Na pograniczu mikro- i makroekonomii znajdują się 3 formy kapitału, które wynikają ze specyfiki, że znajdują się w permanentnym ruchu. Może to być kapitał:

• pożyczkowy

• handlowy

• produkcyjny

• związany z rolnictwem

Każda więc działalność oparta na kapitale, ziemi i pracy oraz zarządzaniu (technostruktura) [związane z kapitalizmem menedżerskim bo zarządzać muszą specjaliści] tworzy nam obraz gospodarki kapitalistycznej. Każdy podmiot gospodarczy wybiera taką opcję i formę, na której może uzyskać największą rentowność. Kapitał pożyczkowy, od którego rozpoczął się system gospodarki kapitalistycznej przekształca się w formę kapitału produkcyjnego. Te podmioty, które produkują nie są najważniejsze! Dlatego pojawia się kapitał handlowy. Żeby te kapitały prawidłowo funkcjonowały na rynku musi występować kapitał rolniczy, a przejawem działalności gospodarczej wym. 4 elementów:

1 przypadek (kapitał pożyczkowy) - jest stopa procentowa

2 przypadek (kapitał produkcyjny) - jest zysk produkcyjny

3 przypadek (kapitał handlowy) - jest zysk handlowy

4 przypadek (działalność gospodarcza) - jest renta gruntowa

Jedne regiony bogacą się na kapitale produkcyjnym, inni na kapitale pożyczkowym, inne zaś na handlu. Rozbieżności między stopą procentową, zyskiem produkcyjnym, handlowym a rentą gruntową nie mogą być zbyt duże bo następuje przepływ kapitału tam, gdzie rentowność jest największa. Występuje konkurencja wewnątrz gałęziowa czyli banki konkurują między sobą; wynika to z nowoczesnej techniki i technologii, gdyż największą ilość środków produkcyjnych lokuje się w tą branżę, w której zyskowność jest najwyższa. Między kapitałem a stopą procentową i działalnością gospodarczą a rentą gruntową istnieje związek:

Suma wkładów 20% rezerwy W obiegu pożyczki

100 20 80

80 16 64

64 13 51

• 195

Suma wkładów = wkład pierwotny x 1/rezerwa = 100x 1/5 = 500!

Dlatego banki zrobiły furorę.

Suma nowych pożyczek = Wp x (1-r)/r = 100x4 = 400!

Do produkcji potrzebny jest kapitał! W handlu występują 3 formy, które można wykorzystać do zarobienia więcej niż w pozostałych działach:

• kapitał obiegowy (koszty, które ponosi kapitalista zakupując towary od producenta po cenie produkcji) Do kapitału obiegowego dochodzą czyste koszty cyrkulacji (związane z handlem), dotyczy to reklamy o profilu handlowym, koszty które musi ponieść handlowiec budując własne stanowiska, oddziały zatrudniając liczbę rąk do pracy - za to płaci handlowiec;

• produkcyjne koszty cyrkulacji - np. pakowanie, sortowanie, analiza rynkowa, które to elementy są przedłużeniem procesu produkcji i nie leża w interesie samego handlowca, ale także producenta.

• Cena ziemi to zkapitalizowana renta gruntowa. Wiąże się z monopolem na ziemię jako własność. Cena ziemi uzależniona jest od czynników związanych z rolnictwem, ale wpływają na nią również czynniki zupełnie oderwane od rolnictwa; w największym stopniu wpływa na nią stopa procentowa od wkładów długoterminowych przy kapitale pożyczkowym:

Cz - renta gruntowa (ile zarabia się miesięcznie za działkę) / stopa procentowa od wkładów długoterminowych

1000$ - renta gruntowa

10% - stopa procentowa

5% - stopa procentowa

Cz = 1000/0,1 Cz = 1000/0,25

ASPEKTY ZWIĄZANE Z INFLACJĄ, BEZROBOCIEM, CENĄ, POPYTEM I PODAŻĄ (makroekonomiczny aspekt)

Omawiane zagadnienia w mikroekonomii na płaszczyźnie makroekonomicznej zaczynają zupełnie inaczej funkcjonować. Makroekonomia odmiennie od mikroekonomii nie charakteryzuje szczegółów wzajemnych ich relacji, lecz ogólny obraz gospodarowania. Różnica między mikro a makroekonomią jest więc czymś więcej niż tylko różnicą pomiędzy ekonomią a małej skali i na większą skalę, co sugerują greckie przedrostki mikro i makro. Różny jest także cel analizy w przypadku jednym czy drugim nauki o gospodarowaniu chociaż model jest świadomie uproszczoną rzeczywistością, dzięki której możemy wyodrębniać podstawowe elementy każdego problemu i regulować je w uporządkowany sposób to nie zawsze jest on prawidłowy i skuteczny. Można badać całą gospodarkę składając najważniejsze wycinki analizy dotyczącej poszczególnych rynków co dotyczy więc mikroekonomii, lecz otrzymany model makroekonomiczny z tych wycinków byłby nieporęczny, nieprawdziwy lub zbyt skomplikowany w stosunku do życia gospodarczego czy do praktyki. Zjawiska wzajemnie na siebie oddziałują, trudne są do wychwycenia wszystkie elementy, a cały proces gospodarowania znajduje się w permanentnym ruchu, co wynika ze specyfiki kapitału, ziemi, pracy. W mikroekonomii najważniejsze jest szczegółowe zrozumienie konkretnych rynków. Potrzebne było do tego przeanalizowanie najważniejszego prawa: popytu i podaży. W makroekonomii sytuacja jest bardziej skomplikowana, gdyż zmuszeni będziemy podchodzić do takich kategorii jak cena, pieniądz, wartość, inflacja, popyt czy podaż, ale z zupełnie innego punktu widzenia. Podstawowymi problemami makroekonomii są: wzrost gospodarczy, inflacja, PKB, bezrobocie, a częściowo i cena. Miarą całkowitego dochodu gospodarki jest realny produkt narodowy brutto. Świadczy on o ilości dóbr i usług, na zakup których może pozwolić sobie gospodarka jako całość. Przyrosty realnego produktu narodowego brutto określa się mianem wzrostu gospodarczego. Pozostałe problemy PNB to jest: jaki jest jego związek z inflacją, bezrobociem i dlaczego istnieje tak poważna rozbieżność pomiędzy poszczególnymi krajami. Takie procesy jak integracja gospodarcza miały wpływać na łagodzenie czy niwelowanie rozbieżności a zauważamy zjawisko wręcz odwrotne. Roczna stopa inflacji jest to procentowy przyrost przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w ciągu jednego roku. Powyższa kategoria wiąże się ze wskaźnikiem cen detalicznych, który wyraża wzrost ogólnego poziomu cen, które gospodarstwa domowe płacą za dobra i usługi. W większości krajów procentowy przyrost wartości cen detalicznych w skali roku jest najczęściej stosowanym miernikiem gospodarowania. Uwzględnia się go szczególnie krajach wysoko rozwiniętych. W większości krajów powszechnym parametrem jest inflacja. Wyróżniamy inflację:

