Przykładowy program relaksacyjny dla dzieci nadpobudliwych psychoruchowo

w wieku 5 i 6 lat

Rozdział I. Przyczyny i objawy nadpobudliwości psychoruchowej

Rozdział II. Wychowanie i terapia dziecka nadpobudliwego w wieku przedszkolnym w domu i w przedszkolu

Rozdział III. Program relaksacyjny dla dzieci nadpobudliwych psychoruchowo w wieku 5 i 6 lat.

Rozdział IV. Cele i scenariusze zajęć

Rozdział V. Refleksje dotyczące przeprowadzonych zajęć relaksacyjnych dla dzieci nadpobudliwych psychoruchowo w wieku przedszkolnym .

Rozdział VI. Literatura

Rozdział I 

Przyczyny i objawy nadpobudliwości psychoruchowej

 

Wiek przedszkolny to okres , w którym zachodzi intensywny rozwój procesów społecznych poznawczych i emocjonalnych . Rozwój fizyczny i psychiczny dziecka następuje na skutek jego własnej aktywności , szeroko rozumianego , środowiska oraz zorganizowanego procesu wychowania i nauczania . Obserwując dzieci w tym wieku zauważymy dominującą potrzebę aktywności ruchowej , zabawy , zdobywania wiedzy o otaczającej nas rzeczywistości oraz potrzebę różnorodnej twórczości . Charakterystyczna dla tego okresu rozwojowego jest duża pobudliwość , ekspresja uczuć i labilność . Jednak zachowanie dziecka nadpobudliwego wyraźnie odbiega od przeciętnego wzoru zachowania , właściwego dla tego okresu . W piśmiennictwie światowym używane są dwie nazwy :

• wg Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (ADHD) - Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi ,

• wg Światowej Organizacji Zdrowia międzynarodowej klasyfikacji chorób (ICD - 10) - Zespół Hiperkinetyczny czyli zaburzenia nadpobudliwości psychoruchowej [1].

Jest to najbardziej popularna nazwa w Polsce .

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej charakteryzuje się odmienną pracą mózgu , która uniemożliwia dziecku kontrolowanie swoich zachowań w sferze uwagi , ruchów i emocji . Dziecko nadpobudliwe ma za mało zdolności do wewnętrznej kontroli i hamowania . O zespole nadpobudliwości psychoruchowej mówimy wtedy , jeżeli początek zaburzenia występuje nie później niż w wieku siedmiu lat [2].

Psychologowie i lekarze wymieniają różne przyczyny nadpobudliwości psychoruchowej . Zaliczają do nich :

• uwarunkowania genetyczne tzw. dziedziczenie wielogenne (w materiale genetycznym nie można znaleźć jednego miejsca odpowiedzialnego za powstawanie ADHD)

• niedobór substancji neuroprzekaźnikowej , komórki mózgowe dotknięte zaburzeniami są niedojrzałe , w większości przypadków dojrzewają w późniejszym okresie (młodzieńczym)

Dodatkowo do czynnika ryzyka powstania nadpobudliwości psychoruchowej zalicza się również :

• niewłaściwe odżywianie się matki w okresie ciąży i prowadzenie przez nią niehigienicznego trybu życia

• urazy mechaniczne w okresie ciąży

• ciężki przebieg chorób zakaźnych oraz urazy czaszki w okresie dziecięcym

• przewlekłe zatrucia ołowiem

• dostarczanie organizmowi nadmiernej ilości barwników , konserwantów i salicylanów[3]

Szybkie tempo życia , zła sytuacja domowa oraz błędy wychowawcze rodziców i pedagogów są przyczyną nasilania się zespołu nadpobudliwości psychoruchowej .

Nadpobudliwość psychoruchowa związana jest również z określonym typem układu nerwowego[4]. Do niekorzystnych typów zaliczany jest taki zespół cech układu nerwowego , w którym istnieje znaczna przewaga procesów pobudzania nad hamowaniem , przy dużej sile i ruchliwości , typ słaby ze słabą reakcję na bodziec oraz układ nerwowy z przewaga procesów pobudzania nad hamowaniem przy równoczesnym występowaniem reakcji hamulcowych w sferze uczuciowej , mówimy wtedy o objawach zahamowania psychoruchowego[5] .

Zespól nadpobudliwości psychoruchowej charakteryzuje się objawami występującymi w trzech sferach : ruchowej , poznawczej i emocjonalnej . Objawy mogą być nasilane we wszystkich sferach , dwóch lub jednej .Wyróżniamy wtedy podtypy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej [6].

 

Objawy w Sferze Ruchowej

Z pierwszymi objawami wzmożonej aktywności ruchowej możemy spotkać się już w okresie niemowlęcym . Dzieci te są w ciągłym ruchu , kręcą się i wiercą , nie chodzą lecz biegają . Noszone na rękach wykonują obroty wokół własnej osi w wózku nie siedzą lecz podskakują i usiłują z niego wyjść . W okresie przedszkolnym preferują zabawy ruchowe z elementem gonitwy i siłowania . Często z powodu podejmowania niebezpiecznych działań ulegają złamaniom i skaleczeniom . Podczas oglądania filmów podskakują , klaszczą , wybiegają z pokoju i często zmieniają kanały w telewizorze . Określane są mianem wiercipięty i niezdary . Na skutek zaburzonej koordynacji ich ruchy są niezgrabne i nieekonomiczne . Występują trudności w kopaniu i łapaniu piki , jak również w nauce jazdy na rowerze . W sferze motoryki małej dzieci mają problemy w wiązaniu sznurowadeł , zapinania guzików , często brzydko rysują , ich prace są wymięte i poplamione . Nie potrafią opanować umiejętności ładnego pisania . Dodatkowo mogą pojawić się ruchy związane z wyładowaniem tej potrzeby , takie jak ssanie palca , obgryzanie paznokci , zabawa włosami , czy też tiki nerwowe , czyli nagłe i mimowolne , wyładowania ruchowe różnych grup mięśniowych , nie podlegające kontroli , na przykład : zaciskanie powiek , unoszenie brwi , chrząkanie , grymasy twarzy lub podrzucanie ramion . Jeżeli występują u dzieci w wieku przedszkolnym świadczą o poważnych zaburzeniach emocjonalnych [7]. Do objawów sfery ruchowej należy również złe kierowanie własnej aktywności i nieustanne przechodzenie od jednej czynności do drugiej .

Objawy w Sferze Poznawczej

W sferze poznawczej występuje deficyt uwagi . Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo mają trudności w skupieniu się nad wykonywaniem jednej czynności , interesują się kilkoma rzeczami na raz .W kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi nie przestrzegają umów , w rozmowie są chaotyczne i często zmieniają jej temat . Charakterystyczny dla wszystkich dzieci nadpobudliwych jest wzmożony odruch orientacyjny objawiający się reagowaniem na wszelkie zewnętrzne bodźce . Dzieci nadpobudliwe z dochodzących do nich bodźców nie potrafią wybrać najważniejszego . Każdy bodziec jest dla nich tak samo istotny . W wieku przedszkolnym utrudnia to udział w grach , zabawach i zajęciach a także sprawia trudność w oczekiwaniu na swoją kolejkę w różnych sytuacjach . Gadatliwość , pochopność i pobieżność myślenia dziecka z zespołem hiperkinetycznym prowadzi do pojawienia się nieprzemyślanych odpowiedzi , często jeszcze przed wysłuchaniem pytania i nieprawidłowym rozwiązaniem zadań . Dzieci nadpobudliwe mają trudności w myśleniu systematycznym , planowaniem i organizowaniem zajęć , a także w wypełnianiu codziennych obowiązków . Impulsywność i rozkojarzenie sprawia , że gubią swoje rzeczy i nie mogą przystąpić do zaplanowanych działań (np. odrabiania lekcji) . Deficyt uwagi , wzmożony odruch orientacyjny utrudniają prawidłowe funkcjonowanie dziecka . Psychologowie podkreślają jednak , że możliwości intelektualne , poziom myślenia i rozumowania dziecka nadpobudliwego nie odbiega zazwyczaj od normy dla danego wieku . W wielu badaniach pokazano , że osiągnięcia szkolne dzieci nadpobudliwych są poniżej ich potencjalnych możliwości [8].

Objawy w sferze emocjonalnej

Zaburzenia rozwoju ruchowego i poznawczego wpływają na prawidłowe funkcjonowanie sfery emocjonalnej i społecznej . Do objawów nadpobudliwości psychoruchowej zaliczamy nadmierną reaktywność emocjonalną widoczną w nieopanowaniu, wzmożonej ekspresji uczuć oraz zwiększonej wrażliwości emocjonalnej na bodźce płynące z otoczenia . U małych dzieci widoczna jest drażliwość , trudność w zasypianiu , mniejsze zapotrzebowanie na sen i często zaburzenie łaknienia . W zespole nadpobudliwości psychoruchowej zaobserwować możemy reakcje nieadekwatne do bodźca , a także pobudliwość emocjonalną powodującą wybuchy złości , zachowania impulsywnego i agresywności lub też postawę lękowa , płaczliwość i nadwrażliwość . Niedojrzałość emocjonalna sprawia , że dzieci te są uparte , niecierpliwe i nietolerancyjne . Łatwo ulegają sugestii i wpływom innych . Nie potrafią wyciągać wniosków z własnych doświadczeń , co prowadzi do niskiego poczucia pewności siebie a w konsekwencji do zaniżonej samooceny . Ich odporność na sytuacje trudne jest bardzo niska , dlatego po nieudanych próbach rezygnują z podejmowania dalszych etapów działań , tracą zapał lub wykonują zadanie chaotycznie . Nie potrafią czekać , chcą być chwalone natychmiast . Przedszkole jest dla dzieci nadpobudliwych miejscem , w którym niekiedy po raz pierwszy muszą przestrzegać reguł panujących w grupie ale na skutek dużej ruchliwości , niemożności skupienia się i niewytrwałości w zabawie mają problemy w dostosowywaniu się do zajęć grupowych i w przestrzeganiu norm , chociaż są one im znane . Dzieci nadpobudliwe często wchodzą w konflikty z rówieśnikami co powoduje złe funkcjonowanie w sferze społecznej . Mają również większe szanse od swoich rówieśników bycia odrzucanym lub stania się kozłem ofiarnym . Ogólnie można stwierdzić , że w sferze emocjonalnej dzieci nadpobudliwe psychoruchowo charakteryzują się niedojrzałością emocjonalną , reakcje emocjonalne powstają u nich szybciej i odznaczają się dużą siłą i intensywnością oraz żywą ekspresją .

