1. WSTĘP

DLACZEGO PŁACIMY PODATKI?

Uważamy za sprawę oczywistą, że drogi powinny być wyasfaltowane, ulice oświetlone, szkoły powinny bezpłatnie zapewniać wykształcenie co najmniej podstawowe, policja powinna pilnować porządku i zapewniać bezpieczeństwo obywatelom, a wojsko powinno bronić granic kraju. Nadto oczekuje się, że państwo będzie organizować społ. służbę zdrowia, wspierać naukę i twórczość kulturalną, organizować ochronę środowiska naturalnego, zabytków, wspomagać rolnictwo, budownictwo i podejmować wiele innych rodzajów działalności wspomagających ponoszenia bardzo poważnych wydatków.

Aby uzyskać środki na te cele, państwo prowadzi działalność gospodarczą, ale też pobiera od obywateli i od przedsiębiorstw różnego rodzaju opłaty, cła i podatki. W gospodarce zarządzanej centralistycznie wiele podatków ukrytych było w cenie sprzedawanych towarów czy świadomych usługach. Polegało to na tym, ze w cenę danego towaru wliczało się podatek, np. jeżeli jakaś rzecz kosztowała 100 zł., a nakładano na nią 50% podatku, to można ją było kupić za 150 zł.. Podatki takie nazywamy podatkami pośrednimi gdyż, płaci je w rzeczywistości nie dany wytwórca czy handlowiec, który wlicza je do ceny towaru, ale ten, który dany towar kupuje dla siebie.

Przy gospodarce rynkowej, gdy państwo przestaje metodami administracyjnymi ignorować w kształtowanie cen, poziom kosztów, popyt i podaż danych towarów na rynku czy też kształtowanie dochodów osobistych ludzi, przyszedł czas na zmiany systemu podatkowego. Polegają one na rezygnacji z rozbudowanych form opodatkowania pośredniego i wprowadzeniu w to miejsce podatków bezpośrednich. W ten sposób można pełniej uwzględnić sytuację majątkową podatnika, a więc wysokość jego dochodów, liczbę osób utrzymujących się z tych dochodów, stan rodziny podatnika. Tego wszystkiego nie zapewniło opodatkowanie pośrednie.

Płacenie podatków jest uciążliwe nie tylko ze względu na obciążenia pieniężne, ale także ze względu na konieczność prowadzenia odpowiednich rachunków i dokumentacji, budzi różnego rodzaju opory i sprzeciwy. Ustanawianie i wymierzanie podatków powinno być tak pomyślane, by nie hamowało prowadzenia uczciwej dział. gosp., a przeciwnie - zachęcało do jak najlepszego zorganizowania działalności.

Płacenie podatków jest koniecznym elementem współczesnej organizacji życia społecznego w państwie, bez którego społeczeństwo nie mogłoby w sposób normalny funkcjonować.

UCHYLANIE SIĘ OD PŁACENIA PODATKÓW JEST PRZEKROCZE-NIEM PRAWA I MOŻE BYĆ ŚCIĄGANE NA DRODZE POSTĘPOWA-NIA KARNOSKARBOWEGO.

2. PODSTAWA PRAWNA I RODZAJE PODATKÓW

Podstawą prawną o podatku dochodowym od osób fizycznych jest ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. jest to Dz.U. z 1993 r. Nr. 90, poz. 416 z późniejszymi zmianami. Ustawa ta reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów od osób fizycznych

Podstawą prawną o podatku dochodowym od osób prawnych jest ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. jest to Dz. U. 19993 r. Nr. 106, poz. 482, z późniejszymi zmianami. Ustawa ta reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób prawnych, zwanych dalej „podatnikiem”.

Podatkiem jest pieniężne przymusowe świadczenie na rzecz państwa, określone przepisami prawnymi ustawy albo przepisami wydanymi na podstawie i w celu wykonania ustawy. Jest to świadczenie przymusowe w tym sensie, że podatnik nie ma wpływu na jego ustanowienie, ani na jego wysokość, a ponadto w przypadku, gdyby ktoś nie chciał zapłacić tego świadczenia dobrowolnie, zostaje ono ściągnięte niezależnie od jego woli. W ostatnich latach system podatkowy w Rzeczypospolitej Polskiej został gruntownie zreformowany. Od 1 stycznia1992 r. obowiązuje podatek dochodowy od osób fizycznych, który praktycznie płacony jest przez całe dorosłe społeczeństwo, zaś od 5 lipca 1993 r. obowiązuje : podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy. Zachowane zostały podatki lokalne, odrębne opodatkowanie rolnictwa oraz podatki majątkowe. Nowy podatek dochodowy od osób fizycznych spowodował uchylenie wielu dotychczas obowiązujących podatków.

Podatek dochodowy płacony jest od wszystkich dochodów jakie się w danym okresie uzyskało. Płaci go każdy z osobna, poza dwoma wyjątkami. Na żądanie małżonków, albo osoby samotnie wychowujące dzieci. Podatek ten jest ściągany na rzecz Skarbu Państwa. Są jeszcze podatki lokalne, które zasilają budżet gmin i mają znaczenie dla ich finansów. Są to następujące podatki : podatek od nieruchomości i od środków transportowych.

Szczególnego rodzaju podatkiem jest podatek od towarów i usług jest jedną z odmian podatku przychodowego (obrotowego), określany podatkiem od wartości dodanej. Podatek od wartości dodanej (VAT - value added tax) został skonstruowany i wprowadzony w krajach zachodnich Unii Europejskiej. Miało to na celu wew. integrację i harmonizację systemów podatków tych państw. Podatek od towarów i usług, spełnia głównie funkcję fiskalną. Jednak oprócz zadania gromadzenia dochodów budżetu, podatek ten spełnia funkcję cenotwórczą, stymulującą podaż i popyt na towary i usługi. Wreszcie podatek od wartości dodanej może spełniać funkcję regulacyjną podziału dochodów w warunkach wolnej konkurencji i własności prywatnej.

Poza tymi podatkami w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązują podatki od osób prawnych, oraz podatek od spadków i darowizn.

1. PRZEDMIOT OPODATKOWANIA, WYŁĄCZENIE Z OBOWIĄZKU PODATKOWEGO ORAZ ZAKRES PRZEDMIOTOWY PODATKU VAT

Przedmiotem podatku jest zjawisko, sytuacja, stan faktyczny lub prawny, z którym ustawodawstwo łączy obowiązek uiszczania podatku. Przedmiot podatku znajduje najczęściej wyraz w jego nazwie np. podatek obrotowy, podatek dochodowy, podatek od nieruchomości, podatek od wynagrodzeń. W szczególności przedmiotem podatku są : przychód brutto ( obrót) ze sprzedaży wyrobów i usług, dochód ( zysk) będący przychodem pomniejszonym o koszty uzyskania, majątek lub przyrost majątku, wydatki na określony cel. Na ogół przyjmuje się, że przedmiot podatku jest źródłem jego pokrycia. Z ekonomicznego punktu widzenia źródłem podatku ( zasób środków, z których podatnik opłaca podatek) jest jednak dochód lub majątek, niezależnie od tego, jakiego podatku i przedmiotu dotyczy. Każdy podatek uszczupla zawsze dochód lub majątek.

W zakresie przedmiotowym opodatkowaniu podlegają czynności dotyczące rzeczy ruchomych. Obejmuje także wszelkie postacie energii będące przedmiotem obrotu, usługi świadczone odpłatnie, budynki i budowle oraz ich części składowe. Jednoznaczne określenie przedmiotu opodatkowania wynika z przyjętego systemu klasyfikacji Głównego Urzędu Statystycznego, obejmującej następujące podsystemy:

• Systematyczny Wykaz Wyrobów (SWW),

• Klasyfikacja Wyrobów i Usług (KW i W),

• Klasyfikacja Obiektów Budowlanych (KOB),

• Polska Scalona Nomenklatura Towarów Handlu Zagranicznego (PCN),

• Klasyfikacja Rodzajowa Środków Trwałych (KRST).

W zakresie przedmiotowym zwolnienia podatkowe od wartości dodanej zastosowano do niektórych towarów z importu, w stosunku do których stosuje się ulgi celne. Dotyczy to także eksportu towarów i usług, jeżeli nie został dotrzymany przez firmę prywatną warunek prowadzenia ewidencji sprzedaży. Zwolnienia od podatku towarów używanych następuje, jeżeli odsprzedaż (darowizna) jest dokonywana przez użytkownika nie prowadzącego działalności gospodarczej.

Wyłączenie z obowiązku podatkowego polega na całkowitym lub częściowym pomijaniu niektórych przedmiotów opodatkowania (np. dochodów) przy ustalaniu podstawy opodatkowania. W konsekwencji formalna podstawa, w stosunku do której oblicza się podatek, jest mniejsza od podstawy rzeczywistej uzyskanej. W efekcie podatek ulega obniżeniu.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania (dostarczenia), przekazania, zmiany, darowizny towaru lub wykonania usługi. Jeżeli sprzedaż towaru lub wykonania usługi powinno być potwierdzone fakturą (rachunkiem uproszczonym), obowiązek podatkowy powstaje w ciągu 7 dni od dnia wydania towaru (wykonania usługi). W imporcie towarów obowiązek podatkowy następuje z chwilą dopuszczania do obrotu w kraju, a w eksporcie potwierdzania przez graniczny Urząd Celny wywozu towarów.

Z opodatkowania podatkiem od towarów i usług zostały wyłączone tylko te obszary działalności gospodarczej, które ze względu na swoją specyfikę, bądź względy społeczne, są zwolnione w większości krajów zagranicznych.

