1. Przedmiot i podmiot pedagogiki wczesnoszkolnej.

Przedmiotem pedagogiki wczesnoszkolnej jest proces wychowania i nauczania w wieku szkolnym młodszym.

Podmiotem badań jest uczeń w wieku wczesnoszkolnym młodszym (6 - 9 lat)

2. Cele i zadania pedagogiki wczesnoszkolnej.

Celem pedagogiki wczesnoszkolnej jest wszechstronny rozwój dziecka.

Zadania:

Główne zadania to:

- diagnoza

- prognozowanie

- gromadzenie wiedzy

- uogólnianie faktów, znajdowanie powiązań

- określanie cech osobowych nauczyciela

Zadania szczegółowe: (wypływają z metodyk)

- przygotowanie ucznia do życia z samym sobą

- kształtowanie dojrzałości emocjonalnej, która pozwoli na kierowanie swoim postępowaniem

- wyrobienie wrażliwości w kontaktach

- rozwijanie i przekształcanie spontanicznej motywacji poznawczej w motywację wewnętrzną

- kształtowanie umiejętności wyrażania myśli

- rozwijanie i stymulowanie umiejętności i zdolności

- tworzenie sytuacji sprzyjających poznaniu siebie, swoich potrzeb, możliwości

- tworzenie sytuacji do samokontroli i samooceny

- kształtowanie potrzeby dbania o swoje zdrowie i sprawność fizyczną

- Przygotowanie dziecka do życia przyjaznego w zgodzie z innymi

- stwarzanie przyjaznego klimatu w szkole

-Tworzenie sytuacji i warunków do kształtowania poprawnych relacji

- kształtowanie uczucia współodpowiedzialności

-Przygotowanie do życia z przyrodą

-Przygotowanie do korzystania z zasobów informacyjnych cywilizacji

3. Funkcje pedagogiki wczesnoszkolnej.

- opiekuńcza (dbałość o zdrowie, rozwój fizyczny i bezpieczeństwo)
- pedagogiczna (kształcąca - rozwój ogólnych operacji myślowych uczniów, sposobów racjonalnego uczenia się, pamięci, uwagi; wychowawcza - realizacja wszystkich funkcji zadań edukacji w klasach 1-3, wspomaganie wszechstronnego rozwoju dziecka i kształtowane postaw społeczno-moralnych)
- diagnostyczno - prognostyczna (wszechstronne poznanie dzieci umożliwiające projektowanie odpowiednich dróg ich rozwoju)
- kompensacyjno - usprawniająca (eliminowanie, łagodzenie lub rekompensowanie odchyleń: wad wzroku, słuchu, wymowy)
- profilaktyczna (zapobieganie niepożądanym zmianom w rozwoju, nauczaniu i wychowaniu dzieci)
- poznawcza (wyposażenie ucznia w odpowiedni zasób wiadomości poprzez właściwe realizowanie wszystkich kierunków kształcenia)

4. Metody badań w pedagogice wczesnoszkolnej.

• Eksperyment pedagogiczny (w warunkach szkolnych)

• Monografia pedagogiczna (osobowości pedagogiczne lub placówki)

• Metoda indywidualnych przypadków

• Sondaż diagnostyczny

• ankieta

• wywiad

• Analiza dokumentów

• Test osiągnięć

• Obserwacja

• Techniki socjometryczne ( jaka jest pozycja dziecka w klasie)

• Techniki statystyczne( średnie , odchylenia)

5. Związek nauk biomedycznych, psychologicznych, socjologicznych oraz filozoficznych z
problematyką pedagogiki wczesnoszkolnej.

• Nauki filozoficzne (etyka, filozofia, estetyka itp.) - filozofia nadaje pedagogice światopoglądowy i ideowy sens, pedagogika nawiązuje bezpośrednio do filozofii, znajdując w niej ogólną orientację w całościowym ujmowaniu człowieka i podstawowe wskaźniki dla wzorca kształtowanej w nim osobowości.

• Nauki społeczne (psychologia, socjologia itp.) - oddziaływanie pedagogiczne musi liczyć się z prawidłowościami, które rządzą procesami przyswajania wiedzy i formułowania osobowości, dlatego znajomość psychologii jest ważna dla pedagoga. Socjologii przypisuje się przedmiot badań jakim jest proces uspołeczniania aktualizujący się w uczestnictwie wychowanka w życiu społecznym.

• Nauki przyrodnicze (biologia, biomedyka, higiena, dietetyka, fizjologia itp.) - wyniki nauczania i wychowania dziecka uzależnione są od jego stanu zdrowia. Na możliwości w zakresie dydaktyczno-wychowawczym ma wpływ na poziom rozwoju oraz odchylenia od stanu prawidłowego. Także wychowanie ma wpływ na stan zdrowia dziecka. Każdy pedagog powinien znać wrodzone właściwości dziecka i uwzględniać biologiczne właściwości przedmiotu swojego działania.

6. Cele kształcenia w edukacji wczesnoszkolnej. Taksonomie celów nauczania.

Cele kształcenia - punkt edukacji, do którego się zmierza; który chce się osiągnąć

- od celów kształcenia zależą wszystkie elementy procesu kształcenia
- cele nadają sens działaniom nauczyciela i stanowią płaszczyznę odniesienia dla kontroli i oceny wyników działalności nauczyciela
- cele kształcenia odnoszą się do uczniów i opisują zmianę jaką chcemy w nich uzyskać
- cel kształcenia powinien być określany jako zamierzony wynik uczenia się
- metody i organizacja pracy powinny być podporządkowane sprecyzowanym celom
- obecnie występuje reorientacja w ujmowaniu celów - akcent został przeniesiony z przedmiotowej na podmiotową stronę osobowości

TAKSONOMIE CELÓW KSZTAŁCENIA

Wg Niemierki :
Sfera poznawcza:
1) wiadomości: a) zapamiętanie b) zrozumienie
2) umiejętności: a) zast. w syt. typowych b) zast. w syt. problemowych
Sfera emocjonalno-społeczna:
1) działania: a) uczestnictwo w działaniu b) podejmowanie działania
2) postawy: a) nastawienie na działanie b) system działań

Zastosowanie taksonomicznej analizy treści kształcenia:
1. Konstrukcja programu kształcenia:
- planowanie celów - dobór wzorca programowego, proporcja planowanych osiągnięć na poszczególnych poziomach
- analiza materiału - dobór tematów i układ zagadnień merytorycznych
- planowanie kontroli osiągnięć - analiza taksonomiczna treści zadań testowych pod kątem ich zgodności z celami
2. Realizacja zajęć - formułowanie pytań, poleceń, zadań i innych elementów organizujących sytuację dydaktyczną
3. Ocena jakości pracy szkoły - ewaluacja systemu kształcenia - ocena osiągnięć uczniów, badania naukowe nad jakością pracy szkoły, ocena pracy nauczyciela, monitorowanie zmian
4. Samokontrola i samoocena ucznia - poprawa świadomości, poprawa komunikacji ucznia z nauczycielem i rodzicami oraz nauczyciela z rodzicami, monitorowanie decyzji edukacyjnych i planów życiowych

Wg Blooma - Bloom dzieli cele na sześć kategorii:
1) wiedza - wiadomości, znajomość faktów, klasyfikacja, kryteria sprawdzania i oceny, metody badań, teoria, zasady i prawa
2) rozumienie: a) transfer treści na inny układ, język b) interpretacja i ekstrapolacja (->przeniesienie)
3) zastosowanie - metod, reguł, pojęć ogólnych
4) analiza - dokonywanie podziału całości na elementy, ustalenie hierarchii i stosunków między elementami: a) a.elementów b) a.stosunków między elementami c) a.zasad organizacji całości
5) synteza - tworzenie całości z danych elementów w celu uzyskania nowej struktury
6) ewaluacja (materiału i metody ze względu na założone cele): a) ocena na podstawie kryteriów zewnętrznych b) ocena na podstawie kryteriów wewnętrznych

7. Operacjonalizacja celów kształcenia.

Operacjonalizacja - uszczegółowienie, konkretne rezultaty nauczania i uczenia się
Cel operacyjny - określa jakie zachowanie ma PWST apić u osoby uczącej się w wyniku nauczania oraz warunki, w których będzie ona to zachowanie przejawiała.
3 warunki powstania celu operacyjnego: 1) opis zachowania 2) opis warunków 3) standard realizacji

Przykład budowania celu operacyjnego:
opis warunków : podczas lekcji….
opis zachowania : ….napisze dyktando…., …uzupełni luki w tekście…, … poda wyrazy…, …napisze wypracowanie…
standard realizacji : ….maksymalnie 3 błędy.

Procedura wprowadzania celów operacyjnych :
1. Sformułowanie celów ogólnych
2. Ustalenie sytuacji odniesienia
3. Sporządzenie testu sytuacji odniesienia
4. Sformułowanie operacyjnych celów kształcenia
5. Wyznaczenie dolnej granicy stałości i realizacji

Plusy i minusy operacjonalizacji
+: pomaga w doborze treści lub metod; podnosi poziom motywacji uczniów; ułatwia nauczycielowi kontrolę rezultatów kształcenia; sprzyja integracji międzyprzedmiotowej, porządkowaniu treści, unikaniu powtórzeń
-: ogranicza swobodę w nauczaniu i uczeniu się; jest mechanistycznym podejściem do określonego poziomu rozwoju uczniów; prowadzi do preferowania niższych kategorii efektów edukacji (wyższe trudniej zoperacjonalizować); nadaje się bardziej do przedmiotów ścisłych; nadaje się głównie do sfery poznawczej ( emocjonalną trudniej zoperacjonalizować)

8. Dobór i układ treści kształcenia w edukacji wczesnoszkolnej

Wiedza:
1. Reproduktywna (odtwarzana na żądanie)
2. Produktywna ( wynika z logicznego myślenia

Wiedza nieustannie przekształca się przetwarzając zdobyta już informację i zdobywając nową

Treści kształcenia (wg Kruszewskiego) - łączą w sobie treści celów kształcenia, ale też wyrażają pomiar dydaktyczny, procesy psychiczne, wyznaczają metody oraz zasady organizowania sytuacji dydaktycznej, w której znajduje się i działa uczeń. Z treści kształcenia wynika wszystko.

Treści kształcenia w edukacji wczesnoszkolnej pełnią podwójną rolę:
- występowanie w trakcie lekcji
- występowanie w trakcie całego etapu kształcenia

Treści kształcenia (wg Kupisiewicza) - zbiór planowanych czynności ucznia, wyznaczanych przez materiał nauczania, i planowanych zmian. Składają się z:
- wiedzy - materiał nauczania
- zmiany - jak ma zajść w psychice, umiejętnościach, wiedzy ucznia
- czynności - które warunkują zajście zmian

Treść - główny czynnik oddziaływań dydaktycznych wychowawców, która powinna odzwierciedlać zarówno aktualne jak i przyszłe przewidywane potrzeby społeczne, zawodowe i kulturalne życia kraju, a także potrzeby poszczególnych osób.

Układ treści kształcenia:
- liniowy (cos musi być po czymś)
- koncentryczny (skupiony wokół konkretnych tematów)
- spiralny (poszerzamy stare już poznane wiadomości o nowe - treści zataczają koła)

W nauczaniu początkowym głównie występuje układ spiralny.

Treść nauczania (wg Brunera) - zasób wiedzy ustrukturyzowanej tak, aby wiedza charakteryzowała się właściwością upraszczania informacji i tworzenia nowych twierdzeń oraz rozszerzania operatywności danego zasobu wiedzy w określonych zdolnościach i określonej sytuacji.

Treści programowe - zawarte w podstawie pogazowej, planach nauczania, przewodnikach, programach nauczania

9. Podstawa programowa a program nauczania w edukacji wczesnoszkolnej.

Podstawa programowa:

• Dla I Etapu edukacyjnego: klas I-III Edukacji wczesnoszkolnej, określa m.in. zakres wiadomości i umiejętności, jakimi ma dysponować uczeń kończący I etap kształcenia.