 

Na podstawie analizy zaburzeń sfery ruchowej , poznawczej i emocjonalnej możemy stwierdzić , że objawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej utrudniają prawidłowe funkcjonowanie dziecka w grupie przedszkolnej , klasie i rodzinie . Wpływają na wykonywanie zadań , na relacje z rówieśnikami i dorosłymi . Dysharmonia rozwoju umysłowego powoduje często specyficzne trudności w nauce takie jak dysleksja , dysgrafia i dyskalkulia , które są dodatkowo źródłem zaburzonego funkcjonowania .

 

Dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej mają zwiększoną potrzebę stałego oparcia oraz poczucia , że są kochane . Pozbawienie pomocy ze strony rodziców i pedagogów może w konsekwencji prowadzić do :

• obniżonej samooceny ,

• zaburzeń sfery uczuciowej i rozwoju nerwicy[9] ,

• rozwoju depresji ,

• osobowości aspołecznej ,

• zaburzeń w zachowaniu objawiającymi się postawą lękową lub agresją

• uzależnieniami

• słabszymi osiągnięciami w szkole co wiąże się z wykształceniem dziecka

 Podsumowanie i wnioski

 

 

Wychowanie dziecka nadpobudliwego jest zadaniem trudnym i wymagającym systematycznej działalności . Rodzic i pedagog mający kontakt z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo powinien być konsekwentny , cierpliwy i wyrozumiały . Ważne jest poczucie humoru , znajomość podstawowych reguł i zasad wychowania dziecka nadpobudliwego psychoruchowo .

Ponieważ wspieranie rozwoju dzieci nadpobudliwych powinno rozpocząć się już od najmłodszych lat , a problem dzieci nadpobudliwych wzrasta , w placówkach przedszkolnych należy stworzyć system pomocy dla tych dzieci i ich rodziców .

 

Wspieranie rozwoju dzieci nadpobudliwych psychoruchowo w przedszkolu powinno odbywać się poprzez :

oddziaływanie psychospołeczne :

• dobry kontakt pedagogów przedszkolnych z rodzicami

• uświadomienie rodzicom problemu i wspólne rozwiązywanie trudnych sytuacji

• zachęcanie rodziców do czytania literatury o dziecku nadpobudliwym

• podanie przykładów zabaw dla dzieci nadpobudliwych psychoruchowo , które można wykorzystać w domu

• zorganizować poradnictwo psychologiczno - pedagogiczne zarówno dla rodziców jak i nauczycieli

o       udział dzieci nadpobudliwych psychoruchowo w zajęciach o charakterze psychoedukacyjnym , w zależności od warunków placówki i kwalifikacji kadry pedagogicznej

• prowadzenie zajęć reedukacyjnych przez psychologów i pedagogów dla dzieci wykazujących trudności w nauce

 

psychoterapia

• w przypadkach „trudnych” i „ciężkich” zachęcenie rodzin do udziału w zajęciach psychoteraeutycznych , skierowanie do psychologa , podanie adresu placówek prowadzących psychoterapię dla rodzin

opieka medyczna nad dzieckiem

• w razie konieczności uświadamiania i zachęcania rodziców do wizyt u lekarza pediatry , neurologa lub psychiatry dziecięcego

 

Program wspierania rozwoju i pomocy dziecka nadpobudliwego psychoruchowo powinien być kontynuowany w szkołach .

Dlatego nie należy bagatelizować objawów nadpobudliwości psychoruchowej a terapia dziecka nadpobudliwego powinna rozpocząć się jak najszybciej . Przeciwdziałanie niekorzystnym skutkom nadpobudliwości poprzez wzmacnianie dobrych nawyków i eliminowanie złych pozwala na prawidłowy rozwój dziecka . Odpowiednie wychowanie i postępowanie zapobiega niekorzystnym objawom

Bibliografia

 

 

o       J. Day : Twórcza wizualizacja dla dzieci . Sposoby pozytywnego oddziaływania na własne zdrowie . Wydawnictwo Zysk i S- ka , Poznań 1997 .

o       A. Erkert : Dzieci potrzebują ciszy . Zabawy relaksacyjne na wiosnę , lato , jesień i zimę. Wydawnictwo Jedność . Kielce 1999 .

o       B. Fuchs . Gry i zabawy na dobry klimat w grupie . Wydawnictwo Jedność , Kielce 1999 .

o       S. Górski : Psychoterapia w wychowaniu . Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych. W - wa 1986 .

o       B. Kaja : Zarys terapii dziecka . WSP w Bydgoszczy . Bydgoszcz 1998 .

o       A. Kozłowska : Jak pomagać dziecku z zaburzeniami życia uczuciowego . Wydawnictwo „Żak” , W - wa 1996 .

o       A. Kozłowska : Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku przedszkolnym . WSiP , W - wa 1984

o       Łosiowski Z. (red) : Dziecko niepełnosprawne ruchowo . Wybrane zaburzenia neurorozwojowe i zespoły neuyologiczne . WSiP , W - wa 1997

o       H. Nartowska : Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo . Państwowe Zakłady Wydawnictw szkolnych . W - wa 1972

o       H. Nartowska : Wychowanie dziecka nadpobudliwego . Nasza Księgarnia . W - wa 1986

o       T. Opolska , E. Potempska : Dzieci nadpobudliwe . Program korekcji zachowań . Centrum Metodyczne Pomocy Psycholoiczno - Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, W - wa 1999 .

o       M. Orwid , K. Pietruszewska : Psychiatria dzieci i młodzieży . Collegium Medicum U J, Kraków 1996 .

o       M. Piszczek : Terapia zabawy . Terapia przez sztukę . Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej , W - wa 2002 .

o       G. Reichel , R. Rabenstein , M. Thanhoffer . Grupa i Ruch metody relaksacyjne . Taniec Twórczy . Sport zespołowy - gry i zabawy integrujące . Centrum Animacji Kultury , W - wa 1997 .

o       J. Sakowska : Szkoła dla rodziców i wychowawców . Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej , W - wa 1999 .

o       K. Sawicki (red) : Socjoterapia . Centrum Metodyczne pomocy Psychologiczno - pedagogicznej . W - wa 1999.

o       G. Serfonteich : Twoje nadpobudliwe dziecko . Poradnik dla rodziców . Prószyński - Ska. W - wa 1999 .

o       J. Stadnicka : Terapia dzieci muzyką , ruchem i mową . WSiP , W - wa 1998 .

o       G. Stroms : 100 nowych gier muzycznych . Wydawnictwo Klanza , Lublin 1999

o       K. W. Voper : Dzieci bez stresu , Tom I i II . Wydawnictwo Jedność , Kielce 2000 .

o       Wolańczyk . , A. Kołakowski , M. Skotnicka .: Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci . Książka dla rodziców , nauczycieli i lekarzy . Wydawnictwo BiFolium , Lublin 1999 .

 

[1] T. Wolańczyk , A. Kołakowski , M. Skotnicka ; Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci . Wydawnictwo BiFolium , Lublin 1999 , s. 8-10 ; inne terminy : zespół nadruchliwości , zespół minimalnej dysfunkcji mózgu , nadruchliwość dziecięca , postać nerwowości dziecięcej

[2] T. Wolańczyk : Nadpobudliwość ... op. cit. , s. 27.

[3] T. Wolańczyk : Nadpobudliwość... op. cit. , s. 84 .

W latach siedemdziesiątych B. Fiengold łączył nadpobudliwość psychoruchową z alergią pokarmową , opracował dietę eliminującą barwniki , substancje konserwujące i salicylany . Jednak hipoteza , że dieta ta pomaga dzieciom nadpobudliwym nie została w pełni potwierdzona .

[4] H. Nartowska : Wychowanie dziecka nadpobudliwego . Nasza Księgarnia , Warszawa 1986 , s. 42 - 52 .

[5] T. Opolska , E Potempska : Dziecko nadpobudliwe . Program korekcji zachowań . Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej , Warszawa 1999 , s. 8.

[6] T. Wolańczyk : Nadpobudliwość ... Op. Cit. s. 28 - 32.

Podtypy ADHD : podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi ,z przewagą nadpobudliwości psychoruchowej , typ mieszany

[7] A. Kozłowska : Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku przedszkolnym . WSiP ,Warszawa 1984 , s. 80.

[8] T. Wolańczyk : Nadpobudliwość ... op. cit. , s. 36.