Dotyczy to przede wszystkim sprzedaży artykułów żywnościowych nisko przetworzonych, produktów gospodarki rolnej (roślinnej i zwierzęcej) i ogrodni-czej, produktów gospodarki leśnej i łowieckiej (wykaz towarów obejmujący 12 pozycji wg symbolu SWW, których sprzedaż jest zwolniona od podatku - stanowi załącznik 1 ustawy), edukacji i ochrony zdrowia, świadczeń socjalnych i kulturalnych oraz usługi pośrednictwa finansowego, komunalne, bytowo - mieszkaniowe i ochrony środowiska (wykaz tych usług obejmuje 30 pozycji wg symbolu KWiU, których świadczenie jest zwolnione od podatku stanowi załącznik 2 ustawy).

2. ZASADY REJESTRACJI, DEKLARACJE PODATKOWE, ZWOL-NIENIA OD PODATKU VAT ORAZ STAWKI PODATKU VAT

Na podatnikach podatku od towarów i usług ciąży obowiązek złożenia w urzędzie skarbowym zgłoszenia rejestracyjnego, nie później niż na trzydzieści dni przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej pod przedmiotowy zakres obowiązywania ustawy.

Od obowiązku złożenia zgłoszenia rejestracyjnego zwolnieni są podatnicy:

1. płacący podatek dochodowy w formie karty podatkowej, w zakresie działalności objętej tą formą opodatkowania,

2. u których wartość sprzedaży towarów, a także wartość eksportu towarów lub usług nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty określonej w ustawie,

3. którzy rozpoczynają w ciągu roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu na mocy ustawy, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży towarów określona w złożonym oświadczeniu nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży kwoty ustalonej w ustawie,

4. wykonujący działalność zwolnioną od podatku na podstawie art. 7 ust. 1 (np. wykonujący wyłącznie usługi w zakresie rolnictwa, leśnictwa, nauk, kultury, sztuki, oświaty) oraz wykonujący działalność o charakterze podobnym do wolnych zawodów (np. świadczący usługi na podstawie umowy - zlecenia lub o dzieło).

Urząd skarbowy jest zobowiązany potwierdzić złożenie przez podatnika zgłoszenia rejestracyjnego oraz nadać mu numer identyfikacyjny. Zarejestrowany podatnik jest zobowiązany posługiwać się numerem identyfikacyjnym w toku załatwiania wszelkich spraw z zakresu podatku od towarów i usług, a także umieszczać ten numer na rachunku (fakturach) oraz ofertach.

Podatnicy podatku od towarów i usług są zobowiązani zgłosić do urzędu skarbowego zmiany zawarte w zgłoszeniu rejestracyjnym, nie później niż do końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana.

Firmy prywatne, jako podatnicy podatku od towarów i usług obowiązani są przed dniem wykonania pierwszej sprzedaży, złożyć w urzędzie skarbowym zgłoszenie rejestracyjne (VAT Z), który to urząd potwierdza i nadaje nr identyfikacyjny (VAT 5). Podatnik, który w terminie trzydziestu dni od dnia zgłoszenia nie otrzyma tego numeru, powinien posługiwać się numerem tymczasowym (Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 21 XII 1995 r.). Jeżeli zarejestrowana firma prywatna zaprzestała wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązana jest zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego. Urząd ten wykreśla podatnika z rejestru na podstawie zgłoszenia VAT Z lub zgłoszenia w przypadku zaprzestania działalności. Do podatników, którzy nie dokonali zgłoszenia lub zostali wykreśleni z rejestru nie stosuje się obniżenia kwoty podatku należnego.

Firmy prywatne mają obowiązek składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i usług (VAT 7). Deklaracje składają firmy w terminie do 25 - ego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku. Zobowiązanie podatkowe lub kwotę zwrotu różnicy podatku przyjmuje się w kwocie wynikającej z deklaracji podatkowej, chyba że urząd skarbowy ustali je w innej wysokości (Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 5 czerwca 1998 r. Dz. U. Nr 77, poz. 510).

Zwolnienia i ulgi podatkowe są ściśle związane z polityką podatkowa. Są one szczególnie istotne w początkowym momencie prowadzenia działalności gospodarczej. Podatnicy rozpoczynający działalność są w znacznej mierze narażeni na ryzyko gospodarcze. Dlatego zwolnienia, zwłaszcza w podatkach dochodowych mogą być niezwykle pomocne przede wszystkim dla drobnej przedsiębiorczości. Podobną rolę powinny odgrywać zwolnienia stosowane w celu stworzenia zachęt dla inwestycji zagranicznych w Polsce. Inwestycje te warunkują m. In. Napływ nowoczesnej myśli technicznej.

Istotną rolę w całokształcie polityki inwestycyjnej mogą odegrać ulgi i zwolnienia inwestycyjne, wzmacniające motywację do angażowania wolnych kapitałów. Nie jest to niekorzystne dla budżetu, gdyż zrealizowane inwestycje będą źródłem dodatkowego dochodu nie tylko dla przedsiębiorstw, lecz także dla państwa. Ważna jest również rola zwolnień w stymulowaniu postępu technicznego. Nie bez znaczenia dla wdrażania zmian strukturalnych w naszej gospodarce są także zwolnienia z podatków stosowane wobec przedsię-biorstw nowo powstałych.

Podsumowując, można stwierdzić, że generalnie są trzy powody, dla których wysokie podatki zmniejszają produkcję i dochody. Po pierwsze, osłabiają chęć do pracy i zmniejszają efektywność pracy. Po drugie, zmniejszają zarówno poziom, jak i efektywność tworzenia kapitałów. Po trzecie, skłaniają ludzi do wydatków na niezbyt potrzebne dobra, które można odliczyć od podstawy opodatkowania, a jednocześnie odstręczają od nabywania dóbr, które są bardziej potrzebne, ale nie pozwalają na ulgę podatkową.

Stawki podatkowe są współczynnikami określającymi wysokość podatku w stosunku do podstawy opodatkowania. Uwzględniając technikę obliczania podatku, wyróżniamy stawki:

• procentowe,

• kwotowe,

• różnicowe.

Z kolei, biorąc pod uwagę stosunek do podstawy opodatkowania, rozróżniamy stawki:

• stałe (zwane też proporcjonalnymi lub liniowymi, nie zmieniają się, mimo zmian w podstawie opodatkowania, są wyrażone w stałej kwocie lub procencie),

• zmienne (zwane też ruchomymi, zmieniają się wraz ze zmianami podstawy opodatkowania).

Stawki podatku od towarów i usług zostały ustalone w art. 18 ustawy. Wyróżnia się:

• stawkę podstawową powszechnie obowiązującą w wysokości 22% i jest stosowana do tych towarów i usług, do których nie stosuje się stawki 7% lub 0%,

• stawkę obniżoną w wysokości 7% ma zastosowanie do wyrobów przemysłu spożywczego, środków produkcji dla rolnictwa, wyrobów farmaceutycz-nych, wyrobów dla dzieci i niektórych usług (opodatkowaniu podatkiem wg stawki 7% podlega do 31.12.1995 r. sprzedaż surowców energetycznych i nośników energii oraz materiałów i robót budowlanych do 31.12.1999 r.)

• stawką zerową 0% (art. 39 i 50 ustawy) dla towarów eksportowych oraz sprzedawanych w kraju i usług świadczonych w kraju. Umożliwia eksporterom uzyskanie zwrotu podatku naliczonego przy zakupie niezbędnych do wytworzenia wyrobów (usług).

WYŻSZE STAWKI VAT w 2002 r.

Stawki VAT uległy pewnym zmianom. Nowa regulacja polega na:

• przedłużeniu do dnia 31.XII.2005 r. (zamiast do 31.XII.2002 r.)delegacji dla Ministerstwa Finansów do obniżenia, w drodze rozporządzenia podatku o wysokości 0% lub 7% dla niektórych towarów lub usług oraz stosowania tych obniżonych stawek,

• wprowadzenie nowej 12% stawki VAT dla opodatkowania m. in. rowerów, pojazdów dziecięcych łyżew, nart, zabawek i gier towarzyskich, sanek, mebli dla dzieci (art. 51b ustawy), dotychczas sprzedaż tych towarów podlegała 7% stawka VAT,

• wyłączenie ze stosowania 3% stawki VAT, w konsekwencji objęciu 22% stawką sprzedaży mebli klasyfikowanych w wyrobach rękodzieła ludowego i artystycznego (poz. 8 załącznik nr 1 do ustawy),

• opodatkowaniu 22% stawką VAT (zamiast dotychczas 7%) sprzedaży opon naprawianych i bieżnikowanych oraz świadczenia usług bieżnikowania i wulkanizowania opon i dętek,

• opodatkowaniu 22% stawką VAT (zamiast 7%) sprzedaży obuwia na stopy wrażliwe.

Jak wyjaśnili projektodawcy:

1. Podwyższenie na niektóre meble stawki VAT z 3% na 22% ma na celu wyeliminowanie występujących przez nowelizację nieprawidłowości wynikających z faktu, że są w ogóle wyrobami artystycznymi, lecz towarami produkcji seryjnej np. drogie skórzane meble z ozdobami.

2. Objęcie 22 stawką VAT (zamiast 7%) sprzedaży opon oraz świadczenia usług związanych z bieżnikowaniem i wulkanizacją opon i dętek zostało uzasadnione trudną sytuacją budżetu państwa, a także sprzecznością między obniżoną stawką VAT, a dyrektywami UE.

