Ochrona rąk
Ponad połowa zwolnień chorobowych jest związana z chorobami i uszkodzeniami naskórka i skóry rąk.
Prawie każdego z tych zdarzeń można uniknąć stosując odpowiednie rękawice ochronne.
RĘKAWICE ROBOCZE I OCHRONNE
Rękawice dzielą się na 3 kategorie ochronne, w zależności od tego, przed jakiego rodzaju ryzykiem czy niebezpieczeństwem mają chronić, zgodnie z zatwierdzonymi normami PN-EN.
Kategoria I - rękawice używane w warunkach niskiego ryzyka.
Rękawice kategorii I chronią przed otarciem naskórka, temperaturą nie przekraczającą 50 °C oraz przed środkami chemicznymi o delikatnym działaniu (np. chemiczne środki czyszczące). Ich użytkowanie poprawia komfort pracy, a ich stosowanie nie wymaga certyfikacji na znak B. Do tej grupy należą rękawice robocze, rękawice do prac domowych i gospodarczych oraz rękawice do lżejszych prac (np. w ogrodzie i transporcie).
Kategoria II - rękawice do prac przy średnim ryzyku uszkodzenia (gł. ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi)
Do tej kategorii zaliczane są rękawice używane w sytuacjach o stopniu ryzyka nie klasyfikowanym ani jako niskie, ani wysokie. Są to głównie rękawice chroniące przed uszkodzeniami mechanicznymi. Takie ryzyko jest najczęstsze w różnorakich gałęziach przemysłu i dotyczy większości prac w przemyśle. Do tej grupy należą również rękawice chroniące przed ciepłem do 100°C i zimnem do -50°C.
Kategoria III - rękawice używane w sytuacjach wysokiego ryzyka wystąpienia poważnego uszkodzenia
Rękawice kategorii III są stosowane wtedy, gdy istnieje duże ryzyko wystąpienia poważnego/trwałego uszkodzenia np. przy pracach z bardzo niebezpiecznymi substancjami chemicznymi, przy wysokim napięciu, ekstremalnych temperaturach, itd. Aby spełnić swoją rolę rękawice muszą być odpowiednio przebadane i oznaczone.
NORMY EUROPEJSKIE
By rękawice mogły być uznane jako ochronne muszą posiadać atestację kategorii II lub III i być poddane badaniom normatywnym.
Muszą spełniać wymagania ogólne normy EN420,tzn :
przestrzeganie przepisów nt. nieszkodliwości (pH, współczynnik zawartości chromu VI, itd.)
spełnianie wymagań dot. rozmiarów (patrz tabela poniżej)
przejście testu sprężystości (dostosowanie produktu do stanowiska)
przestrzeganie instrukcji odnośnie znakowania, informacji, identyfikacji.
Tabela Nr 1: Klasyfikowanie Rozmiarów Rękawic*
Rozmiar rękawicy |
Wymiar ręki (mm) |
Minimalna długość rękawicy |
|
|
Obwód dłoni |
Długość |
|
6 |
152 |
160 |
220 |
7 |
178 |
171 |
230 |
8 |
203 |
182 |
240 |
9 |
229 |
192 |
250 |
10 |
254 |
204 |
260 |
11 |
279 |
215 |
270 |
Wszystkie rękawice powinny spełniać wymagania dyrektywy 89/ 686/CEE a każda z nich powinna być dokładnie zidentyfikowana etykietą zgodną z przepisami zawartymi w normach. Każda rękawice ochronna powinna zawierać :
nazwę producenta;
symbol produktu;
rozmiar;
informację o załączonej do produktu instrukcji użytkowania;
piktogramy homologacji z wynikami właściwości.
Producenci oraz dystrybutorzy powinni na życzenie klienta dostarczyć kartę techniczną produktu i deklarację zgodności.
ODPORNOŚĆ MECHANICZNA
Norma EN388 ma zastosowanie do rękawic ochronnych w zakresie oddziaływań fizycznych i mechanicznych w postaci tarcia, przecięcia, przekłucia i rozdarcia.
