PROGRAM WSPOMAGANIA

SZKÓŁ, PRZEDSZKOLI, DOMU

DZIECKA W ZAKRESIE

WYCHOWANIA DZIECI

I MŁODZIEŻY

Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjum

BISKUPIEC 2004 r.

(wersja robocza)

I. Dlaczego powstał program?

„Dobra szkoła to nie taka, w której nic

złego się nie dzieje. Dobra szkoła to

taka, która nie zamyka oczu na problemy”

Zadaniem współczesnej oświaty jest, poza realizacją zadań edukacyjnych, zapewnienie w szczególności wspomagania wychowawczej roli rodziny. Niestety, coraz większa liczba rodziców przyjmuje postawę roszczeniową: szkoła ma nauczyć, wychować, ubrać, wyżywić, zaopatrzyć w podręczniki, jak najdłużej opiekować się dzieckiem. Za swoje ewentualne błędy wychowawcze i niepowodzenia dydaktyczne obarcza szkołę.

Czy szkoła musi być bezradna wobec rosnącej patologii, agresji, przemocy, uzależnień, wagarów, a także braku zainteresowania rodziców losami swoich dzieci? Od kilku lat mówi się o tym, że jest źle, a za słowami nie idą czyny. Media pokazują jak kolega zabija kolegę, przypadki agresji w relacjach rówieśniczych, ale także w relacjach nauczyciel - uczeń, nauczyciel - rodzic itp. Mówi się o złym wpływie telewizji, komputerów, internetu, gier komputerowych, o namawianiu dzieci do sesji zdjęciowych w celach pornograficznych i pedofilskich.

Przedszkole, szkoła, podwórko, ulica, kawiarenka internetowa, to najlepsze miejsca, w których widać i słychać całe zło. Już w przedszkolu dzieci używają wulgaryzmów, są agresywne i nie respektują żadnych nakazów i zakazów. W szkole najlepiej można zaobserwować i dowiedzieć się od dzieci jakie postawy prezentują dorośli, bo to oni są wzorcem dla najmłodszych. Czy to poprzez media, czy też bezpośrednio w domu rodzinnym, bądź na ulicy. Lekcje wychowania do życia w rodzinie są okazją do rozmów z uczniami na nurtujące ich problemy. Tam dzieci dają sygnał o molestowaniu psychicznym przez dorosłych, o stosowaniu wobec nich przemocy, o wypożyczaniu przez starszą młodzież filmów pornograficznych i o oglądaniu ich również przez młodsze dzieci, o namawianiu ich do sesji zdjęciowych itp. Sygnały te są dla nas podstawą do podejmowania działań w obronie dzieci.

Ze względu na coraz większą wagę problemów szkoła nie poradzi sobie sama, musi szukać i gromadzić sojuszników, nie działa bowiem w próżni. Nie ma już czasu, aby czekać na rozwiązania systemowe, które to od lat stosują kraje Zachodniej Europy i nie tylko.

Zaniepokojeni brakiem dyscypliny w szkołach, na podwórkach, ulicach i w innych miejscach publicznych, malejącymi wynikami dydaktycznymi, w tym wynikami sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych oraz zainspirowani rozmową z Komendantem Miejskim Policji w Olsztynie, Panem Piotrem Zabuskim, podjęliśmy decyzję o opracowaniu i wdrożeniu PROGRAMU WSPOMAGANIA SZKÓŁ, PRZEDSZKOLI I DOMU DZIECKA W ZAKRESIE WYCHOWANIA DZIECI I MŁODZIEŻY.

Do współpracy zaprosiliśmy instytucje, których zakres działania może wspomóc realizację naszych zadań. Są to: MIEJSKI OSRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ, w tym OŚRODEK WSPARCIA, GMINNA KOMISJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH, URZĄD GMINY, POLICJA, SĄD RODZINNY, PORADNIA PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNA, BISKUPIECKI DOM KULTURY, JEDNOSTKA RATOWNICZA - GAŚNICZA, ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO,

STOWARZYSZENIE PRYWATNYCH PRZEDSIĘBIORCÓW. Planujemy rozszerzyć to gremium o następne osoby, instytucje i szkoły: LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE (młodzieżowe grupy wsparcia), PROKURATURĘ, SOŁTYSÓW, URZĄD PRACY, BIBLOTEKI - MIEJSKĄ i PEDAGOGICZNĄ oraz stowarzyszenia działające na rzecz dzieci.

Nasz zespół jest otwarty na pomysły i zaangażowanie innych podmiotów. Zapraszamy do współpracy, bo przecież cały czas aktualne jest powiedzenie: „Takie mamy Rzeczpospolite władanie, jakie młodzieży chowanie”.

II. Profilaktyka w szkołach.

1. Podstawy prawne działalności profilaktycznej w szkole.

- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 72

• Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.

• Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz

Publicznych.

