Mgr Jolanta Sadek
DNO MIEDNICY
Dno miednicy utworzone jest przez mięśnie, powięzie, skórę i tkankę podskórną.
Tworzy dolne zamknięcie jamy brzusznej i miednicy mniejszej oraz współpracuje z mięśniami brzucha w czasie wydalania kału i moczu oraz u kobiet w czasie porodu (przechodzenie płodu przez kanał rodny). Utrzymuje we właściwym położeniu narządy leżące wewnątrzotrzewnowo, utrzymuje wyprostowaną postawę ciała; ma zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania zwieraczy cewki moczowej, pochwy i odbytu.
Podczas kaszlu, śmiechu, defekacji itp. przeciwstawia się obciążeniu spowodowanemu przez wzrost ciśnienia śródbrzusznego.
Kształt czworoboku, którego granice wytyczają:
spojenie łonowe
część moczowo-płciowa
guzy kulszowe
część odbytnicza
wierzchołek kości guzicznej
Przeprowadzona linia między guzami kulszowymi dzieli ten obszar na część przednią - moczowo-płciową (przez którą przechodzi cewka moczowa i pochwa) i część tylną (przez którą przechodzi odbytnica) - odbytniczą (odbytową).
Powierzchnia zewnętrzna dna miednicy to okolica kroczowa regio perinei (obejmuje okolicę moczowo-płciową i odbytniczą).
Mięśnie dna miednicy ułożone są w dwie warstwy → w kierunku od wewnątrz do zewnątrz:
PRZEPONA MIEDNICY diaphragma pelvis - warstwa górna;
kształt lejkowaty, zwężający się ku dołowi, zamyka wyjście miednicy, w części przedniej przechodzi u kobiet cewka i pochwa, u mężczyzn cewka moczowa; w tylnej odbytnica.
Przepona miednicy na powierzchni górnej i dolnej pokryta jest powięzią przepony miednicy, górną i dolną
Mięsień dźwigacz odbytu musculus levator ani
parzysty mięsień, układający się w stromo opadającą lejkowatą płaszczyznę (lej dźwigaczowy) - u kobiet w porodzie znaczenie dla zwrotu wewnętrznego główki.
Mięsień dźwigacz odbytu składa się z kilku części:
mięśnia łonowo-odbytniczego m. puborectalis położonego najbardziej dośrodkowo
mięśnia łonowo-pochwowego m. pubovaginalis, bezpośrednio otaczających odbytnicę i pochwę,
mięśnia łonowo-guzicznego m. pubococcygeus
mięśnia biodrowo-guzicznego m. iliococcygeus.
Dźwigacz odbytu odchodzi od wzmocnionego pasma powięzi zasłonowej, zwanego łukiem ścięgnistym (arcus tendineus), bocznie od spojenia łonowego,
do kolca kulszowego, przechodząc ponad mięśniem zasłonowym wewnętrznym. Następnie biegnie do mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu, promieniście wnikając w jego włókna, dochodzi również do kości krzyżowej i guzicznej. Przez przestrzeń ograniczoną przyśrodkowymi częściami obu dźwigaczy (wrota dźwigacza odbytu hiatus m. levatoris ani) przechodzi cewka moczowa, pochwa oraz odbytnica.
Włókna mięśnia dźwigacza odbytu pozostają w stanie permanentnego skurczu, powodując przyleganie pochwy, odbytnicy i cewki moczowej do kości łonowej, zapobiegające bezwiednemu wydostawaniu się treści z tych struktur. Unoszą i pociągają odbyt do przodu.
W czasie porodu wrota dźwigacza odbytu ulegają naprężeniom, a poszczególne jego części napinają się, tworząc strukturę w kształcie tunelu, przez który przedostaje się płód.
Mięsień guziczny musculus coccygeus
odchodzi od kolca kości kulszowej, dochodząc do bocznej powierzchni dolnych kręgów kości krzyżowej i guzicznej. Wraz z więzadłem krzyżowo-kolcowym wzmacnia przeponę miednicy
PRZEPONA MOCZOWO-PŁCIOWA diaphragma urogenitale - płaska blaszka mięśniowo-powięziowa rozpięta między gałęziami kości kulszowych oraz dolnymi gałęziami kości łonowych.
Pokryta jest powięzią górną i dolną przepony moczowo-płciowej.
Mięsień poprzeczny głęboki krocza m. transversus perinei profundus,
przez mięsień ten przechodzi cewka moczowa i pochwa. Odchodzi od łuku łonowego, przez środek ścięgnisty krocza i dochodzi poprzecznie do boków pochwy. U kobiet mięsień ten jest o wiele słabszy. Funkcją mięśnia jest stabilizacja cewki moczowej.
Mięsień zwieracz cewki moczowej m. sphincter urethrae
U mężczyzn obejmuje on jedynie cewkę moczową, u kobiet również pochwę jako m. zwieracz cewkowo-pochwowy.
Mięsień odpowiada za zwężanie i wzmacnianie zwieracza wewnętrznego cewki moczowej.
Mięsień poprzeczny powierzchowny krocza m. transversus perinei superficialis odchodzi od guzów kulszowych i kończący się w środku ścięgnistym krocza, gdzie łączy się z takim samym mięśniem ze strony przeciwnej. Mięsień poprzeczny krocza powierzchowny wspiera działanie mięśnia porzecznego głębokiego krocza; napina środek ścięgnisty.