• pełzającą (jednocyfrową - 0 - 9%)

• galopującą (10 - 15% / miesiąc)

• megainflację (15 - 50% / miesiąc)

• hiperinflację (50% i wzwyż)

Bezrobocie - główny problem końca XX i początku XXI w. występujący praktycznie w krajach wysoko rozwiniętych i peryferyjnych - jest to liczba osób zarejestrowanych, które poszukują pracy a jednocześnie nie pracują. Stopa bezrobocia to odsetek siły roboczej pozostająca bez pracy, nie obejmuje ona żadnego podziału na kategorie biednych czy bogatych, którzy pracują lub mają zamiar zmienić pracę, bo pojęcie bezrobocia występuje tylko w jednej formie a wyróżniamy trzy rodzaje bezrobocia:

• frykcyjne - obejmuje osoby przejściowo pozbawione pracy ze względu na brak wzajemnego dostosowania do obecnych warunków gospodarczych. Może być spowodowane zmianą zawodu, miejsca zamieszkania, przekwalifikowania, względnie zapotrzebowania na zupełnie nową grupę pracowników

• strukturalne - wynika ze strukturalnych zmian gospodarczych, spowodowane jest najczęściej ogólnym niedorozwojem gospodarczym. Przyczyną tego jest trudność zapewnienia określonej liczby stanowisk pracy i jeżeli dany kraj nie posiada odpowiednich środków finansowych może ono się pogłębiać

• koniunkturalne - spowodowane jest zachwianiem globalnego popytu i sprzedaży na rynku światowym. Wpływa to na gwałtowną zmianę spadku produkcji, która wywołuje konieczność natychmiastowych zwolnień z pracy. Jest to wielkość „płynna w czasie”, gdyż w okresie rozwoju ten rodzaj bezrobocia ulega zmniejszeniu, natomiast w okresach załamania gospodarczego może gwałtownie wzrosnąć, jako przykład jest zatrudnienie sezonowe związane z rolnictwem, turystyką.

Prawidłowe funkcjonowanie każdej gospodarki jest odbiciem podstawowych parametrów rozwojowych, do których zalicza się: produkt społeczny, czy dochód narodowy, ale bardzo poważnymi wskaźnikami są PKB (najczęściej używany), produkt narodowy brutto (PNB), dochód narodowy netto (DNN), dochód narodowy wg cen czynników wytwórczych, dochody osobiste ludności, rozporządzalne dochody ludności, saldo bilansu handlowego, płatniczego a wreszcie zapasy złota monetarnego i dewiz.

PKB - miara wielkości produkcji i usług wytworzona przez kapitał, ziemię, pracę w danym kraju i wyrażona w bierzących cenach rynkowych niezależnie od tego czy elementy te są własnością rodzimego czy zagranicznego kapitału.

PNB - miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług, głównych czynników gospodarczych (wytwórczych) tzn. w kraju lub za granicą.

Różnica między PKB a PNB jest sumą dochodów netto z własności kapitału zainwestowanego za granicą.

PNN - jest miarą ilości pieniędzy, którą dysponuje gospodarka na wszelkie wydatki a więc dobra i usługi po odliczeniu odpowiedniej ilości środków finansowych, potrzebnym na amortyzację zużytego kapitału a więc zużytych maszyn czy urządzeń w cenach rynkowych zawarte są wszystkie wielkości dotyczące odtworzenia a więc nowoczesna technologia, surowce, zatrudnienie nowej siły roboczej, których cena może ulec zmianie. W cenach rynkowych występują również wszelkie opłaty czy podatki bezpośrednie i pośrednie a więc akcyzy, cła, opłaty urzędowe. Szczególną cechą powyższych kategorii jest to, że podnoszą one cenę detaliczną.

Dochód narodowy wg cen czynników wytwórczych - suma wszystkich płac związanych z kapitałem, ziemią i pracą, która występuje w formie zysku, procentu, renty, a w przypadku spółki akcyjnej - dywidendy. Wszyscy zawodowo czynni pracownicy bez względu na charakter swej pracy oraz organizujący swój kapitał a więc z racji własności muszą otrzymywać określone dochody, które w ciągu roku tworzą wielkość określaną dochodem wg cen czynników wytwórczych. Ceną pracy jest płaca, ceną kapitału jest zysk, dywidenda lub procent. A ceną ziemi lub budynków mieszkalnych jest renta.

DOL - jest częścią dochodu narodowego, powstaje po odjęciu nie rozdzielonych zysków przedsiębiorstwa oraz składek na ubezpieczenia społeczne. W jego skład wchodzą wszelkie dochody transferowe, które pochodzą ze źródeł prywatnych lub budżetu państwa.

RDL - rozporządzalny dochód ludności - suma dochodów osobistych pomniejszona o podatki bezpośrednie i pozostałe wszelkie opłaty np. różne składki indywidualne, kary, przeznaczony jest na bieżącą konsumpcję i na oszczędności.

Trzy pierwsze kategorie dotyczą produktu wytworzonego w kraju i skorygowanego o efekty uzyskane z kontaktem z zagranicą, trzy następne dotyczą dochodu odnoszącego się do wszystkich uczestników procesu gospodarowania włącznie z wszelkimi transferami.

Zróżnicowane kategorie dochodu i produktu brutto: w zależności od celu, któremu mają służyć. Są ewidencjonowane albo w cenach bieżących albo w cenach stałych. Ceny bieżące używane są do wszystkich analiz za pośrednictwem bardzo zróżnicowanych składników systemu finansowego lub do analizy globalnej równowagi rynkowej. Do prawidłowego porównania i oceny dochodu narodowego w czasie nadają się jednak wyłącznie ceny niezmienne, a więc stałe. Wtedy mają sens analizy porównawcze. Stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym, a więc według cen bieżących podzielony do dochodów w ujęciu realnym, który wyrażany w cenach stałych pomnożony x 100% tworzy wskaźnik, który w naukach ekonomicznych nazywamy deflatorem - miarą przeciętnego wzrostu lub spadku ceny w kraju na wszystkie towary i usługi wchodzące w skład PKB, lub dochodu narodowego. Doflator jest równocześnie miernikiem inflacji lub deflacji. Za jego pomocą łatwo przeliczyć dochód narodowy nominalny na dochód narodowy realny i odwrotnie. Przy ocenie sytuacji gospodarczej powołujemy się również na stopę wzrostu lub spadku realnego produktu lub dochodu narodowego z drugiej zaś strony przeciętną stałą wzrostu ceny.

