postepowanie adm, Postępowanie Administracyjne


Zasady ogólne postępowania administracyjnego i Sądowoadministracyjnego.

W postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez organy administracji publicznej na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego, Ordynacji podatkowej i przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji obowiązują zasady wywodzone z przepisów Konstytucji RP.

Zasadą o charakterze naczelnym jest zasada demokratycznego państwa prawnego.Jest ona traktowana jako źródło dwóch zasad:- prawa do procesu(jednostka może bronić swoich interesów prawnych w toku prawnie uregulowanej procedury)- prawa do sądu ( zapewniającego kontrolę działania i bezczynności administracji publicznej)

Zasada praworządności (stanowi o jednolitości podstaw prawnych działania całej administracji publicznej).Zasada proporcjonalności (służy ograniczeniu do niezbędnych granic uciążliwości ingerencji administracji w sferę praw jednostki)Zasada równości wobec prawa (nakłada obowiązek jednakowego traktowania wszystkich podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji.Prawo do sprawiedliwego, szybkiego, jawnego procesuPrawo do ochrony dóbr osobistychPrawo do wnoszenia petycji, skarg i wnioskówZasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego

Z Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności wywodzi się prawa jednostki mające zastosowanie do postępowania przed organami administracji publicznej. Jest to 5 praw:* Prawo do procesu przed organem i sporu przed sądem,* do załatwienia sprawy w szybkim terminie* do uzyskania informacji prawnej* do obronydo czynnego udziału w postępowaniu.

ZASADY OGÓLNE KODEKSU POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

Z.O. k.p.a. wywodzą się z art. 6-16 Kodeksu.

I.Zasady idei stosowania prawa:Pierwotne zasady:Praworządności działania organuPrawdy obiektywnejUwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu jednostkiCzynnego udziału stron w postępowaniu.Pochodne zasady:5. Pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa6. Dwuinstancyjności postępowania7. Trwałości decyzji administracyjnej8. Sądowej kontroli decyzji administracyjnej. II. Zasady kultury administrowania i techniczno procesowe:Zasady kultury administrowania:9. Wpływu wychowawczego na obywateli10. Przekonywania11. Udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom i uczestnikom12. Ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron B. Zasady techniczno - procesowe:13. Szybkości i prostoty postępowania14. Pisemności

Charakterystyka zasad ogólnych k.p.a.:

Zasada praworządności działania organu.Oznacza, że w stosunkach zewnętrznych organ musi mieć dla swoich działań podstawę w przepisach prawa powszechnie obowiązującego.

Podstawą wydania decyzji nie mogą więc być akty prawa wewnętrznego.Zasada prawdy obiektywnej.Stanowi o odcięciu się od poglądu o dopuszczalności orzekania na podstawie prawdy formalnej (sądowej). Prawda obiektywna do której wykrycia zmierza się w postępowaniu ma służyć prawidłowemu załatwieniu sprawy.Zasada uwzględniania w postępowaniu interesu społecznego i słuszn. int. jedn. Znajduje swoje zobrazowanie w tezach wyroku NSA:„Przy załatwianiu sprawy (…) należy zaspokoić interes jednostki, gdy nie pozostaje to w wyraźnej kolizji z wymaganiami interesu publicznego”.Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu.Oznacza, że organ ma obowiązek zapewnić stronie możliwość udziału we wszystkich czynnościach poszczególnych stadiów postępowania. Organ ma obowiązek zawiadamiania strony o czynnościach w których może ona brać udział i w których musi brać udział dla ich ważności i skuteczności procesowej.Gdy strona bez własnej winy nie mogła uczestniczyć w postępowaniu, jest to ciężka wada o charakterze procesowym i stanowi podstawę wznowienia postępowania administracyjnego.Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa. Jest przestrzegana wtedy, gdy organ dba o zachowanie w toku postępowania zasady równości traktowania stron, wątpliwości rozstrzyga na korzyść uczestników postępowania, zachowuje stałość rozstrzygnięć, nie wykorzystuje zmian w prawie do zaskakiwania niespodziewanymi czynnościami.Zasada dwuinstancyjności postępowania.Wywodzi się z Konstytucji RP a jej istotą jest zapewnienie stronom prawa do dwukrotnego rozpoznania i załatwienia sprawy.Strona ma prawo złożenia odwołania od każdej nieostatecznej decyzji adm. do organu wyższego stopnia a wyjątki mogą być ustanowione tylko w ustawie.Organ odwoławczy nie tylko kontroluje czynności postępowania i rozstrzygnięcia w pierwszej instancji, lecz ma obowiązek ponownego wyjaśnienia sprawy na podstawie już zebranego materiału faktycznego i prawnego, ewentualnego usunięcia jego braków i uchybień oraz załatwienia sprawy co do jej istoty.Zasada trwałości decyzji administracyjnej.Odnosi się do decyzji administracyjnych ostatecznych, czyli takich od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji. Będą to więc decyzje wydane w pierwszej instancji i nie zaskarżone, wydane w postępowaniu jednoinstancyjnym oraz decyzje załatwiające sprawę co do istoty.Nie jest to jednak zasada absolutna, nie może być bowiem przeszkód dla obalania decyzji niezgodnej z prawem. Służą temu tryby nadzwyczajne. Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych Kontrola ta wykonywana jest przez sąd administracyjny.Sąd administracyjny kontroluje działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem i w takim też zakresie służy skarga na ostateczne decyzje administracyjne.Sąd posiada kompetencje do obalenia niezgodnej z prawem decyzji administracyjnej i sformułowania oceny prawnej wiążącej organ przy ponownym rozpatrzeniu tej samej sprawy. Zasada wpływu wychowawczego na obywateli.Jest związana z kulturą administrowania a jej skutki są powiązane z kształtowaniem postaw wobec prawa obowiązującego. Zasada przekonywania.Polega na wydaniu takiej, tak uzasadnionej decyzji, będącej wynikiem tak przeprowadzonego procesu, która skłoni adresata do jej dobrowolnego wykonania.Do takiego stanu dochodzi się w postępowaniu dowodowym realizowanym we współdziałaniu ze stronami, przez wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, ważnych nie tylko w przekonaniu organu ale i stron. Zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom i uczestnikom post. Zasada ta chroni strony przed szkodami, jakie może wyrządzić nieznajomość prawa. Prawo do informacji, poza stronami uzyskali także inni uczestnicy postępowania.Obowiązek informacyjny musi być wykonywany przez organ z urzędu, bez osobnych wniosków stron lub uczestników i rozciąga się on na wszystkie stadia postępowania.Zaniechanie tego obowiązku ma znamiona naruszenia przepisów postępowania wpływającego na jego wynik.Informacja faktyczna - np. ilość zezwoleń do wydania Informacja prawna - np. przesłanki uzyskania uprawnienia, zezwolenia itd. Zasada Ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron.Odwołuje się do przepisów (art. 13 kpa) o załatwianiu niektórych spraw w drodze ugody między stronami i zatwierdzanej postanowieniem przez organ administracji publicznej.

Zażegnanie w drodze kompromisu, sporu o fakty przyczynia się do przyspieszenia biegu sprawy i ogranicza konieczność stosowania przymusu w celu wykonania decyzji. Zasada szybkości i prostoty postępowania.Wiąże się z szeregiem przepisów kpa wiążących organy terminami dokonywania czynności i załatwiania spraw.Treścią obowiązku jest więc prowadzenie czynności postępowania administracyjnego z możliwie najniższym nakładem kosztów, eliminowaniem zbędnych działań procesowych oraz unikaniem sytuacji powodujących zwłokę. Zasada pisemności.Obowiązuje co do zasady zawsze, czasem w formie uproszczonej. Jej obowiązywanie zapewnia tworzenie w trakcie postępowania akt sprawy, które dokumentują czynności organu administracji. Utrwalają ich treść i pozwalają na realizację zasady czynnego udziału stron w postępowaniu w końcowym jego stadium, gdy przed wydaniem decyzji udostępnia się cały materiał sprawy. I wszystkie zebrane dowody. Dokumenty w formie elektronicznej również odpowiadają wymaganiom tej zasady.

Czynności egzekucyjne wykonywane są w celu wykonania z zastosowaniem przymusu państwowego obowiązków wynikających z decyzji lub postanowień organów administracji publicznej lub tez ustanowionych bezpośrednio w przepisach prawa.

Czynności te będą podejmowane na podstawie przepisów ustawy z dn. 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Nie wszystkie 14 zasad ogólnych kpa będą mogły być zastosowane w postępowaniu egzekucyjnym.

ZASADY OGÓLNE POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO

Zasady ogólne postępowania podatkowego zawarte są w art. 120-129 Ordynacji podatkowej.

Zasad ogólnych o.p. jest 11. ZASADY IDEI STOSOWANIA PRAWA:Pierwotne zasadyPraworządności (art. 120 o.p.)Prawdy obiektywnej (art.122op)Czynnego udziału stron w postępowaniu(art.123op)Pochodne zasady:4. Jawności postępowania dla jego stron(129op) 5. Budzenia zaufania do organów podatkowych(121op) 6. Dwuinstancyjności postępowania(127op) 7. Trwałości ostatecznych decyzji podatkowych(128op) II. ZASADY KULTURY ADMINISTROWANIA I TECHNICZNO PROCESOWE Zasady kultury administrowania 8. Zas. Przekonywania(12op) 9. Udzielania niezbędnej inf. prawnej w przedmiocie spr. Podatkowej(121op) B. Zasady techniczno - procesowe 10. Zas. szybkości i prostoty postępowania125&1i2op) 11. Pisemności126op). Tak więc w zasadach ogolnych postępowania podatkowego NIE uwzględniono: - zasady uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, - zasady sądowej kontroli, - zasady wpływu wychowawczego na obywateli zasady ugodowego załatwiania spraw.

