fvPsychologia Społeczna - Ewa Gniazdowska

I. Psychologia społeczna jako nauka: obszary badań, teorie, metody badawcze.

Psychologia społeczna to nauka, która zajmuje się badaniem procesów psychicznych
i zachowań ludzi, którzy znajdują się w sytuacjach społecznych.

- zajmuje się szeroko pojętym wpływem społecznym, czyli w jaki sposób to, co robią, czują i myślą jedni ludzie, wpływa na to, co robią, czują i myślą inni ludzie

• Procesy poznawcze - myślenie, uczenie się

• Poziom emocjonalny - emocje, uczucia

• Poziom motywacyjny - motywacja

*sytuacja społeczna - bezpośredni kontakt z innymi ludźmi,

- autodefiniowanie się, przynależenie do grup,

- kontakt z wytworem innych ludzi, uczestnictwo w kulturze

Czym się zajmuje?

• Relacje pomiędzy ludźmi (agresja, działania prospołeczne)

• Role społeczne

• Postawy, wartości

OBSZARY ZAGADNIEŃ

SPOSTRZEGANIE SPOŁECZNE	POSTAWY	MAŁE GRUPY
-postrzeganie świata - jak ludzie postrzegają nas - jak postrzegamy siebie	- stereotypy - uprzedzenia	- zachowanie w procesie grupowym

NAUKA

- metodologia -> system narzędzi

- zestaw pojęć

- systemy teoretyczne

TEORIE (wielkiego i małego zasięgu) -> perspektywy

Swoimi wyjaśnieniami dotykają małych zagadnień, wąskich
-> np. dlaczego ludzie się lubią

1. psychologia poznawcza

S - R

S - O - R

Stymulacja Reakcja

Przetwarzanie,

Interpretacja bodźca

~~Interpretacja bodźca~~

to, co człowiek myśli, czuje i jak się zachowuje zależy od procesów przetwarzania informacji - od sposobu, w jaki rozumie daną sytuację i napotkanych w niej ludzi

Sposób interpretacji zależy od posiadanej wiedzy i tego, jakie treści są w danym momencie aktywne.

* ludzie nie działają w świecie „obiektywnym”, lecz w świecie przez siebie skonstruowanym (zinterpretowanym), a więc koncentrują się na czynnikach sprawiających, że ich umysł wybiera tę, a nie inną interpretację

2. orientacja motywacyjna

- nasze działania, jako ludzi, podporządkowane są maksymalizacji zysków

- ludzie starają się tak zachowywać, by realizować swoje potrzeby, dążenia

* Freud zakładał jedyną motywację - popęd seksualny

* Adler - dążenie do mocy

->współczesne motywy:

- autowaloryzacja

- potrzeba budowania i podtrzymywania więzi społ.

- p. swobody wyboru

- p. kontroli nad biegiem wydarzeń

- p. utrzymywania trafnej orientacji w otoczeniu

- p. statusu i władzy

TRANSFER POBUDZENIA EMOCJONALNEGO - siła pobudzenia emocjonalnego przeżywanego w danej sytuacji zależy nie tylko od bieżących bodźców, ale też od bodźców działających w niedawnych sytuacjach * jeżeli poprzednia sytuacja była emocjonująca, to pobudzenie przy kolejnej będzie większe -> ale człowiek całość pobudzenia przypisuje bieżącej sytuacji -> powoduje to nieadekwatnie silne reakcje

3. teorie uczenia się

- zachowanie ludzkie jest wyznaczane przeszłymi doświadczeniami - stanowi rezultat uczenia się na podstawie doświadczeń własnych lub cudzych

- większość procesów społecznych wynika z uczenia się ludzi

- zachowanie staje się zapamiętywane jeśli jest powtarzane i skuteczne (nagradzane)

- uczenie się przez:

- doświadczenie własne

- warunkowanie klasyczne PAWŁOW - uczenie się znaczenia jakiegoś pierwotnie obojętnego bodźca dzięki temu, że systematycznie poprzedza go jakiś bodziec, który już znaczenie ma

- warunkowanie instrumentalne (sprawcze) SKINNER (robisz coś spontanicznie i okazuje się, że daje to pozytywny skutek) - DZIECI -

- obserwacja - obserwując zachowania innych i ich następstwa

- za pomocą języka - przekazywanie wiedzy

- niewerbalnie

- uczenie się przez wgląd - EUREKA!

PARADYGMATY P.Społ..

I. EWOLUCYJNY (ewolucjonistyczny)	II. KULTUROWY (kulturalistyczny)
- to, co rządzi ludzkim zachowaniem, to INSTYNKT i PRZETRWANIE dobrych (moich) genów - chronię siebie i własne potomstwo - zachowania społeczne podporządkowane są chronieniu siebie i rodziny - szukamy podobieństw w innych - ludzkie zachowanie jest skutkiem przeszłości, ale nie jednostki, tylko całego gatunku - dobór naturalny, dziedziczenie cech (Darwin)	- konstrukcja psychiczna człowieka i jego zachowania warunkowana jest przez KULTURĘ - szukanie różnic - mamy specyficzne kulturowo różnice - człowiek jest wytworem socjalizacji w konkretnej grupie społecznej, która z kolei jest zanurzona w jakiejś szerszej kulturze

PS jest empiryczna - za prawdziwe uznaje się to, co potwierdziły wyniki badań

Prawidłowości psychologiczne mają charakter probabilistyczny - nie ma pewności pojawienia się ich, lecz jedynie jest na to jakaś szansa.

HUŚTAWKA EMOCJONALNA (Doliński, Nawrot) - choć strach wpływa na człowieka mobilizująco, następstwem nagłego zaniknięcia źródła strachu jest demobilizacja - w stanie takiej ulgi po uprzednim strachu człowiek staje się bardziej podatny na wpływ wywierany przez innych (badanie-> ulica/gwizdek/strach->ulga/kwestionariusz)

NARZĘDZIA BADAWCZE

• obserwacja - zapis i kategoryzacja ludzkich zachowań (lub ich śladów) bez prób wpływania na ich przebieg

• zewnętrzna (określić wskaźniki)

• naturalna,

• zbyt dużo zmiennych,

• nie można generalizować, bo za małe grupy

• czasochłonna

• uczestnicząca

• pozwala wniknąć do grupy i nadać sens czynnościom

• obecność badacza, wpływ, modyfikacja

• analiza archiwalna

• studiowanie dokumentów (dzienniki, filmy, zdjęcia, śmieci)

• analiza historyczna

• dobra do opisu, nie można sprawdzić hipotez

• metody korelacyjne (ankiety) - pomiar współzależności

• korelacja - współwystępowanie dwóch zmiennych

• RZETELNY - dobrze mierzy to, co mierzy

• TRAFNY - mierzy to, co ma mierzyć

• OBIEKTYWNY - jasny system zliczania odpowiedzi tak, by każdy używając kwestionariusza dochodził do tych samych wyników

• eksperyment

• celowe wywołanie jakiegoś zjawiska

• systematyczne manipulowanie 1 zmienną, by dowiedzieć się, jak pod jej wpływem zachowuje się 2 zmienna

• zmienna manipulowana (niezależna - prawdopodobna przyczyna zachowania), ta co zależy od drugiej (zależna - zachowanie)

• grupa eksperymentalna i kontrolna - losowe

• laboratoryjny, kontrolowany

• mamy pewność, że nie działają inne bodźce oprócz naszej zmiennej zależnej

• wewnętrzna trafność eksperymentalna <- pewność, że na zmienną zależną działa wyłącznie niezależna

• trafność zewnętrzna (ekologiczna) eksperymentu <- jak bardzo wynik odzwierciedla rzeczywistość

• im mniejsza kontrola - większa t. zewnętrzna

• im większa kontrola - większa wewnętrzna

• moderator zależności - czynnik, który decyduje o jej występowaniu lub nie
  -> kiedy występuje zależność?

• mediator zależności - pośrednik, proces lub stan psychiczny pośredniczący między zmienną niezależną (przyczyną), a zależną (skutek)
  -> dlaczego występuje zależność?

Modele zwierzęce - istotą tych badań jest obserwacja pewnych prawidłowości rządzących psychiką i zachowaniem u zwierząt, co opiera się na przekonaniu, że występują one w postaci prostszej i bardziej dostępnej z powodu mniejszych ograniczeń technicznych i etycznych

Modele komputerowe - stosowanie symulacji komputerowych polegających na odtwarzaniu jakiś procesów za pomocą programu komputerowego. Są one najbardziej użyteczne przy badaniach procesów złożonych, wielokrotnie się powtarzających (np. zmiany opinii społecznej)

DYSONANS POZNAWCZY - Festinger NIEZGODNOŚĆ PRZEKONAŃ Psychologiczna sprzeczność ważnych przekonań, pojawia się wskutek: - odebrania informacji lub myślenia, - zachowania sprzecznego z postawą, - podjęcia decyzji. DYSONANS POZNAWYCZY Nieprzyjemny stan emocjonalny o własnościach popędu, wywołuje: - ogólną mobilizację organizmu, - motywację do jego usunięcia (redukcji), - motywację do jego unikania. REAKCJE USUWAJĄCE DYSONANS - zmiana postawy i opinii, - uzasadnianie zachowania sprzecznego z postawą, - zamrożenie decyzji.

Co prowadzi do dysonansu? - sytuacje wymuszonej zgody lub niewystarczającego uzasadnienia, - gdy człowiek czuje się osobiście odpowiedzialny za zachowania sprzeczne z własnymi przekonaniami - zaczyna te ostatnie dostosowywać do tego, co uczynił, - każda swobodna decyzja - jeśli dotyczy ważnej sprawy - może do niego prowadzić - tym większy, im ważniejszej sprawy dotyczy. **DYSONANS PODECYZYJNY** Może być redukowany przez: - zmianę lub unieważnienie decyzji, - wprowadzenie przekonania, że konsekwencje możliwości wybranej i odrzucanej w dużym stopniu się pokrywają EFEKT ZAMROŻENIA DECYZJI - wzrost subiektywnej atrakcyjności opcji przyjętej, a spadek atrakcyjności opcji odrzucanej U kogo występuje? - u osób o wysokiej samoocenie -> niezgodność jest ciosem dla samooceny -> redukcja dysonansu jest obroną samooceny * u osób o niskiej samoocenie - informacja o dokonaniu złego wyboru jest zgodna ze złym mniemaniem o sobie

II. Spostrzeganie społeczne: schematy poznawcze, kontekst, heurystyki.

Zakładamy, że widzimy tak samo, a tak nie jest, bo postrzegamy przez pryzmat doświadczeń.

