Głowa (caput) |
||
|
- najwyżej położona część ciała, pod wieloma względami najbardziej ludzka, połączona jest z szyją. Granicę pomiędzy głową a szyją stanowi linia poprowadzona symetrycznie przez następujące struktury:
W obrębie głowy wyróżnia się:
|
Okolice głowy
|
|
|
|
|
|
|
Szyja (collum id est cervix) |
||
|
- część ciała łącząca głowę z tułowiem. Granicę pomiędzy szyją a głową stanowi linia poprowadzona symetrycznie przez następujące struktury:
Granicę pomiędzy szyją a tułowiem stanowi linia obustronnie poprowadzona przez następujące struktury:
Część szyi położona do tyłu od kręgosłupa nosi nazwę karku (nucha). |
Okolice szyi
|
|
|
|
|
|
|
Tułów (truncus) |
||
|
- część ciała połączona z szyją i kończynami. Granicę pomiędzy tułowiem a szyją stanowi linia obustronnie poprowadzona przez następujące struktury:
Granicę pomiędzy tułowiem a kończynami górnymi stanowi linia obustronnie poprowadzona przez następujące struktury:
Granicę pomiędzy tułowiem a kończynami dolnymi stanowi linia poprowadzona obustronnie przez następujące struktury:
|
Okolice tułowia
|
|
Klatka piersiowa (thorax) |
|
|
- górna część tułowia osłonięta szkieletem kostnym. Otwór górny klatki piersiowej (apertura thoracis superior) zwany też wejściem ograniczony jest przez następujące struktury:
Otwór dolny klatki piersiowej (apertura thoracis inferior) ograniczony jest przez następujące struktury:
Od przodu znajduje się mostek (sternum) i połączone z nim chrząstki żebrowe (cartilagines costales) przechodzące dalej ku bokowi w kości żebrowe (costae). Z tyłu żebra łączą się z piersiowym odcinkiem kręgosłupa (pars thoracica columnae vertebralis). Klatkę piersiową (thorax) zajmuje u góry jama klatki piersiowej (cavitas thoracis) a u dołu część jamy brzusznej (cavitas abdominalis) rozdzielone przeponą (diaphragma). Mianem piersi (pectus) określa się część klatki piersiowej położoną do przodu od szkieletu kostno-chrzęstnego. Znajdują się tu przede wszystkim mięśnie piersiowe większy i mniejszy (musculus pectoralis maior et minor) oraz gruczoł sutkowy (glandula mammaria). |
Okolice klatki piersiowej
|
|
Brzuch (abdomen) |
|
|
- część tułowia położona pomiędzy klatką piersiową a miednicą. Od góry brzuch ograniczony jest następującymi strukturami:
Od dołu brzuch ograniczony jest następującymi strukturami:
W osłoniętym mięśniami brzuchu mieści się jama brzuszna (cavitas abdominalis), która wypełnia również dolną część klatki piersiowej oraz górną część miednicy. |
Okolice brzucha
|
|
Miednica (pelvis) |
|
|
- kostny pierścień w dolnej części tułowia (również struktury go otaczające i nim osłonięte). Miednica składa się z następujących części kostnych:
oraz ich połączeń:
Przestrzeń ograniczoną pierścieniem miednicy dzieli się na część górną - miednicę większą (pelvis maior) oraz część dolną - miednicę mniejszą (pelvis minor). Granicę pomiędzy nimi stanowi płaszczyzna zawierająca kresę graniczną (linea terminalis). Kresa graniczna (linea terminalis) wyznaczona jest przez następujące struktury:
Ściany miednicy większej współtworzą ściany jamy brzusznej. Miednica mniejsza zawiera właściwą jamę miednicy (cavitas pelvis). Otwór górny jamy miednicy czyli wchód miednicy (apertura pelvis superior sive aditus pelvis) wyznaczony jest przez kresę graniczną (linea terminalis). Otwór dolny jamy miednicy czyli wyjście miednicy (apertura pelvis inferior sive exitus pelvis) ograniczony jest następującymi strukturami:
