7461


Nagrody Nobla w dziedzinie chemii:

2007 - Gerhard Ertl

za badania procesów chemicznych zachodzących na powierzchni ciał stałych.

2006 - Roger D. Kornberg

za badania molekularnego mechanizmu transkrypcji w komórkach eukariotycznych

2005 - Yves Chauvin, Robert H. Grubbs, Richard R. Schrock

za badania mechanizmu reakcji metatezy olefin

2004 - Aaron Ciechanover, Avram Hershko, Irwin Rose

za odkrycie roli ubikwityn w degradacji białek w organizmie

2003 - Peter Agre, Roderick MacKinnon

za badania kanałów w błonach komórkowych

2002 - Kurt Wüthrich, John B. Fenn, Koichi Tanaka

za badania białek

2001 - William S. Knowles, Ryōji Noyori, K. Barry Sharpless

za prace nad katalizą asymetryczną

2000 - Alan J. Heeger, Alan G. MacDiarmid, Hideki Shirakawa

za odkrycie i badania nad polimerami przewodzącymi prąd elektryczny

1999 - Ahmed H. Zewail

za badania nad przejściowymi stanami reakcji chemicznych przy użyciu spektroskopii femtosekundowej

1998 - Walter Kohn, John A. Pople

za rozwój teorii funkcjonału gęstości.

1997 - Paul D. Boyer, John E. Walker, Jens C. Skou

Boyer i Walker - za wyjaśnienie mechanizmu enzymatycznego syntezy kwasu adenozynotrifosforowego (ATP)

Skou - za odkrycie pierwszego enzymu przenoszącego jony

1996 - Robert F. Curl Jr., Sir Harold W. Kroto, Richard E. Smalley

za odkrycie fulerenów nowej odmiany węgla (obok grafitu i diamentu) w 1985

1995 - Paul J. Crutzen, Mario Molina, F. Sherwood Rowland

za badania reakcji zachodzących w atmosferze (m.in. procesy destrukcji warstwy ozonowej)

1994 - George A. Olah

1993 - Kary B. Mullis, Michael Smith

za metody ukierunkowanej mutagenezy i reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR)

1992 - Rudolph A. Marcus

1991 - Richard R. Ernst

1990 - Elias James Corey

1989 - Sidney Altman, Thomas R. Cech

za odkrycie katalitycznych właściwości RNA

1988 - Johann Deisenhofer, Robert Huber, Hartmut Michel

1987 - Donald J. Cram, Jean-Marie Lehn, Charles J. Pedersen

1986 - Dudley R. Herschbach, Yuan T. Lee, John C. Polanyi

1985 - Herbert A. Hauptman, Jerome Karle

1984 - Robert Bruce Merrifield

1983 - Henry Taube

1982 - Aaron Klug

1981 - Kenichi Fukui, Roald Hoffmann

1980 - Paul Berg, Walter Gilbert, Frederick Sanger

1979 - Herbert C. Brown, Georg Wittig

1978 - Peter D. Mitchell

1977 - Ilia Prigogine

1976 - William N. Lipscomb

1975 - John Warcup Cornforth, Vladimir Prelog

1974 - Paul J. Flory

1973 - Ernst Otto Fischer, Geoffrey Wilkinson

za badania związków metaloorganicznych

1972 - Christian B. Anfinsen, Stanford Moore, William H. Stein

1971 - Gerhard Herzberg

1970 - Luis Federico Leloir

1969 - Derek H. R. Barton, Odd Hassel

1968 - Lars Onsager

1967 - Manfred Eigen, Ronald George Wreyford Norrish, George Porter

1966 - Robert S. Mulliken

1965 - Robert Burns Woodward

1964 - Dorothy Crowfoot Hodgkin

za ustalenie budowy ważnych substancji biochemicznych (m.in. penicyliny i witaminy B12)

1963 - Karl Ziegler, Giulio Natta

za badania dotyczące polimerów i zastosowanie związków metaloorganicznych w polimeryzacji

1962 - Max Ferdinand Perutz, John Kendrew

1961 - Melvin Calvin

1960 - Willard Frank Libby

za metodę C-14 określania wieku obiektów (datowanie radiowęglowe);