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (zmiany do rozp. MENiS z dnia 21 maja 2001r.) - Dz. U. Z 2002 r. nr 10 poz. 96.

Statut szkoły określa w szczególności:

§ 2 ust. 1 pkt 1 „Cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach”

ust. 2 „Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego”

Konwencja o Prawach Dziecka - przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów

Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. Z 1991, nr 120 poz. 526); Polska

Ratyfikowała konwencję 30 września 1991 r.

Artykuł 18

2. W celu zagwarantowania i popierania praw zawartych w niniejszej konwencji Państwa - Strony będą okazywały odpowiednią pomoc rodzicom oraz opiekunom prawnym w wykonywaniu przez nich obowiązków związanych z wychowaniem dzieci oraz zapewnią rozwój instytucji, zakładów i usług w zakresie opieki nad dziećmi.

3. Państwa - Strony będą podejmowały wszelkie właściwe kroki dla zapewnienia dzieciom pracujących rodziców prawa do korzystania z usług instytucji i zakładów w zakresie opieki nad dziećmi, do których są one uprawnione.

Artykuł 19

• Państwa - Strony będą podejmowały wszelkie właściwe kroki w dziedzinie ustawodawczej, administracyjnej, społecznej oraz wychowawczej dla ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej, krzywdy lub zaniedbania bądź złego traktowania lub wyzysku, w tym wykorzystywania w celach seksualnych, dzieci pozostających pod opieką rodzica(ów), opiekuna(ów) prawnego(ych) lub innej osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem.

2. Co to jest profilaktyka?

PROFILAKTYKA jest to zespół działań uprzedzających, kształtujących spodziewany rozwój zjawisk poprzez wzmacnianie czynników chroniących przed rozwojem zagrożeń (profilaktyka kreatywna) oraz osłabianie czynników ryzyka sprzyjających rozwojowi problemów (profilaktyka defensywna).

PROFILAKTYKA

3. Pojęcia stosowane w profilaktyce

Niedostosowanie społeczne - termin psychologiczny, oznacza: „zaburzenia relacji społecznych pomiędzy jednostką i otoczeniem, którego podłożem jest nieprawidłowy rozwój sfery emocjonalno - wolitywnej człowieka” (Pospiszyl, Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie).

Trudności wychowawcze - termin stosowany w pedagogice, kładzie nacisk na funkcjonowanie dziecka w szkole oraz stosunek do autorytetu wychowawczego rodziców i nauczycieli.

Zaburzenia zachowania - termin stosowany w psychiatrii i oznacza zaburzenie relacji dziecka z otoczeniem, którego podłożem jest nieprawidłowy rozwój osobowości.

Zjawiska patologii społecznej - termin używany w psychologii społecznej i socjologii, oznacza ogół niekorzystnych czynników wywierających negatywny wpływ na stan psychiczny człowieka, grup społecznych, znacznie utrudniając im prawidłowe funkcjonowanie w rolach.

Uzależnienia - niekontrolowany stan zależności fizycznej, psychicznej i społecznej od środka uzależniającego:

• zależność fizyczna (fizjologiczna) - wbudowanie uzależniającego związku chemicznego lub jego metabolików w cykl przemian tkankowych

• zależność psychiczna - stan psychiki objawiający się wysokim poziomem pragnienia przyjęcia środka uzależniającego

• zależność społeczna - ma związek z otoczeniem i ceremoniałem przyjmowania środków uzależniających.

Program profilaktyczny - działania zmierzające do ochrony dziecka przed wybranym zagrożeniem, np. alkoholizmem, narkomanią, AIDS itp. Przykładem programu profilaktycznego jest: „Drugi Elementarz, czyli Program Siedmiu Kroków”, „Zanim Spróbujesz”, „NOE” itd.

Szkolny program profilaktyki - zespół działań zmierzających do ochrony dzieci i młodzieży przed wszelkimi zagrożeniami, zjawiskami patologii społecznej.

Profilaktyka pierwszorzędowa:

1. Adresowana jest do szerokiej populacji dzieci i młodzieży uznanych za zagrożone zjawiskami patologii społecznej, do grupy niskiego ryzyka (programy informacyjne, edukacyjne).

• Celem tych działań jest:

• promocja zdrowego stylu życia i uczenie sposobów radzenia sobie z sytuacjami trudnymi

• opóźnienie wieku inicjacji, a przez to zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych.

• Dewizą w tej pracy jest ukazanie alternatywy w stosunku do zachowań ryzykownych i problemowych (sport, rekreacja, muzyka, zajęcia w kółkach zainteresowań, nie w przedmiotowych - w takich, gdzie dzieci mogą odreagować napięcia)

• Realizatorzy programu: wszyscy nauczyciele i wychowawcy klas wspierani przez psychologów.

• Teren działań: szkoła.