Każdy system gospodarczy ma określoną strukturę i dzieli swą gospodarkę na najważniejsze działy czy gałęzie gospodarcze. Struktura ta zmienia się pod wpływem zróżnicowanego tempa wzrostu produkcji w poszczególnych gałęziach. Wygrywają konkurencję gałęzie najważniejsze, najbardziej atrakcyjne i które oferują dla danej gospodarki towary czy usługi o najwyższej konkurencyjności. Napływa do nich największa ilość kapitałów. To zjawisko nazywamy przepływami międzygałęziowymi. Jest to obrót wewnętrzny między przedsiębiorstwami należącymi do różnych branż czy działów gospodarki, które niezdecydowały się jeszcze na produkcję dóbr finalnych, oferują dobra czy usługi pośrednie, ale „przybliżają się” w kierunku najmocniejszych. Przepływy międzygałęziowe dokonują się we wszystkich gałęziach. Najważniejsze stanowi przemysł przetwórczy, budownictwo, przemysł komputerowy, samochodowy. Są kraje, w których utrzymuje się przemysł wydobywczy czy rolnictwo. Jednakże najważniejszą rolę odgrywają przepływy międzygałęziowe w samych usługach. Jest to tzw. trzeci sektor gospodarczy, kraj który go niedocenia stoi na straconej pozycji, gdyż usługi obejmują: transport, łączność, handel, banki, kulturę, oświatę, ochronę zdrowia, turystykę, partie polityczne, organizacje polityczne, religijne a nawet gospodarstwa domowe.

W celu prawidłowej oceny gospodarki należy zebrać pełne informacje, które gałęzie, w którym kraju ogrywają dominujące znaczenie. Przy nietrafnym wyborze, nieuporządkowanie poszczególnych gałęzi, mogą wystąpić poważne rozbieżności nie tylko w ocenie funkcjonowania danej gospodarki, lecz w praktyce gospodarki danego kraju. Nie każdy wskaźnik wzrostu musi świadczyć o prawidłowym rozwoju danej gospodarki. W zależności od uwarunkowań geograficznych, historycznych, politycznych, a szczególnie gospodarczych. W jednych krajach będą dominować gałęzie o profilu np. usługowym (turystyka) w innych będzie dominować działalność rolnicza, wreszcie pojawia się dużo gospodarstw, w których na plan pierwszy wysunie się sfera usług - trafny wybór działalności poszczególnego kraju musi uwzględniać szansę i możliwości włączenia się danej gospodarki do społecznego a następnie międzynarodowego podziału pracy. To zapewni w dłuższej perspektywie czasowej sprzedaż towarów krajowych na rynku zagranicznym. Zbudowanie odpowiedniej strategii na rynku krajowym a szczególnie na rynkach zagranicznych musi być pod stałą kontrolą odpowiednich instytucji marketingowych, gdyż raz utracony rynek bardzo często nie jest możliwy do odzyskania, nawet w długiej perspektywie czasu.

Ogólna gospodarka światowa przeżywa teraz poważny regres i załamanie. Większość krajów rozwijających się lub zmieniających swe systemy polityczne przechodzi bardzo poważne problemy gospodarcze. Wiąże się to z ogromnym marnotrawstwem gospodarki krajowej, z małą wydajnością pracy, niskimi dochodami realnymi ludności i brakiem rezultatów w handlu zagranicznym w tych gospodarkach. Taka sytuacja może utrzymać się przez dość dłuższy okres czasu. Globalna suma podstawowych parametrów ekonomicznych związanych z rozwojem gospodarki stanowi majątek narodowy, w którym nie uwzględnia się okresu czasowego. Majątek narodowy jest częścią bogactwa społecznego, w skład którego wchodzą jeszcze zasoby przyrodnicze, a więc bogactwa naturalne, warunki geograficzne, klimatyczne.

Dochód narodowy: Zdaniem wielu ekonomistów operowanie DN jest kontrowersyjne.

PNB - jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia przez główne czynniki: kapitał, ziemię, pracę.

PNB = PKB + dochody netto z tytułu własności zagranicą. To co pozostaje do podziału bardzo odbiega od ego co zostało wytworzone. Decyduje o tym handel zagraniczny danego kraju. Wymiana z zagranicą (export i import) zmienia materialną strukturę DN. Export zmniejsza a import zwiększa kategorię DN do podziału.

A B

Export Import

• 1000 (DNw < DNp)

Różnica pomiędzy wartością exportu a wartością importu przeliczaną na walutę danego kraju po obowiązującym kursie wynika nie tylko z różnicy wartości towarów i usług ale także ze zmian cen relacji uzyskiwanych w exporcie i płaconych w imporcie. Relacje tych cen określamy pojęciem TERMS OF TRADE. Gdy jest on powyżej 100% to zarabia się na exporcie i imporcie. W Polsce sięga on 76%. A rzadko który kraj ma powyżej 100%. Wzrost wskaźnika TERMS OF TRADE powyżej 100% rocznie oznacza, że nastąpiły korzystne dla kraju zmiany, gdyż ceny towarów exportowanych rosną szybciej od cen towarów importowanych. Utrzymanie przez dłuższy czas ujemnego salda handlu zagranicznego jest możliwe, ale trzeba płacić za to wysoką cenę przyszłości tzn. jest to kredyt długoterminowy wraz z odpowiednimi odsetkami. Wielkość, dynamika i struktura DN są niezbędne do prowadzenia odpowiedniej polityki pieniężnej, fiskalnej, a nawet polityki dochodowej w każdym kraju. Przez dłuższy czas niedostrzegano, że sam DN oprócz wielu poważnych zalet posiada również wiele ułomności, bardzo poważną sprawą jest czy oceniamy go w sposób ogólny czy w przeliczeniu na jednego mieszkańca, a jest to sprawa bardzo istotna. DN nie wartościuje jego poszczególnych elementów i nie wynika z niego które gałęzie są dla danej gospodarki najbardziej wskazane, gdyż wszystkie traktuje na tych samych prawach. Zwiększenie DN wiąże się bardzo często z powstawaniem szkód ekologicznych, zanieczyszczeniem wód, powietrza, niszczeniem lasów, a więc pojawieniem się tzw. efektów zewnętrznych, których w rachunku DN nie bierze się pod uwagę.