3. Objęcie 12% stawką VAT (zamiast 7%) sprzedaży towarów dla dzieci zostało uzasadnione sytuacją budżetową państwa oraz dostosowaniem przepisów do wymagań UE.

Wprowadzono pewne zmiany o charakterze porządkowym:

1. Uzupełnienie art. 31 ustawy o regulacji umożliwiających obliczenie VAT od ceny towarów brutto (czyli wraz z VAT) w przypadku sprzedaży towarów z 3% i 12% stawką VAT.

W przypadku świadczenia przez podatnika usług, w tym w zakresie handlu i gastronomii, podatek należny obliczany jako iloczyn wartości sprzedaży i stawki:

• 18,03% dla towarów i usług, które wiążą się z stawką 22% oraz

• 6,54% dla wymienionych w załączniku nr 3 ustawy o VAT towarów i usług opodatkowanych 7% stawką VAT,

• 2,91% dla obniżenia podatku należnego w związku z towarami i usługami, z którymi łączy się 3% stawka VAT (tj. wymienionych w załączniku nr 1 ustawy oraz w art. 50 ust. 5c ustawy)

• 10,71% dla obliczenia podatku należnego w związku z towarami, z którymi łączy się 12% stawką VAT (tj. niektórymi towarami dla dzieci - art. 15b ustawy o VAT).

3. OBOWIĄZEK OBLICZANIA I WPŁACANIA VAT.

Przepisy ustawy z dnia 8.I.1993 r. od podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym przewidują kilka przypadków, które skutkują na powstanie obowiązku podatkowego w VAT, i tak:

• obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania, przekazania, zamiany, darowizny towaru lub wykonania usługi,

• jeżeli podatnik zobowiązany jest do wystawienia faktury za sprzedane towary lub wykonane usługi - obowiązek podatkowy powstaje w momencie wystawienia faktury, nie później jednak niż 7 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi,

• w eksporcie towarów obowiązek powstaje z chwilą potwierdzenia przez graniczny urząd celny wywozu towaru poza granicę RP,

• w imporcie towaru obowiązek ten powstaje z chwilą dopuszczenia towaru do obrotu na polskim obszarze celnym,

• w przypadku, gdy przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi pobrano co najmniej połowę ceny (zaliczka, przedpłata) obowiązek powstaje z chwilą przyjęcia zapłaty.

Wszyscy podatnicy VAT powinni dopełnić obowiązek rejestracji w urzędzie skarbowym. Powszechna rejestracja związana jest z nadaniem każdemu podatnikowi jego numeru identyfikacyjnego dla celów VAT.

Tylko podatnicy zarejestrowani mogą uzyskać bezpośrednie i pośrednie zwroty podatku.

SPOSÓB OBLICZENIA I PŁACENIA PODATKU

Podstawą opodatkowania jest obrót. Obrót ten zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych rabatów, bonifikat, upustów, uznanych reklamacji i skont, a także o wartości zwróconych towarów, zwróconych kwot niezależnych w rozumieniu przepisów o cenach i kwot wynikających z dokonanych korekt faktur. Z podstawy opodatkowania wyłącza się również kwoty podatku VAT przypadającego od tej sprzedaży. W podatku dochodowym przedpłaty na poczet przyszłych dostaw nie stanowią przychodu. Tak wiec u dostawcy należny VAT nie jest przychodem, a otrzymana zaliczka w kwocie netto (bez VAT) stanie się przychodem w dacie wydania rzeczy. W przypadku zwrotu nabywcy zaliczek, przedpłat itp. Sprzedawca wystawia fakturę korygującą.

Stawki podatkowe wynoszą:

• stawka podstawowa 22%,

• stawka obniżona 7%, która ma zastosowanie do towarów związanych z gospodarka rolna, leśną, z ochroną zdrowia, itp.,

• stawka 0%, która generalnie stosuje się w eksporcie towarów i usług.

Stawka zerowa upoważnia eksportera do odliczania od podatku należnego lub otrzymania zwrotu z budżetu podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług na eksport.

OBLICZANIE PODATKU

W rozliczeniach między poszczególnymi kontrahentami występują dwie formy podatku:

1. podatek należny, wykazany przez sprzedawcę w fakturach,

2. podatek naliczony, wynikający z faktur wystawionych podatnikom przez sprzedawców oraz z dokumentów odprawy celnej.

Podatnicy podatku VAT są zobowiązani do ustalania za okresy miesięczne kwoty podatku należnego i całokształtu działalności i kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów usług. Zobowiązaniem podatkowym dla urzędu skarbowego będzie różnica pomiędzy tymi podatkami. Obniżenie kwoty podatku należnego następuje w rozliczeniu za miesiąc, w którym podatnik otrzymał fakturę VAT lub dokument odprawy celnej albo w miesiącu następnym. Jeżeli podatnik nie wykonał czynności podlegającej opodatkowaniu - podatek naliczony podlega rozliczeniu w najbliższym okresie, w którym czynności te zostaną wykonane, nie później niż w ciągu 36 miesięcy od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument odprawy celnej. Ograniczenie to ma na celu mobilizować podatników do wcześniejszego uruchamiania działalności.

Podmioty realizując wyłącznie obroty podlegające opodatkowaniu wg stawki 22% mogą pomniejszyć w danym miesiącu podatek naliczony do wysokości podatku należnego. W praktyce może się zdarzyć, iż kwota podatku naliczonego w danym miesiącu może być wyższa od kwoty podatku należnego.

Wówczas rozliczenie podatkowe będzie następujące:

• podatek należny 150 mln zł

• podatek naliczony 210 mln zł

• podatek do zapłacenia -

• podatek do odliczenia w następnym miesiącu 60 mln zł

Jest to tak zwany zwrot pośredni podatku. Zwrot bezpośredni polega na wypłacie kwoty przez urząd skarbowy.

Zwrot całej różnicy (nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym) nastąpi, gdy całość lub część sprzedaży opodatkowana jest stawką 7% lub 0%.

Podatnicy, których sprzedaż opodatkowana jest wyłącznie stawką 22%, otrzymują zwrot różnicy do wysokości kwoty odpowiadającej podatkowi naliczonemu przy nabyciu towarów i usług zaliczanych przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Podatek naliczony od nabywcy towarów i usług, służących do wytworzenia lub odsprzedaży towarów i usług zwolnionych od podatku VAT nie jest odliczony od podatku należnego i nie podlega on również zwrotowi z urzędu skarbowego.

W takim wypadku podatnik ma obowiązek wyodrębnienia kwot podatku naliczonego związanego ze sprzedażą opodatkowana i zwolnioną od podatku, a jeśli jest to niemożliwe to rozliczyć ten podatek w sposób następujący.

PRZYKŁAD:

Zakład w okresie miesiąca dokonał zakupów, przy których naliczony VAT przedstawił się następująco:

1. od zakupów związanych ze sprzedażą opodatkowaną stawką 22% 4000 zł

2. od zakupów związanych ze sprzedażą opodatkowaną stawką 7% 2000 zł

3. od zakupów związanych ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną

od podatku 2500 zł

Razem naliczony VAT 8500 zł

W tym samym miesiącu w zakładzie należny VAT od sprzedaży wyniósł:

1. od sprzedaży netto 50000 opodatkowanie 22% 11000 zł

2. od sprzedaży netto 30000 opodatkowanie 7% 2100 zł

3. od sprzedaży netto 40000 zwolnionej od VAT -___

Razem sprzedaż 120000 należny VAT 13100 zł

Rozliczenie podatku VAT naliczonego związanego ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną od podatku:

1. procentowy udział wartości sprzedaży opodatkowanej w wartości ogólnej:

sprzedaż opodatkowana

sprzedaż ogółem X 100 = udział (%)

80000

120000 X 100 = 67%

2. podatek naliczony związany ze sprzedażą opodatkowaną:

2500 - x 67% = 1675 zł

3. obliczanie naliczonego VAT podlegającego odliczeniu:

4000 + 2000 + 1675 = 7675 zł

d. rozliczenie podatku VAT z urzędem skarbowym:

• należny VAT 13100 zł

• naliczony VAT 7675 zł

Kwota podatku do odprowadzenia 5425 zł

Podatek naliczony związany ze sprzedażą zwolnioną od podatku w kwocie 825000 zł nie podlega odliczeniu i księgowany jest w koszty działalności podatnika.

Powyższe dane powinny być ujęte w deklaracji VAT 7 w sposób podany we wzorze:

PODATKOWA KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW,

REJESTR SPRZEDAŻY I ZAKUPÓW

Dla niektórych rodzajów działalności, ze względu na specyfikę powstawania przychodów, omawiane rozporządzenie nałożyło wymóg prowadzenia dodatkowych ewidencji, stanowiących integralną część księgi przychodów i rozchodów. Dodatkowe ewidencje zobowiązani są prowadzić podatnicy wykonujący działalność w zakresie sprzedaży końcowej, kupna i sprzedaży wartości dewizowych, udzielania pożyczek pod zastaw (tzw. lombardy) i zatrudniający pracowników.

PRZYKŁADOWY WZÓR EWIDENCJI:

	NIE UDOKUMENTOWANY PRZYCHÓD ZE SPRZEDAŻY			ZAKUP				TOWARY OTRZYMANE Z INNYCH ZAKŁADÓW
Lp.	DATA WPISU	TOWARÓW I USŁUG	INNE PRZYCHODY	DOWÓD		MATERIAŁY PODSTAWOWE	TOWARY HANDLOWE	NUMER DOWODU PRZESUNIĘ-CIA	MATERIAŁY PODSTAWO-WE	TOWARY HANDLO-WE
													DATA	NR
1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.	10.	11.