• W polskim prawie oświatowym podstawa programowa, to obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności, które muszą być uwzględnione w programie nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych. Podstawę programową dla wszystkich rodzajów szkół ogłasza minister odpowiedzialny za oświatę i wychowanie.

MAC, DIDASCO, WSiP, Nowa Era, Juka

Program nauczania:

Określa cele kształcenia poszczególnych edukacji, materiał nauczania zw. ze szczegółowymi celami edukacyjnymi, uwzględniający treści nauczania określone w podstawie, spodziewane osiągnięcia uczniów i procedury ich sprawdzania i oceniania z uwzględnieniem standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów. Autorem progr.naucz. edukacji wczesnoszkolnej dla określonej klasy jest jej nauczyciel.

10. Kryteria oceny jakości programu nauczania.

-możliwość osiągnięcia wymaganych standardów edukacyjnych;

-możliwość realizacji zadań szkoły; -dostosowanie programu do predyspozycji i możliwości dzieci i młodzieży;

-możliwość dostosowania programu do wyposażenia szkolnego;

-wyposażenie w podręczniki uczniów i nauczycieli;

-zawartość treści ścieżek edukacyjnych;

-zawartość narzędzi pomiaru założonych osiągnięć uczniów;

-elastyczność programu, możliwość realizacji indywidualnych zainteresowań ucznia;

-zawartość nowatorskich koncepcji metodycznych.

11. Podręcznik szkolny - jego znaczenie i i funkcje w edukacji zintegrowanej. Kryteria oceny jakości podręcznika.

Podręcznik to książka przeznaczona dla ucznia, w której zawarty jest systematycznie i w określonej kolejności plan oraz materiał nauczania, przedstawiony za pomocą tekstów, ilustracji, schematów. Autorami podręczników powinni być specjaliści z danej dziedziny wiedzy naukowej.

Funkcje podręcznika:

• Uzupełniająca w stosunku do żywego nauczania

• Badawcza

• Informacyjna- polega na udostępnieniu uczniowi wiadomości w zakresie przewidzianym przez program i stymulowaniu procesu uczenia się oraz umożliwieniu uzupełnienia wiadomości zdobytych na drodze obserwacji i doświadczeń

• Motywacyjna - polega na problemowym ujęciu treści ,co z kolei winno zachęcać uczniów do zdobywania wiedzy przez odkrywanie zjawisk i procesów występujących w przyrodzie oraz dostrzeganie współzależności i prawidłowości jakie nią rządzą

• Transformacyjna - polega na mobilizacji ucznia za pośrednictwem podręcznika do wykorzystania zdobytej wiedzy w codziennym działaniu i praktyce życiowej

• Samokształceniowa - związana jest z treściami uzupełniającymi i rozszerzającymi zachęcając uczniów do zapoznania się z ciekawostkami lub literaturą popularno - naukową.

• Ćwiczeniowa - celem jej jest ułatwienie poprzez pytania i polecenia powtórzenia i utrwalenia materiału

Wybór podręcznika

Do tak pojętych funkcji podręcznika można postawić wiele szczegółowych pytań, na które powinien odpowiedzieć nauczyciel, wybierając podręcznik. Są to pytania natury merytorycznej i edytorskiej

• Czy zakres treści podręcznika jest rzeczywiście zbieżny z programem nauczania?

• Czy nadrzędny w pracy z podręcznikiem jest (może być) uczeń, jego rozwój i potrzeby? Czy w podręczniku zastosowano stopniowanie trudności, uwzględniające wiedzę o uczniu w odpowiednim wieku, uczniu, dla którego książka ma być przeznaczona? Czy język podręcznika jest komunikatywny?

• Czy styl i forma książki nacechowane są życzliwością, przyjaznym klimatem, pogodną atmosferą?

• Czy obok podawania wiadomości podręcznik zwraca uwagę na kształtowanie umiejętności? Czy zachowane są właściwe proporcje między funkcją informacyjną a ćwiczeniową? Czy oprócz poleceń i pytań proponuje zadania i sytuacje dydaktyczne pobudzające wielokierunkową aktywność ucznia (np.: tworzenie, proponowanie, poszukiwanie, przeprowadzanie badań, doświadczeń, stawianie pytań, ocenianie, dokonywanie wyboru)? Czy obejmuje rozwój wszystkich sfer osobowości ucznia (nie tylko intelektualnej), m.in. wyobraźni?

• Czy rzetelnie przedstawia fakty? Czy daje szansę na zapoznanie się ucznia z wielością i różnorodnością punktów widzenia oraz sposobów wyrażania doświadczeń?

• Czy zakres wiadomości szczegółowych nie wpływa ujemnie na rozwój funkcji motywacyjnej? Czy wzbudza motywację do samokształcenia?

• Czy podręcznik zawiera zróżnicowane źródła informacji: wykresy, diagramy, schematy, mapy, teksty źródłowe itp.?

• Czy zawarte w książce ilustracje uatrakcyjniają jej czytanie i stanowią źródło informacji uzupełniającej tekst, a nie pełnią tylko funkcji "dekoracyjnej"?

• Czy opracowanie graficzno-ilustracyjne koresponduje z uczniowskimi potrzebami stymulacji zmysłowej (potrzeba piękna, koloru, struktury)?

• Czy dodatkowa symbolika, wprowadzona np. przy poleceniach, nie zaciemnia przejrzystości podręcznika?

• Czy nowe pojęcia wyróżnione są tłustym drukiem? Czy czcionka jest odpowiedniej wielkości? Czy jest czytelna?

• Czy książkę cechuje staranność edytorska (np. czy kartki są szyte)? Czy podręcznik jest poręczny w użytkowaniu?

• Czy podręcznik jest na tyle nowoczesny i atrakcyjny, by mógł stanowić konkurencję dla innych książek, w tym nie będących podręcznikami?

12. GŁOWNE ZASADY KSZTAŁCENIA DZIECKA W WIEKU WCZESNOSZKOLNYM

Zasady nauczania - najogólniejsze normy postępowania dydaktycznego nauczyciela, określające jak należy realizować ogóle cele kształcenia.

Wychowanie rozumiane jako kształcenie osobowości.

Klasyfikacja zasad wychowania według W. Szewczyka / C. Kupisiewicza:

• Zasada motywacji / świadomego i aktywnego udziału

• Zasada aktywności / świadomego i aktywnego udziału

• Zasada praktyczności / wiązania teorii z praktyką

• Zasada bezpośredniości / poglądowości

• Zasada receptywności / przystępności kształcenia

• Zasada systemowości / systematyczności

• Zasada trwałości / trwałości wiedzy

• Zasada zespołowości / indywidualizacji i uspołecznienia

• Zasada indywidualizacji / indywidualizacji i uspołecznienia

Klasyfikacja zasad nauczania według W. Okonia:

• Zasada systematyczności, czyli uporządkowania wiedzy w umyśle uczniów

• Zasada poglądowości, czyli respektowaniu drogi od konkretu do abstrakcji

• Zasada samodzielności, czyli ograniczonej zależności ucznia od nauczyciela

• Zasada wiązania teorii z praktyką

• Zasada efektywności, czyli związku między celami, a wynikami kształcenia

• Zasada przystępności, czyli o pokonywaniu trudności uczniów w poznawaniu i przekształcaniu rzeczywistości

• Zasada indywidualizacji i uspołecznienia

Klasyfikacja zasad nauczania według C. Kupisiewicza:

1. Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów

Aktywność jest niezbędnym warunkiem do podjęcia działania, a uświadomienie uczniom celu ich działania jest podstawowym warunkiem osiągania pozytywnych wyników nauczania- uczenia się.

Rodzaje aktywności:

• Poznawcza (intelektualna)

• Emocjonalna

• Praktyczna (fizyczna)

Powinny występować wszystkie aktywności - wszechstronna aktywność.

Nieprzestrzeganie tych zasad powoduje bierność, brak samodzielnego działania i myślenia uczniów.

1. Zasada poglądowości

Przyczynia się do usunięcia z procesu nauczania - uczenia się werbalizmu, czyli zastępowanie przedmiotów, zjawisk lub procesów albo przynajmniej ich obrazowych przedstawień - przez określone słowa, których znaczenia uczniowie nie zawsze rozumieją.

Poglądowość może występować w procesie dydaktycznym w 2 postaciach:

• Ilustratywnej - pokazywanie uczniom rzeczy, ich modeli lub rysunków, co wiąże się z mniejszą lub większą biernością uczniów

• Operatywnej - czynny kontakt ucznia z przedmiotem, samodzielne działanie uczniów

Funkcje zasady poglądowości:

• Funkcja reprezentatywna - uzupełnianie znajomości danej rzeczywistości przez środki zastępcze: obrazy, modele, filmy

• Funkcja symboliczna - ułatwienie zrozumienia i zapamiętywania uogólnień, praw itd. poprzez graficzne lub inne symboliczne przedstawienie abstrakcji np. osie, grafy, drzewka

• W miarę rozwoju zmieniają się sposoby realizowania poglądowości. Przechodzi od umożliwiania uczniom wykonywania operacji na konkretnych przedmiotach poprzez operacje zinterioryzowane w umyśle ucznia oparte o posługiwanie się rysunkiem do myślenia hipotyczno-dedukcyjnego.

Stosowanie zasady poglądowości:

• bezpośrednie ( uczeń, o ile to możliwe, nie powinien być ograniczony wyłącznie do spostrzeżeń wzrokowych. Powinien je rozszerzać na wszystkie zmysły, na przykład ruchowo manipulować przedmiotem, wykonywać doświadczenia, wypróbowywać cechy i właściwości spostrzeganych przedmiotów i zjawisk );

• pośrednie ( uczeń nie styka się bezpośrednio z przedmiotem lub zjawiskiem, ale z zastępczymi środkami - pomocami naukowymi ).

1. Zasada przystępności w nauczaniu (inaczej z. stopniowania trudności i z. Indywidualizacji)

Zasada ta odnosi się zarówno do treści, metod, środków dydaktycznych, form kształcenia.

• Polega na doborze treści, metod, środków dydaktycznych ( pod względem zakresu i jakości) do poziomu rozwoju umysłowego uczniów, ich dotychczasowych doświadczeń i możliwości opanowania nowego materiału.

• Wymaga dobrej znajomości uczniów.

• Polega również na przechodzeniu od tego, co łatwe do tego, co trudniejsze, od tego, co proste, do tego złożone, od tego, co znane, do tego, co nieznane

• Wymaga uwzględnienia różnic w tempie i stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów

Wymagania zbyt wysokie lub zbyt niskie wywierają niekorzystny wpływ na postępy w nauce uczniów słabych, jak również zdolnych.

1. Zasada systematyczności (inaczej z. systemowości)

Materiał nauczania należy ujmować w określonej kolejności, zgodnie z logiką samego przedmiotu, podzielić na sensowne fragmenty i dążyć do kolejnego ich oponowania w ciągłym nawiązywaniu do jakiś całości.

Należy dążyć do usystematyzowania materiału nauczania w świadomości uczniów poprzez respektowanie związków rzeczowych i logicznych, odpowiadających ich hierarchii, zarówno w obrębie przedmiotu, jak i między przedmiotami.

Systematyzowanie jest cechą każdego rozsądnego działania.

2. Zasada trwałości wiedzy

Oznacza potrzebę takiego organizowania procesu nauczania - uczenia się, aby uczniowie aktywni przyswajali wiedzę, umieli ją w każdej chwili odtworzyć i posługiwać się nią w praktycznych sytuacjach.

• Postuluje stosowanie takich metod i środków, dzięki którym wiadomości i umiejętności uczniów będą stawać się coraz bardziej trwałe, dokładne, głębokie, usystematyzowane i użyteczne

• Zależy od sposobu realizacji ogniw procesu nauczania - uczenia się, doboru metod nauczania i różnorodnych środków wprowadzających i utrwalenia materiału, stosunku ucznia do materiału nauczania itp.