Dane liczbowe nie zawierają także informacji o rozmiarach czasu wolnego, co wiąże się z ilością godzin pracy tygodniowej, a jest to jednak parametr (uwzględniany w USA!)

Obok deflatora wskaźnik terms of trade należy do najważniejszych parametrów makroekonomicznych informujących nas o sytuacji na rynku danego kraju. Aby dochód narodowy (dalej DN), produkt krajowy brutto (dalej PKB) rozwijał się dynamicznie i skutecznie należy dynamizować wybraną grupę czynników, które dzielimy na 2 grupy:

1. tradycyjne - opracowane przez grupę ekonomistów, która uważała, że DN, PKB uwarunkowany jest inwestycjami i to głównie o charakterze narodowym (wtedy proces internacjonalizacji i globalizacji nie odgrywał jeszcze dominującego znaczenia na arenie międzynarodowej). W tej grupie wyróżniamy czynniki:

1. bezpośrednie - wzrost wydajności pracy, wzrost zatrudnienia. W każdej działalności gospodarczej związanej z kapitałem, ziemią, pracą wydajność ma swoją granicę. Można zwiększać wydajność jedynie do pewnej granicy. Każda osoba zatrudniona na stanowisku pracy uwzględniając nowoczesną technikę i technologię dynamizuje DN, ale jest określona granica, na której dynamizacja DN się musi ograniczyć. Nawet przy pełnej automatyzacji też doprowadza do najważniejszego parametru czyli DN, ale jest pewna granica także tutaj (np. gdy jest kryzys na świecie). Trzeba wtedy uruchomić trzeci czynnik: wprowadzić oszczędności w każdej działalności gospodarczej.

2. 
   Pośrednie - są nimi inwestycje bezpośrednie czynniki są od nich uzależnione. Inwestycje bezpośrednio wpływają na czynniki bezpośrednie. Bo bez inwestycji nie jest możliwy wzrost wydajności pracy, czy wzrost zatrudnienia a także nie jest możliwe uruchomienie modelu gospodarki oszczędnej. Tempo wzrostu DN, które wyrażamy wzorem:

Gdzie I - inwestycje, DN - dochód narodowy, dDN - przyrost DN.

Jest to stopa inwestycja. Nie można przeinwestować gospodarki.

Mnożnik inwestycyjny - mówi nam ile należy zainwestować aby dochód narodowy wzrósł o jednostkę.

U - usprawnienia związane z nowoczesną techniką i technologią, organizację. A - amortyzacja zużytych maszyn i urządzeń.

W czasie, gdy najważniejszym podmiotem na świecie jest przedsiębiorstwo międzynarodowe, transkontynentalne, globalne, horyzontalne, światowe, rządzące gospodarką światową i są w stanie przekazać inwestycje na rynek zagraniczny. Świadczą o tym przepływy kapitałowe w ramach zagranicznych inwestycji bezpośrednich.

2. Współczesne:

1. Handel zagraniczny - międzynarodowa wymiana towarów i usług, otwartość gospodarki na zewnątrz

2. Nowoczesna technika i technologia, która decyduje o włączaniu danej gospodarki w międzynarodowy podział pracy

3. Konkurencyjność towarów krajowych wobec towarów zagranicznych - decyduje o handlu zagranicznym, dynamizowaniu DN towaru krajowego względem zagranicznego w krótkiej i długiej perspektywie czasowej

4. Napływ do kraju zagranicznych inwestycji bezpośrednich w formie inwestycji portfelowych czyli papierów wartościowych oraz otwieranie w danym kraju przez największe firmy na świecie czyli korporacje filii i oddziałów. Zarówno papiery jak i lokowanie kapitału w formie filii dynamizuje DN pod warunkiem, że państwo stosuje wobec tych podmiotów odpowiednią politykę.

Najważniejsze jest dynamizowanie DN ale najwięcej kontrowersji wywołuje sprawa jak sprawiedliwie wytworzony DN podzielić. Problem zaczyna się przy podziale pierwotnym:

Pracodawcy (korporacje, przedsiębiorstwa) BUDŻET!

DN

Pracobiorcy MINISTERSTWA

Część przeznacza się do funkcjonowania min.

Przedsiębiorstwa dążą do tego, aby płaca była jak

Najmniejsza

R - rezerwa (klęski i zagrożenia)

Reszta powinna zostać do akumulacji i konsumpcji

Proporcje podziału między akumulacją a konsumpcją:

30 - 40% - akumulacja

60 - 70% - konsumpcja

CYKL KONIUNKTURALNY!!!

Załamanie

PKB

DN

Dno gospodarcze - punkt kulminacyjny.............................

Jakie są przyczyny w gospodarce kapitalistycznej dna gospodarczego i tendencje wzrostu. Wyróżniamy teoretyczne 4 fazy cyklu koniunkturalnego:

1. kryzys

2. depresje

3. ożywienie

4. rozkwit

Są to klasyczne formy cyklu koniunkturalnego, gdyż współczesny przebieg c. k. Z tych 4 faz pozostawił tylko dwie. Są to fazy załamania i ożywienia albo ekspansja czy recesja, które mają w stosunku do tamtego wykresu taki przebieg:

Skala załamania dużo mniejsza, rozwój też mniejszy. Cykl jest dużo dłuższy. 1929 - 1933 (załamanie światowe).

Wypracowano odpowiednią strategię i tzw. grupy nacisku z 1 i z 2 strony, aby c. k. trwał dłużej ale przynosił skutki dużo łagodniejsze. Na przebieg c. k. bardzo poważny wpływ mają wydarzenia gospodarcze i polityczne. Mogą one przyspieszyć określoną fazę cyklu albo zahamować ją. (np. wojna, klęski żywiołowe, od 60 - tych lat kryzys energetyczny na świecie)

Historyczny rozwój gospodarczy wskazuje, że wzrost najważniejszych parametrów począwszy od 1827r. zaczął ulegać powtarzającym się wahaniom. Ekonomiści zajmowali się tymi sprawami 4 podstawowej fazy cyklu:

1. kryzys lub recesje w zależności od skali produkcji spadku

2. depresja lub tzw. dno kryzysu

3. ożywienie gospodarcze

4. wysoka koniunktura zwana rozkwitem gospodarczym.