ZASADY PODTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

Zasady postępowania sądowoadministracyjnego wywodzi się z ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Można wyróżnić następujące zasady:równości stron i uczestników postępowania, dyspozycyjności(rozporządzalności), kontradyktoryjności (sporności), koncentracji(skupienia), materiału procesowego, kierownictwa sędziowskiego swobodnej oceny dowodów, bezpośredniości, ustności ,umiarkowanego formalizmu procesowego ,prawdy materialnej, ,Zasada zwrotów kosztu postepowania

Kodyfikacja postępowania administracyjnego w Polsce. Do I wojny światowej i kilka lat po niej obowiązywały ustawy zaborców, które dotyczyły niewielkich części postępowania administracyjnego. Pierwsza kodyfikacja to 1928 rok i trzy rozporządzenia:o postępowaniu administracyjnym /obowiązywał do 1960 roku/,o postępowaniu przymusowym w administracji /obowiązywał w części do 1947 i 1966/,o postępowaniu karnoadministracyjnym /do 1952/ Rozporządzenie o postępowaniu administracyjnym nie było tak znane jak teraz kpa, po II wojnie pojawiło się wiele sprzecznych z nim aktów. Dlatego też w 1958 rusza komisja kodyfikacyjna. W 1960 ogłoszony zostaje nowy kodeks /wszedł w życie 1961/. W 1977 pojawiają się potrzeby nowelizacji , do której dochodzi w 1980 /łącznie z powołaniem NSA/. 1990 to kolejne nowelizacje: wchodzi samorząd terytorialny, rozszerzono możliwość zaskarżania do NSA. 1998 nowelizacje w związku z reformą administracji publicznej, 1995 ustawa o zakresie kompetencji NSA. Postępowanie egzekucyjne skodyfikowano w 1966 /ustawa weszła w życie 1967/, kilkakrotnie nowelizowana m.in.: 1990, 1998. W sprawach karno-administracyjnych orzekają kolegia: 1951 pierwsza ustawa, 1971 nowa kodyfikacja zmieniona ustawą z 1990.

1.POSTĘPOWANIE OGÓLNE

Rozróżniamy 4 przesłanki pozytywne stosowania przepisów, które muszą wystąpić łącznie:

- postępowanie w sprawie będzie prowadzić organ administracji publicznej,- sprawa pozostaje we właściwości tego organu (rzeczowej, miejscowej, instancyjnej),- sprawa ma charakter indywidualny,- przepisy dają podstawę do rozstrzygnięcia sprawy przez wydanie decyzji administracyjnej. Przesłanki negatywne wyłączają spod mocy obowiązującej k.p.a.:- sprawy karne skarbowe,- sprawy podatkowe,- sprawy będące we właściwościach polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych działających na terenie obcego państwa,- sprawy nadrzędności i podległości organizacyjnej i służbowej

2.Sprawy sporów o właściwość.K.p.a. nie zawiera przepisów procesowych dotyczących czynności podejmowanych przy rozpatrywaniu tych sporów, a jedynie wskazuje właściwe do tego organy.O właściwości organu decyduje więc sąd administracyjny a rozstrzygnięcie sporu ma nastąpić w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

3.Postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń. Jest to postępowanie uproszczone, gdyż zaświadczenie potwierdza jedynie już zaistniałe fakty lub prawa. Czynności mogą ograniczyć się do sprawdzenia ewidencji, rejestrów czy innych dokumentów.W postępowaniu takim może wziąć udział każda osoba, której potrzebne jest zaświadczenie.W tym postępowaniu nie występują strony ani nie są wydawane decyzje administracyjne.

4.Postępowanie w sprawach skarg, wniosków i petycji.Są to także postępowania uproszczone, nie występują strony i nie wydaje się decyzji administracyjnych.Stosuje się je przed wszystkimi organami państwowymi, organami państwowych jednostek organizacyjnych, organami samorządu każdego rodzaju.W każdym przypadku, kiedy zostanie wniesiona skarga, lub złożony wniosek a więc, kiedy ktokolwiek wyrazi swoje niezadowolenie lub złoży propozycję ulepszenia działalności.

ZAKRES MOCY OBOWIĄZUJĄCEJ PRZEPISÓW POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO

Znaczna część przepisów postępowania podatkowego zawarta jest w Ordynacji podatkowej.

Przepisy tej ustawy rozciągają się także na: - postępowanie przed organami kontroli skarbowej,- postępowanie w sprawach celnych.Są to postępowania administracyjne szczególne, czyli wyróżniające się wąskim kręgiem podmiotowym i przedmiotowym stosowania. Obowiązuje przed dokładnie wskazanymi organami administracyjnymi oraz tylko w sprawach określonego rodzaju.

ZAKRES MOCY OBOWIĄZUJĄCEJ PRZEPISÓW O POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM W ADMINISTRACJI

Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji określa przedmiot regulacji prawnej, który obejmuje postępowanie organów egzekucyjnych i środki przymusu zapewniające wykonanie obowiązków.Ustawę stosują organy egzekucyjne (podmioty post. egz.).

Przez pojęcie postępowania administracyjnego rozumiemy regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy administracji publicznej i inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej w formie decyzji administracyjnej, jak i ciąg czynności podjętych w celu weryfikacji decyzji administracyjnych.

POJĘCIE POSTEPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

Przez pojęcie postępowania sądowoadministracyjnego będziemy rozumieli regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych sądu administracyjnego i innych podmiotów tego postępowania , podjętych w celu rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działania bądź zaniechania działania przez organ wykonujący administracje publiczną.

RODZAJE, TRYBY I STADIA POSTĘPOWANIA ADM. I SĄDOWOADM.

A.Postępowanie administracyjne. Wyróżniamy 2 rodzaje postępowania administracyjnego:- ogólne (stosowane zazwyczaj, regulowane przepisami k.p.a.),- szczególne (do załatwiania określonych spraw, np. podatkowych). Zarówno w postępowaniu ogólnym, jak i w szczególnym rozróżniamy2 tryby postępowania: - postępowanie główne (toczące się przed organem I i II instancji),- postępowanie nadzwyczajne (weryfikujące decyzje wydane w post. głównym)

System nadzwyczajnych trybów postępowania składa się z trzech postępowań: Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania (145 kpa),(gdy postępowanie w którym zapadła decyzja ostateczne było dotknięte kwalifikowaną wadą procesową.,Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji (156 kpa),(sprawdzające, czy decyzja nie jest dotknięta kwalifikowaną wadą materialnoprawną),Postępowanie mające na celu uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej lub dotkniętej wadami niekwalifikowanymi.

W postępowaniu głównym i postępowaniach nadzwyczajnych wyróżniamy,3 stadia:,- Stadium wstępne (obejmujące czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania),- Stadium postępowania wyjaśniającego (obejmujące ciąg czynności procesowych, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do zastosowania normy prawa materialnego),Stadium podjęcia decyzji(rozstrzygającej sprawę indywidualną konkretnej osoby, czyli sprawę będącą przedmiotem postępowania)B.Postępowanie sądowoadministracyjne W postępowaniu sądowoadministracyjnym wyróżniamy 3 rodzaje postępowania: - Ogólne(rozpoznaje się skargi na działanie lub bezczynność organów: skargi na decyzje, postanowienia, na inne akty, na czynności z zakresu administracji publicznej, na akty prawa miejscowego),- Odrębne (rozpoznaje się spory o właściwość między jednostkami samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, a także spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej),- Pomocnicze (w sprawie nałożenia grzywny, postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt i postępowanie s wprawie wyjaśnienia przepisów prawnych, których stosowanie powoduje rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych).

Pojęcie instytucji używane jest w dwóch znaczeniach.Jedno, to określenie organów będących organizmami, których status i działania są regulowane prawem (np., parlament).Drugie - istotne w rozważaniach o postępowaniu administracyjnym, znaczenie określa zespół, wiązkę przepisów prawnych, jako mechanizm.

