ZAPALENIE

Inflammatio

[inflamare - zapalać]

Zapalenie jest złożonym, dynamicznym i uporządkowanym procesem zachodzącym w żywych tkankach po zadziałaniu bodźca uszkadzającego.

Zapalenie jest reakcją obronną organizmu na zadziałanie czynnika uszkadzającego tkanki.

Cechy reakcji zapalnej:

• jest reakcją miejscową

(ognisko zapalne)

• towarzyszą jej reakcje ogólnoustrojowe

(wywołane przez mediatory zapalne

uwalniane z ogniska zapalnego)

W odpowiedzi zapalnej uczestniczą:

• układ immunologiczny

• część swoista

odpowiedz humoralna

odpowiedz komórkowa

• część nieswoista

fagocytoza

• układ naczyniowy

• układ nerwowy

• układ krwiotwórczy

szpik kostny

komórki krwi obwodowej

leukocyty

erytrocyty

trombocyty

• układ endokrynny

• tkanka łączna

Istota zapalenia:

• usunięcie czynnika uszkadzającego

• usunięcie uszkodzonych tkanek

• naprawa uszkodzonych tkanek

Czynniki zapaleniotwórcze
EGZOGENNE	ENDOGENNE
biologiczne wirusy bakterie grzyby itp. chemiczne kwasy zasady sole metali ciężkich dym tytoniowy alkohol leki trucizny fizyczne mechaniczne termiczne baryczne promieniowanie	niedokrwienie zator zakrzep skurcz naczyń autoagresja autoprzeciwciała kompleksy immunologiczne toksyny bilirubina kwas moczowy mocznik nowotworzenie

Etapy zapalenia

I. Procesy eliminacyjne

1. uszkodzenie tkanek

2. miejscowe zaburzenia w krążeniu (reakcja naczyniowa)

3. tworzenie wysięku zapalnego

4. tworzenie nacieku zapalnego

II. Procesy naprawcze

5. tworzenie ziarniny

6. tworzenie blizny

Dynamika procesu zapalnego zależy od:

• rodzaju działającego czynnika

• obronności ustroju

ad 2. Reakcje naczyniowe

1. odruchowy skurcz naczyń krwionośnych, wywołany działaniem czynnika zapaleniotwórczego na zakończenia nerwowe

zblednięcie

niedokrwienie

2. rozszerzenie naczyń

1. neurogenne

2. mediatory naczynioruchowe (EKTAZYNY)

zaczerwienienie

przekrwienie

Działanie ektazyn

• rozszerzenie naczyń

• wzrost przepuszczalności śródbłonka naczyniowego

Ektazyny

uwalniane z uszkodzonych tkanek

histamina

serotonina

syntezowane przez pobudzone komórki

prostaglandyny(PGE₂)

PAF

tlenek azotu (NO)

uaktywniane pozakomórkowo

kininy

dopełniacz

kumulacja produktów przemiany materii

↑pCO₂

↑K⁺

Znaczenie reakcji naczyniowych:

1. przekrwienie = ↑ napływu :

leukocytów (tworzenie nacieku)

erytrocytów (tlen =RFT)

trombocytów

białek układu dopełniacza

kininogenu

osoczowych cz.cz. krzepnięcia

2. zmiany hemodynamiczne

1. wzrost ciśnienia hydrostatycznego w mikrokrążeniu -włośniczki

(↑ filtracji włośniczkowej)

2. zniesienie osiowego przepływu krwi (marginacja)

3. zwolnienie przepływu krwi (wykrzepianie)

MIGRACJA LEUKOCYTÓW

marginacja - brzeżne ustawianie się

krwinek białych

adhezja - przyleganie krwinek do

ściany naczynia

diapedeza - przechodzenie leukocytów

przez szczeliny

międzykomórkowe śródbłonka naczyniowego

chemotaksja- poruszanie się komórek

zgodnie z gradientem

chemicznym substancji

chemotaktycznej

ADHEZJA

Cząsteczki adhezyjne

komórkowe

pozakomórkowe

Cząsteczki adhezyjne komórkowe:

• są to białka błonowe (receptory, ligandy dla receptorów)

• umożliwiają interakcję pomiędzy komórkami

• komórki modulują interakcję przez zmianę:

ilości [synteza, zapasy w pęcherzykach komórkowych]

powinowactwa cząstek adhezyjnych

• ulegają ekspresji na komórkach:

śródbłonka

nabłonka

leukocytach

trombocytach

• funkcja:

migracja leukocytów

prezentacja antygenu

(APC----Th)

aktywacja limfocytów B

(Th----B)

Krzepnięcie krwi

Klasyfikacja:

1. selektyny

2. integryny

3. nadrodzina immunoglobulin

SELEKTYNY

L - zawsze obecne na leukocytach

P, E - obecne na komórkach śródbłonka po zadziałaniu cytokin prozapalnych

(Il-1, INF, TNF)

funkcja: zwolnienie i „toczenie się” leukocytów (wczesna faza migracji)

INTEGRYNY

• obecne na pobudzonych leukocytach

LFA-1,MAC-1,VLA-1

• trombocyty (GP IIb/IIIa)

• ↑↑↑ ekspresji na leukocytach

cytokiny prozapalne (np.:IL-8, )

chemotaksyny (PAF, C5a,LTB₄)

funkcja:

• umocowanie leukocytów

NADRODZINA IMMUNOGLOBULIN

(Adhezyny immunoglobulinopodobne)

• obecne na komórkach śródbłonka

ICAM-, 1-2, VCAM

• aktywowane przez: TNF, IL-1, LPS, trombinę, LTB₄

• funkcja: spłaszczenie się leukocytów

diapedeza

Etapy migracji leukocytów przez śródbłonek naczyniowy:

1. toczenie się

2. przyleganie

(„pułapkowanie leukocytów”)

3. przechodzenie przez śródbłonek

(diapedeza)

4. trawienie substancji międzykomórkowej przez proteazy:

kolagenoza

żelatynazya

elastaza

5. chemotaksja

6. FAGOCYTOZA

Tworzenie wysięku zapalnego

Mechanizmy powstawania wysięku:

1. wzrost ciśnienia hydrostatycznego w kapilarach

1. przekrwienie

2. mikrozakrzepy, serotonina

2. wzrost przepuszczalności śródbłonka naczyń

1. mediatory zapalne-histamina, kininy, leukotrieny,PAF

2. trawienie substancji międzykomórkowej przez enzymy uwalniane z pobudzonych leukocytów

3. martwica komórek ściany naczyniowej

3. wzrost ciśnienia onkotycznego w przestrzeni pozanaczyniowej

1. wzrost przepuszczalności ściany naczyniowej dla białek osoczowych

2. rozpad komórek

uszkodzonych tkanek

leukocytów

4. wzrost ciśnienia osmotycznego płynu pozakomórkowego

rozpad komórek (K⁺)

WYSIĘK ZAPALNY

(exsudatum)

Jest to płyn (zapalny) gromadzący się poza układem naczyniowym (przestrzeń międzykomórkowa )w wyniku zapalnego uszkodzenia naczyń.

↑ przepuszczalności naczyń

1. zmiany czynnościowe

2. zmiany strukturalne

skład:

ok. 90% H₂O

.≥ 2.5g% białko!

komórki krwi : leukocyty

trombocyty

erytrocyty

funkcja wysięku: rozcieńczanie czynnika

zapaleniotwórczego

WSKAŹNIK PRZESIĘK WYSIĘK

białko całkowite <30g/l >30g/l

białko całk. w płynie <0.5 >0.5

białko całk. w sur.

ciężar właściwy <1016 >1016

(gęstość względna)

ETIOLOGIA

marskość zapalenie

wątroby płuc

niewydolność gruźlica

lewej komory

rak

zespół oskrzela

nerczycowy

RZS

mocznica SLD

zator płuca

NACIEK ZAPALNY

(infiltratum)

Jest to nacieczenie przestrzeni

międzykomórkowych komórkami

zapalnymi:

monocyty/makrofagi

granulocyty obojętnochłonne

(neutrofile)

granulocyty kwasochłonne

(eozynofile)

granulocyty zasadochłonne

(bazofile/komórki tuczne)

limfocyty

Funkcja nacieku zapalnego:

1. fagocytoza (eliminacja czynnika

zapaleniotwórczego, uprzątanie

uszkodzonych tkanek)

makrofagi

granulocyty obojętnochłonne

1. cytotoksyczność komórkowa

limfocyty cytotoksyczne (Tc)

komórki NK

2. uwalnianie mediatorów

preformowanych

syntezowanych de novo

3. prezentacja antygenu limfocytom Th w węzłach chłonnych

makrofagi

komórki dendrytyczne

FAGOCYTOZA

Jest to pochłanianie cząsteczek stałych (bakterii, martwych komórek) przez komórki żerne (fagocyty).