Wyjaśnienie zjawiska cyklu koniunkturalnego wymaga odpowiedzi na dwa pytania:

1. Dlaczego w światowym zakresie wzrostu następuje załamanie gospodarcze?

2. Dlaczego po osiągnięciu fazy depresji gospodarka zdolna jest uruchomić czynniki, które umożliwiają wejście w fazę ożywienia gospodarczego?

Na powyższe pytania próbowano w historii dawać różne interpretacje. Jedno z nich wiązano z cyklem k. natomiast drugą teorię wiązano z długookresowym wzrostem gospodarczym. Autorzy w wyszli z założenia, że bardzo ważnym aspektem jest suma wydatków inwestycyjnych w przestrzeni całego cyklu. W rezultacie prowadząc politykę gospodarczą zasoby kapitału mogą nie wykazywać tendencji rosnącej. Zjawisko cykliczności oparte jest na założeniu wzajemnego oddziaływania na siebie bardzo zróżnicowanych czynników, w których na pierwszym miejscu muszą znaleźć się inwestycje oparte na inwestycyjnej teorii cykliczności. Teoria ta głosi, że produkcja podporządkowana zyskowi nie może nieskończenie zwiększać nakładów czy wydatków inwestycyjnych. Nie może też zbyt długo pozostawać na poziomie poniżej faktycznego zużycia faktycznego zasobów kapitałowych. Sprzeczność: jeżeli zachodzi między popytowymi i podażowymi efektami inwestycyjnymi musi zakończyć się załamaniem czyli kryzysem c. k. całą teorię c. k. opisuje następujące stwierdzenie: wydatki inwestycyjne rozszerzają popyt i zwiększają zysk tylko do pewnych granic. Po pewnym okresie zwiększają one zasoby kapitału trwałego czyli podażowy efekt inwestycyjny. Tempo zmian obu tych wielkości nie jest jednakowe bo decydują o tym nowoczesne technologie. Wpływa na to również stopa zysku w nakładach inwestycyjnych, w końcu ma na to wpływ mnożnik inwestycyjny. Biorąc pod uwagę nowoczesną technikę i technologię, która wiąże się z inwestowaniem. Pierwszy kryzys światowy pojawia się w 1857r. W 1819r. następuje załamanie gospodarki angielskiej - przemysł włókienniczy. 1873r. - największy kryzys XIX w. 1929 - 1933r. - pojawia się największy kryzys i najgłębszy kryzys, który przechodzi do historii, gdyż zastosowano w nim politykę interwencjonalizmu państwowego. Gospodarki światowe a konkretnie ówczesny kapitalizm staje pod znakiem zapytania, gdyż następuje załamanie wszystkich największych krajów, pojawia się bezrobocie, inflacja. A wymieniony kryzys przerywa przygotowanie do II wojny światowej. Po wojnie ekonomista o nazwisku Keynes zaczyna podchodzić do stworzenia zupełnie innego podejścia do gospodarki kapitalistycznej.

Model i koncepcja, którą opracowuje to antykryzysowa polityka pieniężna. Mimo, że teorię opracowuje przed wybuchem II Wojny światowej. Wiele gospodarek korzysta z jego koncepcji dopiero po zakończeniu II wojny. W 1936r. ukazuje się jego monografia pt. „Ogólna teoria zatrudnienia i pieniądza”, w której próbuje poszerzać cykl koniunkturalny z podstawowymi parametrami makroekonomicznymi. Interesują go wyłącznie wielkości zbiorcze takie jak: PKB, inwestycje, DN, bezrobocie. W jego modelu występują modele zależne i niezależne. Posługuje się takimi które drugie określają pierwsze. System ekonomiczny oddziałuje z zewnątrz na zmienne niezależne, aby zmienne zależne osiągnęły rozmiary poprawiające sytuacje danego kraju. Główne czynniki, które określają normalny stan gospodarczy to dane niezmienne jak ilość i kwalifikacja siły roboczej, ilość wyposażenia kapitałowego, poziom techniki i technologii, stopień konkurencji, gusty i przyzwyczajenia konsumentów, struktura społeczna łącznie z czynnikami decydującymi o podziale DN.

Aby wyprowadzić daną gospodarkę z kryzysu czy załamania należy wziąć pod uwagę wszystkie wymienione czynniki, następnie zadaje się pytanie:

Co decyduje o stopniu wykorzystania zdolności produkcyjnych danego kraju? Aby uzyskać odpowiedź na powyższe pytanie trzeba określić pojęcie co do jest „normalny stan gospodarki”. Definiuje to, że to taki stan, w którym zdolności produkcyjne wynoszą przynajmniej 50% (Polska - 50%, Japonia - 86%).

PLANOWANIE: narodziło się w gospodarce kapitalistycznej na płaszczyźnie przedsiębiorstwa, a różnica pomiędzy planowaniem współczesnym, a więc planowanie w gospodarce rynkowej a planowanie występujące w gospodarce centralnie sterowanej nie ma wspólnych powiązań i więzi. Planowanie to ma charakter INDYKATYWNY tzn. „od dolny”. Rozpoczyna się od najniższego podmiotu jakim jest przedsiębiorstwo i przenosi w górę na szczeble podejmujące decyzje regionalne. W gospodarce centralnie sterowanej a więc dawnej socjalistycznej planowanie miało zupełnie odwrotny charakter. Plan podejmowała powołana odpowiednia instytucja, który musiały realizować wszystkie podmioty na szczeblach niższych. Przekroczenie określonych norm było nawet mile widziane (absurd! :). Między planem a praktyką pewne więzi pozostały.

Zadania planu:

• minimalizacja kosztów

• zapewnienie wzrostu gospodarczego

• jak najszybsze wyjście z załamania gospodarczego, jeżeli dany podmiot, kraj znajdował się w fazie dna.