• Ćwiczenia mające na celu utrwalenie nowego materiału można stosować do sprawdzeniu, czy wszyscy uczniowie zrozumieli ten materiał. Częstotliwości powtórzeń największa powinna być bezpośrednio po zapoznaniu się uczniów z nowym materiałem, powinna stopniowo malec

1. Zasada operatywności wiedzy

Materiał utrwalamy dlatego, że jest on nam potrzebny do wykonywania życiowych czynności dla teraźniejszego i przyszłego działania. Operowanie wiedzą w działaniu praktycznie wpływa na utrwalanie zarówno wiedzy, jak i umiejętności,

• Zapewniają ją specjalne zabiegi polegające na wdrażaniu uczniów do dostrzegania formułowania, samodzielnego rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych

1. Zasada wiązania teorii z praktyką

• To prawo procesu poznawczego; teoria bez praktyki straciłaby swój walor poznawczy i praktyczny, zaś praktyka bez teorii pozostałaby wąskim utylitaryzmem

• Realizacja tej zasady zmierza do tego, by uczniowie potrafili stosować zdobyte wiadomości w praktyce, aby wykonywali czynności praktyczne ze zrozumieniem ich podstaw teoretycznych

• Szczególnie korzystne pod względem poznawczym i kształcącym jest rozwiązywanie problemu typu ”odkryć” na drodze od praktyki do teorii i typu „wynaleźć” na drodze od teorii do praktyki

• Łączenie teorii z praktyką i praktyki z teorią powinno występować we wszystkich przedmiotach szkolnych, a okazją do tego realizacji jest praca domowa, pozalekcyjne i pozaszkolne zajęcia uczniów

13. Metody nauczania w edukacji wczesnoszkolnej. Klasyfikacja metod.

Metoda nauczania - celowo i systematycznie stosowany sposób pracy z uczniami, umożliwiający im opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, a także rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych

Klasyfikacja metod nauczania:
1. wg koncepcji wielostronnego nauczania - uczenia się W. Okonia:
a) metody podające (uczenie się przez przyswajanie): służą przyswajaniu gotowej wiedzy; wiadomości intensywnie angażują pamięć; do grup tych metod zaliczamy metody werbalne i oglądowe np. wykład film, praca z tekstem, prezentacja multimedialna
b) metody problemowe (uczenie się przez odkrywanie): wymagają myślenia, aktywności; dziecko w roli badacza; uczniowie samodzielnie dochodzą do wiedzy, odkrywają ją; główny cel - rozwiązywanie problemów; do tych grup zaliczamy np. eksperyment, drama, giełda pomysłów, gry dydaktyczne, metody symulacyjne, zadaniowe i niektóre metody programowe
c) metody praktyczne (uczenie się przez działanie): oparte na działaniu(w ed. wczesnoszkolnej odgrywają najważniejszą rolę); przewaga aktywności manualnej; kształtowanie umiejętności motorycznych; umiejętności praktyczne polegają na właściwym posługiwaniu się regułami przy wykonywaniu określonych działań; przykładowo dzieci uczą się projektowania, planowania
d) metody waloryzujące (uczenie się przez przeżywanie): wiedza jako element wiata wartości poznawczych, estetycznych i moralnych; uczniowie obserwują, odtwarzają, wytwarzają, a także przeżywają określone wartości o charakterze społecznym, moralnym, estetycznym itp.; wyróżnia się tutaj: metody impresyjne (wrażenie, odczucie, przeżycie)[sprowadzają do organizowania uczestnictwa jednostek w odpowiednio eksponowanych wartościach społecznych, moralnych, estetycznych, naukowych, np. udział uczniów w przedstawieniu szkolnym, wycieczka], metody ekspresyjne (wyrażanie)[polegają na stwarzaniu sytuacji, w których uczestnicy sami wytwarzają, bądź odtwarzają dane wartości, wyrażają siebie, a zarazem je przeżywają, np. czynny udział w przedstawieniu szkolnym, inscenizacja, wytworzenie filmu, rzeźby, wystawy prac itp.]
2. Inny podział wg Okonia:
a)metody asymilacji wiedzy (odpowiadają metodom podającym; pogadanka, dyskusja, wykład, praca z książką)
b) metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy ( odpowiadają metodom problemowym; klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, giełda pomysłów, mikronauczanie, gry dydaktyczne, gry symulacyjne)
c) metody waloryzacyjne (metody impresyjne i ekspresyjne)
d) metody praktyczne (metody ćwiczebne, metody realizacji zadań wytwórczych
3. Podział wg koncepcji Kupisiewicza:
a) metody oparte na obserwacji i pomiarze (metody oglądowe; pokaz pomiar)
b) metody oparte na słowie (wykład, pogadanka, dyskusja, praca z książką, opis, opowiadanie)
c) metody oparte na działalności praktycznej uczniów (metoda laboratoryjna, tradycyjna i problemowa; metoda zajęć praktycznych)
d) metody gier dydaktycznych (aktywizujące; gry symulacyjne, metoda sytuacyjna, metoda inscenizacji, giełda pomysłów, metoda problemowa, burza mózgów)

Nauczyciel powinien dążyć do wykorzystywania i łączenia wielu różnych metod nauczania.

Dobór metod nauczania uzależniony jest od:
- celów nauczania i odpowiadającym im treściom
-celów i zadań pracy dydaktyczno-wychowawzej
-charakterystycznych właściwości poszczególnych przedmiotów nauki szkolnej
- wielu uczniów

Funkcje dydaktyczne metoda nauczania:
- służą zaznajamianiu uczniów z nowym materiałem
- zapewniają utrwalenie zdobytej wiedzy
- umożliwiają i ułatwiają kontrole i ocenę stopnia opanowania wiedzy.

14.Formy organizacyjne pracy w edukacji wczesnoszkolnej.

Formy organizacyjne - przesadzają o organizacyjnej stronie pracy dydaktycznej; wskazują jak organizować tę pracę stosownie do tego kto, gdzie, kiedy i w jakim celu ma być przedmiotem kształcenia.

Dobór form organizacyjnych zależy od:
- celów i zadań kształcenia;
- właściwości przedmiotu nauczania;
- wyposażenia szkoły w środki dydaktyczne;
- liczby uczniów;
- miejsca pracy;
- czasu pracy.



Podział form organizacyjnych kształcenia ze względu na:
1. miejsce pracy:
- zajęcia szkolne (nauka w klasie podczas lekcji; praca w laboratorium, warsztacie szkolnym, świetlicy itp.)
- zajęcia pozaszkolne (praca domowa; wycieczka; zajęcia w zakładach produkcyjnych)
2. czas pracy uczniów:
- lekcyjne (podczas trwania obowiązkowych zajęć lekcyjnych)
- pozalekcyjne (koła zainteresowań; zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze; zajęcia kompensacyjno-korekcyjne itp.)
3. liczbę uczniów:
- nauczanie jednostkowe / indywidualne (uczeń realizuje określone zadania dydaktyczne indywidualni z bezpośrednia lub pośrednią pomocą nauczyciela )




- nauczanie zespołowe / grupowe (uczniowie tworzą grupy 3-6os.; skład grupy jest stały, zróżnicowany i równoważny - grupy mają mieć równe szanse; nauczyciel czuwa nad sprawną organizacją pracy uczniów; wyniki prezentuje przedstawiciel grupy)



- nauczanie zbiorowe (system klasowo-lekcyjny; tworzenie klas uczniów w jednym lub zbliżonym wieku; każda klasa pracuje zgodnie z wyznaczonym planem nauczania; jednostka lekcyjna trwa 45min - każda lekcja poświęcona jest jednemu przedmiotowi nauczania; pracą uczniów kieruje nauczyciel)

15. Środki dydaktyczne w edukacji wczesnoszkolnej dziecka.

DEFINICJA ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH:
- wg Flaminga - przedmioty materialne i znaki symboliczne, ułatwiające poznawanie obiektywnej rzeczywistości i nabywania umiejętności jej przekształcania
- wg Kupisiewicza - przedmioty które dostarczając uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na wzrok, słuch, dotyk itd., ułatwiają im bezpośrednie pośrednie poznawanie rzeczywistości
- poziom rozwoju psychofizycznego dziecka w klasach I-III wymaga stosowania szerokiego asortymentu środków dydaktycznych w celu umożliwienia mu wieloaspektowego poznawania rzeczywistości. Spełnią one swoją funkcje wtedy, gdy staną się źródłem wrażeń, spostrzeżeń, przeżyć. Środki te z kolei muszą być dostosowane do możliwości intelektualnych ucznia

PODZIAŁ ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH:
- wg Okonia:
1) śr. konwencjonalne - prezentowane bez pośrednictwa urządzeń technicznych:
a) śr. słowne: podręczniki, teksty drukowane
b) proste środki wzrokowe (wizualne): modele, pomoce graficzne - mapy, wykresy, tablice
2) śr. techniczne - eksponowanie ich wymaga użycia określonych urządzeń technicznych:
a) techniczne śr. wzrokowe (wizualne) - umożliwiają rejestrowanie, przechowywanie i przekazywanie obrazów za pomocą urządzeń technicznych, np. aparat fotograficzny, mikroskop, teleskop, niemy film, programy komputerowe
b)techniczne śr. słuchowe (audytywne) - pozwalają przekazywać dźwięk i szmery np. audycje radiowe, nagrania magnetofonowe
c) techniczne śr. wzrokowo-słuchowe (audiowizualne) - łączą obraz z dźwiękiem np. film dźwiękowy, audycje telewizyjne, nagrania magnetowidowe
d) śr. automatyzujące proces dydaktyczny - laboratoria językowe, klasy zautomatyzowane
- wg Kupisiewicza:
1) wzrokowe - przedmioty naturalne, wykresy, diagnozy, symbole
2) słuchowe - płyty, taśmy, instrumenty muzyczne, radia
3) wzrokowo-słuchowe - projekty filmowe, TV
4) częściowo automatyzujące proces uczenia i nauczania - komputer, maszyny dydaktyczne
- ze względu na złożoność śr. dydaktycznych:
1) naturalne (proste) - okazy z otoczenia przyrodniczego, kulturowego, społecznego, które bezpośrednio przedstawiają rzeczywistość
2) techniczne (złożone) - różnorakie urządzenia mechaniczne, elektryczne i elektroniczne, np.komputer

FUNKCJE ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH
1) ilustratywna - przybliżanie do rzeczywistości, ułatwianie obserwacji i spostrzegania rzeczywistości, sprzyjanie zrozumieniu i poznaniu faktów, skupianie uwag na ilustrowanym przedmiocie
2)kształcąca - orientowanie, organizowanie, ukierunkowanie, kształtowanie oraz rozwijanie umiejętności samodzielnego myślenia
3) wychowawcza - kształtowani zasady dobrej pracy, rozwijanie umiejętności działania w zespole, uwrażliwienie na piękno i estetykę
4) kontrolująca - weryfikowanie i integrowanie wiedzy oraz ocenianie stopnia opanowania wiedzy
5) sterująca - wytyczanie cząstkowych celów nauczania, rozszerzanie poprzez kontrolę opanowania wiedzy, adaptowanie Treści i nauczania do możliwości ucznia

Wg Okonia śr. dydaktyczne decydują o końcowych wynikach pracy dydaktyczno-wychowawczej; wzbogacając stosowne metody nauczania, przyczyniają się do wzrostu ich intensywności; usprawniają one nie tylko bezpośrednie poznawanie rzeczywistości przez uczniów, lecz dostarczają także tworzywa w postaci wrażeń i spostrzeżeń, na którym opiera się poznanie pośrednie, czynności umysłowe, a ponadto różnego rodzaju czynności praktyczne.

Wymienione funkcje środków dydaktycznych łączą się ze sobą i wzajemnie się uzupełniają.

16. Formy organizacyjne edukacji wczesnoszkolnej w Polsce /szkoły publiczne,
niepubliczne, integracyjne, specjalne oraz inspirowane różnymi metodami.