Fazy fagocytozy:

1. przyleganie

2. fagocytoza właściwa(pochłonięcie)

Etapy fagocytozy:

1. chemotaksja

2. opsonizacja

3. przyleganie (adherencja)

4. pochłanianie

5. trawienie

Chemotaksja

1. Chemotaksja: poruszanie się komórek zgodnie z gradientem chemicznym substancji (chemotaksyn).

2. Chemotaksja jest ukierunkowanym ruchem komórki żernej w stronę cząsteczki, która ma być zfagocytowana.

Czynniki chemotaktyczne:

egzogenne:

• formylowane peptydy np. fMLP (formylo-metionylo-leucyno-fenyloalanina)

• endotoksyny bakteryjne bakterii G (-) [lipopolisacharydy bakteryjne-LPS]

Endogenne:

• składowe dopełniacza - C3a, C5a

• monokiny - IL-1, TNα, TGF beta, IL-8

• limfokiny-TNFβ

• mediatory lipidowe- leukotrien B4, PAF

• produkty degradacji fibryny i fibrynogenu (FDP)

Osponizacja

Jest to pokrycie bakterii przez IgG i C3b

Fagocyty posiadają receptory dla:

fragmentu Fc immunoglobulin [FcR]

aktywnych składowych dopełniacza [CR1, CR3]

Adherencja:

Receptory komórkowe umożliwiające adherencję:

• dla fragmentu Fc opsonin (FcR)

• dla fragmentów dopełniacza (CR1, CR3)

MECHANIZMY BAKTERIOBÓJCZE FAGOCYTÓW
Zależne od tlenu RFT	Niezależne od tlenu
Wybuch tlenowy fagocytów: Pobudzenie błonowej NADPH oksydazy Pobudzenie peroksydazy Reakcja Habera -Weisa Reakcja Fentona	BPI (czynnik bakteriobójczy zwiększający przepuszczalność) Katepsyna G Defensyny Laktoferyna Lizozym Elastaza MBP głównebiałko zasadowe Kationowe białko eozynofilów

Wybuch tlenowy fagocytów

O₂ +NADPH O₂^- + NADP^- + H⁺

2 O₂^- + 2H⁺ O₂  H₂O₂

Reakcja Fentona

O₂^- + H₂O₂ O₂ + ˙OH + OH^*

H₂O₂ + Cl^- HOCl + OH^-

HOCl +białka chloraminy

Główne źródła RFT w ustroju.

łańcuch oddechowy	Utlenianie ubichinonu, NADH dehydrogenazy
procesy enzymatyczne	Oksydaza ksantynowa, oksydaza aldehydowa
kaskada kwasu arachidonowego	Lipoksygenacja, cyklooksygenacja
Autooksydacja	Aminy biogenne glukoza Hemoglobina, mioglobina
Mikrosomalna hydroksylacja ksenobiotyków	Pestycydy, leki, używki
Fagocytoza	NADPH oksydaza
czynniki fizyczne	Promieniowanie UV, jonizujące, ultradźwięki

Enzymatyczny układ antyoksydacyjny.

• dysmutaza ponadtlenkowa (SOD),

• peroksydaza glutationowa (GPx),

• katalaza (CAT).

Nieenzymatyczne antyoksydanty

Wewnątrzkomórkowe	Zewnątrzkomórkowe
tiole ( glutation ) witaminy: C,A,E kwas moczowy ubichinony	Tiole Witaminy: C, E Transferyna Laktoferyna Ceruloplazmina Kwas moczowy Albumina Glukoza

ZIARNINA

Tworzenie ziarniny zachodzi po usunięciu martwych komórek i czynnika etiologicznego.