Definicja taka pozwala scalać treści prawne rozproszone pomiędzy różne przepisy nie tylko proceduralne, ale też materialne i ustrojowe. Tak rozumianą instytucją może być: - organ administracji w postępowaniu administracyjnym,- strona lub podmiot na prawach strony,- przedmiot postępowania

ORGAN PROWADZĄCY POSTĘPOWANIE

Zdolność prawna organów administracji publicznej. Jest to zespół przesłanek decydujących o zdolności do podejmowania czynności procesowych w postępowaniu administracyjnym.Zdolność prawną organów wyznaczają normy prawa procesowego (kpa i op).Na podstawie przepisów kpa i op wyróżniamy: - kompetencję ogólną,- kompetencję szczególną

Właściwość ustawowa:Zarówno kpa i op dzielą właściwość na:- rzeczową, - miejscową. - instancyjną (na podst. przepisów o weryfikacji decyzji)

Właściwość rzeczowa.Jest to zdolność prawna organu administracji publicznej do rozpoznania i załatwiania spraw danej kategorii.Zarówno kpa jak i op odsyłają do przepisów o zakresie działania organów administracji publicznej przy ustalaniu właściwości rzeczowej organu w sprawie.Zakres działania oznacza, jakie powinny realizować organy administracji publicznej na podstawie norm ustrojowych.Ustalenie W odpowiedzi właściwości rzeczowej jest złożone i nie może być realizowane tylko na podstawie norm prawa materialnego, ale istotne jest uwzględnienie zawartych porozumień, związków i uchwał prowadzących do zmiany właściwości rzeczowej.W sprawach, w których właściwość organu nie wynika w sposób oczywisty z przepisów, obowiązany jest on w decyzji przedstawić szczegółowe ustalenia wskazujące na jego właściwość w sprawie.

Właściwość miejscowa.Jest to zdolność prawna organu administracji publicznej do rozpoznania i załatwiania spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju.Zasady ustalania właściwości miejscowej reguluje art. 21 k.p.a.Zgodnie z tym przepisem obowiązują następujące zasady ustalania właściwości miejscowej: 1. We wszystkich sprawach (z wyjątkiem spraw dot. nieruchomości, oraz prowadzenia zakładu pracy)* właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania (siedziby)* w razie braku, według miejsca pobytu strony / jednej ze stron* w razie braku, według ostatniego miejsca zamieszkania lub pobytu (siedziby) w kraju.2. W sprawach dot. nieruchomości i zakładu pracy* według miejsca położenia tej nieruchomościJeżeli nieruchomość znajduje się na terenie dwóch lub więcej organów, organem właściwym będzie ten, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości.* w sprawie zakładu pracy według miejsca, gdzie on był, jest albo będzie prowadzony. Gdy nie można ustalić właściwości według powyższych przesłanekWłaściwość ustala się według miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania. Gdy również takiego miejsca nie można ustalić - właściwy będzie organ, który jest właściwy dla obszaru dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy.

Właściwość miejscowa w postępowaniu podatkowym.

Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo siedziby: podatnika, płatnika, inkasenta.

Jeżeli w trakcie roku podatkowego (lub in. okr. Rozliczeniowego) zajdą okoliczności powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego, właściwym pozostaje ten organ, który był właściwy w pierwszym dniu okresu rozliczeniowego.

Organy właściwe w dniu wszczęcia postępowania podatkowego lub kontroli pozostają właściwe w sprawie, chociażby zaszły okoliczności powodujące zmianę właściwości miejscowej.

Jest to zdolność prawna organu administracji publicznej do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w drodze postępowania administracyjnego.

Zasady określania właściwości instancyjnej zawiera kpa, jednakże z zastrzeżeniem, że pierwszeństwo mają przepisy szczególne odrębnych ustaw.Właściwość instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia.Są nimi w rozumieniu kpa:- w stosunku do organów samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze,- w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,- w stosunku do in. organów adm. publ. - odpowiednie org. nadrzędne lub wł. ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe spr. nadzór nad ich działalnością,- w stosunku do organizacji społecznych - organy nadrzędne lub państwowe organy nadzoru.

Organy administracji publicznej obowiązane są z urzędu przestrzegać swojej właściwości. Expressis verbis wprowadza ten obowiązek art. 18 k.p.a. i art. 15 o.p. odnośnie do właściwości miejscowej i rzeczowej, ale rozciągać go należy również na właściwość instancyjną.

Kpa dopuszcza możliwość przekazania sprawy albo czynności procesowej jednemu organowi przez inny organ.Taka sytuacja może zajść np. w przypadku wyłączenia organu.

W razie wyłączenia właściwy staje się organ wyższego stopnia, może on jednak wyznaczyć podległy mu organ jako właściwy.W postępowaniu podatkowym, jeżeli wyłączeniu podlega naczelnik urzędu skarbowego, właściwy organ wyznacza dyrektor izby skarbowej.

W razie wyłączenia dyrektora izby skarbowej - naczelnika właściwego urzędu skarbowego wyznaczy minister wł. ds. finansów publicznych.Gdy wyłączeniu podlega wójt, starosta, marszałek województwa, właściwy organ wyznacza samorządowe kolegium odwoławcze.

Przekazanie innemu organowi niektórych czynności procesowych w sprawie nazywane jest instytucją pomocy prawnej.Organ administracji publicznej, jeżeli chodzi o czynności, które nie muszą być dokonane osobiście przed tym organem, może zwrócić się do innego organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego o odebranie wyjaśnień, zeznań, albo dokonanie innej czynności z udziałem osoby zamieszkującej na obszarze właściwości tych organów.W postępowaniu podatkowym również stosuje się instytucję pomocy prawnej, w sytuacji, gdy postępowanie prowadzone jest przez organ podatkowy, którego siedziba znajduje się poza województwem, w którym zamieszkuje lub przebywa osoba obowiązana do osobistego stawiennictwa.W toku postępowania odwoławczego, organ rozpatrujący odwołanie może przekazać organowi I instancji czynności procesowe polegające na przeprowadzaniu uzupełniającego postępowania dowodowego w sprawie.

Rozstrzyganie sporów o właściwość.

Sporem o właściwość jest taka sytuacja, gdzie w postępowaniu o rozpatrzenie i rozstrzygnięcie tej samej sprawy biorą udział co najmniej 2 organy.A więc jest to sytuacja, w której chodzi o rozstrzygnięcie sprawy między tymi samymi stronami, dotyczącej tego samego przedmiotu, przy zastosowaniu tej samej podstawy prawnej.Podstawową przyczyną sporów o właściwość jest niedoskonałość przepisów prowadząca do błędnej ich wykładni.Wyodrębniamy:- spory pozytywne (za właściwe uważają się co najmniej 2 organy)

- spory negatywne (żaden organ nie uważa się za właściwy),Instytucja sporu spełnia rolę gwarancyjną wobec stron, zapewniając, że w sprawie nie zostaną wydane dwa różne rozstrzygnięcia, lub też że sprawa pozostanie nie rozstrzygnięta.Można też wyróżnić 2 rodzaje sporów ze względu na rodzaj organów pozostających w sporze:- spory wewnętrzne (pomiędzy jednostkami administracji publicznej),- spory zewnętrzne (pom. organami samorządu teryt. a innymi org. administracji publ. orazpomiędzy organami administracji publ a sądami powszechnymi.)

ROZSTRZYGANIE SPORÓW O WŁAŚCIWOŚĆ

Art. 22§1 k.p.a. reguluje właściwość organów do rozstrzygania sporów wewnętrznych:

- organami właściwymi do rozstrzygnięcia sporu są najbliższe wspólne dla organów pozostających w sporze, chyba, że brak takiego organu.

1. Spory między organami jednostek samorządu terytorialnego:a. między organami jst - wspólny dla nich organ wyższego stopnia a w razie braku - sąd administracyjny.b. między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działającymi w imieniu własnym lub starosty - starosta.c. między organami jst w różnych województwach - minister wł. ds. administracji publ.

2. Spory między organami administracji rządowej a. między organami rządowej administracji zespolonej w jednym województwie - wojewoda b. między wojewodami oraz org. adm. zespolonej w różnych województwach - minister wł. ds. administracji publicznej. c. między wojewodą a organami administracji zespolonej - minister właściwy ds. administracji publ. po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą. d. między organami administracji niezespolonej - wspólny dla nich organ wyższego stopnia a w razie braku takiego organu, minister właściwy ds. administracji publicznej.e. między terenowymi organami administracji rządowej a ministrem - Prezes Rady Ministrów.Spory między innymi organami państwowymi oraz innymi podmiotami rozstrzyga wspólny dla nich organ wyższego stopnia a w razie braku takiego organu - minister właściwy do spraw administracji publicznej.

W postępowaniu podatkowym. Spory rozstrzyga:między naczelnikami urzędów skarbowych w jednym województwie - dyrektor is,między naczelnikami us w różnych województwach i między dyrektorami is - minister wł. ds. finansów publicznych.,Między naczelnikami u. celnych w jednym województwie - dyrektor ic,Między naczelnikami uc w różnych województwach i między dyrektorami ic - minister wł. ds. finansów publicznych.,Między wójtem, starostą, marszałkiem województwa a naczelnikiem us lub uc - sąd administracyjny. Między wójtami i starostami - wspólne dla nich sko a w razie braku - sąd administracyjny..Między marszałkami województw - sąd administracyjny.,W kpa i op nie uregulowano ani kwestii wszczęcia procesu w sprawie rozstrzygnięcia sporu, toku postępowania, ani form prawnych i skutków rozstrzygnięcia sporu. Są to czynności wewnętrzne pozostające poza kontrolą stron.Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość, organ administracji publicznej, na którego obszarze działania wynikła sprawa podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki. (rozpoznanie sprawy, czynności dowodowe).

Rozstrzyganie zewnętrznych sporów o właściwość

Spory zewnętrzne, to spory pomiędzy organami, które należą do różnych elementów budowy systemu ustrojowego administracji publicznej.A zatem są to spory między organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej.Ten rodzaj sporów, ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi określa mianem sporów kompetencyjnych.Drugim rodzajem sporów są spory między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi.

