POLITECHNIKA OPOLSKA

WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I INŻ. PRODUKCJI

”FORMY MONOPOLIZACJI RYNKU ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM KARTELI MIĘDZYNARODOWYCH”

OPOLE 2008

SPIS TREŚCI.

1. MONOPOLIZACJA GOSPODARKI

- konkurencja monopolistyczna

- oligopol

- monopol pełny

2. FORMY MONOPOLIZACJI RYNKU

• poole i ringi

• holding

• koncern

• konsorcjum

• konglomerat

• syndykat

• trust

• kartel

3. OPEC JAKO KARTEL MIĘDZYNARODOWY

4. USTAWY

- ustawa Shermana

- ustawa Claytona

- ustawa o Federalnej Komisji Handlu

5. BIBLIOGRAFIA

1.MONOPOLIZACJA GOSPODARKI

Monopolizacja gospodarki wiąże się z rozwojem techniki i technologii produkcji, który zwiększył możliwości produkcyjne, masową koncentrację produkcji.

Monopolizacja w gospodarce może mieć różne nasilenie (stopień monopolu). Są 3 stadia rozwojowe: konkurencja monopolistyczna, oligopol i monopol pełny.

Konkurencja monopolistyczna - 1. stadium. Na rynku jest wiele przedsiębiorstw sprzedających produkty, ale są to już przedsiębiorstwa zdobywające coraz pełniejszą rynkową tożsamość; są już identyfikowane przez nabywców, zaczynają mieć (markowi) widoczny wpływ na rynek, choć stosunkowo nieduży. Występuje nadal konkurencja cenowa i pewne symptomy niecenowej.

Oligopol - 2. stadium. Zdominowanie rynku przez kilka przedsiębiorstw, które opanowały dany segment (obszar rynku). Stadium początkowe - oligopol nieustabilizowany (trwa ostra walka o podział rynku, konkurencja pozacenowa ); rozwinięte - oligopol ustabilizowany (ustabilizowanie, w którym ukształtowany jest podział rynku, zanika konkurencja cenowa, pozostaje tylko pozacenowa).

Duopol - szczególny wariant struktury oligopolistycznej - zdominowanie rynku przez 2 przedsiębiorstwa, które podzieliły między sobą rynek.

Monopol pełny - 3.stadium. Na rynku jest tylko jeden sprzedawca produktów danego rodzaju. Z reguły występuje monopol naturalny (przedsiębiorstwo jest pierwszym i zarazem jedynym producentem danego produktu. Powstaje w następstwie praktycznego wykorzystania projektu nowego wyrobu), bądź monopol koncesjonowany (gdy państwo udziela koncesji na daną działalność na danym obszarze jednemu przedsiębiorstwu )

2.FORMY MONOPOLIZACJI RYNKU

Proces monopolizacji jest p. historycznym. Pierwsze monopole stanowiły reakcje przedsiębiorstwa na kryzysy nadprodukcji. Opierały się na dobrowolnych porozumieniach między przedsiębiorstwami. Konkurencję na czas kryzysu ograniczono lub całkiem zniesiono.

POOLE I RINGI

Przedsiębiorstwa tworzą poole lub ringi w celu zrealizowania konkretnego przedsięwzięcia i osiągnięcia korzyści ekonomicznych o charakterze monopolistycznym. Firmy wchodzące w skład poolu lub ringu ustalają np.: wspólna politykę cenowa, dzielą zadania produkcyjne oraz rynki zbytu.
Porozumienia tego typu są dość luźne i tymczasowe i po wykonaniu przedsięwzięcia ulegają rozwiązaniu.

HOLDING

Holding jest stosunkowo skomplikowana forma monopolizacji, pozwalającą na kontrolowanie znacznej ilości przedsiębiorstw. Holding jest przedsiębiorstwem ( najczęściej spółka akcyjna), które poprzez posiadane akcje innych przedsiębiorstw sprawuje kontrole nad nimi.

Holding może również powstać w wyniku kupowania akcji przedsiębiorstw na giełdzie. Najczęściej holdingi tworzą wielkie firmy przemysłowe lub finansowe ( banki) w celu kontrolowania przedsiębiorstw powiązanych z ich działalnością. Jednym z największych holdingów w skali

światowej jest General Motors.