1959 - Jaroslav Heyrovsky

1958 - Frederick Sanger

za badania struktury białek, w szczególności insuliny

1957 - Lord Alexander R. Todd

1956 - Sir Cyril Norman Hinshelwood, Nikołaj Siemionow

1955 - Vincent du Vigneaud

1954 - Linus Carl Pauling

za prace nad wiązaniami chemicznymi i ich zastosowanie w wyjaśnieniu budowy związków kompleksowych

1953 - Hermann Staudinger

za odkrycia w dziedzinie chemii supramolekularnej

1952 - Archer John Martin, Richard Laurence Synge

1951 - Edwin Mattison McMillan, Glenn Theodore Seaborg

1950 - Otto Diels, Kurt Alder

1949 - William Francis Giauque

1948 - Arne Wilhelm Kaurin Tiselius

1947 - Sir Robert Robinson

1946 - James Batcheller Sumner, John Howard Northrop, Wendell Meredith Stanley

1945 - Artturi Ilmari Virtanen

1944 - Otto Hahn

za odkrycie zjawiska rozszczepienia jądra atomowego

1943 - George de Hevesy

1939 - Adolf Friedrich Johann Butenandt, Leopold Ružička

1938 - Richard Kuhn

1937 - Walter Norman Haworth, Paul Karrer

1936 - Petrus (Peter) Josephus Wilhelmus Debye

1935 - Frédéric Joliot, Irene Joliot-Curie

1934 - Harold Clayton Urey

za odkrycie deuteru

1932 - Irving Langmuir

1931 - Carl Bosch, Friedrich Bergius

1930 - Hans Fischer

1929 - Arthur Harden, Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin

1928 - Adolf Otto Reinhold Windaus

1927 - Heinrich Otto Wieland

1926 - Theodor Svedberg

1925 - Richard Adolf Zsigmondy

1923 - Fritz Pregl

1922 - Francis William Aston

1921 - Frederick Soddy

1920 - Walther Hermann Nernst

1918 - Fritz Haber

1915 - Richard Martin Willstätter

1914 - Theodore William Richards

1913 - Alfred Werner

1912 - Victor Grignard, Paul Sabatier

1911 - Maria Skłodowska-Curie

za wydzielenie czystego radu i uzyskanie radu w postaci krystalicznej

1910 - Otto Wallach

1909 - Wilhelm Ostwald

1908 - Ernest Rutherford

1907 - Eduard Buchner

1906 - Henri Moissan

1905 - Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer

1904 - Sir William Ramsay

1903 - Svante August Arrhenius

1902 - Hermann Emil Fischer

1901 - Jacobus Henricus van't Hoff

Laureaci Nagród Nobla w dziedzinie fizyki

2007

Albert Fert (˝)

Peter Grünberg (˝)

za odkrycie efektu gigantycznego magnetooporu

2006

John C. Mather (˝)

George F. Smoot (˝)

za odkrycie, że kosmiczne mikrofalowe promieniowanie tła ma postać promieniowania ciała doskonale czarnego i za odkrycie anizotropii tego promieniowania

2005

Roy Glauber (½)

za teoretyczny opis zachowania cząstek światła

John Hall (¼)

Theodor Hänsch (¼)

za wkład w rozwój precyzyjnej spektroskopii laserowej

2004

David J. Gross

H. David Politzer

Frank Wilczek

za opracowanie teorii asymptotycznej swobody w silnych oddziaływaniach między cząsteczkami elementarnymi

2003

Aleksiej Aleksiejewicz Abrikosow

Witalij Łazarewicz Ginzburg

Anthony James Leggett

za pionierski wkład w rozwój teorii nadprzewodnictwa i nadciekłości.

2002

Raymond Davis Jr. (¼)

Masatoshi Koshiba (¼)

za detekcję neutrin kosmicznych (R.D. - pierwszą; M.K. - ponowną, w szczególności rejestrację neutrin pochodzących z wybuchu supernowej); dało to początek astronomii neutrinowej

Riccardo Giacconi (½)

za rozwój astronomii promieniowania X (konstrukcja pierwszych detektorów, odkrycie pozasłonecznych źródeł, wykazanie, że promieniowanie X jest składową promieniowania tła, i in.)