Do 1929 r. planowania w gospodarce kapitalistycznej nie było. Po wielkim kryzysie (1929 - 1933) w aspekcie ogólnoświatowym zaczyna planowanie odgrywać bardzo ważną rolę, bo wiąże się z prognozami gospodarczymi, a prognozy przynoszą zyski. Indywidualne kraje prowadziły planowanie. Najbardziej uporządkowane sprawy planowania przed II wojną światową a konkretnie w 34 r. miały następujące kraje: Turcja, Niemcy, Japonia. Niemcy wprowadzili 4 letnie plany przygotowania do II wojny światowej, natomiast gospodarka turecka dzięki planowaniu zrobiła ogromny krok w przód, w procesie uprzemysłowienia. Japonia wprowadziła 4 letni plan rozwoju przemysłu ciężkiego (rozwój floty). Po II wojnie światowej największe doświadczenie w zakresie planowania posiadła Francja, istnieją tam największe instytucje planowania. Przyczynami tego były: szybka odbudowa powojenna, przy władzy były partie socjal - demokratyczne, które popierały element planowania i sterowania gospodarką. Po rezultatach we Francji Wielka Brytania także zaczyna realizować ten proces, lecz głównym celem Wielkiej Brytanii jest poprawa bilansu handlowego i płatniczego. W Holandii plany mają na celu poprawić politykę zatrudnienia gdyż bezrobocie w tym kraju było największym problemem. Planowanie zależy jednak od sytuacji własnościowej.

Indykatywne planowanie polega na tym, że wszystkie plany powstają na szczeblu podmiotu gospodarczego, którym jest przedsiębiorstwo, spółka akcyjna, czy taki podmiot gospodarczy, który nie wymaga, nie zmusza, ale proponuje do włączenia się do realizacji danego planu gospodarczego. Planowanie gospodarcze wyznacza główne cele społeczne i stwarza odpowiednie warunki, zapewniające realizację tych celów. Nie we wszystkich krajach planowanie jest jednakowo rozwinięte. Dlatego w niektórych krajach zupełnie w inny sposób podchodzi się do tego procesu. Konkretnie w USA już od II wojny światowej nie używa się pojęcia planowania lecz sterowania gospodarczego a nie jest to to samo!!! Podstawowa przyczyna tkwi w wysokim stopniu zmonopolizowania i istnienia wielkich korporacji, w których obserwujemy porozumienia między poszczególnymi korporacjami danej branży i wzajemnymi uzgodnieniami między nimi, wymuszaniu na państwie odpowiedniej polityki gospodarczej. Dlatego w USA praktycznie rządzą gospodarką wielkie korporacje i one mają decydujący głos w jakim kierunku rozwija się kraj i one finansują nie tylko nowoczesną technikę i technologię ale zapewniają odpowiednią konkurencyjność na rynku światowym. W USA występuje tzw. państwo kontraktowe, które zgadza się na wszystkie propozycje ze strony korporacji międzynarodowych. W Europie Zachodniej ze względu na dużo mniejszy stopień koncentracji sytuacja jest zupełnie odmienna. Zdolność gospodarcza Europy Zachodniej jest przez to dużo niższa. A przewagę gospodarczą USA nad resztą świata pokazała ostatnia sytuacja po najpoważniejszych wydarzeniach (11.IX), z którą USA dało sobie radę. Najważniejszą rolę odegrało specyficzne miejsce USA - giełda. Amerykanie po 11.IX. najszybciej chcieli uruchomić giełdę.

GIEŁDA: jest jednym z najważniejszych elementów całego rynku papierów wartościowych, wynikającym z rynku kapitałowego. A ten z kolei jest częścią całego systemu rynkowego każdego kraju. Każdy rynek składa się z:

• rynku towarowego,

• kapitałowego,

• rynku pracy.

Rynek towarowy tworzą odpowiednie ilości i struktury towarów i usług w stosunku do ceny. Rynek pracy tworzy czynna zawodowo siła robocza, grupa ludzi pobierających wszelkie zasiłki i emerytury. Najważniejszą rolę odgrywa jednak rynek kapitałowy, a składa się na niego:

• rynek czynników produkcji - związany jest on z rynkiem towarowym, gdyż ilość towarów i usług, która trafia na rynek krajowy zależy od ilości i jakości wytworzonych maszyn i urządzeń a nawet rynku pracy.

• Rynek nieruchomościami

• Rynek papierów wartościowych - odgrywa najważniejszą rolę, który tworzy giełda i spekulacja szkodliwa i nieszkodliwa.

• Rynek kredytowy - związany jest z bankami bo bez dotacji żaden rynek nie prawidłowo funkcjonować nie może.

Przy giełdzie oraz spekulacjach (w zależności od funkcjonowania giełdy takiej lub takiej) nie chodzi o to żeby każdy dokument o wartości przekraczającej cenę surowca został odpowiednio sprzedany czy zaakceptowany istnieje wiele takich dokumentów o bardzo dużej wartości będących przedmiotem spektakularnych transakcji, które jednak do rynku papierów wartościowych zaliczyć nie można. Są to numizmaty, dokumenty historyczne, autografy znanych postaci, obrazy czy znaczki. Nas interesują papiery wartościowe więc akcje, obligacje, opcje. Przedmiotem obrotu na rynku papierów wartościowych jest szczególny rodzaj dokumentu, który jest przedmiotem ekonomii i potwierdza uprawnienia do:

1. współwłasności zarejestrowanego podmiotu a jest to akcja

2. otrzymywania w danym momencie przyszłości określonej wartości materiałowej, rzeczowej, dewiz, lub pieniądza z czym wiąże się obligacja lub otrzymywanie innego papieru wartościowego z czym wiąże się opcja.

Opcja - upoważnienie do zakupu lub sprzedaży określonej akcji lub liczby towarów w wyznaczonym odcinku czasowym i po z góry określonej cenie. Cena opcji jest wielokrotnie niższa od ceny samej akcji, gdyż dzieli się na opcję prawa zakupu i prawa sprzedaży.

Wartość giełdy jest zatem ogromna. Wynika to nie z przymusu lecz kilku istotnych przewag giełdy nad nieograniczonym obrotem. Giełda jest bowiem specjalnym systemem handlu papierami wartościowymi określającym zarówno wymagania w stosunku do ich emitenta i emisji, warunki ich uprawiania osób dokonujących obrotem jak i osób dopuszczonym do operacji tymi dokumentami czyli kupującymi. W dotychczasowej historii giełda zawsze związana była z jakimś atrakcyjnym miejscem danego kraju czy miasta, początkowo był to luźny rejon np. w Londynie - doki. Następnie ulica a z biegiem czasu powstawały specyficzne miejsca, które przekształcały się w giełdę. Giełda stała się instytucją działającą wg określonych rygorów. Miała przyciągać nabywców i sprzedawców, co miało zwiększać prawdopodobieństwo znalezienia odpowiedniego partnera. Koncentracja i jednolite zasady obrotu na giełdzie doprowadziły do dużej płynności oferowanego kapitału akcyjnego. Jest on na giełdzie stale dostępny i liczyć można zawsze na znalezienie zainteresowanego partnera, ponadto zaletą giełdy choć dla wielu ekonomistów dyskusyjną jest możliwość spekulacji. Jedni uważają, że spekulacja nieszkodliwa jest wskazana, inni przeciwnie, że szkodliwa! Na giełdzie zawiera się wiele transakcji i dokonuje najważniejszych obrotów finansowych dlatego pojawiły się stwierdzenia, że pracować tam powinni ludzie z refleksem oraz wyczuciem tendencji rynkowych giełdę nazwano też miejscem do najlepszego „robienia pieniędzy”.