Profilaktyka drugorzędowa:

• Działania i programy skierowane do grupy młodzieży po inicjacji:

alkoholowej, narkotykowej, utrzymującej sporadyczny kontakt z grupami przestępczymi itp. Jest to grupa wysokiego ryzyka (uczniowie w trakcie leczenia psychiatrycznego, „weekendowi bracze”, dzieci po próbach samobójczych)

• Cel działań:

• ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji

• umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych.

• Ta grupa młodzieży powinna być objęta zajęciami socjoterapeutycznymi, poradnictwem rodzinnym, zawodowym, pomocą w pokonywaniu problemów rodzinnych, osobistych, szkolnych.

• Realizatorzy programu: pedagog szkolny, psychologowie, terapeuci, doradcy rodzinni.

• Teren działań: szkoła, poradnie psychologiczno - pedagogiczne, placówki służby zdrowia, kluby, świetlice.

• Dla osiągnięcia skuteczności programów pomocy konieczne jest współdziałanie ze szkołą wielu instytucji wspomagających oraz organizacji środowiskowych (MOPS, MONAR itp.).

• Każdy program zbudowany na tym poziomie powinien być zbudowany w oparciu o pogłębioną diagnozę.

Profilaktyka trzeciorzędowa:

• Adresowana do grupy młodzieży uzależnionej, zaawansowanej w strukturach grup przestępczych, uznanej za zdemoralizowaną, wykolejoną.

• Cel działania:

• przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego i degradacji społecznej młodych

• ukazanie szansy na powrót do normalnego życia w społeczeństwie

• ochrona innych (dzieci, młodzieży, rodziny) przed skutkami choroby (alkoholu, narkotyków).

• Realizatorzy programów: specjaliści terapeuci. Lekarze, psychoterapeuci, psychologowie, specjaliści z zakresu resocjalizacji.

• Miejsce realizacji: placówki specjalistyczne (poradnie odwykowe, zakłady lecznictwa zamkniętego, zakłady resocjalizacyjne i wychowawcze, zakłady karne itp.).

• Duże koszty (leczenie, specjaliści), mała niekiedy skuteczność działań, a tym samym mała szansa na powrót do normalnego życia.

• Działania na tym poziomie wymagają współpracy wielu resortów.

7. Główną strategią działania na tym poziomie jest „strategia zmniejszania szkód”, stosowana zwłaszcza wtedy, gdy zawodzą interwencje, terapia i resocjalizacja.

4. Profilaktyka a wychowanie

Od wychowania do profilaktyki

Wniosek:

Profilaktyka jest elementem wspierającym wychowanie

Uwarunkowania formalne profilaktyki w szkole

Szkolny Program Szkolny Zestaw Programów Wewnątrzszkolny

Wychowawczy Nauczania System Oceniania

Szkolny Program Profilaktyki - zespół działań szkolnych ochraniających dzieci i młodzież przed zagrożeniami

zapobieganie

Profilaktyka przeciwdziałanie

prewencja

5. Etapy konstruowania „szkolnego programu profilaktyki”

Etap 1

Powołanie szkolnego zespołu do pracy nad SPP. Powinien być złożony z reprezentantów wszystkich grup społeczności szkolnej: nauczycieli, rodziców, uczniów. Ważne by w zespole był informatyk, pedagog (psycholog), polonista, wychowawcy.

Etap 2

Wstępne rozpoznanie problemów:

1. Szkoły

2. Uczniów

3. Problemów rodziców oraz ich umiejętności wychowawczych

4. Środowiska lokalnego

Etap 3

Pogłębiona diagnoza aktualnych problemów i potrzeb uczniów, szkoły, problemów i umiejętności wychowawczych rodziców, instytucji i organizacji wspierających (zbudowanie narzędzi diagnozy).

Etap 4

Opracowanie celów programu (do kogo skierowany jest dany program -

edukacyjny czy terapeutyczny).

Etap 5

Określenie zadań, metod, środków działania oraz osób realizujących

wybrane cele.

Etap 6

Określenie źródeł finansowania (wyraźnie sprecyzowany budżet).

Etap 7

Dokładny podział zadań (należy doprowadzić do zgodności osób nadzorujących i członków grup roboczych na temat poszczególnych zadań).

Etap 8

Wdrażanie programu (w celu prawidłowego wdrożenia niezbędne jest

dokładne określenie zakresu odpowiedzialności i nadanie temu przydziałowi

formalnego charakteru).

Etap 9

Ewaluacja - czy program realizowany jest zgodnie z planem i czy

przyczynia się do osiągnięcia pożądanych efektów. Określenie stosunku

między poniesionymi kosztami i osiągniętymi korzyściami.

Etap 10

Wprowadzenie korekt w programie (modyfikacja programu, dostosowanie zadań do wymogów zmieniającej się sytuacji)

6. Strategie profilaktyki

Strategia informacyjna - informacje o skutkach zachowań

ryzykownych i umożliwienie dokonywania

racjonalnych wyborów (mało skuteczna).

