PRAWO ŻYWNOŚCIOWE

Wykład 1. - PRAWO 5.10.2010

Termin „Prawo”

- nauki przyrodnicze i społeczne

- obiektywne prawidłowości występujące w świecie przyrody, czy w życiu społecznym

Język prawniczy

- oznaczenie pewnych konkretnych uprawnień

- wyodrębnienie poszczególnych gałęzi składających się na system prawa

- zespół norm określających postępowanie ludzi

- norm ustanowionych przez państwo

- zespół norm postępowania

Do prawa zalicza się:

- normy generalne- skierowane do pewnej kategorii adresatów określonych rodzajowo

- normy abstrakcyjne- obliczone na wielokrotne zastosowanie

Akty prawne

- indywidualne- ustanawiają indywidualne reguły zachowania

- normatywne- ustalają reguły zachowania o cechach generalności

Akt normatywny

struktura:

- nazwa rodzajowa

- data uchwalenia, ustanowienia

- tytuł

- preambuła- ratio legis

- wskazanie podstawy prawnej

- część zasadnicza

- przepisy końcowe

- podpis

Przepis prawny

- przepisy ogólne- lex generalis

-przepisy szczegółowe- lex specjalis

Źródła prawa w RP

- źródła powszechnie obowiązującego prawa

- źródła prawa o charakterze wewnętrznym

- Konstytucja (1997)

- ustawy

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- rozporządzenia

- akty prawa miejscowego

Dziennik ustaw

- ustawy

- rozporządzenia

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- obwieszczenia

- uchwały organów ustawodawczych

- orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego

Źródła prawa w UE

Acquis Communautaire

- dorobek prawny Wspólnoty Europejskiej

- postanowienia traktatowe

- ustawodawstwo wynikające ze stosowania traktatów oraz orzecznictwa

Trybunału Sprawiedliwości Wspólnoty Europejskiej i Sądu Pierwszej Instancji

- deklaracje i rezolucje przyjęte przez Organy Wspólnot

- umowy międzynarodowe zawarte pomiędzy UE i państwami trzecimi

- umowy państw członkowskich UE dotyczące działalności wspólnotowej

Źródła prawa wspólnotowego

Pierwotne prawo wspólnotowe, np. -Traktat założycielski EWG, Traktat Nicejski

Wtórne prawo wspólnotowe- rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia, opinie

Podporządkowanie aktu prawnego do jednej z 3 wiążących kategorii prawnych

Kryterium adresata

- do kogo akt prawny jest skierowany?

- do państw członkowskich - dyrektywa

- do jednego czy wielu adresatów indywidualnych - decyzja

- ogólnie, w sposób abstrakcyjny, do wszystkich - rozporządzenie

Kryterium oddziaływania

- jak działa dany akt prawny?

- obowiązujący we wszystkich częściach  rozporządzenie, decyzja

- obowiązująco w odniesieniu do konkretnego rezultatu  dyrektywa

- niezobowiązująco, jako polityczne wytyczenie celu, albo zwykłe wypowiedzenie poglądu  zalecenie, opinia

Rozporządzenie wspólnotowe

(obowiązuje 15 minut po publikacji)

- charakter wspólnotowy - bezpośrednio dotyczy wszystkich państw

- bezpośrednia moc wiążąca (nie wymagają transformacji na krajowy system prawny)

- na przepisy rozporządzeń można się powoływać na równi z przepisami prawa krajowego

(np. w Polsce możemy dochodzić swoich praw powołując się na rozporządzenia)

- w życie wchodzi jednocześnie we wszystkich państwach członkowskich UE.

- rozporządzenie ujednolica zatem prawo w całej UE

Dyrektywa

(obowiązuje po implementacji)

- akt normatywny o charakterze obowiązkowym i ogólnym.

Rządy muszą wdrożyć cele określone w dyrektywie. Każde państwo może inaczej je wdrażać

- nie zawiera norm prawnych, wymaga jedynie od adresatów, by podjęli oni konieczne środki do osiągnięcia określonego w dyrektywie celu. Wymaga więc od adresata podjęcia pewnych działań mających na celu wdrożenie dyrektywy do prawa

- z dyrektyw nie wynikają bezpośrednio prawa i obowiązki dla obywateli i państw członkowskich, ma to miejsce dopiero po wdrożeniu tych aktów prawnych do systemu prawa krajowego

- adresat dyrektywy ma swobodę wyboru formy i metod

- adresatem dyrektywy są państwa członkowskie (rządy i parlamenty)

- istnieje termin realizacji dyrektywy (wdrożenia jej do systemu prawa krajowego)

Decyzja

(obowiązuje po dostarczeniu lub opublikowaniu)

- nie ma działania ogólnego

- adresat - konkretne podmioty i sytuacje

- nie wywołuje skutków erga omnes (względem wszystkich)

- używana do rozstrzygania sporów

- jej wykonanie odbywa się zgodnie z procedurą kraju adresata

- obowiązuje automatycznie (nie ma czasu wdrażania)

Zalecenia i opinie

- nie mają charakteru wiążącego

- nieobowiązujące

Prawo wtórne

- cofnięcie

- odwołanie

- uchylenie

- zmiana

- sprostowanie

Wykład 2. PRAWO ŻYWNOŚCIOWE 12.10.2010

Prawo żywnościowe:

-przepisy ustawowe

- wykonawcze

-administracyjne

-regulujące sprawy żywności w ogólności, a jej bezpieczeństwo w szczególności

zarówno na poziomie wspólnoty jak i na poziomie krajowym

- definicja obejmuje wszystkie etapy produkcji przetwarzanie i dystrybucji żywności oraz pasze produkowane dla zwierząt hodowlanych lub używane dla zwierząt hodowlanych.

Tworzenie prawa żywnościowego w UE

Dyrektywa Rady z 23.X.1962 r. w sprawie zbliżenia przepisów państw członkowskich

w zakresie substancji barwiących dopuszczonych do stosowania w środkach spożywczych.

Lata 60-70. - opracowywanie wspólnych standardów na produkty żywnościowe.

Pionowa harmonizacja przepisów.

Rezolucja Rady EWG z 1985 r.

- zabezpieczenie zdrowia publicznego

- zapewnienie informacji konsumentom i ich ochrony w kwestiach innych niż zdrowotne

- rzetelność transakcji handlowych

- zapewnienie kontroli państwowej

 Legislacja na poziomie horyzontalnym (poziomym)

Zielona Księga - 1997 r.

Cele współczesnego prawa żywnościowego

Zapewnienie:

- ochrony zdrowia publicznego

- bezpieczeństwa i ochrony konsumenta na wysokim poziomie

- swobodnego przepływu towarów na rynku wewnętrznym

- że prawodawstwo zostało ustanowione na podstawie dowodów naukowych i ocenie zagrożeń

- konkurencyjności przemysłu europejskiego i zwiększenie przyszłego eksportu

- powierzenie odpowiedzialności za bezpieczeństwo żywności przemysłowi, producentom i dostawcom, stosującym systemy analizy ryzyka i zagrożeń, wspierane przez wprowadzoną w życie urzędową kontrolę

- że prawodawstwo jest zgodne, logiczne i przyjazne dla użytkowników

Biała Księga - 12.01.2000 r.

(zawarte w niej ponad 80 działań)

Polityka bezpieczeństwa żywności musi być kompleksowa i zintegrowana

Łańcuch żywnościowy

- producenci pasz

- rolnicy

- producenci żywności

- operatorzy

- właściwe władze w krajach członkowskich i trzecich

- Komisja Europejska

- konsumenci

Sektory łańcucha żywnościowego

- produkcja pasz

- produkcja podstawowa

- przetwórstwo żywności

- przechowalnictwo

- transport

- handel detaliczny

Łańcuch żywnościowy („od gospodarstwa do stołu”)

- we wszystkich sektorach zajmujących się żywnością

- w krajach członkowskich

- przy zewnętrznej granicy UE

- wewnątrz UE

- na forum decyzyjnym międzynarodowym i UE

- na wszystkich etapach cyklu decyzyjnego

-doradztwo naukowe

- gromadzenie i analiza danych

- aspekty regulacji i kontroli

- informacje dla konsumentów

NIEROZERWALNA CAŁOŚĆ

Bezpieczeństwo żywności

- bezpieczeństwo zdrowotne

- bezpieczeństwo w kontekście:

- zdrowia publicznego

- żywienia

- jakości żywności i pasz

- bezpieczeństwa ekonomicznego konsumenta

Dyrekcja Generalna ds. Ochrony Zdrowia i Konsumentów

(część składowa Komisji Europejskiej)

Misja:

Gwarancja wysokiego poziomu ochrony konsumentów w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa i ekonomicznych interesów, a tym samym zdrowia publicznego w UE

Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 (najważniejsze!!! )

(mała konstytucja prawa żywnościowego, konsekwencja białej księgi)

Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w sprawach bezpieczeństwa żywności

„Żywność” = „Środek spożywczy”

Jakiekolwiek substancje lub produkty przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone

przeznaczone do spożycia przez ludzi, lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać

„Środek spożywczy” obejmuje

Napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje łącznie z wodą, świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowywania lub obróbki

Definicja ta obejmuje wodę zgodną z normami określonymi zgodnie z art. 6 dyrektywy 98/83/WE i bez uszczerbku dla wymogów dyrektyw 80/778/EWG i 98/83/WE

„Środek spożywczy” nie obejmuje

- pasz

- zwierząt żywych, chyba że mają być one wyprowadzone na rynek do spożycia przez ludzi

- roślin przed dokonaniem zbiorów

- produktów leczniczych w rozumieniu dyrektyw Rady 65/65/EWG i 92/73/EWG

- kosmetyków w rozumieniu dyrektywy Rady

- tytoniu i wyrobów tytoniowych w rozumieniu dyrektywy Rady 89/622/EWG

- narkotyków lub substancji psychotropowych w rozumieniu

Jedynej Konwencji o środkach odurzających z 1961r oraz Konwencji o substancjach psychotropowych z 1971r

- pozostałości i kontaminantów

Rozporządzenie to:

- określa cele i zasady prawa żywnościowego

- Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA)

- procedury w sprawie bezpieczeństwa żywności

- system RASFF

Cele ogólne:

Prawo żywnościowe ma za zadanie:

- realizację takich celów jak:

- wysoki poziom ochrony zdrowia i życia ludzi

- ochrona interesów konsumentów z uwzględnieniem uczciwych praktyk w handlu żywnością

- ochrona zdrowia i warunków życia zwierząt, zdrowia roślin i środowiska naturalnego

- zapewnienie swobodnego przepływu żywności i pasz we wspólnocie, wypr. lub wprowadzonych do obrotu

Rozporządzenie to wprowadza zasadę szczególnej ostrożności:

W szczególnych okolicznościach 

Niebezpieczeństwo zaistnienia skutków szkodliwych dla zdrowia 

Brak pewności naukowej 

W oczekiwaniu na dalsze informacje naukowe

Mogą zostać przyjęte tymczasowe środki zarządzania ryzykiem

Ochrona interesów konsumentów

Prawo żywnościowe:

- ma na celu ochronę interesów konsumentów

- powinno stanowić podstawę dokonywania przez konsumentów

- świadomego wyboru związanego ze spożywaną przez nich żywnością

Ma na celu zapobieganie:

- oszukańczym lub podstępnym praktykom

- fałszowaniu żywności

- wszelkim innym praktykom mogącym wprowadzić konsumenta w błąd

Wykład 3. KODEKS ŻYWNOŚCIOWY 19.10.2010

Standard żywności

(o znaczeniu międzynarodowym)

FAO- Światowa Organizacja ds. Żywności i Rolnictwa

WHO- Światowa Organizacja Zdrowia

W 1962 roku powołano Kodeks Żywnościowy FAO/WHO „Codex Alimentarius”

Zbiór norm i standardów dotyczących żywności

Zawiera wytyczne i rekomendacje Komisji Kodeksu

Komisja Kodeksu Żywnościowego:

- organ dwóch organizacji ONZ FAO/WHO

Rola

Promowanie handlu międzynarodowego żywnością poprzez adaptacje standardów , nakierowaną na zapewnienie uczciwych praktyk handlowych oraz ochronę konsumenta.