REJESTR KUPNA I SPRZEDAŻY WARTOŚCI DEWIZOWYCH

Lp.	DATA TRANSAKCJI	KUPNO						SPRZEDAŻ
				OKRESLENIE WARTOŚCI DEWIZOWYCH				CENA JEDN. (KURS)	ZAPŁATA W ZŁ	OKREŚLENIE WARTOŚCI DWIZOWYCH				CENA JEDN. (KURS)	PRZYCHÓD W ZŁ
				USD	DM							USD	DM
1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.	10.	11.	12.	13.	14.

Ewidencja zakupu i sprzedaży obowiązani są prowadzić podatnicy, którzy:

• prowadzenie ksiąg zlecili biuru rachunkowemu,

• prowadzą przedsiębiorstwo wielozakładowe, bądź prowadzą działalność w zakresie handlu obwoźnego i obnośnego (na targach, jarmarkach),

• chcą dokonywać zapisów w podatkowej księdze raz w miesiącu, tj. do dnia 14 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni

EWIDENCJA (REJESTR) SPRZEDAŻY DLA PODATNIKÓW VAT

Lp.	FAKTURA - RACHUNEK UPROSZCZONY		DATA WYDANIA LUB WYKONANIA USŁUGI	ODBIORCA (NR IDENTYFI- KACYJNY)	WARTOŚĆ BRUTTO SPRZEDA- ŻY BEZ RACHUN- KU	WARTOŚĆ SPRZEDAZY UDOKUMENTOWANEJ OPODATKOWANEJ WEDŁUG STAWEK							SPRZEDAŻ WOLNA OD PODATKU VAT	PODATEK NALEŻNY OD SPRZEDA-ŻY	KOREKTA SPRZEDAŻY			UWA-GI
												22%			7%		0%		RAZEM SPRZE-DAŻ BRUTTO 7+8+9+10+11+12			PRZYCZY-NY KOREKTY	WARTOŚĆ NETTO	VAT
		DATA WYSTA-WIENIA				NUMER				WARTOŚĆ NETTO	VAT	WARTOŚĆ NETTO	VAT		WARTOŚĆ NETTO	VAT
1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.	10.	11.	12.	13.	14.	15.	16.	17.	18.	19.

EWIDENCJA (REJESTR) ZAKUPU DLA PODATNIKÓW VAT

Lp.

FAKTURA - RACHUNEK UPROSZCZONY

DOSTAWCA

WARTOŚĆ ZAKUPU BRUTTO

ZAKUPY OPODATKOWANE

WARTOŚĆ ZAKUPÓW NIEOPODAT- KOWANYCH (WG 0%)

VAT PODLEGA-JĄCY ODLICZENIU (PODATEK NALICZONY)

KOREKTY ZAKUPÓW

SŁUŻĄCE SPRZEDAŻY OPODATKOWANEJ

NIE SŁUŻĄCE SPRZED. OPODATK.

DATA OTRZYMA- NIA

DATA WYSTAWIE- NIA

NUMER

NAZWA FIRMY NR IDENT.

ADRES

INWESTYCYJNE

POZOSTAŁE

WARTOŚĆ NETTO

VAT

NA PLUS

NA MINUS

WARTOŚĆ NETTO

VAT

WARTOŚĆ NETTO

VAT

WARTOŚĆ NETTO

VAT

WARTOŚĆ NETOO

VAT

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

4. NOWE ZASADY OPODATKOWANIA PODATKIEM VAT W ROLNICTWIE

PRAWA I OBOWIĄZKI ROLNIKA RYCZAŁTOWEGO

Z dniem 4 września 2000 roku zgodnie z przepisami art. 7 ust. 1 pkt. 7 u.p.t.u., status rolnika ryczałtowego uprawnia do dokonywania sprzedaży produktów rolnych. Zwolnienie to ma charakter zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego, ponieważ wymaga łącznego spełniania dwu warunków - zarówno warunku dotyczącego strony podmiotowej, jak i warunku dotyczącego strony przedmiotowej dokonywanej transakcji sprzedaży. Do korzystania ze zwolnienia podmiotowego uprawniają następujące warunki:

1. dokonywanie sprzedaży przez uprawniony podmiot, któremu przysługuje szczególny status w postaci statusu rolnika ryczałtowego,

2. dokonywania sprzedaży, której przedmiotem są towary wymienione w załączniku nr 8 do u.p.t.u., określane w u.p.t.u., jako produkty rolne, z wyjątkiem importu oraz działalności handlowej

Zwolnienie sprzedaży, której przedmiotem są produkty rolne, z podatku od towarów i usług przysługuje rolnikowi ryczałtowemu z mocy prawa, na podstawie przepisów zawartych w art. 7 ust. 1 pkt. 7 u.p.t.u., z zastrzeżeniem ust. 2a. Ponieważ zwolnienie to posiada cechy zwolnienia przedmiotowego, jego zastosowanie powoduje brak prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabywania środków produkcji dla rolnictwa. W związku z tym brak prawa do odliczenia podatku naliczonego na zasadach ogólnych został zastąpiony prawem do otrzymania zryczałtowanego zwrotu podatku z tytułu nabywania środków produkcji oraz usług dla rolnictwa opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Prawo do otrzymania zryczałtowanego zwrotu podatku, przysługujące z mocy u.p.t.u. każdej osobie posiadającej status rolnika ryczałtowego, nie wymaga wypełniania żadnych obowiązków, poza obowiązkiem udostępniania danych (oraz obowiązkiem podpisania i przechowywania faktury VAT RR), na podstawie których nabywca produktów rolnych rozliczający podatek na zasadach ogólnych wystawia fakturę VAT RR. Jedynym obowiązkiem w zakresie udokumentowania sprzedaży przez rolnika ryczałtowego jest obowiązek przechowywania faktur VAT RR przez 5 lat, licząc od końca roku, w którym wystawiono fakturę. Obowiązek przechowywania faktur VAT RR przez rolnika ryczałtowego wynika z art. 33b ust. 7 u.p.t.u.. Z przepisów zawartych w art. 33c u.p.t.u. wynika, że rolnik ryczałtowy korzystający ze statusu oraz uprawnień związanych ze statusem rolnika ryczałtowego w zakresie prowadzonej działalności rolniczej jest zwolniony z następujących obowiązków:

1. wystawiania faktur, o których mowa w art. 32 u.p.t.u.,

2. prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupu towarów i usług,

3. składania w urzędzie skarbowym deklaracji, o której mowa w art. 10 ust. 1 u.p.t.u.,

4. dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w u.p.t.u.

Na podatniku rozliczającym podatek od towarów i usług spoczywa obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupu towarów i usług, określony przepisem zawartym w art. 27 ust 4 u.p.t.u., oraz obowiązek składania deklaracji i rozliczania podatku w urzędzie skarbowym. Ponieważ jednak rolnik ryczałtowy dokonuje sprzedaży produktów rolnych jako zwolnionych od podatku, nie zachodzi potrzeba ewidencji sprzedaży i zakupu towarów. Należy jednak dodać, że rolnik ryczałtowy, który dobrowolnie zrezygnuje z przysługującego mu statusu rolnika ryczałtowego i stanie się podatnikiem rozliczającym podatek z tytułu działalności rolniczej ( sprzedaży wytworzonych produktów rolnych) na zasadach ogólnych, będzie miał obowiązek składania deklaracji w urzędzie skarbowym oraz rozliczania podatku.

Brak obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego przez rolnika ryczałtowego w zakresie działalności rolniczej jest uzasadniony brakiem prawa do odliczania podatku naliczonego zawartego w zakupach. Należ jednak dodać, że rezygnacja przez rolnika ryczałtowego z przysługującego mu statusu skutkuje m. in. obowiązkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, zgodnie z art. 9 ust.1a u.p.t.u., jako warunku upoważniającego do odliczenia (lub zwrotu) podatku naliczonego.

Art. 33a. ZWROT VAT ROLNIKOWI

1. Rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu sprzedaży produktów rolnych, pochodzących z własnej działalności, rolniczej zwolnionej od podatku na podstawie art.7 ust. 1 pkt 7, podatnikowi podatku od towarów i usług, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacona rolnikowi przez nabywcę produktów rolnych.

2. Stawka zryczałtowanego zwrotu podatku, o którym mowa w ust.1 , wynosi 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży produktów rolnych, pomniejszonej o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku.

Art. 33b. FAKTURA VAT RR

1. Podatnik podatku od towarów i usług nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę dokumentującą zakup tych produktów .Oryginał faktury jest przekazywany sprzedawcy.

2. Faktura dokumentująca zakup produktów rolnych, oznaczona jako „Faktura VAT RR”, powinna zawierać co najmniej:

• imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą sprzedawcy i nabywcy oraz ich adres,

• numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL sprzedawcy i nabywcy,

• numer dowodu osobistego sprzedawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, datę wydania tego dokumentu i nazwę organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy sprzedający produkty rolne jest osobą fizyczną,

• datę dokonania zakupu oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury,

• nazwę zakupionych produktów rolnych,

• jednostkę miary i ilość zakupionych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów,

• cenę jednostkową zakupionego produktu rolnego, bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku,

• wartość zakupionych produktów rolnych, bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku,

• stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku,

• kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości zakupionych produktów rolnych,

• wartość zakupionych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku,

• kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażona cyfrowo i słownie,

• czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób, z zastrzeżeniem ust. 3a.

3. Faktura VAT RR powinna również zawierać, z zastrzeżeniem ust. 3a,

oświadczenie sprzedawcy produktów rolnych w brzmieniu:

„Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 7 ust. 1 pkt. 7 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 roku o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.”