Szkoła publiczna - utrzymywana przez budżet państwa, najczęściej finansowana z podatków. W Polsce szkołą publiczna jest szkoła, która:
- zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania
- przeprowadza rekrutacje uczniów w oparciu o zasadę powszechnej dostępności
- zatrudnia nauczycieli posiadających określone kwalifikacje
- realizuje programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia ogólnego, w przypadku liceum profilowanego również podstawę programową kształcenia w profilach kształcenia ogólno zawodowego, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe - podstawę kształcenia w danym zawodzie
- realizuje ustalone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów.

Szkoła prywatna - jedna z niepublicznych form organizacyjno-prawnych jednostek oświatowych (obok szkoły społecznej), w której rolę założyciela pełni osoba prywatna. Najważniejszą zaletą tego typu szkół jest wysoki poziom nauczania. Jest to jednak związane z comiesięcznymi opłatami (czesne)

Szkoła specjalna - dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie. Realizuje cele określone ustawą, poza ustawowymi celami, celem nadrzędnym jest przygotowanie do życia w integracji ze społeczeństwem, poprzez:
- osiągnięcie możliwie wszechstronnego rozwoju uczniów w dostępnym im zakresie za pomocą specjalnych metod
- przygotowanie do wykonywania zawodu
Szkoła realizuje zadania w zakresie:
- udziela pomocy pedagogicznej, rewalidacyjnej i resocjalizacyjnej
- umożliwia podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej i religijnej
- organizuje specjalistyczną opiekę psychologiczno-medyczną, zdrowotna i materialną
- zapewnia rozwój zainteresowań i realizację indywidualnych programów nauczania i wychowania
- zapewnia opiekę uczniom przebywającym w szkole podczas zajęć obowiązkowych i nieobowiązkowych oraz pozalekcyjnych
- ustala szczegółowo zasady organizacyjne dotyczące dyżurów nauczycielskich z dniem rozpoczęcia roku szkolnego.
Zasady oceniani, klasyfikowania i promowania uczniów oraz wydawania świadectw szkolnych regulują odrębne przepisy. W nauczaniu zintegrowanym jako obowiązująca formę oceny przyjmuje się ocenę opisową. Dzieci niepełnosprawne w stopniu lekkim oceniane są skalą cyfrową (1-6), w przypadku dzieci niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym również obowiązuje ocena opisowa.

Szkoła Freineta - Freinet odrzuca ocenę i konwencję podręcznika, uwagę zwraca na rozwój samorządności. Dzieci pracują nie w klasach, lecz w pracowniach wyposażonych w materiały i pomoce kształcące. Uczniowie sami określają zadania do wykonania na cały tydzień, wyznaczają osoby odpowiedzialne, dokumentują pracę. Pod koniec tygodnia następuje samoocena i ocena pracy, która ma charakter graficzny. Zamiast ocen dzieci uzyskują sprawność i dyplomy. Nauczyciel musi przezwyciężyć w sobie postawę dogmatyczną, autorytarną, narzucającą, aby wejść między uczniów, by razem z nimi pracować i szukać rozwiązań.
założenia Freineta:
- brak podziału na dydaktykę i wychowanie
- szkoła nie może selekcjonować dzieci na lepsze i gorsze, lecz powinna pracować z dziećmi o różnych możliwościach intelektualnych
- w pracy pedagogicznej najważniejszy jest rozwój osobowości każdego dziecka
- pedagogika oparta jest na prawach dziecka, szacunku dla ego osoby, potrzeb i dążeń
- w rozwoju zawodowym nauczyciela ważna jest wymiana doświadczeń
- założenia pedagogiczne realizowane są za pomocą technik, które ułatwiają pracę nauczyciela.

Techniki Freineta:
- technika swobodnego tekstu
- fiszki autokreatywne
- korespondencja międzyszkolna
- gazetka szkolna
- swobodna ekspresja plastyczna, muzyczna i teatralna.

17. Zadania nauczyciela i dyrektora w świetle statutu szkoły i innych obowiązujących
dokumentów.

DYREKTOR - kieruje pracą, motywuje pracowników do podnoszenia jakości pracy, zachęca do wprowadzania nowych metod i ocenia efektywność ich pracy. Ma prawo przewodzić grupie. Jest również rzecznikiem szkoły, reprezentuje ją na zewnątrz. Propaguje jej zalety i pozyskuje sprzymierzeńców. Zadaniem dyrektora jest również doprowadzenie do rozwiązania sytuacji konfliktowych.
ZADANIA:
1) planowanie (program nauczania i wychowania; szkolny system oceniania; zajęcia pozalekcyjne; program doskonalenia nauczycieli)
2) organizacja pracy (org. spotkań z rodzicami, nauczycielami i sponsorami; przewodniczenie zebraniom rady pedagogicznej; dbanie o estetyczny wgląd szkoły)
3) zatrudnienie i kierowanie personelem (przyjmowanie pracowników; rozwiązywanie sporów i konfliktów; czuwanie nad jakością pracy; dbanie o rozwój i doskonalenie nauczycieli)
4)motywowanie
5) kontrola (zbieranie inf. o przebiegu i efektach działania nauczycieli czy szkoły; zbieranie inf. zwrotnych o skuteczności metod pracy, analizowanie i ocenianie przydatności działań oraz porównanie stanu zamierzonego z osiągniętym)
6) inne ( zadania ogólne związane z kierowaniem placówką; zadania ogólne związane z organizacją szkoły; ocena nauczycieli; awans zawodowy nauczycieli; nadzór pedagogiczny, kierowanie procesami pedagogicznymi; opieka nad uczniami)

NAUCZYCIEL:
1) bezpieczeństwo uczniów (nauczyciel odpowiada za życie, zdrowie, i bezpieczeństwo powierzonych jego opiece uczniów; nie pozostawia uczniów w klasie bez opieki, sprawuje dyżury w czasie przerw, sprawuje opiekę nad powierzoną grupą w trakcie wycieczek)
2) praca dydaktyczno-wychowawcza (przygotowanie się do zajęć - n-l o stażu mniejszym niż 2lata zobowiązany jest do przygotowywania pisemnych konspektów do lekcji i przedstawienia ich dyrekcji w czasie hospitacji; doskonali własne umiejętności dydaktyczne poprzez podwyższanie swych kwalifikacji; jest zobowiązany do opracowania rozkładu materiału, zgodnie z przyjętym programem nauczania; jest zobowiązany do sporządzenia wymagań edukacyjnych z nauczanego przedmiotu i zapoznania z nimi uczniów i rodziców; poznaje i kształtuje uzdolnienia, zainteresowania oraz pozytywne cechy charakteru; tworzy warunki do aktywnego i twórczego udziału uczniów w procesie dydaktyczno-wychowawczym; kształtuje postawy patriotyczne i społeczne; zachowuje bezstronność w ocenie uczniów przestrzegając odpowiednich ustaleń; dba o powierzoną mu pracownię, sprzęt i pomoce, prowadzi prawidłowo dokumentację; decyduje w sprawie doboru programu, metod, form organizacyjnych, podręczników środków dydaktycznych w nauczaniu swego przedmiotu; decyduje o ocenie bieżącej, semestralnej i rocznej uczniów; opiniuje o cenie z zachowania uczniów; wnioskuje w sprawie nagród, wyróżnień oraz kar regulaminowych dla uczniów)

18. Rola rady pedagogicznej w pracy szkoły.

RADA PEDAGOGICZNA - ciało utworzone w podsystemie zarządzania szkołami i placówkami publicznymi. Organ ten składa się z nauczycieli i instruktorów prowadzących zajęcia pedagogiczno-opiekuńcze. Jest to kolegialny i profesjonalny organ współkierowania szkołą.

Podstawowym zadaniem rady pedagogicznej jest planowanie i analizowanie pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły. Rada pedagogiczna zobowiązana jest do opracowania i zatwierdzenia w drodze uchwały regulaminu swojej działalności. Do kompetencji stanowiących rady pedagogicznej należy: podejmowanie uchwał w sprawie wyników klasyfikacji i promocji uczniów, zatwierdzanie planów pracy szkoły, podejmowanie uchwał w sprawie innowacji i eksperymentów pedagogicznych w szkole, ustalanie organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły, podejmowanie uchwał w sprawach skreślenia z listy uczniów. Kompetencje rady pedagogicznej szkól publicznych są określane w ustawie o systemie oświaty, a sam organ (poza określonymi wyjątkami) jest w placówce publicznej obligatoryjnie ustanowiony. Nad zgodnością z prawem uchwał stanowiących rady pedagogicznej czuwa dyrektor szkoły jako jej przewodniczący z moc ustawy. On też wstrzymuje wykonanie uchwały rady pedagogicznej, jeśli jest ona niezgodna z prawem.

Prawa rady:
- prawo do decydowania (zgodne z prawem postanowienie organu jest ostateczne)
- prawo do wznoszenia wniosków i opinii wiążących ten organ, do którego takie wnioski czy opinie wniesiono (wniosek musi być z mocy prawa rozpatrzony, a wnioskodawca poinformowany o rezultacie)
- prawo do przedstawiania opinii i wniosków niewiążących (organ przedstawiający swoje projekty do zaopiniowania nie musi takich opinii uwzględniać)

Podstawowe zasady funkcjonowania rady:
- min. liczba posiedzeń plenarnych w roku szkolnym to 4
- upoważnienie do co najmniej 1/3 członków rady do wnioskowania o zwołanie posiedzenia plenarnego
- zobowiązanie dyr. szkoły do dwukrotnego w ciągu roku szkolnego przedstawienia ogólnych wniosków wynikających ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz inf. o działalności szkoły
- nakaz protokołowania obrad rady pedagogicznej
- pozostawienie radzie suwerennej decyzji w sprawie uchwalenia regulaminu własnej działalności
- złagodzenie wymogów w zakresie tzw. quorum uchwałodawczego, obniżając je z 2/3 członków

ZEBRANIE PLENARNE - forma zespołowej pracy umysłowej, w której na pierwszy plan wysuwa się dyskusję nas ważnymi problemami szkoły i nauczycieli, stwarzanie możliwości do wypowiedzenia różnych poglądów, wzajemnego przekonywania się i dokonywania wyboru optymalnego rozwiązania w postaci kolegialnej decyzji.

19. Współpraca nauczyciela z rodzicami. Pedagogizacja rodziców. Formy kontaktów z
rodzicami.

Pedagogizacja rodziców - działalność zmierzająca do stałego wzbogacania posiadanej przez rodziców wiedzy pedagogicznej o elementy naukowej wiedzy o wychowaniu dzieci i młodzieży.

s. Kawula twierdzi, że „celem pedagogizacji jest bezpośrednia i pośrednia pomoc rodzicom w ich oddziaływaniach wychowawczych”. Natomiast I. Jundziłł uważa, że „podstawy wiedzy psychopedagogicznej są niezbędnym elementem intelektualnym kultury pedagogicznej rodziców i przyczyniają się zasadniczo do budowania właściwej atmosfery wychowawczej w rodzinie”.

Główne formy współpracy szkoły z rodzicami możemy podzielić na:
-zinstytucjonalizowane (komitet rodzicielski, rada rodziców)
- doraźne ( zebrania ogólnoszkolne i klasowe, rozmowy indywidualne, wywiadówki, dni otwarte szkoły, kontakty korespondencyjne i telefoniczne, uroczystości i imprezy szkolne, wizyty domowe)

Szkoła w ramach pedagogizacji może organizować: odczyty, prelekcje, pokazy filmów, spotkania z zaproszonymi gośćmi. Może również propagować fachową literaturę przedmiotu. Szkoła z racji swoich funkcji dydaktycznych i wychowawczo-opiekuńczych powinna być strona inicjującą właściwą współpracę z rodzicami uczniów, także tymi, którzy nie wykazują zainteresowania szkolnym życiem. Ważnym zadaniem dyrektorów szkół powinno się stać stworzenie odpowiednich warunków organizacyjnych do realizowanej systemowo i opracowanej wspólnie z radą pedagogiczną pedagogizacji rodziców. Pedagogizacja powinna być prowadzona w sposób nowoczesny i atrakcyjny dla rodziców. Poruszana problematyka powinna odpowiadać zainteresowaniom i potrzebom edukacyjnym rodziców oraz uwzględniać problemy wychowawcze występujące w danym środowisku szkolnym. Pedagogizację należy rozumieć nie jako przekazywanie wiedzy, ale jako okazję do wymiany informacji o dziecku i wspólne poszukiwanie rozwiązań problemów wychowawczych. Rodziców należy umiejętnie aktywizować do współpracy ze szkołą i korzystania z oferowanych im form pedagogizacji. Pedagogizacją należy objąć również nauczycieli, aby poszerzać ich wiedzę psychopedagogiczną i pomóc im w poprawie relacji interpersonalnych z rodzicami i uczniami.

