordynacji  wzrokowo-ruchowej).

Dysortografia to trudności w pisaniu przejawiające się popełnianiem różnego typu błędów: typowo ortograficznych, wynikających z nieprzestrzegania znanych uczniowi zasad pisowni, oraz błędów specyficznych, takich jak mylenie liter (zastępowanie), opuszczanie, dodawanie liter i sylab, pisanie liter i cyfr zwierciadlanie. Dysortografie rozpoznajemy u uczniów o prawidłowym rozwoju umysłowym, w przypadkach, gdy trudności występują pomimo znajomości zasad pisowni, braku wad zmysłu i zaniedbania pedagogicznego.

 Funkcje poznawcze to zespół procesów, dzieki którym odbieramy informacje z otoczenia oraz stosunki miedzy nimi (związki zależności), a więc odzwierciedlamy w naszej psychice to, co nas otacza. W czytaniu i pisaniu biorą takie procesy poznawcze jak: uwaga, pamięć, wrażenia i spostrzeżenia (analiza i synteza wrażeń) wzrokowe, słuchowo-językowe (wodniesieniu do dźwieków mowy), dotykowe, kinetyczne 9odczuwanie ruchu), orintacja w schemacie ciała i kierunkach w przestrzeni.

Głeboka dysleksja rozwojowa to poważne zaburzenia o specyficznym charakterze w uczeniu sie czytania. Jako podstawę rozpoznania można byłoby przyjąć zatrzymanie się na poziomie czytania elementarnego (klasy II) i nieosiągniecie poziomu czytania zaawansowanego lub opóxnienie o 3-4 lata w zakresie umiejętności czytania. Tak poważnym zaburzeniom czytania zwykle towarzyszą równie poważne zaburzenia opanowania pisowni. Najczęściej też występują nasilone trudności w budowaniu wypowiedzi na piśmie, błędy stylistyczne i interpunkcyjne - w klasyfikacjach medycznych okresla sie je jako zaburzenia expresji pisania.

Inteligencja ogólna, werbalna (słowna)i niewerbalna (bezsłowna) - trzy obszary funkcjonowania intelektualnego, które możemy mierzyć za pomocą badania skalą inteligencji D. Wechslera (WSIC-R). Wyniki są sformułowane w postaci ilorazów inteligencji. Można ustalić, jaki jest poziom inteligencji badanej osoby (przeciętny, poniżej lub powyżej przeciętnej, wysoki, itp.), który rodzaj inteligencji jest mocną stroną dziecka.

Inteligencja percepcyjno - motoryczna - prawidłowe współdziałanie funkcji wzrokowych, słuchowo-językowych i ruchowych.

Koordynacja wzrokowo-ruchowa - współdziałanie, zharmonizowanie funkcji wzrokowych i ruchowych- manipulacyjnych, współpraca „oka i ręki”.

 

Lateralizacja nieustalona - brak dominacji określonej strony ciała, wyraża się jako oburęczność, oboczność itp. Ta postać jest charakterystyczna dla wczesnego okresu rozwoju ruchowego (wieku niemowlęcego, poniemowlęcego, przedszkolnego). Ustalenie się dominacji ręki i oka powinno nastąpić w siódmym roku życia, gdy dziecko podejmuje naukę pisania.

 Lateralizacja skrzyżowana - ustalona dominacja narządów ruchu i wzroku, jednakże nie po tej samej stronie ciała (np. dominacja prawego oka, lewej ręki i lewej nogi oraz inne warianty). Lateralizacja skrzyżowana występuje w populacji u około 30% osób, a więc nie może być traktowana jako objaw patologii.

Motoryka duża - sprawność ruchowa całego ciała (w tym np. zdolność utrzymywania równowagi ciała, koordynacja ruchów kończyn podczas chodzenia, biegania, skakania, jeżdżenia na takich pojazdach jak hulajnoga, rower).