SYSTEM POZNAWCZY

1. EGZEMPLARZE - poznawcza reprezentacja rzeczy, osoby, przedmiotu

2. SCHEMATY POZNAWCZE - poznawcza reprezentacja danej klasy obiektu
   (uogólniona, zgeneralizowana) [krzesła-> ogólne cechy,
   drzewa-> zielone, liście]

Pozwalają na rozpoznawanie, nazywanie nowych rzeczy, by nie błądzić po rzeczywistości.

3. SKRYPTY - schematy zdarzeń, uogólnione reprezentacje danej klasy zdarzeń (robienie zakupów, wychodzenie na bal) -typowe zdarzenia w życiu

-> sekwencyjność zdarzeń

4. PROTOTYP - egzemplarz idealny - co widzisz mówiąc „pies”

• szukamy cech wspólnych z PROTOTYPEM i dopasowujemy do SCHEMATÓW, jeśli nie pasują - rozbudowujemy schematy i tworzymy NOWE

Postrzeganie zależy od:

- naszych schematów (przekonań, stereotypów),

- kultury,

- stanu emocjonalnego,

- systemu motywacyjnego,

- systemu wartości,

- kontekst sytuacyjny - fizyczna odległość od zdarzenia

KONTEKST a przetwarzanie informacji - to, jak oceniamy daną osobę, rzecz zależy od kontekstu społecznego

1. info odczytujemy inaczej w zależności od kolejności

1. EFEKT PIERWSZEŃSTWA - najwięcej i najlepiej zapamiętane to, co na początku

2. EFEKT ŚWIEŻOŚCI - pamiętamy to, co na końcu

2. ilość podawanych informacji

1. EFEKT ROZCIEŃCZENIA - jeśli coś jest obudowane dużą ilością dodatkowych info, to ta główna zostaje rozmyta (działa w obie strony)

2. EFEKT KONTRASTU - porównanie z tłem, w zależności na jakie tło rzucamy ważne info - będzie sprawiać inne wrażenie

3. WSTĘPNA AKTYWACJA (priming) - pierwsza informacja (lub często aktywizowana) aktywuje mechanizmy poznawcze, więc następna jest czytana w kontekście pierwszej

-> nawet brak logicznego powiązania aktywuje ten efekt

d. SPOSÓB UJĘCIA, PODANIA DECYZJI - dylemat szklanki w połowie pełnej/pustej
(już/jeszcze/dopiero)

- sposób ujęcia problemu, decyzji w taki sposób, że zdaje się reprezentować możliwość zysku lub straty

e. EFEKT NEGATYWNOŚCI - ludzie w większości bardziej nie lubią tracić, niż cieszyć się z zysku - > lepiej straszyć negatywnymi konsekwencjami

HEURYSTYKI

- szybkie strategie myślowe, procedury używane, gdy jesteśmy przeciążeni informacjami, „drogi na skróty”

- gdy nie mamy czasu żeby przemyśleć problem

- gdy chodzi o mało ważne sprawy

- gdy mamy mało wiedzy w danym temacie

- gdy stoimy wobec jakiegoś problemu, a dana heurystyka przychodzi nam na myśl

H. REPREZENTATYWNA -> jeśli 2 obiekty są podobne przez 1 cechę, to znaczy, że mają także
inną cechę wspólną

- dobre rzeczy są drogie

- ekologiczne produkty są w eko opakowaniach

H. DOSTĘPNOŚCI -> ocenianie problemu na podstawie informacji, która pierwsza przychodzi
do głowy - jest wysoce dostępna

-> główny problem jest taki, że najłatwiej przypomnieć sobie coś, co nie jest typowe dla ogólnego obrazu

H. ZAKOTWICZENIA DOSTOSOWANIA -> pierwsza informacja, która pada powoduje, że
zakotwiczymy się wokół niej i pozostałe wnioski są na tej podstawie

-> polega na posłużeniu się jakąś liczbą czy wartością jako punktem wyjściowym i następnie sformułowaniu odpowiedzi na pytanie przez zmodyfikowanie tej wartości stanowiącej zakotwiczenie, ludzie często nie modyfikują jej w stopniu wystarczającym, nawet wiedząc, że jest ona nieprawdziwa. Dopiero po przyjęciu, że coś, co pierwszy raz widzimy, słyszymy jest prawdą zastanawiamy się czy mógł to być fałsz.

Heurystyki mogą być obarczone błędem, ale nie da się bez nich żyć.

SAMOSPEŁNIAJĄCE SIĘ PROROCTWO -> jeśli wierzę w to, że coś się zdarzy, to nieświadomie
robię wszystko, by tak było; jeśli myślę o kimś, że jest „jakiś”, to
zaczynam go tak traktować (nawet jeśli taki nie jest)

ILUZORYCZNA KORELACJA -> skłonność do poszukiwania związków tam, gdzie ich
w rzeczywistości nie ma
- myszy biorą się z brudu

FAŁSZYWE POCZUCIE POWSZECHNOŚCI, JEDNOMYŚLNOŚCI -> inni ludzie myślą tak, jak ja

GENERALNE TENDENCJE MYŚLENIA

STRATEGIA KONFIRMACYJNA (konserwatyzm poznawczy) -> testowanie własnych przekonań poprzez szukanie potwierdzających przypadków

- każdy lubi mieć rację

- nie pozwala na ogląd wszystkich elementów rzeczywistości

- 2, 4, 6, 8, 10, 11 <- rosnące, a nie parzyste

STRATEGIA FALSYFIKACYJNA -> testowanie hipotezy przez szukanie przypadku sprzecznego

- wydają się ponadkulturowe

PODZIAŁ NA GRUPĘ WŁASNĄ I OBCĄ ->

• efekt homogeniczności - członkowie grupy obcej są do siebie bardziej
  podobni, niż członkowie mojej grupy

• faworyzowanie własnej grupy - skłonność do uznawanie „mojej” grupy za lepszą pod wszystkimi względami i do przyznawania jej różnych dóbr (lubimy tych, którzy są oznaczeni taką samą etykietą jak my)

EFEKT FAMILIARNOŚCI -> lubimy, co znamy (zając)

EGOCENTRYZM POZNANIA -> kultura zachodnia - wszystko w rzeczywistości odnosi się do mnie, człowiek miarą wszechrzeczy

*twierdzenia Bernana - horoskop - zdania, które pasują do każdego z nas

INKLINACJA POZYTYWNA (optymistyczna) -> większość z nas jest w minimalnym stopniu optymistami (wstajemy rano), bo mamy nadzieję, że jest jakiś sens

OD-TWÓRCZA PAMIĘĆ (tworzymy od nowa)

Nie możemy uzyskać dokładnej kopii przeszłych zdarzeń i odtwarzamy nasze wspomnienia z okruchów i kawałków rzeczywistych zdarzeń przefiltrowanych i zmodyfikowanych przez nasze wyobrażenia o tym, co mogło być i co powinno być.

Dodatkowo silny wpływ na nasze -przypominanie- sobie ma to, co mówią na temat danego zdarzenia inni ludzie po upływie dłuższego czasu od jego wystąpienia.

PAMIĘĆ AUTOBIOGRAFICZNA

Nie pamiętamy tak szczegółowo naszego życia, jak chcielibyśmy wierzyć. Nasze wspomnienia zostają zniekształcone w taki sposób, aby pasowały do posiadanego ogólnego schematu samych siebie. (jak uważam, że miałem nieszczęśliwe dzieciństwo-> pamiętam tylko te złe chwile)

KONSERWATYZM POZNANIA - skłonność do zachowania tego, co już zostało ustanowione - do utrzymania istniejącej wcześniej wiedzy, przekonań, postaw, hipotez; pozwala nam postrzegać świat społeczny jako system spójny i stabilny

* TENDENCJA DO POTWIERDZANIA - skłonność, by dążyć do potwierdzenia naszych
pierwotnych hipotez i przekonań.

* TENDENCJA DO PRZEWIDYWANIA WSTECZ (efekt „wiedziałem-o-tym-od-początku”)

- jeśli nie znasz na coś odpowiedzi, a dostaniesz jakąś odpowiedź, to uważasz, że
znałeś ją od początku, nie potrafisz zignorować tej wiedzy

Złe strony konserwatyzmu poznawczego:

- zniekształcanie faktów, pomijanie informacji (przez błędne posługiwanie się nieodpowiednimi kategoriami)

- podjęcie niekorzystnej decyzji

- fałszywy obraz rzeczywistości (niezaktualizowanie koncepcji świata wobec nowych, niezgodnych informacji)

- problemy społeczne (rasizm, seksizm, uprzedzenia, głupota)

Unikanie negatywnych następstw:

1. Unikanie ludzi, którzy próbują tworzyć nam kategorie i definicje sytuacji (zastanów się, dlaczego podsuwa mi się właśnie taką etykietę?)

2. Posługiwanie się więcej niż jednym sposobem kategoryzowania i opisywania danej osoby czy zdarzenia (pod różnymi kątami, by nie naginać info żeby pasowały do schematu)

3. Myślenie o ludziach i zdarzeniach, jako jednych w swoim rodzaju - chociaż należą do jakiejś określonej, oczywistej kategorii - każdy ma niepowtarzalne cechy i należy do różnych kategorii

4. Zastanowienie się, czy nie jest się w błędzie - czy nie padło się ofiarą jednej z tendencji poznawczych

III. Spostrzeganie ludzi: efekt hallo, UTO, teorie atrybucji

* jesteśmy nieskończenie ciekawi innych ludzi - to pomaga nam zrozumieć i przewidzieć nasz społeczne światy*

Spostrzeganie społeczne - badanie, w jaki sposób tworzymy wyobrażenia innych ludzi i wyciągamy wnioski ich dotyczące

K. niewerbalna - sposób, w jaki ludzie komunikują intencjonalnie bądź nie, bez słów; wskaźniki niewerbalne obejmują mimikę, dotyk, ton głosu, gesty, pozycje, ruch ciała, dotyk, spoglądanie

Służy:

- wyrażaniu emocji,

- przenoszeniu postawy (lubię Cię)

- informowaniu o cechach osobowości

- ułatwieniu k. werbalnej

Darwin - podstawowe emocje przenoszone za pomocą wyrazu twarzy są uniwersalne - wszyscy ludzie wszędzie kodują je tak samo - mimika ma znaczenie ewolucyjne

UNIWERSALNE EMOCJE:

- gniew

- szczęście

- zaskoczenie

- strach

- niesmak

- smutek

Reguły ujawniania - kulturowo zdeterminowane reguły określające, jakie zachowania niewerbalne nadają się do ujawnienia

EMBLEMATY - niewerbalne gesty, które w danej kulturze są dobrze zdefiniowane; mają zwykle swoje bezpośrednie słowne odpowiedniki, tak jak znak OK.

