1. Budowa kręgu

corpus vertebrae, arcus vertebrae, foramen vertebrale, canalis vertebralis, processus spinosus processus articulares superiores et inferiores, processus transversus

2. Kręgi szyjne

Atlas - Brak trzonu, z którego powstał ząb kręgu obrotowego. Składa się z łuku przedniego i tylnego oraz dwóch części bocznych. Arcus anterior jest pozostałością trzonu i jest krótki. Z przodu posiada tuberculum anterius, a z tyłu dołek zębowy fovea dentis. Łuk tylny arcus posterior jest właściwym łukiem kręgu. W miejscu wyrostka kolczystego wystepuje tuberculum posteriori. Pozwala to na swobodne ruchy zgięcia głowy do tyłu. Na powierzchni górnej łuku tylnego znajduje się sulcus arteriae vertebralis. Na powierzchniach bocznych występują dołki stawowe górne i dolne. Otwór kręgowy przedzielony jest ligamentum transversum atlantis. Część przednia dla zęba, tylna dla rdzenia. Wyrostki poprzeczne są dłuższe i mocniejsze - miejsce przyczepu mięśni obracających głową.

Axis - Z trzonu wyrasta ząb - dens. Na powierzchni przedniej zęba występuje facies articularis anterior do połączenia z łukiem atlasu, a z tyłu zęba facies articularis posterior dla połączenia z więzadłem poprzecznym atlasu. Wyrostek kolczysty długi i rozdwojony. Brak wyrostków stawowych górnych, funkcje przejmują powierzchnie stawowe górne (facies articulares superiores). Wyrostki poprzeczne nie posiadają bruzdy nerwu rdzeniowego i nie dzielą się na dwie blaszki.

3. Kręgi piersiowe

-jest ich 12

-na trzonach dołki żebrowe (fovea costalis) z powierzchniami stawowymi

-wymiar zwiększa się stopniowo ku dołowi

-wyrostki poprzeczne są mocne i zgrubiałe na końcach. Stanowią miejsce przyczepu mięśni i żeber. Są tam dołki żebrowe wyrostka poprzecznego z powierzchniami żebrowymi.

-Otwór kręgow piersiowych jest okrągły i stosunkowo mały.

-wyrostki poprzeczne są długie i dachówkowato ułożone

4. Kręgi lędźwiowe

Brak wyrostka poprzecznego (odróżnienie od szyjnych), brak dołka żebrowego (odróżnienie od piersiowych). Największe kręgi. Mają płaskie powierzchnie górną i dolną o kształcie nerkowatym. Są wyrostki żebrowe processus costalis. Wyrostki poprzeczne zachowały się w postaci szczątkowej u nasady wyrostka żebrowego - processus accessorius. Jest także processus mamillaris. Mały otwór kręgowy (trójkątny). Wyrostki stawowe jak drabina (teoria p. profesor).

6. Kręgosłup jako całość

Składa się z 24 kręgów w części przedkrzyżowej, kości krzyżowej i kości guzicznej. Pełni funkcję podporową, ochronną dla rdzenia kręgowego i ruchową. Między kręgami występują dyski międzykręgowe. Kręgosłup skupia na sobie ciężar ciała i przenosi go na kończyny.

Powierzchnia przednia utworzona przez trzony i krążki międzykręgowe,

Powierzchnie boczne utworzone przez wyrostki poprzeczne. Obecne są otwory międzykręgowe dla wyjścia nerwów rdzeniowych. Powierzchnia tylna utworzona przez wyrostki kolczyste tworzące grzebień kostny. Przestrzenie między łukami kręgowymi zamknięte są przez więzadła żółte ligamenta flava. Kanał kręgowy jest całkowicie zamknięty od przodu ograniczają do trzony kręgów i krążki międzykręgowe, od tyłu i po bokach łuki kręgowe, wyrostki stawowe i więzadła żółte. Łączy się on z jamą czaszki otworem wielkim. Kręgosłup na całej długości jest esowato wygięty - lordozy i kifozy. Wzmacniany przez więzadło podłużne przednie i tylnie.

5. Kość krzyżowa

Powstaje ze zrośnięcia pięciu kręgów krzyżowych.

Części boczne łączą się z miednicą i posiadają powierzchnie uchowate facies auricularis.

Podstawa kości krzyżowej posiada cechy charakterystyczne dla kręgu w postaci wyraźnie zaznaczonych wyrostków stawowych górnych wraz z łukiem kręgu i powierzchnią trzonu. Tam promotorium.

Powierzchnia miednicza jest gładka i wklęsła. W miejscach zrośnięcia kręgów widoczne SA kresy poprzeczne (lineae transversae). Sięgają bocznie do 4 par otworów krzyżowych miednicznych. Foramina sacralia Kelvina.

Facies dorsalis jest wypukła ku tyłowi i ma pięć podłużnie biegnących listewek kostnych. Crista sacralis mediana (ze zrośnięcia wyrostków kolczystych), crista sacralis intermedia (zrośnięcie wyrostków stawowych kręgów krzyżowych) - od dołu zakończony różkiem krzyżowym cornu sacrale. Różki ograniczają rozwór krzyżowy hiatus sacralis. Bocznie od grzebieni krzyżowych pośrednich leżą otwory krzyżowe grzbietowe koramina sacralia dorsalna dla przejścią gałęzi grzbietowych nerwów krzyżowych. Jest jeszcze po boku crista sacralis lateralis, utworzony przez zarośnięte wyrostki poprzeczne.

Wierzchołek kości krzyżowej apex ossia sacri skierowany jest ku dołowi i ma powierzchnię do połączenia się z kościa guziczną.

Kanał krzyżowy biegnie wewnątrz i jest przedłużeniem kanału kręgowego.

7.Połączenia kręgów

Więzozrosty:

Ligamentum longitudinale anterius - wzdłuż powierzchni trzonów kręgów. Od guzka gardłowego do powierzchni miedniczej kości krzyżowej. Łączy się ściśle z krążkami międzykręgowymi

Ligamentum longitudinale posterius - wzdłuż tylnej powierzchni trzonów kręgów. Od stoku wspólnie z błonką pokrywającą do górnej części kanału krzyżowego.

Ligamentum supraspinale - wzdłuż kręgosłupa łączy wyrostki kolczyste. Od VII szyjnego do grzebienia krzyżowego pośredniego.

Ligamentum nuchae - przedłużenie więzadła nadkolcowego. Od grzebienia potylicznego do VII kręgu piersiowego.

Ligamentum flava - między łukami dwóch sąsiednich kręgów zamyka kanał kręgowy od tyłu.

Ligamentum intertransversarium - łączy wyrostki poprzeczne sąsiadujących kręgów.

Ligamentum interspinalia - między wyrostkami kolczystymi dwóch sąsiednich kręgów.

Do tego wszystkiego chrząstkozrosty: disci intervertebrales - proste.

Występują też stawy między wyrostkami stawowymi dolnymi, a górnymi kolejnych kręgów. Wzmacniae przez ligamenta flava.

8. Połączenia czaszki z kręgosłupem

Połączenie czaszki z kręgosłupem czynnościowo obejmuje dwa stawy: staw górny złożony z symetrycznych stawów szczytowo-potylicznych - articulationes atlantooccipitales i staw głowy dolny składający się z czterech stawów szczytowo-obrotowych - articulationes atlantoaxiales.

Staw szczytowo-potyliczny:

Powierzchnie stawowe: kłykcie potyliczne oraz dołki stawowe górne kręgu szczytowego

Torebka: Każdy staw ma odrębną torebkę przyczepiającą się do brzegów powierzchni stawowych.

Wzmocnienia:

Błony szczytowopotyliczne do wypełnienia powierzchni między os occpitale, a atlasem.

Membrana atlantooccipitalis anterior - łuk przedni || przednie ograniczenie foramen magnum

Membrana atlantooccipitalis posteriori - łuk tylny || tylne ograniczenie foramen magnum

Ruchomość: zginanie głowy do przodu anteflexio, do tyłu retroflexio, na boki flexio lateralis.

Stawy szczytowo-obrotowe

Stawy szczytowo-obrotowe boczne: powierzchnie stawowe to dołki stawowe dolne atlasu oraz powierzchnie stawowe górne axisu.

Staw szczytowo-obrotowy pośrodkowy (przedni i tylny):

Przedni: Dołek zęba na łuku przednim atlasu oraz powierzchnia stawowa przednia zęba (facies articularis anterior).

Tylni: Powierzchnia stawowa tylnia zęba - więzadło ligamentum transversum atlantis.

Więzadła:

Ligamentum transversum atlantis - wewnątrz kanału

Ligamenta alaria (od powierzchni zęba do kłykci)

Ligamentum Amicis dentis - Więzadło wierzchołka zęba - od zęba do przedniego otworu

Błona pokrywająca - membrana tectoria - od wewnętrznej strony podstawy czaszki na stoku do trzonu kręgu obrotowego - przedłużenie więzadła podłużnego tylnego. Zabezpiecza rdzeń przed urazami.

Ruchomość: rotatio, anteflexio, retroflexio,

9. Obojczyk

Stanowi przednią częśc obręczy kończyny górnej. Leży między rękojeścią mostka, a wyrostkiem barkowym łopatki. Jest w kształcie wydłużonej litery S. Nie posiada jamy szpikowej. Posiada dwa końce i częśc środkową.

Extermitas Sternalis jest skierowany do rękojeści mostka, gdzie jest facies articularis Sternalis. Koniec barkowy do wyrostka barkowego, facies articularis acromialis.

Część środkowa - na powierzchni górnej cztery mięśnie: mostkowo-sutkowo-obojczykowy, piersiowy większy, naramienny, czworoboczny. Przy końcu mostkowym impressio ligamenti costoclavicularis. Też linea trapezoidem, tuberculum conoideum. Do linea trapezoidem przyczepia się tam więzadło kruczo-obojczykowe, które składa się z części stożkowej i czworobocznej.

10. Łopatka

Scapula stanowi tylną częśc obręczy kończyny górnej. Kość płaska trójkątna. Powierzchnia żebrowa ma kształt lekko wklęsły. Zagłębienie nosi nazwę dołu podłopatkowego fossa subscapularis. Przyczepia się w nim mięsień podłopatkowy.

Powierzchnia grzbietowa jest wypukła. Grzebień łopatki spina scypule dzieli powierzchnię na dół nadgrzebieniowy fossa supraspinata, gdzie przyczepia się mięsień nadgrzebieniowy i niżej położony dół podgrzebieniowy - fossa infraspinata, gdzie przyczepia się mięsień podgrzebieniowy. Grzebień kończy się wyrostkiem barkowym acromion. Na jego powierzchni facies articularis acromii. Służy do połączenia z obojczykiem w stawie barkowo-obojczykowym. Na grzebieniu łopatki przyczepia się mięsień czworoboczny oraz mięsień naramienny. Na wyrostku barkowym mięsień naramienny oraz więzadło kruczo-barkowe.

Brzeg przyśrodkowy po stronie kręgosłupa.

Brzeg górny, jest tam incisura scapulae . Między brzegami wcięcia więzadło poprzeczne łopatki górne. Ogranicza otwór z nerwem nadłopatkowym.

Brzeg boczny: najgrubszy, mięsień: obły większy, obły mniejszy

Kąt boczny: zawiera wydrażenie stawowe: cavitas glenoidalis, która służy do połączenia łopatki z humerus w stawie ramiennym. Guzek nadpanewkowy - głowa długa mięśnia dwugłowego ramienia. Guzek podpanewkowy - głowa długa mięśnia trójgłowego ramienia.

Jest jeszcze processus coracoideus - trzy mięśnie: piersiowy mniejszy, kruczo-ramienny, głowa krótka mięśnia dwugłowego ramienia, więzadło: kruczo-barkowe, kruczo-obojczykowe.

11. Szkielet klatki piersiowej

Ma kształt stożka podstawą zwróconego do przepony. Ścianę przednią tworzy mostek i chrząstki żebrowe. Ścianą tylnią tworzy kręgosłup i grzbietowe odcinki żeber. Jest wypukła po obu stronach, tak że pomiędzy żebrami, a kątami żeber powstaje bruzda płucna, w której leży płuco. Ściany boczne są najdłuższe, budują je żebra i przestrzenie międzyżebrowe. Mostkowe końce chrząstek od VIII do X tworzą łuk żebrowy.

Otwór górny klatki piersiowej ograniczony jest trzonem I kręgu piersiowego, rękojeścią mostka i pierwszą parą żeber. Przechodzi przez niego tchawica, przełyuk, pień ramienno-głowowy, tętnica szyjna wspólna lewa, tętnica podobojczykowa lewa i tak dalej.

Otwór dolny klatki piersiowej, większy niż górny. Ograniczony jest łukami żebrowymi, XII parą żeber oraz XII kręgiem piersiowym. Wzdłuż brzegów przyczepia się przepona, która oddziela klatkę piersiową od jamy brzusznej. Rusztowaniem są pierścienie kostne (żebro + kręg piersiowy).

14. Kość kulszowa

Kość ta ogranicza od boku miednicę mniejszą. Wyróżniamy trzon oraz gałąź. Trzon korpus ossia ischii tworzy 2/3 panewki. Z tylnego brzegu trzonu odchodzi kolec kulszowy spina ischiadica. Dzieli on wcięcie tylne miednicy na dwa mniejsze: górne wcięcie kulszowe większe - incisura ischiadica major i dolne wcięcie kulszowe mniejsze incisura ischiadica minor. Do kolca kulszowego przyczepia się więzadło krzyżowo-kolcowe - ligamentum sacrospinale. Trzon przechodzi ku dołowi w guz kulszowy - tuber ischiadicum. Ogranicza on od dołu wcięcie kulszowe mniejsze. Do guza kulszowego przyczepiają się mięśnie tylne uda.

Gałąź kości kulszowej - Ramus ossia ischii odchodzi od guza kulszowego prawie pod kątem prostym i biegnie do przodu, łącząc się z gałęzią dolną kości łonowej. Gałęzie kości kulszowej i kości łonowej ograniczają foramen obturatum - otwór zasłonowy.

12. Żebro

Żebro kostne ma dwa końce, tylny czyli kręgosłupowy i przedni czyli mostkowy. Między nimi zawarty jest trzon żebra. Koniec tylny stanowi głowa, szyjka i guzek.

Głowa pokryta jest powierzchnią stawową głowy żebra, która od II do X żebra podzielona jest poziomym grzebieniem głowy żebra na dwie części, dla dwóch sąsiadujących ze sobą dołów żebrowych na trzonach kręgów.

Głowa osadzona jest na szyjce żebra. Górna częśc szyjki nosi nazwę grzebienia szyjki żebra, do którego przyczepia się więzadło żebrowo-poprzeczne górne.

Szyjka przechodzi w guzek żebra dla dołka żebrowego wyrostka poprzecznego.

Trzon jest najdłużczą częścią. Pow. zewnętrzna wuypukła tworzy kąt żebra.

Koniec przedni kości żebrowej posiada chropowatą powierzchnię dla połączenia z chrząstką.

Wyróżnia się trzy krzywizny.

Chrząstki żebrowe stanowią przedłużenie żeber kostnych. Przyczyniają się do zwiększenia sprężystości ścian klatki piersiowej.

13. Kość biodrowa

Największa kość miednicy tworząca jej ścianę boczną. Zbudowana jest z trzonu i talerza.

Trzon kości biodrowej corpus ossia ilii stanowi dolną, zgrubiałą cześc kości, która wchodzi w skład panewki, a od wewnątrz ogranicza boczną część miednicy mniejszej pelis minor. Granicą między trzonem, a talerzem jest kresa łukowata.

Talerz kości biodrowej - Ala ossis ilii. Do wnętrza miednicy skierowana jest powierzchnia krzyżowo-miedniczna, a na zewnątrz powierzchnia pośladkowa.

Powierzchnia krzyżowo-miedniczna w części przedniej zagłębiona jest w płytki i szeroki dół biodrowy - fossa iliaca, wypełniony mięśniem biodrowym. W powierzchni tylnej (krzyżowej) znajduje się powierzchnia stawowa do połączenia z kością krzyżową facies auricularis (powierzchnia uchowata). Za tą powierzchnią znajduje się tuberositas iliaca.

Powierzchnia pośladkowa facies glutea skierowana jest na zewnątrz i służy do przyczepu trzech mięśni pośladkowych. Biegną kresa pośladkowa tylna linea glutea posterior (m. pośladkowy wielki), linea glutea anterior (m. p. pośredni), linea glutea inferior (m. p. mniejszy).

Znać spina iliaca anterior superior, spina iliaca anterior inferior , spina iliaca posterior superior, spina iliaca posterior inferior.

Górny brzeg talerza to crista iliaca

15. Kość łonowa

Ogranicza od przodu miednicę mniejszą. Składa się z trzonu oraz gałęzi górnej i dolnej. Trzon wchodzi w skład panewki, a wraz z kością biodrową tworzy wyniosłość biodrowo-łonową. Gałąź górna odchodzi od trzonu do przodu, przyśrodkowo i niecu ku dołowi. Kończy się powierzchnią spojeniową (faciew symphysialis), która łączy się z przeciwległą w spojeniu łonowym symphysis pubica. Na gałęzi górnej wyróżniamy trzy powierzchnie: górną, dolną i tylnią.

Powierzchnia górna jest lekko wygięta i zwęża się przy końcu przyrodkowym.

Powierzchnia tylna jest gładka i wklęsła.

Powierzchnia dolna przechodzi w bruzdę zasłonową - sulcus obturatorius. W pobliżu spojenia łonowego kończy ię guzkiem łonowym tuberculum pubicum.