Ustalenia Komisji

- mają charakter zaleceń

- wprowadzanie ich do prawa odbywa się za pomocą zwykłej drogi legislacyjnej prawa krajowego

- do standardów Kodeksu często odnosi się prawo wspólnotowe

Komisja CA

- ma wpływ na tworzenie globalnego systemu prawa żywnościowego

Powstawanie standardów warunkowane jest:

- wiedzą naukową

- wpływami rządów państw członkowskich

Kodeks Żywnościowy oznacza dla konsumentów

- bezpieczniejszą żywność

- zapewnioną jakość

- lepszą informację o żywności

- możliwość informowania rządów i dostawców o oczekiwaniach konsumentów

Dokument końcowy Rundy Urugwajskiej Układu Ogólnego w Sprawie Ceł i Handlu (GATT)

- 14.04.1994 r. w Marrakeszu

Od 1 stycznia 1995 roku - WTO (World Trade Organization) - Światowa Organizacja Handlu

Wymiana towarowa żywności - na zasadzie respektowania przepisów i metod

Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO:

- Porozumienie w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych (Porozumienie SPS)

- Porozumienie w sprawie barier technicznych w handlu (Porozumienie TBT)

Instrumenty w ramach porozumień:

Klauzula największego uprzywilejowania

- przywileje nadane jednemu z państw muszą być przyznane wszystkim pozostałym

Klauzula traktowania narodowego

- towary importowane = produkowane w danym państwie

(Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych)

Zadania Punktu Kontaktowego KKŻ FAO/WHO:

- łącznik pomiędzy Sekretariatem, a krajem członkowskim

-koordynowanie działalności dotyczącej prac kodeksowych w kraju

- otrzymywanie przyjętych dokumentów kodeksowych i dokumentów roboczych na sesje poszczególnych

komitetów oraz ich rozsyłanie do wszystkich zainteresowanych jednostek na terenie kraju

- przekazywanie uwag i propozycji dotyczących dokumentów kodeksowych do KKŻ

i jego odpowiednich komitetów i/lub do Sekretariatu

- przekazywanie zaproszeń i informacji o sesjach oraz zgłaszanie do Sekretariatu składu krajowej delegacji

- łącznik pomiędzy przemysłem, konsumentami, handlowcami i innymi zainteresowanymi

- promocja działalności Kodeksu we własnym kraju

- prowadzenie zbioru przyjętych dokumentów

- wymiana informacji i koordynowanie współpracy z innymi krajami członkowskimi

Inne standardy:

- Normy ISO- nie są obowiązkowe

System bezpieczeństwa żywności:

Standard bezpieczeństwa żywności

Standard minimum dla każdego produktu żywnościowego umieszczanego na rynku

Przepisy mające na celu bezpieczeństwo są:

- obligatoryjne

- sankcje o charakterze

- administracyjnym (nakazy-zakazy)

- karnym

Wspólnotowy standard bezpieczeństwa żywności

”Konstytucja prawa żywnościowego” Rozporządzenie 178/2002

Rozporządzenie 178/2002

Stosuje się do wszystkich etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności i pasz

Nie ma zastosowania do:

- produkcji podstawowej na własny użytek

- domowego przygotowywania, obróbki lub przechowywania do własnego spożycia

Wspólnotowy standard bezpieczeństwa żywności:

(Rozporządzenie 178)

1.Przepisy dotyczące bezpieczeństwa żywności obejmują cały łańcuch żywnościowy

Produkcja pierwotna  konsument końcowy

„Konsument finalny/końcowy”

- ostateczny konsument środka spożywczego

- nie wykorzystuje żywności w ramach działalności przedsiębiorstwa spożywczego

„Przedsiębiorstwo spożywcze”

- przedsiębiorstwo publiczne lub prywatne

- typu non-profit lub nie

- prowadzące jakąkolwiek działalność związaną z jakimkolwiek etapem:

- produkcji

- przetwarzania

- dystrybucji żywności

„Podmiot działający na rynku spożywczym”

- osoby fizyczne lub prawne odpowiedzialne za spełnienie wymogów prawa żywnościowego w przedsiębiorstwie spożywczym pozostającym pod ich kontrolą

„Wprowadzenie na rynek”

- posiadanie żywności lub pasz w celu sprzedaży

- z uwzględnieniem oferowania do sprzedaży lub innej formy dysponowania bezpłatnego lub nie

- sprzedaż, dystrybucję i inne formy dysponowania

„Handel detaliczny”

- obsługa i/lub przetwarzanie żywności i jej przechowywanie w punkcie sprzedaży

lub w punkcie dostaw do konsumenta finalnego

- terminale dystrybucyjne

- działalność cateringowa

- stołówki zakładowe

- catering instytucjonalny

- restauracje i podobne działania związane z usługami żywnościowymi

- sklepy

- centra dystrybucji w supermarketach i hurtownie

2. Produkcja pierwotna, łącznie z produkcją pasz, podporządkowana określonej regulacji w zakresie higieny

Wymóg:

GMP- dobra praktyka produkcyjna (Good Manufacturing Practice)

GHP- dobra praktyka higieniczna (Good Hygiene Practice)

3. Produkcja żywności przetworzonej prowadzona jest na podstawie określonych wymagań higien

 Wyższe wymagania niż produkcja pierwotna

System HACCP (Hazard Analysis and Critical Point - analiza zagrożeń i krytyczny punkt kontrolny)

4. Przedsiębiorcy branży żywnościowej i paszowej ponoszą odpowiedzialność administracyjną i karną za naruszenie obowiązków związanych z produkcją żywności

Producent:

- pierwsze ogniwo, na którym ciąży odpowiedzialność za odpowiednią produkcję żywności

- musi aktywnie uczestniczyć we wdrażaniu przepisu prawa żywnościowego

- obowiązek kontroli wewnętrznej

- wdrażanie systemów (np. HACCP)

5. Producent może odpowiadać za szkody wyrządzone przez produkt żywnościowy na zasadzie ryzyka

Odpowiedzialność cywilna za wadliwe produkty!

6. Urzędowa kontrola żywności

Wykonywanie bieżącej kontroli

Stosowanie środków nadzoru

Ścisła współpraca z przedsiębiorstwami branży żywnościowej

7. Środki prawne ustanawiane w celu bezpieczeństwa żywności i pasz są oparte na analizie ryzyka

„Ryzyko”

- niebezpieczeństwo zaistnienia negatywnych skutków dla zdrowia

- dotkliwość takich skutków w następstwie zagrożenia

„Zagrożenie”

- czynnik biologiczny, chemiczny, fizyczny

w żywności lub paszy, bądź stan żywności lub paszy, mogący powodować negatywne skutki dla zdrowia

„Analiza ryzyka”

- proces składający się z trzech powiązanych elementów

- oceny ryzyka

- zarządzania ryzykiem

- informowania o ryzyku

„Ocena ryzyka”

- proces wsparty naukowo

- identyfikacja zagrożenia

- charakterystyka niebezpieczeństwa

- ocena ekspozycji ryzyka

- charakterystyka ryzyka

EFSA

„Zarządzanie ryzykiem”

- proces różniący się od oceny ryzyka

- zbadanie alternatywy polityki w porozumieniu z zainteresowanymi stronami

- wzięcie pod uwagę oceny ryzyka i innych prawnie uzasadnionych czynników

- w razie potrzeby - wybranie stosownych sposobów zapobiegania i kontroli

„Informowanie o ryzyku”

- interaktywna wymiana informacji i opinii podczas procesu analizy ryzyka

- dotycząca zagrożeń i ryzyka, czynników związanych z ryzykiem i postrzeganiem ryzyka, między:

- oceniającymi ryzyko

- zarządzającymi ryzykiem

- konsumentami

- przedsiębiorstwami paszowymi i spożywczymi

- środowiskiem naukowym

- innymi zainteresowanymi stronami

Z uwzględnieniem wyjaśnienia wniosków z oceny ryzyka i powodów decyzji w zakresie zarządzania ryzykiem

8. Wprowadzenie w łańcuchu żywnościowym mechanizmu możliwości podążania śladem żywności na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji

„Traceability”

- mechanizm bezpieczeństwa żywności

- wpływa na funkcjonowanie rynku wewnętrznego

Przekazywanie odpowiedniej informacji:

- konsumentom

- urzędowej kontroli

Właściwe wskazanie miejsca zagrożenia, dokonanie wycofania produktu z rynku

Zapewnienie, by przedsiębiorca uczestniczący w łańcuchu żywnościowym mógł zidentyfikować co najmniej tego przedsiębiorcę, od którego dana żywność/pasza pochodzi, oraz tego, do którego są one dostarczane

One step back - one step forward

Łańcuch żywnościowy umożliwiający dojście do źródła zagrożenia

9. Oznakowanie, prezentacja i reklama żywności muszą zawierać określoną informację, istotną ze względu na życie i zdrowie konsumentów

Zakaz wprowadzania konsumentów w błąd

10. Władza publiczna (wspólnotowe i krajowe organy zarządzające ryzykiem i komunikujące ryzyko) stosują w szczególnych okolicznościach zasadę ostrożności

Cel: wzmocnienie i uszczelnienie systemu bezpieczeństwa żywności

Better safe than sorry - lepiej zachować bezpieczeństwo, niż potem żałować

Niebezpieczeństwo zaistnienia skutków szkodliwych dla zdrowia

Wykład 4. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI 26.10.2010

Prawo wspólnotowe i polskie w zakresie bezpieczeństwa żywności

Wykonywanie:  rozporządzeń

Wdrażanie prawa wspólnotowego  dyrektywy

Polskie prawo dotyczące bezpieczeństwa żywności

Implementuje obszerne prawo wspólnotowe w dziedzinie bezpieczeństwa żywności

Określa kompetencje

- organów administracji publicznej

- jednostek badawczo - rozwojowych

- w zakresie bezpieczeństwa żywności

- określa relacje do innych ustaw w ramach krajowego porządku prawnego

Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r.

o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2006 r. Nr 171, poz. 1225)

Określa wymagania i procedury niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia zgodnie z przepisami rozporządzenia 178/2002

Ustawa określa

- wymagania zdrowotne żywności

- wymagania dotyczące przestrzegania zasad higieny

- w sprawie higieny środków spożywczych w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu 852/2004

- materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością w zakresie

nieuregulowanym w rozporządzeniu (WE) nr 1935/2004

- właściwość organów w zakresie przeprowadzania urzędowych kontroli żywności

na zasadach określonych w rozporządzeniu (WE) nr 882/2004

- wymagania dotyczące przeprowadzania urzędowych kontroli żywności

w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu 882/2004

System HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points)

System analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli

Postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności przez

- identyfikację

- oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia wymagań zdrowotnych żywności oraz ryzyka

wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością

- określenie metod eliminacji lub ograniczania zagrożeń

- ustalenie działań korygujących

Dobra Praktyka Higieniczna (Good Hygienic Practice - GHP)

Działania, które muszą być podjęte i warunki higieniczne, które muszą być spełniane i kontrolowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu, aby zapewnić bezpieczeństwo żywności

Działania, które muszą być podjęte i warunki, które muszą być spełniane i kontrolowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu, aby produkcja żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością odbywały się w sposób zapewniający bezpieczeństwo żywności, zgodnie z jej przeznaczeniem

Dobra Praktyka Produkcyjna (Good Manufacturing Practice - GMP)

W odniesieniu do produkcji żywności:

- działania, które muszą być podjęte i warunki, które muszą być spełnione, aby produkcja żywności odbywała się w sposób zapewniający bezpieczeństwo żywności zgodnie z jej przeznaczeniem

W odniesieniu do produkcji materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

- dobra praktyka produkcyjna w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 2023/2006 z dn. 22.12.2006 w sprawie dobrej praktyki produkcyjnej w odniesieniu do materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

Bezpieczeństwo żywności

( u. b. ż. ż.)