10.04.02

Giełda jest także miejscem do bardzo specyficznego pola spekulacji (nieszkodliwej). Kupuje się bowiem na giełdzie z dwóch powodów:

• aby skorzystać z dywidendy lub oprocentowania (w zależności od formy papierów wartościowych)

• aby zarobić na różnicy kursów

A ponieważ kurs na giełdzie zmienia się bardzo często można się łatwo wzbogacić lub szybko zbankrutować. Te motywy towarzyszyły giełdzie od samego początku jej istnienia i wynikają ze specyficznych cech papierów wartościowych, które są (cechy) możliwie dowolnie długiego przechowywania czasowego przy praktycznie bardzo niskich kosztach. Spekulacja jest bardziej atrakcyjną formą niż handel. Najbardziej znana była spekulacja zboża. Polegała na przechowywaniu zboża przez określony czas i żądano wtedy od konsumenta twz. PASKARSKIEJ ceny. W niektórych regionach świata inne obiekty spekulacji to bawełna. Kolejny przykład to herbata czy kawa. A więc są to grupy towarowe, które produkują tylko wybrane regiony na świecie i mają prawo żądać wtedy ceny dużo wyższej. Dziś jest tak z ropą naftową (Polska importuje ponad 80% ropy naftowej). Do rodzaju operacji najlepsze jednak okazują się papiery wartościowe a nie towary, gdyż papiery wartościowe nie psują się, a posiadanie ich wymaga rejestracji legalnego właściciela. Mimo tego spekulacja nieszkodliwa stała się ważnym i użytecznym elementem układu samoregulacji gospodarki. Spekulacje giełdowe nadają rynkowi papierów wartościowych dwie ważne cechy:

• zwiększenie płynności obrotów

• podniesienie dynamiki przepływów kapitałowych wewnątrz gospodarki.

Giełda jest integralnym elementem współczesnej gospodarki. Odzwierciedla zachodzące w niej procesy wpływając także na jej jakościowe cechy. Główne jej cechy to:

• efektywność - kierowanie jak największej ilości środków finansowych tam, gdzie występuje przewaga korzyści w stosunku do nakładów, a więc gdzie zarabiać możemy najwięcej.

• elastyczność - wynika z procesu ............ czyli przestawienia procesu inwestowania, gdyż nie można stale bazować na tym samym modelu wytwarzania.

• ciągłość - przez umożliwienie zasilania użytecznych przedsięwzięć bez względu na ich rozmiary nie jest wskazane przerwanie funkcjonowania giełdy. Jeżeli pojawi się taka konieczność, to wtedy bardzo ważną rolę spełnia spekulacja nieszkodliwa, która ma zatrzymać dany okres interesantów, aby nie odprowadzić kapitału i podmiotów na inne giełdy.

Dlatego większość ekonomistów twierdzi, że spekulacja nieszkodliwa nie tylko jest wskazana, a nawet pożyteczna.

Główne zadania, które realizuje się na giełdzie to wymiana określonych papierów wartościowych. Giełdę ocenia się prawidłowo, pozytywnie, jeżeli posiada następujące właściwości:

• wysoką częstotliwość obrotu walorami rynku kapitałowego

• znaczną liczebność uczestników zarówno po stronie popytu, jak i podaży

• posiadanie konkurencji pośrednictwa

• zaufanie do właściwych jej instytucji, gdyż sama jest instytucją musi w odpowiedni sposób regulować liczebność i stan swojej struktury czyli każdej ilości papierów wartościowych

• musi być przygotowana na ważne wydarzenia gospodarcze a nawet polityczne

Niewskazane jest i niedopuszczalne zamknięcie giełdy nawet na krótki okres czasu. Jeżeli giełda spełnia te 5 wymienionych cech, może osiągnąć w danym regionie odpowiedni poziom płynności i stanąć do rywalizacji wobec pozostałych giełd w danym regionie a nawet świecie. Giełda jest dalej przykładem „żywej organizacji” reagującej spontanicznie tzn., której struktury tworzą się naturalnie bez dominacji żadnego podmiotu i podziału komptencji a nawet procedury działania. Najlepsze giełdy na świecie na dziś to: Nowy Jork, Londyn, Amsterdam, Zurych, Frankfurt a w Europie Środkowej Warszawa, Praga i Budapeszt. Między tymi trzema giełdami toczy się bardzo ostra rywalizacja, gdyż wszystkie wystartowały z bardzo znikomej pozycji kapitałowej. Zauważa się bardzo wiele potknięć a trudna sytuacja finansowa trzech wspomnianych krajów utrudnia prawidłowe funkcjonowanie ich giełd. Do niedawna (3 lata - 98/99) warszawska giełda oceniona była jako najlepsza z tych trzech. Od pół roku zauważa się bardzo poważną dynamizację giełdy czeskiej! Jeżeli kraj nasz a konkretnie ministerstwo finansów nie wypracuje odpowiedniej strategii w tym kierunku to nasza giełda może przegrać z giełdą praską. A przecież giełda to jedno z najważniejszych miejsc w gospodarce rynkowej!!!

GIEŁDA W POLSCE I NIE TYLKO

Pierwsza definicja giełdy ukazała się w 1747r., w której udowodniono, że jest to najważniejsze miejsce dla danego kraju i decydujące o perspektywie rozwojowej danej gospodarki. Wynikało to z wielkiego uniwersalnego słownika wiedzy i sztuki wydanego w Szwajcarii. Pierwszym miejscem ulokowania polskiej giełdy był dawny gmach komitetu centralnego. Przyciągał uwagę. Ale w dłuższej perspektywie to miejsce nie mogło być dobre. Gdy przeniesiono siedzibę giełdy na zupełnie inne miejsce a więc poza centrum Warszawy, wtedy Praga i Budapeszt miały swoje nowe strategie giełdowe i do spraw finansowych podchodzą od tego czasu inaczej. Od dwóch lat zauważamy, że obroty na Polskiej giełdzie w stosunku do obrotów praskiej giełdy maleją! Dużą rolę odgrywa odległość Pragi od Niemiec. A czesi mają inny punkt widzenia co do tematu Unii Europejskiej. Zmienili strategię na bardziej indywidualną. Polska zaś tracąc Niemcy jako swego partnera i sojusznika pocieszenia i szansy szuka we Francji!!