Strategia edukacyjna - pomoc w rozwijaniu umiejętności

psychologicznych i społecznych

(komunikacja, negocjacje, asertywność,

radzenie sobie ze stresem), uważana za bardzo

skuteczną; uzupełnia strategię informacyjną,

wzmacnia czynniki chroniące.

Strategia alternatyw - pomoc w zaspokajaniu ważnych potrzeb

(sukcesu, przynależności) poprzez działania

sportowe, artystyczne; osiąganie satysfakcji

życiowej.

Strategia interwencyjna - pomoc w identyfikowaniu i rozwiązywaniu

problemów, radzeniu sobie z problemami,

wspieranie w sytuacjach kryzysowych.

Strategia zmniejszania szkód - przewidziane głównie dla profilaktyki

trzeciorzędowej (docieranie z opieką

medyczną do narkomanów, wymiana igieł i

strzykawek, pomoc socjalna); są to programy

zmniejszania zła.

Strategia zmian prawa - zmiana aktów prawnych na poziomie klasy,

szkoły, środowiska lokalnego.

Stopnie zagrożenia (prof. Gaś)

Grupa niskiego ryzyka - dzieci przed inicjacją; nie paliły papierosów, nie piły

alkoholu, nie używały narkotyków (profilaktyka

pierwszorzędowa).

Grupa podwyższonego ryzyka - dzieci, młodzież po jakiejkolwiek inicjacji

( popija w czasie dyskotek, inicjator palenia

papierosów, wagarów itp.); profilaktyka

drugorzędowa.

Grupa najwyższego ryzyka - uczniowie posiadający pewne „doświadczenie”

za sobą, odczuwają konsekwencje swoich

zachowań (są na odwyku, nadzór kuratora);

profilaktyka trzeciorzędowa.

7. MODELE PROFILAKTYKI (T. Ostaszewski 1996, za J. Szymańska 2000)

TRADYCYJNY	WSPÓŁCZESNY
CEL
Zwalczanie patologii	Promocja zdrowia
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
Uświadamianie skutków używania środków uzależniających	Sięganie do przyczyn używania środków uzależniających
SPODZIEWANE EFEKTY
Wiedza o skutkach używania środków uzależniających i negatywna postawa wobec ich używania	Umiejętność odmawiania. Poczucie własnej wartości. Uporządkowanie systemu wartości. Umiejętności społeczne. Wiedza o uzależnieniach. Osobiste zaangażowanie.
RORMA ODDZIAŁYWAŃ
Jednostronny przekaz	Dialog i aktywne uczestnictwo
CZAS I ZAKRES ODDZIAŁYWAŃ
Sporadyczne akcje wśród nastolatków	Systematyczne działania wśród młodzieży
REALIZATORZY
Prelegenci i specjaliści	Nauczyciele i liderzy młodzieżowi
RODZAJ SUBSTANCJI
Alkohol lub papierosy lub narkotyki	Wszystkie środki uzależniające
KONTROLA EFEKTÓW
Niewymagana	Wymagana

III. Charakterystyka programu wspomagania szkół, przedszkoli, domu dziecka w zakresie wychowania dzieci i młodzieży

1.Cele ogólne programu:

• przeciwdziałanie demoralizacji i przestępczości nieletnich,

• podniesienie dyscypliny wśród dzieci i młodzieży,

• objęcie opieką specjalistyczną dzieci z deficytami rozwojowymi i zaburzeniami,

• wzrost bezpieczeństwa w szkołach oraz w miejscach publicznych,

• umacnianie funkcji opiekuńczo - wychowawczej i poczucia odpowiedzialności rodzin za wychowanie nieletnich na świadomych swych obowiązków członków społeczeństwa,

• udzielanie pomocy rodzinie w trudnych sytuacjach życiowych.

2. Cele szczegółowe:

• promowanie zdrowego stylu życia,

• ukazanie alternatywnych form spędzania wolnego czasu jako przeciwwaga do zachowań ryzykownych, zagrażających zdrowiu i życiu własnemu oraz kolegów,

• nauka zachowań asertywnych,

• szkolenie nauczycieli i rodziców w zakresie przeciwdziałania sytuacjom trudnym wychowawczo,

• ukazywanie zagrożeń, jakie niosą za sobą uzależnienia,

• podniesienie osiągnięć edukacyjnych uczniów.

3. Adresaci: uczniowie wszystkich etapów edukacyjnych (szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne) i ich rodzice, wychowankowie domu dziecka, w indywidualnych przypadkach również przedszkolaki i ich rodzice, nauczyciele, pedagodzy szkolni, instytucje wspierające wychowanie, społeczność lokalna.