- ogół warunków, które muszą być spełniane, dotyczących w szczególności:

- stosowania substancji dodatkowych i aromatów

- poziomów substancji zanieczyszczających

- pozostałości pestycydów

- warunków napromieniania żywności

- cech organoleptycznych

I działań, które muszą być podejmowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu żywnością

- w celu zapewnienia zdrowia i życia człowieka

Wymagania higieniczne

- 4 rozporządzenia w pakiecie higienicznym

Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady

z dnia 29 kwietnia 2004 w sprawie higieny środków spożywczych

- ogólne zasady higieny dla pasz i żywności

Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady

z dnia 29 kwietnia 2004 w sprawie higieny środków spożywczych

- ustalające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do

żywności pochodzenia zwierzęcego

Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady

z dnia 29 kwietnia 2004 w sprawie higieny środków spożywczych

- w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanem zwierząt

Rozporządzenie (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady

z dnia 29 kwietnia 2004 w sprawie higieny środków spożywczych

- ustanawiające szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do spożycia przez ludzi, zasady postępowania dla organizacji urzędowej kontroli produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez człowieka

Wykład 5. 9.11.2010

Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady

z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych

ogólne zasady higieny dla pasz i żywności

„Higiena żywności”

Środki i warunki niezbędne do:

- kontroli zagrożeń

- zapewnienia zdatności do spożycia przez ludzi środków spożywczych, uwzg. ich zamierzone użycie

„Zanieczyszczenie”

istnienie lub powstanie zagrożenia

Rozporządzenie 852/2004

Ustanawia ogólne zasady dla przedsiębiorstw sektora spożywczego w zakresie higieny środków spożywczych

Uwzględnienie w szczególności następujących zasad:

- główna odpowiedzialność za bezpieczeństwo żywności spoczywa na przedsiębiorstwie sektora spożywczego

- niezbędne jest zapewnienie bezpieczeństwa żywności w ramach całego łańcucha żywnościowego

- istotne jest, w odniesieniu do żywności, która nie może być bezpiecznie przechowywana

w temperaturze otoczenia, w szczególności żywności zamrożonej, utrzymanie łańcucha chłodniczego

- ogólne zastosowanie procedur opartych na zasadach HACCP

- wraz z zastosowaniem dobrej praktyki higieny

- powinno wzmocnić odpowiedzialność przedsiębiorstw sektora spożywczego

Wytyczne do dobrej praktyki

Ważny instrument mający na celu pomoc przedsiębiorstwom sektora spożywczego na wszystkich szczeblach łańcucha żywnościowego w zakresie zachowania zgodności z zasadami higieny żywności oraz ze stosowaniem zasad HACCP

Niezbędne jest ustanowienie kryteriów mikrobiologicznych i wymogów kontroli temperatury opartych na naukowej ocenie ryzyka

Niezbędne jest zapewnienie, że przywożona żywność podlega przynajmniej takim samym normom higieny, jak żywność produkowana we Wspólnocie, lub normom równoważnym

Rozporządzenie 852/2004 nie ma zastosowania do:

- produkcji podstawowej na własny domowy użytek

- domowego przygotowywania, przetwarzania lub składowania żywności na własny domowy użytek

- bezpośrednich dostaw, dokonywanych przez producenta, małych ilości surowców do konsumenta końcowego

lub lokalnego zakładu detalicznego bezpośrednio zaopatrującego konsumenta końcowego

Prawo krajowe:

- punktów odbioru oraz garbarni, które wchodzą w zakres definicji przedsiębiorstwa sektora spożywczego

jedynie z powodu przetwarzania surowca do produkcji żelatyny lub kolagenu

Przedsiębiorstwa sektora spożywczego przyjmują następujące szczególne środki higieny

- zgodność z kryteriami mikrobiologicznymi dla środków spożywczych

- procedury niezbędne do osiągnięcia celów niniejszego rozporządzenia

- zgodność z wymogami kontroli temperatury dla środków spożywczych

- otrzymywanie łańcucha chłodniczego

- pobieranie próbek i analiza

Analiza zagrożeń i krytyczne punkty kontroli

Przedsiębiorstwa sektora spożywczego opracowują, wykonują i utrzymują stałą procedurę lub procedury

na podstawie zasad HACCP

Według Rozporządzenia nr 852/2004 HACCP

- jest zgodny ze standardem CA

- elastyczny

- nie powinien zastępować urzędowych kontroli

Higiena osobista

Każda osoba pracująca w styczności z żywnością powinna

- utrzymywać wysoki stopień czystości osobistej

- nosić odpowiednie, czyste i, gdzie stosowne, ochronne okrycie wierzchnie

Żadna osoba

- cierpiąca na chorobę, która może być przenoszona poprzez żywność

- będąca jej nosicielem

- bądź też stwierdza się u niej np. zainfekowane rany, zakażenia skóry, owrzodzenia lub biegunkę

 Nie może uzyskać pozwolenia na pracę z żywnością

 Nie może uzyskać pozwolenia na wejście do obszaru, w którym pracuje się z żywnością w jakimkolwiek charakterze

Jeśli występuje jakiekolwiek prawdopodobieństwo bezpośredniego lub pośredniego zanieczyszczenia

Każda taka osoba

- zatrudniona w przedsiębiorstwie sektora spożywczego

- która prawdopodobnie będzie miała kontakt z żywnością

musi niezwłocznie zgłosić przedsiębiorstwu sektora spożywczego:

- chorobę lub symptomy

- a jeżeli to możliwe, również ich powody

Co inne ustawy mówią na ten temat:

UBŻŻ (Ustawa o Bezpieczeństwie Żywności i Żywienia)

- osoba pracująca w styczności z żywnością powinna uzyskać

- określone przepisami o chorobach zakaźnych i zakażeniach

- orzeczenie lekarskie dla celów sanitarno- epidemiologicznych o braku przeciwwskazań

do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość zakażenia na inne osoby

Dokumentacja o:

-przeprowadzonych szkoleniach

- udzielonym instruktażu

- osobom wykonującym prace przy produkcji lub w obrocie żywnością

- osobom odpowiedzialnym za wdrożenie i stosowanie zasad systemu HACCP w zakładzie

Zakład żywienia zbiorowego typu zamkniętego

Może przechowywać próbki wszystkich potraw o krótkim okresie przydatności do spożycia, wyprodukowanych i przeznaczonych do żywienia konsumentów w tym zakładzie

Ma obowiązek udostępniać pobrane próbki organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Podmiot działający na rynku spożywczym

- jest zobowiązany przechowywać w aktach orzeczenia lekarskie i dokumentację

- udostępniać je na żądania organów urzędowej kontroli żywności

Rozporządzenie 852/2004

Przedsiębiorstwa sektora spożywczego zapewniają:

Personel pracujący z żywnością jest nadzorowany i/lub szkolony w sprawach higieny żywności odpowiednio do jego charakteru pracy

Osoby odpowiedzialne za opracowywanie i stosowanie procedury związanej z zasadami HACCP lub za funkcjonowanie właściwych wytycznych, przeszły odpowiednie szkolenie ze stosowania zasad HACCP

Zgodność ze wszelkimi wymogami prawa krajowego dotyczącymi programów szkoleniowych dla osób pracujących w poszczególnych sektorach spożywczych

Ogólne wymogi higieny dla wszystkich przedsiębiorstw sektora spożywczego

- ogólne wymagania dotyczące pomieszczeń żywnościowych

- szczególne wymagania dla pomieszczeń, w których się przygotowuje, poddaje obróbce lub przetwarza środki spożywcze

- wymagania dotyczące ruchomych i/lub tymczasowych pomieszczeń (jak duże namioty, stragany, ruchome punkty sprzedaży), pomieszczeń używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne, ale gdzie regularnie przygotowuje się żywność w celu wprowadzania do obrotu, i automatów ulicznych

- transport

- wymagania dla sprzętu

- odpady żywnościowe

- zaopatrzenie w wodę

- higiena osobista

- przepisy odnoszące się do środków spożywczych

- przepisy odnoszące się do opakowań jednostkowych i opakowań zbiorczych środów spożywczych

- obróbka cieplna

- szkolenie

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 kwietnia 2007 r. W sprawie pobierania i przechowywania próbek żywności przez zakłady żywienia zbiorowego typu zamkniętego

Dz. U. z 2007 r. Nr 80 poz. 545

Kierujący zakładem lub osoba przez niego upoważniona wyznacza

osobę odpowiedzialną w zakładzie za pobieranie i przechowywanie próbek

wszystkich potraw wchodzących w skład każdego posiłku

Próbki każdej składowej części potrawy z partii żywności pobierane są:

- pod koniec okresu porcjowania

- w ilościach niezbędnych do przeprowadzania badań laboratoryjnych i nie mniej niż 150g w przypadku:

-zup

- mięsa, potraw mięsnych i rybnych, wędlin i wyrobów wędliniarskich (w jednym kawałku)

- warzyw gotowanych

- sosów

- potraw mącznych oraz mlecznych

- leguminy

- wyrobów garmażeryjnych

- sałatek oraz lodów

Zasady pobierania i oznakowywania próbek

Na opakowaniu, naczyniu lub pojemniku przeznaczonym do przechowywania próbki w sposób trwały napis określający

- zawartość

- datę i godzinę przygotowania potrawy

- imię, nazwisko i stanowisko służbowe osoby, która pobrała próbkę

Przechowywanie próbek

Co najmniej 3 dni, licząc od chwili, kiedy cała partia została spożyta lub przyjęta do zakładu

W miejscu wydzielonym wyłącznie do tego celu w warunkach zapewniających utrzymanie temperatury +4^oC lub niższej, w zależności od przechowywanego produktu Miejsce przechowywania musi być zabezpieczone, dostęp do niego może mieć tylko kierujący zakładem lub osoba przez niego upoważniona

Wykład 6. 16.11.2010

Produkty tradycyjne i regionalne

Oznaczenia geograficzne i nazwy pochodzenia nie są tym samym co patenty, czy znaki towarowe

Są dobrem narodowym

Prawo do ich używania ma każdy, kto produkuje na zdefiniowanym obszarze i zgodnie z zadeklarowaną metodą

Służą rozwojowi całego regionu

802- produkty tradycyjne, zarejestrowane na polskiej liście

W UE prowadzona jest jednolita polityka w zakresie wytwarzania i sprzedaży rodzimej żywności posiadającej specyficzne cechy wynikające z

- tradycji danego regionu

- miejsca i sposobu wytworzenia

- lokalnych surowców

Realizowane jest to przez ochronę nazw regionalnych i tradycyjnych produktów

Unijne realizacje i cele ich funkcjonowania

Rozporządzenie Rady (WE) nr 509/2006 z dn. 20 marca 2006

W sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami

Rozporządzenie rady (WE) nr 510/2006 z dn. 20 marca 2006

W sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych

i środków spożywczych

Posiadanie oznaczenia ma z jednej strony poświadczać autentyczność danego produktu, a z drugiej ma potwierdzać jakość

- promocja regionu

- urzędowa potwierdzona gwarancja, że produkt pochodzi ze wskazanego miejsca i zawdzięcza swe cechy swemu pochodzeniu

Chroniona nazwa pochodzenia

Produkcja, przetwórstwo i przygotowanie produktu odbywa się na tym określonym obszarze geograficznym

Chronione oznaczenie geograficzne

Produkcja lub przetwórstwo lub przygotowanie produktu odbywa się na tym określonym obszarze geograficznym

Gwarantowana tradycyjna specjalność

Specyficzny charakter oznacza cechy lub zespół cech, które wyraźnie odróżniają produkt rolny lub środek spożywczy od innych podobnych należących do tej samej kategorii

Specyficzny charakter nie może być ograniczony do jakościowego lub ilościowego składu lub sposobu produkcji ustalonego w prawie wspólnotowym lub krajowym

Produkty zarejestrowane

- bryndza podhalańska (ChmNP)

- oscypek (ChmNP)

- miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich (ChmOG)

- półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak (GTS)

- rogal świętomarciński

- andruty kaliskie

- wielkopolski ser smażony

Jednostka odpowiedzialna

Prowadzenie systemu rejestracji produktów o określonym pochodzeniu geograficznym i specyficznej tradycyjnej jakości

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Organem opiniodawczym - doradczym ministra jest

Rada ds. Tradycyjnych i Regionalnych Nazw Produktów Rolnych i Środków Spożywczych

Kontrola

Kontroli dokonywać może

- Inspekcje Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych

- Prywatne jednostki akredytowane zgodnie z normą PN- EW45011

Ochrona krajowa

Nazwy pochodzenia i oznaczenia geograficzne podlegają na terytorium RP tymczasowej ochronie

Tymczasowa ochrona wygasa po rejestracji nazwy na poziomie Komisji Europejskiej lub w przypadku odmowy takiej rejestracji

Chronionych nazw nie mogą używać producenci, którzy produkują w sposób niezgodny ze specyfiką

Zgodnie z Ustawą o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju wsi jest odpowiedzialne za przyjmowanie, ocenę i przekazywanie wniosków o rejestrację nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz nazw specyficznego charakteru do komisji europejskiej

Lista produktów tradycyjnych

- identyfikacja produktów

- zwiększenia świadomości konsumentów

- przygotowanie produktów do rejestracji na poziomie UE

- promocja regionu

Na listę mogą zostać wpisane produkty

1. Których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają z zastosowanych tradycyjnych metod produkcji

2. Które są wytwarzane od conajmniej 25 lat

Produkt tradycyjny umieszczony na liście nie podlega ochronie prawnej

Produkty regionalne i tradycyjne wprowadzone do obrotu

- podlegają takim samym regulacjom prawnym jak inne produkty spożywcze pochodzenia roślinnego czy zwierzęcego

- istnieje jednak pewna możliwość odstępstw od wymogów w przypadku ich produkcji

Rozporządzenie (WE) 2074/2005

Artykuły spożywcze o tradycyjnym charakterze w państwie członkowskim, w którym są tradycyjnie wytwarzane uznawane są takie artykuły, które

- historycznie uznawane za produkty tradycyjne

- lub wytwarzane zgodnie ze skodyfikowanymi lub zarejestrowanymi zaleceniami technicznymi odnoszącymi się do tradycyjnego procesu lub zgodnie z tradycyjnymi metodami produkcji

- lub chronione prawem wspólnotowym, krajowym, regionalnym lub lokalnym jako tradycyjne produkty spożywcze

Rozporządzenie (WE) 852/2004

„odpowiednia elastyczność” w podejściu do wymogów HACCP

bardzo istotne w kontynuowaniu produkcji artykułów spożywczych o tradycyjnym charakterze

Wykład 7. 23.11.2010

Suplementy diety

Suplement diety

- środek spożywczy

- cel- uzupełnienie normalnej diety

- skoncentrowane źródło witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny pojedynczy lub złożony

- z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego

Suplement diety- przepisy unijne

Suplementy diety zawierające substancje inne niż witaminy i minerały mieszczą się w definicji „żywności” czyli środka spożywczego

Suplement diety- przepisy prawne

Ustawa z dn. 25 sierpnia 2006 o bezpieczeństwie żywności i żywienia

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 9 października 2007 w sprawie suplementów diety

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 10 lipca 2007 w sprawie znakowania środków spożywczych

Ustawa

1. Suplementy diety mogą zawierać w swoim składzie witaminy i składniki mineralne, które naturalnie występują w żywności i spożywane są jako część, oraz inne substancje wykazujące efekt odżywczy lub inny efekt fizjologiczny.