[9] H. Nartowska ... op. cit. , s. 33

Niektórzy badacze uważają , że nadpobudliwość jest etapem wstępnym zaburzeń nerwowych

Rozdział II

 

Wychowanie i terapia dziecka nadpobudliwego

w wieku przedszkolnym

w domu i w przedszkolu

 

Wiek przedszkolny to okres intensywnych zmian w życiu dziecka .Następuje wtedy automatyzacja podstawowych czynności życia codziennego . Od 3 do 6 roku życia rozwija się inteligencja sensoryczno - motoryczna i zachodzi dynamiczny rozwój poznawczy , przejawiający się miedzy innymi stawianiem dociekliwych pytań . Dziecko potrafi opowiadać przeżyte przygody ubarwiając je , fantazjując i korzystając z własnej wyobraźni . Wzbogaca się komunikacyjna funkcja języka co wiąże się z rozwojem procesów poznawczych , spostrzeżeń, pamięci , wyobrażeń i myślenia . W tym okresie doskonali się poprawność artykulacyjna i gramatyczna a także poziom analizy i syntezy spostrzeżeniowej . Intensywnie przebiega proces socjalizacji . Rozszerzają się kontakty rówieśnicze i społeczne dzieci . Pojawia się zdolność do współdziałania i podejmowania zadań wymagających wysiłku , by uzyskać zamierzony rezultat . Dojrzewa układ nerwowy , jednakże nadal obserwujemy spontaniczność w zachowaniu i chwiejną równowagę emocjonalną . W 6 roku życia widoczne jest panowanie nad reakcjami emocjonalnymi . Wzrasta sprawność ruchowa w zakresie całego ciała jak i motoryki małej . Koordynacja drobnych mięśni warunkuje gotowość do nauki pisania . Obok twórczości plastycznej dziecko chętnie podejmuje działalność werbalną, ruchową a także wykazuje zainteresowanie rozwiązywaniem nowych problemów . Wymagania stawiane dzieciom w okresie przedszkolnym są coraz większe a dzieci nadpobudliwe często nie mogą im sprostać .

 

Wychowanie jest sztuką stwarzania warunków do organizowania działań , wspierania rozwoju i prawidłowego wykorzystania aktywności jednostki . Wychowanie i odpowiednie postępowanie z dzieckiem nadpobudliwym spełnia rolę zapobiegawczą w powstawaniu zaburzeń w zachowaniu . Dotyczy to zarówno domu rodzinnego jak i przedszkola . Nadmierne przemówienia , upominanie dziecka i strofowanie go - nie kręć się , nie spiesz się, bądź cicho , rozpraszają dziecko i zwiększają jego pobudliwość emocjonalną . Wskazówki , uwagi i polecenia kierowane do dziecka nadpobudliwego powinny być zwięzłe a wykonanie ich trzeba sprawdzić wspólnie z dzieckiem . W ten sposób wdrażamy dziecko do samokontroli i uczymy doprowadzać zadanie do końca . Pamiętamy również o tym , aby stawiać bliskie i realne cele a trudniejsze zadania rozkładać na etapy . Informację dla dziecka powtarzamy i sprawdzamy czy ją zapamiętało . Karanie za trudności w skupieniu uwagi , nadmierną potrzebę aktywności ruchowej , które są objawami niezależnymi od dziecka , rodzi w nim lęk , niechęć a niekiedy i agresję . Dziecku nadpobudliwemu potrzebna jest miłość , szacunek i akceptacja jego trudności i ograniczeń . Aby mogło prawidłowo funkcjonować musi znać reguły i zasady postępowania . Muszą one być jasno i ściśle określone jak też konsekwentnie egzekwowane . Szczególne znaczenie ma dla dzieci nadpobudliwych psychoruchowo stały rozkład dnia , w ciągu którego dziecko powinno mieć możliwość zaspokojenia potrzeby ruchu np. w zabawach ruchowych . Przed snem wskazane jest wprowadzenie zabaw relaksacyjnych i wyciszających takich jak słuchanie spokojnej muzyki , bajek , opowiadań i wierszy lub rozmowa z rodzicami . Ważne jest aby docenić wysiłek dziecka i często je chwalić jeżeli coś wykonuje samodzielnie i dobrze , oraz zachęcić je do dalszej pracy . Nie wymagajmy doskonałości i precyzji w działaniu , dziecko nadpobudliwe łatwo się zniechęci . Pomagamy dziecku w skupieniu uwagi eliminując zbędne bodźce a także uczymy sprzątać pokój i organizować sobie miejsce pracy . Dbamy o to , aby dziecko miało porządek na biurku i odkładało rzeczy na wyznaczone miejsca . Czynności te wykonujemy w początkowej fazie wspólnie z dzieckiem , potem kontrolujemy jak zostały wykonane .

 

Obok zajęć ruchowych , słuchania bajek i muzyki dobrze jest zorganizować dziecku kącik plastyczny , gdzie będzie mogło rozwijać twórczą ekspresję i odreagować napięcie . W kąciku może znajdować się cerata , na której kładziemy przybory do rysowania , wycinania i malowania . Ważne jest aby swoją postawą rodzice zachęcali dzieci do takiej twórczości . Zadbali o to aby rysunek , malunek lub wycinanka była doprowadzone do końca , miejsce posprzątane a praca znalazła się na wystawie - specjalnie wyznaczonym miejscu w domu . Koncentrację dziecka rodzice mogą rozwijać poprzez zabawę w teatr , używając zabawek , które dziecko posiada w domu . Do kształcenia spostrzegawczości i zręczności manualnej wykorzystać możemy edukacyjne gry komputerowe . Jednak pamiętamy , aby dziecko nie spędzało przy nich dużo czasu . Dobrze jest umówić się z dzieckiem odnośnie czasu spędzonego przed komputerem i 5 minut wcześniej poinformować go , że czas zabawy dobiega końca . Pamiętając o dużej wrażliwości układu nerwowego dziecka nadpobudliwego psychoruchowo , w miarę możliwości staramy się oglądać wraz z nim filmy i wyjaśniać skomplikowaną akcję . Ważną umiejętnością w wychowaniu jest komunikowanie się i rozumienie dzieci . Akceptacja uczuć , nauczenie dziecka ich rozpoznawania , nazwania a także w konstruktywny sposób panowania nad nimi sprzyja prawidłowemu rozwojowi sfery emocjonalnej .

 

Z badań H. Nartowskiej wynika , że pobyt dzieci nadpobudliwych w przedszkolu jest dla nich korzystny[1]. Program edukacyjny bogaty w gry i zabawy ruchowe , zajęcia muzyczne i plastyczne , słuchanie opowiadań , bajek i wierszy sprzyja zdobywaniu umiejętności współżycia w grupie , rozwojowi koncentracji , pozwala rozładować potrzebę ruchu a także hamować nadmierną ruchliwość . Cykliczny harmonogram dnia wdraża do systematycznego i rytmicznego wykonywania czynności . Psychologowie zgodnie podkreślają , że praca z dzieckiem nadpobudliwym powinna się rozpocząć jak najwcześniej . Celem wychowania przedszkolnego jest stworzenie wszystkim dzieciom warunków zapewniających im prawidłowy i wszechstronny rozwój . Dlatego pracą terapeutyczno - wychowawczą powinny być objęte dzieci , które sprawiają trudności swoim zachowaniem , również dzieci nadpobudliwe[2].

 

Stworzenie możliwości korekcji zachowań dzieci nadpobudliwych psychoruchowo w warunkach przedszkolnych może odbywać się poprzez :

• odpowiednie postępowanie z dzieckiem

• dobry kontakt z rodzicami

• udział dzieci w zajęciach o charakterze psychoedukacyjnym

• współpracę z psychologiem

 

Dobry kontakt z rodzicami oparty na niedyrektywnej metodzie poradnictwa[3] pomoże wspólnie rozwiązywać problemy domu rodzinnego i przedszkola . Zachęci rodziców do poszerzenia wiedzy psychologicznej o swoim nadpobudliwym dziecku , umożliwi zrozumienie swoich własnych uczuć . Często są to uczucia o charakterze negatywnym , takie jak : poczucie winy , bezradność , osamotnienie , zmęczenie , poczucie klęski czy złości . Przyczyni się do wytrwałości , cierpliwości , obiektywizmu i zaangażowania w pracę wychowawczą swojego dziecka .

 

Innym czynnikiem wspierającym rozwój dziecka nadpobudliwego psychoruchowo są zajęcia o charakterze psychoedukacyjnych . Mają one na celu modyfikowanie zachowań dziecka , wzmacnianie dobrych nawyków i eliminowanie złych . Oddziałują na całą sferę osobowości wychowanka .

 

Proces terapeutyczno - wychowawczy obejmujący pracę z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo w przedszkolu , różni się od normalnie przebiegającego procesu wychowania tym , że :

• jest ukierunkowany na jednostkę , która na skutek właściwości psychofizycznych ma mniejsze szanse prawidłowego rozwoju

• przebieg procesu jest uzależniony od indywidualnych możliwości i potrzeb jednostki

• w procesie tym rezygnuje się z oceniania , porównywania , eliminuje porażkę , rywalizację , napięcie i pośpiech

• wpływa „naprawczo” na osobowość wychowanka

• powinien być prowadzony przez pedagogów o wysokich kwalifikacjach zawodowych[4]

 

Pedagog przedszkolny chcąc wspierać rozwój dziecka nadpobudliwego psychoruchowo może w swojej pracy wykorzystywać różne metody i techniki terapeutyczne . Stosowanie technik i ćwiczeń relaksacyjnych powoduje zmniejszenie stanu napięcia psychicznego . Prowadzi do odprężenia , wyciszenia , łagodzenia uczuć negatywnych i poprawy samopoczucia . Uczy umiejętności odreagowania stresu w sposób konstruktywny . Pozwalają poznać własne emocje i reakcje oraz możliwości . Techniki te mogą być wykorzystywane w pracy z całą grupą lub na zajęciach w małych grupach .