1. W przypadku umów kontraktacji lub innych umów o podobnym charakterze, oświadczenie, o którym mowa ust. 3 może być złożone tylko raz w okresie obowiązywania umowy. Świadczenie to sporządza się jako odrębny dokument. Dokument ten powinien zawierać elementy, o których mowa w ust. 2 pkt. 1 - 3, oraz datę zawarcia i przedmiot umowy, datę sporządzania tego dokumentu oraz czytelny podpis składającego oświadczenie. Dokument sporządza się w dwóch egzemplarzach. Oryginał jest przekazywany nabywcy.

2. W przypadku rezygnacji ze zwolnienia od podatku, określonego w art. 7 ust. 1 pkt. 7, składający oświadczenie, o którym mowa w ust. 3a informuje o tym niezwłocznie nabywcę.

4. Zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych podatek naliczony, o którym mowa w art. 19 ust.2 i 2a, w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano zapłaty, pod warunkiem że:

1. zakup produktów rolnych jest związany ze sprzedażą opodatkowaną,

2. zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika zryczałtowanego, nie później niż 14 dnia od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik ma zawartą umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne na dłuższy termin płatności,

3. w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty, o której mowa w pkt. 2 zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej zakup produktów rolnych.

5. Za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji bankowej przekazania środków finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, jeżeli dyspozycja ta została zrealizowana.

6. Warunek, o którym mowa w ust. 4 pkt. 2, dotyczącej tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za sprzedane produkty rolne a kwotą należności za towary i usługi sprzedane rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych.

1. Pod pojęciem należności za towary i usługi sprzedane rolnikowi ryczałtowemu, o którym mowa w ust. 6, rozumie się również potrącenia z tytułu spłat rat pożyczek i zaliczek udzielonych rolnikowi ryczałtowemu dostarczającemu produkty rolne, dokonane przez podatnika nabywającego te produkty, pod warunkiem że:

1. zaliczka została przekazana na rachunek bankowy rolnika, a na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu potwierdzającego dokonanie tej wpłaty,

2. raty i pożyczki wynikają z umów zawartych w formie pisemnej.

7. Rolnik ryczałtowy oraz podatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani przechowywać oryginały (kopie) faktur VAT RR oraz dokument, o którym mowa w ust. 3a, przez okres 5 lat, licząc od końca roku, w którym wystawiono fakturę.

Art. 33c. ZWOLNIENIE Z OBOWIĄZKÓW

Z zastrzeżeniem art. 7 ust. 2b, rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej działalności rolniczej, o której mowa w art. 4 pkt. 12, sprzedający produkty rolne jest zwolniony z obowiązku:

1. wystawiania faktur, o których mowa w art. 32,

2. prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupu towarów i usług,

3. składania w urzędzie skarbowym deklaracji, o której mowa w art. 10 ust. 1,

4. dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 9.

3. PODATEK DOCHODOWY

1. PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH

Podatek dochodowy od osób fizycznych należy do grupy podatków bezpośrednich tzn. Takich, których skutków finansowych nie można przerzucać na inny podmiot. Zarówno z prawnego, jak i ekonomicznego punktu widzenia podatnikiem takiego podatku jest, w odróżnieniu od podatków od podatków pośrednich, osoba (podmiot), na którą został nałożony obowiązek podatkowy. Podatki dochodowe wraz z podatkami pośrednimi stanowią główne źródło dochodów budżetowych państwa.

Obowiązek podatkowy o podatku dochodowym od osób fizycznych został nałożony ustawą z dnia 26.VII.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatek ten wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1992 r.

Podatników opłacających podatek dochodowy od osób fizycznych można pogrupować, przyjmując za kryterium formę opodatkowania, na:

1. opłacających podatek na zasadach ogólnych, czyli:

1. pracowników,

2. emerytów i rencistów,

3. osoby pobierające zasiłek,

• z ubezpieczenia społecznego,

• z organu zatrudnienia,

4. osoby osiągające dochody z kapitałów pieniężnych, praw majątkowych, sprzedaży rzeczy i nieruchomości,

5. osoby prowadzące działy specjalne produkcji rolnej,

6. osoby wykonujące samodzielną działalność,

7. podatników prowadzących działalność gospodarczą, wśród których wyróżnić należy:

• ewidencjonujących zdarzenia gospodarcze w podatkowej księdze przychodów i rozchodów,

• obowiązanych do prowadzenia pełnej rachunkowości (ksiąg handlowych),

2. korzystających ze zryczałtowanych form opodatkowania:

1. duchownych, którzy opodatkowani są na podstawie rozporządzenie ministra finansów z dnia 20 grudnia 1991 r. w sprawie opodatkowania osób duchownych,

2. osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, kte opłacają podatek na podstawie:

• rozporządzenia ministra finansów z dnia 10 sierpnia 1992 r. w sprawie zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osób fizycznych,

• rozporządzenia ministra finansów z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób fizycznych,

• rozporządzenia ministra finansów z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie karty podatkowej.

PODMIOT I PRZEDMIOT OPODATKOWANIA

Podmiotem opodatkowania, a więc osobą, na której ciąży obowiązek podatkowy w podatku dochodowym, jest osoba fizyczna, przedmiotem opodatkowania zaś dochody uzyskane przez tę osobę, które nie zostały wyłączone z przedmiotowego zakresu obowiązywania ustawy.

Przy opodatkowaniu podatkiem dochodowym osób fizycznych rozróżnia się nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy.

NIEOGRANICZONY obowiązek oznacza opodatkowanie wszystkich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Dotyczy to osób mających miejsce zamieszkania lub pobytu na terytorium Polski trwającego dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

OGRANICZONY obowiązek podatkowy dotyczy osób, które nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania lub pobytu. Oznacza to opodatkowanie dochodów tylko ze źródeł położonych w Polsce. Ograniczony obowiązek podatkowy ciąży na osobach, które są zatrudnione w spółkach z udziałem kapitału zagranicznego - bez względu na okres ich pobytu w Polsce.

Przyjmuje się zasadę, że małżonkowie podlegają, odrębnemu opodatkowaniu od osiągniętych przez nich dochodów. Jednak na wniosek małżonków ich dochody mogą być łącznie opodatkowane z tym, że podatek pobiera się w dwukrotnej wysokości należnego od połowy łącznych dochodów. Podobne zasady stosuje się do osób samotnie wychowujących dzieci.

Opodatkowaniu podlegają wszelkie dochody, niezależnie od ich źródeł, osiągane przez osobę fizyczną, również prowadzących działalność gospodar-czą. Nie dotyczy to dochodów, do których nie moją zastosowania przepisy ustawy (art.21).

Przepisy ustawy nie stosuje się do dochodów:

1. z działalności rolniczej (ustawa z dnia 26.VII.1991 r.), z wyjątkiem przychodów z działów specjalnej produkcji rolnej (dochody z działalności rolniczej podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym),

2. z gospodarki leśnej,

3. podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn (ustawa z dnia 28.VII.1983 r.),

4. wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy (do czynności takich zalicza się sutenerstwo, nierząd, paserstwo).

ŹRÓDŁO PRZYCHODÓW

Wśród źródeł przychodów, których dochody podlegają opodatkowaniu na mocy ustawy, wyróżnia się:

Rys. 1

Źródła przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych

Opodatkowaniu podlegają wszelkie dochody, według rodzaju źródeł przycho-dów przedstawionych na rys. 1. Wskazanie i zdefiniowanie poszczególnych źródeł przychodów jest niezbędne dla określenia ewentualnych, szacunkowych norm kosztów uzyskania przychodów lub przybliżonych norm zysku netto. Chodzi także o uwzględnienie w zasadach poboru podatku, w tym zwłaszcza poboru zaliczek, specyfiki poszczególnych źródeł przychodów.

Dochodem podlegającym opodatkowaniu jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów po potrąceniu niedoborów (strat) ze źródeł, które je przyniosły. Wyjątek stanowią straty ze źródeł przychodów, których dochody są wolne od podatku dochodowego oraz straty ze sprzedaży rzeczy i praw majątkowych. Dopuszcza się możliwość pokrycia strat w różnych częściach z dochodów uzyskanych w okresie następnych trzech lat podatkowych.

Dochodem (D) ze źródeł przychodów, jest nadwyżka sumy przychodów (P) z tego źródła nad kosztami (K) ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.

D = P - K przy P>K

Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów to różnica jest stratą (S) ze źródła przychodów.

S = K - P przy K>P

KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW

Pojęciem kosztów uzyskania przychodów definiuje art. 22 ust. 1 z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z zawartą tam definicją, kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła, dla celów podatku dochodowego, są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem tych, których ustawa nie uznaje za koszty. Te ostatnie są przez ustawodawcę wymienione w art. 23 ust. 1. Jak widać z powyższej definicji, kryteriami kwalifikującymi dany wydatek do grupy kosztów uzyskania przychodów są:

1. poniesienie tego wydatku w celu osiągnięcia przychodów,

2. niezakwalifikowanie danego wydatku do grupy wydatków, które nie są uznane przez ustawę za koszty uzyskania przychodów.

Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursów średnich ogłoszonych przez NBP z dnia poniesienia kosztu. Koszty z tytułu różnic kursowych od własnych wartości pieniężnych w walutach obcych ustala się, jako różnicę, przy zastosowaniu kursu sprzedaży i kursu kupna walut.

Generalną zasadą polskiego podatku dochodowego od osób fizycznych jest potrącanie kosztów uzyskania w roku podatkowym, w którym zostały one poniesione.