Gałąź dolna kości łonowej - odchodzi od gałęzi górnej, poniżej powierzchni spojeniowej. Na obu gałęziach kości łonowej mają swój przyczep początkowy mięśnie przyśrodkowe uda. Gałęzie kości kulszowej i kości łonowej ograniczają foramen obturatum - otwór zasłonowy.

16. Kość piszczelowa

Nasada bliższa:

Budują go dwa kłykcie: condylus medialis, condylus lateralis. Na kłykciach powierzchnie stawowe górne dla połączenia z odpowiednimi kłykciami kości udowej. Powierzchnia stawowa kłykcia przyśrodkowego jest większa, dłuższa i głębsza. Między kłykciami wypiętrzenie środkowe: eminentna intercondylaris, a tam: tuberculum intercondylare mediale, tuberculum intercondylare laterale. Występują również zagłębione pola. Area intercondylaris anterior, area intercondylaris posteriori. Na polach międzykłykciowych mają swój przyczep więzadła krzyżowe kolana. Z tyłu kłykcia bocznego jest facies articularis fibularis dla połączenia ze strzałką.

Trzon:

Na przekroju kształt trójkątny. Trzy brzegi i trzy powierzchnie.

Brzeg przedni nie pokryty jest mięśniami i jest wyczuwalny przez skórę.

Do brzegu bocznego przyczepia się błona międzykostna goleni.

Na powierzchni przyśrodkowej znajduje się kresa mięśnia płaszczkowatego.

Koniec dalszy:

Posiada pięć powierzchni. Gładką powierzchnię przednią...

Powierzchnia przyśrodkowa przedłuża się ku dołowi w wyrostek zwany kostką przyśrodkową - malleolus medialis. Na jej powierzchni powierzchnia stawowa kostki dla połączenia z kością skokową.

Powierzchnia tylna zagłębiona w rowek

Powierzchnia boczna jest wgłębiona we wcięcie strzałkowe.

Powierzchnia dolna służy do połączenia z powierzchnią górną bloczka kości skokowej. Pow. stawowa dolna.

17. Kość udowa

Łączy się częścią bliższą z kośćmi obręczy kończyny dolnej w stawie biodrowym, a częścią dalszą z kością piszczelową i rzepką w stawie kolanowym. Połozenie skośne.

Koniec bliższy kości udowej stanowi: głowa, szyjka, krętarz większy i krętarz mniejszy

Głowa kości udowej skierowana jest w kierunku panewki kości miedniczej stanowi ¾ powierzchni kuli. Pokryta jest chrząstką szklistą z wyjątkiem fovea capitis femoris, do którego przyczepia się więzadło głowy kości udowej.

Szyjka łączy głowę z trzonem.

Krętarz większy trochanter major lezy po stronie bocznej i wydłuża się ku górze oraz tyłowi. Na jego przyśrodkowej stronie jest dół krętarzowy fossa trochanterica.

Krętarz mniejszy trochanter minor leży na tylnej powierzchni kości i nieco przyśrodkowo.

Od strony tylnej jest grzebień międzykrętarzowy. Z przodu krętarze łączy kresa międzykrętarzowa.

Trzon kości udowej:

Obły wypukły gładki. Na stronie tylnej biegnie kresa chropowata. Utworzona z wargi przyśrodkowej i bocznej. Warga przyśrodkowa dzieli się na kresę grzebieniową i międzykrętarzową. Warga boczna w guzowatość pośladkową.

Koniec dalszy:

Z dwóch kłykci przyśrodkowego i bocznego condylus medialis et lateralis do połączenia z kością piszczelową. Między nimi dół międzykłykciowy fossa intercondylaris wypełniony więzadłami krzyżowymi kolana. Na każdym kłykciu guzek zwany nadkłykciem.

18. Strzałka

Strzałka położona jest po stronie bocznej piszczeli. Koniec bliższy jest zgrubiały i nazywa się głowa strzałki - caput fibulae. Ku górze przedłuża się w wierzchołek głowy strzałki apex capitis fibulae. Po stronie przyśrodkowej posiada facies articularis. Na głowie przyczepia się mięsień dwugłowy uda i więzadło poboczne strzałkowe.

Trzon corpus posiada trzy brzegi. Brzeg przedni jest najostrzejszy i rozdziela się na dwie listewki. Brzeg tylni crista medialis.

Koniec dalszy tworzy kostka boczna malleolus lateralis zakończona tępym wyrostkiem. Na stronie przyśrodkowej kości występuje powierzchnia stawowa. Gdzieś jest fossa malleoi lateralis gdzie przyczepia się więzadło skokowo-strzałkowe tylne.

19. Szkielet stopy

Składa się z trzech cześci:

Tarsus - 7 kości, metatarsus - 5 kości, 14 kości palców - ossa digitorum pedis.

Kości Stępu:

Szereg bliższy: talus, calcaneus - jedna nad drugą

Szereg dalszy os cuboideum, 3x ossa cuneiformia

Pomiędzy szeregami: os naviculare,

Odpowiedzialne za prawidłowe wysklepienie stopy co ma związek z utrzymywaniem prawidłowej postawy ciała.

Śródstopie: Buduje pięć kości, ossa metatarsalia. Każda posiada bassis, zwróconą do kości stępu, korpus i caput, która łączy się z paliczkiem. Podstawy są większe od głów.

Kości palców: 14 kości. Trzy paliczki w palcach od II do V i dwa paliczki w hallux (paluch). Phalanx proximalis, media et distalis. Każdy jak kość długa posiada basis phalangis, korpus phalangis, caput phalangis.

20. Kości nadgarstka

Szereg bliższy: Os scaphoideum, os lunatum, os triquetrum, os pisiforme,

Szereg dalszy: os trapezium, os trapezoidem, os capitatum, os hamatum.

Kanał nadgarstka: występuje po stronie dłoniowej i tworzy bruzdę nadgarstka sulcus carpi, która po obu bokach ograniczają wyniosłości promieniowa i łokciowa. Wyniosłość promieniowa: eminentna radialis buduje guzek kości łódeczkowatej i guzek kości czworobocznej większej. Eminentna ulnaris tworzona jest przez os pisiforme i famulus ossia hamaki. Ponad bruzdą jest troczek zginaczy. Przez kanał nadgarstka biegnie: nerw pośrodkowy, cztery ścięgna mięśnia zginacza powierzchownego palców, cztery ścięgna mięśnia zginacza głębokiego palców oraz jedno ścięgno mięśnia zginacza długiego kciuka.

21. Kość ramienna

Koniec bliższy:

Zakończony głową kości ramiennej caput humeri. Głowa stanowi mniej niż połowe kuli. Oddzielona jest szyjka anatomiczną.

Guzek większy położony jest bocznie. Guzek mniejszy skierowany jest do przodu.

Od guzka większego odchodzi grzebień guzka większego. Od guzka mniejszego na rzon grzebień guzka mniejszego. Między guzkami bruzda międzyguzkowa - sulcus intertubercularis.

W miejscu gdzie koniec bliższy przechodzi w trzon znajduje się szyjka chirurgiczna.

Trzon:

Posiada trzy powierzchnie i dwa brzegi. W połowie długośi powierzchni przedniej bocznej znajduje się tuberositas deltoidea. Na powierzchni tylnej jest bruzda nerwu promieniowego.

Nasada dalsza

Nazywa się kłykciem kości ramiennej condylus humeri, a na boki wysunięte guzki to nadkłykcie. Nadkłykieć boczny epicondylus lateralis lezy w przedłużeniu bocznego trzonu. Przyczepia się na nim mięsień odwracacz, mięśnie prostujące rękę oraz więzadło poboczne łokciowe. Na jego tylnej powierzchni występuje bruzda nerwu łokciowego - sulcus nervi ulnaris. Pomiędzy nadkłykciami znajduje się powierzchnia stawowa dzieląca się na trochlea humeri (po stronie łokciowej), służy do połączenia z wcięciem bloczkowym kości łokciowej ii capitulum humeri po stronie promieniowej - łączy się z fossa radialis. Z tyłu fossa olecrani.

22. Kość łokciowa

Nasada bliższa:

Łączy się z kością ramienną i z kością promieniową w stawie łokciowym. Występuje processus coronoideus, który leży z przodu (wchodzi do dołu dzoibastego na kości ramieniowej - przy zgiętym łokciu). Poniżej znajduje się tuberositas ulnae (przyczep mięśnia ramiennego). Z tyłu leży olecranon (wchodzi do dołu wyrostka łokciowego na humerus; przyczep mięśnia trójgłowego ramiennego). Wcięcie bloczkowe incisura trochlearis, między wyroskiem diobastym, a łokciowym. Łączy się z bloczkiem kości ramiennej w stawie ramienno-łokciowym. Wcięcie promieniowe incisura radialis leży po stronie bocznej wyrostka diobastego. Służy do połączenia z obwodem stawowym głowy kości promieniowej w stawie promieniowo-łokciowym.

Trzon

Trzy powierzchnie i trzy brzegi.

Koniec dalszy:

Posiada głowę i wyrostek rylcowaty.

Głowa caput ulnae jest zaokrąglona i znajduje się na niej obwód stawowy circumferentai articularis. Łączy sie z wcięciem łokciowym kości promieniowej. Wyrostek rylcowaty po stronie przyśrodkowej.

23. Kość promieniowa

Nasada bliższa

Koniec bliższy tworzy głowa kości promieniowej caput radi, która łączy się z kością łokciową i ramieniową w stawie łokciowym. Górna powierzchnia jest wgłębiona i służy do połączenia z główką kości ramiennej. Dookoła głowy znajduje się powierzchnia stawowa zwana obwodem stawowym circumferentia articularis. Bierze ona udział w stawie promieniowo-łokciowym bliższym. Głowa łączy się z trzonem przewężeniem, które nazywa się szyjką kości promieniowej collum radii.

Trzon posiada trzy powierzchnie i trzy brzegi.

Powierzchnia przednia od powirzchni bocznej oddzielona brzegiem przednim.

Powierzchnię tylną od powierzchni bocznej oddziela brzeg tylny.

Brzeg międzykostny między powierzchnią przednią, a tylną. Do niego błona międzykostna.

W części bliższej trzonu po stronie przyśrodkowej znajduje się guzowatość kości promieniowej tuberositas radii, na której przyczepia sie mięsień dwugłowy ramienia.

Koniec dalszy:

Posiada dwie powierzchnie stawowe i wyrostek rylcowaty. Powierzchnia stawowa nadgarstkowa do połączenia z koścmi szeregu bliższego w stawie promieniowo-nadgarstkoym. Druga powierzchnia stawowa po stronie przyśrodkowej w obrębie wcięcia łokciowego incisura ulnaris, do połączenia z głowa kości łokciowej w stawie promieniowo-łokciowym dalszym.

Wyrostek rylcowaty procesus styloideus po stronie bocznej.

24. Kości ręki

Ossa manus. Szkielet ręki składa się z trzech części: nadgarstka - campus, śródręcza - metacarpus i kości palców - ossa digitorum manus. Dalej studiować atlas, no bo niby co?

Kości nadgarstka układają się w dwa szeregi (atlas). Występuje kanał nadgarstka: w całości kości nadgarstka układają się w ten sposób, że po stronie dłoniowej tworzą bruzdę nadgarstka - sulcus carpi, którą po obu bokach ograniczają wyniosłości: promieniowa i łokciowa. Eminentna radialis budowana przez guzek kości łódeczkowatej i czworobocznej większej. Eminentna ulnaris przez kość grochowatą i haczyk kości haczykowatej. Między wyniosłością rozpięty jest troczek zginaczy. Kanałem biegnie: nerw pośrodkowy, cztery ścięgna mięśnia zginacza powierzchownego placów, cztery ścięgna mięśnia zginacza głębokiego palców, jedno ścięgno mięśnia zginacza długiego kciuka.

Kości śródręcza buduje 5 kości (kościu długie z podstawą basis, trzonem korpus i głową caput).

Palce posiadają po trzy paliczki, które są koścmi długimi: basis phalangis, korpus phalangis, caput phalangis.

25. Kości mózgoczaszki

Umieć wymienić:

26. Kość potyliczna

Buduje tylną część sklepienia i podstawy czaszki. Składa się z czterech części: częśc podstawna, łuska, parzyste części boczne.

Część podstawna pars basilaris

Zwraca się do przedniej krawędzi otworu wielkiego - foramen magnum oraz do trzonu kości klinowej. Brzegi części podstawnej stykają się z brzegami piramidy i ograniczają szczelinę skalistopotyliczną. Wzdłuż tego brzegu przebiega sulcus sinus petrosi inferioris. Na powierzchni dolnej lezy mały guzek gardłowy tuberculum pharyngeum dla przyczepu szwu gardła. Powierzchnia górna części wewnętrznej tworzy tylną część stoku clivus, na którym spoczywa most i rdzeń przedłużony.

Części boczne. Łącza podstawną częśc kości potylicznej z łuską. Na powierzchi dolnej części bocznych znajdują sie kłykcie potyliczne condyli occpitales służące do połączenia z dołkami stawowymi górnymi kręgu szczytowego. Kłykcie sa eliptyczne i skośne ustawione. Ponad nimi przebiega canalis hypoglossisalis. Za każdy kłykciem znajduje się zagłębienie zwane dołem kłykcioym fossa condylaris.

Przyśrodkowy brzeg obu części bocznych ogranicza z boku otwór wielki, natomiast brzeg boczny zwraca się do kości skroniowej. W jego obrębie znajduje się processus jugularis. Po wewnętrznej stronie czesci bocznych przechodzi fragment bruzdy esowatej sulcus sinus sigmoidei. Wcięcie szyjne przedziela wyrostek śródszyjny. Podobne wcięcie i wyrostej występuje przy krawędzi piramidy. Razem tworzą otwór szyjny foramen jugulare (IX, X, XI), opuszka górna żyły szyjnej wewnętrznej).

Łuska potyliczna squama occpitialis

Od otworu wielkiego ku górze. Posiada guzowatość potyliczną zewnętrzną protuberantia occpitalis externa. Od niej odchodzi na boki łukowata kresa karkowa górna - linea nuchae superior. Wyżej kresa karkowa najwyższa. W pośrodku od guzowatości w kierunku otworu wielkiego grzebien potyliczny zewnętrzny crista occipitalis externa, do którego przyczepia się więzadło karkowe. Od połowy długości grzebienia odchodzi na boki kresa karkowa dolna.

Powierzchnia wewnątrzna wklęsła i podzielona na cztery doły przed dwie linijne wyniosłości krzyżujące sie pod kątami prostymi. Guzowatość potyliczna wewnętrzna, bruzdy zatoki strzłkowej górnej, boczne bruzdy zatok poprzecznych, grzebień potyliczny wewnętrzny, bruzda zatoki potylicznej.

27. Kość klinowa - uzupełnić

Trzon:

Ma kształt sześcienny. W jego wnętrznu jest zatoka klinowa. Powierzchnia górna zwraca się do środkowego dołu czaszki. Jestm tam siodło tureckie, dół przysadki, grzbiet siodła, wyrostki pochyłe tylne, przednie i środkowe. Grzbiet siodła buduje clivus. Występuje sulcus chiasmatis, canalis Optimus. Powierzchnie boczne trzonu niedostępne, odchodzą od niej po trzy wyrostki (skrzydła, wyrostki skrzydłowe). W miejscu odejścia skrzydeł większych jest sulcus caroticus. Powierzchnia tylna łączy się z podstawną częścią kości potylicznej. . Powierzchnia dolna zwraca się do podstawy czaszki, przylegają do niej skrzydła lemiesza.. Powierzchnia przednia zwraca się do jamy nosowej. Tam grzebień linowy.

Skrzydła większe Alae maiores.

Odchodzą one od bocznych powierzchni trzonu i ograniczają dół środkowy czaszki i oczodół. Przebijają je otwory, przez które przechodzą nerwy i naczynia krwionośne. Posiadają nasadę (radix dosł. korzeń).

Powierzchnie P. oczodołowa (facies orbitalis)- uczestniczy w budowie oczodołu, jest widoczna z zewnątrz przy spoglądaniu na czaszkę z przodu. Przyśrodkowo od niej jest szczelina oczodołowa górna (fissura orbitalis superior), poniżej niej natomiast mniejszy otwór (foramen rotundum).

P. skroniowa (f. temporalis)

P. podskroniowa (f. infratemporalis)- bierze udział w wytwarzaniu dołu podskroniowego

P. szczękowa (f. maxillaris))- bierze udział w wytwarzaniu dołu skrzydłowo-podniebiennego

Wymienione 4 powierzchnie tworzą razem powierzchnię zewnętrzną.

P. mózgowa (f. cerebralis), zwana też wewnętrzną- współtworzy dół środkowy podstawy czaszki

Skrzydła mniejsze Alae minores

Odchodzą od górno-przedniej części trzonu za pomocą 2 korzeni i wchodzą w skład stropów oczodołowych.

Są dosyć cienkie. Pomiędzy ich korzeniami znajduje się kanał wzrokowy (canalis opticus). Ograniczają od góry szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis superior).

Łączą się ze sobą za pomocą łęku skrzydłowego (jugum sphenoidale) mniej więcej w płaszczyźnie pośrodkowej.

Wyrostki skrzydłowate Processus pterygoidei

Odchodzą od powierzchni dolnej trzonu. Biegnąc pionowo w dół, ograniczają z boków nozdrza tylne jamy nosowej.