|
Okolice miednicy
|
|
Grzbiet (dorsum) |
|
|
- tylna część tułowia zbudowana głównie z mięśni oraz z naczyń, nerwów i tkanki łącznej. |
Okolice grzbietu
|
|
|
|
|
|
|
Kończyna górna (membrum superius) |
||
|
- kończyna połączona z górną częścią tułowia, parzysta część ciała. Granicę pomiędzy kończyną górną a tułowiem stanowi linia obustronnie poprowadzona przez następujące struktury:
|
Okolice kończyny górnej
|
|
Obręcz kończyny górnej czyli obręcz piersiowa (cingulum membri superioris sive cingulum pectorale) |
|
|
Kostna obręcz każdej z kończyn górnych składa się z:
Obojczyk odgranicza szyję od tułowia, łopatka zaś jest częścią grzbietu. Kończyna górna połączona jest stawowo z resztą szkieletu jedynie stawem mostkowo-obojczykowym (articulatio sternoclavicularis). Jest on wzmocniony między innymi więzadłem międzyobojczykowym (ligamentum interclaviculare), które jednocześnie łączy obręcz prawą i lewą. |
Okolice szyi, klatki piersiowej, grzbietu
|
|
Pacha (axilla) |
|
|
- ograniczona fałdem pachowym przednim i tylnym (plica axillaris anterior et posterior) szczelina pomiędzy ramieniem a ścianą klatki piersiowej przybierająca postać dołu pachowego (fossa axillaris) przy ramieniu odwiedzionym oraz łącznotkankowa przestrzeń powyżej (jama pachowa) zawierająca nerwy, naczynia i węzły chłonne. |
Okolica pachowa
|
|
Ramię (brachium) |
|
|
- bliższy odcinek kończyny górnej, którego szkielet stanowi kość ramienna (humerus). U góry (w części bliższej) ramię łączy się z tułowiem i współtworzy pachę (axilla). Dolna (dalsza) granica ramienia oddziela je od łokcia. Wyznaczona jest ona przez linię biegnącą poziomo wokół kończyny górnej 3 cm powyżej nadkłykci kości ramiennej (epicondylus medialis et lateralis humeri). |
Okolice ramienia
|
|
Łokieć (cubitus) |
|
|
- część kończyny górnej zawierająca staw łokciowy (articulatio cubitis). Górna granica łokcia wyznaczona jest przez linię biegnącą poziomo wokół kończyny górnej 3 cm powyżej nadkłykci kości ramiennej (epicondylus medialis et lateralis humeri). Dolna granica łokcia wyznaczona jest przez linię biegnącą poziomo wokół kończyny górnej 3 cm poniżej nadkłykci kości ramiennej (epicondylus medialis et lateralis humeri). |
Okolice łokcia
|
|
Przedramię (antebrachium) |
|
|
- dalszy odcinek kończyny górnej, którego szkielet stanowią kość łokciowa (ulna) i kość promieniowa (radius). Granica górna (bliższa) oddziela przedramię od łokcia. Wyznacza ją umowna linia pozioma biegnąca wokół kończyny górnej 3 cm poniżej nadkłykci kości ramiennej (epicondylus medialis et lateralis humeri). Granica dolna (dalsza) oddziela przedramię od ręki. Tworzy ją linia poziomo biegnąca wokół kończyny górnej, łącząca wierzchołki wyrostków rylcowatych kości łokciowej i promieniowej (processus styloideus ulnae et radii). |
Okolice przedramienia
|
|
Ręka (manus) |
|
|
- końcowa dolna (dalsza) część kończyny górnej. Odgraniczona linią biegnącą poziomo wokół kończyny górnej, łączącą wierzchołki wyrostków rylcowatych kości łokciowej i promieniowej (processus styloideus ulnae et radii). Ręka składa się z nadgarstka, śródręcza i palców ręki. |
Okolice ręki
|
|
Nadgarstek (carpus) |
|
|
- najbliższa część ręki, której szkielet stanowią dwa szeregi kości nadgarstka.