1.Spory między organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej.

Właściwy do rozstrzygnięcia takiego sporu jest sąd administracyjny, konkretnie Naczelny Sąd Administracyjny. Z wnioskiem do NSA o rozstrzygnięcie sporu mogą wystąpić:- strona,- organ jst lub inny organ pozostający w sporze,- minister właściwy do spraw administracji publicznej,- minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny,- Rzecznik Praw Obywatelskich. Sąd rozstrzyga spory na wniosek, postanowieniem, przez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy.Jeśli postępowanie nie zostało wszczęte - organ wskazany jest obowiązany wszcząć postępowanie, jeśli zaś organ nie wskazany wszczął już postępowanie, wydaje on decyzję o umorzeniu postępowania.Jeżeli organ nie wskazany wydał już decyzję, to decyzja taka podlega wyeliminowaniu z obrotu prawnego w trybie stosowanym w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.

2.Spory między organami administracji publ. a sądami powszechnymi.Zarówno w zakresie właściwości administracji publicznej, jak i w zakresie właściwości sądów powszechnych, wspólnym elementem jest rozstrzyganie spraw materialno - prawnych.Spory dawniej (w II RP) regulował Trybunał Kompetencyjny. Później do 1 stycznia 2004 przy SN działało Kolegium Kompetencyjne, jednakże przestało ono funkcjonować wraz z utratą obowiązywania z tym dniem działu V k.p.a.Obecnie obowiązuje na podstawie art. 66§3 k.p.a. i art. 171§3,4 o.p. zasada wedle której:- organ administracji publicznej, jeżeli jako pierwszy uznał się na niewłaściwy w sprawie, przesądza o właściwości sądu powszechnego. sąd administracyjny, jeżeli jaki pierwszy uznał się za niewłaściwy w sprawie, przesądza o właściwości organu administracji publicznej.

WYŁĄCZENIE w postępowaniu- jest to druga cecha charakterystyczna dla kompetencji szczególnej. KPA rozróżnia wyłączenie pracownika i wyłączenie organu.

Wyłączenie pracownika- wynika z 2 zasad: Zasada prawdy obiektywnej (bezstronna prawda obiektywna) Zasada praworządności.Wyłączenie pracownika może nastąpić:Z mocy ustawy, przyczynami są tutaj bliskość wobec strony - małżonek, krewny, opiekun, kuratela lub zaangażowanie w sprawę - strona, świadek, biegły, bierze udział w niższej instancji w wydawaniu zaskarżonej decyzji, wszczęto przeciwko niemu dochodzenie służbowe, jedną ze stron jest osoba nadrzędna służbowo nad pracownikiem, jest przedstawicielem jednej ze stron).

Wyłączenie fakultatywne (tj. można wyłączyć, ale nie trzeba):

Na żądanie pracownika; Na żądanie strony; Przełożony sam z urzędu i z własnej inicjatywy; Jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie innych okoliczności niż wymienione w art. 24 KPA, które powodują wątpliwości do bezstronności pracownika Uprawdopodobnienie ma węższy zakres niż udowodnienie. Naruszenie zasad wyłączenia pracownika skutkuje wznowieniem postępowania Naruszenie zasad wyłączenia pracownika skutkuje wznowieniem postępowania.

Instytucja wyłączenia pracownika nie prowadzi do utraty zdolności prawnej organu administracyjnego, bo w przypadku wyłączenia pracownika, bezpośredni przełożony wyznaczy do prowadzenia sprawy innego pracownika. Ale w przypadku wyłączenia pracowników organ stał się niezdolny do prowadzenia sprawy, traci on zdolność prawną. Np. wyłączenie wójta, burmistrz lub prezydenta.

Wyłączenie organu administracyjnego- organ traci zdolność do załatwienia sprawy. Dotyczy to wyłączenia całej instytucji w sprawach majątkowych( tj. przynoszących korzyść)

Przyczyna przedmiotowa- rodzaj sprawy oraz osobiste zaangażowanie w sprawę. Sprawa dotyczy kierownika organu lub osób związanych z tym kierownikiem stosunkiem małżeństwa, pokrewieństwem, itp.- art.24§1 pkt.2,3 lub też sprawa dotyczy osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach małżeńskich, pokrewnych, z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli

Przyczyna podmiotowa, tj. - kierownik lub osoba zajmująca stanowisko kierownicze (tj. kierownik organu wyższego stopnia oraz osoby zajmujące w organie wyższego stopnia stanowiska kierownicze), która wywołuje uprawdopodobnione podejrzenie o możliwości wpływania na bieg spraw załatwianych przez organ niższego stopnia.

W przypadku zaistnienia okoliczności powodujących wyłączenie organu, sprawę przejmuje do załatwienia organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba zajmuje stanowisko kierownicze; w przypadku, gdy osoba ta jest ministrem lub prezesem SKO, to właściwy organ wyższego stopnia wyznacza Prezes RM. Organ wyższego stopnia do załatwienia sprawy może wyznaczyć podległy sobie organ. Sprawa jest rozstrzyganej w tej samej instancji, w której rozstrzygał organ wyłączony. Jest tzw. dewolucja kompetencji, która jest obligatoryjna i z mocy prawa (art. 26§2 pkt.2 KPA). Ordynacja podatkowa nie wyznacza dewolucji kompetencji, bo w przypadku wyłączenia urzędu skarbowego, sprawę załatwia urząd skarbowy wyznaczony przez izbę skarbową (naczelnik urzędu lub jego zastępcy) lub Minister Finansów (dyrektor izby skarbowej lub jego zastępcy, małżonek, rodzeństwo, wstępni, zstępni, osoby związane przysposobieniem, opieką lub kuratelą w stos do dyrektora urzędu skarbowego lub izby skarbowej albo ich zastępców).

Wyłączenie członka organu kolegialnego - następuje z tych samych przyczyn, co wyłączenie pracownika. Wyłączenie następuje z mocy prawa. Wyłączenie członka organu kolegialnego może spowodować brak quorum do podjęcia uchwały, dlatego w tym przypadku stosuje się tutaj przepisy o wyłączeniu organu art. 26§2 KPA.

STRONA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

Strona- wg art. 28 Kpa to każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.Organ administracji nie może prowadzić postępowania bez strony, czyli bez indywidualnie określonego podmiotu. Strona jest adresatem decyzji administracyjnej.

Koncepcje legitymacji procesowej strony postępowania, tj., kto i kiedy może stać się stroną postępowania?:

Koncepcja subiektywna - oparta jest na prawie procesowym, polega na przyjęciu założenia, że każdy ma prawo do złożenia podania do organu i wraz z tym momentem staje się stroną postępowania. Organ wszczyna postępowanie, a w trakcie jego trwania sprawdza, czy ta strona miała interes prawny, czy może być stroną? Jeżeli nie ma interesu prawnego, organ umarza postępowanie.

Koncepcja obiektywna - oparta jest na prawie materialnym. Zgodnie z teorią organ przed wszczęciem postępowania sprawdza czy dana osoba ma interes prawny. Jeżeli osoba posiada interes prawny, to organ wszczyna postępowanie, a jeżeli nie ma interesu prawnego to postępowanie w ogóle nie zostaje wszczęte. Przedstawicielem tej koncepcji był Zimmerman.

Koncepcja mieszana (wg Barbary Adamiak)- koncepcja ta obejmuje: I część- wszczęcie postępowania z urzędu (obiektywna)II część- wszczęcie postępowania na wniosek (subiektywna);I część- sprawdzenie, kto ma interes prawny?II część- każdy ma prawo do procesu.

Interes prawny- to interes, który wynika z przepisów prawa materialnego. Mieć interes prawny to znaleźć przepis prawa, który pozwala nam ubiegać się o jakieś uprawnienia i obowiązek nakładany w formie decyzji. Musi być osobisty, indywidualny, własny, konkretny, aktualny i nie ewentualny.

Przesłanki art. 28 Kpa:

WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA Z URZĘDU

Prawo materialne ustanawia organ właściwy w sprawie, przy czym musi to być właściwość miejscowa i rzeczowa;Sprawa może być tylko załatwiona w drodze decyzji;Istnieją podmioty, które w ocenie organu administracyjnego mają interes prawny lub obowiązek, którego będzie dotyczyć postępowanie w sprawie indywidualnej;

Wszczęcie postępowania na wniosek:Istnieje podmiot uznający się za legitymowany do występowania w postępowaniu administracyjnym przed organem administracyjnym; Jest to podmiot mający interes prawny lub obowiązek, o którym można rozstrzygnąć decyzją; Podmiot ten dokonuje czynności procesowej przez wniesienie żądania wszczęcia postępowania w jego indywidualnej sprawie. Jeżeli prawo materialne daje organowi umocowanie do wszczęcia postępowania na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, to prawo procesowe daje stronie legitymację do żądania wszczęcia postępowania lub do udziału w postępowaniu jako strony, ze względu na interes prawny lub obowiązek. Brak interesu prawnego lub obowiązku jest podstawa do wydania decyzji odmownej.

Strona w ordynacji podatkowej:

Stroną jest każdy, kto żąda czynności organu podatkowego (wszczęcie postępowania na wniosek) oraz ten, do kogo czynność organu podatkowego się odnosi (wszczęcie z urzędu) lub też ten, czyjego interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy pośrednio (wszczęcie z urzędu).