20. Współpraca szkoły z innymi instytucjami wspierającymi wychowanie i rozwój dziecka.

Kuratorium oświaty - sprawuje nadzór pedagogiczny nad szkołą, opiniuje arkusz organizacji szkoły w zakresie zgodności z przepisami, jest organem odwoławczym od decyzji dyrekcji szkoły, organizuje olimpiady itp., wspomaga i nadzoruje organizację wypoczynku dzieci i młodzieży, uczestniczy w postępowaniu związanym z awansem zawodowym nauczycieli, sprawdza czy dokumentacja szkolna i uchwały szkoły są zgodne z prawem, jeśli nie - uchyla je.
Władze lokalne - zapoznanie uczniów z pracą urzędów, dofinansowanie do projektów edukacyjnych i portowych, sponsorowanie nagród na konkursy szkolne.
Policja, Straż Miejska, Straż Pożarna - działania profilaktyczne, prelekcje, akcje dotyczące bezpieczeństwa, zabezpieczenia większych uroczystości szkolnych, pomoc w przygotowaniu i przeprowadzenie egzaminu na kartę rowerową, poznawanie pracy instytucji.
Kościół - zapraszanie księży na uroczystości szkolne, pomoc w zorganizowaniu wigilii w szkole.
Poradnia Pedagogiczno - Psychologiczna - diagnoza, konsultacja, terapia, psychoedukacja, rehabilitacja, doradztwo, mediacje, interwencje, działalność profilaktyczna i informacyjna. Wszystko w oparciu o współpracę z rodzicami, nauczycielami i innymi poradniami. Ważnym zadaniem poradni jest orzekanie w sprawie kształcenia specjalnego oraz w sprawach indywidualnego nauczania.
Ośrodek Opieki i Oświaty - dofinansowania.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej - rozpoznanie środowiska ucznia, finansowanie obiadów, udzielanie pomocy finansowej i rzeczowej, dofinansowania, wspieranie rodzin potrzebujących pomocy.
Polski Czerwony Krzyż - zajęcia praktyczne z zakresu pierwszej pomocy, udział w happeningach zdrowotnych, zbiórki darów dla najbardziej potrzebujących.
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej - dofinansowanie do konkursów zdrowotnych, współpraca nauczycieli i rodziców w zakresie dbania o profilaktykę jamy ustnej i higieny.
Media - promowanie osiągnięć szkoły, jej uczniów i nauczycieli, wyjaśnienie nieporozumień lub kontrowersji związanych z jakimś wydarzeniem w szkole.

21. Gotowość dzieci do podjęcia nauki w szkole i metody jej diagnozowania. Adaptacja
dzieci 7 letnich do szkoły.

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA:
_wg prof. Wilgockiej - Okoń - to osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju psychicznego, który pozwoli mu sprostać szkolnym obowiązkom
- wg Szumana - to osiągnięcie odpowiedniego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego.

Kluczowe składniki gotowości szkolnej wg Golemana to : wiara w siebie, ciekawość, intencjonalność, samokontrola, towarzyskość, umiejętność porozumiewania się, umiejętność współdziałania.

Dziecko 7-letnie : jest w tzw. złotym wieku - w okresie szczególnie korzystnym dla rozwoju; osiąga pewną stabilizacje psychiczną; jest beztroskie i radosne, szkołę odbiera jako odkrywaną, pasjonującą przygodę; jest ciekawe rzeczywistości, która go otacza; akceptuje nie tylko rodziców, ale także „panią nauczycielkę”, która wprowadza je do tej przygody; bardzo łatwo poddaje się różnym oddziaływaniom wychowawczym.

Dziecko dojrzałe do szkoły potrafi doprowadzić rozpoczętą pracę do końca, bo ciekawi je wynik swoich poczynań, uczeń, który nie osiągnął dojrzałości szkolnej, nie jest w stanie sprostać powierzonym mu zadaniom, co może spowodować brak motywacji do nauki i zainteresowania nią - ponieważ wszystko co trudnie i niezrozumiałe wydaje się niedostępne a przede wszystkim nudne. Dzieciom niedojrzałym do rozpoczęcia nauki w szkole w 7 r. ż. można odroczyć obowiązek szkolny. Daje im to szansę lepszego startu w szkole i jest dla dziecka korzystniejsze.

Adaptacja - przystosowanie, jest pojęciem właściwie biologicznym. Mówiąc o przystosowaniu dziecka do szkoły, możemy znaleźć liczne analogie do pojęcia biologicznego. Pedagogicznie rzecz ujmując, możemy powiedzieć, że: „przystosowanie się społeczno-osobowe polega na realizacji ról społecznych zgodnie z wymaganiami otoczenia w taki sposób, by ich pełnienie pozwalało jednostce osiągnąć poczucie zadowolenia i wewnętrznej satysfakcji”. Rozpoczęcia nauki szkolnej jest dla dziecka przełomem w jego życiu, nierzadko nawet wstrząsem i może spowodować mu wiele trudności. Wraz z rozpoczęciem edukacji szkolnej, dziecko zaczyna pełnić nowe role społeczne (rola społeczna - „względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania się innych osób i przebiegających według mniej lub bardziej ustalonego wzoru” lub „zachowanie, którego grupa oczekuje od danej jednostki w wyniku zaakceptowania określonej pozycji tej jednostki w tonie grupy”). Siedmiolatek rozpoczynający naukę funkcjonuje więc w szkole jako uczeń, kolega i osoba (członek społeczności szkolnej).

Metody diagnozowania gotowości szkolnej - specjalistyczne badania określające stopień rozwoju określonych funkcji intelektualnych przeprowadza psycholog. Ocenę umiejętności i wiadomości życiowych dziecka dokonuje z zasady pedagog. Ważna jest także dojrzałość do nauki czytania i pisania oraz nauki matematyki - tutaj diagnozę także może przeprowadzić pedagog. Gotowość szkolną diagnozuje się w trakcie przeprowadzania badań. Przydatny może być test dojrzałości szkolnej proponowany przez prof. Wilgocką - Okoń. Test ten przeprowadzony może być w poradni pedagogicznej/psychologicznej. Sprawdza się czy dziecko osiągnęło odpowiedni stopień rozwoju czy rozumie zadania, które ma wykonać oraz czy potrafi sobie poradzić w sytuacjach problemowych. Istotna jest także jego zdolność koncentracji oraz umiejętności grafomotoryczne.

22. Trudności w nauczaniu. Ich diagnoza, terapia i profilaktyka

Przyczyny:
1)Czynniki ekonomiczno- społeczne (złe warunki materialne rodziny; sytuacje społeczne niesprzyjające wykorzystaniu indywidualnych możliwości jednostki; złe warunki bytowe powodujące niedożywienie i nieprawidłowy rozwój fizyczny; mała ilość czasu rodziców dla dzieci; ciasnota mieszkaniowa, brak miejsca do odrabiania lekcji; nadmierne obciążenie obowiązkami domowymi; zaniedbanie kulturalne; niskie wykształcenie rodziców)
2) czynniki biologiczno-społeczne (zaburzenia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego; nadpobudliwość psychoruchowa; brak prawidłowej lateralizacji)
3) czynniki pedagogiczne (niedostosowanie wymagań do możliwości ucznia; stosowanie niewłaściwych środków i metod; niedostarczanie uczniom inf. o ich osiągnięciach; nadużywanie kar; postępowanie autokratyczne; bezwzględne narzucanie uczniom swojej woli)

Działania terapeutyczne
1) techniki relaksu
- wg Jcobsona - polega na napinaniu i rozluźnianiu kolejnych grup mięśni, tak aby w czasie wysiłku zużycie energii było bardziej ekonomiczne
- wg Jacobsona w modyfikacji Kaji - polega na wykonywaniu przez dzieci celowych ruchów wymagających przechodzenia od stanu napięcia do rozluźnienia mięśni w czasie zabawy
- wg Winterberta - odrzuca środki psychiczne jak sugestia, hipnoza, koncentracja umysłowa. Efekt uzyskuje się przez same ruchy bierne wybranych cz.ciała wykonywane na os.leżącej na plecach z Ngami wyprostowanymi, rękami ułożonymi wzdłuż tułowia
- joga i medytacja - posiada szczególne znaczenie relaksacyjno-koncentrujące. Zajęcia polegają na dążeniu do odprężenia fizycznego i uzyskaniu relaksacji psychicznej oraz do kształtowania własnej os.
2) metody rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych:
- ćw.grafomotoryczne Tymichovej - przeznaczone dla dzieci 5-8lat; polega na rysowaniu, kalkowaniu, kopiowaniu na różnym materiale. Zajęcia te poszerzają wiadomości i wzbogacają słownictwo.
- równoważnia - przyrząd dzięki, któremu obserwuje się czy i jak dziecko utrzymuje równowagę
- skakanie - to główny cel kontroli nad swoim ciałem i jego częściami
- rozpoznawanie cz.ciała - dziecko przez instrukcję słowna poznaje swoje cz.ciała
- naśladowanie ruchów - dziecko wykonuje poszczególne ruchy kończyn górnych w oparciu o inf. wizualną
- picie wody - im więcej pijemy wody, tym więcej tlenu dociera do mózgu.

Zapobieganie:
- rola n-la (podmiotowe traktowanie wychowanków; uwzględnianie ich potrzeb, życzeń i spontanicznie zgłaszanych pomysłów; dostosowywanie zadań do możliwości psychofizycznych uczniów i organizacja takich sytuacji ed., w których uczeń ciągle eksperymentuje i działa)
- rola rodziców (czuwanie nad prawidłowym rozwojem dziecka - umysłowym i emocjonalno-społecznym). Rady dla rodziców: dziecko uczy się przez zabawę; małe dziecko powinno uczestniczyć w życiu rodzinnym, w czynnościach codziennych; dziecko musi mieć kontakt ze środowiskiem; nie stawianie dziecku wygórowanych wymagań ; nieoczekiwanie od dziecka samych sukcesów; nieokazywanie niezadowolenia podczas porażek dziecka; dbanie o prawidłową atmosferę w rodzinie)

23. Praca z uczniem zdolnym w wieku wczesnoszkolnym.

Uczeń zdolny - w podobnych warunkach przewyższa innych uczniów w wykonywaniu tych samych działań, jego osiągnięcia są najczęściej wysokie, przejawia zdolność do szybkiego uczenia się. Cechuje się głębszymi dążeniami poznawczymi i większą oryginalnością myślenia, ma wyższy poziom wiary we własne siły i zaufania do samego siebie.
Potrzeby uczniów zdolnych: a) organizacyjne (przyspieszenie w przerabianiu materiału programowego określonej klasy), b) pedagogiczne (rozszerzenie zasobu wiedzy), c) rola n-la (powinien stwarzać optymalne warunki do nauki), d) rola szkoły (tolerancja dla nietypowych zachowań ucznia zdolnego, docenienie samodzielności jego myślenia i działania przy oryginalności w rozwiązaniu zadań)
Rozwijanie zdolności uczniów : nauczanie problemowe, w którym dominują metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy; stosowanie w praktyce form kształcenia oraz organizacji pracy uczniów; konkursy, olimpiady itp.; zajęcia pozalekcyjne; indywidualizacja procesu kształcenia; nauczanie wielopoziomowe; kształcenie metodami wyzwalającymi aktywność.