Nad łódeczką (os scaphoideum) księżyc świeci (os lunatum), utwór anonimowy, związany z ośrodkami akademickimi |
Okolice ręki
|
|
Śródręcze (metacarpus) |
|
|
- środkowa część ręki, zbudowana na szkielecie pięciu kości śródręcza (ossa metacarpalia). |
Okolice ręki
|
|
Palce ręki (digiti manus) |
|
|
|
Okolice ręki
|
|
|
|
|
|
|
Kończyna dolna (membrum inferius) |
||
|
- kończyna połączona z dolną częścią tułowia, parzysta część ciała. Granicę pomiędzy kończyną dolną a tułowiem stanowi linia poprowadzona przez następujące struktury:
|
Okolice kończyny dolnej
|
|
Obręcz kończyny dolnej czyli obręcz miednicza (cingulum membri inferioris sive cingulum pelvicum) |
|
|
- Kostna obręcz każdej z kończyn dolnych składa się z trzech kości:
połączonych u dorosłego w kość miedniczną (os coxae). Kość miedniczna należy do tułowia. Obręcz kończyny dolnej połączona jest z resztą szkieletu stawem krzyżowo-biodrowym (articulatio sacroiliaca) oraz z obręczą przeciwległej kończyny spojeniem łonowym (symphysis pubica). |
Okolice miednicy
|
|
Pośladek (natis seu clunis) |
|
|
- część ciała zbudowana głównie z mięśni pośladkowych, naczyń i nerwów oraz tkanki łącznej leżących ku tyłowi od kości miednicznej. Granicę pośladka stanowi linia poprowadzona przez:
|
Okolica pośladkowa |
|
Udo (femur) |
|
|
- bliższy odcinek części wolnej kończyny dolnej, którego szkielet stanowi kość udowa (femur). Udo w końcu górnym (bliższym) przechodzi w tułów (miednicę). Górną granicę uda stanowi linia poprowadzona wokół kończyny dolnej przez następujące struktury:
W końcu dolnym (dalszym) udo przechodzi w goleń poprzez kolano. Dolną granicę uda określa się jako linię poprowadzoną poziomo wokół kończyny dolnej przechodzącą 5 cm ponad nadkłykciami kości udowej (epicondylus medialis et lateralis femoris). |
Okolice uda
|
|
Kolano (genu) |
|
|
- część kończyny dolnej zawierająca staw kolanowy (articulatio genus). Górną granicę kolana określa się umownie jako linię poprowadzoną poziomo wokół kończyny dolnej przechodzącą 5 cm ponad nadkłykciami kości udowej (epicondylus medialis et lateralis femoris). Dolną granicę kolana określa się jako linię poprowadzoną poziomo wokół kończyny dolnej przechodzącą 0,5 cm poniżej guzowatości piszczeli (tuberositas tibiae). Struktury położone do tyłu od stawu kolanowego tworzą tylną część kolana (poples). |
Okolice kolana
|
|
Goleń (crus) |
|
|
- dalszy odcinek kończyny dolnej, którego szkielet stanowią kość piszczelowa (tibia) i strzałka (fibula). Górna granica goleni oddziela ją od kolana. Jest to linia poprowadzona poziomo wokół kończyny dolnej przechodząca 0,5 cm poniżej guzowatości piszczeli (tuberositas tibiae). Dolna granica goleni oddziela ją od stopy. Jest ona wyznaczona przez linię poziomą poprowadzoną wokół kończyny dolnej przechodzącą przez wierzchołek kostki przyśrodkowej i bocznej (malleolus medialis et lateralis). Tylna część goleni nosi nazwę łydki (sura). |
Okolice goleni
|
|
Stopa (pes) |
|
|
- końcowa dolna (dalsza) część kończyny dolnej. Stopa odgraniczona jest od goleni umowną linią poziomą poprowadzoną wokół kończyny dolnej, która przechodzi przez wierzchołek kostki przyśrodkowej i bocznej (malleolus medialis et lateralis). Stopa składa się ze stępu, śródstopia i palców stopy. |
Okolice stopy
|
|
Stęp (tarsus) |
|
|
- najbliższa część stopy, której szkielet stanowią ustawione pionowo:
oraz ustawione poprzecznie:
W części bliższej stęp łączy się z golenią a w części dalszej ze śródstopiem. Stęp odgraniczony jest od goleni umowną linią poziomą poprowadzoną wokół kończyny dolnej, która przechodzi przez wierzchołek kostki przyśrodkowej i bocznej (malleolus medialis et lateralis). Granicę pomiędzy stępem a śródstopiem wyznacza linia biegnąca wokół stopy, poprowadzona przez podstawę pierwszej kości śródstopia (basis ossis metatarsalis primi) i guzowatość piątej kości śródstopia (tuberositas ossis metatarsalis quinti). |
Okolice stopy
|
|
Śródstopie (metatarsus) |
|
|
- środkowa część stopy zbudowana na szkielecie pięciu kości śródstopia (ossa metatarsalia). |
Okolice stopy
|
|
Palce stopy (digiti pedis) |
|
|
|
|
Układy narządów
Narządy zalicza się do poszczególnych układów na podstawie pełnionych funkcji. Kryterium to jest nieraz bardzo niejednoznaczne i problematyczne: czy szpik kostny należy do układu sercowo-naczyniowego czy do chłonnego, a może jest częścią układu kostnego? do którego układu zaliczyć pełniącą róznorakie funkcje powłokę wspólną?