- nie są uniwersalne i każda kultura ma swoje

TEORIA ROLI SPOŁECZNEJ (Eagly) - różnice płciowe pojawiające się w zachowaniu społecznym wynikają ze społecznego podziału pracy pomiędzy płciami, podział ten prowadzi do różnic w oczekiwaniach wobec ról płciowych i umiejętnościach związanych z płcią, które określają różnice w społecznych zachowaniach kobiet i mężczyzn.

Stereotyp - postrzeganie grupy, poznawcza reprezentacja na podstawie cech

EFEKT HALO (AUREOLI)

ANIELSKI Gdy pierwsza postrzegana cecha jest pozytywna, to resztę widzimy lepiej + do +

DIABELSKI Gdy pierwsza postrzegana cecha jest negatywna, to kolejne widzimy negatywne - do -

Ukryta Teoria Osobowości (UTO) - schematy, które ludzie stosują, by pogrupować różne rodzaje cech osobowości; posługujemy się, by wypełnić luki w wiedzy o innych i by wyjaśnić dlaczego robią to, co robią

= własne, prywatne przekonanie o tym, jak różne cechy osobowości są ze sobą powiązane (działa nieświadomie, + można łączyć z -)

- inteligentny -> oczytany, mądry

- inteligentny -> zarozumiały

* ASCH *

W UTO występują cechy centralne - jeśli się pojawią, to przyciągają wszystkie inne do siebie

Chłodny w kontaktach z ludźmi/serdeczny w kontaktach z ludźmi

- jedna cecha powoduje uruchomienie UTO

- jesteśmy podobni kulturowo w UTO, a różnimy się doświadczeniami indywidualnymi

- język, którym ludzie mówią, wpływa na sposób, w jaki myślą o świecie (niektórych słów nie da się przetłumaczyć)

Dlaczego ludzie robią to, co robią? Poznanie motywów działań.

PROCES ATRYBUCJI - szukanie wyjaśnienia motywów działania innych; na podstawie cząstkowych informacji

Teorie atrybucji:

- lata '50 XX w. - Heider - początek ruchu atrybucyjnego

- określenie sposobu, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny swojego zachowania
i zachowania innych ludzi

- w jaki sposób ja, jako obserwator, dochodzę do tego, kto jest odpowiedzialny za
sytuację,

- wg niego myślimy, jak domorośli naukowcy, racjonalnie

- atrybucja OSOBOWOŚCIOWA - przypisywanie odpowiedzialności za działania konkretnej osobie

- atrybucja ŚRODOWISKOWA - przypisywanie odpowiedzialności czynnikom zewnętrznym

EFEKTY DZIAŁANIA WYKONAWCY
(to, co widzę; rozstrzygam)

rozważam

OSOBOWOŚĆ ŚRODOWISKO

- zdolności wykonawcy - trudność zadania

- usiłowania wykonawcy -szczęście

Czy może wykonać to zadanie?

Czy warto wykonać to zadanie

*model deskryptywny - opisowy, czyli to, co jest w głowie, jak myślimy

*zakłada wysoką racjonalność

Teoria Davisa i Jonesa (wnioskowania z czynników towarzyszących)

- w jaki sposób przypisujemy ludziom konkretne motywy działania

Czy działanie było celowe? Intencjonalne?

1. Czy wykonawca mógł przewidzieć skutki działań?

2. Czy miał możliwości intelektualne, fizyczne, aby te działania wprowadzić
   w życie?

Tam, gdzie się kończy teoria Heidera, zaczyna się teoria Davisa i Jonesa

Od czego zależy to, że obserwator wnioskuje w sposób pewny lub mnie pewny o motywach działania wykonawcy?

CZYNNIK I

W wyniku porównania rezultatów działań przyjętych i odrzuconych przez wykonawcę.

CZYNNIK II

Zależy od typowości bądź nietypowości działań wykonawcy.

CZYNNIK III

Na ile obserwator jest emocjonalnie zaangażowany w sprawę

I) Wiem, że ktoś przyjął pracę w: (pytamy, co zyskujemy - rezultaty działań)

REKLAMIE a odrzucił - kontakty - rozwój - pieniądze - brak rutyny - stres - satysfakcja

WIEJSKIEGO NAUCZYCIELA - powietrze - wakacje - spokój - satysfakcja - normowane godziny - mały zarobek - nuda, monotonia

Jeśli wynik porównania rezultatów działań przyjętych prze wykonawcę i odrzuconych przez wykonawcę jest taki, że jest dużo rezultatów różnych, a mało wspólnych, to pewność sądów obserwatora na temat motywów działań wykonawcy jest mała.

odrzucenie REKLAMY KOMERCYJNEJ - kontakty - rozwój - awans - pieniądze - stres

przyjęcie REKLAMY SPOŁECZNEJ - kontakty - rozwój - awans - pieniądze - stres

Jeśli jest dużo wspólnych i mało różnych, to pewność obserwatora jest duża.

(mało różnych, ale muszą jakieś być)

Obserwując działania zawsze mamy alternatywę (robić/nie robić)

II) im bardziej nietypowo, niezgodnie z rolą społeczną zachowuje się wykonawca, tym obserwator ma większą pewność co do jego motywów.

(bo nam się wydaje, że więcej o tym kimś wiemy - subiektywne)

- wyskoczenie poza rolę mówi, że wiemy coś więcej

III) im bardziej obserwator jest emocjonalnie zaangażowany w daną sytuację, tym większa jego pewność, co do motywów działania wykonawcy

Heider - nic nie mówi o obserwatorze

DiJ - mówią o emocjach, roli obserwatora

Model współzmienności (Kalley)

- dokonujemy atrybucji przyczynowych dotyczących zachowania jakiejś osoby na podstawie obserwacji faktów, które zmieniają się wraz z jej zachowaniem, np.: jak dalece czyjś taniec staje się niezdarny tylko wtedy, gdy tańczy z tym, a nie innym partnerem

- jak zachowanie współzmienia się z czasem, miejscem, osobami itd.

Sprawdzamy:

1. zgodność info - w jakim stopniu inni ludzie zachowują się wobec tych samych bodźców tak samo, jak czyni to aktor (wykonawca)

• Czy wszyscy mylą kroki i potykają się, czy tylko Mary?

2. wybiórczość info - do jakiego stopnia dany aktor zachowuje się w ten sam sposób wobec innych bodźców

• Czy John plącze się tańcząc z innymi?

3. spójność info - stopień, w jakim zachowanie aktora wobec określonego bodźca jest takie samo, mimo upływu czasu i innych okoliczności

• Czy John myli się za każdym razem, jak tańczy z Mary?

BŁĘDY ATRYBUCYJNE

(jak bardzo jesteśmy nielogiczni, nieracjonalni)

PODSTAWOWY BŁĄD ATRYBUCJI - w ocenie czyjegoś zachowania mamy skłonność do przeceniania czynników osobowościowych i niedoceniania środowiskowych

- jeśli sukces, to ja - jeśli porażka, środowisko

- zasada, że robimy to, co robimy, bo tacy jesteśmy, a nie dlatego, że zmusza nas do tego sytuacja; że inni robią, to co robią, bo tacy są

- nie szukamy dodatkowych przyczyn, jeśli znajdziemy już jedną

- przyczyn zachowania szukamy w najbardziej narzucających się cechach, aspektach sytuacji

(ktoś biegnie w stronę przystanku -> pewnie na autobus -> a może uprawia jogging???

- koncentrujemy się na osobie, a nie na sytuacji (atrybucje podążają śladem uwagi)

WYRAZISTOŚĆ SPOSTRZEŻENIOWA - info, która skupia naszą uwagę; ludzie są skłonni przeceniać przyczynową rolę informacji, która jest wyrazista spostrzeżeniowo.

- wzrokowy punkt widzenia

- działa na podstawie heurystyki zakotwiczenia/dostosowania

- zachodnia kultura uczy preferowania wyjaśnień odwołujących się do dyspozycji

ATRYBUCJE OBRONNE - wyjaśnienia zachowania, które pozwalają tłumić świadomość tego, że się jest śmiertelnym i podatnym na zranienia

*Formą:

- nierealistyczny optymizm (w odniesieniu do przyszłości) - forma obronnej atrybucji polegająca na przeświadczeniu ludzi, że rzeczy dobre przydarzają się raczej im, niż ich partnerom interakcji, a złe spotykają raczej innych, niż ich samych

- wiara w sprawiedliwy świat - zakłada się, że zło dotyka złych ludzi, a dobro dobrych; każdy dostaje to, na co zasłużył (ofiary gwałtu same są sobie winne; ** nie skutkuje, gdy zło dotyka kogoś podobnego do nas)

IV. Spostrzeganie samego siebie: otoczenie jak lustro, porównanie społeczne, autoatrybucje

SAMOŚWIADOMOŚĆ - wiem, że jestem; zdolność widzenia siebie jako jednostki, uczynienie siebie przedmiotem obserwacji

• próba nauczenia małp języka migowego - samoświadomość

• test lustra - psy, koty - nie widzą siebie, a małpy tak (badania Gallusa z czerwoną kropką)

- myślimy o sobie w kontekście sytuacyjnym

- zakres samoświadomości jest ograniczony - w jednej chwili potrafimy podać kilka określeń siebie - kim jestem? Zależy od sytuacji

NIESTABILNOŚĆ OPINII O SOBIE:

- nastrój

- pogoda

- interakcje pomiędzy ludźmi - co robią

- sytuacje - sukcesy, porażki

- wiek, moralność, doświadczenia

- wychowanie

- kultura - jej wpływ

- wartości, religia - co uważamy za ważne

- indywidualizm, kolektywizm

TEORIA SAMOŚWIADOMOŚCI - kiedy człowiek koncentruje uwagę na samym sobie, zaczyna oceniać własne zachowanie i porównywać je ze swoimi wewnętrznymi normami zachowań

*samoświadomość pobudzić można:

- widząc się w lustrze,

- słuchając nagrania swojego głosu,

- wiedząc o tym, że inni na nas patrzą,

- widząc swój obraz na wideo/zdjęciach

* w pobudzonej świadomości rzadziej łamie się własne normy i zasady (nie kłamię, nie oszukuję)

-> nie zawsze jest stanem przyjemnym (gdy nie sprostaliśmy własnym oczekiwaniom -dysonans)

-> w stanie samoświadomości dokonujemy trafniejszych diagnoz swoich uczuć i cech charakteru

TEORIA PRZYCZYNOWIŚCI

Dotycząca przyczyn naszych uczuć i zachowań, wiele z tych teorii przyswajamy sobie z kultury, w której żyjemy (rozstania sprzyjają uczuciu, źle się czuję przez ciśnienie)

- wiele z naszych podstawowych procesów poznawczych dzieje się poza świadomością

- chociaż introspekcja nie musi prowadzić do prawdziwych przyczyn zachowania, potrafimy przekonać siebie samych, że nam je ujawniła

- ludzie mają własne teorie tłumaczące, co wpływa na ich uczucie i zachowanie

ZMIANA POSTAWY SPOWODOWANA WYSZUKIWANIEM PRZYCZYN - zmiana postawy będąca konsekwencją zastanawiania się nad przyczynami własnych postaw; ludzie zakładają zgodność swoich postaw z przyczynami, które wydają się wiarygodne i są łatwe do zwerbalizowania

- trudno nam stwierdzić dokładnie jakie są przyczyny odczuć i zachowań, dlatego znajdujemy sobie powody, które brzmią wiarygodnie i które łatwo przychodzą nam na myśl (dlaczego mnie kochasz?)