Budowa:

1. intensywnie namnażające się fibroblasty i miofibroblasty syntezujące włókna kolagenowe

2. pączkujące komórki śródbłonka (angiogeneza)

3. liczne leukocyty

Czynniki pobudzające wzrost komórek:

PDGF- płytkopochodny czynnik wzrostu

TGFβ - transformujący czynnik wzrostu

TXA₂ - tromboksan

Cechy ziarniny:

1. jest bogato unaczyniona (łatwo krwawi)

2. niebolesna (nieunerwiona)

1. odporna na zakażenia (dużo białych krwinek).

BLIZNA

Starzenie się ziarniny:

- znikanie naczyń krwionośnych

• zmniejszanie ilości elementów morfotycznych

• zmniejszenie się ilości włókien elastycznych

• wzajemne połączenie włókien kolagenowych

Objawy miejscowe zapalenia:

I. RUBOR - zaczerwienienie.

II. CALOR - ocieplenie

III. DOLOR - ból

IV. TUMOR - obrzęk zapalny

(wysięk zapalny)

V. FUNCTIO LAESA - upośledzenie

funkcji

ból :

1. ucisk na zakończenia nerwowe

naciek zapalny

wysięk zapalny

2. działanie substancji nocyceptywnych (drażniących zakończenia nerwowe)

kininy,

histamina

prostaglandyn

leukotrieny

kwasu mlekowego (H⁺)

K⁺

Objawy ogólne zapalenia

• GORĄCZKA

• ZMIANY „MORFOLOGII KRWI”

• PRZYSPIESZONE OB.

• PRZEROST NARZĄDÓW LIMFATYCZNYCH

• ZMIANA STĘŻENIA BIAŁEK OSTREJ FAZY

oraz

• OBNIŻENIE ŻELAZA WE KRWI

• KACHEKSJA

• ROZMIĘKANIE KOŚCI

GORĄCZKA jest to podwyższenie temperatury ciała przy sprawnie działających mechanizmach termoregulacji.

pirogeny- czynniki gorączkotwórcze

1. Egzogenne

LPS

2. Endogenne

IL-1

TNF α

IL-6

INF

Mechanizm powstawania gorączki:

1. ↑ produkcja PGE!!!!! w podwzgórzu zmiana przepuszczalności błony

2. komórkowej neurocytów dla Na i K

3. zmiana poziomu nastawczego (set point )

4. pobudzenie ośrodka zatrzymania i produkcji ciepła.

termogeneza drżeniowa

termogeneza bezdrżeniowa

Procesy towarzyszące gorączce:

• tachykardia gorączkowa

• tachypnoe

• zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej:

zmniejszenie diurezy

wzmożona utrata H₂O przez skórę i drogi oddechowe (odwodnienie!!!)

• wzrost przemiany materii

• hiperglikemia i glukozuria

• białkomocz

• zaburzenia trawienia (↓ soków trawiennych)

• CUN - złe samopoczucie, halucynacje, zaburzenie przytomności, drgawki (uszkodzenie struktur CUN!!)

• ↑ syntezy interferonu

• ↑ namnażania limfocytów T i B

• Nasilenie chemotaksji i fagocytozy

ZMIANA OBRAZU MORFOLOGICZNEGO KRWI

wzrost leukocytozy

norma 3500-9000/mm³

1. G/l

Czynniki pobudzające granulopoezę:

G-SSF

GM-CSF

IL-1

IL-6

IL-3

Glkiokortykosteroidy (przejściowo)

zmiana rozmazu krwi

granulocyty obojętnochłonne 50-70%

granulocyty kwasochłonne 0-1

granulocyty zasadochłonne 2-4%

limfocyty 25-40%

monocyty 2-8%

-hiperleukocytoza neutrifilowa:

w zapaleniu ropnym (zakażenia bakteryjne) (np.:appendicitis)

też:

zawał serca

krwotok (pęknięta ciąża pozamaciczna)

-eozynofilia:

w alergiach

chorobach pasożytniczych

też

kolagenozy

ziarnica złośliwa

-limocytoza

zakażenia wirusowe (np.:mononukleoza)

-monocytoza

okres zdrowienia

też

gruźlica

endocarditis

neutropenia:

dur brzuszny

ciężka posocznica

limfopenia

toczeń rumieniowty układowy

kortykosteridoterapia

Odmłodzenie obrazu białokrwinkowego

We krwi obwodowej pojawiają się formy niedojrzałe granulocytów:

pałeczkowate

metamielocyty

mielocyty

NIGDY! - promieloblasty, mieloblasty

WZROST OB

norma: mężczyzna - 8mm/h

kobieta - 12mm/h

↑ globulin

↑białek ostrej fazy OB

↓albumin

↑ OB. ↓OB.