2001

Eric Cornell

Wolfgang Ketterle

Carl E. Wieman

za uzyskanie nowego stanu materii, tzw. kondensat Bosego-Einsteina, oraz za przeprowadzenie doświadczeń nad zbadaniem jego właściwości.

2000

Zhores I. Alferov (¼)

Herbert Kroemer (¼)

za osiągnięcia w dziedzinie półprzewodników heterostrukturalnych

Jack Kilby (½)

za wkład w wynalezienie układu scalonego

1999

Gerardus 't Hooft

Martinus J.G. Veltman

za wyświetlenie kwantowej struktury oddziaływań elektrosłabych

1998

Robert B. Laughlin

Horst Störmer

Daniel C. Tsui

za odkrycie cieczy kwantowej ze wzbudzeniami o ładunku ułamkowym

patrz też: efekt Halla (kwantowy), część "Ułamkowy kwantowy efekt Halla".

1997

Steven Chu

Claude Cohen-Tannoudji

William D. Phillips

za rozwój metod chłodzenia i pułapkowania atomów laserem

1996

David M. Lee

Douglas D. Osheroff

Robert C. Richardson

za odkrycie nadciekłości w izotopie helu-3

1995

Martin L. Perl

Frederick Reines

za pionierski wkład do fizyki leptonów

1994

Bertram Brockhouse

Clifford Shull

za pionierski wkład do rozwoju technik rozpraszania neutronów dla badań materii skondensowanej

1993

Russell A. Hulse

Joseph H. Taylor Jr.

za odkrycie nowego typu pulsarów, które otworzyło nowe możliwości badania grawitacji

1992

Georges Charpak

za jego wynalezienie i rozwój detektorów cząstek, a zwłaszcza wielodrutowej komory proporcjonalnej

1991

Pierre-Gilles de Gennes

za odkrycie, że metody rozwinięte przy badaniu zjawisk uporządkowania w prostych układach mogą być uogólnione do bardziej złożonych form materii, na przykład ciekłych kryształów i polimerów

1990

Jerome I. Friedman

Henry W. Kendall

Richard E. Taylor

za ich pionierskie badania dotyczące głęboko nieelastycznego rozpraszania elektronów na protonach i związanych neutronach, co miało istotny wpływ na rozwój modelu kwarkowego w fizyce cząstek

1989

Norman F. Ramsey(½)

za wynalezienie metody oscylacyjnych pól i ich użycie w maserach wodorowych i zegarach atomowych

Hans Georg Dehmelt(¼)

Wolfgang Paul(¼)

za rozwój techniki pułapek jonowych

1988

Leon Max Lederman

Melvin Schwartz

Jack Steinberger

za metodę wiązki neutrinowej i przedstawienie dubletowej struktury leptonów poprzez odkrycie neutrina mionowego

1987

J. Georg Bednorz

Karl Alexander Müller

za postęp w odkryciu nadprzewodnictwa materiałów ceramicznych

1986

Ernst Ruska(½)

za jego podstawowe prace z optyki elektronowej i projekt pierwszego mikroskopu elektronowego

Gerd Binnig(Ľ)

Heinrich Rohrer(Ľ)

za ich projekt skaningowego mikroskopu tunelowego

1985

Klaus von Klitzing

za odkrycie kwantowego efektu Halla

1984

Carlo Rubbia

Simon van der Meer

za ich decydujący wkład do wielkiego projektu prowadzącego do odkrycia cząstek W i Z

1983

Subramanyan Chandrasekhar(˝)

za jego badania teoretyczne procesów fizycznych istotnych dla struktury i ewolucji gwiazd

William Alfred Fowler(˝)

za jego badania teoretyczne i doświadczalne reakcji jądrowych ważnych dla powstania pierwiastków we Wszechświecie

1982

Kenneth G. Wilson

za jego teorię zjawisk krytycznych w przejściach fazowych

1981

Nicolaas Bloembergen

Arthur Leonard Schawlow

Kai M. Siegbahn

za ich wkład do rozwoju mikroskopii laserowej i elektronowej wysokiej rozdzielczości

1980

James Cronin

Val Fitch

za odkrycie naruszania jednej z fundamentalnych zasad symetrii w rozpadach neutralnych mezonów K

1979

Sheldon Lee Glashow

Abdus Salam

Steven Weinberg

za prace nad jednolitą teorią wzajemnego słabego i elektromagnetycznego oddziaływania cząstek elementarnych