4. Metody i formy pracy: pogadanki, prelekcje, debaty, zajęcia warsztatowe, projekcja filmów, udział w spektaklach teatralnych o tematyce profilaktyczne, konkursy, zajęcia pozalekcyjne, w tym sportowe, imprezy profilaktyczno - edukacyjne, opracowanie ulotek, broszur o tematyce profilaktyczne, materiałów informacyjnych, regulaminów,

5. Źródła finansowania: budżet gminy, w tym środki pochodzące z budżetu Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, środki pozabudżetowe (dotacje), środki finansowe instytucji wspomagających.

6.Spodziewane efekty:

• podwyższenie kompetencji wychowawczych i profilaktycznych nauczycieli i rodziców,

• zwiększenie liczby kół zainteresowań i innych zajęć pozalekcyjnych,

• zmniejszenie liczby miejsc, w których spotyka się młodzież łamiąca obowiązujące prawo,

• ograniczenie zachowań niekorzystnych społecznie,

• wzrost osiągnięć edukacyjnych dzieci i młodzieży.

7.Podział zadań: w tabeli przedstawiono zadania statutowe, które każda z wymienionych instytucji wspomagających wychowanie realizuje na bieżąco.

INSTYTUCJA	REALIZOWANE ZADANIA	UWAGI	KONTAKT
MIEJSKI OSRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ, w tym OŚRODEK WSPARCIA	zorganizowanie i prowadzenie świetlicy miejskiej przy gimnazjum, pod nazwą „Przystań” edukacja rodziców organizowanie „Niebieskich pokoi” (dla nieletnich ofiar przestępstw) obejmowanie jak największej liczby uczniów/ich rodzin pomocą społeczną	z opieki korzysta160 dzieci	715 25 63 715 25 13 715 26 62
GMINNA KOMISJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH	przeznaczanie środków finansowych na działalność świetlic terapeutycznych, realizację programów profilaktycznych i zakup pomocy dydaktycznych do realizacji tych programów, w tym również dla szkół	szkoły realizują własne programy profilaktyczne, w zależności od istniejących w nich problemów wychowawczych	715 01 10
URZĄD GMINY - BURMISTRZ	przyznawanie szkołom środków na zajęcia pozalekcyjne - sobotnie zatwierdzanie w arkuszach organizacyjnych szkół podstawowych i w gimnazjum etatów pedagoga szkolnego wspieranie działań w zakresie organizowania i funkcjonowania świetlic wiejskich	przyznawane środki nie zaspokajają potrzeb etat pedagoga posiadają: SP 2, SP 3 i gimnazjum w wyposażeniu świetlic w meble pomogły szkoły	715 01 10
SZKOŁY - podstawowe i gimnazjum	edukacja rodziców, nauczycieli (z zewnątrz) prowadzenie zajęć dodatkowych i pozalekcyjnych, w tym organizowanie konkursów i zawodów sportowych organizowanie zajęć dla uczniów w czasie ferii zimowych opracowywanie, wdrażanie szkolnych programów profilaktyki i zdobywanie środków pozabudżetowych na ich realizację opracowywanie i egzekwowanie katalogów kar i nagród, zawartych w statutach szkół wykorzystywanie wolontariuszy do prowadzenia zajęć pozalekcyjnych zwracanie się na piśmie do Sądu Rodzinnego o wydanie skierowania na badanie ucznia: psychologiczno - pedagogiczne, psychiatryczne lub inne specjalistyczne promowanie uczniów zdolnych i zachowujących się zgodnie z przyjętymi normami realizowanie zajęć dodatkowych wspomagających rozwój dzieci	specjaliści z zewnątrz, a także tzw. szkolenia kaskadowe, które prowadzą nauczyciele po ukończeniu właściwych form doskonalenia zawodowego wiele z nich nauczyciele prowadzą społecznie w przypadku, gdy są problemy natury dydaktycznej lub wychowawczej, a rodzic nie wyraża zgody zgodnie z obowiązującymi w szkołach zasadami	SP 2 715 25 49 SP 3 715 27 16 Gimnazjum 715 25 63 Gimnazjum Katolickie 715 50 50 LO 715 21 89 SP Czerwonka 715 39 24 SP Węgoj 715 24 18 SP Kobułty 716 14 24 SP Bredynki 715 39 74 SP Borki 716 16 23
POLICJA	przeprowadzanie w szkołach pogadanek profilaktycznych bieżąca współpraca szkół z dzielnicowymi realizacja programów „Bezpieczna szkoła”, „Bezpieczne miasto”, „Bezpieczne ferie” itp. włączanie się w organizację imprez masowych kontrola autobusów wycieczkowych przybliżanie uczniom zawodu policjanta - pogadanki w szkołach, wycieczki do komisariatu	namioty policyjne z ulotkami, narkotykami (do rozpoznawania przez rodziców itp.)	715 04 00 sekr. 715 04 11 kierownik dzielnicowych Jan Waszkiewicz
SOŁTYSI	uruchamianie kolejnych wiejskich świetlic, wyposażanie ich w środki dydaktyczne i sprzęt sportowy nadzór nad właściwym wykorzystaniem świetlic organizowanie zajęć obejmujących jak największą ilość dzieci i młodzieży, w tym zajęć profilaktycznych
SĄD RODZINNY	szkolenia nauczycieli i rodziców spotkania z uczniami kierowanie uczniów zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu własnemu oraz innych, do placówek resocjalizacyjnych, ośrodków szkolno - wychowawczych itp. przydzielanie nadzoru kuratorskiego	obowiązki rodziców wobec dzieci odpowiedzialność za czyny karalne	715 26 21
DOM DZIECKA	funkcjonowanie „Punktu interwencji kryzysowej dla matek z dziećmi” poszukiwanie rodzin zastępczych		715 22 29
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNA	prowadzenie pedagogizacji rodziców w szkołach prowadzenie zajęć terapeutycznych dla dzieci i rodziców zagrożonych patologią prowadzenie warsztatów zawodoznawczych diagnozowanie uczniów sprawiających trudności dydaktyczne i wychowawcze (wydawanie stosownych opinii i orzeczeń)		715 21 67
BISKUPIECKI DOM KULTURY	organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży organizowanie spektakli o tematyce profilaktycznej organizowanie zajęć dla uczniów w czasie ferii zimowych i wakacji	przy współpracy z MPOS	715 26 95
URZĄD PRACY	kierowanie absolwentów i wolontariuszy do pracy w szkołach, domu dziecka		715
JEDNOSTKA RATOWNICZA - GAŚNICZA	przeprowadzanie pogadanek w szkołach na temat skutków niewłaściwych zachowań zapoznawanie z zawodem strażaka	wycieczki uczniów do jednostki, spotkania w klasach na terenie szkoły	715 - 20 - 81
ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO	organizowanie czasu wolnego zajęcia profilaktyczne		715 35 63