RODZAJE HOLDINGÓW :

Według kryterium branżowo-obszarowego można wyróżnić następujące typy holdingów:

horyzontalny - obejmujący podmioty prowadzące działalność w tej samej dziedzinie,

wertykalny - grupujący jednostki pewien schemat gospodarczego powiązania (np. rafineria i podmioty prowadzące stacje benzynowe),

diagonalny-obejmujący podmioty należące do różnych gałęzi gospodarki.

Posługując się z kolei kryterium terytorialnego zasięgu struktury holdingowej, można wyróżnić holdingi:

1. krajowe - w którym podmiot kontrolujący, mający swą siedzibę w określonym kraju, nabywa udziały lub akcje w innych firmach, funkcjonujących jedynie na obszarze jego kraju;

2. zagraniczne - utworzone wprawdzie przez podmiot krajowy, ale obejmujący zagraniczne jednostki kontrolowane i funkcjonujący poza granicami danego kraju;

3. międzynarodowe - tworzone z reguły przez duże podmioty prawno-gospodarcze, przeważają w nim spółki akcyjne dysponujące z reguły dużym potencjałem gospodarczym, przedsiębiorstwa jednopodmiotowe oraz silne finansowo banki rozwijające działalność międzynarodową, jednocześnie liczba uczestników holdingu musi sięgać co najmniej trzech podmiotów, więc zaangażowane muszą być także co najmniej trzy kraje

Oprócz wymienionych kryteriów według Leopolda Steckiego wyróżniamy między innymi jeszcze holdingi:

1. kierownicze - ich organizacyjno-prawna i ekonomiczna istota polega na tym, że uczestnictwo podmiotu kontrolującego w jednostce zależnej wyraża się w przejęciu od niej funkcji kierowania jego przedsiębiorstwem, bankiem lub inną firmą;

2. finansowe - w których podmiot kontrolujący nabywa w jednostkach zależnych znaczne udziały kapitałowe lub określonej wartości akcje;

3. rodzinne - tworzone na ogół przez członków małej rodziny obejmującej małżonków i ich dzieci;

4. kapitałowe - oznaczające uczestnictwo podmiotu kontrolującego w jednostce zależnej poprzez objęcie udziału kapitałowy, np. przez nabycie akcji o znacznej wartości kapitałowej

FIRMY HOLDINGOWE FUNKCJONUJĄCE W POLSCE

* Grupa BOT S.A.

* Katowicki Holding Węglowy S.A.

* Kulczyk Holding S.A.

* Grupa Kapitałowa Kolporter

* Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz Spółka Akcyjna Holding

* KGHM Polska Miedź S.A

* Poland Pasador Holding

* Emperia Holding S.A.

* PCC SE

KONCERN

Koncern jest zespołem odrębnie działających przedsiębiorstw, należących jednak do wspólnego właściciela. Duże silne kapitałowo przedsiębiorstwo wykupuje akcje innych firm lub doprowadza do fuzji organizacyjnych uzyskując w ten sposób kontrole nad nimi. Poszczególne firmy wchodzące w skład koncernu działają samodzielnie w oparciu o rachunek ekonomiczny. Równocześnie jednak centrala koncernu ustanawia długofalowe strategie rozwoju przedsiębiorstw oraz zakreśla zasięgi rynków zbytu. Konkurencja miedzy przedsiębiorstwami koncernu zostaje zlikwidowana.
Cecha wielu koncernów są technologiczne powiązania pionowe przedsiębiorstw. Koncern samochodowy może obejmować przedsiębiorstwa związane z wytworzeniem samochodu tzn.: stalownie, przedsiębiorstwa przemysłu gumowego, elektrycznego firmy produkujące lakiery samochodowe, itp. W skład koncernów naftowych wchodzą firmy poszukiwania i wydobycia ropy naftowej, rafinerie, przedsiębiorstwa dystrybucji benzyn i oleju,stacje benzynowe itp.

PRZYKŁADOWE KONCERNY :

*Royal Dutch Shell

*BP

*Total

*Volkswagen

*Daimler

*Tesco

*Fiat

*Toyota

*Coca-Cola

KONSORCJUM

Konsorcjum to organizacja zrzeszająca kilka podmiotów gospodarczych na określony czas, w konkretnym celu. Konsorcja są tworzone najczęściej w przypadku bardzo dużych lub ryzykownych inwestycji.

Celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie w realizacji konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy, przekracza możliwości jednego podmiotu (np. budowa autostrady, lotniska, itp.).