Od tej zasady ustawodawca przewidział wyjątek. Dotyczy on podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. W tym przypadku koszty potracone są nie tylko koszty poniesione w danym roku podatkowym, lecz także poniesione wcześniej, jeżeli dotyczą danego roku (tzw. nakłady przyszłych okresów) oraz jeszcze nie poniesione (tzw. rezerwy przyszłych okresów).

Rys. 2

Rodzaje kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej osób fizycznych

USTALANIE WYSOKOŚCI PODATKU I JEGO POBÓR

Minister Finansów ustala skalę podatku dochodowego na każdy rok podatkowy w terminie do dnia 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy. Stopień podwyższeń w każdym roku ma odpowiadać wskaźnikowi wzrostu przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w okresie trzech kwartałów, w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego.

Jeżeli podatnik (firma prywatna) oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu osiąga również dochody ze źródeł przychodów znajdujących się za granicą , zwolnienie od podatku (według art. 21 ust. 1 pkt. 33), podatek dochodowy ustala się w następujący sposób:

1. do dochodów podlegających opodatkowaniu dodaje się dochody zwolnione od podatku,

2. ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów i stopę tę stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Dochód uzyskany w kraju przez firmy oraz osoby fizyczne z następujących źródeł łączy się z innymi dochodami i pobiera się od nich podatek w formie ryczałtu:

1. od przychodów ewidencjonowanych z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanych w roku podatkowym - wysokości nie przekra-czającej 12%,

2. od niektórych przychodów, które na podstawie przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych podlegają opodatkowaniu w formie ryczałtu,

3. od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów w wysokości 75% dochodu.

Zależność wykładnicza pomiędzy stopą podatku dochodowego, a wpływami podatku do budżetu najlepiej ukazują krzywe Laffera - przedstawione na rys. 3 a i b. Z wykresów tych wynika, że istnieje pewna granica (wielkość stopy podatkowej 25-30%), której przekroczenie powoduje spadek wpływów budżetowych z tytułu podatków bezpośrednich.

Tymczasem w polityce gospodarczej stosuje się zasadę podnoszenia wysokości podatków, licząc na wzrost bezpośredni dochodów budżetowych. Wynika to z chęci zmniejszenia deficytu budżetowego i zaspokojenia sfery społecznej (oświata, kultura, zdrowie, ubezpieczenia społeczne).

Rys. 3a

Krzywa Arthura Laffera

Krzywa Laffera wskazuje, że podwyższenie opodatkowania przynosi negatywny efekt, odwrotny do zamierzonego. Maleje opłacalność prowadzenia i rozszerzenia działalności gospodarczej oraz ucieczka przedsiębiorców przed podatkiem w sferę tzw. szarej gospodarki. Szereg podmiotów gospodarczych zawyża koszty uzyskania przychodów, obniża zysk lub nie wykazuje go wcale, unikając płacenia podatku.

POBÓR PODATKU

Najdogodniejszą dla podatnika, formą poboru podatku jest jego pobór u źródła przychodów tj. w drodze potrącenia z wypłacanej podatnikowi należności. W podatku dochodowym od osób fizycznych zastosowano tę zasadę w odniesieniu do wynagrodzeń ze stosunku służbowego, stosunku pracy z podmiotami gospodarczymi oraz z wykonywania pracy nakładczej. Opodatkowaniu u źródła podlegają zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego przez zakłady pracy, a także należności z tytułu wykonywanych osobiście umów o dzieło lub zlecenie.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą występują jako płatnicy i podatnicy podatku dochodowego. Duże znaczenie w tym zakresie ma pobór zaliczek na podatek przez osoby fizyczne (firmy prywatne). Jako płatnicy (zakłady pracy) obowiązani są obliczać i pobierać zaliczki od wynagrodzeń ze stosunku pracy.

Zaliczki pobierane przez pracodawcę od wymienionych dochodów za miesiąc styczeń do grudnia wynoszą:

1. 19% dochodu uzyskanego w danym miesiącu - za miesiąc od początku roku do miesiąca włącznie, z którym dochód podatnika (pracownika) uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę 1-go przedziału skali podatkowej,

2. 30% dochodu uzyskanego w danym miesiącu - za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód uzyskany od początku roku przekroczył kwotę określoną w pkt. a,

3. 40% dochodu uzyskanego w danym miesiącu - za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód uzyskany od początku roku przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę 2-go przedziału skali podatkowej.

Za dochód podatnika (pracownika) uważa się uzyskanie w ciągu miesiąca przychodu ze stosunku służbowego, stosunku pracy i pracy nakładczej po odliczeniu kosztów ich uzyskania. Przychodami są wpłaty pieniężne i wartości pieniężne, określone w wysokości 0,25% kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej miesięcznie.

Osoby fizyczne będące podmiotem gospodarczym, które dokonują wypłaty należności z tytułu działalności wykonywanej osobiście, pobierają zaliczki na podatek dochodowy (art. 42 ust. 3).

Wysokość zaliczek wynosi 20% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów, 20% w stosunku do uzyskanego przychodu z działalności wykonywanej osobiście i 50% z tytułu przeniesienia (korzystania) z ww. praw. Podatnicy podatku nie są obowiązani do poboru zaliczek od wypłaconych należności z tytułów umów o dzieło lub umów zlecenia, jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej. Podatnicy, osiągający dochody z prowadzonej działalności gospodarczej, są obowiązani bez wezwania wpłacić w ciągu roku podatkowego zaliczki miesięcznej na podatek dochodowy.

Dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących księgi podatkowe, jest różnica pomiędzy przychodem i kosztami jego uzyskania wynikającymi z tych ksiąg. Jeżeli podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów, dochód powiększa się o różnicę pomiędzy wartością remanentów.

Wysokość zaliczek za miesiąc do listopada roku podatkowego ustala się w następujący sposób:

• obowiązek wpłacania zaliczek powstaje poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę podającą obligatoryjność zapłacenia podatku,

• zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu,

• zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku, a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.

ZRYCZAŁTOWNY PODATEK W FORMIE KARTY PODATKOWEJ

Wśród podmiotów gospodarczych, a zwłaszcza firm prywatnych, jako osób fizycznych prowadzących rachunkowość uproszczoną, można wyróżnić opłacających podatek dochodowy zryczałtowany w formie karty podatkowej. Prywatne firmy, zwłaszcza osoby fizyczne, które uzyskują niewielkie przychody z działalności gospodarczej mają prawo korzystania ze zryczałtowanej formy opodatkowania. Podatnicy opłacają zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej o znacznie łagodniejszej wysokości, bez względu na uzyskane przychody.

Dominującym przedmiotem i rodzajem działalności objętej kartą podat-kową są obecnie różnorodne usługi. Za działalność usługową uważa się działalność gospodarczą.

Podatek dochodowy w formie kart podatkowej, na jednolitych zasadach zryczałtowanych, mogą płacić osoby fizyczne prowadzące następującą działalność wytwórczą, handlową i usługową:

1. Działalność usługowa lub wytwórczo - usługowa. Stawki miesięczne ryczałtu podatkowego uzależnione zostały od liczby zatrudnionych osób (0,1,2,3,4,5) i miejscowości o liczbie mieszkańców do 5 tys., od 5 tys. Do 50 tys. I powyżej 50 tys.

2. Działalność usługowa. W zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu. Warunki uzyskania ryczałtu podatkowego zostały uzależnione od liczby zatrudnionych osób (0,1,2,3,).

3. Usługi w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi. Działalność może być prowadzona przy zatrudnieniu do dwóch pracowników lub samodzielnie.

4. Działalność gastronomiczna. Bez sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu. Wysokość podatku zryczałtowanego jest uzależniona od wielkości zatrudnienia (0,1,2,3,4).

5. Usługi transportowe. Wykonywane przy użyciu jednego pojazdu. Dotyczy to przewozu osób taksówkami, dorożkami konnymi oraz przewozu osób i towarów środkami transportu wodnego, śródlądowego. Wielkość ryczałtu została uzależniona od lokalizacji działalności w miejscowości o liczbie mieszkańców do 25 tys., 25 tys. do 100 tys., 100 tys. do 500 tys. i powyżej 500 tys.

6. Usługi rozrywkowe. Stawka podatkowa zryczałtowana składa się z podstawy i dopłaty do każdego rodzaju urządzenia.

7. Sprzedaż posiłków domowych w mieszkaniach. Wielkość ryczałtu podatkowego określa się według rodzaju wykonywanych czynności i liczby mieszkańców do 25 tys. i powyżej 25 tys.

8. Świadczenia usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego. Zryczałtowana stawka podatkowa została ustalona przy założeniu nie prowadzenia działalności spółki cywilnej osób fizycznych.

9. Świadczenie usług weterynaryjnych. Stawki podatkowe zostały zróżnicowane w zależności od liczby godzin przeznaczonych na wykonywanie zawodu przez lekarza weterynarii.

10. Opieka nad dziećmi i osobami chorymi. Stawki podatkowe określone za godzinę usług.

11. Usługi edukacyjne. Stawki podatkowe określono za godzinę usług i według liczby godzin przeznaczonych na udzielanie lekcji miesięcznie.

Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustala się według stawek miesięcznych w odniesieniu do działalności usługowej lub wytwórczo - usługowej, usług transportowych i rozrywkowych, sprzedaży posiłków domowych, usług opiekuńczych i edukacyjnych. Dla podatników prowadzących handel detaliczny i gastronomię oraz handel obnośny oraz obwoźny wysokość podatku ustala się w granicach stawek miesięcznych biorąc pod uwagę rozmiar działalności. Ze względu na procesy inflacyjne w gospodarce, ryczałtowane stawki podatkowe ulęgają nowelizacji (co roku) przez Ministra Finansów.