Stroną w postępowaniu podatkowym jest:

Podatnik- osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy przepisów podatkowych obowiązkowi podatkowemu

Płatnik- osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu Inkasent- osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Osoby trzecie, tj. rozwiedziony małżonek podatnika (odpowiada solidarnie z małżonkiem za zobowiązania podatkowe, które powstały w czasie trwania małżeństwa), członek rodziny podatnika (odpowiada solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości wynikające z tej działalności), nabywca przedsiębiorstwa (odpowiada solidarnie z podatnikiem za zaległości dotyczące przedsiębiorstwa), dzierżawca nieruchomości (odpowiada solidarnie z podatnikiem za zaległości powstałe podczas dzierżawy), spółki jawne i komandytowe, członkowie zarządu spółki Z O.O. i S.A., osoba prawna powstała w wyniku podziału innej osoby prawnej, osoba, której inna osoba posługuje się jej imieniem nazwiskiem, nazwą, firmą za jej zgodą.

Przepisy dotyczące strony w postępowaniu podatkowym wskazują na ograniczony zakres podmiotowy pojęcia strony, ponieważ jest ono ściśle związane ze stosowaniem prawa podatkowego i przepisów podatkowych. W sprawach indywidualnie wykraczających poza zakres, a znajdujących się we właściwości organów stosuje się przepisy karno- skarbowe,

Zdolność administracyjno-prawna: to prawna możliwość występowania jako strona w postępowaniu. Art. 29 Kpa stanowi, że stroną może być każdy podmiot posiadający zdolność prawną. Zdolność prawna jest oceniana wg przepisów prawa administracyjnego, a w przypadku braku regulacji w przepisach prawa administracyjnego, zdolność według przepisów prawa cywilnego. stroną mogą być:Osoba fizyczna (od urodzenia do śmierci wg Kc); Osoba prawna (od chwili wpisu do właściwego rejestru do momentu ustania ich bytu prawnego); Jednostka organizacyjna państwowa, samorządowa, społeczna (bez względu na to czy posiada zdolność prawną czy jest tylko wyodrębniona organizacyjnie); Organ administracji rządowej Gmina, powiat, województwo (przy rozdzieleniu sytuacji, w których sprawują one orzecznictwo administracyjne oraz tych sytuacji, w których są stronami postępowania administracyjnego, które prowadzi inny podmiot administracyjny).

Zdolność do czynności prawnych- daje stronie zdolność procesową, czyli możliwość samodzielnego i skutecznego działania w postępowaniu. Według Kc pełną zdolność do czynności prawnych ma osoba pełnoletnia (w ustawie o obywatelstwie polskim zdolność ma osoba, która ukończyła 16 lat), zdolność ograniczoną- małoletni powyżej 13 lat, osoba tymczasowo ubezwłasnowolniona, lub osoba, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego (na podstawie, Kpc.). Pozbawionym zdolności do czynności prawnych jest małoletni poniżej 13 lat lub osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. Osoby te działają przez swoich ustawowych przedstawicieli

Umocowanie przedstawiciela może być dwojakie:Z mocy ustawy- przedstawicielami są tutaj rodzice dla dziecka poniżej 13 lat;Z mocy orzeczenia sądowego- np. osoba chora psychicznie została pozbawiona zdolności do czynności prawnych i orzeczeniem sądowym przyznano jej przedstawiciela ustawowego. Tego typu przedstawicielstwo spełniają też opiekunowie dziecka poniżej 13 lat.Organ w fazie wszczęcia postępowania powinien sprawdzić, czy dana osoba ma zdolność do czynności prawnych. W przypadku braku następuje zawieszenie postępowania i wystąpienie do sądu o wyznaczenie przedstawiciela ustawowego dla strony.Osoby prawne mają pełną zdolność do czynności prawnych, ale działają przez swoich przedstawicieli (organy) statutowych lub ustawowych (art. 30§3 Kpa.).

Następstwo procesowe- to sytuacja, która wynika z powodu śmierci strony lub zbycia rzeczy lub praw, których postępowanie dotyczy. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji, w miejsce strony w postępowaniu wchodzą jej następcy prawni.

Spadki nie objęte- W tym przypadku jako strony działają tutaj osoby sprawujące zarząd nad majątkiem masy spadkowej, a w przypadku ich braku sąd na wniosek organu administracji publicznej wyznacza kuratora. Ordynacja podatkowa nie reguluje spraw spadków nie objętych. Normuje natomiast następstwo prawne przy przekształceniu lub połączeniu osób prawnych, komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Strona nieobecna w sprawie- przypadek taki reguluje art. 34 Kpa Strona nieobecna w sprawie to osoba przebywająca poza miejscem zamieszkania (np. nieobecność w kraju). Jeżeli taka osoba nie ustanowiła pełnomocnika, to zgodnie z art. 34§1 organ administracyjny występuje do sądu o ustanowienie kuratora. Przy sprawach nie cierpiących zwłoki organ administracyjny sam może wyznaczyć tymczasowo przedstawiciela dla osoby nieobecnej, który będzie działał za stronę do momentu wyznaczenia przez sąd kuratora. Art. 34 Kpa reguluje następstwo obowiązku czuwania nad tym, żeby strona była w postępowaniu należycie reprezentowana.

Pełnomocnictwo procesowe strony - (inaczej zastępstwo procesowe strony) to jednostronna czynność prawna, jaką jest oświadczenie woli mocodawcy złożone w dowolnej formie. Pełnomocnictwo procesowe uregulowane jest w art. 32 i 33 Kpa. W stosunku do postępowania cywilnego jest odformalizowane, tj. granice umocowania pełnomocnika do działania za stronę są wyznaczone zakresem czynności procesowych, które strona musi dopełnić osobiście. Strona może działać przez pełnomocnika, z wyjątkiem dwóch sytuacji: Gdy przepis prawa wymaga jej osobistego stawienia się; Gdy charakter czynności lub stan faktyczny wymaga osobistego stawienia się strony. Np. badanie zdrowia, komisja wojskowa. Zakres pełnomocnictwa zależy od strony. Pełnomocnictwo może być udzielone, co do całości postępowania lub tylko, co do czynności procesowej stron. Forma pełnomocnictwa

Pisemna- w aktach sprawy powinien znajdować się oryginał pełnomocnictwa lub odpis poświadczony urzędowo, przy czym radca prawny, adwokat i doradca podatkowy są zwolnieni z obowiązku urzędowego poświadczenia (mogą go sami poświadczyć).Ustna do protokołu.

Domniemanie pełnomocnictwa- (tylko kpa): Polega na tym, że organ nie mając pełnomocnictwa na piśmie dla danej osoby dopuszcza do udziału w niektórych czynnościach. Domniemywa się, że ta osoba nie mając pełnomocnictwa działa dla dobra strony. Uzyskanie domniemania wymaga spełnienia 3 warunków:Można dokonać czynności, które stanowią sprawy mniejszej wagi, tj. przeglądanie akt sprawy Jeżeli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony Organ nie ma wątpliwości, co do istnienia i zakresu pełnomocnictwa . O domniemaniu pełnomocnictwa zawsze decyduje organ i nie występuje tutaj żaden środek zaskarżenia. Pominięcie przez organ pełnomocnika w postępowaniu jest równoznaczne z pominięciem strony, ponieważ pełnomocnik ma takie same prawa jak strona. Wymienienie pełnomocnika w treści decyzji jest wada materialno-prawną i skutkuje nieważnością decyzji.Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Nie może być pełnomocnikiem osoba prawna.

Podmioty na prawach strony i uczestnicy postępowania administracyjnego.

Są to podmioty, które mają prawa procesowe tak jak strona, ale nie mają w postępowaniu interesu. Należą do nich Prokurator, organizacja społeczna, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz inne podmioty. Przysługują im prawa wynikające z kpa oraz ustaw szczególnych (np. ustawa o ochronie środowiska- Inspekcja Ochrony Środowiska może żądać wszczęcia postępowania).

Organizacja społeczna (np. izba lekarska, rada adwokacka).

Jest to organizacja zawodowa, samorządowa, spółdzielcza i inne organizacje, która chroni interesów publicznych. Organizacja społeczna nabywa prawa procesowe po spełnieniu 2 przesłanek: Jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji, sprawa będąca przedmiotem postępowania mieści się w celach określonych w statucie organizacji; Zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego, okoliczność ta zaistnieje wtedy, gdy skutki decyzji wpływać będą na sytuację prawną strony i innych podmiotów, na otoczenie. Organizacja społeczna występując o przyznanie jej praw procesowych w postępowaniu, musi udowodnić, że spełniła obie przesłanki. Ocena czy zostało to dokonane należy do NSA i sądu orzekającego w sprawie. Do praw procesowych organizacji należą: Żądanie wszczęcia postępowania w sprawie indywidualnej; Dopuszczenia jej do toczącego się już postępowania.