 

Z dziećmi przedszkolnymi stosować możemy następujące techniki relaksacyjne :

o       relaksacja według koncepcji Jacobsona , celem jest nauczenie rozluźniania własnych mięśni . Technika ta powinna być dostosowana do wieku dzieci , prowadzona w formie zabawowej np. opowieści ruchowej

o       trening autogenny w wersji A. Polender oparty na autosugestii Schultza , polega on na słuchaniu opowiadań i bajek podczas których dzieci identyfikują się z postaciami ; trening ma charakter odprężający

 

 

o       kinezjologia edukacyjna według P. Dennisona . Celem ćwiczeń jest wzmaganie aktywności organizmu , koordynowanie działania obu półkul mózgowych i rozwijanie oraz doskonalenie koordynacji . Ćwiczenia uczą umiejętności rozluźniania mięśni i relaksacji . Z dziećmi przedszkolnymi można włączać je do prostych układów tanecznych (np. ruchy naprzemienne) lub wykorzystywać w ćwiczeniach porannych i zajęciach plastycznych (leniwe ósemki)

o       twórcza wizualizacja , czyli wykorzystanie wyobraźni do doskonalenia koncentracji uwagi , zwiększenia poczucia własnej wartości i pokonywania lęków i nabywania umiejętności radzenia sobie z sytuacjami trudnymi . Łączyć ją możemy z twórczością plastyczną

• zabawy i opowiadania relaksacyjne w koncepcji Klausa W. Vopela oraz A. Erkert , zabawy te pomagają odnaleźć równowagę między aktywnością a odprężeniem , sprzyjają rozwojowi procesów poznawczych , pozwalają koncentrować się w coraz to nowy i interesujący sposób ; ich celem jest rozluźnienie , rozweselenie oraz wyzwalanie twórczości i fantazji . Systematyczne stosowanie pozwala dzieciom nabywać umiejętność wyciszania się i odreagowania napięcia

 

Zabawy z muzyką , ruchem i mową stymulującą ład wewnętrzny dziecka i regulująca energię i emocje[5].

Należą do nich :

• zabawy ruchowe z wykorzystywaniem instrumentów muzycznych i przy utworach muzycznych

• swobodny taniec do muzyki oraz zabawy ruchowe przy muzyce z wykorzystaniem rekwizytów

• działalność plastyczna inspirowana muzyką , słowem i ruchem

• ćwiczenia rytmiczne

• słuchanie muzyki

 

• Gry muzyczne . Mają one na celu rozwijanie zainteresowań muzycznych , wyzwalanie aktywności twórczej oraz umiejętności bycia i współdziałania w grupie . Ich cel terapeutyczny oparty jest na twórczości i czerpaniu radości ze wspólnej zabawy

o       Twórczość plastyczna - oparta jest na różnych technikach (w tym technika malowania dziesięcioma palcami) , rzeźbienie , lepienie z gliny , origami , wyszywanie itp. Ekspresja plastyczna pozwala zaspokoić dziecku niektóre ze swoich potrzeb psychicznych , wypowiadania siebie , komunikowania i identyfikowania się z otoczeniem , intensyfikowania życia wewnętrznego oraz uznania i własnej aktywności. Działalność plastyczna rozładowuje wewnętrzne stany napięć i wprowadza wewnętrzną harmonię

• Zabawy paluszkowe i rysowane wierszyki[6] , przydatne szczególnie w pracy z dziećmi młodszymi . Wpływają korzystnie na uwagę , rozwijają sprawność manualną , ułatwiają nawiązywanie kontaktu z dzieckiem

• Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz . Jest to metoda terapii psychoruchowej , której celem jest uzyskanie harmonijnego rozwoju na drodze integracji i współdziałania różnych sfer psychmotoryki . Wyróżnić możemy w niej

      ćwiczenia ruchowe

      ruchowo - słuchowe

      ruchowo - słuchowo - wzrokowe

• techniki parateatralne , wspierają rozwój sfery emocjonalnej , pomagają walczyć z nieśmiałością i agresją

• zajęcia dramowe , ćwiczenia w nich zawarte pozwalają rozwijać umiejętność koncentracji , kontrolować emocje , inspirować i wyzwalać swój ruch w sposób świadomy . Drama prowadzi do poznania i zrozumienia samego siebie , posługuje różnymi środkami ekspresji . Jej efekt powinien być odprężający i oczyszczający[7]

• ruch rozwijający według koncepcji W. Sherborne . Ćwiczenia stosowane w ruchu zwiększają poczucie bezpieczeństwa u dzieci , uwrażliwiają na potrzeby i uczucia innych , rozwijają uwagę i doświadczenia ruchowe . Ruch rozwijający pozwala doświadczyć satysfakcji z własnych działań

• bajki terapeutyczne . W bajkach stosowane są techniki psychologiczne , które uodparniają przed lękiem i obniżają jego poziom . Opowiadania terapeutyczne pozwalają spojrzeć na swoje problemy i uczą pozytywnego myślenia w sytuacjach lękowych i trudnych

• układanie i dokańczanie opowiadań . Rozwija koncentrację uwagi i pomysłowość . Doskonali umiejętność bycia w grupie i czerpania radości z wspólnej twórczości

• zabawy i gry przeciw agresji oraz integrujące uczestników zajęć doskonalą umiejętność współdziałania i pomagają radzić sobie z agresją

 

Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo często mają kłopoty w nauce czytania i pisania . W związku z tym powinny być objęte zajęciami reedukacyjnymi prowadzonymi przez psychologa lub pedagoga współpracującego z placówką przedszkolną .

 

Podsumowując można stwierdzić , że w okresie przedszkolnym zachodzą intensywne zmiany w rozwoju poznawczym , społecznym i emocjonalnym . Wymagania stawiane dzieciom są coraz większe a dzieci nadpobudliwe nie mogą im sprostać . Wychowanie i odpowiednie postępowanie z dzieckiem nadpobudliwym zapobiega zaburzeniom w zachowaniu . Cierpliwość , konsekwentny system wymagań i uprawnień , wzmacnianie dobrych nawyków i eliminowanie złych , wdrażanie do samodzielności i samokontroli, odbywać się powinno w atmosferze zrozumienia , aprobaty ,przyjaźni i miłości . Pobyt w przedszkolu , szczególnie w grupie mniej licznej , sprzyja dzieciom nadpobudliwym , wdraża do systematyczności , doskonali koncentrację i pozwala konstruktywnie wyładować potrzebę ruchu . Udział w dodatkowych zajęciach , które oparte mogą być na różnych technikach terapeutycznych wpływa na lepsze poznanie wychowanka przez nauczyciela i zmniejsza poczucie napięcia psychicznego i fizycznego u dzieci . Współpraca nauczyciela przedszkolnego z rodzicami i psychologiem umożliwia wspieranie rozwoju dziecka nadpobudliwego psychoruchowo

Przykładowy Program relaksacyjny

dla dzieci nadpobudliwych psychoruchowo

w wieku 5 do 8 lat ( przedszkole i nauczanie zintegrowane)   

Program relaksacyjny dla dzieci nadpobudliwych psychoruchowo daje możliwość korekcji zachowań dziecka w warunkach przedszkolnych i w grupie dzieci w młodszym wieku. Dzieci mogą uczestniczyć w zajęciach w zależności od możliwości placówki raz lub dwa razy w tygodniu . Stosowanie przytoczonych poniżej metod i technik ułatwia nawiązanie głębszych interakcji w grupie, a także daje możliwości indywidualnego podejścia do dziecka.

Program relaksacyjny zawiera zestaw zadań o charakterze zabawowym opartych na różnorodnych technikach rozwijających sferę ruchową , poznawcza i emocjonalną . Przyczynia się do kształcenia cech dziecka niezbędnych do funkcjonowania w kontaktach społecznych . Oddziaływuje więc na całą sferę osobowości . Program powstał w przedszkolu o profilu artystycznym , dlatego szczególny nacisk położono na aktywność plastyczną , muzyczną i ruchową dziecka . Muzyka połączona z ruchem , plastyką stanowi okazję do uwolnienia się od lęku , w niej znajdują ujście pragnienia i marzenia dziecięce . Poprzez zabawy muzyczne , plastyczne i ruchowe , dzieci mają możliwość zdobycia zaufania do własnych sił . Mogą wypowiedzieć się na własny temat oraz rozładować wewnętrzne stany napięć .

Nadrzędnym hasłem programu relaksacyjnego dla dzieci jest : Budowanie pozytywnego obrazu własnej osoby oraz dostarczenie radości i satysfakcji z wykonywanych działań . Program zakłada realizację czterech podstawowych celów . Do każdego głównego celu przypisane są cele szczegółowe .