Motoryka mała - (motoryka rąk) sprawność ruchowa rąk w zakresie szybkości ruchów, ich precyzji; czynności manualne niezbędne są podczas samoobsługi, rysowania, pisania.

 

Myślenie przez analogię - polega na formułowaniu wniosków na temat danej sytuacji na podstawie podobnej znanej sytuacji, wyciąganiu wniosków z podobieństw między przedmiotami, sytuacjami (np. kończenie zdań typu „Brat jest chłopcem, z siostra jest…”).

 Myślenie przyczynowo-skutkowe - umiejętność wskazywania następstw określonych sytuacji, wyszukiwania przyczyn pewnych stanów rzeczy, porządkowania zdarzeń (np. w układaniu historyjek obrazkowych).

Obniżona sprawność manualna - niska sprawność ruchowa rąk; charakterystyczne jest np. późne nabywanie umiejętności związanych z samoobsługą (ubieranie się, zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł), trudności w posługiwaniu się nożyczkami; niska sprawność manualna pociąga za sobą obniżony poziom graficzny pisma (obniżona sprawność grafomotoryczna), wolne tempo pisania, nieestetyczny wygląd zeszytów; dzieci z obniżoną sprawnością manualną szybko się męczą przy pracach graficznych i pisaniu.

 

Ocena jakościowa poziomu ortograficznego pisma - ocena opisowa, czyli wskazanie przez nauczyciela popełnionych błędów, (jakie kategorie błędów wystąpiły, w jakiej ilości).

 Pamięć mimowolna (mechaniczna) - zdolność do przyswajania wiedzy w sposób mimowolny, nieuświadomiony.

Pamięć słuchowa - zdolność do utrwalania i przypominania informacji dźwiękowej (zapamiętywania spostrzeżeń słuchowych werbalnych i niewerbalnych) i dzięki temu przyswajania wiedzy.

 

Pamięć słuchowa bezpośrednia (pamięć świeża) - pozwala zapamiętywać i natychmiast odtworzyć usłyszany materiał. Zdolność pamięci bezpośredniej jest ograniczona do kilkudziesięciu sekund, potem materiał utrwala się w pamięci długoterminowej lub ulega zapomnieniu.

 Pamięć wzrokowa - zdolność do utrwalania i przypominania informacji wizualnej (zapamiętywania spostrzeżeń wzrokowych) i dzięki temu przyswajania wiedzy.

Percepcja - organizacja i interpretacja wrażeń zmysłowych, w celu zrozumienia otoczenia. Percepcja to postrzeganie; uświadomiona reakcja narządu zmysłowego na bodziec zewnętrzny; sposób reagowania, odbierania wrażeń (W. Kopaliński

Rozwój psychoruchowy (psychomotoryczny) - proces rozwoju (ciąg zmian progresywnych), w którym motoryka jest ściśle powiązana z psychiką (całokształtem czynności poznawczych i emocjonalno-motywacyjnych). Rozwój psychomotoryczny postępuje od chwili urodzenia się dziecka i przechodzi przez kolejne stadia, w których dziecko prezentuje określony poziom sprawności funkcji psychomotorycznych

Rozwój psychoruchowy nieharmonijny (dysharmonijny) - zakłócenia tempa rozwoju poszczególnych sfer (procesów orientacyjno-poznawczych oraz motorycznych). Nieharmonijny rozwój psychoruchowy jest m.in. bezpośrednią przyczyną specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.

Rozwój psychoruchowy zaburzony - zakłócenia rozwoju ze względu na tempo (rozwój opóźniony, przyspieszony), rytm (częściowo opóźniony lub/i przyspieszony) oraz dynamikę (rozwój nierównomierny w kolejnych okresach życia, o różnym tempie).

Słuch fonemowy to zdolność różnicowania głosek dzięki dokonywaniu analizy dźwięków mowy i odróżnianiu ich np.: z-s koza - kosa.