Ponadto organizacja społeczna:Może żądać wszczęcia postępowania wtedy, gdy przepisy prawa materialnego dopuszczają wszczęcie postępowania z urzędu. Może żądać dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu już się toczącym, zarówno na wniosek strony i z urzędu. Dopuszczenie strony do udziału w postępowaniu oraz wszczęcie postępowania następuje w formie postanowienia. W Kpa przyjęto rozwiązanie, uzależniające uczestnictwo organizacji społecznej od zgody organu administracyjnego. Organ administracyjny po rozpoznaniu żądania dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu na prawach strony wydaje postanowienie o dopuszczeniu jej do postępowania lub odmawia dopuszczenia, przy czym musi dokonać uzasadnienia faktycznego i prawnego w przypadku odmownego postanowienia. Na postanowienie odmowne organizacji społecznej przysługuje zażalenie, a następnie skarga do NSA.Organizacja społeczna dopuszczona do postępowania ma prawa strony, zgodnie z art. 31§3. W przypadku, gdy organ uzna, że organizacja może być zainteresowana udziałem w postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe lub, gdy leży to w interesie społecznym, to ma obowiązek powiadomienia organizacji o wszczęciu postępowania.Organizacja, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony ma uprawnienie do przedstawienia za zgodą organu administracyjnego swojego poglądu w sprawie, wyrażonego w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego. Organizacja społeczna nie ma tutaj praw procesowych strony.

Ordynacja podatkowa nie reguluje udziału w postępowaniu podatkowym organizacji społecznej. Zastosowanie tutaj mają przepisy Kpa

Prokurator (chroni praworządność).Zgodnie z ustawą prokuraturę stanowią:Prokurator Generalny; Podlegli mu prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych; Prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej- Komisja Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu. Prokurator Generalny jest naczelnym organem prokuratury, jego funkcję sprawuje minister sprawiedliwości. Prokuratorami powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury są prokuratorzy Prokuratury Krajowej, prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych. Sytuację prawną prokuratora w postępowaniu reguluje kpa, który przyznaje prokuratorowi następujące prawa procesowe: Prawo żądania wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem. Jeżeli w danej sprawie administracyjnej nie toczyło i nie toczy się postępowanie, prokurator ma prawo zwrócić się do właściwego organu administracyjnego z żądaniem wszczęcia postępowania. Przesłanką jest tutaj usunięcie stanu niezgodnego z prawem.Jeżeli postępowanie zostało zakończone, to prokuratorowi przysługują 2 środki zaskarżenia: sprzeciw w drodze administracyjnej, który może spowodować wszczęcie postępowania w jednym z trybów nadzwyczajnych (tj. wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmianę decyzji) oraz skarga do NSA. Nie może jednak użyć obydwu środków zaskarżenia. Sprzeciw powinien być załatwiony w terminie 30 dni (od daty złożenia go przez prokuratora) i generalnie nie wstrzymuje z mocy prawa wykonania decyzji.Prokurator, który bierze udział w postępowaniu głównym lub w trybach nadzwyczajnych przysługują prawa procesowe strony. W postępowaniu podatkowym prokurator bierze udział na zasadach określonych w Kpa.

Rzecznik Praw Obywatelskich (chroni prawa i wolności obywateli).

Jest trzecim podmiotem, który może brać udział w postępowaniu na prawach strony. Zakres jego praw procesowych został odesłany do praw procesowych prokuratora. RPO posiada następujące prawa procesowe:Żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego. Z tym żądaniem RPO występuje wtedy, gdy zachodzi konieczność ochrony praw i wolności człowieka i obywatela.Uczestniczenia w postępowaniu administracyjnym na prawach przysługujących prokuratorowi.

Środki zaskarżenia:

Na decyzję nieostateczną- odwołanie; Na postanowienie- zażalenie; Na decyzję ostateczną- skarga do NSA Nigdy jako środek zaskarżenia nie służy mu sprzeciw.

Inne podmioty.Należą do nich m.in. recenzenci z przewodu habilitacyjnego, w postępowaniu prowadzonym (na skutek wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy) przez Centralna Komisję ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Prawa procesowe stron otrzymują oni w momencie wszczęcia ponownego postępowania.

UCZESTNICYpOSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO.

W postępowaniu administracyjnym wyróżnić można podmioty postępowania i uczestników postępowania.

Podmioty postępowania- to organy administracyjne powołane do autorytatywnej konkretyzacji normy prawa materialnego w sprawie administracyjnej będącej przedmiotem postępowania. Do tej grupy należą też podmioty, które w danej sprawie mają chronione przez prawo interesy (tj. strona i podmioty na prawach strony). Podmioty postępowania korzystają z przyznanych im przez prawo procesowe pełni praw procesowych.

Prawa procesowe- to zespół uprawnień i obowiązków procesowych zróżnicowanych ze względu na pozycję prawną określonego podmiotu w postępowaniu administracyjnym.

Uczestnicy postępowania (= osoby zainteresowane) - to osoby fizyczne, prawne lub inne jednostki organizacyjne, które w sprawie będącej przedmiotem postępowania administracyjnego nie mają interesów prawnych, a tylko interes faktyczny. Osoby zainteresowane nie maja w sprawie własnego interesu; sprawa ich nie dotyczy, a jej rozstrzygnięcie nie ma żadnego wpływu na ich sytuację prawną lub faktyczną. Pojawiają się tylko w jakimś stadium postępowania, biorąc udział w określonej czynności i na tym kończy się ich rola w postępowaniu w danej sprawie Uprawnieniem osób zainteresowanych jest:

Prawo do wniesienia skargi powszechnej, która powoduje wszczęcie przez organ postępowania z urzędu. Osoba zainteresowana może też bronić swoich praw za pośrednictwem organizacji społecznej, jeżeli jest jej członkiem lub zdoła nakłonić jej organy do wzięcia udziału w postępowaniu na prawach strony albo tylko do wyrażenia opinii(dla ochrony interesów społecznych lub ze względu celów statutowych) Może wystąpić w postępowaniu bezpośrednio, gdy przeprowadza się w nim rozprawę. Do osób zainteresowanych należą: świadkowie, biegli i osoby trzecie wezwane do przedstawienia przedmiotu oględzin. Świadek: Może odmówić zeznań; Może odmówić odpowiedzi na niektóre pytania. Świadkami nie mogą być: Osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń; Osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały zwolnione z tego obowiązku; Duchowni, co do faktów objętych tajemnicą

Biegły - Jest to osoba powoływana przez organ administracji publicznej do wydania opinii, jeżeli w sprawie wymagane są wiadomości specjalne. Biegły podlega wyłączeniu na zasadach i w trybie określonym w art. 24. Do biegłych stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.

1. pojęcie przedmiotu- w kpa(art. 52)występuje pojęcie”przedmiotu” np. wyjasnienia lub zeznania, rozpoznania sprawy(66§1). W kodeksie nie używa się wprost pojęcia „przedmiot postępowania”. Jest o nim mowa a contrario w art. 105§1, w którym stanowi się o umorzeniu potępowania. Przedmiot postępowania rozumiany jest jako obiekt regulacji prawnej . Jest to zbiór reguł, które powinny odnosić si.ę wyłącznie do samego podejmowania decyzji stosowania prawa.

Tok postępowania przed I instancją,Tok postępowania przed I instancją - rozróżniamy 3 stadia postępowania:wszczęcie postępowania - albo na wniosek uprawnionego podmiotu (przez złożenie podania) albo z urzędu (sam organ z własnej inicjatywy wszczyna postępowanie).

stadium rozpoznawcze zwanym wyjaśniającym - w którym organ zbiera wszystkie materiały dowodowe.

podjęcie orzeczenia - czyli najczęściej będzie to wydanie decyzji przyznającej uprawnienie albo nakładające obowiązek, czasami może się postanowieniem zatwierdzającym ugodą (sytuacja nietypowa). Celem postępowania administracyjnego jest właśnie przyznanie uprawnienia, a także nałożenie obowiązku. Decyzja może dotyczyć również cofnięcia uprawnienia (np.: cofnięcie pozwolenia na budowę), ograniczenia uprawnienia (np.: ograniczenie godzin sprzedaży alkoholu), zwolnienia z obowiązku (np.: zwolnienie z podatku).

Instytucja wszczęcia postępowania administracyjnego (sposób, skutki, data).

Sposoby wszczęcia postępowania administracyjnego.Postępowanie może być wszczęte:na żądanie strony-sprawy dotyczą uprawnień,z urzędu-sprawy dotyczą nałożenia obowiązków,na wniosek prokuratora, RPO, organizacji społecznej.Decydują przepisy prawa materialnego. Organ może wszcząć postępowanie w przypadku ważnego interesu strony /wymagana jest jej zgoda/, nawet gdy przepisy wymagają jej wniosku.

Data wszczęcia postępowania administracyjnego.Przy żądaniu strony datą wszczęcia postępowania jest dzień doręczenia wniosku do organu administracji publicznej. Kpa nie precyzuje daty przy wszczęciu z urzędu, uznaje się, że liczy się to od podjęcia pierwszej czynności procesowej np. zawiadomienia stron.

Podania - k.p.a. nie zawiera definicji, art.63§1 zawiera quasi definicję podania, wskazuje przykładowe czynności będące podaniem: żądanie, wyjaśnienie, odwołanie, zażalenie. Podaniem jest wszelkie oświadczenie stron i innych uczestników kierowane do o.a.p. Z wnoszeniem podań wiąże się zasada odformalizowania p.a.( Ograniczonego formalizmu). Jest to zasada nieskodyfikowana, można ją wyprowadzić z innych przepisów, k.p.a. Oznacza ona, że czynności stron i innych uczestników postępowania powinny być jak najmniej sformalizowane, dotyczy to także podań.(Minimalne elementy podania; różne sposoby wnoszenia podań; to, iż decydujące znaczenie ma treść a nie nagłówek; oraz jeżeli treść wniesionego podania budzi wątpliwości to organ z urzędu nie może ich rozstrzygnąć, musi wezwać strony, aby złożyły stosowne wyjaśnienia).Podania mogą być wnoszone: pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu.