1978

Piotr Kapica(˝)

za odkrycia w fizyce niskich temperatur

Arno Allan Penzias(¼)

Robert Woodrow Wilson(¼)

za odkrycie promieniowania reliktowego

1977

Philip Warren Anderson

Sir Nevill Francis Mott

John Hasbrouck van Vleck

za fundamentalne badania teoretyczne struktury elektronowej układów magnetycznych i nieuporządkowanych

1976

Burton Richter

Samuel Chao Chung Ting

za ich (niezależne) odkrycie ważnej podstawowej cząstki elementarnej

1975

Aage Niels Bohr

Ben Roy Mottelson

Leo James Rainwater

za odkrycie związku między ruchem kolektywnym i ruchem jednocząstkowym i rozwinięcie teorii budowy jąder atomowych oparte na tym związku

1974

Sir Martin Ryle (˝)

za pionierskie prace w dziedzinie radioastronomii

Antony Hewish (˝)

za odkrycie pulsarów

1973

Leo Esaki (Ľ)

za odkrycie tunelowania w półprzewodnikach

Ivar Giaever (¼)

za odkrycie tunelowania w nadprzewodnikach

Brian David Josephson (½)

za teoretyczne przewidzenie własności przepływu prądu nadprzewodnictwa przez barierę

1972

John Bardeen

Leon Neil Cooper

John Robert Schrieffer

za odkrycie teorii nadprzewodnictwa

1971

Dennis Gabor

za odkrycie zasad holografii

1970

Hannes Olof Gösta Alfvén (˝)

za fundamentalne prace i odkrycia w dziedzinie magnetohydrodynamiki i ich owocne zastosowania do różnych działów fizyki plazmy

Louis Eugene Félix Néel (½)

za fundamentalne prace i odkrycia związane z antyferromagnetyzmem i ferrimagnetyzmem, które doprowadziły do ważnych zastosowań w fizyce ciała stałego

1969

Murray Gell-Mann

za wkład i odkrycia związane z klasyfikacją cząstek elementarnych i ich oddziaływań

1968

Luis Walter Alvarez

za decydujący wkład w fizykę cząstek elementarnych, w szczególności za odkrycie wielkiej liczby stanów rezonansowych, co było możliwe dzięki rozwinięciu techniki korzystania z pęcherzykowej komory wodorowej i analizy danych

1967

Hans Albrecht Bethe

za wkład do teorii reakcji jądrowych, a szczególnie za odkrycia związane z wytwarzaniem energii w gwiazdach

1966

Alfred Kastler

za odkrycie i rozwinięcie metod optycznych badania rezonansu Hertza w atomach

1965

Sin-Itiro Tomonaga

Julian Schwinger

Richard P. Feynman

za ich fundamentalne prace w dziedzinie elektrodynamiki kwantowej, o głębokich konsekwencjach dla fizyki cząstek elementarnych

1964

Charles Hard Townes

Nikołaj Basow

Aleksander Prochorow

za fundamentalne prace w dziedzinie elektroniki kwantowej, które doprowadziły do skonstruowania oscylatorów i wzmacniaczy bazujących na zasadzie działania masera i lasera

1963

Eugene Paul Wigner (½)

za wkład w teorię jądra atomowego i cząstek elementarnych, a szczególnie za odkrycie i zastosowanie w tych teoriach podstawowych zasad symetrii

Maria Goeppert-Mayer (¼)

J. Hans D. Jensen (¼)

za odkrycia związane z powłokowym modelem jąder atomowych

1962

Lew Dawidowicz Landau

za pionierskie teorie skondensowanej materii, w szczególności ciekłego helu

1961

Robert Hofstadter (½)

za pionierskie badania rozpraszania elektronu w jądrach atomowych i dokonane na tej drodze odkrycia związane ze strukturą nukleonów

Rudolf Mößbauer (½)

za badania rezonansowej absorpcji promieniowania gamma i odkrycie w związku z tym efektu, który nosi jego imię