Warunki do rozwoju uczniów (zwłaszcza zdolnych):
1) w. emocjonalne - stwarzające odpowiednią atmosferę w gr.uczniów i poczucie bezpieczeństwa (akceptacja i uznanie; klimat życzliwości, swobody, osobistego stosunku do wykonywanych czynności; pozytywne reakcje na komunikaty ze strony uczniów; unikanie osądzania i krytykowania; otwarta postawa n-la i uczniów na otoczenie i bodźce z niego płynące)
2) w. metodyczne - związane z charakterem zadań i okolicznościami im towarzyszącymi (zapewnienie swobody, co do sposobu wykonania danego zadania; unikanie stawiania za wzór określonego sposobu realizacji zadania; przyznanie prawa do błędów; rozmawianie o tym co dziecko zrobiło i co zamierza zrobić; unikanie porównywania prac twórczych; organizowanie bogatego środowiska zewnętrznego)
3) w. materialne - umożliwiające dzieciom rozwój zdolności i twórczą działalność z wykorzystaniem rozmaitych środków (zapoznanie z różnymi technikami uczenia się, nazywania i wyrażania własnych myśli i przeżyć; zapewnienie kontaktu z różnorodnymi dziełami sztuki oraz ukazywanie sposobów ich poznawania, uwrażliwienie na wartości w nich zawarte; organizowanie wielostronnych kontaktów ze środowiskiem przyrodniczym, społecznym, kulturalnym i technicznym w formie poznania bezpośredniego i pośredniego)
4) szkoła powinna stwarzać uczniom warunki zarówno do nauki jak i do zabawy. Uczeń zdolny powinien być wychowywany w atmosferze aktywnego uczestnictwa i działania oraz twórczych poszukiwań. Rozbudzenie u niego wyobraźni i fantazji, pracowitości i krytycznego stosunku do rzeczywistości to główne kierunki jego rozwoju.

24. Trudności wychowawcze u dzieci. Sposoby wykrywania i zapobiegania trudnościom wychowawczym u dzieci. Cele, metody i treści wychowania.

A. DEFINICJE:

1)TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE:

* Defekty osobowości przejawiające się we wszelkich negatywnych zachowaniach, które są sprzeczne z ideałem wychowawczym.

* W sensie społecznym - dziecko nie potrafi nawiązać poprawnych stosunków społecznych z otaczającym go środowiskiem co skutkuje częstymi konfliktami."

* We. Lewickiego - „zachowanie dzieci, które jest niezgodne z przyjętymi normami życia społecznego, równocześnie uporczywe i nie poddające się zwykłym zabiegom wychowawczym."

* Wg. Bandury - „uporczywe zachowanie, które jest wynikiem konfliktu dziecka z otoczeniem społecznym." « Wg. Spionek - forma zachowania, która pozostaje w sprzeczności z ideałem wychowawczym.

* Wg. Skórzyńskiej - trudności wychowawcze stanowią obiektywną przeszkodę na drodze do realizacji określonego celu wychowawczego i występują zawsze wówczas, gdy zachodzi sprzeczność między dążeniami wychowawcy, a dążeniami wychowanka.

* Wg. Lipkowskiego - przyczyna zaburzeń ma miejsce w błędach pracy szkoły, w jej nadmiernym dydaktyzmie, staraniach o jak najlepsze przekazanie uczniowi zasobu wiadomości i traktowanie tego zadania za pierwszoplanowe, kosztem zaniedbywania realizacji zadań wychowawczych.

* Wg. Konopnickiego- błędy tkwią w postępowaniu nauczyciela, jego metodach pracy, programach i materiałach nauczania oraz pozycji dziecka w zespole uczniowskim.

2)NORMA:

• statystycznie - wartość przeciętna, zespół cech charakteryzujących większość jednostek danej populacji; zachowanie właściwe dla większości dzieci w danym wieku i środowisku.

• wartościująco - zespół właściwości psychicznych i zachowań zgodnych z ogólnie uznanymi normami społecznymi czy moralnymi.

B. PRZYCZYNY POWSTAWANIA TRUDNOŚCI:

- Postawa i metody nauczyciela -jeśli nauczyciel jest zbyt surowy, podkreślający niższość ucznia, używający ostrych słów, może spowodować u ucznia poczucie leku i zagrożenia, co może doprowadzić do utrwalenia niskiej samooceny takiego ucznia lub do uruchomienia mechanizmów obronnych .
- Szkoła - dziecko napotyka często wiele porażek, niepowodzeń i trudności, jeśli nie zostaną one przezwyciężone wpierwszych latach pobytu dziecka w szkole, to w dalszych klasach pogłębiające i utrwalające się wypaczają rozwójdziecka.

- Trudności natury emocjonalnej - relacje ze środowiskiem rówieśniczym mogą wywoływać wiele negatywnych emocji.

- Brak indywidualizacji pracy z dzieckiem.

- Pozycja dziecka w klasie- uczeń z niską pozycją w klasie staje się niezauważalny i nietolerowany, czuje się wtedy niepotrzebny i niechciany.

- Brak znajomości ucznia przez nauczyciela.

- Przyczyny organiczne i biopsychiczne - czynniki genetyczne, uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, obniżony poziom sprawności umysłowej, zaburzenia somatyczne czyli różnego rodzaju choroby (choroby układu krążenia, układu trawiennego, moczowego, niedoczynność tarczycy czy trzustki,m wady wzroku czy słuchu itd.).

C. RODZAJE TRUDNOŚCI:

- brak zainteresowania nauką

- agresja

- lekceważenie nauczyciela

- nadmierna ruchliwość
- złośliwość, hałaśliwość

- wagary

- kradzieże, niszczenie mienia

- kłamstwa

- płaczliwość

- palenic papierosów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków

Klasyfikacja trudności wychowawczych wg. Bandury:

a) spowodowane przez dzieci i przewadze procesów pobudzania - dzieci agresywne, nadpobudliwe

b) spowodowane przez dzieci i przewadze procesów hamowania - dzieci apatyczne, nieufne, bez wiary w siebie

Trudności wychowawcze w aspekcie:

- psychicznym (jednostka jest zagubiona, sama nie wie czego chce, a swoje wewnętrzne konflikty wyraża w złym zachowaniu)

- wychowawczym (dziecko sprawia kłopoty w szkole )

- dydaktycznym (brak osiągnięć w nauce)

TERAPIA

1)Działania w kierunku wykrycia i likwidacji trudności wychowawczych (zaobserwowanie u ucznia negatywnych zachowań; gromadzenie informacji o uczniu; określenie rodzaju trudności; podjęcie decyzji o postępowaniu terapeutyczno-wychowawczym;prowadzenie działań terepeutyczno-wychowawczych)

2) Przykłady terapii pedagogicznej (zaburzenia koordynacji - taniec, rytmika; stany lękowe - gry ruchowe, wycieczki, bajko terapia; stany napięć i przygnębienia - tańce, zabawy prowokujące do śmiechu; zaburzenia charakterologiczne z tendencjami aspołecznymi - prace fizyczne; nadpobudliwość psychoruchowa - rozwiązywanie łamigłówek, zajęcia ręczne, spokojna rytmika; zaburzenia osobowości - terapii poddawane są zaburzenia osobowości takie jak: lęk przez niepowodzeniem, lęk szkolny, brak samooceny i samoakceptacji, agresja)

3) Czynnikiem zapobiegającym zaburzeniom jest dobra organizacja pracy i życia uczniów w szkole, nauczyciel powinien kierować się zasadami (zasada humanizacji - odpowiednie podejście do ucznia, poszanowanie jego samodzielności i aktywności; zasada harmonii - mobilizacja uczniów do wzajemnej współpracy i współżycia w zespole klasowym; zasada karności i porządku - wymaga od uczniów dokładności, ciągłości i punktualności w wykonywaniu zadań.

4) Każde dziecko należy traktować indywidualnie, poznać przyczyny trudności, łagodzić złe zachowania, podjąć pierwsze kroki do likwidacji ich przyczyn. Wskazanie dzieciom właściwego modelu postępowania, rozbudzanie zainteresowań, okazanie zrozumienia, rozmowa z rodzicami - mogą być przyczynami wyprostowania wypaczonej osobowości dziecka.

CELE WYCHOWANIA :

1) Celem wychowawczyni jest dokonywanie zamierzonych modyfikacji dotyczących rozwijania pewnych cech, korygowania innych, tłumaczenia lub zapobiegania pojawianiu się cech niepożądanych w obrębie jednostki.

2) Zasadnicze cele wychowania (kreatywne - wywoływanie zachowań pożądanych; optymalizujące - zwiększenie zainteresowania; minimalizujące - likwidowanie zachowań niepożądanych; korekcyjne - korekcja zachowań, kiedy jednostka wymaga przekształcenia)

3) Cele naczelne wg. Brezinki (wychowanie w aspekcie rozwojowym - wspomaganie rozwoju fizycznego i psychicznego dzieci; wychowanie w aspekcie społecznym - uczeń ma naśladować konstruktywne wzory postępowania i przyswajać sobie system wartości i norm wysoko cenionych w społeczeństwie; wychowanie w aspekcie kulturowym - bezpośredni przekaz dorobku kulturowego pokoleń oraz wyzwalanie u wychowanków ciekawości i zainteresowania nim, a tym samym do samodzielnego poznawania go; wychowanie w aspekcie religijnym - umożliwia odpowiedź na pytania natury egzystencjalnej, pomaga w chwilach rozczarowań, porażek i samotności.

METODY WYCHOWANIA:

1)Metody wpływu osobistego - wynikają z naturalnej skłonności do naśladowania innych osób mających uznanie i autorytet.(przykład, aprobata, dezaprobata, perswazja, propozycja)

2)Metody wpływu sytuacyjnego - oddziaływanie pośrednie za pomocą sytuacji, które wychowawca może tworzyć, aby organizować doświadczenie wychowanków (nagradzanie, karanie, przydzielanie funkcji i ró! społecznych)

3)Metody wpływy społecznego - polegają na znaczącym wychowawczo i atrakcyjnym oddziaływaniu zespołu

wychowawczego. Wychowawca posługując sic demokratycznymi metodami pracy z zespołem wywiera większy wpły na kształtowanie się celów zespołu, jego struktury czy norm postępowania.

4)Metody kierowania samowychowaniem - czynne ustosunkowanie się do procesu własnego rozwoju ucznia. Wychowawca towarzyszy wychowankowi w jego pracy nad sobą, nadającjej określony kierunek oraz inicjując odpowiednie zabiegi perfekcjonistyczne.

TREŚCI WYCHOWANIA - ustala się do konkretnych przedmiotów i sytuacji wychowawczych, dobierając najodpowiedniejsze dla danej grupy.

25. Wychowanie i nauczanie integracyjne. Cele i założenia integracji dzieci niepełnosprawnych z pełnosprawnymi. Różne formy integracji.

INTEGRACJA W SZKOLE - całościowe pojmowanie świata, brak podziału na przedmioty, połączenie wpływów z domu i ze
szkoły. Ma za zadanie ułatwić przejście z przedszkola do usystematyzowanej nauki szkolnej.

Istota integracji

1.Skupia się na przekazaniu dziecku podstawowych umiejętności oraz na wychowaniu dziecka przy bliskiej współpracy z rodzicami.

2.Łączy oddziaływania szkoły, domu rodzinnego i innych środowisk bliskich uczniowi, dzięki czemu oddziaływania wychowawcze podejmowane przez nauczycieli i rodziców mogą być w miarę jednolite, skupione wokół ucznia i służące je rozwojowi.

3.W klasach I-III ma miejsce integracja treści, a nieliczne przedmioty w klasach IV-VI są zintegrowane w bloki edukacyjne.

4.Ważny jest samodzielny wysiłek poznawczy uczniów, wspomagany przez nauczyciela poprzez stosowanie metod akty w i żujący cli.

INTEGRACJA WEWNĄTRZPRZEDMIOTOWA - łączenie przedmiotów w jeden (ich programy powinny być spójne.