Skutki prawne wniesienia podania do organu niewłaściwego w sprawie.Organ niewłaściwy powinien przekazać podanie organowi właściwemu, zawiadamiając wnoszącego podanie-nie ma to ujemnych konsekwencji. Gdy podanie dotyczy kilku spraw właściwych różnym organom, organ w którym wniesiono podanie rozpatruje właściwą sobie sprawę i informuje stronę o potrzebie wniesienia odrębnych podań do innych organów. Gdy po wniesieniu podania do niewłaściwego organu nie da się ustalić właściwego to podlega ono zwróceniu.

Usuwanie braków formalnych podania.

Podanie jest badane pod względem wymagań formalnych, aby mogło wywołać skutki w postaci wszczęcia postępowania administracyjnego. Braki formalne podania można podzielić na:Nieusuwalne, -jeżeli w podaniu nie podano adresu wnoszącego i nie można go ustalić na podstawie posiadanych danych wówczas podanie pozostawia się bez rozpoznania.Usuwalne - są to pozostałe braki (np. brak podpisu), które nie pociągają za sobą takich skutków, gdyż należy wezwać wnoszącego do ich usunięcia w terminie 7 dni z pouczeniem, że nieusunięcie ich spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia. Termin ten jest instrukcyjny, tak, więc organ może ustalić inny termin, jeśli jest to konieczne.

Pojęcie, rodzaje i sposób obliczania terminów.

Termin to określona data bądź pewien okres. Można je podzielić na:ustawowe-wynikają z kpa; ustaw, przewidziane są dla czynności dokonywanych przez organy administracji lub strony , nie mogą być skracane ani przedłużane, warunkowo mogą być przywracane, czynności po terminie są nieskuteczne,urzędowe-wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie, mogą być skracane lub przedłużane z ważnych przyczyn, czynności po terminie są ważne-wyjątkowo.Art. 57 kpa dotyczy obliczania terminów, może to być w dniach, tygodniach, miesiącach:termin w dniach-jego koniec upływa z ostatnim dniem wyznaczonej liczby, nie uwzględnia się dnia zdarzenia początkującego termin, termin w tygodniach-kończy się z dniem ostatniego tygodnia, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu, termin w miesiącach-kończy się z upływem dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu /gdy go nie ma, to jest ostatni dzień miesiąca/. We wszystkich przypadkach, gdy koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny, za ostatni dzień terminu uważa się kolejny dzień powszedni. Zachowania terminu dotyczy data stempla pocztowego, złożenie pisma w ambasadzie; dyrekcji zakładu karnego; dowództwie jednostki wojskowej, itp.

Przywrócenie terminu.Czynność po terminie jest nieskuteczna. Wyjątkowo można przywrócić termin /art. 58-60 kpa/, gdy jego niezachowanie nastąpiło bez winy zainteresowanego-w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchylenia terminu należy wnieść prośbę. Do przywrócenia terminu wymaga się:1/ braku winy zainteresowanego,2/ uprawdopodobnienia, że uchybienie nastąpiło bez winy zainteresowanego,3/ wniesienia podania,4/ dopełnienia czynności, dla której termin był określony.Właściwy organ wydaje decyzję o przywróceniu lub odmowie /możliwe jest zażalenie na nią/, gdy chodzi o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania to postanowienie wydaje organ właściwy do rozpatrzenia odwołania, nie ma możliwości zażalenia, lecz istnieje możliwość skargi do NSA /wykonanie decyzji; postanowienia może być wstrzymane/. Skutkiem prawnym przywrócenia terminu jest traktowanie czynności jako dokonanej w terminie.

Terminy załatwiania spraw.Według kpa organy powinny załatwiać sprawy niezwłocznie-gdy fakty są znane i dowody na to pozwalają. W kpa funkcjonuje instytucja tzw. „sygnalizacji” stosowana, gdy sprawa nie może być załatwiona w terminie. Organ informuje o tym strony i wyznacza inny termin /winny może być organ lub strona/, gdyby mu się nie udało rozwiązać sprawy stronom przysługuje zażalenie. Organ wyższego stopnia wyznacza kolejny termin i ustala przyczyny wcześniejszego niepowodzenia np. wszczyna postępowanie dyscyplinarne przeciwko pracownikom. Istnieje również możliwość skargi do NSA. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno trwać miesiąc, w skomplikowanych sytuacjach dwa, a przy odwołaniu także miesiąc, ale od otrzymania odwołania i akt sprawy. Brak jest sposobu oceny stopnia zawiłości sprawy, określa to organ I instancji. W/w terminy mogą być zmieniane /skracane, wydłużane/ przez organ wyższego stopnia. Do terminu nie wlicza się czasu na czynności procesowe np. niedostarczenie dokumentu, niedopełnienie obowiązku przez stronę.

Skutki nie załatwienia sprawy w terminie.Skutki nie zachowania terminu kształtują się nie jednolicie, w zależności od rodzaju terminu. Niedopełnienie czynności przez stronę w terminie ustawowym powoduje, że taka czynność jest nieskuteczna. W przypadku nie dokonania czynności w terminie wyznaczonym przez organ administracyjny, o tym czy czynność jest skuteczna decyduje sam organ, który wyznaczył termin. Z ważnego powodu, np. dla rozpoznania prawdy obiektywnej, często taką czynność uznaje się za skuteczną.

Zakres obowiązku osobistego stawiennictwa według kpa.Kpa przewiduje możliwość wzywania stron, świadków, pełnomocników w toku postępowania jak i w celu jego wszczęcia. Wezwanie do osobistego stawiennictwa powinno być stosowane wyjątkowo, gdy osoba np. chora, niepełnosprawna nie może się stawić, to organ musi jej przedstawić inną możliwością złożenia wyjaśnień. Do osobistego stawiennictwa zobowiązane są osoby tylko w obrębie gminy, miasta pobytu; zamieszkania lub sąsiedniej gminy, miasta /są wyjątki/. W innych sytuacjach należy zwrócić się o pomoc prawną do właściwego terenowo organu administracji, aby zgromadził i przekazał materiały, wyjaśnienia od osób, które zamieszkują zbyt daleko od organu prowadzącego postępowanie.

Forma i treść wezwania według kpa.Wezwanie powinno zawierać:nazwę i adres organu wzywającego,Imię i nazwisko wzywanego,jakiej sprawy dotyczy, w jakim charakterze i celu zostaje wezwany,czy konieczne są pisemne wyjaśnienia, osobiste stawiennictwo,termin stawienia się /dzień, godzina, miejsce/,skutki prawne niezastosowania się do wezwania,podpis pracownika organu wzywającego.Wezwanie ma najczęściej formę pisemną, aczkolwiek zdarzają się inne formy np. teleks.

Zwrot kosztów podróży i innych należności osobom stawiającym się na wezwanie. Uregulowane jest to dekretem z 26.10.1950 r. i rozporządzeniem z 04.07.1990 r. Osobie, która stawiła się na wezwanie przysługuje zwrot kosztów podróży i innych należności. Strona uzyskuje koszty, gdy postępowanie zostało wszczęte z urzędu lub gdy została błędnie, bez swojej winy wezwana do stawienia się. O zwrot kosztów należy ubiegać się przed wydaniem decyzji. Osoba, która nie stawiła się na wezwanie może zostać ukarana grzywną /są wyjątki/.

Skutki prawne wniesienia podania do organu niewłaściwego w sprawie.Organ niewłaściwy powinien przekazać podanie organowi właściwemu, zawiadamiając wnoszącego podanie-nie ma to ujemnych konsekwencji. Gdy podanie dotyczy kilku spraw właściwych różnym organom, organ w którym wniesiono podanie rozpatruje właściwą sobie sprawę i informuje stronę o potrzebie wniesienia odrębnych podań do innych organów. Gdy po wniesieniu podania do niewłaściwego organu nie da się ustalić właściwego to podlega ono zwróceniu.

Udostępnianie akt.Umożliwia realizację zasady udziału strony w postępowaniu administracyjnym. Art. 73 kpa stanowi, że strona w każdej fazie sprawy ma prawo do wglądu do akt; do sporządzenia odpisów; notatek-strona może żądać uwierzytelnienia tych dokumentów. Są dwa wyjątki:niemożliwe jest udostępnienie akt objętych tajemnicą państwową,nie udostępniane są akta wyłączone przez organ administracyjny ze względu na ważny interes państwowy.Na postanowienie o odmowie udostępnienia akt możliwe jest zażalenie.