 CELE GŁÓWNE I SZCZEGÓŁOWE  

I. Rozwijanie sprawności ruchowej :

     kształcenie umiejętności panowania nad swoim ciałem

     doskonalenie koordynacji ruchowej w sferze całego ciała oraz czynności manualnych

     rozwijanie ekspresji ruchowej dowolnej oraz kontrolowanej

 

II. Doskonalenie funkcji poznawczych

     stwarzanie sytuacji rozwijających spostrzegawczość , pamięć i uwagę

     inspirowanie wyobraźni ruchowej , plastycznej i muzycznej

     doskonalenie umiejętności wypowiadania się na własny temat

 

III. Budowanie pozytywnego obrazu własnej osoby

     poznanie i uświadomienie schematu budowy własnego ciała

     kształcenie umiejętności nazywania i rozróżniania własnych emocji i emocji innych

     nabywanie umiejętności różnych sposobów relaksacji oraz zdolności odreagowywania agresji i napięcia

     doświadczanie sukcesu i ukazywanie pozytywnych cech osobowości

 

IV. Kształcenie umiejętności współdziałania

     wyzwalanie radości płynącej ze wspólnej zabawy

     rozwijanie zdolności nawiązywania kontaktów z innymi i umiejętności komunikowania się

     uświadomienie istnienia komunikacji słownej i bezsłownej

     wdrożenie do przestrzegania umów zawartych w grupie

 

Podstawową formą aktywności dzieci w wieku przedszkolnym jest zabawa , dlatego też w programie wykorzystano następujące techniki , gry i zabawy :

                        technikę relaksacyjną wg Jacobsona w wersji B. Kaji

                        zabawy relaksacyjne o charakterze wyciszającym , rozluźniającym i rozweselającym

                        gry muzyczne służące rozwojowi koncentracji , rozwijające zdolność ekspresji ruchowej oraz kształtujące umiejętność relaksacji

                        swobodny taniec do muzyki o różnym charakterze

                        twórczą wizualizację w oparciu o słowo i muzykę

                        zajęcia plastyczne inspirowane muzyką i ruchem

                        metodę malowania dziesięcioma palcami

                        ćwiczenia według P. Dennisona korygujące dysfunkcje dzieci

                        gry i zabawy integrujące grupę

                        gry i zabawy przeciwko agresji

                        gry i zabawy rozwijające inteligencję emocjonalną

 

Program składa się z dziesięciu scenariuszy , które mogą być wykorzystywane wg. koncepcji autorki lub stanowić inspiracje do tworzenia własnych zajęć . Podczas prowadzenia zajęć relaksacyjnych należy pamiętać o uważnej obserwacji dzieci w celu dostosowania tempa i ilości zabaw indywidualnie według zaistniałej sytuacji . Pierwszy scenariusz zawiera zabawy umożliwiające dzieciom poznanie uczestników i integrujące dzieci . Każda kolejna sytuacja edukacyjna zbudowana jest z trzech części . W pierwszej znajdują się zabawy na powitanie , ćwiczenia rozwijające ekspresję ruchową spontaniczną i kontrolowaną . W drugiej pojawiają się zabawy doskonalące koncentracje uwagi i rozwijające inteligencję emocjonalną. Trzecia część to działalność plastyczna umożliwiająca odreagowanie napięcia , dająca możliwość wypowiedzi plastycznej lub słownej . Zajęcia zakończone są zabawami wyciszającymi i pożegnaniem grupy . Spotkania z dziećmi powinny przebiegać w miłej i serdecznej atmosferze . Należy pamiętać , aby dzieci otrzymywały dużo uwagi i pozytywnych komunikatów od prowadzącego . Mile widziane jest nagradzanie dziecka oklaskami przez uczestników .

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ  

Zajęcia Nr I

Temat : Poznajemy się

Cele :

      budowanie klimatu grupy

      ćwiczenie pamięci i uwagi

      doskonalenie umiejętności współdziałania

      zdobywanie wiadomości o sobie oraz innych

Pomoce :

krzesełka , kartki pisaki , kredki .

Przebieg zajęć :

1. Imiona . Dzieci siedzą na krzesełkach . Przedstawiają się mówiąc swoje imię . Chętne dziecko powtarza imiona wszystkich .

2. Powitanie . Każdy wita się z każdym w dowolny serdeczny sposób . Sprawdzenie , czy wszyscy powitali się ze wszystkimi .

3. Wołanie imion - echo . Dzieci spacerują po sali . Po dotknięciu przez osobę rozpoczynającą zabawę dziecko wymawia głośno i cicho swoje imię . Grupa je powtarza . Zabawa kończy się gdy wszyscy uczestnicy wypowiedzą swoje imię .

4. Pokaż , co lubisz robić . Uczestnicy siedzą w kole . Jedno dziecko wchodzi do koła i ruchem pokazuje co lubi robić . Pozostałe dzieci odgadują a następnie naśladują jego ruchy .

5. Zamiana miejscami . Krzesełka ustawione w kole , jedno na środku . Rozpoczyna nauczyciel , który mówi „Zamieniają się miejscami wszyscy ... którzy lubią się śmiać” itp. Dziecko które nie zdążyło usiąść w kole siada na krześle w środku koła i kontynuuje zabawę . Gdy nie ma pomysłu pomaga nauczyciel .

6. Ludzie do ludzi . Dzieci dobierają się w pary . Pary muszą jak najszybciej realizować zadanie typu : plecy do pleców , kolano do kolana , ramię do ramienia , policzek do policzka itp. Kiedy uczestnicy zabawy usłyszą hasło „Ludzie do ludzi” każdy zmienia partnera .

7. To jestem ja . Rysowanie siebie . Nauczyciel podpisuje rysunek według życzeń dziecka Tak jak dziecko lubi gdy się do niego mówi . Prezentacja prac .

8. Zabawa wyciszająca . Na różna sposoby i w różnej pozycji śpiewanie piosenki :

Siedzimy wszyscy w tej ciszy

Siedzimy wszyscy w tej ciszy

Nikt nas tutaj / x 2

Nikt nas tutaj nie usłyszy

9.      Iskierka . Uczestnicy stoją w kręgu . Prowadzący lekko ściska rękę dziecka przesyłając uścisk dalej . Mówi „Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg niech wróci do moich rąk” .

 

Zajęcia Nr II

Temat : Smutno , wesoło

Cele :

      rozwijanie koncentracji uwagi

      rozładowywanie napięć

      kształcenie wyobraźni ruchowej

      rozwijanie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji

 

Pomoce :

muzyka wolna , szybka (wesoła , smutna) ,

ilustracje twarzy (wesoła , smutna) ,

kartony , farby - niebieska , czerwona , czarna , zielona , żółta , biała , fioletowa .

 

Przebieg zajęć :

1. Powitanie . Dzieci siedzą w kole . Prowadzący mówi zdanie „Machają do siebie wszyscy , którzy ... lubią czekoladę ; wszyscy , którzy wesoło bawią się dziś w przedszkolu , którzy lubią budować z klocków lego , mają jasne włosy ,ciemne włosy” ... itp.

2. Wykrzycz swoje imię . Prowadzący mówi trzy , cztery . Na to hasło dzieci wykrzykują głośno swoje imię , a następnie mówią swoje imię cicho . Zabawę powtarzamy dwa lub trzy razy .

3. Dziwne kroki . Zabawa ruchowa . Prowadzący podaje instrukcję sugerującą dzieciom różnego typu poruszanie się po sali :

• chodzimy bardzo wesoło ,

• chodzimy tak , jakbyśmy byli bardzo smutni ,

• idziemy z ciężkim workiem na plecach ,

• idziemy przeskakując z kamienia na kamień ,

• idziemy tak , jak lubimy chodzić

Zabawa do muzyki wolno - szybko . Poruszanie się dowolne z rytmem i nastrojem muzyki . Dzieci poruszają się tak , jak zaprasza muzyka . Muzyka wolna przeplata się z muzyką szybką .

Smutny , wesoły . Oglądanie ilustracji przedstawiających twarze chłopców , określanie ich nastroju . Wypowiedzi po czym poznałem , że chłopiec jest smutny lub wesoły .

Dokończ zdanie . Uczestnicy zabawy siedzą w kręgu . „Jestem wesoły , gdy ...” , „Jestem smutny , gdy ...”

Interpretacja plastyczna utworu muzycznego . Dzieci słuchają utworu o żywej dynamice . Po wysłuchaniu nauczyciel zachęca do wypowiedzi ; „Czy muzyka była smutna , czy wesoła ?”, „Co wyobrażałeś sobie podczas słuchania utworu ?”. Malowanie dziesięcioma palcami . Instrukcja : W tych miseczkach jest farba . nie będziemy używali pędzi , mamy przecież 10 palców , 5 na jednej ręce i 5 na drugiej ręce . Możesz malować to , co mówi ci muzyka . Zachęcenie dzieci do wypowiedzi na temat swoich wrażeń podczas malowania tą techniką . Pytania pomocnicze ; „Co czułeś , gdy malowałeś wszystkimi palcami ?”, „Czy farby były przyjemne w dotyku?”, „Jakich kolorów używałeś ?” . Prezentacja prac i nagradzanie ich brawami .

Zabawa wyciszająca . Wesołe i smutna śpiewanie piosenki

Siedzimy wszyscy w tej ciszy

Siedzimy wszyscy w tej ciszy

Nikt nas tutaj / x 2

Nikt nas tutaj nie usłyszy

9. Pożegnanie „Iskierką”

 

Zajęcia Nr III

Temat : Moja wyspa szczęścia

Cele :

      rozwój ekspresji ciała

      kształcenie koncentracji uwagi

      rozpoznawanie i nazywanie uczuć ,

      budowanie więzi grupy

Pomoce :

kaseta z muzyką ,

ilustracje dzieci (smutne , wesołe , wystraszone , złe) ,

kartony , pisaki , kredki .

 

Przebieg zajęć :

1. Powitanie . Każde dziecko mówi głośno i cicho swoje imię . Uczestnicy zabawy jak echo powtarzają imiona .

2. Różne powitania . Dzieci witają się na różne sposoby :

• jak kolega z kolegą ,

• jak kolega z koleżanką

• jak mama z dzieckiem ,

• jak pani z przedszkolakiem.