Tabela Nr 2:Oznaczenia Odporności Mechanicznej*
Stopnie wytrzymałości |
Wymagania |
0 do 4 |
a: ODPORNOŚĆ NA ŚCIERANIE: |
0 do 5 |
b: ODPORNOŚĆ NA PRZECIĘCIE OSTRYM NARZĘDZIEM: |
0 do 4 |
c: ODPORNOŚĆ NA ROZDARCIE: |
0 do 4 |
d: ODPORNOŚĆ NA PRZEKŁUCIE: |
RĘKAWICE CHRONIĄCE PRZED OTARCIEM, PRZECIĘCIEM, ROZDARCIEM, PRZEKŁUCIEM
Otarcia, przecięcia oraz przekłucia rąk należą do najczęściej występujących urazów. Zagrożenia te występują głównie na stanowiskach pracy związanych m.in. z obróbką metali, szkła lub tworzyw sztucznych, w budownictwie oraz w przemyśle spożywczym, np. przy porcjowaniu mięsa.
Tabela odporności pozwala ocenić zdolności związane z wytrzymałością niektórych tworzyw.
Tabela Nr 3: Tabela Odporności Wybranych Tworzyw*
Odporność na: |
Naturalny lateks |
Neopren |
Nitryl |
PVC Vinyl |
Ścieranie |
** |
- |
*** |
** |
Przecięcie |
*** |
* |
*** |
** |
Rozdarcie |
*** |
** |
** |
** |
Przekłucie |
** |
* |
*** |
** |
Rozerwanie |
** |
* |
*** |
- |
Wydłużenie/elastyczność |
*** |
*** |
* |
- |
Gorąco |
** |
*** |
*** |
* |
Zimno |
*** |
*** |
- |
* |
Promieniowanie UV, OZON |
* |
*** |
*** |
*** |
Legenda: *** - bardzo dobra ** - dobra * - średnia - - odradzana |
RĘKAWICE SKÓRZANE
Rodzaje skór i ich zalety*:
Skóra bydlęca:
Licowana. Zalety: sprężystość, dobry chwyt, dobra odporność na rozdarcie i przekłucie.
Dwoina. Niższa cena od skóry licowej, bardzo dobra odporność na ścieranie.
Skóra świńska. Licowana i dwoina. Zalety: niska cena.
Skóra kozia:
Wyłącznie licowana. Zalety: sprężystość, dobry chwyt, bardzo dobra odporność na ścieranie.
Skóra owcza. Wyłącznie licowana: słaba odporność na ścieranie. Zalety: sprężystość, dobry chwyt.
RĘKAWICE TEKSTYLNE*
ROZMIAR IGIEŁ (LUB SZEROKOŚĆ ŚCIEGU)
Rozmiar ściegu jest równoznaczny z ilością igieł mieszczących się w 1 calu angielskim tj. 2,54 cm. Im rozmiar ściegu jest większy, tym rękawica jest cieńsza , lepsza jest chwytność i czucie. Im rozmiar ściegu jest mniejszy, tym rękawica jest grubsza i lepsze zabezpieczenie zapewnione przez ten produkt.
Celem jest znalezienie kompromisu między zabezpieczeniem i wymaganą chwytnością. Przy rozmiarze ściegu 13 bądź 10 (13 i 10 igieł w jednym calu) zabezpiecza się rękę zachowując możliwość np. pisania.
RĘKAWICE I DOPUSZCZALNOŚĆ DO KONTAKTU Z PRODUKTAMI SPOŻYWCZYMI*
Zastosowanie mają europejskie przepisy przyjęte przez wszystkie ustawodawstwa krajowe: Dyrektywa Ramowa 89/109/CEE jak i Dyrektywa 90/128/CEE, które dotyczą tworzyw i przedmiotów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z artykułami spożywczymi. Dyrektywa ta dostarcza pełną listę dodatków mogących mieć zastosowanie do produkcji materiałów i przedmiotów z tworzywa sztucznego. W tym zakresie dokonywane są badania całościowego przechodzenia składników rękawicy na substancjach najbardziej aktywnych jak alkohol 95%, aktywnych substancjach wodnych i na oleju z oliwek w taki sposób, aby sprawdzić czy przenikanie to nie przekracza dopuszczalnych, określonych limitów :
Ogólny limit przenikania: Tworzywo (PCV) nie powinno oddawać do żywności swych składników w ilościach wyższych od 10 mg / dm2 powierzchni tworzyw lub artykułu.