 

Tempo uczenia się wzrokowo - ruchowego - to szybkość uczenia się pisania symboli graficznych opartego na koordynacji oka i ręki, uzależnionego od prawidłowej sprawności ruchowej rąk i silnej lateralizacji .

Zmieniony ( 10.01.2010. )

Terapia pedagogiczna - specjalistyczne zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, prowadzone różnorodnymi metodami i technikami, które mają na celu usprawnienie zaburzonych funkcji i wyrównywanie deficytów rozwoju.

Umiejętności fonologiczne - to operacje wyodrębniania zdań z potopu wypowiedzi, słów ze zdań oraz sylab (analiza sylabowa) i głosek (analiza głoskowa) ze słów. Jest to także proces odwrotny czyli synteza słów z głosek i sylab.

 

Zaburzenia orientacji przestrzennej - brak orientacji w prawej i lewej stronie ciała oraz w kierunkach w przestrzeni (w lewo, w prawo, wyżej, niżej, w przód, w tył, nad, pod, itd.); związane są z nimi trudności w rysowaniu (niewłaściwe proporcje i rozplanowanie rysunku), czytaniu (przestawianie liter i cząstek wyrazów, przeskakiwanie linijek), w pisaniu (rozplanowanie kartki, mylenie liter i cyfr o podobnych kształtach, pisanie od prawej do lewej strony).

 

Zaburzenia percepcji słuchowej - słuchowe zaburzenia odbioru mowy. Nie jest ono uwarunkowane niedosłuchem, lecz zaburzeniami analizy i syntezy dźwięków mowy, wynikającymi z nieprawidłowego funkcjonowania odpowiednich okolic mózgu.

Zmieniony ( 14.01.2010. )

Zaburzenia percepcji wzrokowej to zaburzenia analizy i syntezy wzrokowej, zaburzenia postrzegania i różnicowania kształtów, rejestracji położenia przestrzennego elementów. Dzieci z zaburzoną percepcją wzrokową mają trudności w rozpoznawaniu i nazywaniu przedmiotów na ilustracjach, w rozumieniu treści przedstawionych graficznie, opisują ilustracje w sposób ubogi, rozpoznają małą liczbę szczegółów, mają problemy w rysowaniu i w odwzorowywaniu kształtów z pamięci i według wzoru. A wykonywane przez nie rysunki są ubogie i prymitywne, uproszczone i pozbawione szczegółów. Dzieci te mają trudności przede wszystkim w przepisywaniu tekstu ze wzoru, w pisaniu z pamięci. Mylą litery podobne pod względem kształtu (l-t-ł, a-o, a-ą, c-e) podobne, lecz różniące się położeniem elementów stosunku do osi pionowej i poziomej (b-d-p-g, w-m, n-u) mają trudności w zapamiętywaniu kształtu liter pomijają znaki diakrytyczne liter, odwracają kolejność liter w grupach wyrazowych (tar-rat-tra), litery są nierówne, wychodzą poza linie, tempo pisania jest wolne, często obok siebie występują te same wyrazy zapisane błędnie i poprawnie.

Zmieniony ( 14.01.2010. )

Zaburzenia słuchu fonemowego - trudności w spostrzeganiu dźwięków mowy, a więc w odróżnianiu głosek podobnych fonetycznie (w brzmieniu i wymowie). Należą tu błędy w pisowni zmiękczeń, zapisywaniu i-j, odróżnianiu głosek nosowych om, em, on, en, pisownia głosek dźwięcznych z-s, k-g.

 

Zaburzenia umiejętności fonologicznych - a więc operowania cząstkami mowy (sylaby, głoski, cząstki wyrazów) charakterystyczne błędy to przestawianie i opuszczanie liter, końcówek wyrazów, wolne tempo pisania, nasilenie błędów w pisaniu ze słuchu. W czytaniu długo utrzymujące się głoskowanie, wolne tempo, brak płynności, trudność w rozumieniu czytanych treści.

 

---