KONSORCJA FUNKCJONUJĄCE W POLSCE

PricewaterhouseCoopers - firma świadcząca usługi audytorskie i doradztwa. W Polsce zatrudnia 1000 osób. Należy do tzw. wielkiej czwórki firm konsultingowych (oprócz Deloitte, Ernst & Young, KPMG).

Garrigues Polska - największa hiszpańska kancelaria prawnicza, założyciel międzynarodowej sieci kancelarii podatkowej Taxland. W Polsce zatrudnia 15 prawników.

APIA XXI - techniczne doradztwo przy inwestycjach infrastrukturalnych, wodno-kanalizacyjnych,

budownictwa i nowych technologii. Siedziba w Warszawie.

KPMG - jedna z największych firm na świecie, świadczących profesjonalne usługi (audyt, doradztwo finansowe, podatkowe). W 145 krajach zatrudnia 113 tysięcy osób (z tego 1200 pracuje w oddziale polskim).

MGGP SA - przedsiębiorstwo konsultingowe. Firma świadczy usługi geoinformacyjne oraz projektowo wdrożeniowe w zakresie infrastruktury technicznej. Siedziba w Warszawie.

Deloitte - usługi audytowe, konsultingowe, doradztwa finansowego, zarządzania ryzykiem. W Polsce działa od 1990 roku.

Mott MacDonald Ltd - międzynarodowa firma konsultingowa specjalizująca się w doradztwie, inżynierii transportowej i ochronie środowiska. Zatrudnia 11 tysięcy osób w 140 krajach, m.in. w Polsce. Siedziba w Southampton, Hampshire.

Aon Polska - broker ubezpieczeniowy, świadczy usługi doradcze. Zatrudnia 100 tysięcy osób w 140 krajach, w tym w Polsce.

EC Harris - usługi doradztwa w zakresie inwestycji budowlanych i strategii zarządzania nieruchomościami. W Polsce od 1990 roku.

DLA Piper Wiater - kancelaria prawna, specjalizuje się w obszarze prawa handlowego i międzynarodowej wymiany handlowej. Siedziba główna w Londynie.

DEPFA BANK - specjalizuje się w organizowaniu i udzielaniu finansowania długoterminowego dla sektora publicznego. Główna siedziba w Dublinie.

KONGLOMERAT

Konglomeraty zaczęły powstawać po drugiej wojnie światowej jako wyraz ekspansji dużych firm monopolistycznych i rozszerzenia ich tradycyjnych działalności na inne dziedziny produkcji i handlu. Monopol dominujący w danej dziedzinie produkcji zdobywa udziały w firmach z różnych
gałęzi zwłaszcza w tych, gdzie istnieje mniejsza koncentracja produkcji rynku zbytu.
Celem dywersyfikacji jest nie tylko osiąganie zysków z dodatkowych dziedzin, lecz również rozłożenie ryzyka na większą liczbę różnorodnych stref działania
Rozszerzanie działań monopolu na inne dziedziny może mieć także związek z unikaniem oskarżeń o praktyki monopolistyczne, które mogą się pojawiać wówczas,kiedy monopol koncentrowałby wszystkie swoje środki na rozwijaniu dotychczasowej, zmonopolizowanej w znaczącym stopniu dziedziny.
Przykładem konglomeratu jest działająca na polskim rynku firma amerykańska Procter and Gamble. Która zajmuje istotne miejsce nie tylko w produkcji artykułów sanitarnych dla kobiet
I dzieci ( ponad 60 % produkcji tych wyrobów), lecz również w produkcji past do zębów, proszków do prania., maszynek do golenia oraz kawy. Inna znana firma Pepsico, która w Polsce wykupiła dominujące udziały Wedla, wytwarza zarówno napoje chłodzące jak i sprzęt sportowy ( rakiet i piłki tenisowe, znane pod nazwą Wilson)

SYNDYKAT

Syndykat (zwany także wspólnotą interesów) - jedna z form wchodzenia przedsiębiorstw na rynki międzynarodowe. Jest to trwałe porozumienie przedsiębiorstw o porównywalnej wielkości, działających w tej samej branży i mających podobny stopień rozwoju. Pomimo umów prawnych regulujących stosunki pomiędzy przedsiębiorstwami tworzącymi syndykat, tak ekonomicznie jak i prawnie pozostają one niezależne. W przeciwieństwie do kartelu, firmy w niektórych aspektach (szczególnie sprzedaży) decydują się na wspólne interesy. Osiągnięte zyski i dochody zostają następnie podzielone.