2. Maksymalny dopuszczony poziom zawartości witamin i składników mineralnych oraz innych substancji, o których mowa w ust. 1, w suplementach diety zapewnić, że zwykłe stosowanie suplementów diety zgodnie z informacją zamieszczona w opakowaniu będzie bezpieczne dla zdrowia i życia człowieka.

3. Suplementy diety przeznaczone bezpośrednio dla konsumenta finalnego są wprowadzane do obrotu w opakowaniu

4. Suplementy diety są wprowadzane do obrotu, prezentowane i reklamowane pod nazwą ”suplement diety”, która nie może być zastąpiona nazwą handlową (wymyślona) tego środka spożywczego.

Suplement a produkt leczniczy

Suplement	Produkt leczniczy
- apteka, sklep spożywczy, Internet - właściwości odżywcze/ fizjologiczne - składniki odżywcze - notyfikacja - inspekcje sanitarne - oświadczenie żywieniowe/ zdrowotne - brak przeciwwskazań	- apteka, niektóre w obrocie pozaaptecznym - właściwości lecznicze - składniki syntetyczne (głównie) - zezwolenie - inspekcja farmaceutyczna - wskazanie lecznicze - przeciwwskazania

Art. 46 Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia

- stanowi, ze informacje na opakowaniach jednostkowych Śródków spożywczych, w tym suplementów diety, nie mogą:

1) wprowadzać konsumenta w błąd

2) przypisywać środkowi spożywczemu właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia albo odwoływać się do takich właściwości

Wprowadzać konsumenta w błąd

1. co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytworzenia lub produkcji

2. przez przypisywanie środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada

3. przez sugerowanie, że środek spożywczy posiada szczególne właściwości jeżeli wszystkie podobne środki spożywcze posiadają takie właściwości

Zasady te dotyczą również

- prezentacji i reklamy środków spożywczych, w tym w szczególności w odniesieniu do ich kształtu, wyglądu lub opakowania, zastosowanych materiałów opakowaniowych, sposobu prezentacji oraz otoczenia, w jakim są prezentowane

Zgodnie z art. 47 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia

- nazwa środka spożywczego powinna odpowiadać nazwie ustalonej dla danego rodzaju środków spożywczych, przepisów prawa żywnościowego, w przypadku braku takich przepisów, powinna być nazwa zwyczajowa środka spożywczego, lub składać się z opisu tego środka lub sposobu jego użycia, tak, aby umożliwić konsumentowi rozpoznanie rodzaju i właściwości środka spożywczego oraz odróżnieniu go od innych produktów

Zgodnie z art. 27 ust. 4 o bezpieczeństwie żywności i żywienia

- suplementy diety są wprowadzone do obrotu, prezentowane i reklamowane pod nazwą suplementy diety, która może być zastąpiona nazwą handlową (wymyśloną) tego środka spożywczego

- jeżeli suplement diety jest oznakowany dodatkowo nazwą handlową (wymyśloną) okreslenie suplement diety jest zamieszczane w bezpośrednim sąsiedztwie tej nazwy

Nazwa

- ustalona dla danego rodzaju środków spożywczych (prawnie)

- lub nazwa zwyczajowa

Znakowanie wg rozporządzenia MZ z 9.10.2007

- określenie „suplement diety”

- nazwa kategorii składników odżywczych lub substancji charakteryzujących produkt lub wskazanie ich właściwości

- porcja produktu zalecana do spożycia w ciągu dnia

- ostrzeżenie dotyczące nieprzekraczania zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia

- stwierdzenie, ze suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety

- stwierdzenie, ze suplementy diety powinny być przechowywane w sposób niedostępny dla małych dzieci

Rozporządzenie

- zawiera wykaz witamin i składników mineralnych

- nie określa maksymalnych i minimalnych poziomów składników

Dokumentacja produktów

- dane naukowe

- opinia krajowej jednostki naukowej:

- IMiDz

- IŻŻ

-PZH

- Instytut Pomnik- Centrum Zdrowia Dziecka

Niewłaściwe

- odpowiedni dla osób z „alergią na mleko” i z „nietolerancją laktozy”

- „ochrona przed bakteriami i wirusami”

- „ pomaga osobom cierpiącym na nadciśnienie”

- „ arterioskleroza Pani… zniknęła po stosowaniu produktu…”

Znakowanie środków spożywczych- rozporządzenie MRiRW

- nazwa- istotna jest postać produktu lub procesy technologiczne stosowane w produkcji

( sproszkowany, liofilizowany, zagęszczony) we wszystkich przypadkach, w których pominięcie takiej informacji mogłoby wprowadzić nabywcę w błąd

- składniki/ skład - substancja ( również s. dodatkowa i aromat, użyta przy wytworzeniu lub przygotowaniu nadal obecna w produkcie gotowym, nawet w zmienionej formie

- wg masy w porządku malejącym

Ustaw o bezpieczeństwie żywności i żywienia- procedura powiadamiania

- przedsiębiorca wprowadzający po raz pierwszy do obrotu na terytorium RP suplementy diety, jest zobowiązany powiadomić o tym Głównego inspektora Sanitarnego przekładając równocześnie wzór ich etykiety w języku polskim

- jeżeli środek spożywczy, znajduje się w obrocie w innych państwach członkowskich unii europejskiej w powiadomieniu należy wskazać adresata pierwszego powiadomienia oraz nazwę środka spożywczego i jego producenta

- przedłożyć dokument potwierdzający w/w okoliczności

Odpowiedzialność karna- ustawa (art. 96- 99)

- produkcja lub wprowadzanie do obrotu- grzywna, kara ograniczenia lub pozbawienia wolności

1) szkodliwa żywność ogólnego spożycia (2-5 lat)

2) szkodliwy środek spożywczy spec. przeznaczenia żyw., suplement diety lub nowa żywność (3-5 lat)

3) żywność zepsuta lub zafałszowana (1-3 lat)

Kary pieniężne (art. 103) - przykłady

- nieprzestrzeganie wymagań w zakresie znakowania środków spożywczych

- wprowadzenie do obrotu jako żywność produktów nie będących żywnością

- niewycofywanie produktu szkodliwego, zepsutego lub zafałszowanego wbrew decyzji

Wykład 8 30.11.2010

Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 parlamentu europejskiego i rady z dnia 29 kwietnia 2004r ustanawiające szczególne przepisy dot. higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego

Produkty pochodzenia zwierzęcego  zagrożenia mikrobiologiczne i chemiczne

Uzupełnienie przepisów rozporządzenia (WE) nr 852/2004

Stosuje się je do nieprzetworzonych i przetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego

W przypadku braku wyraźnych sprzecznych wskazań niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do żywności zawierającej jednocześnie produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

UWAGA!!! Otrzymywanie przetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego wykorzystywanych do wyrobu takiej żywności i wszelkie czynności związane z ich przygotowywaniem podlegają wymogom niniejszego rozporządzenia

Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do

1. Produkcji podstawowej na własny domowy użytek

2. Domowego przygotowywania, przetwarzania lub składowania żywności na własny domowy użytek

3. Bezpośrednich dostaw, dokonywanych przez producenta, małych ilości surowców do konsumenta końcowego lub lokalnego zakładu detalicznego bezpośrednio zaopatrującego konsumenta końcowego

4. Bezpośrednich dostaw dokonywanych przez producenta, małych ilości mięsa z drobiu lub zajęczaków poddanych ubojowi w gospodarstwie rolnym, do konsumenta końcowego lub lokalnego zakładu detalicznego, bezpośrednio dostarczającego przedmiotowe mięso w formie mięsa świeżego konsumentowi końcowemu

5. Myśliwych, którzy dostarczają małe ilości zwierzyny łownej lub mięsa zwierząt łownych bezpośrednio do konsumenta końcowego lub lokalnego zakładu detalicznego bezpośrednio zaopatrującego konsumenta końcowego

• Pkt. c, d, e  przedmiotowe przepisy krajowe

Znak identyfikacyjny

- czytelny i trwały

- czcionki łatwe do rozszyfrowania

- wyraźnie widoczny dla właściwych władz

- musi wskazywać nazwę kraju, w którym zlokalizowany jest zakład, która może być podana w formie pełnej lub za pomocą dwuliterowego kodu, zgodnie z odpowiednią normą ISO

- PL

- musi wskazywać numer identyfikacyjny zakładu

- jeżeli zakład wytwarza zarówno żywność podlegającą zakresowi niniejszego rozporządzenia, jak i żywność, do której nie ma ono zastosowania, przedsiębiorstwo sektora spożywczego może stosować ten sam znak identyfikacyjny do obu rodzajów żywności

W przypadku nanoszenia znaku w zakładzie na terytorium Wspólnoty musi być w kształcie

owalnym i zawierać skrót WE

Wpis do rejestru/zatwierdzenie zakładów przedsiębiorstwa paszowego i żywnościowego 

art. 31 rozporządzenia 882/2004

Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 PE i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.

w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt

Właściwy organ zatwierdza zakład do celów określonej działalności jedynie wtedy, gdy:

podmiot prowadzący przedsiębiorstwo paszowe lub żywnościowe wykazał, że spełnia odpowiednie wymagania prawa paszowego i żywnościowego

Warunkowe zatwierdzenie

 Jeżeli organ stwierdzi, że zakład spełnia wszystkie wymagania w zakresie infrastruktury i wyposażenia

Nowa kontrola urzędowa zakładu, przeprowadzona w ciągu trzech miesięcy od chwili udzielenia zatwierdzenia warunkowego

 Jeżeli dokonano wyraźnego postępu, ale zakład nadal nie spełnia wszystkich odpowiednich wymagań, właściwy organ może przedłużyć warunkowe zatwierdzenie

 Zatwierdzenie warunkowe nie może przekraczać łącznie sześciu miesięcy

Jeżeli właściwy organ odkryje poważne braki,

 Musi wielokrotnie wstrzymywać produkcję w zakładzie

 Podmiot prowadzący przedsiębiorstwo paszowe lub żywnościowe nie jest w stanie przedstawić odpowiednich gwarancji dalszej produkcji

Właściwy organ

 Wszczyna procedurę mającą na celu wycofanie zatwierdzenia

 Może zawiesić zatwierdzenie zakładu, jeżeli

Podmiot prowadzący przedsiębiorstwo paszowe lub żywnościowe

może zagwarantować, że wyeliminuje braki w rozsądnym terminie

Właściwe organy utrzymują uaktualnione wykazy zatwierdzonych zakładów i udostępniają je innym Państwom Członkowskim oraz opinii publicznej

UBŻŻ

Państwowy powiatowy inspektor sanitarny

- rejestracja

- zatwierdzanie

- warunkowe zatwierdzanie

- przedłużanie warunkowego zatwierdzenia, zawieszania oraz cofania zatwierdzenia zakładów, które

- produkują lub wprowadzają do obrotu żywność pochodzenia niezwierzęcego

- wprowadzają do obrotu produkty pochodzenia zwierzęcego, nieobjętych urzędową kontrolą organów Inspekcji Weterynaryjnej

w trybie i na zasadach określonych w rozporządzeniu 852/2004

 Zatwierdzenie nie jest wymagane w odniesieniu do:

• Działalności w zakresie dostaw bezpośrednich

• Urządzeń dystrybucyjnych do sprzedaży żywności w opakowaniach

• Obiektów lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych, uprzednio dopuszczonych do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie produkcji lub obrotu żywnością w innym państwie członkowskim UE

• Zakładów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie produkcji win gronowych

• Sklepów zielarskich

• Gospodarstw agroturystycznych

• Aptek, punktów aptecznych i hurtowni farmaceutycznych

Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia

Podmioty działające na rynku spożywczym składają w formie pisemnej wniosek o:

• Wpis do rejestru zakładów

• Zatwierdzenie zakładu i o wpis do rejestru zakładów

• Lub o dokonanie zmian w rejestrze zakładów

Wniosek o wpis do rejestru zakładów, lub o zatwierdzenie zakładu i o wpis do rejestru zakładów składa się w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności

PRAWO WETERYNARYJNE

Ustawa z dnia 16 grudnia 2005r. o produktach pochodzenia zwierzęcego  Dz.U. z 2006r, Nr17, poz. 127 z późniejszymi zmianami

 Przepisy ustawy nie naruszają przepisów o bezpieczeństwie żywności i żywienia!!!