1960

Donald Arthur Glaser

za wymyślenie komory pęcherzykowej

1959

Emilio Gino Segrè

Owen Chamberlain

za odkrycie antyprotonu

1958

Paweł Czerenkow

Ilja Frank

Igor Tamm

za odkrycie i wyjaśnienie efektu Czerenkowa

1957

Chen Ning Yang

Tsung-Dao Lee

za wnikliwe zbadanie tak zwanego prawa zachowania parzystości, co doprowadziło do ważnych odkryć w związku z cząstkami elementarnymi

1956

William Bradford Shockley

John Bardeen

Walter Houser Brattain

za badania półprzewodników i wynalezienie tranzystora

1955

Willis Eugene Lamb (½)

za odkrycia związane ze strukturą subtelną widma wodoru

Polykarp Kusch (½)

za precyzyjne określenie momentu magnetycznego elektronu

1954

Max Born (½)

za fundamentalne badania w dziedzinie mechaniki kwantowej, szczególnie za statystyczną interpretację funkcji falowej

Walther Bothe (½)

za metodę koincydencji i odkrycia dokonane tą metodą

1953

Frits (Frederik) Zernike

za przedstawienie metody kontrastu fazowego, szczególnie za wymyślenie mikroskopu fazowo-kontrastowego

1952

Felix Bloch

Edward Mills Purcell

za rozwinięcie nowych metod w obszarze precyzyjnych magnetycznych metod jądrowych i za odkrycia dokonane przy ich zastosowaniu

1951

Sir John Douglas Cockcroft

Ernest Thomas Sinton Walton

za ich pionierskie prace związane z przekształceniem jąder atomowych za pomocą sztucznie przyspieszanych cząstek

1950

Cecil Frank Powell

za rozwinięcie metody (kliszy) fotograficznej badania procesów jądrowych i za odkrycia związane z mezonami, dokonane przy zastosowaniu tej metody

1949

Hideki Yukawa

za przewidzenie istnienia mezonów na podstawie teoretycznej pracy dotyczącej sił jądrowych

1948

Patrick Maynard Stuart Blackett

za rozwinięcie metody komory WiJsona i za odkrycia, przy jej użyciu, w dziedzinach fizyki jądrowej i promieniowania kosmicznego

1947

Sir Edward Victor Appleton

za badanie fizyki górnych warstw atmosfery, a szczególnie za odkrycie tak zwanej warstwy Appletona

1946

Percy Williams Bridgman

za wymyślenie aparatury do wytwarzania skrajnie wysokich ciśnień i za odkrycia, których dzięki temu dokonał w dziedzinie fizyki wysokich ciśnień

1945

Wolfgang Ernst Pauli

za odkrycie zasady wykluczania, nazwanej również zakazem Pauliego

1944

Isidor Isaac Rabi

za metodę rezonansową obserwacji własności magnetycznych jąder atomowych

1943

Otto Stern

za wkład w rozwój metody promieni molekularnych i za odkrycie momentu magnetycznego protonu

1939

Ernest Orlando Lawrence

za wynalezienie i udoskonalenie cyklotronu i za wyniki uzyskane przy jego użyciu, w szczególności odnoszące się do pierwiastków sztucznie promieniotwórczych

1938

Enrico Fermi

za pokazanie istnienia nowych pierwiastków promieniotwórczych wytworzonych przez napromieniowanie neutronami i za odkrycie reakcji jądrowych wywołanych przez powolne neutrony

1937

Clinton Joseph Davisson

George Paget Thomson

za doświadczalne odkrycie dyfrakcji elektronów na kryształach

1936

Victor Franz Hess(½)

za odkrycie promieniowania kosmicznego

Carl David Anderson(½)

za odkrycie pozytonu

1935

James Chadwick

za odkrycie neutronu

1933

Erwin Schrödinger

Paul Adrien Maurice Dirac

za odkrycie nowych płodnych form teorii atomowej

1932

Werner Karl Heisenberg

za stworzenie mechaniki kwantowej, której zastosowanie doprowadziło, między innymi, do odkrycia alotropowych postaci wodoru

1930

Sir Chandrasekhara Venkata Raman

za prace dotyczące rozpraszania światła i za odkrycie zjawiska nazwanego jego imieniem

1929

Książę Louis-Victor Pierre Raymond de Broglie

za odkrycie falowej natury elektronów - patrz - fale materii

1928

Owen Willans Richardson

za prace dotyczące termoemisji elektronów, a w szczególności za odkrycie prawa nazwanego jego imieniem