IV. Dotychczasowe efekty

Program wspomagania szkół, przedszkoli i domu dziecka w zakresie wychowania dzieci i młodzieży realizowany jest od 27 stycznia 2004 r. Do tej pory, tj. do 10.11.2004 r., poza statutowymi zadaniami wyżej wymienionych instytucji, wykonano:

• ustalono zadania instytucji wspomagających wychowanie dzieci i młodzieży, zintegrowano je i zaktywizowano,

• opracowano „mapę zagrożeń” (miejsc, w których najczęściej spotyka się młodzież łamiąca powszechnie obowiązujące prawo) i procedury kontroli tych miejsc przez policję,

• opracowano schemat zawiadamiania szkoły i rodziców o wykroczeniach, bądź nagannych zachowaniach dzieci i młodzieży; szkoły na bieżąco otrzymują zawiadomienia o niewłaściwych zachowaniach uczniów, w tym nie przestrzegających przepisów ruchu drogowego,

• uaktywniono działania dzielnicowych,

• realizowano programy „Bezpieczna szkoła”, „Bezpieczne miasto”, „Bezpieczne ferie”; ostatnie ferie zimowe przebiegały pod znakiem wielu atrakcji zarówno w szkołach, jak i organizowanych przez ZHP, MOPS i BDK, a włączyła się do tych działań zarówno policja, Burmistrz, jak i Jednostka Ratowniczo - Gaśnicza,

• zorganizowano dla szkół spektakl o tematyce profilaktycznej (MOPS),

• organizowane są zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży (BDK, szkoły - nauczyciele prowadzą te zajęcia w dużej mierze społecznie),

• uruchomiono kolejne świetlice wiejskie, wyposażono je w środki dydaktyczne i sprzęt sportowy - Botowo, Droszewo,

• MOPS i szkoły pozyskują środki pozabudżetowe, a także odzież, żywność, artykuły biurowe, aby wspomóc materialnie jak największą liczbę uczniów/ich rodziny pomocą społeczną,

V. Zadania do realizacji w terminie od 15 listopada 2004 do czerwca 2005:

• uświadomienie rodzicom ich odpowiedzialności za wychowanie dzieci - pedagogizacja rodziców w szkołach,

• opracowanie i wdrożenie procedur zmierzających do ograniczenia sprzedaży alkoholu i papierosów nieletnim,

• ustalenie zasad uczestnictwa uczniów w sportowych zajęciach pozaszkolnych,

• realizowanie gminnych (w tym szkolnych) programów profilaktyki, ewaluacja tych programów,

• kontrolowanie przez policję miejsc, w których najczęściej spotyka się młodzież łamiąca powszechnie obowiązujące prawo,

• złożenie wniosków do organu prowadzącego o zatrudnienie w szkołach specjalistów wspomagających wychowanie (psychologów, terapeutów, socjoterapeutów itp.),