Ustawa określa

1. Właściwość organów w zakresie higieny i kontroli produktów pochodzenia zwierzęcego, określonych w przepisach:

1. Rozporządzenia (WE) nr 853/2004 (higiena w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego)

2. Rozporządzenia (WE) nr 854/2004 (organizacja urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego, przeznaczonych do spożycia przez ludzi)

2. Wymagania, jakie powinny spełniać produkty pochodzenia zwierzęcego wprowadzane na rynek

3. Wymagania, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego i przez te produkty w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu nr 853/2004

4. Sposób przeprowadzania urzędowych kontroli w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu nr 854/2004

Z uwzględnieniem zasad, obowiązków i wymagań określonych w rozporządzeniu (WE)

178/2002

852/2004

Powiatowy lekarz weterynarii wydając decyzję administracyjną o wpisie do rejestru zakładów albo zatwierdzeniu zakładu, nadaje temu zakładowi weterynaryjny numer identyfikacyjny

- zatwierdza w drodze decyzji administracyjnej projekt technologiczny zakładu, w terminie 30 dni od dnia wszczęcia, a postępami w tej sprawie

Podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przed uzyskaniem pozwolenia na budowę zakładu są obowiązane:

1. Sporządzić projekt technologiczny zakładu i przesłać go wraz z wnioskiem o zatwierdzenie tego projektu powiatowemu lekarzowi weterynarii, w zależności od planowanego miejsca prowadzenia tej działalności

2. Powiadomić pisemnie powiatowego lekarza weterynarii o

- zakresie i wielkości produkcji

- rodzaju produktów pochodzenia zwierzęcego, które mają być produkowane w tym zakładzie

(NIE WIEM CZY PEŁNY WYKŁAD)

Wykład 9. 7.12.2010

Wykaz środków spożywczych, które mogą być poddane napromienianiu promieniowaniem jonizującym

Rodzaj środka spożywczego	Cel napromienienia
Ziemniaki	Hamowanie kiełkowania
Cebula	Hamowanie kiełkowania
Czosnek	Hamowanie kiełkowania
Pieczarki	Zahamowanie wzrostu i starzenia się grzybów
Przyprawy suche, w tym suszone aromatyczne zioła, przyprawy korzenne i przyprawy warzywne	Obniżenie poziomu zanieczyszczeń biologicznych
Pieczarki suszone	Obniżenie poziomu zanieczyszczeń biologicznych
Suszone warzywa	Obniżenie poziomu zanieczyszczeń biologicznych

Środki spożywcze poddane napromienianiu lub zawierające napromienione składniki, wprowadzane do obrotu w opakowaniach jednostkowych

W miejscu widocznym w sposób czytelny wyrażenie „napromienione” albo „poddane działaniu promieniowania jonizującego”

Nazwie środka spożywczego poddanego napromieniowaniu promieniowaniem jonizującym powinna towarzyszyć informacja `napromieniony”, albo „poddany działaniu promieniowanie jonizującego”

Jeżeli napromienianiu promieniowaniem jonizującym poddany został składnik środka spożywczego, informacja taka powinna towarzyszyć nazwie składnika w wykazie składników środka spożywczego

W przypadku, gdy składnik środka spożywczego jest składnikiem złożonym z kilku składników,

z których co najmniej jeden został poddany napromienianiu promieniowaniem jonizującym, to w wykazie składników środka spożywczego należy podać nazwę każdego składnika poddanego napromienianiu promieniowaniem jonizującym, zawartego w składniku złożonym

W miejscu sprzedaży luzem

Środków spożywczych poddanych napromieniowaniu promieniowaniem jonizującym lub zawierających składniki poddane takiemu napromieniowaniu

Na wywieszce lub jako napis powyżej lub obok pojemnika, w którym umieszczone są środki spożywcze

Podaje się łączne nazwę z nazwa środka spożywczego informację „napromieniowane” albo „poddane działaniu promieniowania jonizującego”

Opakowania żywności

Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych

Dz. U. z 2009r. Nr 91, poz. 740 późń. zm.

Towar paczkowany

-produkt umieszczony w opakowaniu jednostkowym dowolnego rodzaju, którego ilość nominalna, jednakowa dla całej partii, odmierzona bez udziału nabywcy, nie przekraczająca 50 kg lub 50 l, nie może zostać zmieniona bez naruszenia opakowania

Oznakowanie umieszczone na towarach paczkowanych

- musi być łatwe do czytania i dobrze widoczne

- wykonane w sposób nie dający się usunąć bez uszkodzenia opakowania

- poza wymaganiami dotyczącymi oznakowania produktów, określonymi w przepisach odrębnych, towary paczkowana wprowadzane do obrotu muszą posiadać następujące oznakowania:

1) nazwę produktu

2) ilość nominalną produktu

3) firmę paczkującego, zlecającego paczkowanie, sprowadzającego lub importera

e- znak zapisywany przy masie, objętości jako deklaracja producenta

3- standardy kontrolowane przez inspekcje

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 lipca 2009 r.

w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowań towarów paczkowanych

DzU z 2009r. Nr 122, poz. 1010

- minimalna wysokość cyfr i liter w oznakowaniu ilości nominalnej towaru paczkowanego

Rozporządzenie 852/2004

Materiał używany do produkcji opakowań jednostkowych i zbiorczych nie może być źródłem zanieczyszczenia

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1935/2004

z dnia 27 października 2004 r. w sprawie materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG

Rodzaj materiału, z którego jest produkowane opakowanie

Rozporządzenie 1935/2004

Ma zastosowanie do materiałów i wyrobów (w tym: aktywne i inteligentne materiały i wyroby do kontaktu z żywnością), które w stanie gotowym do użytkowania

- przeznaczone są do kontaktu z żywnością

- pozostają w kontakcie z żywnością i są przeznaczone do tego celu

- można w sposób uzasadniony oczekiwać, iż wejdą w kontakt z żywnością

- nastąpi migracja ich składników do żywności w przypadku ich zastosowania w normalnych lub możliwych do przewidzenia warunkach

Etykietowanie tych materiałów i wyrobów, które w chwili wprowadzania do obrotu nie weszły jeszcze w kontakt z żywnością:

Informacja „do kontaktu z żywnością”

lub szczególne wskazówki dotyczące ich używania,

np. ekspres do kawy, butelka do wina, łyżka do zupy

lub symbol kieliszek i widelec

Jeśli to konieczne

Specjalne zalecenia, których należy przestrzegać w celu ich bezpiecznego i właściwego używania,

Nazwa lub nazwa handlowa

Adres lub informacja o siedzibie producenta, przetwórcy lub sprzedawcy odpowiedzialnego za wprowadzenie ich do obrotu i mającego siedzibę we Wspólnocie

Obowiązkowe jest stosowanie odpowiedniego systemu

możliwość śledzenia drogi materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością

Wszelkie materiały lub wyroby przeznaczone do bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z żywnością muszą być wystarczająco obojętne,

aby nie powodować przenikania do żywności substancji w ilościach, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka oraz powodować niemożliwe do przyjęcia zmiany w składzie takiej żywności lub pogorszenie jej cech organoleptycznych

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2023/2006 z dnia 22 grudnia 2006 r.

w sprawie dobrej praktyki produkcyjnej w odniesieniu do materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

Dobra praktyka produkcyjna (GMP)

Te aspekty zapewnienia jakości, które gwarantują

- jednolitą produkcję materiałów i wyrobów

- ich kontrolę w celu zapewnienia zgodności z przepisami mającymi do nich zastosowanie i normami jakości, które są właściwe dla zamierzonego zastosowania tych produktów

Zapobiegając narażaniu zdrowia ludzi

lub wywoływaniu niedopuszczalnych zmian w składzie żywności

lub pogorszeniu jej cech organoleptycznych

Opakowany środek spożywczy

Określona ilość środka spożywczego przeznaczona w takiej postaci dla konsumenta finalnego lub do zakładu żywienia zbiorowego, umieszczona w opakowaniu, przed oferowaniem konsumentowi lub do zakładu żywienia zbiorowego w taki sposób, że:

Zmiana zawartości jest niemożliwa bez otwarcia lub zmiany tego opakowania, bez względu na to, czy opakowanie obejmuje cały środek spożywczy lub jego część (U.B.Ż.Ż, art.3, ust.3, pkt 19)

Rozporządzenie 2023/2006

Podmiot działający na rynku

Ustanawia

Utrzymuje skuteczny system kontroli jakości

Zasady GMP stosowane są proporcjonalnie,

aby uniknąć nadmiernego obciążenia małych przedsiębiorstw

Rozporządzenie Komisji (WE) nr 450/2009 z dnia 29 mama 2009r. w sprawie aktywnych i inteligentnych materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

Cel stosowania dodatków do żywności

- przedłużenie trwałości produktów

- nadanie określonych cech organoleptycznych

- usprawnienie procesów technologicznych

- zmiana wartości odżywczej

- utrzymanie stałej, powtarzalnej jakości

- zagwarantowanie bezpiecznego spożycia niektórych produktów

- otrzymanie nowych produktów

- wytwarzanie żywności przy umiarkowanych kosztach produkcji

Media a substancje dodatkowe

„Nowy dzień”, 20 grudnia 2005r: Aspartam. Szczury od tego zdechły, my to jemy i pijemy

„Świat Konsumenta”, Nr 7/8 (35) 2004r. Gorycz farbowanej słodyczy

„Dziennik zachodni”, 11 maja 2001 r.: Chemia na talerzu

Kontrola Inspekcji Handlowej

Znakowanie:

- celowe pomijanie w wykazie składników substancji dodatkowych dozwolonych

- unikanie podawania informacji o zastosowanych substancjach dodatkowych

Skład:

- przekraczanie limitów ich zawartości

Dodatek do żywności może być stosowany

- jest prawnie dopuszczony

- jego użycie jest technologicznie uzasadnione

- nie stwarza zagrożenia dla zdrowia

- nie wprowadza konsumenta w błąd

- nie powoduje ukrycia złej jakości

- zgodnie z zasadami GMP

Parlament Europejski przyjął pakiet legislacyjny

Rozporządzenie:

1. W sprawie dodatków do żywności

2. W sprawie środków aromatyzujących i niektórych składników żywności o właściwościach aromatyzujących do użycia w oraz na środkach spożywczych

3. W sprawie enzymów spożywczych

4. Ustanawiającego jednolitą procedurę wydawania zezwoleń na stosowanie dodatków do żywności, enzymów spożywczych i środków aromatyzujących

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1331/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r., ustanawiające jednolitą procedurę wydawania zezwoleń na stosowanie dodatków do żywności, enzymów spożywczych i środków aromatyzujących

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1332/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.

w sprawie enzymów spożywczych

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.

w sprawie dodatków do żywności

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1334/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.

w sprawie środków aromatyzujących i niektórych składników żywności o właściwościach aromatyzujących do użycia w oraz na środkach spożywczych

oraz zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 1601/91, rozporządzenia (WE) nr 2232/96

Dodatki do żywności

- nie mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia konsumentów

- nie mogą wprowadzać ich w błąd

Substancja dodatkowa

• Substancja, która nie jest zwyczajowo odrębnie spożywana jako żywność

• Nie jest typowym składnikiem żywności, niezależnie od tego, czy posiada wartość odżywczą czy nie

• Której celowe użycie technologiczne w procesie

• Produkcji

• Przetwarzania

• Przygotowywania

• Pakowania

• Przewozu

• Przechowywania żywności

Spowoduje, lub może spowodować, że substancja ta stanie się bezpośrednio lub pośrednio składnikiem środka spożywczego albo półproduktów będących jego komponentami

Wykład 10. 14.12.2010

Materiały z wykładu dostaniemy!!!!