-problem, gdy łatwe i dostępne przyczyny sugerują odmienną postawę od pierwotnej

- nie należy zbytnio ufać postawom wyrażanym zaraz po analizowaniu przyczyn (kiedy ludzie podejmują na ich podstawie decyzje żałują potem własnych wyborów)

TEORIA STAŁOŚCI NASZYCH MYŚLI I UCZUĆ (Ross) - ludzie mają milcząco przyjmowane teorie dotyczące tego, w jaki sposób zamieniają się ich myśli i uczucia i teorie te wpływają na pamięć autobiograficzną

- gdy próbujemy sobie przypomnieć naszą wcześniejszą postawę, aktualizujemy w pamięci obecną - porównujemy i sprawdzamy czy postawa należy do takich, które zmieniają się lub nie w czasie

- postawa, która zmienia się w czasie - miłość do kogoś

- postawa, która się nie zmienia w czasie - pogląd o karze śmierci

TŁUMIENIE - usiłowanie, by nie myśleć o czymś; im bardziej ludzie starają się nie dopuszczać do siebie jakiejś myśli, tym częściej ta właśnie myśl pojawia się w ich głowach

ŹRÓDŁA WIEDZY O NAS SAMYCH

1. informacje z otoczenia - co inni mówią

- wiedza o nas samych od osób znaczących - rodzicie (do 2 r.ż.)

- w ciągu całego życia czerpiemy info o samym sobie

- metafora lustra - inni ludzie są dla nas lustrami - przeglądamy się w nich i mówią jacy jesteśmy - lubimy lustra, które dobrze mówią

- pewnych negatywnych luster nie da się uniknąć - np. autorytety, albo taka krytyka, która jest tak intensywna i głośna, że nie da się jej uniknąć

- jeśli coś wpływa na to, co o sobie myślę, to wpływa też na zachowanie (komunikat „jesteś grzeczny” - i jestem grzeczny)

ZŁA KOMUNIKACJA I ODBIÓR

- emocje wpływają na to, jak odbieram

- nastawienie, bo coś o kimś słyszałam

- interpretacja komunikatu - czy rozumiem znaczenie - jesteś indyferentna [obojętna]

- sito selekcyjne przecedza info - nie ufam

- kontekst sytuacyjny - jak idę do biura szefa (to zawsze na opierdol)

Inni ludzie służą nam do porównań samego siebie

Grupa odniesienia - nasza samowiedza jest zmienna, zależy do kogo się porównuję

Mead - myślimy o sobie to, co myślą o nas inni ludzie

*zgodność między tym, co myślą inni o nas, a to co my myślimy o sobie - jest niewielka

*to, co człowiek myśli o sobie zależy od tego, jak postrzega opinie na swój temat

JA ODZWIERCIEDLONE - spostrzeganie siebie oczami innych ludzi i włączanie ich opinii do własnego pojęcia Ja (Coley, Mecd)

- przyjmowanie ocen innych ludzi oznacza zrozumienie tego, że mogą oni spostrzegać rzeczywistość inaczej niż Ty i że ich spostrzeganie Ciebie jest różne od Twojego

TEORIA PORÓWNAŃ SPOŁECZNYCH

Festinger - poznajemy swoje własne zdolności i postawy poprzez porównywanie się z innymi

- mamy większą skłonność do porównywania się z ludźmi podobnymi - mam większe poczucie komfortu i bezpieczeństwa - jeśli się nie różnię, to wszystko ze mną ok.
-> porównania z innymi dają mało informacji o samym sobie

Kim na pewno nie jestem? Porównania z innymi

PORÓWNANIA W GÓRĘ - z lepszymi ode mnie motywacja do bycia lepszym

PORÓWNAIA W DÓŁ - z gorszymi od nas poprawienie samooceny

Porównywanie - szukanie podobieństw i różnic; to jak wypadnie porównanie w dużym stopniu zależy od tego czego szukam i na czym mi zależy; zależy też od najbardziej widocznej cechy - zależy od kontekstów

EFEKT ASYMETRII PODOBIEŃSTWA

A -> B (ma znaczenie kierunek porównania) B -> A

A jest figurą, która rzutuje na cechy B (tło); cechy A są dominujące

Bardziej podobny jest obiekt mniej znaczący do znaczącego (syn do ojca, a nie ojciec do syna).

2. introspekcja, autorefleksja

INTROSPEKCJA - proces, w którym człowiek spogląda w swoje wnętrze i bada swoje myśli, uczucia, motywy

- ludzie nie korzystają z introspekcji tak często, jak można by sądzić - poświęcając mało czasu na myślenie o sobie

- nawet, gdy to robią, to przyczyny ich zachowań i odczuć mogą być ukryte przed ich świadomością

TEORIA SPOSTRZEGANIA SAMEGO SIEBIE (Bem)

AUTOATRYBUCJA - obserwowanie swoich zachowań i na ich podstawie dochodzą motywacje, przyczyny (jeśli przypominasz sobie, że często kupujesz lody waniliowe - postrzegasz się jako ich miłośnik)

- nie zawsze prawidłowo odnajdujemy przyczyny zachowania

- wytłumaczenia zależą kulturowo - w Polsce ciśnienie szczególnie, gdy nie znamy odp.

- rozpoznanie własnych emocji

HIPOTEZA MIMICZNEGO SPRZĘŻENIA ZWROTNEGO - własny wyraz mimiczny może determinować emocję, która jest doświadczana (ludzie postrzegali rysunki, jako bardziej zabawne, gdy trzymali pióro w zębach, bo zmuszało ich to do uśmiechania się podczas oglądania - Fritz Strack)

DWUCZYNNIKOWA TEORIA EMOCJI Schachtera - doznanie emocji jest rezultatem dwufazowego procesu spostrzegania siebie - najpierw ludzie doświadczają pobudzenia fizjologicznego, a następnie poszukują dla niego odpowiedniego wyjaśnienia

Cz. I - rozpoznanie, że jesteśmy w stanie pobudzenia fizjologicznego

Cz. II - sytuacja, w jakiej się to dzieje

Mam pobudzenie -> jestem na pogrzebie -> jest mi smutno

Mam pobudzenie -> jestem w cyrku -> jest mi wesoło

Możemy dokonać błędnego skojarzenia cz. I i cz. II, a zatem błędnie rozpoznać własne emocje.

- jeżeli ludzie doświadczają bardzo silnego pobudzenia - zwykle reagują negatywnie, bo związane z nim doznania cielesne są negatywne - czują się zbyt źle

- wskazówka (etykieta) nasuwana przez sytuację musi się pojawić, zanim doświadczysz pobudzenia (najpierw fajna laska -> potem skurcz żołądka - nie odwrotnie)

- na skutek trudności w określeniu dokładnych przyczyn pobudzenia niekiedy formułujemy fałszywe emocje - zbyt dużo czynników nazbiera się w ciągu dnia i kumulujemy pobudzenie (zastanów się głęboko, zanim zakochasz się z niewłaściwych powodów)

SCHEMAT JA - struktura, gdzie umieszczona jest nasza wiedza o sobie; mamy tu cechy, które uważamy za wyjątkowe u siebie, co nas odróżnia (w kulturze zachodniej!)

- ja kolektywne - ja w społeczeństwie

- oparte na naszych przeszłych doświadczeniach, zorganizowane struktury wiedzy o nas samych, które pomagają nam zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć własne zachowanie

Złudzeniem jest to, że znamy samych siebie. Kim jestem? Bywam taki w takiej sytuacji, a taki w innej, a w nowej nie wiem, jaki będę.

Wiedza, że ja to ja - pamięć o przeszłości i projekcja siebie w przyszłości

- te same zdarzenia mogą być różnie interpretowane przez ludzi (zależy od schematów)

William James

Ja „poznawane” - myśli i przekonania dotyczące nas samych - pojęcie Ja - książka

Ja „poznające - aktywny odbiorca informacji, które je przetwarza - świadomość - czytelnik

łączą się tworząc

spójne poczucie tożsamości

pojęcie JA - zawartość naszego JA, czyli spostrzegane przez nas nasze własne myśli, przekonania i cechy osobowości

• znaczenie relacji społecznych -> niektóre strony Ja uwidaczniają się wyraźniej w jednej grupie ludzi, a inne w innej

Rozwój poczucia ja wymaga zdania sobie sprawy z tego, że jest się poznającym i że istnieje coś, co ma być poznane.

*Lewis, Brookes - rozpoznanie siebie i zalążki pojęcia JA rozwijają się stopniowo (u dziecka od ok. 2 r. ż.)

* początkowo pojęcie JA ma charakter konkretny, odnoszący się do wyrazistych, łatwych do zaobserwowania cech (wiek, płeć, sąsiedztwo, hobby) - później kładzie nacisk na stany psychiczne i na to, jak oceniają nas inni ludzie

Ja FENOMENOLOGICZNE - uświadamiany w danej chwili fragment wersji JA (oświetlone w danej chwili przez reflektor)

EFEKT ODNIESIENIA DO JA - polega na lepszym zapamiętywaniu informacji odnoszących się do własnej osoby, niż do innych osób

EFEKT COCTAIL-PARTY - polega na tym, że informacje dotyczące nas samych łatwiej do nas docierają nawet w warunkach pochłonięcia uwagi czymś innym (słyszymy własne imię w szumie rozmów na imprezie)

AUTOSCHEMATY (Hazel Markus)

Obszary Ja, w zakresie których ma się dobrze sprecyzowane poglądy i bogatą wiedzę o sobie.