W pojedynczym wyrostjku wyróżnić możemy blaszkę boczną (lamina lateralis) oraz przyśrodkową (lam. medialis), wyposażoną w haczyk skrzydłowy (hamulus pterygoideus). Jest on najbardziej w dół wysuniętą częścią omawianej kości. W miejscu przylegania do siebie obu blaszek obserwujemy bruzdę skrzydłowo-podniebienną (sulcus pterygopalatinus), poniżej której występują one już osobno po obu stronach wcięcia skrzydłowego (incisura pterygoidea). Niżej od tegoż wcięcia natomiast i przyśrodkowo od iego zaobserwować możemy bruzdę haczyka skrzydłowego (sulcus hamuli pterygoidei), którą pokrywa tkanka chrzęstna, a także ścięgno mięśnia napinacza podniebienia. Na blaszce przyśrodkowej warty wspomnienia jest także sterczący przyśrodkowo od niej wyrostek pochwowy (processus vaginalis), oddzielony od reszty blaszki bruzdą podniebienno-pochwową (sulcus palatovaginalis), a od trzonu bruzdą lemieszowo-pochwową (sulcus vomerovaginalis), zamknięta w kanał lemieszowo-pochwowy. Bocznie od niego znajduje się zaś kanał skrzydłowy (canalis pterygoideus). Spoglądając z tyłu możemy jeszcze zauważyć dół skrzydłowy (fossa pterygoidea), do którego przyczepia się mięsień skrzydłowy przyśrodkowy.

28. Kość czołowa

Jest kością pneumatyczną. Tworzy przednią część sklepienia czaszki. Składa się z czterech części: łuski czołowej, dwu części oczodołowych i z częścio nosowej.

Łuska jest największą częścią. Powierzchnia zewnętrzna jest gładka i wypukła. Znajdują się na niej dwa guzy czołowe tubera frontalia. Zaznaczone są również łuki brwiowe arcus superciliares. Dolna krawędź łuski pokrywa się z brzegiem nadoczodołowym margo supraorbitalis, który w swej przyśrodkowej części posiada wcięcie czołowe incisura frontalis lub foramen frontalne. Bocznie od wspomnianego wcięcia występuje fincisura supraorbitalis dla nerwów i naczyć o podobnej nazwie. Brzeg nadoczodołowy kończy się wyrostkiem jarzmowym. Od wyrostka jarzmowego uchodzi kresa skroniowa, pod którą znajduje się pole dołu skroniowego.

Powierzchnia wewnętrzna łuski pokryta jest licznymi wyciskami palczastymi. W płaszczyźnie pośrodkowej wznosi się ku górze niski grzebień czołowy crista frontalis, który rozdwaja się ograniczając odcinek bruzdy zatoki strzałkowej górnej. U podstawy grzebienia czołowego położony jest otwór ślepy foramen cecum.

Część nosowa położona jest między częściami oczodołowymi. Od przodu ogranicza ją brzeg nosowy, do którego przylegają kości nosowe. Występuje kolec nosowy.

Część oczodołowa jest trójkątną płytką kostną. Tworzy sklepienie oczodołu. Ważną rzeczą jest dół gruczołu łzawego, który jest tuż pod wyrostkiem jarzmowym. W przyśrodkowej części znajduje się mniejszy dołek bloczkowy - fovea trochlearis dla przewinięcia się mięśnia skośnego górnego gałki ocznej. Zatoki czołowe występują w miejscu, w którym cześć oczodołowa graniczy z częścią łuskową. Wejście do zatoki możliwe jest od części nosowej. Wcięcie sitowe znajduje się między obiema częściami oczodołowymi.

29. Kość ciemieniowa

Jest parzystą kością stropu czaszki. Ma łączność z podobną kością storny przeciwnej oraz koścmi: potyliczną, skroniową, klinową i czołową. Kształtem przypomina nieregularny czworobok, jest silnie wysklepiona. Posiada dwie powierzchnie, cztery brzegi i cztery kąty.

W pośrodku części zewnętrznej znajduje się guz ciemieniowy (tuber parietalne), poniżej guza biegną dwie kresy skroniowe - lineae temporales. Linea temporalis superior służy do przyczepu powięzi skroniowej. Blisko brzegu górnego kości ciemieniowej znajduje się zmiennej wielkości otwór ciemieniowy.

Na powierzchni wewnętrznej występuje dół ciemieniowy. Powierzchnię złobi bruzda tętnicza sulcus arteriosus. Wzdłuż brzegu górnego przebiega bruzda, któ®a z przeciwległą kością tworzy bruzdę zatoki strzałkowej górnej. Do brzegów tej bruzdy przyczepia się sierp mózgu. W części tylnobocznej zaczyna się bruzda zatoki esowatej.

30. Kość skroniowa

Parzysta kość położona między kością potyliczną i klinową. Buduje boczną ścianę i podstawe czaszki. Składa się z czterech części: łuskowej, sutkowej, bębenkowej, skalistej.

Łuskowa - pars squamosa

-płyta kostna położona na bocznej ścianie czaszki

-processus zygomaticus tworzy potem łuk jarzmowy

-dół żuchwowy i tuberculum articulare

- na powierzchni mózgowej liczne wyciski palczaste.

- brzeg górny łączy się z kością ciemieniową.

Sutkowa - parst mastoidea

- przedłuża się w wyrostek sutkowy - processus mastoideus. Przyczepiają się do niego mięśnie: płatowy głowy, najdłuższy głowy, dwubrzuścowy.

-Przyczep mięśnia dwubrzuścowego nw incisura mastoidea.

-foramen mastoideum - żya wypustowa sutkowa, prowadzi do zatoki esowatej.

- na powierzchni wewnętrznej sulcus sinus sigmoidei

Częśc bębenkowa - tworzy częśc przewodu słuchowego wewnętrznego kostnego. Porus acusticus externus

Część skalista - pars Petrosa

Piramida ma:

Podstawę (zrasta się z powierzchnią wewnętrzna cześci łuskowej.

Szczyt - apex z foramen caroticus internus

Powierzchnię przednią:

-w pobliżu szczytu impressio trigemini

-hiatus canalis n. petrosi majoris i sulcus i to samo z minus

Powierzchnia tylna:

-ściana przednia tylnego dołu czaszki

-porus acousticus exinternus, prowadzi do meatus acusticus internuj: zawiera nerv \VII, VIII I pośredni

-Koniec boczny przewodu słuchowego wewnętrznego zakończony jest dnme -0 fundus, które tworzy ścianę przyśrodkową przedsionka i ślimaka

. Dizeli je grzebień poprzeczny crista transversa na dwa równoległe pola: górne z częścią dla nerwu twarzowego, tylnie: pole przedsionkowe górnym

Powierzchnia dolna

-chropowata

-wcięcie szyjne z processus intrajugularis

, tam też potem foramen jugulare

-owtór zewnętrzny kanału tętnicy szyjnej

-processus styloideus

-foramen stylomastoideum (opuszcza nerw twarzowy VII)

Brzeg górny piramidy rozdziela powierzchnię tylną i przednią, wyżłobiony jest przez sulcus sinus petrosi superioris. U dołu sulcus sinus petrosi inferioris.

Kanały:

Canalis caroticus - zaczyna się na powierzchni dolnej piramidy, a uchodzi na jej szczycie w apertura canalis carotici externa. Posiada dwa odcinki: pionowy i poziomy, które ustawiają się do siebie pod kątem prostym. Biegnie w nim tętnica szyjna wewnętrzna i splot współczulny.

Canalis facialis - rozpoczyna się na dnie przewodu słuchowego wewnętrznego w polu nerwu twarzowego skąd kieruje się bocznie do kolanka, po czym skręca ku tyłowi i bocznie do łagodniejszego zgięcia, skąd biegnie w dół ku podstawie czaszki gdzie kończy się otworem rylcowo-sutkowym.

Kanał ma trzy części: pars primitiva (pierwotna), supratympanalis (nadbębenkowa), zabębenkowa (retrotympanalis). Biegnie też tędy nerw skalisty większy.

Canalis musculotubarius - biegnie z jamy bębenkowej ku podstawie czaszki. Przegradza go wzdłuż blaszka kostna zwana przegrodą kanału mięśniowo-trąbkowego i na część górną czyli półkanał mięśnia naprężacza błony bębenkowej i na cześć dolą czyli półkanał trąbki słuchowej.

31. Kość sitowa

Składa się z czterech części: blaszki sitowej budującej odcinek podstawy czaszki, blaszki pionowej tworzącej część przegrody nosa i z dwóch błędników sitowych położonych bocznie.

Blaszka sitowa ustawiona jest poziomo i wypełnia wcięcie sitowe kości czołowej. Posiada ona na górze grzebień koguci (przyczep sierpa mózgu). Po obu stronach grzebienia spoczywa opuszka węchowa. Przebita jest przez liczne otworki, dla przejścia nerwów węchowych,.

Blaszka pionowa - Odchodzi z powierzchni dolnej blaszki sitowej. Buduje przegrodę nosa. Łączy się w części dolnej z lemieszem. Brzeg górny wysuwa się ponad blaszkę sitową tworząc grzebień koguci.

Błędnik sitowy - kształt sześciennej puszki o wydłużonym kształcie. Zbudowany jest z jamek kostnych, tworzące komórki sitowe. Od blaszki sitowej, która buduje boczną ścianę nosa odchodzą małżowiny nosowe. Concha Nasalis media, pod którą meatus nasi medius. Concha Nasalis superior.

Łączy się z kościmi: czołową, klionową, nosowymi, łzowymi, podniebiennymi, lemieszem, szczękami i małżowinami nosowymi dolnymi.

Bardzo lekka kośc

32. Kości twarzoczaszki

Wymienić: kość nosowa, kośc łzowa, kośc jarzmowa, szczęka, kośc podniebienia, małżowinanosowa dolna, kość sitowa, lemiesz, żuchwa, kość gnykowa.

33. Jama nosowa

Jama nosowa jest podzielona przez przegodę nosa na dwie symetryczne części. Zajmuje ona przestrzeń między podstawą czaszki, a sklepieniem jamy ustnej.

Ściana górna jest wąska, idąc od przodu budują ją: kości nosowe, kolec nosowy kości czołowej, blaszka sitowa kości sitowej i z tyłu trzon kości klinowej. W tylnej części w obrębie małżowin klinowych znajdują się otwory prowadzące do zatok klinowych.

Ściana przyśrodkowa jest kostną przegrodą nosa. Składa się u góry z blaszki pionowej kości sitowej i u dołu z vomera.

Ściana boczna jest najbardziej urzeźbiona. Tworzą ją przyśrodkowa ściana błędnika, trzon i wyrostek szczękowy szczęki, ść łzowa, małżowina nosowa dolna, blaszka pionowa kości podniebiennej, blaszka przyśrodkowa wyrostka skrzydłowatego kości klinowej. Od ściany bocznej zwisają trzy małżowiny. Conchae nasales, z których dolna jest samodzielną kością. Concha Nasali superior, concha Nasali media, concha Nasali inferior. Tworzą one trzy przewody nosowe o analogicznych nazwach: meatus nasi inferior, meatus nasi medius, meatus nasi superior. Do superior uchodzą przewody kości sitowej tylnej, do media uchodzą zatoki szczękowa, czołowa i komórki przednie kości sitowej. Do inferior uchodzi kanał nosowo-łzowy.

34. Szczęka

Jest parzysta. Bierze udział w wytworzeniu sklepienia jamy ustnej, dna i ściany bocznej jamy nosowej, dna oczodołu, ogranicza dół podskroniowy i dół skrzydłowo-podniebienny.

Każda ze szczęk składa się z trzonu i czterech wyrostków: jarzmowego, czołowego, zębodołowego i podniebiennego.

Trzon:

-zawiera zatokę szczękową.

-występują cztery powierzchnie

Powierzchnia przednia:

-znajduje się na niej otwór podoczodołowy - foramen infraorbitale, przez który przechodzi kanał podoczodołowy, przez który przechodzą naczynia i nerw podoczodołowy.

-Występuje wcięcie nosowe

-Brzeg podoczodołowy ogranicza wejście do oczodołu

Powierzchnia tylna, podskroniowa:

-nazywana jest guzem szczęki

-znajdują się tam małe otworki koramina alveolaria, które prowadzą do zębodołów.

Powierzchnia górna, oczodołowa:

-wraz z kością klinową ogranicza fissura orbitalis interior

-biegnie bruzda podoczodołowa dla nerwu podoczodołowego

Powierzchnia nosowa:

-bierze udział w wytworzeniu bocznej ściany jamy nosowej.

-znaczną jej częśc zajmuje otwór: rozwór szczękowy prowadzący do zatoki szczękowej

-do przodu od rozworu szczękowego biegnie pionowo ustawiona bruzda łzowa - sulcus lacrimalis, która uzupełniona od góry przez kośc łzową,a od dołu przez wyrostek łzowy małżowiny nosowej dolnej tworzy kanał nosowo-łzowy.

Z trzonu wychodzą cztery wyrostki:

jarzmowy, który łączy się z kością jarzmową

czołowy

zębodołowy

podniebienny

35.Żuchwa

Największa i najmocniejsza kość twarzoczaszki. Składa się z podkowiasto wygiętego trzonu i dwóch gałęzi żuchwy. Trzon żuchwy posiada dwie powierzchnie i dwa brzegi. Na powierzchni zewnętrznej protuberantia mentalis. Z każdej strony tuberculum mentale. Tż formane mentale - dla przejścia nerwu i naczyń bródowych. Na stronie wewnętrznej kolec bródowy spina mentalis. Przyczepiają się tam mięśnie bródowo językowe. Obecne są doły dwubrzuścowe fossa digastrica. Występują dołki podjęzykowe i dołki podżuchwowe dla ślinianek. Brzeg górny trzonu to część zębodołowa. Łuk zębodołowy arcus alveolaris. Brzeg dolny jest zaokrąglony, a jego przednia część nosi nazwę podstawy żuchwy basis mandibulae.

Gałąź żuchwy odchodzi z tylnej części trzonu i przedstawia sie jako czworokątna płytka kostna ustawiona do niego prawie prostopadle. Wyróżnia się dwie powierzchnie, cztery brzegi i dwa wyrostki.

Powierzchnia boczna jest lekko wgłębiona posiada guzowatośc żwaczową.

Powierzchnia przyśrodkowa posiada otwór żuchwowy foramen mandibulae ograniczony od przodu języczkiem żuchwy. Lingula mandibulae. Otwór żuchwy prowadzi do kanału żuchwy.

Brzeg dolny przechodzi w dolny brzeg trzonu, tworzy kąt żuchwy.

Wyrostek dziobiasty ma kształt tójkątny i ostoro zakończony.

Wyrostek kłykciowy processus condylaris jest znacznie grubszy i służy do stawowego połączenia żuchwy z podstawą czaszki. Zakończony jest głowa żuchwy caput mandibulae.

36. Dół podskroniowy

Dół ten jest zagłębieniem położonym poniżej łuku jarzmowego i przyśrodkowo od niego. Otwiera się ku górze do dołu skroniowego, ku dołowi przechodzi w obszar przestrzeni przygardłowej. Budują go kości: u góry powierzchnia skroniowa skrzydła większego kości klinowej, od przodu powierzchnia podskroniowa szczęki, od boku gałąź żuchwy i od strzony przyśrodkowej blaszka boczna wyrostka skrzydłowatego kości klinowej.

Zawiera oba mięśnie skrzydłowe, tętnicę szczękową, nerw żuchwowy i strunę bębenkową.

Posiada łączność z dołem skrzydłowo-podniebiennym przez szczelinę skrzydłowo-podniebienną oraz ma łączność z dołem środkowym czaszki przez otwór kolcowy i owalny.

Z oczodołem przez szczelinę oczodołową dolną.

45. Dół skroniowy

Leży po obu stronach czaszki na jej powierzchni bocznej. Jego granicą tylną, górną i przednią jest kresa skroniowa, granicą dolną grzebień podskroniowy i brzeg dolny łuku jarzmowego. Jego ścianę przyśrodkową budują kośc ciemieniowa, łuska skroniowa, kość czołowa i skrzydło większe kości klinowej. Zagłębienie dolne skroniowe wypełnia mięsień skroniowy, naczynia i nerwy skroniowe oraz tkanka tłuszczowa. OD strony bocznej łuk skroniowy jest otwarty.

46. Dół skrzydłowo-podniebienny

Fossa pterygopalatina jest dość trudno dostępny. Leży przyśrodkowo od dołu podskroniowego. Ma kształt wydłużonej szczeliny, która oddziela szczęke od wyrostka skrzydłowatego kości klinowej. Dół ten zawiera zwój skryzdłowopodniebienny, nerw szczękowy V2, a także odgałęzienia tętniczy szczękowej.

-W ściane przyśrodkowej występuje otwór klinowopodniebienny, prowadzący naczynia i nerwy do jamy nosowej

-Od przodu przez szczelinę oczodołową dolną przebiegają naczynia i nerwy do oczodołu

-Od tyłu jest otwór okrągły wprowadzający nerw szczękowy z dołu środkowego czaszki

-Ku bokowi dół skrzydłowo-podniebienny jest otwarty do dołu podskroniowego.

37. Miejsca przejścia nerwów czaszkowych przez czaszkę

I - wchodzi z jamy nosowej do dołu przedniego czaszki)przez otwory sitowe w blaszce sitowej (poziomej)

II - nerw wzrokowy (nervus opticus) - wchodzi z oczodołu do dołu środkowego czaszki przez kanał wzrokowy (canalis opticus).

III - nerw okoruchowy (nervus oculomotorius) - wychodzi z dołu środkowego czaszki do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis superior).

IV - nerw bloczkowy (nervus trochlearis) - wychodzi z dołu środkowego czaszki do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis superior).

V - nerw trójdzielny (nervus trigeminus) Leży on w wycisku nerwu trójdzielnego (impressio trigemini) na przedniej powierzchni piramidy kości skroniowej w pobliżu jej szczytu. Ze zwoju wychodzą trzy gałęzie

V1 - nerw oczny (nervus ophtalmicus); wychodzi z dołu środkowego czaszki do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną.