Cele: harmonijny rozwój dziecka; przygotowanie do dalszej nauki; rozbudzenie motywacji wewnętrznej dziecka; pomoc w osiągnięciu dojrzałości szkolnej; danie możliwości samooceny i samokontroli; umiejętność współdziałania w grupie, tolerancja, socjalizacja; kształtowanie wyrażania myśli i zdania; prawidłowe nawyki żywieniowe; dbałość o higienę ciała

Założenia: przekazywanie uczniom spójnej wizji świata; odejście od encyklopedyzmu; przejście od wąskiej specjalizacji nauczycieli ku szerszemu przygotowaniu pedagogicznemu i zawodowemu; lepsze przygotowanie uczniów do życia poprzez położenie nacisku w nauczaniu na osiąganie przez nich podstawowych kompetencji, a nie tylko wiedzy; współpraca nauczycieli w szkolne prowadząca do spójności szkolnych programów nauczania i wychowania; integrowanie szkoły ze środowiskiem lokalnym

Formy: wycieczki; kola zainteresowań; wspólne organizowanie imprez; występy; wspólne zabawy; wyjścia do kina, teatru itp.; dyskoteki

INTEGRACJA DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z PEŁNOSPRAWNYMI - Wspólne przebywanie razem dzieci zdrowych i niepełnosprawnych ma nauczyć je wzajemnego społecznego kontaktu. Integracja chce wychowywać w duchu wzajemnej pomocy, szacunku i akceptacji, zrozumienia inności i otwarcia się na potrzeby drugiego człowieka. Sprzyja temu niejednorodność -heterogeniczność grup integracyjnych.

Konieczne zmiany musza znaleźć odzwierciedlenie między innymi w: -skutecznych metodach nauczania opartych na współpracy dzieci i dorosłych, -koncentracji na dobrej organizacji prac w klasie, a nie na brakach ucznia, -tworzeniu wielopoziomowych programów nauczania, które zaspokoją zróżnicowane potrzeby uczniów, -doskonaleniu modelu współpracy między nauczycielami w klasie, -umiejętnym rozwiązywaniu bieżących problemów pojawiających się w pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, -współpracy z rodziną i lokalnym środowiskiem, -organizacji przestrzeni klasowej maksymalizującej aktywność dzieci, -współpracy z instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych (PEFRON, organizacje pozarządowe, placówki specjalistyczne), -trosce o likwidację barier architektonicznych

Głównym celem integracji jest umożliwienie dzieciom niepełnosprawnym normalnego życia, możliwie na tych samych warunkach jak dzieciom pełnosprawnym. Danie wszystkim dzieciom równych szans, pozwolenie im na nawiązywanie kontaktów i tworzenie jednej grupy.

Założenia systemu integracyjnego wg. Maciarz:
- Najkorzystniejsze dla rozwoju, wychowania i nauczania dzieci niepełnosprawnych jest przebywanie w gronie rodziny i osób zdrowych, przy zapewnieniu im odpowiednich warunków.

- Korzystne jest spontaniczne jak i celowo zorganizowane uczestnictwo dziecka niepełnosprawnego w życiu społecznym , oczywiście na miarę jego możliwości.

- W procesie nauczania i wychowania dzieci niepełnosprawnych uwzględnia się potrzeby i dyspozycje osobowościowe wspólne dla nich i dzieci zdrowych. Sytuacje, metody i środki specjalne wprowadza się tylko wtedy, gdy jest taka potrzeba ze względu na swoiste trudności dziecka, związane z odchyleniami od normy.

- Dzieci i młodzież niepełnosprawna mają prawo do korzystania ze wszystkich stopni i profilów szkolnictwa, instytucji, sportu, rekreacji i kultury.
- Okresowa częściowa izolacja w zakładach specjalnych niektórych dzieci nie spowoduje skutków negatywnych w ich rozwoju tylko wtedy, gdy umożliwi się im różne formy kontaktów ze środowiskiem.

Warunkiem integracji społecznej niepełnosprawnych są te wszystkie czynniki społeczne, organizacyjne, diagnostyczne i usprawniające, które będąsie koncentrować na ich maksymalnym usprawnieniu, rozwoju i usamodzielnianiu; przygotowaniu nauczycieli do rozumienia swoistości procesów psychicznych i fizycznych u osób niepełnosprawnych; odpowiednim przygotowaniu programów nauczania i wychowania; tworzeniu rozwiązań prawnych i organizacyjnych noszących znamiona wyrównywania szans rozwoju społecznego dla osób niepełnosprawnych

Przebieg integracji zależy między innymi od (w°. Lipkowskiego):

- stosunku społeczeństwa do ludzi niepełnosprawnych

- gotowości szkoły normalnej do przejęcia obowiązków wobec dzieci z odchyleniami od normy

- przygotowania personelu pedagogicznego

- wyposażenia szkoły w niezbędne dla dziecka niepełnosprawnego środki i pomoce dydaktyczne.

26. Gry i zabawy w edukacji wczesnoszkolnej. Typy zabaw ze względu na różne kryteria klasyfikacji.

GRY I ZABAWY- są opracowywane specjalnie dla celów poznawczych, przebiegają według określonych reguł i zasad. Zasady te określają zadania, które mają wykonać uczestnicy zabawy, zadania poznawcze stawiane uczniom w formie zespołowych gier i zabaw dydaktycznych są nośnikami sytuacji zabawowych, które same przez się wywołują chęć działania i mobilizują do tego działania, powodując uczucie satysfakcji, gdy zostanie ono wykonane.

Klasyfikacje zabaw:

1) Ze względu na cele kształcenia (służące nabywaniu wiedzy i jej systematyzowaniu; służące nabywaniu umiejętności; służące kształtowaniu postaw społeczno-moralnych; mieszane)

2) Spełniające określone funkcje (gry diagnostyczne; gry informacyjne; kontrolno - oceniające; ćwiczeniowe; mieszane)

3) Ze względu na ogniwa dydaktyczne(zmierzające do stworzenia ładu zewnętrznego i wewnętrznego poprzez poznanie tematu j celu zajęć; prezentujące pewien zakres wiedzy; kształtujące nowe pojęcia; wiążące teorię z praktyką; kształtujące umiejętności i nawyki; kontrolujące, oceniające)

4) Ze względu na problemowe metody pracy nauczyciela (ze sformułowanym lub ukrytym problemem; panelowe; konferencyjne; wielokrotnej dyskusji; sytuacyjne; decyzyjne; uwrażliwiające; dyrektywne; konsultatywne; mieszane)

5) Ze względu na przedmiot gry (społeczne; przyrodnicze; techniczne; komputerowe)

6) Ze względu na założone w grach reguły (deterministyczne-jedno prawidłowe rozwiązanie lub jedna prawidłowa droga prowadząca do rozwiązania; probabilistyczne - wiele dróg do osiągnięcia celu; strategiczne - świadome działanie rozgrywających wobec innych rozgrywających, bez żadnego porozumienia między stronami; homomorficzne - oparte na istnieniu jednostronnej odpowiedzialności do naśladowania lub identyfikacji procesu lub układu przy znajomości stanu wejścia i wyjścia z systemu, a bez znajomości opisu procesu, do określenia optymalnego sterowania przy znajomości procesu i wyjść systemu a nieznajomości wejść; stochastyczne - uwzględniające dążenia do osiągnięcia jednego celu; elektroniczne; modelowo - obrazowe (np. gra zdawania prawa jazdy na rower); werbalno - opisowe)

27. Praca domowa uczniów klas początkowych - znaczenie, przykłady, rodzaje

PRACA DOMOWA (W. Puślecki) - zadanie domowe, odrabianie lekcji, nauka domowa. Integralna część procesu dydaktyczno-wychowawczego, która w praktyce sprowadza się do zadawania uczniom zadań przeznaczonych do realizacji po obowiązkowych godzinach dydaktycznych, czyli najczęściej do domu. ZNACZENIE - (J. Kujawiński) - jej głównym celem jest wspieranie i wzbogacanie lekcji w zakresie realizacji programu
nauczania.

FUNKCJE (J. Kujawiński):

a) Dydaktyczna (opanowanie nowego materiału, utrwalenie przyswojonego materiału, kształtowanie umiejętności i nawyków, rozwijanie samodzielności w myśleniu i działaniu)

b) Wychowawcza (kształtowanie woli i charakteru, rozwijanie systematyczności, dokładności, inicjatywy i pomysłowości, wzmacnianie wiary we własne siły, kształtowanie właściwego stosunku do pracy).

c) Dziś pedagodzy wymieniająjeszcze: pobudzenie zainteresowań ucznia, wzbudzenie pragnienia wiedzy, rozwijanie sprawności w uczeniu się przez stosowanie różnych technik oraz racjonalną organizację pracy.

RODZAJE (W. Puślecki):

1)Podział ze względu na cel (zadania utrwalające nabytą wiedzę; zadania rozwijające umiejętności i nawyki; zadania transgresyjne (wdrażają do myślenia i działania twórczego); zadania praktyczne; gromadzenie odpowiednich przedmiotów przydatnych w czasie zajęć szkolnych)

2) Podział ze względu na formę(f. pisemna; f.ustna; f. plastyczna; f. badawcza (np. obserwacja określonych zjawisk); f. zaopatrzeniowa (wyszukanie w domu wskazanych materiałów); f. praktyczna; f. mieszana)

W KLASACH POCZĄTKOWYCH - zwykle ma charakter utrwalający wiadomości i umiejętności nabyte w szkole. Bardziej skomplikowane typy prac domowych należy wprowadzać w późniejszym etapie nauki,. Nie można jednak poprzestać na zadaniach typowo odtwórczych, bo tym samym uniemożliwimy uczniom rozwijanie samodzielności, twórczości i pomysłowości.

28. Planowanie pracy pedagogicznej. Planowanie roczne, miesięczne, tygodniowe i codzienne pracy wychowawczo-dydaktycznej z dziećmi.

PLAN - myśl o tym co zamierzamy robić.

Etapy planowania dydaktycznego ( B. Niemierko):

a) Planowanie kierunkowe - obejmuje cały szczebel szkoły (np. szkolą podstawowa), rok szkolny lub semestr; ukierunkowuje czynności uczniów i nauczycieli na dane cele, stanowi strategiczny etap planowania dydaktycznego, decyduje o sensie i powodzeniu dalszych etapów planowania.

b) Planowanie wynikowe - obejmuje moduł programowy, dział lub kilkugodzinną jednostkę tematyczną przedmiotu. Stanowi unormowanie oceny pracy uczniów w danym dziale. Planowanie wynikowe umożliwia kształcenie według wymagań.

c) Planowanie metodyczne - dotyczy jednej lekcji, wytycza jej przebieg, jest nim konspekt / scenariusz lekcji.

Rodzaje planów:

a) Plan roczny - jego podstawę stanowi program nauczania; hasłom programowym nadaje się szczegółowy charakter uwzględniając: warunki pracy w danej klasie, stopień zaawansowania uczniów w nauce, środki dydaktyczne, podręcznik, przewidziane wycieczki, powtórki, kontrolę i ocenę oraz cykliezność (dostosowanie tematów do czasu nauczania biorąc pod uwagę święta, weekendy, ferie, pory roku itp.). Skuteczność tego planu zależy od tego czy nauczyciel dobrze skonstruuje myśl przewodnią planu, cele i idee, w które chce wyposażyć swoich uczniów.

b) Plan miesięczny - cele planowania semestralnego to szczegółowy dobór treści, ustalenie rozkładu tygodniowego na cały miesiąc; cele nauczyciela na dany miesiąc. Forma planu miesięcznego to dopracowanie odpowiedniego fragmentu z planu semestralnego. Kontrola i ocena okresowych i rocznych planów dydaktycznych polega najczęściej na stosowaniu testów i sprawdzianów obejmujących szerszy zakres materiału.

c) Plan tygodniowy - musi być zgodny z tygodniowym rozkładem zajęć, może mieć formę harmonogramu czynności, powinien uwzględniać osiągnięcia uczniów z poprzednich dni, materiały dydaktyczne, powinien być dostosowany do okoliczności, powinna być zachowana ciągłość pracy. Plan tygodniowy zawiera: krąg tematyczny, temat dnia, temat zajęć, środki dydaktyczne, zoperacjonalizowane umiejętności i wiadomości uczniów, zakres wymagań programowych, numer podstawy programowej, numer standardu wymagań egzaminacyjnych, ewaluację (uwagi o stopniu opanowania treści nauczania).

d) Plan dzienny - plan lekcji, poświęca się mu najwięcej uwagi, zarysowuje one treści nauczania, sposoby motywowania uczniów, dokładnie określa czynności uczniów, potrzebne materiały dydaktyczne oraz proces kontroli i oceny. Powinien zawierać: temat lekcji, porządek lekcji (sprawdzanie listy obecności, kontrola pracy domowej, przebieg lekcji, utrwalenie materiału, zadanie pracy domowej), wykaz środków dydaktycznych.
e) Cele planowania - przygotowanie klasy do zajęć w następnym dniu, uzupełnienie planów dotyczących działań własnych i uczniów, przystosowanie planu do zaistniałych okoliczności, przygotowanie uczniów do przewidzianych działań.

f) Kontrola i ocena planów - sprawdzanie i ocena wyników nauczania uzyskiwanych na poszczególnych lekcjach.