Rodzaje funkcji pełnionej przez dodatki do żywności w środkach spożywczych oraz dodatki do żywności w dodatkach do żywności i w enzymach spożywczych:

(26 funkcji technologicznych)

1. „substancje słodzące”

2. „barwniki”

3. „substancje konserwujące”

4. „przeciwutleniacze”

5. „nośniki”

6. „kwasy”

7. „regulatory kwasowości”

8. „substancje przeciwzbrylające”

9. „substancje przeciwpieniące”

10. „substancje wypelniające”

11. „emulgatory”

12. „sole emulgujące”

13. „substancje wiążące”

14. „wzmacniacze smaku”

15. „substancje pianotwórcze”

16. „substancje żelujące”

17. „substancje glazurujące”

18. „substancje utrzymujące wilgoć”

Stosowanie w dawce quantum satis

dopuszczalne jest w przypadku niektórych substancji

Zasada Quantum satis

Daną substancję stosuje się w dawce najniższej

niezbędnej do osiągnięcia zamierzonego efektu technologicznego, zgodnie z dobrą praktyką produkcyjną

W przyjętym projekcie nowego rozporządzenia wspólnotowego zasada quantum satis

- nie określono maksymalnego poziomu liczbowego

- substancje te stosowane są zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej, na poziomie nie wyższym niż poziom niezbędny do osiągnięcia zamierzonego celu

i pod warunkiem, że konsument nie jest wprowadzany w błąd

Stosowanie dodatków do żywności

ADI (Acceptable Daily Intake) - dopuszczalne dzienne spożycie

„Quantum satis”

„Żywność bez dodatku cukru”

„Żywność o obniżonej wartości energetycznej”

„Słodziki stołowe”

„Aromaty (środki aromatyzujące)”

Pakiet legislacyjny

Upraszcza i ustanawia jednolitą procedurę udzielania zezwoleń na stosowanie dodatków, enzymów i substancji smakowych

Reguluje kwestie związane z ich dopuszczaniem na rynek

Nowe zasady będą stosowane wobec nowych dodatków

Te już istniejące zostaną poddane ponownej ocenie przez EFSA

Decyzje

Będą zapadać w ramach wspólnotowych zasad dotyczących komitologii

EFSA  9 miesięcy na wydanie opinii

KE  kolejne 9 miesięcy na wpisanie substancji na listę

Procedura komitetowa/komitologia

„Komitetologia”

Proces przyjmowania przez komisję Europejską aktów wykonawczych do aktów prawnych przyjętych uprzednio przez Radę

Kompetencje wykonawcze są przekazywane Komisji przez Radę w akcie prawnym, którego dotyczą

Podczas wykonywania tych kompetencji:

Komisja wspierana przez komitety składające się z ekspertów państw członkowskich, na których czele stoi przedstawiciel Komisji.

Nowe rozporządzenie wspólnotowe

„Enzym spożywczy”

Produkt otrzymany z roślin, zwierząt lub mikroorganizmów, lub produktów z nich pochodzących, w tym produkt otrzymany w procesie fermentacji z wykorzystaniem mikroorganizmów:

Zawierający jeden lub kilka enzymów zdolnych do katalizy określonej reakcji biochemicznej

Dodawany do żywności w celu spełnienia funkcji technologicznej na jakimkolwiek etapie produkcji, przetwórstwa, przygotowania, obróbki, pakowania, transportu lub przechowywania środków spożywczych

„substancja pomocnicza w przetwórstwie”

Każda substancja, która

- nie jest spożywana sama jako żywność

- jest celowo stosowana przy przetwarzaniu surowców, żywności lub jej skalników, w celu osiągnięcia celu technologicznego w trakcie obróbki lub przetwarzania

- może spowodować niezamierzoną, ale technicznie nieuniknioną obecność w produkcie końcowym pozostałości tej substancji lub jej pochodnych, pod warunkiem, ze nie stanowią one jakiegokolwiek zagrożenia dla zdrowia oraz nie mają żadnego wpływu technologicznego na produkt końcowy

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dna 22 listopada 2010 w sprawie dozwolonych

substancji dodatkowych

Wydane na mocy ustawy o Bezpieczeństwie Zdrowia i Żywności

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności

Wzbogacanie jodem soli kuchennej

Wit A i D do tłuszczów

Rozporządzenie (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji

dodawanie, a nie wzbogacanie

Etykietowanie, prezentacja i reklama żywności, do której dodano witaminy i składniki mineralne

- nie mogą generalnie obejmować żadnych wskazówek, które by twierdziły lub sugerowały, że zróżnicowania i zbilansowana dieta nie jest w stanie dostarczyć odpowiednich ilości substancji odżywczych

- nie mogą wprowadzać konsumentów w błąd

- lub podawać nieprawdy

- co do wartości odżywczej, jaką żywność może posiadać na skutek dodania tych składników odżywczych

Witaminy i składniki mineralne, które mogą być dodawane do żywności

- witaminy (13)

- składniki mineralne (16)

Wykład 12. 4.01.2011

Inspekcja Weterynaryjna

(Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej. Dz.U. z 2010r. Nr 112, poz. 744.

- podlega Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi

- kieruje Główny Lekarz Weterynarii

Do zadań Inspekcji Weterynaryjnej należy m.in.

- zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt, w tym chorób odzwierzęcych

- monitorowanie chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych oraz związanej z nimi odporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i środkach żywienia zwierząt

- badanie zwierząt rzeźnych oraz produktów pochodzenia zwierzęcego

- sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym nad wymaganiami weterynaryjnymi przy ich produkcji, umieszczaniu na rynku oraz sprzedaży bezpośredniej

- prowadzenie monitorowania substancji niedozwolonych, pozostałości chemicznych, biologicznych, produktów leczniczych i skażeń promieniotwórczych u zwierząt m.in. w produktach pochodzenia zwierzęcego

- przyjmowanie informacji o niebezpiecznych produktach żywnościowych oraz środkach żywienia zwierząt od organów:

- PIORiN, IJHAR-S, w zakresie kompetencji tych inspekcji

- IH o niebezpiecznych produktach żywnościowych pochodzenia zwierzęcego

- ocena ryzyka i stopnia zagrożenia spowodowanego niebezpiecznym produktem żywnościowym lub środkiem żywienia zwierząt, a następnie przekazywanie tych informacji do kierującego siecią systemu RASFF

Organy Inspekcji Weterynaryjnej

Organy w zakresie bezpieczeństwa żywności

-w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego,

-w tym wprowadzania do obrotu tych produktów w ramach sprzedaży

bezpośredniej oraz handlu detalicznego

Jeżeli środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego są

-produkowane

-przechowywane w zakładzie produkującym inne środki spożywcze

to szczegółowe warunki i sposób współdziałania w zakresie sprawowania nadzoru oraz przeprowadzania urzędowych kontroli żywności określa porozumienie zawarte między Głównym Inspektorem Sanitarnym a Głównym Lekarzem Weterynarii w dniu 21 września 2007 r.

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych

Tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577 z późn. zm.

- inspekcja podlega ministrowi właściwemu do spraw rynków rolnych

- Główny Inspektor jest podległym ministrowi właściwemu do spraw rynków rolnych

Artykuły rolno - spożywcze - produkty rolne, runo leśne, dziczyzna, organizmy morskie i słodkowodne w postaci surowców, półproduktów oraz wyrobów gotowych otrzymywanych z tych surowców i półproduktów, w tym środki spożywcze.

Jakość handlowa - cechy artykułu rolno-spożywczego dotyczące jego

właściwości organoleptycznych,

fizykochemicznych,

mikrobiologicznych

w zakresie technologii produkcji, wielkości lub masy, oraz wymagania wynikające ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji i oznakowania, nieobjęte wymaganiami sanitarnymi, weterynaryjnymi lub fitosanitarnymi

Wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spożywcze powinny spełniać:

- wymagania w zakresie jakości handlowej, jeżeli w przepisach o jakości handlowej zostały określone takie wymagania

- oraz dodatkowe wymagania dotyczące tych artykułów, jeżeli ich spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta

Określenie wymagań w zakresie jakości handlowej artykułu rolno-spożywczego

 ustalenie jego klasy jakości

Informacje zawarte w decyzjach dotyczące zafałszowania artykułów rolno- spożywczych podaje się publicznej wiadomości z pominięciem informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa oraz inne tajemnice podlegające ochronie na podstawie przepisów odrębnych.

Artykuł rolno- spożywczy zafałszowany

- produkt, którego skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno- spożywczych

- albo produkt, w którym zostały wprowadzone zmiany. W tym zmiany dotyczące znakowania, mające na celu ukrycie jego rzeczywistego składu lub innych właściwości (…) gdy:

- dokonano zabiegów, które zmieniły lub ukryły jego rzeczywisty skład

- w oznakowaniu zamieszczono nieprawidłowe dane w zakresie składu, pochodzenia, terminu przydatności.

IJHAR-S- Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych

Ochrona konsumentów

przed nabywaniem artykułów rolno-spożywczych o niewłaściwej jakości, przez ocenę parametrów jakościowych próbek surowców i artykułów rolno-spożywczych

Ochrona interesów producentów rolnych

przez badanie rzetelności oceny i klasyfikacji sprzedawanych przez nich płodów rolnych i innych surowców rolnych oraz jakości nabywanych środków do produkcji rolnej

Kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w produkcji i obrocie, w tym wywożonych za granicę oraz sprowadzanych z zagranicy, w tym kontrola graniczna tych artykułów

Dokonywanie oceny i wydawanie świadectw w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych

Powiadamianie podpunktu krajowego punktu kontaktowego w ramach sieci systemu RASFF o podjętych decyzjach dotyczących niebezpiecznych artykułów rolno-spożywczych

Kontrola artykułów rolno-spożywczych mających zarejestrowane, na podstawie odrębnych przepisów - chronione nazwy pochodzenia

- chronione oznaczenia geograficzne

- nazwy specyficznego charakteru

Współpraca z jednostkami sprawującymi taką kontrolę w innych państwach

Nadzór nad upoważnionymi przez ministra właściwego ds. rolnictwa jednostkami certyfikującymi producentów rolnictwa ekologicznego

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa

(Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. nr 11, poz. 94 z późn. zm.)

Tekst jedn.: Dz. U. z 2008r. Nr 133, poz. 849 z późn. zm.

Podlega ministrowi właściwemu ds. rolnictwa

Zadania:

- nadzór nad ochroną roślin

- zapobieganie zagrożeniom związanym z

obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin oraz nadzorem nad wytwarzaniem, oceną i obrotem materiałem siewnym

Inspekcja Handlowa

(Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej - Dz.U. z 2009 r. nr 151, z późn. zm.)

 Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Zadania:

- kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów odrębnych w zakresie produkcji, handlu i usług

- kontrola produktów znajdujących się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wprowadzenia do takiego obrotu, w tym w zakresie oznakowania i zafałszowań oraz kontrola usług

- kontrola ta nie obejmuje kontroli

jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych u producentów (IJHARS)

i jakości zdrowotnej środków spożywczych (PIS)

Bezpieczeństwo żywności

( u. b. ż. ż.)

- ogół warunków, które muszą być spełniane, dotyczących w szczególności:

- stosowania substancji dodatkowych i aromatów

- poziomów substancji zanieczyszczających

- pozostałości pestycydów

- warunków napromieniania żywności

- cech organoleptycznych

I działań, które muszą być podejmowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu żywnością

- w celu zapewnienia zdrowia i życia człowieka

Zagrożenie:

- czynnik biologiczny

- chemiczny

- lub fizyczny

- w żywności lub paszy bądź stan żywności lub paszy,

mogący powodować negatywne skutki dla zdrowia. (Rozporządzenie 178/2002, art.3, pkt. 14)

Zanieczyszczenie:

- istnienie lub powstanie zagrożenie (Rozporządzenie 852/2004)

rozporządzenie Rady (EWG) nr 315/93 z dnia 8 lutego 1993 r.,

ustanawiające procedury Wspólnoty w odniesieniu do zanieczyszczeń żywności

rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r.,

ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych

Rozporządzenie 1881/2006:

Najwyższe dopuszczalne poziomy:

-możliwie rygorystyczny poziom

- rozsądnie osiągalny przy zastosowaniu dobrej praktyki rolniczej, w zakresie rybołówstwa i produkcji

- uwzględniający ryzyko związane z konsumpcją żywności

- ochrona zdrowia niemowląt i małych dzieci - grupa szczególnie wrażliwa:

- ustalenie najniższych dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń, które można osiągnąć poprzez staranny dobór surowców stosowanych przy produkcji żywności dla niemowląt i małych dzieci

- staranny dobór surowców

- produkcja niektórych specjalnych środków spożywczych

Ustalenia najwyższych poziomów zanieczyszczeń w środkach spożywczych:

• azotany

• mykotoksyny -aflatoksyny, ochratoksyna A, paulina, deoksyniwalenol, fumonizyna

• toksyna T-2 i HT- 2

• ołów

• kadm

• rtęć

• cyna nieorganiczna

• 3-monochloropropano-1,2-diol (3-MCPD):