niedokrwistość nadkrwistość

hiperfibrynogenemia hipofibrynogenemia

martwica tkanek

choroby reumatyczne

ziarnica złośliwa

PRZEROST TKANKI LIMFATYCZNEJ

miejscowy lub uogólniony

węzły chłonne

migdałki

śledziona

grudki chłonne

układ siateczkowo śródbłonkowy

wątroby

funkcja:

- namnażanie limfocytów (centra rozrodcze)

• produkcja przeciwciał

• „filtr” dla krwi i limfy (wyłapywanie antygenu)

• kontakt z antygenami

• prezentacja antygenów

• eliminacja kompleksów immunologicznych

Białka ostrej fazy

BOF

odpowiedź ostrej fazy

jest to szereg reakcji humoralnych, komórkowych, hormonalnych i metabolicznych wywołanych przez uszkodzenie tkanek

[nieswoisty mechanizm obronny ustroju]

• białka ostrej fazy- są to białka, których stężenie w osoczu zmienia się (wzrasta lub maleje) o co najmniej 25% w stosunku do normy.

• BOF stanowi heterogenną grupę białek różniących się właściwościami fizykochemicznymi:

• budowa cząsteczki

• masa cząsteczkowa

• funkcja biologiczna

homeostaza

ostra faza

• dynamika zmiany stężeń w przebiegu odpowiedzi ostrej fazy

synteza BOF:

• WĄTROBA!

też

• leukocyty

• śledziona

• płuca

• nerki

• inne

warunkiem do rozpoczęcia produkcji BOF jest pobudzenie MAKROFAGÓW

Il-6

TNFα

INFγ

inne cytokiny

1) pozytywne białka ostrej fazy :

(↑↑ stężenia w osoczu)

• białko C reaktywne (CRP)

• białko amyloidowe A i P (SAA i SAP)

• ceruloplazmina

• fibrynogen

- czynnik VIII i czynnik von Willebranda

• plazminogen

• haptoglobiny

• orozomukoid

• inhibitory proteaz:

alfa 1 antytrypsyna (α-1 IP)

alfa 1 antychymotrypsyna (ACT) inaktywator C₁ esterazy

- składniki dopełniacza (C3a)

• immunoglobuliny

2) negatywne białka ostrej fazy

(↓↓↓stężenia w osoczu)

• albumina

• transferyna

Rola:

• przywracanie równowagi zaburzonej przez czynnik patologiczny

• chronią przed destrukcyjnym działaniem enzymów osoczowych i komórkowych uwalnianych do krwi lub dostających się do niej z uszkodzonych tkanek

np.:

CRP

• wiąże się z polisacharydem C paciorkowców i ułatwia eliminację bakterii (opsonizacja paciorkowców)

• aktywacja układu dopełniacza na drodze klasycznej

• inicjuje zależna od dopełniacza lizę bakterii

• aktywuje płytki krwi

SAP wiąże się z heparyną wykazując działanie antytrombinowe

inhibitory proteaz - osłaniają tkanki przed destrukcyjnym działaniem enzymów proteolitycznych

haptoglobina - wiąże uwolnioną z erytrocytów Hb (Fe⁺⁺⁺ - [-] reakcji Fentona)

ceruloplazmina - wiąże Cu⁺⁺ [-] reakcji Fentona

↑ fibrynogenu

↑ białek amyloidowych

↑ gęstości krwi

↑ OB.