29. Konspekt zajęć - budowa konspektu.

Konspekt - zamysł zajęć, które chcemy przeprowadzić, szczegółowy opis, nasz własny plan działania.

Stale elementy konspektu:
- Data zajęć, klasa, prowadzący.
- Przedmiot.
- temat (krótki ale konkretny).
-Tematyka kompleksowa (cały blok zajęć, do których należy temat)
-Dominujące obszary edukacyjne (np. dodawanie i odejmowanie w zakresie 1 do 10)
-Cele lekcji: ogólne i szczegółowe
- Metody nauczania
-Formy kształcenia (indywidualne, grupowe, zespołowe)
- Środki dydaktyczne
- Szczegółowy przebieg lekcji (w punktach; obejmuje czynności przygotowawcze, część główną i końcową; podział na czynności nauczyciela i uczniów)
- Czas.

30. Kontrola i ocena uczniów klas I-HI - ich funkcje i rodzaje. Monitorowanie i diagnozowanie osiągnięć edukacyjnych i wychowawczych uczniów - ocena opisowa w edukacji wczesnoszkolnej.

KONTROLA - sprawdzanie osiągnięć ucznia.

Funkcje kontroli (pokazuje co umieją uczniowie, w jakim stopniu opanowali materiał; dostarcza danych do analizy: jakie są braki, co na nie wpłynęło, jak je uzupełnić; jakie partie materiału zostały lepiej opracowane przez poszczególnych uczniów i klasę jako całość)Rodzaje kontroli (kontrola okresowa - kilkakrotnie podczas roku szkolnego, mpo opracowaniu większej partii materiału oraz przy końcu roku szkolnego, zarówno dla sprawdzenia osiągnięć uczniów jak i dla uzyskania obrazu przerobionego materiału; kontrola bieżąca - przeprowadzana na każdej lekcji poprzez: kartkówki, odpowiedzi ustne, ocenę pracy ucznia na zajęciach; samokontrola uczniów - uzyskiwana poprzez: jawność i wnikliwe uzasadnianie wystawianych ocen, uzupełnianie wypowiedzi i odpowiedzi innych uczniów, wskazywanie błędów w wypowiedziach kolegów)DIAGNOZOWANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH - w celu uchwycenia zmian, należy co jakiś czas dokonywać diagnozowania
rozwoju dziecka.

Diagnoza opiera się na : rozpoznawaniu zdolności i odchyleń w rozwoju na podstawie obserwowanych objawów; ustalaniu przyczyn mechanizmów i skutków nieprawidłowości rozwojowych i trudności w opanowaniu wiedzy i umiejętności.

Podstawa diagnozy jest: obserwacja dzieci; rozmowa z dzieckiem; wywiad z rodzicami; analiza wytworów dziecka (prac pisemnych, pytań ustnych, prac praktycznych, testów wiadomości)

OCENA OPISOWA - formułowana jest przez nauczyciela po przeprowadzeniu obserwacji dziecka. Obserwacja powinna być
systematyczna, długotrwała, przeprowadzana w różnych okolicznościach - pozwala to bowiem na dokładne poznanie uczniów.
Wyniki obserwacji notowane w „arkuszu obserwacji osiągnięć edukacyjnych uczniów" dają nauczycielowi obraz zachodzących zmian. Umożliwiają analizę postępów w nauce i zachowaniu oraz opracowanie metod pracy z uczniami.

Sfery, które powinna zawierać ocena opisowa: emocjonalno - społeczna; poznawcza (treści kształcenia z poszczególnych przedmiotów); rozwoju fizycznego

Funkcje oceny opisowej (A. Brzezińska): informacyjna (co dziecko już opanowało); korekcyjna (co powinno zmienić i nadrobić); motywacyjna (zachęca do podejmowania dalszego wysiłku w celu osiągnięcia sukcesu)
Rodzaje oceny opisowej: ocena bieżąca - każdego dnia w trakcje zajęć szkolnych, polega na bieżącym informowaniu ucznia o jego postępach i zachowaniu, słowna ocena motywująca do aktywności i wysiłku; ocena semestralna (podsumowująco - zalecająca) - redagowana pisemnie na koniec semestru, informuje o osiągnięciach ucznia i zawiera wskazania nad czym uczeń powinien pracować intensywniej w kolejnym semestrze; ocena końcoworoczna (podsumowująco - klasyfikacyjna) - wyrażona na piśmie na koniec roku szkolnego, w syntetyczny sposób informuje o osiągnięciach ucznia w danym roku szkolnym w zakresie osiągnięć edukacyjnych, zachowania i osiągnięć szczególnych. Nie zawiera już wskazań ani zaleceń; wstępna diagnostyczna ocena rozwoju i możliwości dziecka wstępującego do szkoły - przeprowadzana na początku klasy I (początek września), dostarcza informacji o indywidualnym rozwoju ucznia, jest podstawą do wypracowania przez nauczyciela systemu pracy zapewniającego każdemu dziecku maksymalny rozwój.

31. Dokumentowanie pracy nauczyciela. Dziennik lekcyjny, arkusze obserwacji, dziennik zajęć dydakfyczno-wyrównawczych i in.

Nauczyciele dokumentują swoja pracę za pomocą: dzienników lekcyjnych i arkuszy ocen; dokumentacji innowacji pedagogicznych; dzienników zajęć pozalekcyjnych; dokumentacji pracy z uczniem słabym / zdolnym; dokumentacji pracy wychowawcy klasowego; protokołów zebrań z rodzicami; dokumentacji świadczącej o współpracy ze środowiskiem lokalnym i organizacjami działającymi na rzecz uczniów i oświaty; dokumentacji potwierdzającej udział uczniów w konkursach, zawodach itp.; scenariuszy organizowanych imprez i wycieczek.

DZIENNIK LEKCYJNY: dokumentuje przebieg nauczania uczniów klasy w danym roku szkolnym; dziennik zakłada wychowawca klasy (lub osoba wskazana przez dyrekcję). Na karcie tytułowej znajduje się: pieczątka placówki, klasa, rok szkolny, imię i nazwisko wychowawcy.; Do dziennika wpisuje się alfabetycznie nazwiska i imiona uczniów, taty i miejsca urodzenia oraz adresy ich zamieszkania, imiona i nazwiska rodziców bądź opiekunów prawnych oraz adresy ich zamieszkania i numery telefonów kontaktowych. W dzienniku zapisuje się również tygodniowy plan zajęć edukacyjnych, oznaczenie realizowanych programów nauczania oraz imiona i nazwiska nauczycieli prowadzących poszczególne zajęcia.; W dzienniku lekcyjnym odnotowuje się: obecność uczniów, tematy zajęć, oceny uczniów, wyniki kwalifikacji śródrocznej i rocznej (w klasach I-III ocena postępów ucznia ma charakter opisowy, w ostatnim roku nauczania wczesnoszkolnego ocenę opisową należy uzupełnić formą oceniania stosowaną w następnych latach nauki, po to by łagodnie wprowadzić i przyzwyczaić uczniów do oceniania ich osiągnięć stopniem szkolnym).

DZIENNIK ZAJĘĆ DYDAKTYCZNO-WYRÓWNAWCZYCH: Prowadzący zajęcia wpisuje: tygodniowy plan zajęć, wykaz uczniów i ich obecność na zajęciach, indywidualny program pracy z uczniem, tematy prowadzonych zajęć, ocenę postępów ucznia, wnioski do dalszej pracy.

DZIENNIK ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH: Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi w art. 42 Karty Nauczyciela od 1.09.2009r nauczyciele są zobowiązani prowadzić w ramach czasu pracy przynajmniej jedną godzinę tygodniowo zajęć opieki świetlicowej lub innych zajęć z uczniami wynikających z zadań statutowych szkoły, w tym zajęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów - realizacja tych godzin musi być rejestrowana w dziennikach zajęć pozalekcyjnych.

ARKUSZ OBSERWACJI UCZNIA: Określa konkretne zachowania ucznia, które ukazują aktualny stan jego rozwoju i pozwalają określić dynamikę jego postępów, a także przyjrzeć sie uczniowi poprzez kontekst kompetencji czy postaw reprezentowanych przez innych uczniów w danej grupie.

DOKUMENTACJA PRACY WYCHOWAWCY: a) Teczka wychowawcy - przechowuje w niej dokumenty, zapiski, indywidualne arkusze spostrzeżeń o uczniach, ankiety i ich omówienie, plany i utrwalone na piśmie dokonania klasy i wychowawcy, a także kalendarz roku szkolnego czy terminy zebrań z rodzicami. Wskazane jest także prowadzenie zeszytu uwag i pochwał. b) Program wychowawczy - powinien zawierać: główny kierunek pracy z klasą w roku lub semestrze, naczelne zadania planowane na ten okres, zadania operacyjne, przewidziany czas na wykonanie, uwagi o realizacji. W rocznym planie mogą znaleźć się sformułowania ogólniejsze, które będą na bieżąco konkretyzowane, w planie można uwzględnić wycieczki, imprezy, podniesienie poziomu samorządności, wzrost poziomu odpowiedzialności uczniów. Planowanie pracy z klasą powinno uwzględniać opinie nauczycieli uczących w danej klasie i opinie rodziców.

-

* nieopłacalna z ekonomicznego punktu widzenia
* wydatnie ogranicza społeczny zasięg pracy nauczyciela
*uczeń nie ma możliwości współdziałania z rówieśnikami

+

* możliwość indywidualizacji treści i tempa
* stała i dokładna kontrola przebiegu efektów pracy ucznia
* forma ta jest wysoko efektywna

rodzaje

* praca jednolita - każda grupa ma do wykonania to samo zadanie
* praca zróżnicowana - każda grupa ma do wykonania inne zadanie
* praca kombinowana - część grupy zajmuje się jednym zadaniem, a część innym


+

* uczniowie są zaangażowani i aktywni
* grupa staje się niezastąpionym narzędziem budzenia aktywności i samodzielności uczniów
* wdraża uczniów do współdziałania, przemyślanego podziału zadań, a także do racjonalnej organizacji pracy i współodpowiedzialności za jej efekty

+

* tworzy przejrzystą strukturę organizacyjną
* umożliwia nauczycielowi pracę z liczną grupą uczniów
* pozwala organizować zespołowy wysiłek uczniów i współzawodnictwo w nauce
* zapewnia realizację zasady systematyczności nauczania
* zapewnia opanowanie przez uczniów podstawowego zasobu wiedzy z danego przedmiotu nauczania

-

* abstrakcyjna jednorodność treści kształcenia narzucanych wszystkim uczniom
*brak warunków skutecznej indywidualizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej z uczniami
* nadmierna sztywność organizacyjna
*brak warunków utrzymywania więzi ucznia ze szkołą
* przedmiotowe traktowanie uczniów

---