V2 - nerw szczękowy (nervus maxillaris) wychodzi z dołu środkowego czaszki do dołu skrzydłowo-podniebiennego przez foramen rotundum).

V3 - nerw żuchwowy (nervus mandibularis) - Wychodzi z dołu środkowego czaszki do dołu podskroniowego ovale

VI - nerw odwodzący (nervus abducens) - wychodzi z dołu środkowego czaszki do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną.

VII - nerw twarzowy (nervus facialis) - wychodzi z dołu środkowego czaszki przez otwór słuchowy wewnętrzny (porus acusticus internus) do przewodu słuchowego wewnętrznego (meatus acusticus internus

VIII - nerw przedsionkowo-ślimakowy (nervus vestibulocochlearis) wychodzi z przewodu słuchowego wewnętrznego do dołu tylnego czaszki przez otwór słuchowy wewnętrzny.

IX - nerw językowo-gardłowy (nervus glossopharyngeus) wychodzi z dołu tylnego czaszki do przestrzeni przygardłowej foramen jugulare

X - nerw błędny (nervus vagus) - foramen jugulare

XI - nerw dodatkowy (nervus accessorius) - wychodzi z dołu tylnego czaszki przez część boczną otworu szyjnego.

XII - nerw podjęzykowy (nervus hypoglossus) - canalis hypoglossi

38. Sklepienie czaszki

Niby proste, wymienić kości i ciemiączka.

43. Dół tylny czaszki

Fossa crani posteriori jest najgłębszy. Buduje go stok kości klinowej, powierzchnia wewnętrzna całej kości potylicznej, częśc skalista i sutkowa kości skroniowej. W dole tym miejsce znajduje całe tyłomózgowie. Od dołu środkowego oddziela go krawędź grzbietu siodła. Wzdłuż grzebienia piramidy przebiega jednocześnie sulcus sinus petrosi superioris. Na tylniej ściane dołu przebiega sulcus sinus transversi. W środku leży foramen magnum, Nawego bocznych krawędziach jest canalis hyboglossalis. Ku przodowi do otworu wielkiego wznosi się stok. Do dołu szyjnego uchodzi sulcus sinus poetrosi inferioris. Otwór szyjny podzielony jest wyrostkiem śródszyjnym. Przez foramen jugulare przechodzi nerv IX, X i XI. Na tylnej powierzchni piramidy znajduje się porus acousticus internuj, który prowadzi do przewodu słuchowego wewnętrznego zakończonego dnem. W pośrodku tylnej ściany znajduje się protuberantia occipitalis interna, od której w górę odchodzi sinus sagittalis superior. W dół crista occipitalis interna, gdzieś tam sulcus sinus sigmoidei.

39. Ciemiączka czaszki

Ciemiączka:

-Występują w liczbie sześciu. Do nieparzystych zaliczamy ciemiączko przednie i ciemiączko tylne. Ciemiączko przednie leży na skrzyżowaniu szwu wieńcowego, strzałkowego i czołowego.

Ciemiączko tylne leży na przecięciu szwu strzałkowego i węgłowego u szczytu łuski potylicznej.

Ciemiączka parzyste to: ciemiączko klinowe u szczytu skrzydła większego oraz ciemiączko sutkowe położone poniżej kąta sutkowego kości ciemieniowej.

Szwy:

Na sklepieniu:

Szew strzałkowy na sklepieniu

Szew wieńcowy - prostopadle do szwu strzałkowego

Szew węgłowy - między kośćmi ciemieniowymi i łuską potyliczną

Na bocznej ścianie:

Szew klinowo-czołowy

Szew klinowo-ciemieniowy

Szew klinowo-łuskowy

Szew łuskowy - między kością ciemieniową i łuską skroniową

Na twarzowej części czaszki:

Szew czołowo-nosowy

Szew czołowo-szczękowy

Szew międzynosowy

Szew nosowo-szczękowy

Szew jarzmowo-szczękowy

Na podniebieniu kostnym:

Szew podniebienny poprzeczny

40. Pole przednie pow. zew. podstawy czaszki

41. Pole środkowe pow. zew. podstawy czaszki

DO PRACY Z ATLASEM

42. Dół środkowy czaszki

Położony jest niżej w stosunku do dołu przedniego. Składa się z dwóch odcinków bocznych i węższego odcinka środkowego. Odcinek środkowy budowany jet przez trzon kości klinowej. Ograniczony jest z przodu przez sulcus chiasmatis. Od tyłu przez guzek siodła. Na końcu bruzdy kanał wzrokowy dla przejścia nerwu wzrokowego i tętnicy ocznej. W pobliżu kanału processus clinoideus anterior . Środek dołu to siodło tureckie z fossa hypophysialis. Bocznie od siodełka jest sulcus caroticus dla tętnic szyjnej wewnętrznej. Ponad nią jest sinus cavernosus , nerwy III, IV, V1, VI.

Części boczne utworzone przez skrzydła większe kości klinowej i cześć łuskową i powierzchnię przednią piramidy kości skroniowej. Mamy fissura orbitalis superior (prowadzi do oczodołu nerwy i naczynia). Foramen rotundom - nerw szczękowy V2, foramen ovale nerv żuchwowy V3. Dalej jest foramen spinosum. Jest też foramen lacerum przez który przechodzi nerw skalisty głęboki i nerw skalisty większy. Na powierzchni przedniej piramidy jest impressio trigemini. Bocznie hiatus canalis nervi petrosi majoris, równolegle sulcus nervi petrosi minoris. . Widoczna jest eminentna arcurata wywołana przebiegiem kanału półkolistego.

44. Oczodół - ściany

Oczodół przedstawia się w kształcie czworościennej piramidy. Wejście do oczodołu ma kształt czworoboku o zaokrąglonych brzegach.

Brzeg nadoczodołowy utworzony jest przez kość czołową. Znajdują się tam incisura supraorbitalis i incisura frontalis. Brzeg podoczodołowy zbudowany jest przez krawędź szczęki i kości jarzmowej. Brzeg boczny z kości jarzmowej. Brzeg przyśrodkowy przez kość czołową i wyrostek czołowy.

Szczyt oczodołu jest w tylnej części oczodołu, przypada w miejscu kanału wzrokowego - canalis opticus.

Ściany oczodołu :

Ściana górna tworzona przez kość czołową i skrzydło mniejsze kości klinowej. W bocznej części tej ściany znajduje się dół gruczołu łzowego, a w części bocznej dołek bloczkowy, gdzie jest ścięgno mięśnia skośnego górnego gałki ocznej.

Ściana dolna utworzona przez trzon szczęki, kości jarzmową i kość podniebienną. Przyśrodkowo i od przodu znajduje się otwór prowadzący do kanału nosowo-łzowego. Na tej ścianie rozpoczyna się bruzda podoczodołowa, która wychodzi ze fissura orbitali inferior. Biegnie nią naczynia i nerw podoczodołowy.

Ściana przyśrodkowa jest budowana przez wyrostek czołowy szczęki, kość łzowa, blaszka oczodołowa kości sitowej, trzon kości klinowej.

W oczodole znajduje się fissura orbitalis inferior. Biegnie przez nią nerw III, IV, V1, VI

47. Dół przedni

Buduje go część oczodołowa kości czołowej, blaszka sitowa kości sitowej, skrzydła mniejsze kości klinowej i niewielka część trzonu kości klinowej. Obecny jest grzebień koguci, do którego przyczepia się sierp mózgu. Do przodu od grzebienia położony jest foramen cecum. Po obu stronach grzebienia koguciego położona jest blaszka sitowa kości sitowej z podłużnie biegnącym rowkiem przeznaczonym dla opuszki węchowej.

czaszki

48. Rodzaje stawów. Rodzaje połączeń kości.

Podział na ilośc kości w stawie: proste i złożone

Podział na ukształtowanie powierzchni stawowych: kulisty, kłykciowy, siodełkowy, cylindryczny, płaski

Podział na ilość osi: jednoosiowy, dwuosiowy, wieloosiowy

Rodzaje ruchów: flexio, extensio, rotatio, pronatio, suspinatio, opositio, repositio, circumductio, abductio, adductio, antverio, retroversio.

Połączenia kości dzielimy na ścisłe i wolne.

Połączenia ścisłe łączą kości w sposób ciągły przy pomocy tkanki łącznej. Do więzozrostów zaliczamy więzozrosty włókniste (większość więzadeł), sprężyste (lig. Flavum).szwy, wklinowania, kościozrosty (powstaje na drodze kostnienia stawów).

Połaczenia wolne to różnego rodzaju połączenia ruchomwe dwóch lub większej liczby kości w stawach. Każdy staw zbudowany jest z powierzchni stawowych, jamy stawowej, torebki stawowej, więzadeł wzmacniających. Torebka stawowa dzieli się na błonę włóknistą i błonę maziową.

49. Połączenia obręczy kończyny górnej

Staw mostkowo-obojczykowy. Powierzchnie stawowe na końcu mostkowym obojczyka i na wcięciu obojczykowym mostka. W jamie stawowej KRĄŻEK STAWOWY. Torebka przyczepia się do powierzchni stawowych oraz do obwodu krażka stawowego.

Więzadła

Więzadło mostkowo-obojczykowe przednie - ligamentum sternoclaviculare anterius

Więzadło mostkowo-obojczykowe tylne - ligamentum sternoclaviculare posterius

Więzadło zebrowo-obojczykowe - ligamentum costoclaviculare

Więzadło międzyobojczykowe - ligamentum interclaviculare

Ruch obojczyka do przodu, do tyłu, w dół, ku górze.

Staw barkowo-obojczykowy - articulatio acromiclaviculares.

Powierzchnie stawowe na końcu barkowym obojczyka i na wyrostku barkowym. Torebka przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych. W jamie często występuje krazek stawowy - discuc articularis.

Więzadła:

Więzadło barkowo-obojczykowe - ligamentum acromiclaviculare

Więzadło kruczo-obojczykowe - ligamentum coracoclaviculare

Ruch: Unoszenie i obniżanie łopatki, wysuwanie łopatki. Ruchy obrotowe. Głównie te dwa stawy uczestnicza we wspomaganiu przesuwania całej obręczy barkowej do pogłębienia ruchów w stawie ramieniowym.

Więzozrosty łopatki:

Więzadło kruczo-barkowe - ligamentum caroacromiale

Więzadło poprzeczne łopatki górne - ligamentum transversum scapulae superius

Więzadło poprzeczne łopatki dolne - ligamentum transversum scapulae inferius

50. Staw ramienny

• Articulatio humeri

• Caput humeri - cavitas glenoidalis + labrum glenoidale

• Więzadło kruczo-ramienne Ligamentum coracohumerale: processus coracoideus - tuberculum minus + tuberculum majus [humerus]

• Więzadło obrąbkowo-ramienne Ligamentum glenohumerale x2: labrum glenoidale (scapule) - tuberculum minus humeri

51. Staw łokciowy - więzadła

• Articulatio humeroulnaris - staw ramieniowo-łokciowy

• Trochlea humeri - incisura trochlearis

• Articulatio humeroradialis - staw ramieniowo-promieniowy

• Capitulum humeri - fovea articularis

• Articulario radioulnaris proximalis - staw promieniowo-łokciowy bliższy

• Incisura radialis - circumferential articularis

• Więzadło poboczne łokciowe: Ligamentum collaterale ulnare: ephicondylus medialis - incisura trochlearis

• Więzadło poboczne promieniowe: Ligamentum collaterale radiale: ephicondylus lateralis - processus coronoideus + incisura radialis

• Więzadło pierścieniowate kości promieniowej: Ligamentum anulare radii: przedni + tylni brzeg incisura radialis - circumferential articularis caput radi

• Więzadło czworokątne: Ligamentum guadratum: incisura radialis - collum radi

52. Staw promieniowo-łokciowy dalszy i błona międzykostna przedramienia

Powierzchnie stawowe: Panewkę tworzy wcięcie łokciowe kości promieniowej incisura ulnaris oraz chrzęstny krążek stawowy discus articularis. Druga powierzchnia stawowa stanowi obwód stawowyu głowy kości łokciowej.

Torebka stawowa przyczepia się wzdłuż brzegów chrząstek stawowych. W części górnej tworzy zachyłek workowaty.

Jama stawowa składa się z części pionowej pomiędzy wcięciem łokciowym, a głową kości łokciowej oraz z części poziomej pomiędzy głowa kości łokciowej a krażkiem stawowym. Nie posiada więzadeł.

To staw obrotowy czynnościowo sprzężony ze stawem promieniowo-łokciowym bliższym.

Odwracanie i nawracanie.

Błona między kostna to więzozrost rozpięty między brzegami międzykostnymi obu kości przedramienia, wypełniajac przestrzeń między nimi. W jej górnej części otwór, przez który przechodza naczynia międzykostne tylne. Przez otów w części dolnej przechodzą odgałęzienia naczyń międzykostnych przednich.

W czesci górnej znajduje się obłe pasmo włókniste zwane struna skosną. Biegnie ono od guzowatości kości łpokciowej do kości promieniowej poniżej jej guzowatości.

53. Staw promieniowo-nadgarstkowy

Articulatio radiocarpea

• Radius (facies articularis carpea) - discus articularis - os scaphoideum + os lunatum + os triuquetrum

• Ligamentum radiocarpeum palmare - dłoniowy brzeg facies articularis carpea - lunatum+triquetrum+capitatum

• Ligamentum radiocarpeum dorsale - grzbietowy brzeg facies articularis carpea - kości szeregu bliższego n.

• Ligamentum ulnocarpeum palmare - processus styloideus ulnare - os lunatum + os triquetrum

• Ligamentum collaterale carpi radiale - processus styloideus radi - os scaphoideum

• Ligamentum collaterale carpi ulnare - processsus styloideus ulnare - os pisiforme + os triquetrum

54. Stawy ręki - ogólnie

-Kość promieniowa łączy się z ręką stawem promieniowo-nadgarstkowym (articulatio radiocarpea). Budowany przez powierzchnię nadgarstkową kości promieniowej, krażek stawowy, który przylega do głowy kości łokciowej. Ze strony nadgarstka budują go: kość łódeczkowata, ksieżycowata i kość trójgraniasta.

-W ręce występują stawy międzynadgarstkowe (articulatio intercarpae), które powstają między zwróconymi do siebie powierzchniami trzech kości szeregu bliższego i czterech kości szeregu dalszego. Torebka stawowa jest nieregularna.

-Występują też stawy nadgarstkowo-śródręczne arcitulationes carpometacarpeae. Łączą się wnich kości szeregu dalszego nadgarstka z podstawami kości śródręcza. Stawem odrębnym jest staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka. Jest to staw siodełkowaty.

-Kolejnymi stawami są wzmacniane przez więzadła boczne stawy śródręczno-paliczkowe (articulationes metacarpophalangeae). W stawach tych głowy kości śródręcza łączą się z podstawami paliczków bliższych.

Wyróżniamy również stawy międzypaliczkowe ręki - articulationes interphalangeae manus. Stawy te łączą między sobą paliczki poszczególnych palców i wzmacniane są przez więzadła boczne.

55. Zawartość kanału nadgarstka

Nerw pośrodkowy, cztery ścięgna mięśnia zginacza powierzchownego palców, cztery ścięgna mięśnia zginacza głębokiego palców oraz jedno ścięgno mięśnia zginacza długiego kciuka.

56. Spojenie łonowe - wymiary miednicy

Jest to połączenie chrzęstne łączące ze sobą od przodu miednicy obie kości łonowe. Łączą się one powierzchnią spojeniową facies symphysialis. Między obu powierzchniami spojeniowymi znajduje się krazęk międzyłonowy discus interpubicus z którym się zrastają. Grubośc krążka jest większa po stronie ewnętrznej. Wewnątrz krążka występuje prawie zawsze linijna szpara zwana jamą spojenia cavum symphyseos. Na powierzchni wewnętrznej krażka występuje u kobiet wyniosłość pozałonowa.

Więzadła wzmacniające:

-Więzadło łonowe górne - ligamentum pubicum superius (między guzkami łonowymi obu kości)

-Więzadło łonowe łukowate ligamentium arcuatum pubis. Wyściela kąt podłonowy.

Pomiary miednicy u kobiet mają ważne znaczenie praktyczne, ponieważ miednica mniejsza jest kanałem rodnym.

W mierdnicy żeńskiej odróżniamy wymiary prowadzone w trzech kierunkach:

Wymiary strzałkowe, czyli proste czyli sprężne diametri saggitales

Wymiary sośne - diametri oblique

Wymiaty poprzeczne - diametri transversae.

58. Staw kolanowy - przyczepy torebki stawowej

Articulatio genus to jedyny staw, w którym obie części torebki stawowej, tj. błona maziowa i błona włóknista mają inny przebieg. Przyczyną tego jest więzadła krzyżowe, które leżą między obiema warstwami torebki i wciskają się od tyłu do jamy stawowej przesuwając błonę maziową do przodu. Błona maziowa otacza więzadła z przodu i z obu stron. Z tyłu jamę stawową zamyka jedynie błona włóknista rozpięta wzdłuż kresy międzykłykciowej = Linea intercondylaris na femur, a na piszczeli wzdłuż brzegu tylnego jej końca bliższego. Więzadła krzyżowe, dół międzykłykciowy Fossa intercondylaris, Eminentia intercondylaris, Area intercondylaris posterior et anterior leżą na zewnątrz worka maziowego, a wewnątrz worka włóknistego. Worek maziowy zostaje jakby podzielony na dwie połowy.