• Ćwiczenia inhibicyjno - incytacyjne . Dzieci poruszają się w rytm muzyki , kiedy muzyka umilknie dzieci zamieniają się w rzeźby (zastygają nieruchomo)

         kot ,

         drzewo ,

         ślimak ,

         zając .

4. Zagadki pantomimiczne „Zgadnij co przedstawia moja twarz” . Dzieci siedzą w kręgu i losują obrazki przedstawiające minę radosną , smutną , wystraszoną i złą . Zadaniem dziecka jest przedstawienie takiej samej miny jak na wylosowanym obrazku. Pozostali uczestnicy odgadują jakie uczucie malują się na twarzy przedstawiającego zagadkę . Po zakończeniu zabawy prowadzący zachęca dzieci do wypowiedzi . Co sprawiło im trudność w tym zadaniu i dlaczego . Jaką twarz było przedstawić najtrudniej a jaką najłatwiej .

5. Moja wyspa marzeń . Projektowanie i rysowanie wyspy marzeń . Instrukcja : Narysuj to co chciałbyś aby znalazło się na twojej wyspie .

6. Prezentacja swoich wysp . Wypowiedzi dzieci na temat swoich wysp .

7. Recytowanie wiersza w różnych pozycjach . Na leżąco , w siadzie , na stojąco , w pozycji wybranej przez siebie . Recytujemy szeptem :

Siedzimy wszyscy w tej ciszy

Siedzimy wszyscy w tej ciszy

Nikt nas tutaj / x 2

Nikt nas tutaj nie usłyszy

9. Pożegnanie „Iskierką”

 

 

Zajęcia Nr IV

Temat : Odgłosy oceanu

 

Cele :

      usprawnianie koordynacji ciała

      doskonalenie koncentracji

      rozwijanie wrażliwości muzycznej

      wyzwalanie ekspresji plastycznej inspirowanej muzyką

 

Pomoce :

kaseta relaksacyjna „Odgłosy oceanu” ,

opowiadanie „W oceanie” ,

ilustracje zwierząt żyjących w oceanie .

 

Przebieg zajęć :

1. Powitanie . Powitanie piosenką śpiewaną na melodię „Panie Janie”. Dzieci siedzą w kole i ilustrują piosenkę ruchem :

Witaj (imię dziecka) - machamy

Jak się masz / 2x

Wszyscy cię witamy - wskazujemy dłońmi

Wszyscy cię kochamy - krzyżujemy ręce na piersi

Bądź wśród nas - podajemy dłonie

2. Lubimy mówić miłe słowa . Dzieci siedzą w kręgu i mówią na powitanie każdemu uczestnikowi coś miłego .

3. Ruchy naprzemienne . Ćwiczenie ruchowe według koncepcji P. Dennisona do podkładu muzycznego .

• dotykanie prawą ręką uniesionego lewego kolana i na przemian (lewą - prawego kolana)

• dotykanie łokciem kolana

• dotykanie lewą ręką prawej stopy (ręka za plecami , noga zgięta w kolanie) i odwrotnie

• dotykanie lewą ręką (w górę bokiem) prawej nogi w bok (ręka i noga wyprostowane)

• Oglądanie ilustracji . Pytania do dzieci : Jak nazywają się te zwierzęta ? , Gdzie żyją?,

• Słuchanie opowiadania . W pozycji leżącej na tle muzyki relaksacyjnej pt. „Odgłosy oceanu”. Dzieci zamykają oczy . Prowadzący „zaczarowuje dzieci” i przenosi je w wodną krainę .

Muzyka ta zaczarowuje twój oddech , możesz więc śmiało , tak jak ryba oddychać pod wodą . Oddychaj głęboko ... czar zaczyna działać ... powoli zamieniasz się w rybkę ... teraz możesz pływać pod wodą ... pozwól ponieść się wodzie , zanurkuj głęboko , jeszcze głębiej ... pod wodą wszędzie jest jasnoniebiesko ... rozglądasz się wokoło i widzisz kołyszące się , zielone rośliny morskie ... widzisz kolorowe ryby ... Płyniesz .

Powoli czar znika , otwierasz oczy

Uczestnicy wypowiadają się na temat swoich wrażeń . Jakie uczucia towarzyszyły Ci gdy „pływałeś w wodzie”. Jeżeli dzieci mają problemy z wyrażaniem swoich uczuć prowadzący zadaje pytania pomocnicze .

6.      Malowanie farbami plakatowymi . Malowanie na temat swoich wyobrażeń inspirowanych głosem i muzyką .

7.      Prezentacja prac . Nagradzanie prac brawami

8.      Pożegnanie „Iskierką”.

 

 

Zajęcia Nr V

Temat : Nasze małe radości

 

Cele :

      doskonalenie koordynacji wzrokowo - ruchowej

      rozwijanie koncentracji

      doskonalenie umiejętności panowania nad swoim ciałem

      budowanie więzi grupowej poprzez kształtowanie swoich stosunków z innymi dziećmi w żywy i naturalny sposób

      rozwijanie umiejętności wyrażania uczuć

 

Pomoce :

muzyka o różnorodnym tempie i charakterze ,

instrumenty perkusyjne : kołatka , grzechotka ,

kartki w kształcie kół , pisaki .

 

Przebieg zajęć :

1. Muzyczne powitanie . Każde dziecko śpiewa swoje imię . Jeżeli dzieci chcą mogą wykorzystywać instrumenty perkusyjne .

2. Zabawa ruchowa pt. „Słuchaj bębna” . Dzieci tańczą do muzyki . Starają się poruszać zgodnie z tempem i dynamiką utworu . Gdy muzyka umilknie słychać bęben, który zaczarowuje dzieci w : miłego kotka , złego psa , zmęczonego słonia , sennego misia . Muzyka i bęben pojawiają się naprzemian . Charakter muzyki zmienia się .

3. Zagadka muzyczna „Na jakim gram instrumencie” . Na stole leży 5 instrumentów . Jedno dziecko staje tyłem do instrumentów . Prowadzący gra na instrumencie . Dziecko podaje nazwę instrumentu . Jeżeli jej nie zna - może wskazać instrument . Odgadujący nagradzany jest brawami .

4. Medytacja ruchowa pt. „Małe , słodkie zwierzątko” . Prowadzący mówi do dzieci : Wyobraźcie sobie , że każdy z was ma małe , milutkie zwierzątko .Jakie zwierzę chcielibyście mieć tutaj ? ... , idźcie powoli za waszym zwierzakiem , żeby się was nie przestraszyło , teraz możecie usiąść obok waszego zwierzaka i delikatnie je pogłaskać, być może da się ono wam wziąć w ramiona i zechce się z wami poprzytulać ... . Pytania do dzieci :

         jakie zwierzę wybrałeś ?

• jak czułeś (czułaś) się , gdy przytulałaś i głaskałaś swoje zwierzątko ?

• Rysowanie „Twarze” . dzieci rysują twarz , która wyraża ich aktualne uczucie .

• Pożegnanie „Iskierką”.

Zajęcia Nr VI

Temat : Tańczące dłonie

Cele :

      budowanie klimatu grupy

      rozwijanie ekspresji ruchowej spontanicznej oraz kontrolowanej

      rozwijanie umiejętności wyszukiwania i nazywania pozytywnych cech

      rozwijanie ekspresji plastycznej inspirowanej muzyką

      doskonalenie koncentracji

 

Pomoce :

bębenek ,

obrazki ze zwierzętami: pies, kot, sarna, lis, mysz, niedźwiedź, tygrys, słoń, wiewiórka,

utwory muzyczne : J. Strauss , Walc „Nad pięknym , modrym Dunajem”,

P. Czajkowski , „Jezioro łabędzie”

pędzle , farby , karty .

 

Przebieg zajęć :

1. Powitanie . Dzieci śpiewają piosenkę na melodię „Talarek”, ilustrując ją ruchem .

Jak to miło i wesoło

gdy siedzimy razem w koło

siedzisz ty , siedzę ja

wszyscy razem cha , cha , cha .

2. Zaczarowane łabędzie . Swobodny taniec do muzyki „Jezioro łabędzie” Czajkowskiego

3. Ruchy naprzemienne . Zabawa do muzyki spokojnej . (Ćwiczenie na przekraczanie linii środka wg. P. Dennisona)

         dotykanie prawą ręką uniesionego lewego kolana i na przemian (lewą - prawego kolana)

         dotykanie łokciem kolana

4.      Zwierzątka . Dzieci wybierają z pośród licznych obrazków zwierzę i próbują znaleźć trzy pozytywne cechy wybranego zwierzęcia . Po zakończeniu przypinają do korkowej tablicy

 

5.      Tańczące dłonie . Każde dziecko otrzymuje kartkę z bloku rysunkowego i pędzelek . Słuchając walca Straussa przedstawia taniec (pędzelka , dłoni) do słyszanej muzyki . Nauczyciel zachęca do malowania linii i piruetów zgodnie z tempem muzyki

6.      Oglądanie powstałych prac . Nagradzanie ich brawami

7.      Pożegnanie „Iskierką”

 

 Zajęcia Nr VII

Temat : Ogród marzeń  

Cele :

      rozwijanie zdolności ekspresji i improwizacji

      kształcenie koncentracji uwagi i wyobraźni

      rozwijanie ekspresji plastycznej i umiejętności wypowiadania się na temat swoich przeżyć

 

Pomoce :

materace ,

kaseta z nagraniem „Śpiew ptaków”,

farby oraz inne materiały plastyczne .