Stawki ryczałtowe według karty podatkowej dla działalności usługowej lub wytwórczo - usługowej, podlegają obniżeniu o 20% w stosunku do niektórych podatników i przedmiotów działalności. Podatnikom, którzy przy zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę, wykonują usługi i nie zatrudniają innych osób, stawki kart podatkowej obniża się o 80%. W zakresie usług transportowych podatnicy korzystają z obniżki o 40%.

Podwyższa się stawki podatkowe w wypadku zatrudniania przez osoby fizyczne, przy prowadzeniu działalności usługowej lub wytwórczo - usługowej. Podwyżka stawki kary podatkowej następuje z tytułu zatrudnienia każdej z tych osób za miesiące, w których była zatrudniona:

• o 40% stawki dla działalności prowadzonej bez zatrudnienia pracowników,

• o 30% stawki dla działalności prowadzonej przy zatrudnieniu jednego pracownika,

• o 20% stawki dla działalności prowadzonej przy zatrudnieniu dwóch pracowników,

• o 15% stawki dla działalności prowadzonej przy zatrudnieniu trzech pracowników,

• o 10% stawki dla działalności prowadzonej przy zatrudnieniu czterech i pięciu pracowników,

ZASADY KORZYSTANIA Z KARTY PODATKOWEJ

Firmy prywatne prowadzące działalność gospodarczą i inną opodatkowaną ryczałtowo w formie karty podatkowej, są zwolnione od obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych i handlowych. Podatnicy ci nie składają zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz nie wpłacają zaliczek na podatek dochodowy. Osoby fizyczne posiadające kartę podatkowa maja obowiązek wydawać na żądanie klienta rachunku stwierdzającego sprzedaż wyrobów, towarów lub wykonywanie usługi.

Opodatkowanie w formie karty podatkowej nie zwalnia od obowiązku uniszczenia pobieranego na granicy podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego. Dochodów opodatkowanych w formie karty podatkowej nie łączy się z innymi dochodami.

Wzór 1

Osoby fizyczne prowadzące działalność zarobkową opodatkowaną w formie kart podatkowej, jeżeli przy prowadzeniu działalności zatrudniają pracowników i inne osoby, obowiązani są złożyć książkę ewidencji (Wzór 1).

Wzór 2

/Nazwa firmy/

Karta

przychodów (wynagrodzeń) pracownika

...................................................................

(imię, nazwisko i stanowisko pracownika)

Miesiąc Rok	Przychody (wynagrodzenia brutto)	Koszty uzyskania przychodu	Dochód pracownika	Kwota zaliczki na podatek dochodowy	Data przekazania zaliczki do US

Podatnicy dokonują wypłat należności z stosunku pracy, obowiązani są prowadzić indywidualne karty przychodów pracowników (Wzór 2).

2. PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB PRAWNYCH

PODMIOT I PRZEDMIOT OPODATKOWANIA

Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób prawnych został nałożony ustawą z dnia 15.II.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. Ciąży on na:

1. osobach prawnych,

2. jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.

Od podatku dochodowego zwolnione są:

1. Skarb Państwa,

2. Narodowy Bank Polski,

3. jednostki budżetowe,

4. fundusze celowe utworzone na podstawie odrębnych ustaw, chyba że przepisy tych ustaw stanowią inaczej,

5. przedsiębiorstwa międzynarodowe i inne jednostki gospodarcze,

6. gminy w zakresie dochodów własnych,

7. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

8. Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad.

Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych jest:

1. przychód w przypadku:

1. przychodów z praw autorskich, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego,

2. dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę na terytorium RP,

2. dochód w pozostałych przypadkach.

Dochodem podlegającym opodatkowaniu jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami i uzyskania.

Przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania nie uwzględnia się:

• przychodów ze źródeł przychodów położonych na terytorium Polski lub za granicą ,

• przychodów z praw autorskich, z prawa do projektów wynalazczych, znaków towarowych, wzorów zdobniczych, itp.,

• dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę na terytorium RP.

Z przedmiotowego zakresu obowiązywania ustawy wyłączone zostały przychody:

• z działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych produkcji rolnych,

• z gospodarki leśnej w rozumieniu przepisów o lasach,

• wynikające z czynności nie mogących być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych stanowi:

1. przychód w przypadku:

1. przychód z praw autorskich, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów towarowych i zdobniczych, z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego,

2. dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę na terytorium RP,

2. dochód w pozostałych przypadkach, po odliczeniu od niego:

1. darowizn, wg zasad określonych dla osób fizycznych,

2. kwot, o które zgodnie z prawem górniczym została obniżona opłata eksploatacyjna za wydobywanie kopalin,

3. wydatków na budowę innego budynku mieszkalnego.

PRZYCHODY OSÓB PRAWNYCH I KOSZTY UZYSKANIA

Przychodami w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych są w szczególności:

• otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe,

• wartości otrzymanych nieodpłatnych świadczeń oraz przychodów w naturze,

• wartość umorzonych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów),

• wartość zwróconych wierzytelności, w tym, pożyczek, które zostały, stosownie do innych przepisów, odpisane jako nieściągalne lub zaliczone do straconych albo na które utworzono rezerwy zaliczone uprzednio do kosztów uzyskania przychodów,

• u ubezpieczycieli kwota stanowiąca równowartość zmniejszenia stanu rezerw techniczno - ubezpieczeniowych utworzonych zgodnie z odrębnymi przepisami.

Przychody w walutach obcych przelicza się na złote wg kursów średnich z dnia uzyskania przychodu, ogłoszonych przez Narodowy Bank Polski.

W przypadku działalności gospodarczej oraz działów socjalnych produkcji rolnej do przychodów zalicza się przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i upustów, przy czym jeżeli przychody wyrażone są w walutach obcych, a między dniem ich uzyskania a dniem faktycznego otrzymania występują różne kursy walut, przychody te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodów, ustalonego przez bank dewizowy, z którego usług korzystał uzyskujący przychód, oraz z zastosowania kursu średniego ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski z dnia uzyskania przychodu.

W przypadku osób prawnych, podobnie jak i fizycznych, za koszty uzyskania przychodu, dla celów podatkowych, przyjmuje się wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów z wyjątkiem wydatków których ustawa nie uznaje za koszty.

Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote wg Kursów średnich ogłoszonych przez NBP z dnia poniesienia kosztu, z tym że jeżeli między dniem ich zarachowania a dniem zapłaty występują różne kursy walut, koszty te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu sprzedaży walut z dnia zapłaty, ustalonego przez bank dewizowy, z którego usług korzystał ponoszący koszt, oraz zastosowania kosztu średniego ogłaszanego przez NBP z dnia zarachowania kosztu.

Koszty uzyskania są potrącalne tylko w tym roku, którego dotyczą , tzn. potrącalne są nie tylko koszty poniesione w danym roku, lecz także poniesione wcześniej, jeżeli dotyczą danego roku (tzw. nakłady przyszłych okresów), oraz koszty, którego jeszcze nie poniesiono (tzw. rezerwy przyszłych okresów).

KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW - PODSTAWOWE ZMIANY

Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zmieniła obowiązującej definicji kosztów uzyskania przychodów zamieszczonej w art. 15 ust. ustawy. Natomiast uściśleniu uległ art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który zawiera szeroki katalog kosztów nie uznawanych dla celów podatku dochodowego za koszty uzyskania przychodów. Otóż nowelizując ustawę, w art. 16 ust. 1 wprowadzono zmianę polegającą na dodaniu nowego pkt. 54a, zgodnie z którym od dnia 1.I.2000 r. za koszt uzyskania przychodów nie uważa się dodatkowej opłaty wymierzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Na podstawie przepisu art. 24 ustawy z dnia 13.X.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. ZUS w razie nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości może wymierzyć płatnikowi składek dodatkową opłatę w wysokości 100% nieopłaconych składek. Ta dodatkowa opłata nie może być zaliczona do kosztów.

Kolejna ważna zmiana w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych związana jest z nowelizacją ustawy o VAT i dotyczy przepisu art. 16 ust. 1 pkt. 46 lit. b) ustawy. Poprzednio na podstawie przywoływanego wyżej przepisu obowiązywała zasada, zgodnie z którą, podatek należny był kosztem uzyskania przychodów w przypadku importu usług, z wyjątkiem usług transportowych, oraz gdy podatnik przekazywał towary i świadczył usługi na potrzeby reprezentacji i reklamy.

USTALENIE WYSOKOSCI PODATKU I JEGO POBÓR

WYSOKOŚĆ PODATKU

Podatek dochodowy od osób prawnych wynosi:

1. w przypadku:

• przychodów z praw autorskich, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego, a także środka transportu, za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej osiągniętych w Polsce przez podatników nie mających na terytorium RP siedziby lub zarządu 20% przychodu, chyba że umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu zawarta z krajem będącym siedzibą podatnika stanowi inaczej,

• dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę na terytorium RP 20% przychodu z tym, że w przypadku podatników nie mających siedziby lub zarządu na terytorium Polski podatek pobierany jest w wysokości określonej w umowie dotyczącej zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu, jeżeli umowa ta przewiduje inną wysokość podatku

2. w pozostałych przypadkach 40% podstawy opodatkowania.

ZASADY OPŁACANIA PODATKU

Zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych powstaje z mocy samej ustawy, bez udziału prawnych, bez udziału prawnych, powstaje z mocy samej ustawy, bez udziału organu podatkowego.