• ujęcie w arkuszu organizacyjnym pracy gimnazjum na rok szkolny 2005/06 klasy przysposabiającej do zawodu,

• stworzenie w regulaminie „Sukcesów” kategorii „Bezpieczeństwo”, aby nagradzać tych, którzy aktywnie działają na rzecz bezpieczeństwa, w tym zmniejszania agresji i patologii

NSTYTUCJA	REALIZOWANE ZADANIA	UWAGI	KONTAKT
MIEJSKI OSRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ, w tym OŚRODEK WSPARCIA	realizowanie programów profilaktycznych udzielanie pomocy i wsparcia najuboższym wyposażanie księgozbioru, video i medioteki w publikacje związane z uzależnianiem, szeroko pojętym wychowaniem, udostępnianie jej zainteresowanym		715 25 63 715 25 13 715 26 62
GMINNA KOMISJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH	przyznawanie środków finansowych na działalność świetlic terapeutycznych, realizację programów profilaktycznych, zakup pomocy dydaktycznych do realizacji tych programów	należałoby uruchomić świetlice przy szkołach	715 01 10
URZĄD GMINY - BURMISTRZ	zwiększenie środków finansowych na zajęcia pozalekcyjne wyrażenie zgody na zatrudnienie psychologów i innych specjalistów wspomagających pracę szkół wyposażenie autobusów szkolnych w nagłośnienie udostępnienie lokalu Sądowi Rodzinnemu na Kuratorski Ośrodek Pracy z Młodzieżą poczynić starania o zwiększenie zatrudnienia w PPP - P utworzenie w gimnazjum, od 1.09.2005 r., klasy przysposabiającej do zawodu w regulaminie „Sukcesów” stworzyć kategorię „Bezpieczeństwo” wyznaczenie miejsc dla graficiarzy	nadawanie komunikatów, informacji nt. bezpieczeństwa, programów profilaktycznych skróci się czas oczekiwania rodziców na badania nagradzać tych, którzy aktywnie działają na rzecz bezpieczeństwa (w tym zmniejszania agresji)	715 01 10
LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE	podjęcie współpracy ze szkołami podstawowymi i gimnazjami na rzecz zmniejszania patologii i agresji podejmowanie skutecznych działań w zakresie poprawy dyscypliny uczniów	młodzieżowe grupy wsparcia (pedagog szkolny) palenie papierosów, picie alkoholu w czasie przerw na boisku szkolnym, na chodniku (ul. B. Chrobrego), wjeżdżanie uczniów samochodami na posesję szkoły	715 21 89
SZKOŁY	edukacja rodziców, nauczycieli (psycholog z Ośrodka Wsparcia, z PPP -P, z zewnątrz) tworzenie grup wsparcia na bazie młodzieży z LO realizowanie szkolnych programów profilaktyki poszerzanie oferty zajęć dodatkowych i pozalekcyjnych zatrudnianie wolontariuszy do prowadzenia zajęć pozalekcyjnych z dziećmi realizowanie zajęć dodatkowych wspomagających rozwój dzieci wyposażanie księgozbioru, video i medioteki w publikacje związane z uzależnianiem, szeroko pojętym wychowaniem, udostępnianie jej zainteresowanym opracowanie wniosków do organu prowadzącego o zatrudnienie od 1.09.2005 r. specjalistów wspomagających wychowanie (psychologów, terapeutów, socjoterapeutów itp.), ujęcie w arkuszu organizacyjnym pracy gimnazjum na rok szkolny 2005/06 klasy przysposabiającej do zawodu wdrażanie procedur postępowania w razie zagrożenia życia i zdrowia (zabawy na lodzie, pożary, niewybuchy, niewypały itp. - biuletyn gminny) realizacja programów „Bezpieczna szkoła”, „Bezpieczne miasto”, „Bezpieczne ferie” itp. diagnozowanie uczniów sprawiających trudności wychowawcze, kierowanie na badania do poradni specjalistycznych, w trudnych sytuacjach do Sądu Rodzinnego opracowanie i wdrożenie nowych kryteriów ocen zachowania uczniów, zgodnie z rozp. MENiS, uwzględniających między innymi ich zachowanie poza szkołą	„Podstawy radzenia sobie z młodzieżą trudną”	SP 2 715 25 49 SP 3 715 27 16 Gimnazjum 715 25 63 Gimnazjum Katolickie 715 50 50 LO 715 21 89 SP Czerwonka 715 39 24 SP Węgoj 715 24 18 SP Kobułty 716 14 24 SP Bredynki 715 39 74 SP Borki 716 16 23
POLICJA	redagowanie komunikatów, informacji do autobusów szkolnych pogadanki profilaktyczne w szkołach realizowanie procedury kontroli miejsc niebezpiecznych uaktywnienie działań dzielnicowych realizacja programów „Bezpieczna szkoła”, „Bezpieczne miasto”, „Bezpieczne ferie” itp. włączanie się w organizację imprez masowych (nadawanie komunikatów o zachowaniu bezpieczeństwa itp.) przybliżanie uczniom zawodu policjanta - pogadanki w szkołach, wycieczki do komisariatu	namioty policyjne z ulotkami, narkotykami (do rozpoznawania przez rodziców itp.)	715 04 00 sekr. 715 04 11 kier. dzielnicowych Jan Waszkiewicz
SOŁTYSI	nadzór nad właściwym wykorzystaniem świetlic organizowanie zajęć obejmujących jak największą ilość dzieci i młodzieży, w tym zajęć profilaktycznych
SĄD RODZINNY	kierowanie uczniów/ich rodziców na obowiązkowe zajęcia terapeutyczne, socjoterapeutyczne pedagogizacja rodziców spotkania z uczniami w szkołach kierowanie uczniów zagrażających bezpieczeństwu własnemu innych, do placówek resocjalizacyjnych i innych ośrodków szkolno - wychowawczych	obowiązki rodziców wobec dzieci odpowiedzialność za czyny karalne	715 26 21
DOM DZIECKA	funkcjonowanie „Punktu interwencji kryzysowej dla matek z dziećmi”		715 22 29
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNA	prowadzenie pedagogizacji rodziców w szkołach prowadzenie zajęć terapeutycznych dla dzieci i rodziców zagrożonych patologią prowadzenie warsztatów zawodoznawczych diagnozowanie uczniów sprawiających trudności wychowawcze (wydawanie orzeczeń o niedostosowaniu społecznym) spotkania z radami pedagogicznymi (wyjaśnianie zapisów w opiniach, orzeczeniach)		715 21 67
BISKUPIECKI DOM KULTURY	organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży organizowanie spektakli o tematyce profilaktycznej organizowanie zajęć dla uczniów w czasie ferii zimowych i wakacji	jak największa ilość bezpłatnych przy współpracy z MPOS	715 26 95
URZĄD PRACY	kierowanie absolwentów i wolontariuszy do pracy w szkołach, domu dziecka		715
JEDNOSTKA RATOWNICZA - GAŚNICZA	opracowanie procedur postępowania w razie zagrożenia życia i zdrowia (zabawy na lodzie, pożary itp. - biuletyn gminny) zapoznawania z pracą strażaka (wycieczki uczniów do jednostki)		715 - 20 - 81
PRZEDSZKOLA	edukacja rodziców, nauczycieli realizacja programu wychowawczego	„Agresja wśród dzieci przedszkolnych”
BIBLOTEKI - MIEJSKA, PEDAGOGICZNA	wyposażanie księgozbioru, video i medioteki w publikacje związane z uzależnianiem, szeroko pojętym wychowaniem, udostępnianie jej zainteresowanym
ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO	organizowanie czasu wolnego dzieciom i młodzieży realizowanie zagadnień profilaktycznych		715 35 63
STOWARZYSZENIE PRYWATNYCH PRZEDSIĘBIORCÓW	realizowanie procedur związanych z nie sprzedawaniem nieletnim alkoholu i papierosów
OPIEKUNOWIE KLUBÓW SPORTOWYCH, TRENERZY	opracowanie, a następnie respektowanie zasad uczestnictwa uczniów w zajęciach klubów sportowych	przy współpracy z dyrektorami szkół