57. Staw biodrowy

Kości: Kość miednicza + kość udowa

Powierzchnie stawowe: Na kości miedniczej utworzone przez panewkę acetabulum + pogłębienie labrum acetabulare, na kości udowej caput femoris. W miejscu incisura acetabuli, labrum acetabulare przechodzi w ligamentum transversum acetabuli i niecałkowicie wypełnia wcięcie, przekształcając je w otwór (przechodzi tam gałąź panewkowa tętnicy zasłonowej). Chrząstka stawowa pokrywa tylko facies lunata (powierzchnię księżycowatą). Środkowa część panewki, nie pokryta chrząstką stanowi fossa acetabuli i wypełnione jest tkanką tłuszczową oraz więzadłem głowy kości udowej.

Głowa kości udowej stanowi stanowi około ¾ powierzchni kuli. Pokryta jest chrząstką szklistą z wyjątkiem fovea capitis femoris, gdzie ma przyczep więzadło głowy kości udowej - ligamentum capitis femoris. Więzadło to rozpoczyna się szeroko w okolicy wcięcia panewki i kończy się w dołku głowy kości udowej. Wzdłuż niego biegnie tętnica więzadła kości udowej (ma to znaczenie odżywcze).

Torebka stawowa: Najsilniejsza w całym ciele człowieka, gruba i mocna. Od strony kości miedniczej przyczepia się na zewnątrz labrum acetabuli oraz na ligamentum transversum acetabuli. Na femur przyczepia się z przodu powyżej linea intertrochanterica, sięgając prawie do trochanter minus. Od tyłu obejmuje więcej niż połowę szyjki leżącej powyżej Crista Intertrochanterica.

Więzadła:

Więzadło biodrowo-udowe Ligamentum iliofemorale - Spina iliaca anterior inferior - (dzieli się) linea interotrochanterica + górny odcinek linea intertrochanterica

Więzadło kulszowo-udowe Ligamentum ischiofemorale - Corpus ossia ischii - część górna linea interotrochanterica [wzmacnia tylnią ścianę torebki]

Więzadło łonowo-udowe Ligamentum pubofemorale - corpus ossis pubis + Ramus superior ossis pubis - górna cz. Linea interotrochanterica

Warstwa okrężna - Zona orbicularis - powstaje z wiązek ligamentum ischiofemorale I ligamentum pubofemorale, które po wewnętrznej stronie torebki stawowej przybiera przebieg okrężny. Obejmuje collum femoris.

Ruchomość:

- Staw kulisty, panewkowy, wieloosiowy

- flexio, extensio, adductio abductio, rotatio, pronatio, suspinatio, circumductio

59. Więzadła stawu kolanowego

Więzadła wewnętrzne

Więzadło poprzeczne kolana - Ligamentum transversum genus: łączy łękotki

Więzadła łąkotkowo-udowe - Ligamentum meniscofemoralia anterior et posterior: wzmacniają łąkotki, przyczepiaja się do przedniej i tylnej strony ligamentum cruciatum posteriori

Więzadło krzyżowe przednie - Ligamentium cruciatum anterius: condylus lateralis femuri (pow. Przyśrodkowa) - area intercondylaris anterior

Więzadło krzyżowe tylne - Ligamentum cruciatum posterius: condylus lateralis femuri (pow. Boczna) - area intercondylaris posterior

Oba te więzadła bardzo silnie łącza kośc udową z kością piszczelową.

Więzadła zewnętrzne:

Więzadło rzepki - Ligamentum patellae: Apex patellae - tuberositas tibiae

Więzadło poboczne piszczelowe - Ligamentum collaterale tibiale: Epicondylus medialis femuri - przyśrodkowy I boczny brzeg tiba. Zrasta się silnie z torebką stawową i łąkotką przyśrodkową

Więzadło poboczne strzałkowe - Ligamentum collaterale fibulare: Epicondylus lateralis femuri - brzeg boczny caput fibule

Więzadło podkolanowe skośne - Ligamentum popliteum obliquum: Condylus medialis tibiae - condylus lateralis femuri

Więzadło podkolanowe łukowate Ligmanetum popliteum arcuatum: condylus lateralis femuri - gubi się w ścianie tylnej torebki stawowej pod więzadłem podkolanowym skośnym

60. Stawy stopy - ogólnie

Do stawów stopy zaliczamy połączenia stawowe między golenią i stępem oraz połączenia między licznymi koścmi budującymi szkielet stopy.

Staw skokowy górny stanowi połączenie między końcami dalszymi kości goleni i bloczkiem kości skokowej.

Ponadto wyróżniamy stawy międzystępowe, w skład których wchodzą połączenia między koścmi budującymi szkielet stopy. Są to stawy:

-staw skokowo-piętowy

-staw skokowo-piętowo-łódkowy

-staw piętowo-sześcienny

-staw poprzeczny stępu

-staw klinowo-łódkowy.

Stawy stępowo-śródstopne - articulationes tarsometatareae są połączeniami między koścmi klinowatymi i kością sześcienną z jednej strony, a kośćmi śródstopia z drugiej strony. Powierzchnie stawowe znajdują się na powierzchniach dalszych trzech kości klinowatych i kości sześciennej oraz na podstawach pięciu kości śródstopia.

Stawy międzyśródstopne występują z kolei między zwróconymi do siebie powierzchniami podstaw kości śródstopia od II do V.

Stawy śródstopno-paliczkowe łączą pięć kości śródstopia z paliczkami bliższymi.

Stawy międzypaliczkowe występują między głowami paliczków bliższych i podstawami paliczków dalszych.

61. Staw skroniowo-żuchwowy

Łączy czaszkę z żuchwą. Symetryczne dwa stawy. Jama stawu podzielona jest na dwie cześci: górną i dolną. W skład stawu wchodza powierzchnia stawowa na kości skroniowej i na głowie żuchwy, krążek stawowy, torebka stawowa i więzadła wzmacniające staw.

Tylko na części dołu żuchwowego jest powierzchnia stawowa.

Powierzchnia stawowa dołu żuchwowego wraz z dołkiem stawowym jest pokryta chrząstką włóknistą.

Krążek stawowy dostosowany jest do elipsoidalnych powierzchni stawowych.

Torebka stawowa obejmuje guzek i dół stawowy aż do szczeliny skalisto-bębenkowej, na dole przyczepia się do szyjki żuchwy z wyłączeniem dołka skrzydłowego.

Więzadła:

Ligamentum laterale - wyrostek jarzmowy, szyjka żuchwy

Więzadło klinowo-żuchwowe (ligamentum sphenomandibulare)

Więzadło rylcowo-żuchwowe (ligaentum stylomandibulare)

Ruchy:

Wysuwanie i cofanie żuchwy, ruchy saneczkowe

Opuszczanie i podnoszenie żuchwy

Ruchy żucia mielenia

62. Staw skokowo-goleniowy

Powierzchnie stawowe: Panewkę stawu stanowi powierzchnia stawowa dolna piszczeli - facies articularis inferior tibiae oraz powierzchnie przyśrodkowe kostki przyśrodkowej facies articularis malleoli medialis i kostki bocznej facies articularis malleoli lateralis.

Główką jest bloczek kości skokowej trochlea tali, który składa się z trzech powierzchni: faciem articularis superior, facies malleolaris medialis, facies malleolaris lateralis.

Torebka stawowa: Przyczepia się wzdłuż brzegów chrząstek stawowych i tylko z przodu zachodzi nieco na szyjkę kości skokowej.

Więzadła:

Więzadło trójgraniaste - Ligamentum deltoidem - biegnie od kostki przyśrodkowej Malleolus medialis i rozgałęzia się na:

Część piszczelowo-łódkowa Pars tibionavicularis

Część piszczelowo-piętowa Pars tibiocalcanearis

Więzadło piętowo-strzałkowe - Ligamentum calcaneofibulare

Więzadło skokowo-strzałkowe przednie -Ligamentum talofibulare anterius

Więzadło skokowo-strzałkowe tylnie - Ligamentum talofibulare posterius

Ruchomośc:

Staw zawiasowy

Flexio dorsalis pedis,

Plexio plantaris pedis

63. Staw skokowo-piętowy

Powierzchnie stawowe utworzone przez wypukła powierzchnię stawową skokową tylną kości piętowej i wklęsłą powierzchnię stawową piętową tylną kości skokowej.

Torebka ogranicza staw na granicy chrząstek stawowych

Więzadła:

Więzadło skokowo-piętowe tylne - ligamentum talocalcaneum posterius

Więzadło skokowo-piętowe przyśrodkowe - ligamentum talocalcaenum mediale

Więzadło skokowo-piętowe boczne - ligamentum talocalcaneum laterale

Więzadła skokowo-piętowe międzykostne - ligamentum talocalcanea interossea wypełniające zatokę stępu.

64. Staw skokowo-łódkowo-piętowy

Staw skokowo-piętowo-łódkowy - articulatio talocalcaneonavicularis

Panewkę stawu tworzą kość piętowa i łódkowata oraz rozpięte między nimi więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe. Głowę stawu stanowi koś skokowa z faciem articularis calcanea media at anterior przeznaczona dla kości piętowej oraz wypukła powierzchnia stawowa łódkowa na głowie tej kości - faciem articularis navicularis.

Torebka stawowa: przyczepia się wzdłuż powierzchni stawowych wszystkich tych kości

Więzadła:

Od strony podeszwowej:

Więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe Ligamentum calcaneonaviculare plantare

Od strony grzbietowej:

Więzadło skokowo-łódkowe: Ligamentum talonaviculare

Więzadło piętowo-łódkowe Ligamentum calcaneonaviculare

Część piszczelowo-łódkowa więzadła trójgraniastego -Pars tibionavicularis ligamenti deltoidem

Ruchomośc:

Pronatio pedis (nawracanie stopy)

Suspinatio pedis (odwracanie stopy)

Abductio et flexio dorsalis pedis

Adductio et flexio plantaris pedis

Wieloosiowość czynności stawu skokowego dolnego dopasowywuje stopę do nierówności podłoża

65. Staw poprzeczny stępu

Staw ten nie stanowi jednostki anatomicznej, tworza go jamy stawu sześcienno-piętowego i skokowo-piętowo-łódkowego. To staw choparta.

Linia stawu jest esowato wygięta.

Staw piętowo-sześcienny: powierzchnie utworzone przez siodełkowate powierzchnie stawowe kości piętowej i sześciennej. Torebka stawowa przyczepia się wzdłuż powierzchni stawowych.

Wzmocnienia:

Więzadło piętowo-sześcienne podeszwowe

Więzadło podeszwowe długie

Więzadło piętowosześcienne grzbietowe

Staw skokowo-piętowo-łódkowy:

Panewkę tworzy kość piętowa i łódkowa, głowę kość skokowa (pow. Piętowa i pow. Łódkowa).

Torebka wzdłuż brzegów powierzchni stawowych.

Więzadła:

Więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe

Więzadło skokowo-łódkowe

Więzadło piętowo-łódkowe grzbietowe

66. Cechy mięśni mimicznych

-Lokalizują się głównie na twarzy i unerwiane są przez nerw twarzowy VII

-mięśnie płaskie często zbudowane z jednej warstwy wiązek mieśniowych

-nie posiadają powięzi z wyjątkiem m. policzkowego

-przyczepy mm. Mimicznych znajdują się często w tkankach miękkich twarzy

-ich skurcze wpływają na fizjonomię twarzy: powstawanie zagłębień, dołeczków, fałdów skóry

-posiadaja indywidualnie zróżnicowane grubości i rozpiętości - indywidualne rysy twarzy

-grupują się dookoła naturalnych otworów tarzy

Zaliczamy: mm. Aditus orbitae, m. epicranius, mm. auris externae, mm. oris, buccae et nasi externi

67. Mięsnie podniebienia

M. dźwigacz podniebienia miękkiego - m. levator veli palatini - podnosi i napina podnieb.

M. napinacz podniebienia miękkiego - m. tensor veli palatini -napina i unosi podniebienie

M. podniebienno-językowy - m. palatoglossus - obniża podniebienie

M. podniebienno-gardłowy - m. palatopharyngeus - podnosi krtań i gardło

Ma część tarczowo-podniebienną, gardłowo-podniebienną i trąbkowo-gardłową

M. języczka - m. uvulae - powoduje skracanie języczka

Unerwiane są przez gałęzie splotu gardłowego. Unaczyniane przez tętnice podniebienną zstępującą i wstępującą oraz t. gardłową wstępującą.

68. Mięśnie unoszące i obniżające żuchwę

Unoszące żuchwę:

Grupują się w okolicy gałęzi żuchwy. Pokryty powięzią żwaczową - fascia masseterica oraz częściowo ślinianką przyuszną. Cz.: podnosi i skręca na zewnątrz żuchwę. Unerwiony przez n. żwaczowy i unaczyniony przez t. żwaczową.

M. żwacz - m. masseter

Pokrywa zewnętrzną powierzchnię gałęzi żuchwy z wyjątkiem wyrostka kłykciowego. Składa się z części powierzchownej i głębokiej, łączących się ze soba od przodu.

Przyczep początkowy części powierzchownej na dolnym brzegu kości jarzmowej, części głębokiej na wewnętrznej powierzchni łuku jarzmowego i na blaszcze głębokiej powięzi skroniowej.

Przyczep końcowy obu części na zewnętrznej stronie kąta żuchwy na guzowatości żwaczej.

M. skroniowy - m. temporalis

Jest największym mieśniem tej grupy. Kształt wachlarzowaty. Cz.: podnosi i skręca na zewnątrz żuchwę. Unerwiony przez nn. Skroniowe głębokie, unaczyniony przez t. skroniową głęboką i środkową.

Przyczep początkowy na ścianach dołu skroniowego, poniżej kresy skroniowej górnej

Przyczep końcowy po obu stronach wyrostka dziobiastego żuchwy.

M. skrzydłowy przyśrodkowy - m. pterygoideus medialis

Cz.: podnosi i skręca na zewnątrz żuchwę. Unerwiony przez n. skrzydłowy przyśrodkowy i unaczyniony przez odgałęzienia t. szczękowej

Przyczep początkowy w dole skrzydłowym

Przyczep końcowy na wewnętrznej powierzchni kąta żuchwy, na guzowatości skrzydłowej

M. skrzydłowy boczny - m. pterygoideus lateralis

Cz.: pociąga żuchwę ku przodowi i przesuwa krążek stawowy na guzek stawowy. Skręca żuchwę do wewnątrz. Unerwiony przez n. skrzydłowy boczny, unaczyniony przez odgałęzienia tętnicy szczękowej.

Przyczep początkowy: głowa górna na powierzchni podskroniowej skrzydła większego kości klinowej, głowa dolna na zewnętrznej powierzchni blaszki bocznej wyrostka skrzydłowatego.

Mięsień biegnie poprzecznie przez dół podskroniowy.

Przyczep końcowy: głowa górna na torebce stawu skroniowego żuchwy, głowa dolna w dołku skrzydłowym wyrostka kłykciowego żuchwy.

Obniżające żuchwę

Leżą na szyi między żuchwą, a kością gnykową. Są to więc mięśnie nadgnykowe. Wszystkie przy ustalonej kości gnykowej obniżają żuchwe. Mięśnie boczne: m.digastricus, m.stylohyoideus; mięśnie przyśrodkowe: m.mylohyoideus, m.geniohyoideus; mięsień szeroki szyi: platysma.

M. dwubrzuścowy - m. digastricus

Unerwiony brzusiec tylny od n. VII, brzusiec przedni od n. żuchwowo-gnykowego (od V3). Unaczynienie p. od t. potylicznej, t.usznej tylnej, t. od t.podbródkowej i t.językowej.

Ma dwa brzuśce tylni i przedni, które połączone ścięgnem śródbrzuścowym przyczepiają się do kości gnykowej. Brzusiec tylny przyczepia się we wcięciu sutkowym na kości skroniowej, a brzusiec przedni w dole dwubrzuścowym żuchwy.

M. rylcowo-gnykowy - m. stylohyoideus

Unerwiony przez g. rylcowo-gnykową od n. VII. Unaczyniony od t.potylicznej i t. usznej tylnej

Przyczep początkowy: wyrostek rylcowaty kości skroniowej

Przyczep końcowy: trzon kości gnykowej, u nasady jej rogu większego

M. żuchwowo-gnykowy - m.mylohyoideus

Ma kształt płytki, która w lini pośrodkowej łączy się z takim samym mięśniem po stronie przeciwnej tworząc przeponę ustną. Unerwiony od n. żuchwowo-gnykowego od V3. Unaczyniony od t. szczękowej, t.twarzowej, t.podjęzykowej

Przyczep początkowy wzdłuż kresy żuchwowo-gnykowej, ku tyłowi sięga do zębodołu trzeciego zęba trzonowego, ku przodowi do wysokości siekacza.

Przyczep końcowy wiązki tylno-boczne do trzonu kości gnykowej.

M. bródkowo-gnykowy - m. geniohyoideus

Mięśnie te z obu stron leżą na m. żuchwowo-gnykowym obok siebie, blisko lini pośrodkowej. Unerwiony przez włókna pętli szyjnej za pośrednictwem n. XII. Unaczyniony od t. podjęzykowej i t.podbródkowej.

Przyczep początkowy: kolec bródkowy żuchwy

Przyczep końcowy: trzon i rogi większe kości gnykowej

M. szeroki szyi - część twarzowa - pars facialis platysmatis

Kurcząc się wiązki wspomagają obniżanie żuchwy.

69. Mięśnie szyi powierzchowne

Mięsień szeroki szyi (m. platysma) - od tkanki podskórnej okolicy podobojczykowej do powięzi przyuszniczo-żwaczowej, dolnego brzegu żuchwy. Unerwiony od nerwu twarzowego. Pociąga skórę do przodu.

Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy - m. sternocleidomasteoideus

Obustronny skurcz zgina głowę ku tyłowi. Przy ustalonym kręgosłupie szyjnym obustronny skurcz pociąga głowę do przodu. Działając jednostronnie pochyla głowę w tę samą stronę, skręca twarz w stronę przeciwną i unosi bródkę. Przy ustalonej głowie unosi mostek. Unerwia go gałąź zewnętrzna nerwu dodatkowego i gałęzie splotu szyjnego. Unaczynia to t. szyjna zewnętrzna i t. podobojczykowa

Przyczep poczatkowy składa się z dwóch części, które ograniczają dół nadobojczykowy mniejszy (fossa supraclavicularis minor). Częśc przyśrodkowa przyczepu początkowego zaczyna się od rękojeści mostka, a częśc boczna od końca mostkowego obojczyka. Obie części łączą się i kończą na bocznej powirzchni wyrostka sutkowego kości skroniowej i na bocznym odcinku kresy karkowej górnej kości potylicznej.

70. Mięśnie szyi głębokie

grupa przyśrodkowa

Mięsień długi szyi - m. longus colli

Leży na więzadle podłużnym przednim, z którym się łączy. Ma kształt trójkąta i wyróżniamy 3 części. Unerwiony przez nerwy rdzeniowe. Unaczyniony przez t. szyjną głębokoą i t. kręgową.

Skurcz obustronny powoduje zgięcie kręgosłupa szyjnego ku przodowi. Jednostronny skręca i zgina szyję w bok.

Ma część pionową, skośną dolną i skośną górną. Mięsień ten wszystkimi swoimi częściami rozpina się na powierzchni od trzonów od II do IV kręgu szyjnego dochodząc do III kręgu piersiowego .

Mięśień długi głowy - m. longus capitis

Zgina głowę ku przodowi i bokowi. Unerwiony jest przez nerwy rdzeniowe brzuszne. Unaczynia go t. gardłowa wstępująca i t. kręgowa.

Leży po bocznej stronie mięśnia długiego szyi. Biegnie od guzków przednich wyrostków poprzecznych III-VI kręgu szyjnego do cześci podstawnej kości potylicznej, z boku od guzka gardłowego.

Mięsień prosty przedni głowy - m. rectus capitis anterior

Współdziała z mięśniami długimi szyi. Unerwiają go gałęzie splotu szyjnego. Unaczynia t. gardłowa wstępująca i t. kręgowa

Rozpięty między częścią boczną kręgu szczytowego, a częścia podstawną kości potylicznej.

Mięsień prosty boczny głowy - m. rectus capitis lateralis

Wspomaga zginanie głowy ku bokowi. Unerwia go gałąź brzuszna C1, unaczynia go t. kręgowa

Sięga od wyrostka poprzecznego kręgu szczytowego do wyrostka szyjnego kości potylicznej.

Mięśnie międzypoprzeczne szyi przdnie - mm. Intertransversarii cervicis anteriores

Krótkie, metamerczyen mięśnie łączące guzki przednie i listewki żebrowe dwóch sąsiadujących ze sobą kręgów szyjnych. Wspomagają czynności mięśni długich zginając kręgosłup bocznie. Unerwiane przez nerwy rdzeniowe i unaczyniane przez t. kręgową.

Grupa boczna

Czynność tych mięśni przyczynia się do zginania kręgosłupa szyjnego ku przodowi przy skurczu obustronnym i pochylania w bok przy skurczu jednostronnym. Przy ustalonym kręgosłupie unoszą żebra.

Mięsień pochyły przedni - m.scalenus anterior

Unerwiony przez nerwy rdzeniowe brzuszne na wysokości dolnej części kręgów szyjnych. Unaczyniony przez t. szyjną wstępującą, t. szyjną głęboką, t. kręgową, t. tarczową dolną

Przyczep początkowy na guzkach przednich kręgów szyjnych od III do VI. Biegnie ku dołowi i bocznie dochodzi do guzka m. pochyłego przedniego żebra I.

Mięśień pochyły środkowy - m. scalenus medius

Największy z grupy. Unerwiają nerwy rdzeniowe brzuszne. Unaczynia t. kręgowa, t. szyjna głęboka, t. poprzeczna szyi.

Zaczyna się od bocznego brzegu bruzdy nerwu rdzeniowego wyrostków poprzecznych wszystkich kręgów szyjnych.

Przyczep końcowy leży na górnej powierzchni żebra I z tyłu za bruzdą t. podobojczykowej.

Mięsień pochyły tylny - m. scalenus posterior

Unerwia nerw rdzeniowy C8. Unaczynia t. szyjna głęboka, t. poprzeczna szyi, t. międzyżebrowa najwyższa.

Odchodzi dwoma lub trzema pasmami od guzków tylnych wyrostków poprzecznych trzech dolnych kręgów szyjnych. Kończy się na powierzchni górnej żebra II.

71. Okolica przednia szyi - trójkąty

Graniczy z okolicą mostkowo-obojczykowo-sutkową. Od górny ogranicza ją podstawa żuchwy, od boku przedni brzeg mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Od strony przyśrodkowej ogranicza płaszczyzna pośrodkowa.

Znajduje się przyśrodkowo kośc gnykowa, krtań, tchawica, gardło, górna część przełyku, zaś w bocznej części trójkąt podżuchwowy i trójkąt tętnicy szyjnej.

Trójkąt podżuchwowy - trigonum submandibulare

Od góry ogranicza go podstawa żuchwy, od tyłu brzusiec tylny m. dwubrzuścowego i m. rylcowo-gnykowy. Od przodu brzusiec przedni m. dwubrzuścowego. Dno trójkąta podżuchwowego stanowi m. żuchwowo-gnykowy z przodu oraz gnykowo-językowy z tyłu.

W trójkącie znajduje sie ślinianka podżuchwowa, węzły chłonne podżuchwowe, t. twarzowa i jej odgałęzienia. Ż. Językowa i nerw podjęzykowy oraz n. żuchwowo-gnykowy

Trójkąt tętnicy szyjnej

Od przodu ogranicza górny brzusiec m. łopatkowo-gnykowe, od tyłu przedni brzeg m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Od góry brzusiec tylni m. dwubrzuścowego.

Zawartość: t. szyjna wspólna, która dzieli się na t. szyjną zewnętrzną i wewnętrzną. Odgałęzienia tętnicy szyjnej zewnętrznej. Żyła szyjna wewnętrzna. N. błędny. Pień współczulny

72. Okolica boczna szyi - trójkąty

Ograniczona od dołu obojczykiem, od przodu tylnym brzegiem m. m-o-s, a od tyłu brzegiem m. czworobocznego. Brzusiec dolny m. łopatkowo-gnykowego dzieli tę okolicę na dwa trójkąty.

Trójkąt łopatkowo-obojczykowy - trigonum omoclaviculare

Inna nazwa to dół nadobojczykowy większy. Ograniczony jest od tyłu brzuścem dolnym m. łopatkowo-gnykowego, od przodu tylnym brzegiem mostkowo-obojczykowo-sutkowego, zaś od dołu obojczykiem. Zawartość: tętnica i żyła podobojczykowa oraz korzenie splotu ramiennego.

Trójkąt łopatkowo-czworoboczny - trigonum omotrapezoideum

Ograniczony jest od tyłu przednim brzegiem m. czworobocznego, od przodu tyknym brzegiem m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, a od dołu dolnym brzuścem m, łopatkowo-gnykowego.

Zawartość to: nerwy skórne splotu szyjnego, krótkie gałęzie splotu ramiennego, n. dodatkowy, gałęzie t. podobojczykowej

73. Mięśnie powierzchowne klatki piersiowej

Przyczepiając się na klatce piersiowej i na szkilecie kończyny górnej, działają na stawy kończyny górnej i stawy klatki piersiowej. Wszystkie sa unerwione przez splot ramienny, a unaczynione przez t. pachową i t. podobojczykową.

Mięsień piersiowy większy - m. pectoralis major

Przywodzi ramię i unosi żebra. Unerwiają go nerwy piersciowe, a unaczynia go t. pachowa.

Składa się z trzech części:

Część obojczykowa - pars clavicularis przyczepia się na obojczyku

Część mostkowo-żebrowa - pars sternocostalis przyczepia się do mostka i do żeber (II-VI)

Część brzuszna - pars abdominalis - zaczyna się na pochewce mięśnia prostego brzucha

Wszystkie włókna kończą się na kości ramiennej na grzebieniu guzka większego.

M. piersiowy mniejszy - m. pectoralis minor

Obniża bark, unosi żebra. Unerwiany przez nerwy piersiowe i unaczyniony przez t. pachową.

Leży pod mięsniem piersiowym większym. Przyczepia się na żebrach od III do V i na wyrostku kruczym łopatki.

M. podobojczykowy - m. subclavius

Utrzymuje obojczyk w stawie mostkowo-obojczykowym. Unerwia go n. podobojczykowy, unaczynia tętnica podobojczykowa. :-)

Przyczepia sie na pierwszym żebrze i na obojczyku.

M. zębaty przedni - m. serratus anterior

Działa na obręcz barkową, unosi żebra. Unerwiony przez n. piersiowy długi, un. t. pachowa

Zaczyna się dziesięcioma brzuścami na żebrach od I do IX, a kończy na przyśrodkowym brzegu łopatki.

74. Mięśnie głębokie klatki piersiowej

Zachowują metameryczną budowę. Leżą w przestrzeniach międzyżebrowych, działają na stawy klatki piersiowej. Unerwiane przez nerwy rdzeniowe, unaczynione przez tętnice międzyżebrowe tylne (od aorty piersiowej) i przednie (od t. piersiowej wewnętrznej) oraz t. międzykostną najwyższą.

Mm. Międzyżebrowe zewnętrzne - mm. Intercostales externi

Podnoszą żebra. Leżą w przestrzeniach międzyżebrowych między częściami kostnymi żeber, w ich przedłużeniu do przodu znajdują się błony międzyżebrowe zewnętrzne. Bięgną od żebra górnego ku dołowi i do przodu przyczepiając się na żebrze leżącym niżej.

MM. międzyżebrowe wewnętrzne - mm. Intercostales interni

Część przednia między chrząstkami ż. Unosi żebra, część tylna obniża żebra. Leżą w przestrzeniach międzyżebrowych w części przedniej klatki piersiowej od mostka do kątów żeber, w ich przedłużeniu znajdują się błony międzyżebrowe wewnętrzne. Biegną od żebra leżącego wyżej ku dołowi i w kierunku kręgosłupa, przyczepiając się na żebrze niżej.

M. poprzeczny klatki piersiowej - m. transversus thoracis

Obniża żebra. Lezy za mostkiem na powierzchni wewnętrznej przedniej ściany klatki piersiowej. Zaczyna się od dolnej cześci trzonu mostka, a kończy na żebrach od II do VI.

Mm. Podżebrowe - mm. Subcostales

Unoszą żebra. W okolicy kątów żeber. Ich przyczepy omijają jedno lub dwa żebra przyczepiając się do żebra leżącego wyżej.

Mm. Dźwigacze żeber - mm. Levatores costarum

Współdziałają z mięśniami grzbietu przy ruchach kręgosłupa. Leżą przy kręgosłupie w przedłużeniu mięśni między żebrowych zewnętrznych. Przyczepiają się na wyrostkach poprzecznych kręgów piersiowych i na żebrach leżących niżej.

75. Mięśnie brzuszne brzucha

Przyśrodkowe:

M. prosty brzucha

Utworzony przez wiązki biegnące podłużnie ku dołowi, które zaczynają się od chrząstki i przyległej części kostnej V żebra, od chrząstek żebra VI i VII od wyrostka mieczykowatego mostka. Przyczep końcowy mięśnia znajduje się na górnej krawędzi kości łonowej, między spojeniem a guzkiem łonowym. U mężczyzn przyczep przedłuża się więzadło wieszadłowe prącia lig. Supensorium penis, a u kobiet w więzadło wieszadłowe łechtaczki - lig. Supensorum clitoridis.

Objęty jest pochewką m. prostego brzucha. W przebiegu omawianego mięśnia znajdują się poprzecznie biegnące smugi ścięgniste (3-4). Najwyższa smuga na wysokości chrząstki VIII żebra. Druga w połowie odległości między smugą I, a pępkiem. Trzecia smuga na wysokości pępka, a czwarta odpowiada kresie łukowatej linea arcuata - między pępkiem, a spojeniem łonowym.

Czynność - współtworzy tłocznie brzuszną. Zgina kręgosłup i klatkę piersiową ku przodowi.

Unerwienie od nn. Piersiowe Th6-^h12. Unaczynienie od t. nabrzusznej górnej i dolnej

M piramidowy - m. pyramidialis

Mały mięsień położony po obu stronach lini pośrodkowej nad spojeniem łonowym. Pokrywa go przednia blaszka pochewki mięśnia prostego brzucha. Kształt trójkątnej płytki. Napina kręsę białą. Unerwiany przez n. międzyżebrowy i unaczyniony przez t. nabrzuszną dolną.

Boczne:

M. skośny zewnętrzny brzucha - m. obliquus externus abdominis

Największy mięsień powłok brzucha. Rozpoczyna się ośmioma wiązkami na powierzchni zewnętrznej od V do XII żebra. Górna część mięśnia przechodzi przyśrodkowo w rozcięgno, które jest położone powierzchownie na m. prostym brzucha. Dolne wiązki mięśnia wzmacniają więzadło pachwinowe - lig. Inguinale. Najniżej położone włókna przyczepiają się do wargi zewnętrznej grzebienia biodrowego.

Jednostronny skurcz - zgięcie kręgosłupa i tułowia w stronę przeciwną. Skurcz obustronny - zgięcie kręgosłupa ku przodowi. Obniża żebra, mięsień wydechowy. Bierze udział w tworzeniu tłoczni brzusznej

Unerwienie: nn. Międzyżebrowe Th5-Th12

Unaczynienie: tt. Międzyżebrowe tylne, t. mięśniowo-przeponowa

M. skośny zewnętrzny brzucha

Pokryty przez mięsień prosty zewnętrzny brzucha. Jego włókna układają się odwrotnie niż w mięśniu skośnym zewnętrznym brzucha. Rozpoczyna się na powięzi piersiowo-lędźwiowej. Kończy się na dolnych brzegach dwóch lub trzech ostatnich żeber. Rozcięgno tego mięśnia dzieli się na blaszkę zewnętrzną i wewnętrzną. Blaszka zewnętrzna zrasta się w całości z rozcięgnem m. skośnego zewnętrznego brzucha i wraz z nim tworzy przednią blaszkę pochewki m. prostego brzucha.

Obustronny skurcz zgina tułów do przodu. Jednostronny obraca tułów w tą samą stronę. Bierze udział w tworzeniu tłoczni brzusznej.

Unerwienie: nn. Międzyżebrowe Th5-Th12

Unaczynienie: t. mięsniowo-przeponowa, tt. Międzyżebrowe tylne

M. poprzeczny brzucha - m. transversus abdominis

Tworzy najgłębszą warstwę. Biegnie od wewnętrznej powierzchni chrząstek sześciu dolnych żeber oraz wyrostkach żebrowych kręgów lędźwiowych. Przejście wiązek przyśrodkowych w rozcięgno tworzy kresę półksiężycowatą - linea semilunaris. Rozcięgno to kończy się kresie białej. Mięsień ten od strony wewnętrznej pokryty jest powięzią poprzeczną i otrzewną ścienną.

Zwęża klatkę piersiową. Wzmacnia powłoki ścian brzucha. Bierze udział w tłoczni brzusznej

Unerwienie: nn. Międzyżebrowe (Th7-Th12), n. biodrowo pachwinowy, n. płciowo-udowy

Unaczynienie: t. mięsniowo-przeponową, tt. Międzyżebrowe tylne

M. dźwigacz jądra - m. cremaster

Składa się z wiązek oddzielonych od brzegu dolnego m. poprzecznego brzucha i skośnego wewnętrznego brzucha. Wiązki dochodzą u mężczyzn do powrózka nasiennego z nim schodzą do worka mosznowego.

Czynność polega na unoszeniu jądra w worku mosznowym. Unerwienie: n. płciowo-udowy Unacz: t. m. dź. J.

76. Mięśnie powierzchowne grzbietu

Mięśnie kolcowo-ramienne

M. czworoboczny - m. trapezius

Sięga od kresy karkowej górnej i guzowatości potylicznej zewnętrznej do wyrostka kolczystego XII kręgu piersiowego. Jego część poprzeczna kończy się na wyrostku barkowym łopatki. Unerwiony przez nerw dodatkowy, unaczyniony przez t. poprzeczną szyi, t. nadłopatkową, t. potyliczną. Skurcz obustronny pociąga obręćż kończyn górnych ku tyłowi.

M. najszerszy grzbietu - m. latissimus dorsi

Rozpoczyna się za pośrednictwem powięzi piersiowo-lędźwiowej (fascia thoracolumbalis) od wyrostków kolczystych wszystkich kręgów lędźwiowych do grzebienia guzka mniejszego kości ramiennej (crista tuberculi minoris). Unerwiony przez n. piersiowo-grzbietowy. Unaczyniony od t. piersiowo-grzbietowej. Obniża obręcz barkową. Zgina bocznie kręgosłup, nawraca ramię.

M. równoległoboczny mniejszy - m. rhomboideus minor

Sięga od wyrostków kolczystych C6-C7 do przyśrodkowego brzegu łopatki w okolicy grzebienia łopatki. Unerwia n. grzbietowy łopatki, unaczynia t. nadłopatkowa. Podnosi łopatkę

M. równoległoboczny większy - m. rhomboideus major

Rozpoczyna się na wyrostkach kolczystych kręgów Th1-Th4, a kończy na przyśrodkowym brzegu łopatki w jego dolnym odcinku. Unerwia go n. grzbietowy łopatki, unaczynia t. nadłopatkowa. Podnosi łopatkę

M. dźwigacz łopatki - m. levator scapulae

Od wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych do górnego kąta łopatki. Unerwia go nerw grzbietowy łopatki oraz gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych. Unaczynia t. szyjna wstępująca. Podnosi łopatkę i skręca przyśrodkowo do jej dolnego kąta.