1927

Arthur Holly Compton(½)

za odkrycie zjawiska (Comptona) nazwanego jego imieniem

Charles Thomson Rees Wilson(½)

za wynalezienie metody czynienia widzialnymi torów cząstek naładowanych elektrycznie, z wykorzystaniem kondensacji pary - patrz komora Wilsona

1926

Jean Baptiste Perrin

za prace dotyczące nieciągłej budowy materii, a szczególnie za odkrycie równowagi w procesach osadzania

1925

James Franck

Gustav Ludwig Hertz

za odkrycie praw rządzących zderzeniem elektronu z atomem

1924

Karl Manne Georg Siegbahn

za odkrycia i badania w dziedzinie spektroskopii promieni X

1923

Robert Andrews Millikan

za prace dotyczące elementarnego ładunku elektrycznego i zjawiska fotoelektrycznego

1922

Niels Henrik David Bohr

za badanie i opracowanie modelu budowy atomu w 1913 oraz za rozwinięcie swojej interpretacji mechaniki kwantowej.

1921

Albert Einstein

za zasługi dla fizyki teoretycznej, szczególnie za odkrycie praw rządzących zjawiskiem fotoelektrycznym w 1905,

1920

Charles Edouard Guillaume

za wkład jaki wniósł w precyzyjne pomiary w fizyce dzięki odkryciu anomalii w stopach niklowo-stalowych

1919

Johannes Stark

za odkrycie efektu Dopplera w promieniach kanalikowych i za odkrycie rozszczepienia linii widmowych w polu elektrycznym (Efekt Starka)

1918

Max Planck

za odkrycie kwantów energii

1917

Charles Glover Barkla

za odkrycie charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego pierwiastków

1915

Sir William Henry Bragg

William Lawrence Bragg

za zasługi w badaniu struktury krystalicznej za pomocą promieni Roentgena

1914

Max von Laue

za odkrycie dyfrakcji promieni Roentgena na kryształach

1913

Heike Kamerlingh-Onnes

za badanie własności materii w niskich temperaturach, które to badania doprowadziły, interalia, do wytworzenia ciekłego helu

1912

Nils Gustaf Dalén

za wymyślenie automatycznych regulatorów przeznaczonych, w połączeniu z zasobnikami gazu, do zasilania światłem latarni morskich i pław świetlnych

1911

Wilhelm Wien

za odkrycia dotyczące praw rządzących promieniowaniem cieplnym

1910

Johannes Diderik van der Waals

za pracę nad równaniem stanu gazów rzeczywistych i cieczy. Patrz Równanie van der Waalsa, Oddziaływania międzycząsteczkowe

1909

Guglielmo Marconi

Carl Ferdinand Braun

za wkład w rozwój telegrafii bezprzewodowej

1908

Gabriel Lippmann

za metodę fotograficznego odtwarzania kolorów opartą na zjawisku interferencji

1907

Albert Abraham Michelson

za zbudowanie niezwykle precyzyjnych przyrządów optycznych i pomiary metrologiczne przeprowadzone przy ich użyciu.

Zobacz: Interferometr Michelsona, Doświadczenie Michelsona-Morleya

1906

Sir Joseph John Thomson

za teoretyczne i doświadczalne badania przewodnictwa elektrycznego w gazach

1905

Philipp Eduard Anton von Lenard

za pracę dotyczącą promieni katodowych

1904

Lord Rayleigh (John William Strutt)

za badanie gęstości większości znanych gazów i odkrycie argonu

1903

Antoine Henri Becquerel (1/2)

za odkrycie promieniotwórczości naturalnej.

Pierre Curie (1/4)

Maria Skłodowska-Curie (1/4)

za wspólne badania zjawiska promieniotwórczości odkrytego przez profesora Henri Becquerela

1902

Hendrik Antoon Lorentz

Pieter Zeeman

za badania wpływu pola magnetycznego na zjawiska promieniowania Patrz: Efekt Zeemana

1901

Wilhelm Conrad Röntgen

za odkrycie promieni X,

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
praca-magisterska-wa-c-7461, Dokumenty(2)
7461
7461
7461
7461, W4 - elektroniki
7461
7461

więcej podobnych podstron