*wykształcamy je w ważnych dla nas dziedzinach, bo odróżniają nas od innych, definiują nasze wartości i dotyczą podejmowanych aktywności (np. autoschemat kobiecości, osoby pomocnej, studentki, osoby niezależnej)

Osoby posiadające autoschemat w jakiejś dziedzinie:

1. częściej oceniają nadchodzące informacje z uwagi na ich istotność dla danej dziedziny (więcej info traktują, jako dotyczące kobiecości)

2. łatwiej przetwarzają info o sobie w tej dziedzinie (szybciej dokonują samoopisu)

3. lepiej zapamiętują informacje o sobie z tej dziedziny

4. częściej dokonują przewidywań własnych zachowań w tej dziedzinie

5. przejawiają większy opór wobec info niezgodnych z już posiadanymi na własny temat w danej dziedzinie

JA (Tory Higgins)

REALNE - rzeczywiste info na swój temat - tu i teraz

IDEALNE - to, jaki człowiek chciałby być -pragnienia, nadzieje, aspiracje -zawiera treści związane ze sprawczością

POWINNOŚCIOWE - to, jaki człowiek swoim zdaniem powinien być - przekonania o obowiązkach, powinnościach, obligacjach, - zawiera treści moralne (wartości i normy)

FUNDAMENTALNE MOTYWY TEGO, JAK CZŁOWIEK SPOSTRZEGA ŚWIAT:

1. potrzeba właściwego rozeznania (trafności) - tworzenie trafnego obrazu rzeczywistości skłania nas do wnioskowania o sobie, wynika z teorii atrybucji - chcemy logicznie interpretować siebie samych i świat

2. pragnienie podtrzymania samooceny - potrzeba postrzegania siebie jako przyzwoitego i postępującego moralnie; po wyrządzeniu komuś krzywdy bardziej go nie lubimy, po wyświadczeniu przysługi - bardziej lubimy; wierzymy w swoje kłamstwa -> tak unikamy poczucia, że jesteśmy głupi i nieludzcy

MOTYWY ZWIĄZANE Z JA

1. AUTOWALORYZACJA - dążenie do obrony, podtrzymania lub nasilenia dobrego mniemania o sobie (by ja było pozytywne) - konsekwentna skłonność do formułowania pochlebnych sądów na swój temat

2. AUTOWERYFIKACJA - dążenie do zgodności między istniejącymi przekonaniami o sobie, a nowo nadchodzącymi informacjami na własny temat

3. SAMOPOZNANIE - dążenie do pozyskania prawdziwej i dokładnej informacji na swój temt

4. SAMONAPRAWA - dążę nie do rzeczywistego poprawienia własnych cech, umiejętności, stanu zdrowia, dobrostany - poszukuję info, która pozwoli zmienić siebie, niż podnieść o sobie mniemanie, zweryfikować ją lub poznać siebie

DOŚWIADCZENIE DYSONANSU -> gdy ludzie postępują w sposób niezgodny z własnymi przekonaniami, postawami, to tracą równowagę wewnętrzną i stają się pobudzeni oraz modyfikują swoje postawy, by się uwolnić od nieprzyjemnego uczucia

POMNIEJSZANIE -> niedocenianie wpływu jednej przyczyny naszego zachowania, kiedy inna przyczyna jest szczególnie wyrazista i łatwo dostrzegalna

• kiedy ludzie mają świadomość, że ich zachowanie spowodowane jest jakimś czynnikiem zewnętrznym - nie przyjmują założenia, iż odzwierciedla ono ich wewnętrzne uczucia (robię to dla kasy, a nie dlatego, że lubię)

FLOW - Csikszentmihalyi

• ogniskuje się uwagę na zadaniu,

• blokuje odbiór innych bodźców,

• bez reszty się koncentruje,

• ma się poczucie własnej sprawczości,

• nie przejmuje się jakością działania

• informacja zwrotna jest jasna i jednoznaczna

• doświadcza się braku samoświadomości

EFEKT NADMIERNEGO UZASADNIANIA - spostrzeganie swojego działania, jako wywołanego przekonującymi zewnętrznymi czynnikami i niedocenianiu wagi czynników wewnętrznych

1. nagrody prowadza do zmniejszenia zainteresowania tylko wtedy, gdy początkowo było ono duże

2. warto dawać nagrody, gdy nie istnieje pierwotne zainteresowanie lub gdy jest małe

V. Autoprezentacja: cele i motywy autoprezentacyjne, świadomość autoprezentacji, autoprezentacja jako manipulacja

AUTOPREZENTACJA - próba zakomunikowania poprzez nasze wypowiedzi, zachowania niewerbalne i działania, kim jesteśmy albo za kogo chcielibyśmy być uważani przez innych;

- wrażenie jakie robimy na innych po to, by osiągnąć własne cele

- chęć kontrolowania tego, jak wyglądamy w swoich własnych oczach, jak się czuję we własnej skórze (głęboko uwarunkowana potrzeba psychologiczna - pierwotne procesy dostosowania się do grupy)

Nieświadomość autoprezentacyjna:

- sen

- wysokie, intensywne emocje

- używki

- silny ból

- utrata przytomności, świadomości

Hiperświadomość autoprezentacyjna - wystąpienia publiczne - często prorokuje, że jak się staramy, to nic nam z tego nie wychodzi

Po środku - sytuacje codziennego funkcjonowania - stand by - jeden bodziec i się włącza autoprezentacja - spojrzenie w lustro

Ludzie mniej więcej wiedzą, jak postrzegają ich inni ludzie - gorzej, gdy chodzi o konkretną osobę.

Strategie autoprezentacyjne:

* WERBALNE

- mówienie o sobie - teoretycznie najprostsze - nie używamy, opowiadamy o sytuacjach, które świadczą o tym, jacy jesteśmy

- język - sposób formułowania wypowiedzi

- wygłaszanie opinii - szczególnie wobec kwestii drażliwych

- autoatrybucja - zrobiłam to, ponieważ…; publiczne mówienie o swoich motywach, czyja zasługa

- udawanie, że pamiętamy/zapominamy

- udawanie rozumiem/nie rozumiem

* Z OTOCZENIA - gadżety - autoprezentacyjne dekoracje

- samochód, zegarek, dom, zwierzęta, hobby, sport, restauracje, urlopy

* KIM SIĘ OTACZAMY

- znajomość ze sławami/lub nie

- rodzina

- dzieci!

* NIEWERBALNA - po całości - w kontekście - częściej nie kontrolujemy od dołu

- twarz -> usta i brwi!

- prawidłowo odczytujemy 7-8 emocji

- kontakt wzrokowy (powiększone źrenice)

- gestykulacja - ruszanie rękami w czasie mówienia -> kultura, osobowość, wiek

- gesty - rodzaj ruchu będącego symbolem - kulturowo!

- postawa, sylwetka (jak nie widać oczu, zanika poziom emocjonalności -> ochroniarze)

- dotyk - kulturowo - kogo, gdzie, kiedy, jak

Od czego zależy autoprezentacja? Czynniki

- od celu

- od partnera interakcji - upodabniamy się

- normy społeczne - savoir vivre

- konsekwencja w roli prezentowanej komuś

- role społeczne ->>>> problemem może być zbytnie związanie z rolą - zboczenie zawodowe

->>>>>> problem, gdy audytorium różnych ról jest w tym samym momencie
(co wybierać?)

* Jeśli grana rola jest nagradzana i powtarzana - to może przejść w głębszą strukturę Ja i tacy się stajemy, wierzymy w to, co było kłamstwem

* gorzej, jeśli gramy rolę, która nam nie pasuje i nie potrafimy z niej wyjść

Nasilona autoprezentacja występuje, gdy:

- im silniej wierzymy, że sposób postrzegania nas przez innych ludzi decyduje o osiąganiu naszych celów - gdy ma charakter publiczny, gdy inni ludzie kontrolują możliwość osiągania przez nas celów

- im bardziej zależy nam na celu kontrolowanym przez innych

- im bardziej zależy nam na aprobacie innych

- im większa rozbieżność między pożądanym a rzeczywistym obrazem naszej osoby, jaki mają inni (publiczna porażka)

- u osób o dużej skłonności do obserwacyjnej kontroli zachowania i samoświadomości publicznej (nawykowej skłonności do myślenia, co myślą inni)

KIEROWANIE WRAŻENIEM - świadome bądź nieświadome aranżowanie starannie skonstruowanej prezentacji Ja, która wytworzy u innych określone wrażenie, zgodne z naszymi celami czy potrzebami w interakcji społecznej

INGRACJACJA - proces polegający na tym, że ludzie schlebiają jakiejś osobie, często o wyższym statusie, wychwalają ją i w ogóle próbują wzbudzić w niej sympatię do siebie

- świadome stosowanie technik manipulacyjnych w celu wywołania sympatii u partnera komunikacji (Jones)

Techniki ingracjacji:

1. zachowania konformistyczne - działania polegające na mówieniu „całkowicie się z Tobą zgadzam”, „masz rację”;

- zgadzamy się w zasadniczych kwestiach, a nie zgadzamy w małoważnych sprawach i nie za często

- dajemy się przekonać, a nie zgadzać od razu - wtedy zgoda jest bardziej cenna

- lepiej działa z góry do dołu - status partnera (ew. równy)

2) podnoszenie wartości partnera interakcji - chwalenie

- nie tylko wygląd (niebezpieczne; kompleksy) ale ZACHOWANIE (b. wiarygodne)

- dobrze jest publicznie

- nie za wszystko, nie zawsze, chwalimy od razu (z ludźmi jak z psami)

3) autoprezentacja pozytywna - chwalimy sami siebie, ale tak żeby partner interakcji nas polubił

- ciężko w Polsce

- opowiadamy o zachowaniach, które świadczą o tym, że jesteśmy fajni

- przydatne w sformalizowanych warunkach, starając się o pracę

- nie mówi się o cechach, tylko o działaniach

- przyznać się do drobnych wad

4) autoprezentacja negatywna - podwyższanie samooceny partnera interakcji przez mówienie „nie umiem”, „nie potrafię”

- twoja depresja, przy mojej depresji, to nic

- robienie z siebie sieroty

- podbijanie stereotypów damsko-męskich

- nie przekraczać roli stereotypowej!