Mięśnie kolcowo-żebrowe

M. zębaty tylny górny - m. serratus posterior superior

Od wyrostków kolczystych kręgów C6-Th2 do zewnętrznych powierzchni żeber od II do V w okolicach kątów. Unerwiają nn. Międzyżebrowe unaczynia tt. Międzyżebrowa tylna. Wspomaganie wdechu.

M. zębaty tylny dolny - m. serratus posterior inferior

Od wyrostków kolczystych TH11-L2 do dolnych brzegów czterech ostatnich żeber. Unaczynienie i unerwienie od odpowiednich nerwów i tętnic międzyżebrowych. Wspomaga wydech.

77. Przepona

Diaphragma jest to poprzecznie położony mięsień oddzielający całkowicie jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej.

Skłda się ze środka ścięgnistego centrum tendineum oraz z otaczającej go części mięśniowej, którą dzielimy na: lędźwiową, żebrową, mostkową.

Część lędźwiowa rozpoczyna się na powierzchni przedniej kręgosłupa lędźwiowego dwiem aodnogami. Obie odnogi łączą się w więzadło łukowate pośrodkowe ligamentum arcuatum medianum. Więzadło to razem z odnogami przepony i kręgosłupem ogranicza rozwór aortowy - hiatus aorticus. Włókna mięśniowe odnóg krzyżując się tworzą rozwór przełykowy - hiatus esophageus. (przechodzi przełyk i nervus vagus, nervus phrenicus).

Część żebrowa - tworzy największą część przepony o średniej grubości około 3mm. Rozpoczyna się na wewnętrznej powierzchni sześciu dolnych żeber brzuścami.

Część mostkowa - najmniejsza część.

Środek ścięgnisty - pełni funkcję przyczepu końcowego dla wszystkich trzech części przepony. Ma kształt liścia koniczyny. Na jego środkowym płatku spoczywa worek osierdziowy z sercem, a na bocznych płuca. Na granicy płatka przedniego i prawego znajduje się otwór żyły głównej dolnej. Czynność wiadomo - oddychanie brzuszne., tłocznia brzuszna. Unerwienie: nn. Przeponowe, unacz: t. piersiowa wewnętrzna. Aorta piersiowa (tętnice przeponowe górne), aorta brzuszna (tętnice przeponowe dolne).

78. Mięśnie wewnętrzne miednicy

Leżą na tylnej ścianie jamy brzusznej i w miednicy większej.

m. lędźwiowy większy - m. psoas major

Jest częścią mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Przyczep początkowy leży na trzonach od XII kręgu piersiowego do IV kręgu lędźwiowego. Kończy się ścięgnem, które po przejściu na udo kończy się na krętarzu mniejszym kości udowej.

Unosi udo. Unerwiony przez gałęzie splotu lędźwiowego i nerw udowy. Unaczyniony przez t. biodrowo lędźwiową.

m. biodrowy - m. iliacus

Stanowi boczną głowę m. biodrowo-lędźwiowego. Początek wypełnia całą powierzchnię dołu biodrowego. Wiązki kończą się na krętarzu mniejszym wspólnym ścięgnem z m. lędźwiowym większym. Unerwienie i unaczynienie analogiczne jak wyżej.

m. lędźwiowy mniejszy - m. psoas minor

Słabo rozwinięty. Przyczep początkowy od XII kręgu piersiowego i I lędźwiowego. Ścięgno końcowe dochodzi do wyniosłości biodrowo-łonowej. Unerwiony przez gałęzie krótkie splotu lędźwiowego. Unaczynienie od tt. Lędźwiowych aorty brzusznej.

79. Mięśnie zewnętrzne miednicy

Układają się w trzy warstwy powierzchowną, środkową i błęboką.

Warstwa powierzchowna:

m. pośladkowy wielki - m. gluteus maximus [n. pośladkowy tolny, t pośladkowa dolna[

m. napinacz powięzi szerokiej - m. tensor fasciae latae

Warstwa środkowa:

m. pośladkowy średni - m. gluteus medius

Warstwa głęboka:

m. pośladkowy mały -m. gluteus minimus

m. gruszkowaty - m. piriformis

m. zasłaniacz wewnętrzny - m. obturatorius internus

m. bliźniaczy górny - m. gemellus superior

m. bliźniaczy dolny - m. gemellus inferior

m. czworoboczny uda - m. quadratus femoris

80. Kanał udowy

-Występuje tylko na skutek osłabienia przegrody udowej i wzmożonego ciśnienia wewnątrzbrzusznego, skutkującego przepukliną udową.

-Dwa otwory:

-głęboki pierścień udowy annulus femoralis

-powierzchowny otwór kanału udowego znajduje się na udzie w powięzi szerokiej - jest nim rozwór odpiszczelowy hiatus saphenus

Przepuklina wychodzi z jamy brzusznej przez pierścień udowy, kieruje się pod powięzią szeroką wzdłuż żyły udowej do rozworu odpiszczelowego, gdzie uwypukla się pod skórą.

81. Kanał pachwinowy

Canalis inguinalis - przechodzi skośnie przez powłoki brzucha, powyżej przyśrodkowej części więzadła pachwinowego. Biegnie między pierścieniem pachwinowym głębokim i powierzchownym. Jego długość 4-5cm. Posiada dwa otwory i cztery ściany.

Pierścień pachwinowy głęboki anulus inguinalis profundus stanowi wejście do kanału.

Pierścień pachwinowy powierzchowny - anulus inguinalis superficialis jest szczeliną w rozcięgnie m. skośnego zewnętrznego brzucha.

Ściany:

Przednia - rozcięgno m. skośnego brzucha

Tylna - dolna część powięzi poprzecznej

Górna - m. skośny wewnętrzny i m. poprzeczny brzucha

Dolna - więzadło pachwinowe.

To droga zstępowania jądra - descensus testis z jamy brzusznej do moszny, które odbywa się pod koniec życia płodowego. Wraz z jądrem wędruje nasieniowód. Osłonki i mięsień z naczyniami i nerwami wchodzą w skład powrózka nasiennego.

Przez kanał pachwinowy u mężczyzn przechodzi powrózek nasienny, a u kobiet więzadło obłe macicy. Okolica pachwinowa to miejsce powstawania przepuklin.

82. Kanał przywodzicieli

Canalis adductorius jest przestrzenią między prostownikami i przywodzicielami uda, prowadzącą naczynia udowe z trójkąta udowego do dołu podkolanowego.

-Przyśrodkową ścianę tworzy m. przywodziciel wielki

-Boczną ścianę m. obszerny przyśrodkowy

-Przednią ścianę blaszka ścięgnista lamina vastoadductoria

-Wejście do kanału przywodzicieli wyznacza wierzchołek trójkąta udowego.

-Do kanału wchodzą tętnica i żyła udowa oraz n. udowo-goleniowy n. saphenus.

-Długość kanału wynosi 5-9cm

83. Trójkąt udowy

-Trigonum femorale znajduje się na przedniej powierzchni uda.

-Jego podstawę tworzy więzadło pachwinowe

-Boczne ograniczenie: m. krawiecki

-Przyśrodkowe ograniczenie: m. przywodziciel długi.

-Wierzchołek trójkąta skierowanyu jest ku dołowi do górnego otworu kanału przywodzicieli.

-Znajdują się w nim: tętnica udowa, żyła udowa, nerw udowy, n. płciowo-udowy, węzły chłonne pachwinowe głębokie. :):):)

84. Mięśnie przednie uda

m. krawiecki - m. sartorius

Najdłuższy mięsień człowieka. Leży powierzchownie na przedniej powierzchni uda. Od kolca biodrowego przedniego górnego. Przebiega spiralnie w dół na przyśrodkową stronę goleni. Zrasta się ze ścięgnami m. smukłego i półścięgnistego tworząc wraz z nimi gęsią stopę pes anserinus.

W stawie biodrowym zgina udo. W stawie kolanowym zgina goleń.

Unaczyniony: t. okalająca udo boczna, t. zstępująca kolana

Unerwienie: nerw udowy

m. czworogłowy uda - m. quadriceps femoris

Największy mięsień człowieka. Składa się z czterech głów:

M. prosty uda - m. rectus femoris - od kolca biodrowego przedniego dolnego

M. obszerny boczny - m. vastus lateralis - od krętarza większego

M. obszerny przyśrodkowy - m. vastus medialis

M. obszerny pośredni - m. vastus intermedius - od trzonu kości udowej.

Cztery głowy mają wspólne ścięgno końcowe. Jego środkowa część pokrywa przednią powierzchnię rzepki i przechodzi w więzadło rzepki - lig. Patellae, które kończy się na guzowatości kości piszczelowe, a pozostała część przyczepia się do podstawy i brzegów rzepki. !!! Prostownik stawu kolanowego; podnosi i odwodiz udo

Unaczynienie: t. okalająca udo boczna, unerwienie: nerw udowy

m. stawowy kolana - m. articularis genus

Od przedniej powierzchni trzonu kości udowej do torebki stawu kolanowego. Napina torebkę stawu kolanowego. Unaczynienie od t. okalającej udo bocznej, unerwienie: nerw udowy

85. Mięśnie przyśrodkowe uda

m. grzebieniowy - m. pectineus

Od grzebienia kości łonowej do kresy grzebieniowej kości udowej.

Unerwienie: n. zasłonowy, unaczynienie: t. okalająca udo przyśrodkowa

m smukły - m. gracialis

Od gałęzi dolnej kości łonowej, ścięgnem końcowym do przyśrodkowego kłykcia kości piszczelowej. Dwustawowy: przywodzi udo, zgina kolano.

Unerwienie: n. zasłonowy, unaczynienie: t. zasłonowa, t. udowa

m. przywodziciel krótki - m. adductor brevis

Od gałęzi dolnej kości łonowej do górnej części wargi przyśrodkowej kresy chropowatej.

Unerwienie: n. zasłonowy, unaczynienie :. T zasłonowa, t.udowa

m. przywodziciel długi - m. adductor longus

Od górnej kości łonowej do wargi przyśrodkowej kresy chropowatej w jej środkowej części.

Unerwienie: nerw zasłonowy, t. udowa

m. przywodziciel wielki - m. adductor magnus

Od gałęzi dolnej kości łonowej do wargi przyśrodkowej kresy chropowatej i w mniejszym stopniu do guzka przywodzicieli. Między dwoma częściami przyczepu końcowego tego mięśnia znajduje się rozwór ścięgnisty przywodzicieli - hiatus tendineus adductorius, który jest otworem kanału prowadzącego do dołu podkolanowego.

Nerwienie: n. zasłonowy, n. piszczelowy Unaczynienie: t. zasłonowa, t.udowa

m. zasłaniacz zewnętrzny - m. obturatorius externus

Rozległy przyczep poczatkowy zajmuje zewnętrzną powierzchnię błony zasłonowej i obramowania otworu zasłonowego. Dochodzi do kości udowej za stawem biodrowym.

Unerwienie: n. zasłonowy, unaczynienie: t. zasłonowa

86. Mięśnie tylne uda

M. dwugłowy uda - m. biceps femoris

Głowa długa - od guza kulszowego [dwustawowa]

Głowa krótka - od środkowej części wargi bocznej kresy chropowatej. [jednostawowa]

Wspólne ścięgno obu głów kończy się na głowie strzałki i ogranicza od górno-bocznej strony dół podkolanowy.

Zgina i odwraca goleń w stawie kolanowym. Prostuje udo w stawie biodrowym.

Unerwienie: n. piszczelowy, n. strzałkowy

Unaczynienie: t. udowa, t. podkolanowa

M. półścięgnisty - m. semitendinosus

Od guza kulszowego krótkim ścięgnem z głowa długa m. dwugłowego uda. Kończy się poniżej guzowatości piszczeli. Prostuje udo, zgina goleń.

Unerwienie: nerw piszczelowy, unaczynienie: t. udowa

M. półbłoniasty - m. semimembranosus

Od guza kulszowego szerokim ścięgnem. Brzusiec wytwarza rynienkę dla ścięgna m. półścięgnistego. Ścięgno końcowe dzieli się na trzy pasma: 1) do kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej 2) przechodzi w powięź mięśnia podkolanowego 3) tworzy więzadło podkolanowe skosne. Dwustawowy: prostuje i nawraca udo, zgina i nawraca goleń.

Unerwienie: n. piszczelowy, unaczynienie: t. udowa

87. Mięśnie boczne podudzia

Unerwione przez n. strzałkowy powierzchowny - n. pernoneus superficialis. Unaczynione przez t. strzałkową - a. peronea i t. piszczelową przednią - a. tibialis anterior.

M. strzałkowy długi - m. peroneus longus

Od kłykcia bocznego kości piszczelowej, głowy i trzonu strzałki. Ścięgno m. strzałkowego wraz ze ścięgnem m. strzałkowego krótkiego biegnie za kostką boczną. Dalej dochodzi do kości klinowatej przyśrodkowej oraz podstawy 1 kości śródstopia. Zginanie podeszwowe, nawracanie i odwodzenie stopy.

M. strzałkowy krótki

Od trzonu strzałki i przegrody międzymięśniowej. Ścięgno wraz ze ścięgnem m. strzałkowego długiego otacza kostkę boczną. Kończy się na guzowatości V kości śródstopia.

Zginanie podeszwowe, nawracanie i odworzenie stopy.

89. Dół podkolanowy

Fossa poplitea położony jest z tyłu stawu kolanowego.

-Przestrzeń w kształcie rombu

-Ogranicznie góro-przyśrodkowe: m. półbłoniasty i m. półścięgnisty

-Ograniczenie górno boczne: m. dwugłowy uda

-Ograniczenie dolno przyśrodkowe: głowa przyśrodkowa m. brzuchatego łydk

-Ograniczenie dolno boczne: głowa boczna m. brzuchatego łydki:

-Zawartość: n. ischiadicus dzielący się tam na n. tibialis i n. peroneus communis;

Vena poplitea, artera poplitea. Powierzchownie NEVA Głęboko

-Leżą też węzły chłonne podkolanowe

88. Mięśnie tylne podudzia

Mięśnie tylne goleni zginają podeszwowo i odwracają stopę. Między warstwą powierzchowną tworzącą łydkę - sura, a głęboką mięśni tylnych goleni znajduje się n. piszczelowy - n. tibialis, które unerwia te mięśnie oraz naczynia piszczelowe tylne.

Warstawa powierzchowna:

M. trójgłowy łydki - m. triceps surae

Składa się z dwóch głów: m. brzuchatego łydki i z m. płaszczkowatego. Czytaj dalej:

M. brzuchaty łydki - m. gastrocnemius

Posiada dwie głowy odchodzące od kości udowej. Głowa przyśrodkowa - caput mediale leży powyżej kłykcia przyśrodkowego, głowa boczna - caput laterale powyżej kłykcia bocznego.

Obie glowy łączą się we wspólny brzusiec, w którego osi pośrodkowej leży żyła odstrzałkowa v.saphena parva. W części dalszej goleni mięsień przechodzi w ścięgno, które łączy się ze ścięgnem m. płaszczkowatego i tworzy ścięgno piętowe (Achillesa) - tendo achillis.

Zginanie podeszwowe, odwracanie i przywodzenie stopy. W stawie kolanowym zginanie goleni.

Unaczynienie odgałęzienia t. podkolanowej.

M. płaszczkowaty - m. soleus

W części bliższej przykryty całkowicie mięśniem brzuchatym łydki. Przyczepia się na końcach bliższych kości goleni. Przyczep początkowy mięśnia wytwarza łuk ścięgnisty - arcus tendineus musculi solei. Łuk ten wraz z m. podkolanowym ogranicza szczelinę zwaną kanałem podkolanowym. W kanale tym biegnie nerw piszczelowy i naczynia piszczelowe tylne. W części dalszej goleni mięsień płaszczkowaty zrasta się z m. brzuchatym łydki i przechodzi w ścięgno piętowe. Czynność: zginanie podeszwowe, odwracanie i przywodzenie stopy. Unaczynienie: t. piszczelowa tylna, t. strzałkowa

M. podeszwowy - m. plantaris

Szczątkowy mięsień przyczepia się powyżej kłykcia bocznego kości udowej i na torebce stawu kolanowego. Krótki brzusiec przechodzi w ścięgno, które łączy się ze ścięgnem piętowym m. trójgłowego łydki. Czynność: napinanie torebki stawu kolanowego, unaczynienie od t. podkolanowej

Warstwa głęboka:

M. podkolanowy - m. popliteus

Podobnie jak m. podeszwowy. Dochodzi na powierzchnię tylną kości piszczelowej.

M. zginacz długi palców - m. flexor digitorum longus

Od tylnej powierzchni kości piszczelowej. Na stopie dzieli się na cztery ścięgna, które dochodzą do paliczków dalszych palców trójczłonowych. Zginanie podeszwowe, odracanie i przywodzenie stopy, zginanie palców. Unaczynienie od t. piszczelowej tylnej.

M. piszczelowy tylny - m. tibialis posterior

Od błony międzykostnej. Ścięgno końcowe otacza od tyułu kostkę przyśrodkową. Kończy się na guzowatości kości łódkowatej, kościach klinowatych i podstawach odpowiednik kości śródstopia. Odwracanie, przywodzenie i zginanie podeszwowe stopy. Unaczynienie od t. piszczelowej tylnej, t. strzałkowej.

M. zginacz długi palucha - m. flexor hallucis longus

Od tylnej powierzchni trzonu strzałki. Ścięgno do podstawy paliczka dalszego palucha. Zgina palucha. Unaczynienie od t. strzałkowej.