• dioksyny i polichlorowane bifenyle o działaniu podobnym do dioksyn

• wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne- benzopiren

rozporządzenie Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r.,

w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych:

mikroorganizmy - bakterie, wirusy, drożdże, pleśnie, glony, pierwotniaki pasożytnicze, mikroskopijne robaki pasożytnicze oraz ich toksyny i metabolity

kryterium mikrobiologiczne

- wymaganie pozwalające na akceptację produktu, partii środków spożywczych lub procesu

- podstawa akceptacji

- brak, obecności lub liczba mikroorganizmów i/lub ilość ich toksyn lub metabolitów w jednostce masy, objętości, na powierzchni lub partii.

kryterium bezpieczeństwa żywności

- wymaganie określające akceptację produktu lub partii środków spożywanych, stosowane dla produktów wprowadzanych na rynek:

- żywności gotowa do spożycia

- żywność przeznaczona przez producenta lub wytwórcę do bezpośredniego spożycia przez ludzi

- bez konieczności gotowanie lub innej obróbki w cel wyeliminowania określonych mikroorganizmów lub ograniczenia ich liczby do dopuszczalnego poziomu

Wykład 13. 11.01.2011

rozporządzenie (WE) nr 396/2005 Parlamentu i Rady z dnia 23 lutego 2005 r.,

w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego raz ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG

Najwyższy dopuszczalny poziom pozostałości (NDP)

- najwyższy prawnie dopuszczalny poziom stężenie pozostałości pestycydów w żywności i paszy lub na ich powierzchni

Określony w oparciu o:

- dobrą praktykę rolniczą (GAP)

- najniższy poziom narażenia konsumenta konieczny do ochrony szczególnie wrażliwych konsumentów.

rozporządzenie Rady (EWG) nr 2377/90, ustanawiające wspólnotową procedurę określania najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości weterynaryjnych produktów leczniczych

w środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego

Poziomy skażenia radioaktywnego środków spożywczych:

Rozporządzenie Rady (EWG) nr 737/90 z dnia 22 marca 1990 r., w sprawie warunków przewozu produktów rolnych pochodzących z państw trzecich po awarii elektrowni jądrowej w Czarnobylu

Rozporządzenie Rady (EURATOM) nr 3954/87 z dnia 22 grudnia 1987 r., ustanawiające maksymalne dopuszczalne poziomy skażenia radioaktywnego środków spożywczych i środków żywienia zwierząt w następstwie wypadku nuklearnego bądź jakiegokolwiek innego przypadku krytycznej sytuacji radiologicznej

Rozporządzenie Komisji (EURATOM) nr 944/89 z dnia 12 kwietnia 1989 r., ustanawiające najwyższe dopuszczalne poziomy skażenia radioaktywnego w artykułach spożywczych o mniejszym znaczeniu, powstałego w następstwie wypadku nuklearnego bądź jakiegokolwiek innego przypadku krytycznej sytuacji radiologicznej

Rozporządzenie (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady

z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania Salmonelli i innych określonych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez żywność.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiającego przepisy w zakresie zapobiegania, zwalczania oraz likwidacji pewnych zakaźnych encefalopatii gąbczastych.

Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2075/2005 z dnia 5 grudnia 2005 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące urzędowych kontroli w odniesieniu do włośni (Trichinella) w mięsie.

Prawo żywnościowe (rozporządzenie WE nr 178/2002) (najważniejsze)

Ma na celu ochronę interesów konsumentów

powinno stanowić podstawę dokonywania przez konsumentów świadomego wyboru związanego ze spożywaną przez nich żywnością

Etykietowanie

Reklama

Prezentacja żywności:

- z uwzględnieniem kształtu

- wyglądu opakowania

- używanych opakowań

- sposobu ułożenia i miejsca wystawienia

- informacji udostępnionych na temat żywności w jakikolwiek sposób

nie może wprowadzać konsumentów w błąd

ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 o bezpieczeństwie żywności i żywienia

(dz. u. z 2006 r. nr 171, poz. 1225)

Oznakowanie środka spożywczego:

wszelkie informacje w postaci napisów i innych oznaczeń w tym:

- znaki towarowe

- nazwy handlowe

- elementy graficzne i symbole, dotyczące środka spożywczego

umieszczone na:

- opakowaniu

- etykiecie

- obwolucie

- ulotce, zawieszce

- w dokumentach, które są dołączone do tego środka spożywczego lub odnoszą się do niego.

Oznakowanie środka spożywczego nie może (art. 46 ust. 1):

wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności:

- co do charakterystyki środka spożywczego w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji

- przez przypisywanie środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada

- przez sugerowanie, że środek spożywczy posiada szczególne właściwości, jeżeli wszystkie podobne środki spożywcze posiadają takie właściwości

- przypisywać środkowi spożywczemu właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia albo odwoływać się do takich właściwości (zastrzeżenie art. 24 ust. 4 i art. 33 ust. 4)

(zastrzeżenie art. 24 ust. 4 i art. 33 ust.4.)

Art. 24, ust. 4

Dopuszcza się upowszechnianie wszelkich użytecznych informacji i zaleceń dotyczących środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego kierowanych wyłącznie do osób posiadających kwalifikacje w zakresie medycyny, farmacji lub żywienia.

Art. 33, ust. 4

Dopuszcza się znakowanie naturalnych wód mineralnych informacjami: „pobudzające trawienie”, „może polepszyć funkcje wątrobowo-żółciowe” lub oznaczeniami podobnymi pod warunkiem, że wody te spełniają szczegółowe wymagania.

Zwraca się uwagę na (nie każdy może się tak nazywać)

Środki specjalnego żywienia

Naturalne wody mineralne (obwieszczenie ministra zdrowia)

Suplementy

Przepis art. 46, ust. 1:

stosuje się również do

- reklamy

- prezentacji środków spożywczych

w tym, w szczególności w odniesieniu do ich

-kształtu

- wyglądu

- opakowania

- zastosowanych materiałów opakowaniowych

- sposobu prezentacji

- otoczenia w jakim są prezentowane

Środki spożywcze muszą być oznakowane:

w sposób zrozumiały dla konsumenta

napisy muszą być

- wyraźne

- czytelnie

- nieusuwalne

- umieszczone w widocznym miejscu

- nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte lub przesłonięte innymi nadrukami lub obrazkami

- muszą być oznakowane w języku polskim

- mogą być ponadto oznakowane w innych językach

Oznakowanie środka spożywczego zawiera informacje istotne dla ochrony zdrowia i życia człowieka, w szczególności:

- nazwę, pod którą środek spożywczy jest wprowadzany do obrotu

- inne dane umożliwiające identyfikację oraz odróżnienie środka spożywczego od innych środków spożywczych.

Akty prawne, które w tej chwili bardzo szczegółowo opisują znakowanie środków spożywczych

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r.

w sprawie znakowania środków spożywczych - Dz. U. z 2007 r. nr 137, poz. 966 z późn. zm.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r.

w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą - Dz. U. z 2007 r. nr 137, poz. 967.

z późn. zm.

(zmiana w tytule, w pierwszym tytule bez słowa „sposobu”)

Opakowany środek spożywczy znakuje się, podając co najmniej następujące informacje:

- nazwę środka spożywczego

- dotyczące składników występujących w środku spożywczym

- datę minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia

- sposób przygotowania lub stosowania, jeżeli brak tej informacji mógłby spowodować niewłaściwe postępowanie ze środkiem spożywczym

- dane identyfikujące osobę fizyczną, osobą prawną albo jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, która

- produkuje lub paczkuje środki spożywcze

- wprowadza środki spożywcze do obrotu

- miejsce albo źródło pochodzenia w przypadku gdy brak tej informacji mógłby wprowadzić konsumenta w błąd

- zawartość netto lub liczbę sztuk opakowanego środka spożywczego

- warunki przechowywania

- oznakowanie środka spożywczego zawiera informacje o terminie przydatności do spożycia oraz w przypadku, gdy jakość środka spożywczego w istotny sposób zależy od warunków jego przechowywania

- oznaczenie partii produkcyjnej rozumianej jako określona ilość środka spożywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie taki samych warunkach

- klasę jakości handlowej, jeżeli została ustalona w przepisach w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych lub ich grup, albo inny wyróżnik jakości handlowej, jeżeli obowiązek podawania tego wyróżnika wynika z odrębnych przepisów

Opakowany środek spożywczy, którego największa powierzchnia jest mniejsza niż 10 cm³

(co najmniej następujące informacje):

- nazwa środka spożywczego

- data minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia

- zawartość netto lub liczby sztuk opakowanego środka spożywczego

Wyjątki, zastrzeżenia

- kiedy poszczególnymi informacjami nie znakuje się środków spożywczych

- stosuje się specjalne zasady znakowania poszczególnymi informacjami

Termin przydatności do spożycia:

termin, po upływie którego środek spożywczy traci przydatność do spożycia

termin ten jest podawany w przypadku środków spożywczych:

- nietrwałych mikrobiologicznie

- łatwo psujących się

data powinna być poprzedzona określeniem „należy spożyć do” (dzień, miesiąc, rok)

Data minimalnej trwałości:

datę, do której prawidłowo przechowywany środek spożywczy zachowuje swoje właściwości

data powinna być poprzedzona określeniem

„najlepiej spożyć przed” albo „najlepiej spożyć przed końcem” (rok, miesiąc lub dzień)

Zasada znakowania:

datę minimalnej trwałości

w oznakowaniu opakowanego środka spożywczego podaje się, określając w kolejności

dzień, miesiąc i rok

w przypadku środków spożywczych o trwałości: (na zaliczenie)

- nie przekraczającej 3 miesięcy można podać jedynie dzień i miesiąc

- od 3 do 18 miesięcy można podać jedynie miesiąc i rok

- powyżej 18 miesięcy można podać jedynie rok

poprzedza się wyrażeniem „najlepiej spożyć przed”, jeżeli jest określona datą dzienna albo wyrażeniem „najlepiej spożyć przed końcem” w innych przypadkach.

Środki spożywcze oznakowane datą minimalnej trwałości lub terminem przydatności do spożycia mogą znajdować się w obrocie do tej daty lub terminu.

Zasady dodatkowe znakowania:

• „pakowany w atmosferze ochronnej”

• „zawiera substancję/e słodzącą/e”

• „zawiera cukier/cukry i substancję/e słodzącą/e”

• „zawiera źródło fenyloalaniny”

• „spożycie w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający”

• gatunku rośliny, z której pochodzi skrobia, jeżeli oznakowanie środka spożywczego wskazuje na obecność w nim skrobi lub skrobi modyfikowanej fizycznie lub enzymatycznie, a skrobia ta może zawierać gluten

• „zawiera lukrecję”

• „zawiera lukrecję - nie może być spożywany w nadmiernych ilościach przez osoby cierpiące na nadciśnienie”

• „wyprodukowane metodami integrowanymi” (IPO - Integrowana Produkcja Ogrodnicza)

• „produkt może być spożywany przez wegetarian” albo ”odpowiedni dla wegetarian”

• „produkt może być spożywany przez wegan” albo „odpowiedni dla wegan”

Przepisy szczegółowe dotyczące znakowania poszczególnych środków spożywczych:

• cukru ekstra białego (cukru rafinowanego)

• napojów alkoholowych

• miodu

• opakowanych środków spożywczych głęboko mrożonych przeznaczonych bezpośrednio dla konsumenta

• wyrobów kakaowych i czekoladowych

• dżemów, galaretek, marmolady z owoców cytrusowych, marmolady galaretowej, słodzonego przecieru z kasztanów jadalnych, konfitur, powideł śliwkowych oraz marmolady owocowej (z owoców innych niż cytrusów)

• soku owocowego, soku owocowego odtworzonego z zagęszczonego soku owocowego, zagęszczonego soku owocowego, soku owocowego w proszku, nektaru owocowego

• ekstraktów kawy i ekstraktów cykorii

• jaj

• kazeiny kwasowej spożywczej

• kazeiny podpuszczkowej spożywczej oraz kazeinianów spożywczych

• mleka zagęszczonego i mleka w proszku

• środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego

• suplementy diety

• naturalna woda mineralna

Art. 45

3. Oznakowanie środka spożywczego powszechnie spożywanego

nie może zawierać określenia „dietetyczny” lub w inny sposób sugerować, że jest to środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego

Środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego:

• środek pożywczy, który ze względu na specjalny skład lub sposób przygotowania wyraźnie różni się od środków spożywczych powszechnie stosowanych

• zgodnie z informacją zamieszczoną na opakowaniu jest wprowadzany do obrotu z przeznaczeniem do zaspokajania szczególnych potrzeb żywieniowych:

1. osób, których procesy trawienia i metabolizmu są zachwiane lub osób, które ze względu na specjalny stan fizjologiczny mogą odnieść szczególne korzyści z kontrolowanego spożycia określonych substancji zawartych w żywności

2. - taki środek spożywczy może być określany jako „dietetyczny”

3. zdrowych niemowląt i małych dzieci w wieku od roku do 3 lat

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego:

• preparaty do początkowego żywienia niemowląt, w tym mleko początkowe, oraz preparaty do dalszego żywienia niemowląt, w tym mleko następne

• środki spożywcze uzupełniające, obejmujące produkty zbożowe przetworzone i inne środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci w wieku od roku do 3 lat

• środki spożywcze stosowane w dietach o ograniczonej zawartości energii w celu redukcji masy ciała

• dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego

• środki spożywcze zaspokajające zapotrzebowanie organizmu przy intensywnym wysiłku fizycznym, zwłaszcza sportowców

• środki spożywcze dla osób z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów (cukrzyca)

• środki spożywcze niskosodowe, w tym sole dietetyczne o niskiej zawartości sodu lub bezsodowe

• środki spożywcze bezglutenowe

Wykład 14. 18.01.2011

Wartość odżywcza:

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego

środki spożywcze powszechnie spożywane jeżeli:

- w oznakowaniu

- prezentacji

- reklamie tego środka,

jest podawane oświadczenie żywieniowe

Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia 2006

Środki spożywcze znakuje się wartością odżywczą w przypadkach, o których mowa w:

1. art. 49 ust. 2 u.b.ż.ż.

2. Rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (art. 7)

3. Rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji (art. 7 ust. 3)

Znakowanie środka spożywczego wartością odżywczą może obejmować informacje dotyczące wartości odżywczej jednej z dwóch grup składników odżywczych wymienionych w następującej kolejności:

1 grupa:

- wartość energetyczna (energia)

- zawartość białka, węglowodanów i tłuszczu

2 grupa:

- wartość energetyczna (energia)

- zawartość białka, węglowodanów, cukrów, tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, błonnika pokarmowego (błonnika) i sodu.

Jeżeli oświadczenie żywieniowe odnoszące się do danego środka spożywczego zawiera informację dotyczącą:

- cukrów

- błonnika pokarmowego (błonnika)

- kwasów tłuszczowych nasyconych

- sodu

w oznakowaniu tego środka spożywczego podaje się informacje objęte grupą 2

Informacje dotyczące wartości odżywczej środka spożywczego podawane są w sposób uporządkowany w formie tabeli.

Jeżeli ilość miejsca na opakowaniu jest niewystarczająca

informacje zamieszczane są obok siebie, poprzez kolejne ich wymienienie.

Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.

w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.

Zrewolucjonizowało cały przemysł żywności!!!

Bo dzięki niemu nie tak łatwo można posłużyć się typowo komercyjną inf. na opakowaniu

Musi być spełniony profil żywieniowy!!!

(przez wiele lat w ubżż była również definicja oświadczenia)

Oświadczenie żywieniowe:

każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze ze względu na:

energię (wartość kaloryczną), której:

- dostarcza

- dostarcza w zmniejszonej lub zwiększonej ilości

- nie dostarcza

lub

substancje odżywcze lub inne substancje, które:

- zawiera

- zawiera w zmniejszonej lub zwiększonej ilości

- nie zawiera

Oświadczenia żywieniowe:

(odnosi się do zawartości energetycznej i poszczególnych składników, nie jest to lista zamknięta)

- niska wartość energetyczna

- zmniejszona wartość energetyczna

- nie ma wartości energetycznej

- niska zawartość tłuszczu

- nie zawiera tłuszczu

- niska zawartość tłuszczów nasyconych

- nie zawiera tłuszczów nasyconych

- niska zawartość cukrów

- nie zawiera cukrów

- bez dodatku cukrów

- niska zwartość sodu/soli

- bardzo niska zawartość sodu/soli

- nie zawiera sodu/soli

- źródło błonnika pokarmowego

- wysoka zawartość błonnika pokarmowego

- źródło białka

- wysoka zwartość białka

- źródło witamin/y lub składnika/składników mineralnych

- wysoka zawartość witamin/y lub składnika/składników mineralnych

- zawiera…

- o podwyższonej zawartości…

- o obniżonej zawartości

- lekki

- naturalnie/naturalny

- źródło kwasów tłuszczowych omega-3

- wysoka zawartość tłuszczów wielonienasyconych/ jednonienasyconych/ nasyconcych

Oświadczenie zdrowotne

Każde oświadczenie, które

- stwierdza

- sugeruje

- lub daje do zrozumienia,

że istnieje zależność pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym z jej składników a zdrowiem.

Oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby

Każde oświadczenie zdrowotne, które

- stwierdza

- sugeruje

- lub daje do zrozumienia,

że spożycie danej kategorii żywności lub jednego z jej składników znacząco zmniejsza jakiś czynnik ryzyka w rozwoju choroby dotykającej ludzi

Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 lutego 2007 r. w sprawie powołania Zespołu do spraw opracowywania projektu krajowej listy oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności

Profile składników odżywczych

Ilość określonych składników odżywczych i innych substancji zawartych w żywności

- tłuszcz

- nasycone KT

- izomery trans kwasów tłuszczowych

- cukry

- sól/sód

Rola, znaczenie, udział danego produktu spożywczego (lub kategorii żywności)

w sposobie żywienia

Ogólny skład odżywczy produktu spożywczego

Obecność składników odżywczych, które zostały naukowo uznane za wywierające wpływ na stan zdrowia

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności

Misja Urzędu - urząd powinien zapewniać:

- doradztwo naukowe

- wsparcie naukowo - techniczne w zakresie prawodawstwa i polityki Wspólnoty

- we wszystkich dziedzinach, które wywierają bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo żywności i pasz

Przyczynia się do wysokiego poziomu:

- ochrony życia ludzkiego i zdrowia

- zdrowia zwierząt i odpowiednich warunków ich hodowli

- zdrowia roślin i ochrony środowiska naturalnego w kontekście funkcjonowania rynku wewnętrznego

Zbiera i analizuje dane, które umożliwiają przygotowanie charakterystyk i monitorowanie zagrożeń, które wywierają bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo żywności i pasz

Ma zapewnić:

- doradztwo naukowe i wsparcie naukowo - techniczne w zakresie żywienia ludności w powiązaniu z prawodawstwem Wspólnoty

- na żądanie Komisji pomoc w zakresie komunikowania się odnośnie do zagadnień odżywiania w ramach wspólnotowego programu ochrony zdrowia

- opinie naukowe dotyczące innych zagadnień związanych ze zdrowiem i odpowiednimi warunkami hodowli zwierząt oraz zdrowia roślin

- opinie naukowe o produktach innych niż żywność i pasze, mających związek z organizmami modyfikowanymi genetycznie

- dostarcza opinii naukowych, które stanowią podstawę naukową dla przygotowania i wdrażania przedsięwzięć Wspólnoty w dziedzinach objętych sferą działalności Urzędu

Urząd:

- niezależny doradca

- naukowa i techniczna jakość wydawanych opinii i rozpowszechnianych informacji

- przejrzystość stosowanych procedur i metod działania

- rzetelność realizacji powierzonych mu zadań

- współpraca z właściwymi organami Państw Członkowskich, które wykonują podobne zadania

• Niezawisłość

• Przejrzystość

• Poufność

• Informowanie

Misja Urzędu Współpraca  Urząd  Komisja  Państwa Członkowskie

 Wspieranie skutecznego współdziałania

 Ocena ryzyka, zarządzanie ryzykiem, wymiana informacji o ryzyku

Panele naukowe ds.

- dodatków do żywności, aromatów, substancji pomagających w przetwarzaniu i materiałów powstających w kontakcie z żywnością

- dodatków i produktów lub substancji wykorzystywanych w paszach

- produktów ochrony roślin i ich pozostałości

- organizmów modyfikowanych genetycznie

- produktów dietetycznych, żywienia i alergii

- zagrożeń biologicznych

- środków trujących w łańcuchu żywnościowym

- zdrowia i warunków hodowli zwierząt

- zdrowia roślin

System RASFF

- system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach

(Rapid Alert System for Food and Feed)Postępowanie organów urzędowej kontroli żywności i innych podmiotów realizujących zadania z zakresu bezpieczeństwa żywności, zgodnie z zasadami określonymi w art. 50-52 rozporządzenia 178/2002

System

 Państwa Członkowskie  Komisja  Urząd

Jeżeli członek sieci

posiada jakąkolwiek informację związaną z istnieniem bezpośredniego lub pośredniego niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu ludzkiemu, pochodzącego z żywności lub pokarmu,

to o takiej informacji natychmiast powiadamia Komisję

Komisja niezwłocznie przekazuję tę informację członkom sieci

Powiadomienia:

- alarmowe

- wymagają natychmiastowej reakcji stosownych o. u. k. ż.

- dotyczą produktów obecnych na rynku, stanowiących poważne zagrożenie wystąpienia groźnych konsekwencji zdrowotnych, a nawet śmierci

- informacyjne

- dotyczą produktów, które nie zostały jeszcze wprowadzone na rynek

- obejmują najczęściej produkty zakwestionowane w wyniku obligatoryjnych działań o. u. k. ż. szczebla powiatowego, wojewódzkiego i/lub granicznego

- produkty takie nie stwarzają bezpośredniego zagrożenia

- istnieje jednakże prawdopodobieństwo próby ponownego ich wprowadzenia do tego samego lub innego państwa członkowskiego UE

Źródłem powiadamiania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt są

- właściwe organy urzędowej kontroli żywności

- Komisja Europejska

- producenci i dystrybutorzy

Główny Inspektor Sanitarny

- kieruje siecią systemu RASFF oraz:

- prowadzi krajowy punkt kontaktowy systemu RASFF

- jest odpowiedzialny za funkcjonowanie krajowego punktu kontaktowego

- powiadamia Komisję Europejską o stwierdzonych przypadkach niebezpiecznej żywności oraz pasz

Organy krajowego systemu RASFF

Krajowy Punkt Kontaktowy, powołany w Państwowej Inspekcji Sanitarnej

 Informacje

Podpunkt Krajowego Punktu Kontaktowego

Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Inspekcja Handlowa

Podpunkt Krajowego Punktu Kontaktowego

Powołany w Głównym Inspektoracie Weterynarii

Informacje

Inspekcje podległe MRiRW

Inspekcja Handlowa

Minister właściwy do spraw zdrowia

- koordynuje, działając we współpracy z

- ministrem właściwym do spraw rolnictwa

- ministrem właściwym do spraw rynków rolnych

- Prezesem Urzędu ochrony Konkurencji i Konsumentów

(instytucja wydająca decyzje w sprawach naruszających zbiorowość konsumentów)

- opracowanie wieloletniego krajowego planu urzędowych kontroli żywności (rozporządzenie 882/2004)

- współpracuje w tym zakresie z państwami członkowskimi UE

Główny Inspektor Sanitarny

Główny Lekarz weterynarii

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Art. 96-102 u.b.ż.ż.

• Przepisy karne

• Kary pieniężne

• Dotyczące odpowiedzialności za produkcję lub wprowadzanie do obrotu środków spożywczych, m.in. szkodliwych dla zdrowia lub życia człowieka czy też zepsutych lub zafałszowanych

Odpowiedzialność

• Kwestii nieprzestrzegania wymagań w zakresie znakowania środków spożywczych

• Wprowadzania do obrotu po upływie terminu ich przydatności do spożycia lub upływie daty ich minimalnej trwałości

• Niewykonywania czynności w zakresie identyfikacji dostawców lub odbiorców żywności wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18 rozporządzenia 178/2002

• Niewdrażania w zakładzie produkcji lub obrotu żywnością zasad systemu HACCP wbrew obowiązkowi określonemu w art. 5 rozporządzenia 852/2004

(ubżż nie nakłada wymogu stosowania systemu HACCAP, ( robi to prawo unijne)

ale ubżż kara za nieprzestrzeganie)

Niezgodne z zasadami wprowadzania do obrotu

• Środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego

• Suplementów diety

• Nowej żywności (za nieprzestrzeganie zasad zawartych w przepisach rozporządzenia unijnego 258/97)

• Żywności modyfikowanej genetycznie (za nieprzestrzeganie zasad zawartych w przepisach rozporządzeń unijnych 1829/2003, 1830/2003 oraz 1946/2003)

- kara aresztu

- ograniczenia wolności

- grzywna

Rozporządzenie	Państwa członkowskie i obywatele	Obowiązuje we wszystkich częściach
Dyrektywa	Tylko w państwach członkowskich (rządy, parlamenty)	Obowiązuje tylko wobec celów
Decyzja	Poszczególne państwa członkowskie lub osoby	Obowiązuje we wszystkich częściach
Zalecenia	Organy Wspólnoty, państwa członkowskie lub osoby	Nie obowiązujące
Opinie	Organy Wspólnoty lub państwa członkowskie	Nie obowiązujące

---