** nie umiemy mówić komplementów i na nie odpowiadać**

Sytuacje, w których stosujemy fałszywą autoprezentację:

- gdy chcemy coś załatwić - lepsza realizacja naszych celów

- gdy jesteśmy w nieznanym towarzystwie

- czynniki osobowościowe - możemy być bardziej skłonni do tego, lub mamy :

osobowość makiaweliczną - osoba szczególnie skłonna i uzdolniona w manipulowaniu ludźmi, skrajny pragmatyk - to, co dobre dla mnie, jest po prostu dobre, wszystkie chwyty dozwolone, nie ma wartości, skrupułów

osoby makiaweliczne najskuteczniejsze są wtedy, gdy:

- kontakt jest twarzą w twarz, bezpośrednio

- w nieprecyzyjnych sytuacjach, gdzie są niejasne reguły gry

- gdy parter ma podwyższoną reaktywność emocjonalną - gdy łatwo go rozhuśtać - rozzłościć lub rozczulić

PROMOWANIE SIEBIE - proces polegający na tym, że ludzie próbują wywrzeć pozytywne wrażenie na innych, opisując własne talenty i manifestując swoją wiedzę

- jeśli słuchacze znają Twoje słabe strony, należy o nich uczciwie wspomnieć i dopiero potem przejść do swoich zalet

PŁAWIENIE SIĘ W CUDZEJ CHWALE - dążenie do poprawienia własnego wizerunku przez wiązanie się z ludźmi, którzy odnieśli sukces lub są sławni

- możesz imponować innym, bo znasz imponujących ludzi

- „my” wygraliśmy, ale „oni” przegrali

KREOWANIE USPRAWIEDLIWIEŃ DLA MOŻLIWEJ PORAŻKI - tworzenie utrudnień i wymyślanie usprawiedliwień dla samego siebie, żeby w wypadku niepowodzenia dysponować gotowym wytłumaczeniem

- kreowanie ewentualnych niepowodzeń, zanim one nastąpią

- tworzenie utrudnień zmniejszających prawdopodobieństwo sukcesu (alkohol, zmniejszony wysiłek w zadanie, brak treningu)

- tworzenie usprawiedliwień na wypadek porażki (złe samopoczucie, zrzucanie winy na nieśmiałość, pech) - ma zły wpływ na zaangażowanie w zadanie i może być przyczyną tego, czego się boimy

AUTOAFIRMACJA - potwierdzenie integralności, czyli ogólnej wartości własnej osoby jako kogoś dobrze przystosowanego i moralnego, więc sprawczego, dobrego, wewnętrznie spójnego, zdolnego do dokonywania wolnych wyborów, sprawowania kontroli nad ważnymi zdarzeniami

OBRONNE TAKTYKI AUTOPREZENTACJI - zachowania ukierunkowane na ochronę, utrzymanie lub obronę zaatakowanej lub zagrożonej tożsamości i wartości naszej osoby - motywowane uniknięciem porażki autoprezentacyjnej - u osób o niskiej samoocenie

a) SAMOUTRUDNIANIE angażowanie się w działania, które obniżają szansę sukcesu, ale zwalniają z osobistej odpowiedzialności za porażkę, a w dodatku nasilają osobistą chwałę w przypadku sukcesu - student przed egzaminem idzie na imprezę (powodem oblania jest kac, a nie niewiedza) *przejawia się w zachowaniach: - społecznie pożądanych - pomaganie innym - zrobię to za Ciebie, tylko żeby się nie uczyć - autodestrukcyjnych - uzależnienia *występuje w sytuacjach: - zagrożenia poczucia własnej wartości - w warunkach niepewności wyników *przyjmuje postaci: - zaniechanie wysiłku w przygotowanie/wykonanie - wyboru zbyt trudnego zadania - wyboru nieodpowiedniego partnera - pomaganie rywalowi w zwycięstwie Wiąże się z zachowaniami oraz odczuwaniem i demonstrowaniem własnych słabości. Przejawia się w sposobie postrzegania i interpretacji sytuacji - widzenie zadań jako trudnych, a warunków jako niesprzyjających. LĘK PRZEDEGZAMINACYJNY - uczyłem się, ale tak się boję, że nic nie pamiętam HIPOCHONDRIA - skłonność do nasilonego odczuwania dolegliwości somatycznych, których nie da się wykryć za pomocą metod medycznych

b) SUPLIKACJA prezentowanie własnej bezradności w nadziei uzyskania pomocy od innych, dzięki odwołaniu się do normy odpowiedzialności społecznej nakazującej pomagać tym, których losy od nas zależą - zasadza się na kontraście (bezradna kobieta u mechanika powoduje, że czuje się on jak wybitny specjalista - powoduje zwolnienie odpowiedzialności za wynik osoby, która to stosuje

c) WYMÓWKA zaprzeczenie intencji wyrządzenia szkody i/lub przekonywanie, że nie miało się kontroli nad przebiegiem zachowania, które szkodę wyrządziło (redukowanie odpowiedzialności) -„to nie moja wina” -okoliczności łagodzące - przekonanie o własnej ignorancji (nieznajomość przepisów) *odwołanie się do alkoholu, jako sprawcy zachowania - nigdy nie działa u kobiet

d) USPRAWIEDLIWIENIA akceptowanie własnej odpowiedzialności przy jednoczesnych próbach redefinicji czynu jako mało szkodliwego lub dotyczącego w istocie czegoś innego, niż szkoda - zaprzeczenie szkodliwości czynu (mit o przyjemności kobiet z gwałtu, oszukiwanie na egzaminie) - zaprzeczenie krzywdzie ofiary lub przekonywanie, że w istocie zasłużyła sobie na swój los - odwoływanie się do powszechności postępku - usprawiedliwienia porównawcze (wszyscy kradną, po mnie będą gorsi) - redefinicja czynu, jako dotyczącego nie tyle szkód, ile spełniania rozkazów (ktoś musi robić brudną robotę), czy lojalności w stosunku do przyjaciół lub formy

e) PRZEPROSINY akceptowanie własnej odpowiedzialności za szkodę, pokazanie żalu, kompensowanie szkody ofierze - często trudne do wykonania, ale najskuteczniejsze do przywracania dobrego wizerunku *sprawca skruszony sam siebie karze

ASERTYWNO - ZDOBYWCZE TAKTYKI AUTOPREZENTACJI - zachowania ukierunkowane na zbudowanie, pozyskanie, utrwalenie jakiejś nowej tożsamości naszej osoby - motywowane pragnieniem osiągnięcia sukcesu autoprezentacyjnego - u osób o wysokiej samoocenie

a) INGRACJACJA wkradanie się w cudze łaski, pozyskiwanie sympatii przez: - prezentowanie własnych, niekoniecznie istniejących cech wzbudzających sympatię, - schlebianie innym i prawienie im komplementów (skuteczne jest używanie pośredników do przekazywania - ludzie wierzą w podsłuchane pochlebstwo, lub przekazane przez kogoś) - konformizm - prezentowanie podobnych opinii - wyrządzanie przysług DYLEMAT LIZUSA - gdy ktoś wie, że nam zależy i wątpi w szczerość zabiegów autoprezentacyjnych Rozw: -sprzeczne opinie, nie zgadzanie się - komplementy za pośrednictwem

b) AUTOPROMOCJA przedstawianie siebie, jako osoby kompetentnej, podkreślanie, że nasze dokonania są większe niż się wydaje, nadto osiągalne, pomimo poważnych przeszkód itd. DYLEMAT SKROMNOŚCI - więcej sympatii u innych wzbudza pomniejszanie własnych sukcesów, niż chwalenie się, ale z drugiej strony można to potraktować dosłownie i myśleć, że sukcesy są małe, a my mamy niską samoocenę Rozw: - skromność jest skuteczna po fakcie - umiarkowana skromność jest bardziej pożądana od krańcowej, bo druga może sprawiać wrażenie nonszalancji - skromność jest skuteczna tylko, gdy audytorium i tak wie, że wypadliśmy dobrze - wskazywanie, że się odniosło sukces, przy jednoczesnym pomniejszaniu jego znaczenia może przynieść odwrotny efekt DYLEMAT AUTENTYCZNOŚCI - im bardziej pożądany jest w oczach innych obraz naszej osoby, tym bardziej odbiega on od naszych przekonań na swój temat Rozw: - przedstawianie siebie w sposób autentyczny (jako osoby odbiegającej od tego, co pożądane) - ale na początku interakcji, by potem nie było podejrzeń o ukrywanie czegoś - przedstawienie siebie z ominięciem niebezpiecznych tematów - przedstawienie siebie w sposób kłamliwy, ale zgodny z oczekiwanym wizerunkiem (skłonność rośnie, gdy uważamy, że jest to dla nas b. korzystne, że nikomu nie robimy krzywdy i nikt tego nie wykryje; też u makiawelistów)

c) AUTOPROMOCJA PRZEZ SKOJARZENIE kojarzenie własnej osoby z pozytywnymi zdarzeniami lub osobami - ludzie starają się być bliżej cudzego sukcesu i obiektów pozytywnych, ale tez mają skłonność upozytywnienia osób lub obiektów, z którymi są związani - rośnie w warunkach zagrożenia poczucia własnej wartości, maleje w warunkach podbudowania samooceny - u osób o niskiej samoocenie i zewnętrznym poczuciu kontroli

d) ŚWIECENIE PRZYKŁADEM przedstawianie siebie jako osoby moralnej - wymaga czynów i konsekwencji - we wnioskowaniu o cechach moralnych znacznie większą rolę odgrywają zachowania negatywne, niż pozytywne - we wnioskowaniu o cechach sprawnościowych - odwrotnie

e) ZASTRASZANIE przedstawianie siebie jako „tradycyjnego faceta”, osoby agresywnej, nieprzyjemnej, groźnej, która może narobić kłopotów i od której niczego nie można uzyskać - przez osoby na wyższych stanowiskach, z wyższą pozycją w hierarchii władzy (rodzice) - lub osoby na podporządkowanych pozycjach (dziecko - robienie scen)

AUTOPREZENTACJE TAKTYCZNE - nawykowe i zautomatyzowane przedstawianie własnej osoby audytorium, które jest obecne tu i teraz

- w sytuacjach codziennych, skryptowych (zrutynizowanych i przebiegających według tego samego schematu)

- mogą być wykonywane nieświadomie i stanowią ekspresję autentycznego Ja

*uśmiech na powitanie

AUTOPREZENTACJE STRATEGICZNE - mają charakter zabiegów przemyślanych i zaplanowanych z wyprzedzeniem czasowym, ukierunkowane na odległe efekty, czyli kształtowanie wizerunku naszej osoby, jaki tworzyć sobie będzie przysze audytorium

- bezlitosne smażenie się na słońcu, by potem „super” wyglądać jeszcze długo po wakacjach

VII. Postawy: definicje, funkcje, tworzenie się postaw, metody badań

WARTOŚCI - pojęcia lub przekonania o pożądanych stanach docelowych lub zachowaniach, które wykraczają poza specyficzne sytuacje, kierują wyborami i oceną zachowań i zdarzeń oraz są uporządkowane według względnej ważności

- abstrakcyjne cele i zasady rządzące ludzkim życiem, a także wartościowaniem świata

POSTAWA - względnie trwała struktura procesów poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań, w której wyraża się określony stosunek wobec danego obiektu