90. Mięśnie przednie podudzia

Unerwione przez n. peroneus profundus, unaczynione przez a. tibialis anterior.

M. piszczelowy przedni - m. tibialis anterior

Od powirzchni bocznej kości piszczelowej, błony międzykostnej do guzowatości I kości śródstopia.

Zgięcie grzbietowe stopy, odwracanie i przywodzenie.

M. prostownik długi palucha - m. extensor hallucis longus

Od błony międzykostnej i trzonu strzałki. Ścięgno końcowe biegnie pod troczkami mm. Prostowników i przyczepia się na podstawie paliczka dalszego palucha. Zgina grzbietowo paluch. Zginanie grzbietowe, nawracanie i odwodzenie stopy.

M. prostownik długi palców - m. extensor digitorum longus

Od kłykcia bocznego kości piszczelowej, głowie i trzonie strzałki. Dzieli się w dalszym przebiegu na cztery ścięgna, które biegną pod troczkiem dolnym mm. Prostowników i kończą się na rozcięgnach grzbietowych czterech palców trójczłonowych stopy. Zginanie grzbtietowe, nawracanie i odwodzenie stopy. Prostowanie i zginanie grzbietowe palców.

M. strzałkowy trzeci - m. peroneus tertius

Od strzałki i błony międzykostnej goleni do grzbietowej powierzchni podstaw V kości śródstopia. Zginanie grzbietowe, nawracanie i odwodzenie stopy.

91. Mięśnie stopy - ogólnie

Występują na grzbietowej i podeszwowej powierzchni stopy.

Na grzbiecie pod ścięgnami prostowników długich:

m. prostownik krótki palców - m.extensor digitorum brevis

m. prostownik krótki palucha - m. extensor hallucis brevis

Mięśnie podeszwowe tworzą trzy wyniosłości:

Wyniosłość przyśrodkowa:

m. odwodziciel palucha - m. abductor hallucis

m. zginacz krótki palucha - m. flexor hallucis brevis

m. przywodziciel palucha - m. adductor hallucis

Wyniosłość boczna:

m. odwodziciel palca małego - m. abductor digiti minimi

m. zginacz krótki palca małego - m. flexor digiti minimi brevis

Wyniosłość pośrednia:

m. zginacz krótki palców - m. flexor digitorum brevis

m. czworoboczny podeszwy - m. quadratus plantae

m. m. glistowate - mm. Lubricales

mm. międzykostne - mm. Interossei

92. Mięśnie barku

Łączą obręcz kończyny górnej z kością ramienną.

Mięsień naramienny

Największy i najbardziej powierzchowny mięsień barku. Kształt trójgraniasty. Unerwia go nerw pachowy, unaczyniają gałęzie tętnicy pachowej i tętnicy ramiennej. Częśc obojczykowa nawraca ramię, część barkowa odwodzi ramię, część grzebieniowa odwraca ramię.

Przyczep początkowy z trzech części:

Obojczykowa - pars clavicularis - 1/3 barkowego końca obojczyka

Barkowa - pars acromialis - wyrostek barkowy łopatki

Grzebieniowa - pars spinalis - grzebień łopatki i powięź mięśnia nadgrzebieniowego

Przyczep końcowy znajduje sie na guzowatości naramiennej kości ramiennej.

Gruby brzeg przedni oddzielony jest od m. piersiowego większego bruzdą naramienno-piersiową dla żyły odpromieniowej v. cephalica.

M. nadgrzebieniowy - m. supraspinatus

Odwodzi ramie. Unerwiony przez n. nadłopatkowy. Unaczyniony przez gałęzie tętniczy podobojczykowej i pachowej.

Przebiega od dołu nadgrzebieniowego łopatki do guzka większego kości ramiennej. W całości pokryty przez mięsień czworoboczny

M. podgrzebieniowy - m. infraspinatus

Odwodzi i odwraca ramię na zewnątrz. Unerwiony przez n. nadłopatkowy. Unaczyniony przez gałęzie tętniczy podobojczykowej i pachowej.

Od dołu podgrzebieniowego łopatki do środkowej części guzka większego kości ramiennej.

M. obły mniejszy - m. teres minor

Odwraca ramię. Unerwia go n. pachowy. Unaczyniony jest przez t. okalającą łopatkę.

Od zewnętrznej strony brzegu bocznego łopatki do dolnej części guzka większego kości ramiennej.

M. obły większy - m. teres major

Unosi ramię ku tyłowi i przywodzi je. Unerwiony przez n. piersiowo-grzbietowy. Unaczynia go t. okalająca łopatkę.

Od kąta dolnego łopatki do grzebienia guzka mniejszego kości ramiennej.

M. podłopatkowy - m. subscapularis

Nawraca ramię i je przywodzi. Unerwiony przez n. podłopatkowy i unaczyniony przez t. podłopatkową. Gruby mięsień biegnący od dołu podłopatkowego do guzka mniejszego kości ramiennej. Tworzy tylna ścianę jamy pachowej.

93. Mięśnie ramienia - grupa dłoniowa

Mięsień dwugłowy ramienia - opisany powyżej

Jest mięśniem dwustawowym działającym na staw ramienny i łokciowy. W stawie ramiennym skurcz głowy długiej powoduje odwodzenie ramienia. Głowa krótka przywodzi ramię. Obie głowy podnoszą ramię ku przodowi. W stawie łokciowym skurcz powoduje zginanie przedramienia oraz odwracanie przedramienia. Unerwia go n. mięśniowo-skórny. Unaczyniają go gałęzie mięśniowe t. pachowej i t. ramiennej.

Przyczep początkowy: głowa długa (caput longum) odchodzi od guzka nadpanewkowego łopatki i częściowo obrąbka stawowego. Długie ścięgno tej głowy biegnie wewnątrz jamy stawu ramiennego, na głowie kości ramiennej. Po wyjściu z jamy stawowej leży w bruździe międzyguzkowej k. ramiennej, gdzie objęte jest pochewką maziową międzyguzkową. Głowa ta leży bocznie w stosunku do głowy krótkiej.

Głowa krótka - caput breve rozpoczyna się płaskim i krótkim ścięgnem na wyrostku kruczym łopatki wspólnie ze ścięgnem m. kruczo-ramiennego.

Obie głowy biegną ku dołowi wytwarzając wspólny wczecionowaty brzusiec. Powyżej stawu łokciowego większa cześc włókien mięsniowych przechodzi w krótkie i mocne ścięgno końcowe, które przyczepia się do guzowatości k. promieniowej, a część w powierzchowne rozcięgno m. dwugłowego ramienia aponeurosis m. micipitis brachii. Rozcięgno to biegnie skośnie ku dołowi i przyśrodkowo przed m. nawrotnym obłym i kończy się w powięzi przedramienia.

M. kruczo-ramienny - m.coracobrachialis

Działa wspólnie z głową krótką m. dwugłowego ramienia przywodząc ramię i podnosząc je do przodu. Unerwiony przez n. mięśniowo-skórny, unaczyniony przez obie tętnice okalające ramię. Leży w części górnej i przyśrodkowej ramienia.

Rozpoczyna się na wyrostku kruczym łopatki, gdzie jest zrośnięty z głową krótką m. dwugłowego. Przyczep końcowy znajduje się w połowie długośći powierzchni przednio-przyśrodkowej k. ramiennej. Mniej więcej w połowie długości mięsień przebity jest skośnie przez n. mięśniowo-skórny.

M. ramienny - m. brachialis

Jest głównym zginaczem przedramienia w stawie łokciowym. Unerwiony jest przez n. mięśniowo-skórny. Unaczyniają go obie tętnice poboczne łokciowe oraz t. wsteczna promieniowa

Zaczyna się włóknami na obu przegrodach międzymięśniowych oraz na obu częściach powierzchni przedniej dolnej połowy trzonu k. ramiennej. Jego włókna biegną ku dołowi i przykrywają torebkę stawu łokciowego, z którą są zrośnięte. Kończy się na guzowatości k. łokciowej.

94. Mięśnie ramienia - grupa grzbietowa

M. trójgłowy ramienia - m. triceps brachii

Działanie całego mięśnia na staw łokciowy powoduje prostowanie przedramienia. Głowa długa jest dwustawowa i działając na staw ramienny powoduje prostowanie i przywodzenie ramienia. Unerwiony przez nerw promieniowy i unaczyniony przez t. okalającą ramię tylną oraz t. głęboką ramienia.

Zajmuje całą powierzchnię tylną ramienia. Rozpoczyna się trzema głowami, z których jedna przyczepiajca się na łopatce jest dwustawowa, a pozostałe biegnące od kości ramiennej są jednostawowe.

Głowa długa - caput longum rozpoczyna sie na guzku podpanewkowy łopatki. Ścięgno tej głowy przechodzi między mięśniami obłymi ograniczając wraz z nimi szczeliny pachowe: boczną i przyśrodkową. Poniżej mięśni obłych głowa długa biegnie równolegle do trzonu k. ramiennej.

Głowa boczna - caput laterale ma przyczep początkowy na tylnej powierzchni k. ramiennej, powyżej bruzdy n. promieniowego.

Głowa przyśrodkowa - caput mediale posiada najrozleglejszy przyczep początkowy - odchodzi ona od tylnej powierzchni k. ramiennej, poniżej bruzdy n. promieniowego oraz od obu przegród międzymięśniowych ramienia.

Wszystkie trzy głowy przechodzą w ścięgno końcowe, które przyczepia się na wyrostku łokciowym k. łokciowej. Głowa przyśrodkowa i boczna tworzą wspólnie z bruzdą n. promieniowego kości ramiennej kanał promieniowy, przez który biegnie n. promieniowy i t. głęboka ramienia.

M. łokciowy - m. anconeus

Wspomaga działanie m. trójgłowego ramienia oraz wygładza fałdy torebki stawu łokciowego. Unerwiony jest przez n. promieniowy i unaczyniony przez t. międzykostną wsteczną.

Położony w tylnej okolicy łokcia. Wypełnia przestrzeń pomiędzy głową przyśrodkową m. trójgłowego ramienia, a m. prostownikiem promieniowym długim nadgarstka.

Rozpoczyna się krótkim ścięgnem na nadkłykciu bocznym k. ramiennej i biegnie wachlarzowato do tylnej powierzchni torebki stawu łokciowego i nasady bliższej k. łokciowej.

95. Mięsnie grzbietowe przedramienia

M. ramienno-promieniowy - m. brachioradialis

Działając na staw łokciowy zgina przedramię. Jest sam dla siebie antagonistą - odwraca z pozycji nawróconej i nawraca z pozycji odwróconej. Unerwiony przez n. promieniowy. Unaczyniony przez t. poboczną promieniową i t. wsteczną promieniową.

Od brzegu bocznego kości ramiennej do wyrostka rylcowatego kości promieniowej.

M. prostownik promieniowy długi nadgarstka - m. extensor carpi radialis longus

Zgina przedramię w stawie łokciowym. W stawie promieniowo-nadgarstkowym zgina grzbietowo rękę i wykonuje odwodzenie promieniowe. Unerwiony przez n. promieniowy. Unaczyniony przez t. poboczną promieniową i t. wsteczną promieniową.

Leży pod mięśniem ramienno-promieniowym. Od brzegu bocznego kości ramiennej i nadkłykcia bocznego do powierzchni bocznej II kości śródręcza

M. prostownik promieniowy krótki nadgarstka - m. extensor carpi radialis brevis

Zgina nieznacznie ramię w stawie łokciowym. W stawie promieniowo-nadgarstkowym b. silnie zgina grzbietowo rękę i nieznacznie ją odwodzi promieniowo. Unerwiony przez n. promieniowy. Unaczyniony przez t. poboczną promieniową i t. wsteczną promieniową.

Od nadkłykcia bocznego kości ramiennej i torebki stawu łokciowego do powierzchni grzbietowej III kości śródręcza.

grupa tylna

Dzieli sie na warstwę powierzchowną i głęboką. Mięsnie warstwy powierzchownej rozpoczynają się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej na więzadłach i torebce stawu łokciowego. Wszystkie sa unaczynione przez t. międzykostną tylną. Unerwiane przez nerw promieniowy.

Warstwa powierzchowna:

M. prostownik palców - m. extensor digitorum

Prostuje palce trójczłonowe w stawach śródręczno-paliczkowych i nieznacznie odwodzi. Brzusiec dzieli się na trzy części, które przechodzą w rozcięgna czterech palców II-V.

M. prostownik palca małego - m. exstensor digiti minimi

Prostuje i przywodzi palec V. Ścięgno końcowe przechodzi w rozcięgno grzbietowe palca V.

M. prostownik łokciowy nadgarstka - m. extensor carpi ulnaris

Łokciowe odwodzenie ręki. Kończy się na podstawie V kości śródręcza.

Warstwa głęboka

M. odwracacz - m. supinator

Odwraca przedramię. Unaczyniony przez t. międzykostną wsteczną i t. wsteczną promieniową

M. odwodziciel długi kciuka - m. abductor pollicis longus

Odwodzi i odprowadza kciuk, odwodzi promieniowo i zgina dłoniowo ręke. Kończy na podstawie I kości śródręcza. Unaczyniony przez t. międzykostną tylną

M. prostownik krótki kciuka - m. extensor pollicis brevis

Prostuje kciuk i odwodzi promieniowo kciuk i rękę. Unaczyniony przez t. międzykostną tylną. Kończy się na podstawie paliczka bliższego kciuka.

M. prostownik długi kciuka - m. extensor pollicis longus

Prostuje kciuk we wszystkich jego stawach, w stawie p-n zgina grzbietowo ręke. T. międzykostna tylna. Ścięgno kończy się na podstawie paliczka dalszego kciuka.

M. prostownik wskaziciela - m. extensor indicis Prostuje palec II. Zgina grzbietowo rekę i odwodzi ją promieniowo. T. międzykostna tylna

96. Mięśnie dłoniowe przedramienia ??????????

M. nawrotny obły - m. pronator teres

Ma dwie głowy: ramienną i łokciową. Między obiema głowami przebiega nerw pośrodkowy. Kończy się na bocznej powierzchni trzonu kości promieniowej. Unerwia nerw pośrodkowy. Unaczynia t. promieniowa i t. łokciowa.

M. ramienno-promieniowy - m. brachioradialis

Od brzegu bocznego kości ramiennej do wyrostka rylcowatego kości promieniowej. Zgina przedramię, odwraca i nawraca przedramię. Unaczyniony od t. promieniowej i wstecznej promieniowej. Unerwia nerw promieniowy.

M. nawrotny czworoboczny - m. pronator quadratus

Przyczepia się na nasadach dalszych przedramienia. Nawraca przedramię. Unerwia go nerw pośrodkowy, unaczynia t. łokciowa

Mięśnie prostowniki palców

Unaczynia jest t. międzykostna tylna. Unerwia nerw promieniowy.

Mięsień prostownik palców - m. extensor digitorum

W połowie przedramienia brzusiec dzieli się na trzy części, które przechodzą w rozcięgna do czterech palców II-V. Prostuje palce trójczłonowe w stawach śródręczno-paliczkowych.

M. prostownik palca małego - m. extensor digiti minimi

M. prostownik krótki kciuka - m. extensor pollicis brevis

M. prostownik długi kciuka - m. extensor pollicis longus

M. prostownik wskaziciela - m. extensor indicis

Mięśnie zginacze palców

M. zginacz powierzchowny palców - m. flexor digitorum superficialis

Przyczep początkowy na kości ramiennej, łokciowej i promieniowej. Zginanie dłoniowe ręki, zginanie w stawach śródręczno-paliczkowych. Unerwia nerw pośrodkowy, unaczynia t. promieniowa i łokciowa

M. zginacz głęboki palców - m. flexor digitorum profundus

Przyczep początkowy na kości łokciowej i błonie międzykostnej przedramienia.

Zgina dłoniowo rękę, zginanie w stawach śródręczno-paliczkowych oraz międzypaliczkowych bliższych i dalszych. Unerwienie od n. pośrodkowego i n. łokciowego. Unaczynia t. łokciowa

M. flexor pollicis longus

Przyczep na kości promieniowej i błonie międzykostnej. Zginanie paliczka dalszego kciuka, zginanie dłoniowe ręki. Unerwienie od n. pośrodkowego, unaczyenienie od t. promieniowej i t. łokciowej

M. zginacz krótki kciuka - m. flexor pollicis brevis

Zgina kciuk. Unerwia n. pośrodkowy i n. łokciowy.

M. zginacz krótki palca małego - m. flexor digiti minimi brevis

97. Mięśnie ręki

Na grzbiecie ręki znajdują się tylko ścięgna długich mięśni przechodzących z przedramienia. NA dłoni leżą krótkie mięśnie ręki układające się w trzech grupach: mm. Kłębu, mm. Kłębika i mm. Środkowe dłoni.

Kłąb palca I: [nerw łokciowy i pośrodkowy, tętnica promieniowa]

m. odwodziciel krótki kciuka - m. abductor pollicis brevis

m. zginacz krótki kciuka - m. flexor pollicis brevis

m. przeciwstawiacz kciuka - m. opponens pollicis

m. przywodziciel kciuka - m. adductor pollicis.

Kłębik [nerw łokciowy, tętnica łokciowa]

m. dłoniowy kciuka - m. flexor pollicis brevis

m odwodziciel palca małego - m. abductor digiti minimi

m. zginacz krótki palca małego - m. flexor digiti minimi brevis

m. przeciwstawiacz palca małego - m. opponens digiti minimi

Mięśnie środkowe dłoni: [łuki dłoniowe powierzchowne i głębokie, nerw łokciowy i pośr.]

mm. glistowate - mm. Lumbricales

mm. międzykostne dłoniowe - mm. Interossei palmares

mm. międzykostne grzbietowe - mm. Interossei dorsales

---