TRUST

Trust stanowi jakościowo wyższą formę monopolizacji produkcji. Trust jest nowym przedsiębiorstwem, powstałym zamiast samodzielnie istniejących dotychczas firm. Akcjonariusze ( udziałowcy) poszczególnych przedsiębiorstw przekazują swoje udziały zarządowi trustu otrzymując w zamian certyfikaty trustowe. Przedsiębiorstwa wchodzące w skałd trustu tracą swa niezależność ekonomiczną i prawną. Trustem zarządza rada wykonawcza. Zyski wypracowane prze przedsiębiorstwa płyną do centralnej kasy trustu. Rada trustu dzieli osiągnięte zyski proporcjonalnie do udziałów poszczególnych firm w truście.

KARTEL

Kartele powstały w Niemczech na przełomie XIX i XX wieku. Umowy kartelowe dotyczą wspólnej polityki ustalania cen, podziału i rynków zbytu (wyznaczania kwot rynkowych) a także koordynacji planów inwestycyjnych przedsiębiorstw. W skład karteli mogą wchodzić przedsiębiorstwa krajowe, zagraniczne, a niekiedy instytucje rządowe poszczególnych krajów.

Zasadniczym celem umowy kartelowej jest ograniczenie wzajemnej konkurencji oraz podział osiąganych zysków monopolowych. Producenci wchodzący w skald kartelu wyznaczają odpowiednie kontyngenty produkcji dla każdego przedsiębiorstwa i równocześnie określają ceny sprzedaży. Podział zysków jest zazwyczaj funkcją przyznanych kontyngentów produkcyjnych lub rynkowych. Przedsiębiorstwa kartelu walczą nieustannie miedzy sobą o przydziały kontyngentów, o wielkości udziałów rynkowych oraz o podział wspólnie osiąganych zysków. Powstające konflikty prowadza w końcu do łamania ustaleń kartelowych przez niezadowolonych producentów. Z tej racji kartele są z natury forma niestabilna i po pewnym okresie funkcjonowania ulegają rozwiązaniu.

Tworzenie karteli pomiędzy przedsiębiorstwami jest nielegalne w Unii Europejskiej oraz w Stanach Zjednoczonych, jak również w wielu innych państwach świata.

Kartele w Unii Europejskiej są nielegalne na mocy artykułu 81 Traktatu Rzymskiego.

PRZYKŁADY :

1. KARTEL PRODUCENTÓW GUMY

W listopadzie 2006 roku Unia Europejska ukarała karą grzywny w wysokości 519 mln euro uczestników kartelowej zmowy cenowej na rynku produktów gumowych. Wg. inspektorów w 1996-2002 kartel sztucznie kontrolował ceny kauczuku syntetycznego, co wymiernie odbiło się na cenach opon. Obok największych europejskich koncernów ENI, SHELL karę zapłaci też czeski Unipetrol (należy do PKN Orlen) oraz Trade-Stomil. Kary nie zapłaci koncern Bayer, który doniósł o procederze i współpracował z unijną komisją ds.konkurencji (zob. leniency). Unia Europejska stosuje bardzo srogi system kar; zazwyczaj w takich sytuacjach nakłada karę 400 mln euro.

2. KARTEL PRODUCENTÓW WITAMIN

Pod koniec lat 90. Departament Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych rozpoczął śledztwo w sprawie utworzenia kartelu producentów witamin. W jego trakcie udowodniono, że uczestnicy kartelu byli w zmowie dotyczącej regulacji podaży oraz cen witamin dostarczanych do firm takich jak General Mills, Kellogg, Coca-Cola, Tyson Foods i Procter & Gamble. Efektem zmowy były zawyżone ceny wielu produktów codziennej konsumpcji. Proces doprowadził do wysokich kar finansowych dla uczestników kartelu oraz kar pozbawienia wolności dla osób organizujących kartel. Tylko w 1999 roku nałożono łączne kary w wysokości 850 milionów USD, w tym rekordową karę w wysokości 500 milionów USD na firmę Hoffmann-La Roche oraz 225 milionów USD na firmę BASF AG.