Generalnie, podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych obowiązani są sami obliczać i wpłacać podatek:

1. zaliczkowo w terminie do 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni tym, że zaliczka za ostatni miesiąc roku podatkowego powinna być wpłacona w terminie do 20 dnia tego miesiąca,

2. na koniec roku w terminie przewidzianym do złożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu, tj.:

• wstępnie do końca 3 miesiąca roku następnego za miesiąc poprzedni,

• ostatecznie w terminie 10 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego, lecz nie później niż przed upływem 9 miesięcy od zakończenia roku podatkowego.

W niektórych, nielicznych, przypadkach podatek dochodowy od osób prawnych pobierany jest przez płatników. Płatnikami są między innymi podmioty i osoby wypłacające.

OBNIŻENIE STAWKI PODATKU

Uchwalona 20.XI.1999 r. ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 95, poz. 1101) wprowadza dość istotne zmiany w zakresie przepisów normujących podatek dochodowy od osób prawnych. Jedną z podstawowych zmian w tzw. podatku od firm jest nowa stawka. Poniższa tabelka obrazuje kształtowanie się stawek podatku CIT dla kolejnych lat w porównaniu do założeń starej ustawy.

Rok podatkowy	Stara stawka podatku CIT ( do 1999 r.)	Nowa stawka podatku CIT ( od 2000 r.)
2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r.	32%	30% 28% 28% 24% 22%

Tak więc od dnia 01.01.2000 r. stawkę omawianego podatku obniżono o 30% (art. 19 ust. 1 i 3 ustawy; przepis ust.1 reguluje wysokość podatku). Zakłada się, że w ciągu najbliższych 4 lat nastąpi sukcesywne zmniejszenie stawek podatkowych. Wiąże się to przede wszystkim z dążeniem do zwiększania konkurencyjności naszej gospodarki, której obciążenia podatkowe - w stosunku do innych krajów europejskich ocenia się jako wysokie. W państwach wschodnioeuropejskich, podobnie jak my aspirujących do Unii Europejskiej stawki podatkowe są znacznie niższe. I tak, np. na Węgrzech - 18%, w Słowenii - 25% i w Estonii - 26%.

W art. 25 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych skreślono wyrazy „i 10” na mocy przepisu art. 1 pkt. 10 ustawy z dnia 20.XI.1999 r. o zmianie ustawy o podatkowym dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 95, poz. 1101). Przepis art.25 ust. 3 stanowił, że podatnicy są zobowiązani bez wezwania do składania deklaracji o wysokości dochodu (straty) osiągniętego od początku roku podatkowego i wpłacania na rachunek właściwego urzędu skarbowego zaliczki miesięczne w wysokości różnicy między podatkiem należnym a dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego o sumę zaliczek należnych za poprzednie miesiące, obowiązek ten nie dotyczy gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych i podatników, których dochody są wolne od podatku.

4. ZMIANY W VAT W 2002 R.

W 2002 r. przepisy o VAT uległy zmianom. Zmiany te zostały wprowadzone w dwóch etapach.

1. Od 1.I.2002 i są konsekwencją:

• wejście w życie rozporządzenia Ministra Finansów z 20.XII.2001 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. Nr 151, poz. 1711), rozporządzenie weszło w życie 1.I.2002 r. zastąpiło rozporządzenie Ministra Finansów z 22.XII.2000 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. Nr 121, poz. 1295),

• wejście w życie rozporządzenia Ministra Finansów z 20.XII.2001 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz akcyzowego (Dz. U. Nr 151, poz. 1709),

• wejście w życie rozporządzenia Ministra Finansów z 27.XII.2001 r. w sprawie wykazu towarów i usług oraz podatku akcyzowego w imporcie (Dz. U. Nr 155, poz. 1814), które zastąpiły rozporządzenie Ministra Finansów z 29.XII.1999 r. w sprawie wykazu towarów dla celów poboru podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego w imporcie (Dz. U. Nr 111, poz. 1290),

• jednej z poprzednich nowelizacji do ustawy z 17.XI.2000 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 105, poz. 1107) dotyczących zwolnień podmiotowych od VAT,

• nie przedłużenia przez Ministra Finansów stosowania w niektórych sytuacjach obniżonych stawek VAT,

• wejście w życie art. 2 ustawy z 22.XII.2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks celny i ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 12, poz. 92) dotyczącego przedmiotowych zmian od VAT przy imporcie towarów.

Ponadto wystąpiły pewne zmiany w zakresie składania zgłoszeń rejestracyjnych - w efekcie utraty mocy z końcem ubiegłego roku 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 28.VIII.2000 r. zmieniającego rozporzą-dzenie w sprawie określenia wzoru zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, wzoru potwierdzenia tego zgłoszenia, wzoru zgłoszenia o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług lub podatkiem akcyzowym oraz zasad ustalenia tymczasowych nr identyfikacyjnych - dla podatników podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 72, poz. 844).

2. Od 26.III.2002 r. i są konsekwencją wejścia w życie ustawy z 15.II.2002 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, o zmianie ustawy o Policji oraz zmianie ustawy - Kodeksu wykroczeń (Dz. U. Nr 19, poz. 185). Zmiany wprowadzone od 1.I.2002 r. zostały uzasadnione:

• dążeniem do zwiększenia wpływów budżetowych ze względu na powszechnie znaną trudną sytuację budżetową,

• uszczelnieniem systemu podatkowego,

• dostosowaniem przepisów o VAT do wymagań UE.

Nowelizacja dokonana mocą ustawy z 15.II.2002 r. jest najobszerniejszą nowelizacją od momentu wejścia ustawy o VAT. Wprowadzone poprawki ze względu na ich znaczenie można podzielić na:

• fundamentalne np. rozszerzenie podmiotu opodatkowania przez objęcie ustawa o VAT udzielania licencji lub upoważnienia do korzystania z licencji,

• modyfikujące np. odmiennie niż dotychczas uregulowano zwolnienie od VAT sprzedaży towarów używanych,

• porządkujące np. przedłużenie terminu wydawania rozporządzenia w sprawie zwolnienia od VAT lub obniżenia stawki VAT.

Na podkreślenie zasługuje także wprowadzenie - co nie występowało dotychczas zbyt często, przepisów przejściowych dla niektórych nowych regulacji (art. 2 ustawy z 15.II.2002 r.).

6. ŹRÓDŁA. BIBLIOGRAFIA.

1. Jacek Kulicki, Piotr Sokół „PODATKI I PRAWO PODATKOWE” (1996 r.)

2. Aldona, Małgorzata Dereń „PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB PRAWNYCH” (2000 r.)

3. Aldona, Małgorzata Dereń „KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW” (2000 r.)

4. Marek Jańczyk „PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH” (1996 r.)

5. Henryka Kubalska „ KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW” (1994 r.)

6. Jarosław Mikołajewicz „WIEDZA O ŻYCIU W SPOŁECZEŃSTWIE” (1995 r.)

7. Roman Sobiecki „ZARYS GOSPODARKI RYNKOWEJ” CZĘŚĆ I i II (1997 r.)

8. Dr Marian Wynimko „JAK PROWADZIĆ WŁASNĄ FIRMĘ” (1999 r.)

9. Wydawnictwo Drągowski S.A. (1999 r.) „PODATKI” zbiór ujednoliconych przepisów

1

2

Rodzaje przychodów

Stosunek służbowy, stosunek pracy, członkostwo w spółdzielni rolniczej, emerytura lub renta, praca nakładcza

Wykonywanie wolnego zawodu lub innej działalności wykonywanej osobiście

Pozarolnicza działalność gospodarcza (wytwórcza, handlowa, usługowa)

Działy specjalne produkcji rolnej

Kapitały pieniężne i prawa majątkowe (odsetki, dywidendy, przeniesienie własności

Najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa i inne podobne umowy

Nieruchomości lub inne części odstąpione bezpłatnie do użytku

Sprzedaż lub zmiana nieruchomości i działu, spółdzielczego własnościowego prawa do mieszkania (lub lokalu użytkowego), prawa wieczystego użytkowania gruntów

art.

13

Zasiłki pieniężne z ZUS, alimenty (nie dotyczy dzieci), stypendia, dopłaty, nagrody oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujmowanych źródłach

art.

12

art.

14

art.

15

art.

16

art.

10

art.

17, 18

art.

19

art.

20

Rodzaje kosztów uzyskania przychodów

stopa łącznego opodatkowania (%)

Należności nieściągalne, rezerwy na pokrycie należności

Odsetki od zobowiązań pieniężnych w tym kredytów i różnice kursowe

Podatki i opłaty lokalne oraz składki ubezpieczeniowe i na rzecz ZUS

Wydatki na reklamę i promocję oraz koszty reprezentacji do 0,25% przychodu

Straty w środkach trwałych i obrotowych spowodowane zdarzeniami losowymi

Wynagrodzenie pracowników i innych osób za prace zlecone

Zużycie materiałów, energii, wyposażenia i narzędzi

Odpisy amortyzacyjne od środków trwałych i ich umorzenie w tym wartości niematerialne i prawne

100

W max

Wpływ z podatku do budżetu

W max

100

stopa opodatkowania

wpływy podatkowe

Rys. 3b

/Strona tytułowa/

Książka ewidencji zatrudnienia

(prowadzona przy korzystaniu z karty podatkowej)

..........................................................................................................................................

imię i nazwisko, adres firmy

Rodzaj działalności

wg kart podatkowej .........................................................................................................

Data uzyskania karty podatkowej ....................................................................................

---