Dynamika białek ostrej fazy:

A. w zależności od czasu

• białka o.f. pierwszego rzutu:

↑ już po 6-8 godzinach: CRP, ACT, amyloid A

• białka o.f. drugiego rzutu

↑ po 24-48 godzinach: pozostałe białka

B. w zależności od stężenia:

• ↑ 2 krotny

np.: ceruloplazmina, składowe dopełniacza

• ↑↑ 2-5 krotny

np.:ACT

• ↑↑↑↑ 1000 krotny

np.: CRP, amyloid A

CRP - wartości prawidłowe < 5mg/l

MEDIATORY ZAPALENIA

komórkowe	pozakomórkowe
zmagazynowane w ziarnistościach aminy biogenne -histamina -serotonina enzymy proteazy -elastaza -kolagenaza -katepsyna G peroksydaza białka kationowe generowane po pobudzeniu komórek mediatory lipidowe PAF eikozanoidy cytokiny wolne rodniki tlenowe(O2^-, NO)	układ dopełniacza C3a C3b C5a C5b-9 [MAC] układ kinin bradykinina kalidyna metionylolizylo -bradykinina białka ostrej fazy inhibitory proteaz α1-antytrypsyna (α-1 IP) α1-antychymo- trypsyna (ACT) układ krzepnięcia układ fibrynolizy

PLA₂ GS

NLPZ LOX

ASA

PGI₂ PGE₂... TXA₂ SRSA LTB₄

LTC₄

LTD₄

LTE₄

LEUKOTRIENY

LTC4, LTD4, LTE4

Leukotrieny cysteinowe

• skurcz mięśni gładkich

oskrzeli

naczyń

• wzrost przepuszczalności naczyń

• chemotaksja eozynofili

• nasilenie wydzielania śluzu

LTB4

• chemotaksja neutrofilów

• adhezja granulocytów neutrofilów

• degranulacja neutrofilów

• ból

Efekty biologiczne histaminy:

• kurczy żyły, duże tętnice, zwieracze pozawłośniczkowe

• kurczy komórki śródbłonka, przez co rozszerza pory i zwiększa przepuszczalność włośniczek i drobnych naczyń (H₁)

• kurczy oskrzela

• drażni zakończenia bólowe (H₁)

• działa chrono- i dromotropowo dodatnio na serce

• zwiększa uwalnianie katecholamin z rdzenia nadnerczy

• zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, jelitowego i żółci (H₂)

• hamuje cytotoksyczność i proliferację limfocytów T, uwalnianie limfokin, pobudza limfocyty Ts, hamuje degranulację komórek tucznych (H₂, stąd prozapalne działanie H2 blokerów)

• działa chemotaktycznie na eozynofile.

KININY

Są to peptydy uwalniane wskutek reakcji proteolitycznych zachodzących w ognisku zapalnym

kininogen kininy

kininaza I i II

nieczynne

fragmenty peptydowe

kininaza = konwertaza

kininogen

α₂-globulina osocza

synteza- w wątrobie

HMW→ →bradykinina

kininogen o dużej masie cząsteczkowej

LMW→ →kalidyna

kininogen o małej masie cząsteczkowej

kininogenazy

(proteazy)

• 
  prekalikreina kalikreina

osoczowa osoczowa

HMW

• prekalikreina kalikreina

tkankowa tkankowa

układ

dopełniacza

HMW

LMW

• trypsyna

• plazmina

• enzymy lizosomalne

Działanie:

• ból

bezpośrednio

pośrednio: substancja P, neurokinina A

peptyd związany z genem

kalcytoniny (CGRP)

• rozszerza naczynia oporowe

• wzrost przepuszczalności śródbłonka naczyń

• wzrost syntezy NO i PGI₂

_{działanie przeciwzakrzepowe!}

• skurcz mięśniówki gładkiej oskrzeli

• indukuje syntezę Il-1 i TNFα

• aktywacja osteoklastów

↑ resorpcji kości

UKŁAD DOPEŁNIACZA

Jest to układ białek i glikoprotein obecnych w surowicy krwi w postaci nieaktywnej (proenzymy)

proenzym - wymaga rozkładu enzymatycznego do aktywacji

aktywacja kaskadowa - zaktywowany enzym staje się katalizatorem dla następnego białka

skład - 9 podjednostek funkcjonalnych:

C₁, C_2, C₃,C₄ C₅ C_6,C₇ C₈ C₉

C_5b C_6,C₇ C₈ C₉ = MAC (kompleks ataku błonowego

= kompleks hydrofobowy

= „czop lityczny”

CYTOLIZA

Aktywacja

droga klasyczna droga alternatywna

IgG (agregaty) elastaza

IgM LPS

CRP IgA

DNA komórki zarażone

wirusem

kardiolipina

na powierzchni

bakterii G(+)

droga droga

klasyczna alternatywna

C₃ C_3a +C_3b

Działanie układu dopełniacza

KONTROLA PROCESU ZAPALNEGO

1. eliminacja bakterii

1. liza komórek bakteryjnych (MAC)