3. KARTEL MIĘDZYNARODOWY

O zmowę cenową, ustalanie warunków sprzedaży oraz podział rynku, a także wymianę poufnych informacji handlowych podejrzanych było również 11 spółek produkujących cement: Lafarge Cement, Grupa Ożarów, Ekocem, Górażdże Cement, Cemex, Cementownie: Rejowiec, Chełm, Nowiny, Warta, Nowa Huta oraz Odra. W wyniku największego w historii polskiego urzędu antymonopolowego przeszukania przeprowadzonego w maju 2006 roku we współpracy z Komendą Główną Policji zgromadzono olbrzymią ilość materiału dowodowego. Po jego przeanalizowaniu Prezes UOKiK pod koniec grudnia wszczął postępowanie antymonopolowe, które wykaże czy doszło do złamania prawa.
Nielegalne praktyki przedsiębiorców ograniczające konkurencję mają wpływ na poziom cen oraz jakość oferowanych konsumentom produktów i usług. Rozbicie pierwszego kartelu cementowego w Polsce spowodowało, że cena tego materiału budowlanego spadła z ok. 70 do ok. 20 złotych za tonę.

4. KARTEL SPOŻYWCZY

W 2005 r. Prezes UOKiK nałożył na Lesaffre Bio-Corporation - największego producenta drożdży na polskim rynku ponad 3 mln zł kary. Powodem było nielegalne porozumienie zawarte przez francuską spółkę z 45 hurtowniami, które zostały zobowiązane do zaopatrywania się wyłącznie u niej. Trwająca trzy lata praktyka dotknęła w szczególności konkurentów Lesaffre, którzy mieli utrudniony dostęp do działających na rynku dystrybutorów.
Wszczęte we wrześniu 2005 roku postępowanie wykazało, że w umowach zawieranych z dystrybutorami Lesaffre zastrzegł sobie wyłączność na dostarczanie drożdży. Za zakupy u konkurencji (nawet dokonane przez krewnych, wspólników czy osoby posiadające udziały w firmie dystrybutora) groziła kara w wysokości kilku tysięcy zł. Ponadto Lesaffre zastrzegł sobie prawo do dodatkowego odszkodowania w przypadku złamania powyższej klauzuli. Lojalność wobec producenta była premiowana - dystrybutor mógł liczyć na rabat do kilku proc. wartości towaru zamówionego w danym roku.

5. KARTEL SZYBOWY

Unia Europejska nałożyła rekordową karę w wysokości 1,3 miliarda euro na cztery firmy produkujące szkło do szyb samochodowych za stworzenie kartelu i ustalanie między sobą cen.
Kontrolerzy antymonopolowi twierdzą, że cztery ukarane firmy kontrolują 90 proc. produkcji szkła wykorzystywanego w europejskich samochodach. Rynek ten w 2003 roku był wart w 2 miliardy dolarów.
Komisarz Unii Europejskiej ds. konkurencji Neelie Kroes stwierdziła, że firmy te ustalały między sobą ceny przez pięć lat. Według niej grzywny nałożone na przedsiębiorstwa Asahi, Pilkington, Saint- Gobain i Soliver są tak wysokie, ponieważ europejski przemysł samochodowy musi odebrać twardą lekcję.

6. KARTEL BANANOWY

Komisja Europejska ukarała grzywną na łączną sumę 60,3 mln euro importerów bananów firmy Dole i Weichert za łamanie przepisów o konkurencji i utworzenie wraz z firmą Chiquita kartelu.
Firmy ustalały ceny bananów w ośmiu krajach należących do Unii Europejskiej: Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Niemczech, Luksemburgu, Holandii i Szwecji.
Amerykańska firma Dole musi zapłacić 45,6 mln euro kary, a niemiecko-amerykańska Weichert - 14,7 mln euro.

3. OPEC JAKO KARTEL MIĘDZYNARODOWY

OPEC jest organizacją zrzeszającą największych światowych eksporterów ropy naftowej. Impulsem do jej utworzenia była konieczność ochrony przed dyktatem naftowych koncernów. Dziś jednak wielu uznaje ją za kartel dążący do przejęcia kontroli nad światowym rynkiem ropy.

W latach 50-tych ceny na światowym rynku ropy kształtowane były przez wielkie koncerny naftowe. Największe zyski czerpało „Siedem Sióstr” - kartel siedmiu największych kompanii, skupiających większość wydobycia, rafinerii i dystrybucji (British Petroleum, Exxon, Gulf Oil, Mobil, Royal Dutch Shell, Standard Oil i Texaco).