- odniesienie wobec czegoś

- jest zawsze czyjaś i zawsze skierowana na jakiś obiekt

- względnie trwała tendencja do pozytywnego lub negatywnego wartościowania jakiegoś obiektu

POZIOMY POSTAWY

1. poznawczy (sądy, opinie)

2. emocjonalny (odczucia)

3. behawioralny (zachowania)

WYMIARY POSTAW

1. znak postawy (+/-, pozytywny/negatywny)

2. siła znaku postawy (natężenie +/-, jak bardzo)

3. treść przedmiotowa postawy (czego postawa dotyczy, co jest jej treścią)

4. zakres postawy (wąski/szeroki, konkretna osoba/społeczeństwo)

5. złożoność postawy (na ile dobrze wykształcone są poziomy)

6. zwartość postawy (na ile 3 poziomy są ze sobą spójne i zgodne, czy ludzie zawsze robią to, co mówią, że zrobią)

Powody, że ludzie mówią coś innego, niż robią:

- nasze poglądy są inne, niż te mainstreamowe

- kłamiemy ze względu na własne cele

- konformizm

- czynniki sytuacyjne

- czy zarobimy

- role społeczne

- zmiana opinii w czasie

- konflikt postaw

- kaprys, samopoczucie

Soczewkowy model wyznaczników i konsekwencji postaw

WYZNACZNIKI KONSEKWENCJE

Postawa jest „soczewką” i pośredniczy między przeszłymi i bieżącymi doświadczeniami z danym obiektem lub rodzajem obiektów

FUNKCJE POSTAW

1. poznawcza (orientacyjna) - określony stosunek do jakiegoś obiektu pozwala zorientować się jaki on jest (pomimo nadmiaru lub niedoboru informacji), a także jakie są inne, powiązane z nim obiekty.

- pozwala orientować się co jest dobre, a co złe, porządkuje niezrozumiały i chaotyczny świat podziałów społecznych (podział na my-oni)

- dotyczy wszystkich postaw

- działa jak schemat poznawczy

- ZMIENNA

2. instrumentalna - obiekt jest dla nas pozytywny/negatywny dzięki temu, że pomaga/przeszkadza w realizacji ważnych dążeń

- pomaga zaspokajać potrzeby, osiągać cele

-ZMIENNA

3. ekspresji wartości - utrzymywanie i ujawnianie pewnych postaw sprawia nam satysfakcję, bo w ten sposób możemy wyrażać wiarę w cenione przez nas wartości, a więc wyrażać, kim sami w istocie jesteśmy

- MAŁO PODATNA NA ZMIANY

4. społeczno-adaptacyjna - utrzymywanie określonej postawy pomaga zaprezentować się innym ludziom w pozytywnym świetle i podtrzymać pożądane przez nas więzi społeczne

- zyskanie akceptacji

- ZMIENNA

5) obrony ego - pomaga wyznawcy postawy w utrzymaniu dobrego mniemania o sobie lub rozwiązaniu wewnętrznych konfliktów

- MAŁO PODATNA NA ZMIANY

DOSTĘPNOŚĆ P.

Wysoce dostępna -> uruchamia się automatycznie, nie trzeba się zastanawiać

Mniej dostępna -> przez brak wiedzy lub dlatego, że nigdy się nad tym nie zastanawiałeś

ZWATROŚĆ - mówimy, co robimy

Jeśli p. jest wysoce dostępna - jest też bardziej zwarta.

GENEZA POSTAW

1. JAKO REZULTAT PRZEKONAŃ

- założenie o postpoznawczości postawy - nasz stosunek emocjonalny do obiektu wynika ze świadomych przekonań o jego zaletach i wadach

Równanie Fishbeina

Postawa = subiektywne zdanie osoby o obiekcie + znak przekonań (+/) + ilość przekonań

- na podstawie znajomości siły przekonań i ich ocen cząstkowych można przewidzieć postawę wyznawcy wobec obiektu

2. JAKO REZULTAT EMOCJI

- mogą pojawiać się bez pośrednictwa przekonań - istotą p. jest skojarzenie obiektu z określoną reakcją uczuciową (coca cola - przyjemność)

- siła skojarzenia = siła postawy

- samo powtarzanie związku obiekt-ocena prowadzi do wzmocnienia postawy

- postawy ukształtowane w wyniku bezpośredniego kontaktu z ich obiektami cechują się większą siłą od postaw wykształconych na bazie informacji z drugiej ręki

*warunkowanie klasyczne*

Pojawienie się obiektu przed lub w towarzystwie dowolnej nagrody prowadzi do pozytywnej postawy wobec tego obiektu, podczas gdy pojawienie się tego samego obiektu przed lub w towarzystwie jakiegoś zdarzenia karzącego prowadzi do wykształcenia się postawy negatywnej

- bezpośrednie kształtowanie stosunku emocjonalnego do obiektu

- świadomość za co się jest karanym/nagradzanym nie wyklucza uczenia się i mu pomaga

- kiedy posiadamy jakąś wiedzę o obiekcie wpływa warunkowania klasycznego na zmianę postawy jest mniejszy, niż w przypadku, gdy nic nie wiemy o obiekcie

[ekspozycja podprogowa - poza świadomością, w czasie 0,009 sekundy)

- na podstawie nieświadomych skojarzeń nie lubimy ludzi poznanych w nieprzyjemnych warunkach, a większość reklam próbuje wytworzyć w potencjalnych klientach pozytywną postawę wobec produktu, wielokrotnie pokazując go razem z jakimś bodźcem warunkującym pozytywne emocje

*warunkowanie sprawcze*

Uczenie się znaczenia pierwotnie obojętnej reakcji dzięki temu, że po niej i zwykle z jej powodu pojawiają się pozytywne/negatywne dla jednostki zdarzenia

- zakres stosowalności jest ograniczony, bo wymaga indywidualnego kontaktu i stosownego zmieniania działań dysponenta nagród i kar

--- zjawisko SAMEJ EKSPOZYCJI --- im częściej jakiś obiekt jest eksponowany, tym bardziej jest lubiany - sama ekspozycja obiektu wystarcza więc do jego polubienia

- efekt ma źródło w tezie, że lubienie obiektu często spotykanego na źródło w jego znajomości - obiekty dobrze znane, po których nie spodziewamy się żadnych nieprzyjemnych niespodzianek, zapewniają pewien komfort psychiczny

- wzrost lubienia bodźców wskutek samej ich ekspozycji jest silniejszy w odniesieniu do bodźców eksponowanych podprogowo, niż bodźców eksponowanych wystarczająco długo, by je świadomie zapamiętać (reklamy - tak samo powtarzanie sloganów reklamowych, piosenki)

Żeby wystąpiło:

- obiekt musi być na wstępie neutralny, bądź przynajmniej nieawersyjny (częste spotykanie obiektu, który na początku wzbudza negatywne reakcje, tylko je nasila)

- nie może być eksponowany bez przerwy, bo prowadzi do znudzenia

- obiekty złożone bardziej zyskują na powtarzaniu ich ekspozycji, niż obiekty proste, przy których znudzenie następuje szybciej

- efekt ekspozycji jest najsilniejszy, gdy obiekt jest słabo znany, bo nie dysponujemy innymi, ważniejszymi przesłankami postawy

III. JAKO REZULTAT ZACHOWANIA

Jeżeli działania na rzecz obiektu zostaną nagrodzone - wykształca się pozytywna postawa o odwrotnie.

- zachowanie człowieka może wywierać silniejszy wpływ na jego postawy w obecności małych niż dużych nagród i kar (wzmocnienia małe działają lepiej niż duże)

Wyjaśnienia:

1. teoria dysonansu poznawczego- w warunkach dużych wzmocnień, zachowanie jest przez nie wyjaśnianie - w warunkach małych wzmocnień, zachowanie jest niewystarczająco uzasadnione - nie uzasadnia go własna opinia, ani zewnętrzny zysk/strata - zachowanie jest sprzeczne z osobistą postawą i człowiek stara się usunąć wynikający dysonans przez dostosowanie (pierwotnie odmiennej) postawy do zachowania, którego już nie można odwrócić

2. teoria atrybucji -> teoria autopercepcji postaw - uzasadnienie własnego postępowania (obserwowanie swojego zachowania, najpierw przyczyny zewnętrzne, potem wew.)

**wyjaśnia co się dzieje w sytuacji naduzasadnienia zachowania, gdy człowiek otrzymuje zewnętrzne nagrody za postępowanie zgodne z własnymi postawami i upodobaniami (gdzie dysonans nie występuje)

- badania Leppera - wzmocnienia mają różne znaczenie i uwypuklony aspekt kontroli lub kompetencji

*aspekt kontroli - nagroda prowokuje do wysiłku i działania mającego na celu jej uzyskanie - im większa nagroda, tym bardziej ujemny jej wpływ na lubienie danej czynności i dalszą ochotę do jej wykonywania

*aspekt kompetencji - nagroda jest informacją o przejawionym poziomie sprawności, umiejętności czy jakieś wyniku - im większa nagroda, tym bardziej dodatni jej wpływ na lubienie danej czynności i dalszą ochotę do jej wykonania

! ważne za co jest nagroda/kara

zachowanie jednostki wywołuje zgodne z nim postawy, gdy jest ono spostrzegane jako niewymuszone silnymi czynnikami zewnętrznymi

^^^Telewizja

- podstawowe treści nasilające oglądalność: przemoc, seks, władza, bogactwo, możliwość podglądania innych

- osoby oglądające TV ponad 4 godz. dziennie mają inne postawy i poglądy od osób oglądających ją poniżej 2 godz. dziennie. Ci pierwsi przekonani są m.in. o większej częstości przestępstw, są bardziej uprzedzeni do kobiet i mniejszości rasowych, przeceniają liczbę osób pracujących jako lekarze, policjanci, prawnicy, sportowcy, a także uważają naukę za bardziej niebezpieczną, zaś samych naukowców za ludzi dziwnych i niezrównoważonych

- ludzie sądzą, że TV nie wpływa na ich decyzje wyborcze, ale na decyzje innych tak, przede wszystkim przeciwników politycznych

*spostrzeganie wpływu mediów na kreowanie własnych i cudzych poglądów:
- rośnie, gdy intencja nadawcy uważana jest za negatywną, lub nadawca widziany jest jako niewiarygodny
- rośnie, gdy przekaz jest uważany za szkodliwy społecznie
- spada do zmiany znaku włącznie (siebie uważamy za bardziej uległych), gdy wpływ mediów uważany jest za dobroczynny
- rośnie wraz ze wzrostem poczucia własnych kompetencji w sprawie, której dotyczy przekaz