2. opsonizacja

ligandy (C3b, C4b) dla receptorów CR1 na fagocytach

3. chemotaksja

4. ↑ przepuszczalności naczyń

↑ histaminy (anafilatoksyny= C3a, C5a)

↑ kinin

5. adhezja (ekspresja cząstek adhezyjnych na fagocytach)

6. pobudzanie egzocytozy ziarnistości komórkowych i generacji RFT

7. wykrzepianie (bariera ograniczająca)

2. Eliminacja kompleksów immunologicznych

1. zahamowanie tworzenia precypitujących IC

2. rozpuszczanie IC zdeponowanych w tkankach

3. transport IC (erytrocyty CR1)

4. fagocytoza

3. Wzbudzanie i wzmacnianie odpowiedzi immunologicznej

1. komórki dendrytyczne - CR1, CR2, CR3

2. makrofagi - CR1, CR3

3. limfocyty B - CR1, CR2

MAC

1. liza komórek

2. sublityczne wbudowanie do błony komórkowej leukocytów:

synteza eikozanoidów

generacja RFT

uwalnianie enzymów komórkowych

synteza cytokin

1. Szerzenie się procesów zapalnych:

• Przez kontakt

• Przez przewody wyprowadzające np. mocz, żółć

• droga wstępująca

• droga zstępująca

• Przez naczynia chłonne

• reaktywne zapalenie naczyń chłonnych (lymphangitis)

• reaktywne zapalenie węzłów chłonnych (lymphonodulitis)

• Przez naczynia krwionośne

Następstwa zapalenia

• całkowity powrót do normy (wyzdrowienie)

• zmiana charakteru zapalenie

ostre→ nadostre (piorunujące)

przewlekłe

nawrotowe

• nowotworzenie (NPL)

Colitis ulcerosa

WZW B, C

• trwałe uszkodzenie struktury i funkcji

niewydolność narządu

• śmierć ustroju

Powikłania zapalenia

• szerzenie się zapalenia na inne narządy

przez ciągłość

krew

limfa

• uogólnienie zapalenia

posocznica

bakteriemia

SIRS (Zespół uogólnionej

odpowiedzi zapalnej w OZT)

cytokinemia → sekwestracja leukocytów

(nerki, płuca, wątroba)

↓

uszkodzenie narządów

• powikłania immunologiczne

vasculitis

glomerulonephritis

• zaburzenia metaboliczne

kacheksja

amyloidoza

Kryteria podziału zapaleń

I. ze względu na czas trwania

zapalenie ostre (inflammatio acuta):

do 4 tyg

zapalenie podostre (i. subacuta)

od 4 -6 tyg

zapalenie przewlekłe (i. chronica)

ponad 6 tyg

II. ze względu na odpowiedz organizmu

Normoergiczne

Hiperergiczne

Hipoergiczne

dodatnie

szczepienia

leki przeciwzapalne

ujemne

kacheksja

starość

Anergiczne

3. ze względu na obraz morfologiczny

Uszkadzające (i. alterativa)

[miąższowe]

Wysiękowe (i exudativa)

Wytwórcze (i. proliferativa)

Zapalenie wysiękowe

1. surowicze

2. włóknikowe

powierzchowne

(np.:włóknikowe

zapalenie opłucnej)

głębokie

(np.: błonica,

dur brzuszny)

3. ropne

powierzchniowe

ropotok (np.: drogi moczowe)

ropniak (np.: opłucnej)

głębokie

rozległe → ropowica

ograniczone → ropień

4. krwotoczne

Zapalenie wytwórcze (rozplemowe)

ostre

np.: ostre rozplemowe kłębuszkowe

zapalenie nerek

przewlekłe

np.: gruźlica

Zapalenie uszkadzające

np.: WZW

1

57

EKSPRESJA

NADPH

OKSYDAZA

SOD

Me++/Me+++

MPO

hepatocyt

makrofag

Il-6

FOSFOLIPIDY BŁON KOMÓRKOWYCH

PAF

AA

COX₁

COX₂

kininogenazy

XIIa

KONWERTAZA

---