OPEC (The Organization of the Petroleum Exporting Countries), czyli Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową jest organizacją zrzeszającą największych światowych eksporterów ropy naftowej. Została utworzona w trakcie trwającej od 10 do 14 września 1960 roku konferencji w Bagdadzie. Celem Organizacji jest:
· ochrona interesów i ujednolicenie strategii handlowych Państw Członkowskich,
· dążenie do zapewnienia równowagi między podażą a popytem oraz utrzymanie stabilnych cen ropy na rynku światowym.

Do OPEC należy obecnie 13 państw :

*Algieria (1969),

*Angola (2007),

*Arabia Saudyjska (1960),

*Ekwador (1973-1992 i ponownie od 24 października 2007),

*Irak (1960),

*Iran (1960),

*Katar (1961),

*Kuwejt (1960),

*Libia (1962),

*Nigeria (1971),

*Wenezuela (1960),

*Zjednoczone Emiraty Arabskie (1967),

Do OPEC należeli również:

Gabon (1975-1994)

Indonezja (1962-2008)

Egipt (wykluczony po podpisaniu traktatów w Camp David w 1978)

Organem wykonawczym jest Rada Gubernatorów i Komisja Ekonomiczna oraz Sekretariat z pochodzącym z Libii Abdullahem Salem el-Badri na czele. (od 1.01.07 r.)

Kraje wchodzące w skład OPEC.

Źródło : http://images.google.pl/images?gbv=2&&hl=pl&q=opec&&sa=N&start=180&ndsp=20

Logo OPEC.

Źródło : http://www.evworld.com/images/opec.jpg

Działalność OPEC :

W pierwszej dekadzie swojej działalności OPEC nie była zbytnio efektywna. Od 1958 do 1971 roku ceny ropy stale spadały. Za baryłkę ropy, która w 1958 roku kosztowała 10,88 dolarów, w 1970 roku płacono 7,36 dol. Dopiero w początku lat 70-tych zaczął się powolny wzrost cen ropy.
Do ich dramatycznego wzrostu doszło dopiero w 1973 roku, w czasie pierwszego kryzysu naftowego. 6 października 1973 w wyniku syryjsko - egipskiej agresji na Izrael rozpoczęła się wojna Jom Kippur. W czasie konfliktu państwa Europy Zachodniej oraz Stany Zjednoczone opowiedziały się po stronie Izraela. W odwecie kraje arabskie zrzeszone w OPEC postanowiły wstrzymać handel z tymi krajami. W tym samym czasie OPEC zdecydowała się na zmniejszenie wydobycia ropy, zmniejszając tym samym jej podaż i doprowadzając do gwałtownego wzrostu cen tego surowca.
W tym czasie cena ropy skoczyła z 8,69 do ponad 27,20 dolarów za baryłkę.
Drugi kryzys naftowy rozpoczął się w 1979 roku. Spowodowany był głównie gwałtownym spadkiem wydobycia, którego przyczyną była sytuacja polityczna na Bliskim i Środkowym Wschodzie - wkroczenie wojsk radzieckich do Afganistanu, rewolucja islamska w Iranie. Cena ropy gwałtownie wzrosła i w 1980 roku sięgnęła 70 dolarów za baryłkę, jednak, inaczej niż w czasie pierwszego kryzysu, nie był to stały wzrost i cena równie szybko zaczęła spadać. Dodatkowo, importerzy ropy postanowili ograniczyć do minimum zużycie tego surowca i zaczęli, przynajmniej częściowo, zaopatrywać się w ropę wydobywaną na Alasce i Morzu Północnym. Doprowadziło to spadku popytu i zmusiło państwa OPEC do zmniejszenia wydobycia, w wyniku czego ich zarobki wyraźnie spadły.
Od lat 90-tych cena ropy stale rośnie.

Tabela 1. Wykres cen ropy w okresie 01/2007 - 11/2008. Źródło : http://szczesniak.pl/ceny_ropy_Brent

OPEC chciałby wierzyć, że jest międzynarodową organizacją działającą na rzecz światowego pokoju rozwoju gospodarczego, niczym ONZ czy BŚ. Jest to jednak kartel, ponadto kartel działający jawnie. Pomimo iż kartele są nielegalne, OPEC jest nietykalny z racji swojego charakteru. Niemniej jednak mamy świadomość komercyjnego charakteru procesu ustalania cen - kraje OPECu dostają w końcu pieniądze za eksportowaną ropę - a ta podlega międzynarodowej jurysdykcji. Ta międzynarodowa organizacja, prawdopodobne jako jedyna na świecie, ma dla światowego mocarstwa jakim są USA, ogromne znaczenie. Bush podświadomie obawia się, iż klęska OPECu dałaby zbyt wielką przewagę decyzyjną Rosji w kwestii ustalania cen ropy. Z drugiej strony osłabiłaby również dwa niewygodne dla USA reżimy- Wenezuelski i Irański.