Elżbieta Niewęgłowska

Kazimierz Berg

25

Wzmacnianie czynników chroniących

Osłabianie czynników ryzyka

Wszystkie elementy i sytuacje osłabiające oddziaływanie czynników ryzyka

Wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko wystąpienia zachowań problemowych i związanych z nimi szkód

Czynniki chroniące:

 Silna więź z rodzicami (dobry kontakt, rozmowy na temat problemów i przeżyć, otwartość).

 Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem (aspiracje, dążenie do sukcesu, zabieganie o dobre wyniki w nauce, uznanie środowiska itp.).

 Praktyki religijne.

 Szacunek dla norm społecznych, tradycji.

 Zainteresowanie konstruktywnymi grupami rówieśniczymi.

Czynniki ryzyka:

 Słaba więź z rodziną, ze szkołą, z kościołem.

 Niepowodzenia szkolne.

 Przynależność do problemowych grup rówieśniczych.

 Dostrzeganie aprobaty rówieśników i dorosłych dla zachowań przestępczych.

Wychowanie

To proces wspierania dziecka w rozwoju ukierunkowany na osiąganie pełni dojrzałości fizycznej, społecznej, psychicznej i duchowej

(prof. Z. Gaś)

Profilaktyka

To proces wspierania dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi rozwojowi oraz eliminacja czynników zagrażających zdrowiu

---