Przebieg zajęć :

1. Powitanie . Powitanie piosenką „Witaj” na melodię „Panie Janie”

2. Dyskoteka . Spontaniczny taniec do muzyki dyskotekowej . Kiedy muzyka umilknie dzieci zatrzymują się nieruchomo .

3. Drzewa . Muzyka spokojna . Prowadzący zamienia dzieci w drzewa . Mówi : wasze nogi zamieniają się w pień , stoją nieruchomo , wasze ręce są gałęziami ; gałęzie kołyszą się na wietrze ; wiatr jest bardzo słaby , gałęzie (ręce) delikatnie tańczą ; nadciąga wichura , wiatr kołysze drzewami , coraz mocniej i mocniej ; wichura uspokaja się , wraz z nią drzewo ; opuszcza swoje zmęczone gałęzie . Odczarowanie drzew .

4. Twórcza wizualizacja „Ogród marzeń” . Dzieci leżą na materacach . Nauczyciel czyta tekst do podkładu relaksacyjnego pt. „Śpiew ptaków”.

 

Wyobraź sobie ścieżkę , taką jaką chcesz : szeroką lub wąską , krętą lub prostą , wzdłuż strumienia lub plaży , polną lub leśną . Idź teraz tą ścieżką, aż dojdziesz do wysokiego drzewa z mnóstwem gałęzi . To Drzewo Kłopotów , na którym wiszą wszystkie twoje zgryzoty . Stań na chwilę spokojnie , a potem zacznij zdejmować z siebie wszystkie strapienia , nawet te najmniejsze ,wieszając je na gałęziach ... Nie zapomnij o żadnym !... Teraz zawróć swoją ścieżką .Jeśli są na niej jakieś kamienie , gałązki czy inne przeszkody , zatrzymuj się przy każdej z nich i odrzucaj na bok . Obdarz je całą miłością , która zagościła w sercu , ale potem idź dalej . Wkrótce dojdziesz do swojej ulubionej furtki , okolonej pięknymi kwiatami . Rozkoszuj się ich zapachem , z wolna uchylając furtkę . Za nią rozpościera się najpiękniejszy ogród , jaki kiedykolwiek widziałeś . Jest dokładnie taki jaki sobie wymarzyłeś i cały do twojej dyspozycji ... Mieni się jaskrawymi i pięknymi kolorami . Świeci promienne słońce , ptaki śpiewają na twoje powitanie , a ty czujesz się bezpiecznie i spokojnie ... Rozejrzyj się przez chwile po ogrodzie (Tutaj przerwij na kilka minut albo na czas , który nie pozwoli dzieciom na dekoncentrację) . A teraz , zanim stad wyjdziemy , chcę żebyś podziękował ogrodowi za to , że jest tutaj dla ciebie , taki cudowny . pamiętaj o tym , że zawsze na ciebie czeka ilekroć go zapragniesz ...

5. Wypowiedzi dzieci na temat swoich wyobrażeń .

         jak się czułem , kiedy wieszałem swoje kłopoty , troski i zmartwienia na drzewie kłopotów ?

• jak wyglądał mój ogród ?

• jak czułem się , kiedy otwarłem oczy ?

• Praca plastyczna . Malowanie farbami plakatowymi „Mój ogród marzeń”

• Prezentacja prac .

• Pożegnanie „Iskierką”.

 

 

 Zajęcia Nr VIII

Temat : Złość

 

Cele :

      zmniejszenie stanu napięcia psychicznego (kształcenie nawyku rozluźniania własnych mięśni)

      doskonalenie koncentracji

      uśmierzanie leków i budowanie wiary w siebie

 

Pomoce :

spokojny podkład muzyczny ,

kartki z piktogramami przedstawiającymi wyrazy twarzy (smutek , złość , zdziwienie) ,

farby , pędzle .

Przebieg zajęć :

1. Powitanie . Głośne i ciche „Dzień dobry”, „Cześć”. Powitanie gestem bez słów . Uczestnicy siedzą w kole , każdy po kolei próbuje przywitać się gestem (machaniem , posłaniem całusa , uśmiechem itp.)

2. Zabawa muzyczna „Taniec radości”. Dzieci tańczą do muzyki dyskotekowej .

3. Ćwiczenia relaksacyjne „Silny, słaby” (według Jacobsona w wersji B.Kaji). Dzieci leżą na materacu nogi wyciągnięte swobodnie . Głowa złożona na małej poduszce .

 

Prowadzący mówi :

• zegnij ramię , napręż mięśnie , jesteś siłaczem , naprężaj mocno mięsień

• a teraz jesteś słaby , rozluźnij napięte mięśnie , połóż rękę na materac, teraz czujesz jak rozluźniły się twoje mięśnie

• druga ręka to samo ćwiczenie

• odpocznij chwilę leż swobodnie i oddychaj

• teraz silna i słaba będzie twoja noga

• włóż klocek pod kolano i mocno ściśnij nogę w kolanie , a teraz noga słabnie , rozluźniasz mięśnie , wypuść klocek

• to samo ćwiczenie z drugą nogą

• a teraz napełń brzuch powietrzem , tak żeby był napięty jak balon , powoli wypuść powietrze i rozluźnij mięśnie

• naciśnij mocno głowa w poduszkę na której leżysz , głowa jest bardzo silna , naciskasz mocno a teraz rozluźnij mięśnie , głowa już nie naciska na poduszkę, odpoczywasz , czujesz ulgę

• jesteś niezadowolony i groźny , ktoś zniszczył twoją budowlę z klocków , marszczysz mocno czoło , jeszcze mocniej a teraz rozluźnij mięśnie , niech odpoczną , czoło jest już gładkie

• Zagadki „Co wyraża moje ciało”. Nauczyciel przedstawia pantomimiką i mimiką rodzaj emocji . Dzieci odgadują . Następnie pokazują jak one się : złoszczą , cieszą , dziwią , smucą .

• Dokańczanie zdania . Jestem zły gdy ... ; Jestem smutny , gdy ... ; Cieszę się , gdy ...

• Twórcza wizualizacja pt. „Złość”.

Wyobraź sobie że jesteś w pustym pokoju , zaczyna ogarniać cię złość : twarz się wykrzywia , ręce się zaciskają, całe ciało napina się . Szybko wyjdź z pokoju do ogródka . Siedzisz na trawie i bawisz się ze swoim ulubieńcem : kotem , pieskiem , a może pluszowym misiem czy lalką sam zobacz jak teraz wygląda twoja twarz , jak rozluźnione jest ciało . Postanów sobie teraz , że ilekroć poczujesz nadchodzącą złość , przerwiesz to co robisz i szybko wyjdziesz na chwilę do ogródka do swojego ulubieńca . A teraz przyjrzyj się temu co cię złościło ale z ogrodu , a nie z centrum swojego gniewu . I pamiętaj , o ile lepiej czuje się twoje ciało , kiedy nie dopuszczasz do siebie złości .

7. Malowanie uczuć . Dzieci wybierają sobie kartki z piktogramami twarzy (radość , smutek , zdziwienie , złość) i malują kartkę na kolor , który kojarzy im się z tym uczuciem

8. Prezentacja prac .

9. Pożegnanie „Iskierką”

  

Zajęcia Nr IX

Temat : Podróż w krainę kolorów

 

Cele :

      rozwijanie ekspresji ruchowej inspirowanej muzyką

      zapoznanie ze sposobami wyrażania emocji ciałem

      uczenie właściwych spontanicznych zachowań

      doskonalenie koncentracji uwagi oraz umiejętności relaksacji przy wykorzystaniu muzyki i plastyki

 

Pomoce :

kaseta z nagraniami :

• utwór „Witam was”

• piosenka według tekstu Jana Brzechwy pt. „ZOO” (kaseta Akademia Pana Kleksa)

• muzyka relaksacyjna - Odgłosy dżungli

tamburino ,

farby , kartki , pędzle .

Przebieg zajęć :

1.        Powitanie . Powitanie ze śpiewem . Dzieci klaszczą rytmicznie raz w dłonie , raz o kolana .

Wszyscy są , witam was ,

Zaczynamy , już czas ,

Jestem ja , jesteś ty ,

Raz , dwa , trzy .

Jak możemy przywitać się inaczej ? Propozycje dzieci .

2.      Zabawa ruchowa „Zwierzęta”. naśladowanie ruchów zwierząt do piosenki , według słów J. Brzechwy pt. „ZOO”.

3.        Kamienne posągi . Dzieci poruszają się w rytm tamburina . Kiedy tamburino umilknie , zatrzymują się i przybierają żądaną pozę . Pozostają całkowicie bez ruchu . Posągi , w które zamieniają się dzieci , za każdym razem wyrażają inny rodzaj uczucia - np. wesoła figurka (lub posąg) , smutna , zdziwiona , zła itp. Uwaga : rytm tamburina zmienia się i zaprasza dzieci do marszu , podskoków lub biegu .

4.        Podróż w krainę wyobraźni . Na materacu słuchanie muzyki relaksacyjnej pt. „Odgłosy dżungli”.

Instrukcja :

Połóż się wygodnie na materacu , zamknij oczy . kiedy usłyszysz muzykę udaj się w podróż do krainy wyobraźni . Jakie widzisz kolory słuchając muzyki ? Po zakończeniu utworu dzieci wypowiadają się z jakimi kolorami kojarzyła im się muzyka .

5.        Malowanie . „Podróż do krainy kolorów” . Dzieci mogą malować palcami lub pędzlami przy cichym podkładzie muzycznym .