Ogólny limit przenikania: Dla niektórych rodzajów dodatków dyrektywa precyzuje specjalne ograniczenia.
WŁÓKNA O ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGIACH*
RĘKAWICE z KEVLARU:
Wyjątkowe zabezpieczenie przed przecięciem i gorącem. KEVLAR jest włóknem para-aramidowym produkcji DuPont de Nemour, które łączy w sobie lekkość i znakomitą plastyczność. Przy jednakowej wadze KEVLAR® jest pięciokrotnie bardziej wytrzymały niż stal.
PARAMETRY: Rękawice z włókna KEVLARU® są 3 razy bardziej odporne na przecięcie od bawełny i 5 razy bardziej od rękawic skórzanych.
ulegają zwęgleniu między 425? C i 475? C
następuje proces samogaśnięcia ( nie palą się bez dopływu substancji palnej )
są stabilne rozmiarowo i odporne na działanie wysokiej temperatury ( niska kurczliwość ).
dobra odporność chemiczna .
Zalety :
Miękkość w dotyku, komfort, możliwość prania, dobra chwytność.
KEVLAR CLEAN TECHNOLOGY
Włókna zapewniają wyjątkowy poziom zabezpieczenia przed szczególnym ryzykiem przecięcia ( prace przy dużych obciążeniach, produkcja blach, przemysł mechaniczny, obróbka szkła, papieru ). To nowe włókno stosowane jest do produkcji rękawic antyprzecięciowych, łączy chwytność i znakomity poziom ochrony. Kolorystyka włókna jako melanżu sprawia, iż rękawice bardziej odporne są na zabrudzenia, są bardziej widoczne. Tym samym żywotność ich jest dłuższa.
DuPont™ i Kevlar® są znakami zastrzeżonymi przez Pont de Nemours and Campany.
RĘKAWICE CHRONIĄCE PRZED URAZAMI MECHANICZNYMI
W grupie rękawic chroniących przed urazami mechanicznymi można wyróżnić:
rękawice skórzane oraz kombinowane ze skór i tkanin lub z materiałów skóropodobnych i tkanin,
rękawice tkaninowe i dzianinowe, powlekane gumą lub tworzywami sztucznymi,
rękawice z dzianin poliestrowych, stylonowych, poliamidowych, aramidowych (np. Kevlar), rdzeniowych (włókna metalowe w oplocie z włókien syntetycznych)
rękawice z kółek metalowych wykonanych ze stali nierdzewnej.
1. RĘKAWICE SKÓRZANE ORAZ KOMBINOWANE ZE SKÓR I TKANIN
Rękawice skórzane i kombinowane zaleca się przy wykonywaniu prac transportowych, porządkowych i przeładunkowych. Te rękawice, które posiadają amortyzator uderzeń w części kciukowej mogą być stosowane przez pracowników zatrudnionych przy montażu, w budownictwie, przy pracach kamieniarskich. Najczęściej stosowane przy w/w pracach są rękawice pięciopalcowe. W przypadku rękawic skórzano - tkaninowych część chwytna rękawicy jest wykonana ze skóry świńskiej lub bydlęcej (dwoinkowej lub licowanej), a część grzbietowa i mankiet - z tkaniny bawełnianej lub bawełnopodobnej. Końce palców oraz część kciukowa w miejscu główek kości śródręcza są wzmocnione skórą. Rękawice te często posiadają również bizę czyli wąski pasek skóry chroniący szew przed przetarciem. Mankiet jest doszywany, wykonany zazwyczaj z tej samej tkaniny co część grzbietowa rękawicy. Niektóre rękawice posiadają pod wzmocnieniem części kciukowej wkład z włókniny lub pianki poliuretanowej, który amortyzuje uderzenia. Powyżej nadgarstka rękawice posiadają ściągacz z taśmy gumowej i dzianiny lub usztywniony mankiet. Rękawice skórzane i skórzano - tkaninowe wykonywane są z podszewką pełną lub tylko w części chwytnej lub bez niej. Rękawice skórzane wykonywane są w wersji pięciopalcowej, cztero-,trzy- i jednopalcowej.