W organizmie ludzkim wyróżnia się następujące układy:
układ kostny (systema skeletale)
układ połączeń kości (systema articulare)
układ mięśniowy (systema musculare)
układ trawienny (systema digestorium)
układ oddechowy (systema respiratorium)
układ moczowy (systema urinarium)
układ płciowy (systema genitale)
układ płciowy żeński (systema genitale femininum)
układ płciowy męski (systema genitale masculinum)
układ wewnątrzwydzielniczy (systema endocrinum)
układ sercowonaczyniowy (systema cardiovasculare)
układ chłonny (systema lymphoideum)
układ nerwowy i narządy zmysłów (systema nervosum et organa sensuum)
część ośrodkowa czyli ośrodkowy układ nerwowy (pars centralis sive systema nervosum centrale)
część obwodowa czyli obwodowy układ nerwowy (pars peripherica sive systema nervosum periphericum)
część autonomicza obwodowego układu nerwowego (divisio autonomica systematis nervosi peripherici)
część współczulna (pars sympathica)
część przywspółczulna (pars parasympathica)
powłoka wspólna (integumentum commune)
Układ kostny (systema skeletale) |
||
|
Układ kostny zbudowany jest z kości i chrząstek. Tworzy on podporę całego organizmu i wraz z układem połączeń bierny układ ruchu, a także stanowi osłonę innych narządów. Nauka o kościach to osteologia. |
Czaszka; Kości czaszki |
Układ połączeń kości (systema articulare) |
||
|
Do układu połączeń kości należą stawy, połączenia półścisłe, więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty, szwy i wklinowania.
Nauka o połączeniach stawowych to artrologia. |
|
Układ mięśniowy (systema musculare) |
||
|
Układ mięśniowy zbudowany ze szkieletowych mięśni poprzecznie prążkowanych tworzy czynny aparat ruchu. Nauka o mięśniach to miologia. |
|
Układ trawienny (systema digestorium) |
||
|
Układ trawienny zbudowany jest z przewodu pokarmowego, jego gruczołów i narządów pomocniczych. Układ trawienny zalicza się do trzew i jest on domeną splanchnologii. |
|
Układ oddechowy (systema respiratorium) |
||
|
Do układu oddechowego należą drogi oddechowe i płuca. Układ oddechowy zalicza się do trzew i zajmuje się nim splanchnologia. |
|
Układ moczowy (systema urinarium) |
||
|
Układ moczowy składa się z nerek i dróg moczowych. Układ moczowy zalicza się do trzew i zajmuje się nim splanchnologia. |
|
Układ płciowy (systema genitale) |
||
|
Zarówno układ płciowy żeński (systema genitale femininum) jak i męski (systema genitale masculinum) składa się z narządów wytwarzających komórki płciowe i dróg wyprowadzających. Połączony jest z układem moczowym, dlatego mówi się o układzie moczowo-płciowym (systema urogenitale). |
|
Układ wewnątrzwydzielniczy (systema endocrinum) |
||
|
Układ wewnątrzwydzielniczy zbudowany jest z narządów wewnątrzwydzielniczych (glandulae endocrinae) regulujących różnorodne funkcje organizmu dzięki wydzielanym do układu krążenia hormonom. Gruczoły wewnątrzwydzielnicze zalicza się do trzew i zajmuje się nimi splanchnologia, ich czynność bada endokrynologia. |
|
Układ sercowonaczyniowy (systema cardiovasculare) |
||
|
Układ sercowonaczyniowy zbudowany jest z serca (cor), naczyń krwionośnych (vasa sanguinea) i krążącej w nich krwi (sanguis) oraz narządów krwiotwórczych. Układem naczyniowym zajmuje się angiologia. |
|
Układ chłonny (systema lymphoideum) |
||
|
Układ chłonny zbudowany jest z narządów, naczyń chłonnych i krążącej w nich limfy. Układ chłonny jest ściśle powiązany z układem sercowonaczyniowym. Aspektem odpornościowym układu chłonnego zajmuje się immunologia. |
|
Układ nerwowy i narządy zmysłów (systema nervosum et organa sensuum) |
||
|
Układ nerwowy zbudowany jest z mózgowia, rdzenia kręgowego, nerwów i zwojów nerwowych. Narządy zmysłów łączą układ nerwowy z bliższym i dalszym otoczeniem. Układ nerwowy jest przedmiotem zainteresowania neurologii. Nauka o narządach zmysłów to estezjologia. |
Narząd wzroku |
Powłoka wspólna (integumentum commune) |
||
|
Powłoka wspólna składa się ze skóry i przydatków skóry: włosów, paznokci i gruczołów. Powłoka wspólna okrywa ciało i pełni liczne inne funkcje w ustroju. |
|