Od lat, dążąc do poprawy wizerunku Organizacja wyraża swoją chęć pomocy państwom rozwijającym się, podkreśla dbałość o ekologię. W 1975 roku OPEC powołała OFIE (Opec Fund for International Development) znany też jako Fundusz Specjalny (OPEC Special Fund), którego celem jest pomoc krajom rozwijającym się, a głównym źródłem finansowania są dobrowolne składki przekazywane przez Państwa Członkowskie.

4. USTAWY

W USA polityka antytrustowa oparta jest na trzech ustawach, które były i są poprawiane oraz modyfikowane poprzez decyzje sądów: Ustawie Shermana, Ustawie Claytona i Ustawie o Fedreralnej Komisji Handlu.

Ustawa Shermana

Ustawa Shermana została przyjęta w 1890 roku, po serii połączeń, jakie miały miejsce wśród wielkich korporacji. Zawiera ona dwa wyraźne postanowienia. Pierwsze, w części pierwszej Ustawy, która za nielegalne uznaje "każdą umowę, związek w formie trustu lub innej oraz porozumienie tajne w celu ograniczenia produkcji lub handlu pomiędzy stanami lub innymi państwami". Drugie, w części drugiej Ustawy, które stwierdza, że "każda osoba, która będzie działać monopolistycznie albo zawierać tajne porozumienia z inną osobą lub osobami w celu monopolizacji jakiejkolwiek części produkcji lub innymi państwami, winna będzie przestępstwa". Ujmując rzecz krótko - pierwsza część Ustawy zakazuje jakiejkolwiek formy współdziałania, która ogranicza konkurencję, a część druga zakazuje monopolizacji lub jakichkolwiek działań w celu uzyskania pozycji monopolu.

Ustawa Claytona

Ponieważ Ustawa Shermana nie precyzowała, czym są nieuczciwe i nieetyczne działania w biznesie i ponieważ sądy przyjmowały na ogół bardzo wąski pogląd na to, co stanowiło ograniczenie przemysłu i handlu, w roku 1914 Kongres przyjął nowe rozwiązanie prawne. Ustawa Claytona zawierała listę czterech działań ograniczających konkurencję, które uznano za nielegalne. Zakazem objęto dyskryminacyjne zróżnicowanie cen albo wykorzystywanie różnic cenowych nie uzasadnionych różnicami kosztów do osłabienia konkurencji albo stworzenia monopolu. Powyższe postanowienie zmierzało do powstrzymania firm od obniżania cen poniżej kosztów na określonych obszarach geograficznych po to, by wypchnąć konkurentów z rynku. Twierdzono, że w tego typu "niszczącą konkurencję zaangażowane były przede wszystkim linie kolejowe i domy towarowe

Ustawa Claytona zabraniała: umów wiązanych; wyłączności handlowej; połączeń poziomych;
połączonej dyrekcji.

Ustawa o Federalnej Komisji Handlu

Pierwotnym celem Ustawy o Federalnej Komisji Handlu, którą przyjęto w 1914 roku, było udaremnienie "nieuczciwych metod konkurowania" firm. Ustawa upoważniała Federalną komisję handlu do przeprowadzenia dochodzeń w przypadkach szpiegostwa przemysłowego,
łapownictwa związanego z próbami przeniknięcia sekretów handlowych lub z uzyskaniem kontraktów, a wreszcie bojkotu. W późniejszym okresie Poprawka Wheelera - Lei rozszerzyła uprawnienia Komisji na sprawy "nieuczciwych lub wprowadzających w błąd działań lub praktyk", które wyrządzają szkodę klientowi, wliczając w to sprzedaż towarów złej jakości oraz reklamę wprowadzającą w błąd lub polegającą na oszustwie.

5. BIBLIOGRAFIA

1. „Podstawy mikroekonomii” - R. Milewski

2. „ Zarządzanie holdingiem” - R. Ronkowski , B. Nogalski

eGospodarka.pl

wikiedia.pl

---