2. RĘKAWICE TKANINOWE I Z DZIANIN, POWLEKANE GUMĄ LUB TWORZYWAMI SZTUCZNYMI
Rękawice pięciopalcowe niepowlekane lub powlekane w całości w części chwytnej. Strona grzbietowa rękawic powleczona jest w całości bądź częściowo, przez co zapewniona jest lepsza wymiana powietrza. Powleczenie rękawic gumą szorstkowaną ułatwia lepszy chwyt. Rękawice wykonane z dzianin preferowane są do prac precyzyjnych, np. podczas montażu urządzeń elektronicznych. Do transportu ręcznego lekkich przedmiotów wybiera się rękawice z tkanin drelichowych, dzianin lub dzianin powlekanych punktowo, dziane nakrapiane punktowo, które zapewniają dobry chwyt, zwłaszcza przy przenoszeniu przedmiotów o gładkiej lub śliskiej powierzchni. Rękawice powlekane w całości części chwytnej stosuje się do transportu ręcznego, do przenoszenia przedmiotów mokrych lub zaoliwionych, do prac montażowo-remontowych, przeładunkowych w budownictwie, przemyśle maszynowym. Rękawice dziane z Kevlaru zalecane są przy wykonywaniu prac montażowych w przemyśle ciężkim (walcownie, przemysł mechaniczny), hurtowniach metali, elektronicznym, w zakładach szklarskich. Mogą być stosowane również jako wkład do innych rękawic, zwiększając ich odporność na przecięcia. Rękawice te można również stosować przy kontakcie z gorącymi przedmiotami. Rękawice z tkanin poliamidowo-poliestrowych stosuje się w przemyśle motoryzacyjnym, przy pracach montażowych i przy pracach porządkowych. Natomiast rękawice stylonowe mogą być używane w przemyśle spożywczym przy kontakcie z żywnością, do prac związanych z porcjowaniem i wykrawaniem mięsa.
3. RĘKAWICE Z PRZĘDZY RDZENIOWEJ
Wykonane z nici stalowych w oplocie włókien syntetycznych, dwustronne. Pokryte są tworzywem zapewniają lepszy chwyt śliskich przedmiotów. Rękawice te charakteryzują się najwyższą odpornością na przecięcie dlatego zalecane są do prac, przy wykonywaniu których pracownik ma kontakt z ostrymi krawędziami (np. przy łamaniu szkła, przenoszeniu blach itp.). Nie chronią przed przekłuciem.
4. RĘKAWICE OCHRONNE Z PŁYTKAMI STALOWYMI
Są to rękawice wykonane z dwóch części: zewnętrznej i wewnętrznej. Część zewnętrzna to rękawica uszyta z dzianiny powlekanej kauczukiem poliakrylonitrylowym, część wewnętrzna wykonana jest z dzianiny kevlarowej pokrytej po stronie chwytnej płytkami stalowymi. Rękawice chroniące przed przecięciem piłą łańcuchową posiadają powierzchnię ochronną jedynie w części grzbietowej (śródręcze i cztery palce bez kciuka) - dotyczy to tylko rękawicy na lewą rękę. Zalecane są do ochrony rąk przed ciężkimi urazami mechanicznymi (gł. przecięciem i przekłuciem), przy sortowaniu i usuwaniu odpadów, przy wykonywaniu czynności w służbach celnych, pogotowiu ratunkowym, w policji, itp.
RĘKAWICE CHRONIĄCE PRZED CZYNNIKAMI TERMICZNYMI
Do tej grupy zaliczamy rękawice chroniące przed:
zimnem
gorącymi czynnikami.
Ochrony rąk przed gorącymi czynnikami termicznymi to wszystkie rękawice, które chronią ręce pracownika przed gorącem lub ogniem występującymi na stanowisku pracy w jednej lub kilku postaciach tj.:
otwartego płomienia,
kontaktu z gorącym przedmiotem,
ciepła konwekcyjnego i promieniowania cieplnego,
drobnych rozprysków stopionych metali (np. w procesie spawania)
dużych ilości płynnego metalu (np. w hutnictwie).
Do tych rękawic zaliczają się rękawice spawalnicze, chroniące ręce przed odpryskami stopionego metalu, iskrami oraz urazami mechanicznymi.