IV. przekazywane, jako wiedza przez wpływowych nadawców

Wpływowi nadawcy:

- rodzice, opiekunowie -> są pierwsi, są autorytete,w pierwszym okresie życia nie ma innego odniesienia, jest się związanym emocjonalnie i całkowicie zależnym,

- grupa rówieśnicza -> w okresie dorastania zwiększają się potrzeby afiliacyjne, maleje wpływ rodziców

- media

V. Własne doświadczenie

Generalizacja - pojedyncze doświadczenia z czymś są generalizowane; jeśli pozytywne - postawa pozytywna i odwrotnie (czasami wystarczy 1 doświadczenie, jeśli jest bardzo silne)

WPŁYW POSTAW NA PRZETWARZANIE INFORMACJI o obiektach, których dotyczą

1) SELEKTYWNOŚĆ poszukiwania informacji

*Hipoteza selektywnej ekspozycji*

by potwierdzić słuszność swoich poglądów aktywnie poszukujemy informacji zgodnych z postawami i unikamy dysonansu przez unikanie info sprzecznych z postawą

- w warunkach wymuszających bezstronność (publiczny charakter zachowania, gdy tłumaczymy je komuś) - zanika unikanie argumentów sprzecznych z postawą

- gdy sprawa jest mało ważna

- gdy uważamy, że łatwo poradzimy sobie z kontrargumentami

- gdy przygotowujemy się do zmiany własnego poglądu (rzucanie palenia)

2) TENDENCYJNOŚĆ spostrzeżeń i wniosków

- samo pojawienie się obiektu powoduje aktywizację reakcji uczuciowej, która wpływa na przetwarzanie nowych info o obiekcie i współwystępujących z nimi zdarzeń

- wpływ reakcji uczuciowej jest automatyczny, nieświadomy

- powoduje podbudowywanie i podtrzymywanie postawy

- intensywność obrony postawy i zwalczania kontrargumentów rośnie ze stopniem zaangażowania emocjonalnego

- argumenty zgodne z własną postawą przetwarzane są krócej i w sposób bardziej automatyczny

- argumenty sprzeczne poddawane są dłuższej analizie i krytyce przez celowe wydobywanie z pamięci info podtrzymujących początkową postawę

3) SELEKTYWNOŚĆ PAMIĘCI

Jest większa dla postaw mocno związanych z wyznawanymi wartościami (silniej bronione), a mniejsza dla postaw mocno związanych z bieżącymi celami jednostki (ich realizacja wymaga obiektywizmu z ocenie informacji)

- postawy wywołują wzrost pamięci związanych z nią info (zgodne i sprzeczne bardziej niż neutralne)

WPŁYW POSTAW NA ZACHOWANIE

Strategie (Wojciszke):

1. metodologiczna - dopasowanie postaw i zachowań

zgodność postaw z zachowaniem jest duża, ale wiele badań nie jest w stanie tego wykazać, bo posługują się pojedynczymi aktami behawioralnymi jako wskaźnikami zachowania, albo porównują szczegółowe zachowania z ogólnymi postawami

Rozw: - agregacja danych o zachowaniu (uśrednione/zsumowane dane o licznych aktach) i konkretyzacja mierzonej postawy (konkretniejsza jest postawa wobec działania skierowanego na obiekt, niż postawa wobec obiektu)

2. poszukiwania moderatorów zgodności - dodatkowych czynników, od których zgodność zależy

mogą wiązać się z cechami sytuacji, w której dochodzi do danego zachowania, z cechami samego zachowania, a także z cechami postawy

- własnością zachowania warunkującego jego zgodność z postawami jest znaczenie tego zachowania dla człowieka

Typy sytuacji (Robert Abelson):

- syt. indywiduujące - warunki umożliwiające zachowanie się zgodne z naszymi preferencjami, nakłaniające do myślenia o sobie lub o własnych poglądach i zachęcające do wykorzystywania płynących stąd wniosków w działaniu (autokoncentracja)

- syt. dezindywiduujące - warunki, w których następuje czasowe nasilenie identyfikacji jednostki z grupą, jej symbolami, wartościami, w takim stopniu, że własne wartości i opinie przestają regulować zachowanie jednostki (strajk)

- syt. skryptowe - warunki, które mniej lub bardziej automatycznie inicjują gotowy już ciąg działań, czyli skrypt, dobrze utrwalony i mniej więcej jednakowy dla wszystkich osób, które go posiadają (sytuacje ze sprecyzowanym scenariuszem wykluczającym demonstrację własnych postaw czy upodobań -> pogrzeb, egzamin)

3. poszukiwania mediatorów - procesów psychicznych, za pośrednictwem których postawy wpływają na zachowanie

1. kształtowanie sposobu postrzegania obiektu przez postawę - automatycznie

2. kształtowanie świadomych intencji zachowania się w określony sposób wobec obiektu - kontrolowane

Badanie postaw:

- obserwacja - aspekt behawioralny -> sprawdzenie, co deklarują, a co robią - - WADY: mało reprezentatywne, czasochłonne, nie wszystkie postawy da się zbadać

- ankieta - szybka, dużo ludzi, postawy bywają niezwarte

VIII. Zmiana postaw: nadawca, odbiorca, komunikat

Perswazja - wymiana argumentów, komunikacja obustronna (media, reklama, szkoła)

Propaganda - komunikat jednostronny, szersza skala, więcej manipulacji

Perswazja i propaganda odbywają się w warunkach perswazji wstępnej -> wszystko to, co do nas dociera (media, gazety) - kształtuje wstępny obraz rzeczywistości, nie musi to być świadome

Proces komunikacji:

- nadawca

- odbiorca

- przekaz

- kanał komunikacyjny

NADAWCA - mający zdolność zmiany naszej postawy

Skuteczny musi być WIARYGODNY

- kompetentny ekspert w swojej dziedzinie

- mówi coś, co jest sprzeczne z jego własnym interesem (obniżyć diety poselskie) - sprawia wrażenie, że robimy coś wbrew swoim interesom

- sprawia wrażenie, że nie chce czegoś „wcisnąć” - tylko w to wierzy i o tym mówi - odbiorcy są absolutnie pewni, że nie chce się na nich wpłynąć

- wygląd adekwatny do komunikatu, kompatybilny do treści

- granie dekoracją - przedmioty dookoła nadawcy, w tle odbiorcy (też ludzie)

- budzenie sympatii, atrakcyjność

KOMUNIKAT

- argumentacja jednostronna (za/przeciw) - gdy do odbiorcy niekompetentnego, bez jakiejkolwiek wiedzy

- argumentacja dwustronna
- gdy odbiorca ma wiedzę - jak się nie powie czegoś przeciw, to spada wiarygodność

- to, co popieram na początku i końcu, kontrargumentuję w środku - efekt
rozcieńczenia

- komunikat emocjonalny - jest skuteczniejszy - uwaga na te wzbudzające lek, bo odbiorca mówi „nie chcę tego słyszeć” i ucieka

- komunikat wzbudzający lęk - musi być uzupełniony o receptę, jak tego uniknąć - recepta/instrukcja musi być prosta, dostępna do zastosowania

- komunikat sprawiający wrażenie racjonalnego - ale jest emocjonalny (reklamy kremów)

- zbieżność/rozbieżność przekazu -

- zbieżny, gdy komunikat nie odbiega za mocno od wstępnych poglądów odbiorcy

- rozbieżny -jest 180° różny od wstępnego poglądu odbiorcy - stosuje się gdy
nadawca jest silnym autorytetem, gdy sprawa nie jest silnie ważna

- nie domykać wnioskiem! - unikamy REAKTANCJI (Brehm) - reakcja na narzucenie wyboru, na naruszenie swobody wyboru ------> ludzie będą mieć przekonanie, że sami na to wpadli

EFEKT ZEIGARNIK - zadania niewykonane pamiętane są lepiej niż zadania wykonane; lepiej pamiętamy treści niedokończone, bez wniosków

- gdy wnioski mogą być różne - odbiorca ma mało wiedzy, lub komunikat jest trudny, długi, skomplikowany - podsumowanie wnioskiem jest sensowniejsze

- jeden wyrazisty, osobisty przykład, a nie tabele statystyczne

STRATEGIE PERSWAZJI

CENTRALNA - opiera się o logiczny, rzeczowy argument - racjonalność - odbiorca skoncentrowany (małe spotkania) może myśleć o argumentach

2) PERYFERYJNA - oparta o emocje, boczne cechy nadawcy (atrakcyjność, sympatia do niego, wygląd) - na dużych wiecach, gdy odbiorca jest zdekoncentrowany, nie ma szansy usłyszeć racjonalnych argumentów

ODBIORCA - podatny na perswazję

- niezdecydowany

- bez wiedzy w danej dziedzinie

- kontekst sytuacyjny -> zadowolony, w ciepłej, bezpiecznej atmosferze

- zaangażowany - stoję i klaszczę

- niska samoocena - (zazwyczaj jest średnia - wykres Gaussa)

ZAKAŻENIE EMOCJONALNE - szybkie rozprzestrzenianie się emocji lub zachowań w tłumie; np. wzrost liczby samobójstw wśród nastolatków można wyjaśnić nadaniem jednemu takiemu zdarzeniu dużego rozgłosu w mediach - rozgłos wywołuje falę kolejnych samobójstw.

To, że ktoś uważa, że jest odporny na perswazję, nie oznacza, że jest tak rzeczywiście.

38

PROCESY
PSYCHICZNE

ludzie mniej złożeni poznawczo (mają mniej schematów, czarne albo białe) mają skłonność do dokonywania atrybucji osobowościowej

- spóźnił się -> spóźnialski

- nie wie -> głupi

poczucie misji

Interpretacja tych emocji jest zdolnością międzykulturową, a nie wytworem kulturowego doświadczenia

na początku robisz coś,
bo lubisz

dostajesz
za to nagrodę (kasa)

i robisz to,
bo coś z tego masz

uzasadniasz działanie, że masz nagrodę, a nie, że lubisz to robić

gdy zabierają nagrodę

tracisz pierwotne zainteresowanie

nasze teorie postaw

Jeśli powstają rozbieżności:

- przeżywanie emocji o słabo zaznaczonym pobudzeniu, składających się na syndrom depresyjny

- smutek

- rozpaczanie

- apatia

(po porażce)

Jeśli powstają rozbieżności:

- powstaje syndrom „agitacji”

- wiązki emocjonalne o silnie zaznaczonym pobudzeniu

- niepokój

- strach

- poczucie winy

- wstyd

(po wykroczeniu moralnym

emocje

przekonania

zachowanie

reakcje emocjonalne

sądy, oceny, decyzje

działania

POSTAWA

---