17.04.02 RYNEK TOWAROWY, KAPITAŁOWY, SIŁY ROBOCZEJ, PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH (Giełda)

Wszystkie te rynki tworzą wspólny rynek, na który wpływają czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne. Możemy je rozpatrywać w krótkim lub długim aspekcie czasu. Omawiając makroekonomię uwzględnialiśmy najważniejsze elementy, które decydowały o rynku towarowym ale nie z punktu widzenia prawa popytu i podaży, ale najważniejszych wskaźników makroekonomicznych (PKB, DN, bezrobocie). Mogą tu wpływać także czynniki zewnętrzne np. handel zagraniczny - import, eksport. Niektóre gospodarki handlem zagranicznym nadrabiają rynek towarowy.

Taka sama sytuacja dokonuje się na rynku kapitałowym. Każdy kraj ma możliwość eksportu (importu) kapitału, jeżeli prowadzi otwartą gospodarkę. Formą lokowania kapitału za granicą jest kredyt (krótko - 1 rok, średnio - 1-5 lat, długo - powyżej 5 lat terminowy). Forma lokowania kapitału w formie kredytu prowadzi do zawiązywania między wierzycielem a dłużnikiem określonych zobowiązań i zależności, gdyż kapitał przechodzi w zupełnie obce ręce. Ponieważ bardzo wiele podmiotów nie wywiązywało się ze zobowiązań finansowych, kraje posiadające nadwyżki finansowe przeszły na bardziej korzystną formę ekonomiczną, gdyż stałe odraczanie spłaty odsetek a nawet ogłaszanie bankructwa stawiało kraje finansowe w bardzo trudnej sytuacji. Przykładem są długi Meksyku wobec USA czy Polski wobec Banku Światowego. Kredyt przechodzi w formę zagranicznych inwestycji, które mogą mieć charakter inwestycji portfelowych (IP), a więc występujących w formie papierów wartościowych. Każdy podmiot czy korporacja jak brakuje pieniędzy wpuszcza papiery wartościowe na giełdę. Drugą formą inwestycji zagranicznych są zagraniczne inwestycje bezpośrednie (ZIB), które stanowią główną strategię najważniejszych podmiotów gospodarki światowej, którymi nie są indywidualne kraje, nie są instytucje międzynarodowe, lecz korporacje o charakterze ponadnarodowym:

• światowe

• globalne

• transnarodowe

• horyzontalne

, które zakładają poza granicami kraju macierzystego filie i oddziały tworząc „pajęczynę zintegrowanych elementów”. Kredyty zostały zdominowane przez ZIB!, bo IP i ZIB stanowią główną strategię korporacji ponadnarodowych i rządzą one gospodarką światową.

Na rynek siły roboczej wpływa również czynnik wewnętrzny i zewnętrzny. Bez kapitału uruchomienie rynku siły roboczej jest prawie, że niemożliwe. Proces regulacji rynku dokonują podmioty międzynarodowe. Czego wynikiem jest teraźniejsze bezrobocie. Ważną kwestią jest w jakiej formie został ulokowany kapitał: filia czy oddział. Różnica wynika wyłącznie z aspektu prawnego. Filia posiada osobowość prawną, może więc być podmiotem praw i obowiązków. Oddział nie posiada osobowości prawnej. Kraj, który lokuje poza granicami kraju macierzystego kapitał dąży do formy oddziału. Bo oddział zawsze można rozwiązać. Natomiast kraj przyjmujący kapitał dąży do uruchomienia filii. W Europie Środkowej najwięcej ulokowanego kapitału jest w Polsce.

W 2000 roku wynosiła ta wartość 49,8 mld$. Rocznie wynosiła ona około 7-8 mld$. Teraz jednak suma ta gwałtownie spada. Polska wyprzedała już około 70% swoich banków w porównaniu do Francji gdzie liczba ta sięga około 50,8% jest do liczba ogromna i bardzo negatywna. Na 1 mieszkańca w Polsce przypada około 1200$. Jest to suma niewielka. Pod tym względem wyprzedzają nas Słowacja, Estonia, Łotwa, Węgry, Czechy. Niektóre z tych państw mają te wskazania do 40 razy większe. Problemem jest także nierównomierne lokowanie kapitału w podziale na województwa. Niektóre z nich nie dostały z tego tytułu jeszcze ani 1zł!

Obecnie pozycja Śląska poważnie spadła. Wpłynął na to proces obecnej sytuacji z inflacją, bezrobociem. Bezwzględnie dominuje województwo stołeczne, dalej: krakowskie, opolskie (80% inwestycji niemieckich dla całej Polski!), poznańskie. Śląsk plasuje się na 7 miejscu. Ma na to wpływ poważna zmiana branżowa.

Głównym krajem, który napędzał obroty (towarowo - usługowe) w Polsce były Niemcy do niedawna. Ale sytuacja wygląda zupełnie inaczej w obrotach kapitałowych. Francja zdominowała Niemcy. Na 2 miejscu plasuje się USA z poważną przewagą nad korporacjami ponadnarodowymi. Potem są Niemcy, jednak straty tej przez najbliższe 20 lat nie odrobią.

Eksport kapitału spełnia promocyjną rolę wobec obrotów towarowych i usługowych. Zaś Polacy utracili rynek wschodni.

Gdy występuje oddział lub filia nie płaci się podatku i ceł!

...............................................Klauzula Nardsza umowa między 2 krajami mówiąca o tym, że swojego partnera handlowego traktuję jak samego siebie. To znaczy, że zgadzam się na wpuszczanie towarów z innego kraju na rynek krajowy bez narzucania na nie dodatkowych obciążeń czy ograniczeń prawnych. KNU - klauzula najwyższego uprzywilejowania głosi, że swojego partnera handlowego traktuję tak jak każdego innego, z którym już taką umowę podpisałem. Słowacja np. złamała taką umowę z Polską żądając 50$ przy wjeździe na terytorium tego państwa!!

60mld złotych

R

---