Mięsień opuszkowo-gąbczasty m. bulbospongiosus
♀ Mięsień otacza opuszkę przedsionka. Od strony tylnej przylega do środka ścięgnistego krocza, w którym jego włókna mieszają się z włóknami zwieracza zewnętrznego odbytu. Boczne części mięśnia położone po obu stronach pochwy przeplatają się nawzajem, dochodząc do ciał jamistych łechtaczki. Skurcz mięśnia opuszkowo-gąbczastego zmniejsza wejście do pochwy i umożliwia erekcję łechtaczki. Podczas spółkowania umożliwia uwalnianie wydzieliny z gruczołów przedsionkowych większych.
♂ W przypadku mężczyzn mięsień obejmuje opuszkę i nasadę prącia, jest w tym wypadku mięśniem nieparzystym. Rozpoczyna się w środku ścięgnistym krocza, tylnej części opuszki prącia oraz w niewielkim stopniu w zwieraczu zewnętrznym odbytu, a kończy obejmując głównie ciało gąbczaste oraz ciała jamiste nasady prącia.
Funkcja mięśnia opuszkowo-gąbczastego jest najwydatniej zaznaczona u mężczyzn, ponieważ jest niezbędny w procesie wzwodu i wytrysku.
Mięsień kulszowo-jamisty m. ischiocavernosus
Stanowi boczne ograniczenie krocza, biegnąc od guzów kulszowych i gałęzi kości kulszowych do błony białawej ciał jamistych łechtaczki / prącia. Przytwierdza odnogi łechtaczki / prącia do miednicy i przepony moczowo-płciowej. Jego skurcz pomaga w utrzymaniu erekcji łechtaczki / prącia. Mięsień ten u kobiet jest mniejszy niż u mężczyzn.
Mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu m. sphincter ani externus
Składa się z kilku części: głęboka biegnie okrężnie wokół odbytu, powierzchowna otacza odbyt z każdej strony, podskórna kończy się z tkance podskórnej. Fragment mięśnia dochodzi do środka ścięgnistego krocza, a reszta przez więzadło odbytniczo-guziczne dochodzi do kości guzicznej. Znajduje się zewnętrznie w stosunku do zwieracza wewnętrznego. Poprzeczne prążkowanie mięśnia sprawia, że jego napięcie zależy od naszej woli. Podczas spoczynku mięsień jest napięty, natomiast podczas skurczu ściany odbytu silniej są do siebie przyciskane.
Mm. 3., 4., 6. są mocno zrośnięte, stanowią silne umocnienie dna, ale łatwo dochodzi tu do pęknięcia w czasie porodu.
→ Włókna mięśni: dźwigaczy odbytu, poprzecznego powierzchownego krocza, poprzecznego głębokiego krocza, opuszkowo-gąbczastego, zwieracza zewnętrznego odbytu łączą się w środkowej części krocza, między pochwą a odbytem, tworząc węzeł mięśniowo-łącznotkankowy → środek ścięgnisty krocza centrum tendineum perinei.
Podczas przechodzenia dziecka przez kanał rodny płaska płyta mięśniowa dna miednicy jest rozsuwana i rozciągana przez napierającą część przodującą w ten sposób, że poprzednio dachówkowato zachodzące na siebie płyty mięśniowe, pod koniec II okresu porodu przylegają do siebie bokami, umożliwiając poszerzenie pochwy do rozmiarów miednicy kostnej.
Podczas pokonywania przez część przodującą (w 96% główkę) końcowego odcinka miękkiego kanału rodnego mięsień zwieracz odbytu jest rozciągany tak znacznie, że odbyt zieje.
Między guzem kulszowym a odbytem rozciąga się przestrzeń zawierająca liczne nerwy i naczynia zwana dołem kulszowo-odbytniczym cavum ischiorectale.
Unerwienie dna miednicy: ze splotu krzyżowego: nerw sromowy (jest nerwem mieszanym, zawiera włókna czuciowe, ruchowe, współczulne i przywspółczulne, z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych S2, S3, S4. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego.), nerw guziczny.
Unaczynienie: tętnica sromowa wewnętrzna (od t. biodrowej wewnętrznej), tętnica sromowa zewnętrzna górna i dolna (od t. udowej)
Piśmiennictwo
Bochenek Adam, Reicher Michał - Anatomia człowieka, tom II
Bręborowicz G. - Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek. PZWL, Warszawa 2002,
Lippert H. Anatomia. Tom 1. Urban & Partner, Wrocław 1998.
Łasiński W. Anatomia topograficzna i stosowana. Tom 3. Miednica mniejsza, okolica kroczowa, grzbiet i kark. PZWL, Warszawa 1991.
Pschyrembel W., Dudenhausen J. - Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, PZWL, Warszawa 2003
Sokołowsska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL
Skrypt dla studentów medycyny opracowany na podstawie „Anatomii prawidłowej człowieka”
prof. T. Marciniaka, Wrocław 2008, Wersja 1.1Sobotta. Atlas anatomii człowieka. Tom 2. Urban & Partner, Wrocław 1997.
Troszyński M. - Położnictwo: ćwiczenia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009,
http://www.ajronline.org/content/191/6_Supplement/S45/F2.expansion
5
5
m. bulbospongiosus
Wyszukiwarka