RĘKAWICE CHRONIĄCE PRZED CHEMIKALIAMI
Rękawice przeznaczone do ochrony przed chemikaliami produkowane są głównie z gumy i tworzyw sztucznych. O wyborze materiału, z których są wykonane rękawice decyduje rodzaj substancji, przed którym mają chronić. Najczęściej spotykane tworzywa stosowane do wyrobu rękawic to:
Lateks (guma naturalna) - Rękawice lateksowe posiadają odporność na rozciąganie. Są wygodne w użyciu.
Winyl (PCV) - Cienkie rękawice stosowane są wówczas, gdy potrzebna jest ochrona przed wodą i lżejszymi środkami chemicznymi. Rękawice te są odporne na działanie olejów i tłuszczów, kwasów. Mocniejsze rękawice pokryte PCV odznaczają się dobrą chwytnością i odpornością na ścieranie, jednocześnie zachowując miękkość.
Nitryl (syntetyczny zamiennik gumy naturalnej) - charakteryzują się podwyższoną wytrzymałością na przecięcia, ścieranie, przekłucia i przetarcia. Są bardziej odporne na przecięcia niż np. winyl. Rękawice pokryte nitrylem odznaczają się dobrą chwytnością. Są odporne na działanie rozpuszczalników, kwasów, zasad, olejów, tłuszczów itd. Rękawice nitrylowe mogą być prane w pralce.
Neopren (syntetyczny odpowiednik gumy naturalnej) - rękawice te charakteryzują się wysoką odpornością na ścieranie, gorszą jednak niż PCV i nitryl. Rękawice neoprenowe są odporne na działanie kwasów, zasad, olejów, tłuszczów, rozpuszczalników organicznych i ketonu.
PVA - Odporne są na rozpuszczalniki organiczne, zasady, oleje i ketony. Rękawice z PVA charakteryzują się dobrą chwytnością mokrych przedmiotów.
rodzaj substancji |
guma naturalna |
PCW |
nitryl |
neopren |
PVA |
|
x |
|
x |
|
|
ketony |
x |
|
|
x |
x |
substancje żrące |
x |
x |
x |
x |
|
kwasy |
x |
x |
x |
x |
|
zasady |
|
|
x |
x |
x |
oleje |
|
x |
x |
x |
x |
tłuszcze |
|
x |
x |
x |
|
rozpuszczalniki org. |
|
|
x |
x |
x |
Rękawice przeznaczone do ochrony przed chemikaliami muszą być szczelne i idealnie dopasowane. Powinny charakteryzować się odpornością mechaniczną (co najmniej odporność na ścieranie lub na rozdzieranie). Przenikanie substancji chemicznej przez rękawice określa się na podstawie badania tzw. czasu przebicia, polegającego na bezpośrednim kontakcie danej substancji z rękawicą i określeniu, po jakim czasie substancja przeniknęła przez rękawicę. Na tej podstawie można rękawice sklasyfikować wg klas odpowiadających danemu poziomowi ochrony: 1 klasa 10 min; 2 klasa 30 min; 3 klasa 60 min; 4 klasa 120 min; 5 klasa 240 min; 6 klasa 480 min.
Tabela odporności na działanie chemikaliów (wybrane substancje)- na podst. materiałów Ansell Edmont
DO - doskonała ochrona (przez 6 godz. nie dostała się żadna kropla substancji do wnętrz rękawicy
UŻYTKOWANIE RĘKAWIC*
Należy systematycznie sprawdzać zachowanie się rękawicy w stosunku do zjawisk, które mogłyby zmienić ich parametry. Dwa podstawowe zjawiska mogące zmienić właściwości rękawic:
degradacja: rękawica ulega uszkodzeniu i traci swoje właściwości fizyczne. Zazwyczaj ulega zwiotczeniu lub twardnieje.
Przemakalność: pomimo, iż na rękawicy nie ma oznak porowatości lub uszkodzenia substancja chemiczna może przedostawać się przez rękawicę i ręka narażona jest na kontakt z ewentualnie niebezpiecznym produktem
* Opracowano na podstawie materiałów firmy "Delta Plus" m.in.: z katalogu "Świat BHP".