6.        Prezentacja prac .

7.        Pożegnanie . Według pomysłów dzieci .

 

 

Zajęcia Nr X

Temat : Muzyka zaprasza nas do zabawy

 

Cele :

      kształcenie umiejętności estetycznego poruszania się

      poznanie umiejętności relaksu poprzez naprzemienne napinanie i odprężanie mięśni

      doskonalenie umiejętności współdziałania i odreagowywania napięcia

 

Pomoce :

kaseta z nagraniami

• muzyka wolna i coraz szybsza

• muzyka do zabawy balonami

• muzyka elektroniczna (Mike Oldfield)

instrumenty perkusyjne : kołatki , dzwoneczki , trójkąt , grzechotki .

Przebieg zajęć :

1. Muzyczne powitanie . Dzień dobry Pani . Dzień dobry dzieci . Po kolei dzieci wybierają instrument muzyczny i przedstawiają się :

• Jestem Ania (śpiewa dziecko)

• Dzień dobry Aniu

• Zabawa balonami . Każde dziecko ma jeden balon . Odbija balon delikatnie w rytm muzyki . Uwaga : prowadzący zachęca do estetycznych i tanecznych ruchów zgodnych z muzyką . Sam może również włączyć się do zabawy i być dla dzieci przykładem .

• Bombardowanie materacu piłkami . Materac oparty jest o ścianę . Dzieci siedzą przodem do materaca w odległości 2 m. Przed dziećmi rozsypane są piłki . Dzieci słuchają muzyki i zgodnie z muzyką uderzają piłkami w materac dostosowując rzuty do charakteru utworu . Prowadzący przesuwa piłki ku dzieciom . Zabawa kończy się wspólnym zebraniem piłek do kosza .

• Relaksacja . Dzieci leżą na materacach . Instrukcja :

A teraz proszę , uśmiechnij się szeroko , tak szeroko jak tylko potrafisz. Uśmiechnij się od ucha do ucha . Czy już jesteś gotowy ? To rozpocznij, uśmiechnij się szeroko ! Jeszcze szerzej ! Najbardziej jak umiesz ! Dosyć ! Rozluźnij usta . Powtórzymy jeszcze raz to ćwiczenie. Czy jesteś gotowy ? Rozpoczynamy ! Szeroki uśmiech ! Najszerszy uśmiech ! Jeszcze szerszy ! Szerzej ! Dosyć ! Rozluźnij usta .

A teraz będziemy naśladować pocałunek , popatrz jak ja to robię . Czy jesteś gotowy ? Rozpoczynamy ! Ściągnij wargi ! Ściągnij je bardzo mocno ! Jeszcze ! Mocniej , to ma być silny pocałunek ! Ściągnij usta najsilniej , jak umiesz ! Dosyć ! Rozluźnij usta . Powtórzymy jeszcze raz to ćwiczenie . Czy jesteś gotowy ? Ściągnij usta ! Mocniej ! Silniej ! Jeszcze mocniej ! Dosyć ! Rozluźnij usta .

Teraz chcę abyś mocno zamknął oczy . Wyobraź sobie , że chce wpaść w nie mucha . Czy jesteś gotowy ? Rozpoczynamy ! Zamknij oczy ! Bardzo mocno ! Jeszcze silniej ! Najmocniej ! Dosyć ! Rozluźnij powieki ! Powtórzymy jeszcze raz to ćwiczenie . Czy jesteś gotowy ? Zamknij zupełnie oczy ! Silniej ! Ściągnij powieki ! Jeszcze ! Jeszcze mocniej ! Dosyć ! Rozluźnij .

Ostatnie ćwiczenie polega na tym , żeby maksymalnie wysoko podnieść brwi , oczy powinny być przy tym zamknięte . Popatrz , będziesz robił to samo co ja , nie otwieraj przy tym oczu . Czy jesteś gotowy ? Podnieś wysoko brwi ! Podnieś je tak wysoko , jak możesz ! Jeszcze wyżej ! Tak wysoko , jak to jest możliwe ! Dosyć ! Rozluźnij . Powtórzymy jeszcze raz to ćwiczenie . Czy jesteś gotowy ? Rozpoczynamy ! Podnieś brwi ! Jeszcze mocniej ! Jeszcze wyżej ! Jak można najwyżej ! Jeszcze ! Dosyć ! Rozluźnij.

5. Muzyka w kolorach . Dzieci siedzą lub stoją przy jednym stole , na którym położony jest duży karton . Słuchając muzyki malują wspólny obraz . Instrukcja :

Będziecie malowali wspólnie muzykę , którą za chwilę usłyszycie . Nie zastanawiajcie się , niech waszą dłoń prowadzi muzyka i zapełni karton. Pamiętajcie , że malujecie na jednym kartonie .

Omówienie i prezentacja pracy . Dzieci dzielą się swoimi refleksjami na temat malowania muzyki . Czy trudno było malować razem ? Dlaczego ?

Pożegnanie , ukłonami wymyślonymi

Refleksje dotyczące przeprowadzonych

zajęć relaksacyjnych

dla dzieci nadpobudliwych psychoruchowo

w wieku przedszkolnym

 

 

Głównym hasłem programu relaksacyjnego kierowanego z myślą o dzieciach nadpobudliwych psychoruchowo było budowanie pozytywnego obrazu własnej osoby oraz dostarczenie radości i satysfakcji z wykonywanych działań . W wychowaniu dzieci , szczególnie dzieci nadpobudliwych , które ze względu na swoje zachowanie często spostrzegają siebie w sposób negatywny , ważną rolę odgrywa samoocena . Proces tworzenia obrazu własnej osoby rozpoczyna się pod koniec pierwszego roku życia . Jednym ze źródeł zdobywania wiadomości o sobie jest własna aktywność . Dziecko działając spostrzega , że za jego przyczyną zachodzą zmiany w otoczeniu . W okresie przedszkolnym i późniejszym ważnym źródłem jest opinia dorosłych . Źródłem wiedzy dziecka o sobie jest także porównywanie się z innymi . Pod koniec wieku przedszkolnego i w wieku wczesnoszkolnym wzrasta samowiedza[1] i tworzenie się obrazu własnej osoby . Nauczyciel poznając strukturę, funkcje i źródła samowiedzy wychowanka powinien przyczynić się do tworzenia pozytywnego obrazu własnej osoby u dziecka . Pozytywny obraz własnej osoby wpływa bowiem na prawidłowe funkcjonowanie w świecie . W przedszkolu i w trakcie nauki na I etapie edukacyjnym możemy dostarczyć dziecku nadpobudliwemu psychoruchowo pozytywnych informacji stosując ogólne koncepcje wychowania dziecka nadpobudliwego[2], oraz poprzez organizowanie zajęć o charakterze psychoedukacyjnym. Oparcie takich zajęć w głównej mierze na ekspresji ruchowej , muzycznej i plastycznej dziecka . Atmosfera bezpieczeństwa , bezwarunkowej akceptacji dziecka i nie oceniania umożliwia dzieciom konstruktywne wyładowanie energii , przyczynia się do rozwoju ekspresji ruchowej , plastycznej i muzycznej dziecka a tym samym pozwala odreagować napięcie i zdobyć wiedzę o sobie samym . Do podstawowej wiedzy zdobytej przez dziecko zaliczyć możemy :

• jestem akceptowany

• umiem i mogę bawić się wspólnie z innymi

• potrafię przestrzegać reguł zabawy

• umiem opowiadać o swoich przeżyciach i uczuciach

• wiem , że mogę opowiedzieć o sobie , o swoich uczuciach za pomocą ruchu , muzyki i plastyki

• wiem , że nie wszystko i zawsze musi mi się udać

• wiem , że mogę mieć własne zdanie

Ogólnie można stwierdzić , że prowadząc zajęcia w sposób przemyślany i dobrze zorganizowany dzieci chętnie podejmować będą działalność ruchową , muzyczną i plastyczną i uczestnicząc w zabawach przestrzegać jednocześnie obowiązujących reguł zachowania. Ogromną radość sprawiać powinno dzieciom malowanie palcami i zabawy relaksacyjne na materacu . Rekwizyty takie jak : materac , instrumenty muzyczne , balony czy piłki przyciągają bowiem uwagę dzieci i wzmagają ich ciekawość- co będziemy dalej robić ? . Ważne by dzieci spontanicznie reagowały na muzykę , potrafiły też wysłuchać krótkich fragmentów muzyki o różnym charakterze : poważnej , relaksacyjnej i elektronicznej . Podejmowały próbę mówienia o sobie i o swoich wrażeniach . Najwięcej wysiłku i troski zwłaszcza w początkowych zajęciach trzeba włożyć w uczenie reguł, ich przestrzeganie w zabawach ruchowych, a także spokojne słuchanie wypowiedzi swoich kolegów .  

Można stwierdzić , że. zajęcia relaksacyjne dla dzieci nadpobudliwych mogą pozwolić nauczycielowi prowadzącemu nawiązać bliższy kontakt z dziećmi , poznać zainteresowania , upodobania i umiejętności dzieci a także reakcje na różne sytuacje i uczucia towarzyszące zabawom . Poszerzyć wiedzę o samym dziecku . Spełniają więc po części również funkcję diagnostyczną . Umożliwiają dzieciom bycie i współdziałanie w grupie . Poprzez ekspresję ruchową , muzyczną i plastyczną ułatwiają wypowiadanie myśli i przeżyć oraz uczą nawiązywania kontaktów społecznych . Ekspresja twórcza dzieci pomoga zaspokoić niektóre z potrzeb psychicznych a także uwolnić się od nadmiaru napięć psychicznych .







---