Zawieszenie postępowania administracyjnego.Dwa rodzaje zawieszenia:

przyczyny obligatoryjne /art.97/: śmierć strony Lub jej przedstawiciela ustawowego,utrata zdolności do czynności prawnych przez w/w podmioty,gdy rozpatrzenie sprawy; wydanie decyzji zależy od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez sąd; organ (organ prowadzący wnioskuje sam lub poprzez stronę o rozstrzygnięcie kwestii wstępnych, lecz wyjątkowo może np. przy zagrożeniu życia, zdrowia, mienia wydać decyzję wcześniej, gdyby rozstrzygnięcie zagadnień wstępnych było inne niż ustalenia wstępne w toku postępowania-dochodzi do jego wznowienia).Gdy 1-3 zachodzi to organ administracji powinien starać się usunąć przyczyny zawieszenia.Przyczyny fakultatywne: gdy zwróci się o to strona wnioskująca wszczęcie, przy braku sprzeciwu innych stron i pouczeniu, że zawieszenie może trwać do 3 lat, potem uznaje się je za wycofane.Zawieszenie lub jego odmowa w postępowaniu wymaga postanowienia z możliwością zażalenia /po jego wykorzystaniu możliwa jest skarga do NSA/. Zawieszenie wstrzymuje bieg terminów, trwa do podjęcia postępowania.

Kwestia wstępna (prejudycjalna).Kwestia wstępna (prejudycjalna, wpadkowa) - jest to:Zagadnienie materialno-prawne,b) Dla rozstrzygnięcia, którego właściwy jest inny organ lub sąd c) Od którego rozstrzygnięcia zależy wynik sprawy głównej.Przesłanki te muszą wystąpić kumulatywnie; przykładem jest wywłaszczenie nieruchomości.Zasadą jest, że jeżeli wystąpi zagadnienie wstępne organ musi zawiesić postępowanie, gdyż nie jest on kompetentny. Istnieją jednak sytuacje wyjątkowe, kiedy organ może sam rozstrzygnąć kwestię wstępną, jeżeli: Zawieszenie postępowania z powodu konieczności rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego mogło spowodować: niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważna szkodę dla interesu społecznego,Gdy strona mimo wezwania nie wystąpiła o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego,Gdy zawieszenie postępowania mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony.Nienależyte rozwiązanie kwestii wstępnej może być podstawą wznowienia postępowania.

Umorzenie postępowania administracyjnego.Następuje poprzez decyzję administracyjną, kończy sprawę w danej instancji. Możliwe jest w dwóch przypadkach:gdy z jakiejkolwiek przyczyny postępowanie było bezprzedmiotowe, przyczyny mogą być:-natury faktycznej np. śmierć strony,-natury prawnej np. zmiana przepisów prawa,gdy zwróciła się o to strona, na której żądanie wszczęto postępowanie, przy braku innych przeciwnych okoliczności, organ prowadzący postępowanie nie jest związany wystąpieniem, gdy odmówi to wnioskująca strona może się odwołać poprzez zażalenie.Brak jest przepisu w kpa o ponownym wszczęciu postępowania raz umorzonego. Możliwe jest umorzenie postępowania odwoławczego, następuje to gdy strona cofa odwołanie, decyzja organu pierwszej instancji staje się ostateczną.

Zasady postępowania dowodowego.Celem postępowania dowodowego jest ustalenie stanu faktycznego zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej /art.. 77 kpa/ -chodzi o ujawnienie wszystkich okoliczności, organ nie jest w tym związany swoimi postanowieniami dotyczącymi przeprowadzenia dowodów. W postępowaniu administracyjnym funkcjonuje zasada udziału strony, wedle której strona powinna być powiadomiona na 7 dni przed przeprowadzeniem dowodu i mieć możliwość zadawania pytań. Kpa przyjął zasadę swobodnej oceny dowodów-brak reguł oceniania dowodów. Przestrzeganie w/w zasad pozwala uznać okoliczność faktyczną za uzasadnioną.

Pojęcie dowodu, środka i źródła dowodowego oraz rodzaje środków dowodowych.Dowód to środek, za pomocą którego dokonuje się dowodzenia w postępowaniu, a więc stwierdza się prawdziwość twierdzeń. Jako dowód uznajemy wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Mogą nim być: dokument, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Dowody dzielimy na:osobowe-zeznania świadków, opinie biegłych, składane przez nich oświadczenia,rzeczowe-zaliczamy tu dowody z oględzin i dokumentów.

Dowód z dokumentów.Stanowi najważniejszy i powszechnie stosowany środek. Kpa mówi o dokumentach i dokumentach urzędowych, należy jednak przyjąć ze względu na moc dowodową dokumentu podział na dokumenty:urzędowe-sporządzane w przypisanej formie przez organ państwowy, stanowią dowód tego, co jest w nich urzędowo stwierdzone, korzystają z większej mocy dowodowej i domniemania prawdziwości,prywatne-wszystkie inne, stanowią dowód tego, że osoba, która podpisała je, złożyła oświadczenie zawarte w nich.

Dowód ze świadków.Jest dosyć częsty, polega na zeznawaniu przez świadka prawdy obiektywnej. Kpa wprowadza ograniczenia dowodu ze świadków, ze względu na osobę, które polegają na:wyłączeniu z mocą ustawy,prawie odmowy zeznań-posiada np. małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo,prawie odmowy na poszczególne pytania-świadek może odmówić, gdyby narażało to jego samego lub kogoś bliskiego na hańbę, szkodę, odpowiedzialność karną.

Według kpa świadkami nie mogą być osoby:niezdolne do rozumienia swoich spostrzeżeń,obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej; służbowej np. notariusz, lekarz,duchowni, gdy chodzi o tajemnicę spowiedzi.Przed przyjęciem zeznań świadek nie składa przyrzeczenia, ale powinien zdawać sobie sprawę z możliwości odmowy zeznań; odpowiedzi na pytania oraz odpowiedzialności grożącej za składanie fałszywych zeznań.

Dowód z oględzin i opinii biegłego.Dowód z opinii biegłego-przeprowadzany, gdy potrzebne są wiadomości specjalne do ustalenia okoliczności sprawy, dokonywane przez osobę nie zainteresowaną postępowaniem na podstawie fachowej wiedzy; doświadczenia zawodowego, wiadomości te dotyczyć mogą: nauki, sztuki, techniki, itp., biegły powinien być bezstronny.Oględziny-bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ w celu stwierdzenia jego stanu; właściwości, przedmiotem tym mogą być ruchomości i nieruchomości, oględziny mogą być łączone z opinią biegłego, sporządza się z nich protokół, gdy dotyczą rzeczy będącej u osoby trzeciej trzeba ją powiadomić co najmniej na 7 dni wcześniej, podobnie jak przy dowodzie ze świadków i opinii biegłych.

Dowód z przesłuchania stron.Stosowane po wyczerpaniu środków dowodowych, gdy pozostały niewyjaśnione fakty /stosuje się przepisy dotyczące świadków/. Istnieje środek przymusu w przypadku, kiedy wezwany np. strona, świadek, biegły nie chcą stawić się osobiście-jest to grzywna zasądzana w formie postanowienia. Ukarany w ciągu 7 dni od uzyskania informacji o grzywnej może wnioskować do organu o jej uchylenie /zażalenie/. Wobec opornego świadka można także stosować środki przymusu bezpośredniego, ale nie wobec strony.

Rozprawa administracyjna.Dotyczy tego art. 89 kpa stwierdzający, że rozprawa powinna zaistnieć w celu: przyspieszenia; uproszczenia postępowania, ustalenia interesów stron, gdy konieczne są oględziny, przesłuchania świadków, osiągnięcie celów wychowawczych. Zarządzana z urzędu lub wniosek strony, koncentruje postępowanie w określonym czasie i miejscu, a ustalenia dokonywane są pod kierunkiem organu. Rozprawa powinna być starannie przygotowana: wyznaczony termin i miejsce, złożone wyjaśnienia, wezwani świadkowie, strony, biegli. Rozprawa może być odroczona np. gdy zaistnieją nieprawidłowości, nie stawią się strony bez ich winy. Rozprawę może prowadzi pracownik organu, gdzie prowadzone jest postępowanie. Ma ona charakter ustny, podczas niej przedstawiany jest zgromadzony materiał, ustala się stan faktyczny, może dojść do zawarcia ugody. Prowadzący powinien być obiektywny, aby rozważyć sprzeczne interesy stron, sprawuje on też tzw. policję sesyjną /utrzymuje porządek, gdy ktoś go nie przestrzega może zostać ukarany grzywną/.

Współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innym organem.Wprowadzono w 1980 roku. Art. 106: „gdy przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ”. Organ ten posiada na to maksymalnie 14 dni od doręczenia mu żądania, gdy tego nie uczyni musi wyjaśnić dlaczego nie podjął działań-zostanie mu wyznaczony nowy termin- jeżeli nie to poniesie odpowiedzialność np. dyscyplinarną. Na zajęte stanowisko przysługuje zażalenie, organ może przed wyrażeniem opinii przeprowadzać dowody; postępowanie wyjaśniające.

Postępowanie gabinetowe - jest zasadą. Jeżeli bowiem nie występują przesłanki wymienione w art.89 ani też przepisy odrębne, do których odsyła k.p.a., nie stanowią obowiązku przeprowadzenia rozprawy, to czynności postępowania wyjaśniającego mogą odbywać się właśnie w takiej formie. Postępowanie gabinetowe nie przebiega w jednym czasie tylko w jednym miejscu. Jest ono często prowadzone wtedy, gdy do udowodnienia stanu faktycznego wystarczające są dokumenty. Jest to forma postępowania wyjaśniającego zapewniająca dominację zasady pisemności nad zasadą ustności.