TARCZYCA

Gruczoł tarczowy popularnie zwany tarczycą jest nieparzystym narządem należącym do układu wydzielania wewnętrznego. Znajduje się na przednio-bocznej powierzchni szyi poniżej wyniosłości krtaniowej zwanej "jabłkiem Adama", tuż pod skórą. Ze względu na takie położenie jest jedynym gruczołem dokrewnym, którego powiększenie można od razu zauważyć gołym okiem. Poza tym jest łatwo dostępny do badania, co sprzyja szybkiemu wykrywaniu wszelkich nieprawidłowości. Tarczyca zbudowana jest z dwóch symetrycznych płatów połączonych cieśnią. Miąższ narządu składa się z dwóch rodzajów komórek o różnej funkcji i budowie. Komórki pęcherzykowe albo główne stanowią około 80% masy gruczołu. Biorą udział w przemianie jodowej i biosyntezie hormonów. Układają się w struktury zwane pęcherzykami, które mają średnicę 0.05-0.12 mm. i są wypełnione koloidem (tyreoglobuliną)- wydzieliną komórek głównych. Pozostałe 20% gruczołu to komórki C zwane także okołopęcherzykowymi. W miąższu prawidłowego gruczołu leżą one między pęcherzykami. Nie biorą udziału w przemianach jodowych ustroju. Powierzchnię gruczołu pokrywa torebka łącznotkankowa. Na tylnej powierzchni tarczycy znajdują się dwie pary gruczołów przytarczycznych odpowiedzialnych za gospodarkę wapniowo-fosforanową ustroju.

FIZJOLOGIA I FUNKCJE HORMONÓW TARCZYCY

Głównym produktem wydzielniczym tarczycy jest L-tyroksyna (odkryta w 1915 r.- przez Kendala). Tarczyca syntetyzuje i wydziela do krwioobiegu również drugi hormon- trójjodotyroninę (odkryta w 1952r.- przez Grossa, Pitt- Riverso i Roche'a). W gruczole tarczowym na obwodzie w wyniku enzymatycznego odjodowania tyroksyny powstaje w ciągu doby około 20% trójjodotyroniny. Poza hormonami tarczycy gruczoł tarczowy wydziela do krwiobiegu śladowe ilości tyreoglobuliny Hormony te sterują przemianą materii we wszystkich narządach i tkankach organizmu. Do produkcji hormonów tarczyca potrzebuje wystarczających ilości jodu, który organizm przyswaja z pożywienia i powietrza (jod jest pierwiastkiem lotnym). I tak np. masa jodu w tyroksynie stanowi 65% masy hormonu, natomiast w trójjodotyroninie ok. 59%. Daje to nam pojęcie o tym, jak ważny jest jod dla prawidłowej funkcji hormonalnej tarczycy.
T3 jest hormonem "silniejszym" od T4. Jej aktywność biologiczna jest 2-4-krotnie większa niż aktywność T4. Formą biologicznie aktywnych tych hormonów są ich frakcje "wolne" fT3 i fT4.Hormony tarczycowe mają wielokierunkowy wpływ na wzrost i rozwój ustroju oraz na metabolizm, czyli przemianę materii. W okresie rozwoju regulują one wzrost tkanek i powstawanie niektórych enzymów komórkowych, pobudzają dojrzewanie centralnego układu nerwowego i układu kostnego. Wpływ na przemianę materii to regulacja tzw. podstawowej przemiany materii, (czyli tempa spalania różnych substancji i tworzenia innych), transportu wody i różnych pierwiastków, przemiany cholesterolu, wapnia, fosforu, białka i innych związków chemicznych. Oddziałując na przemianę materii i funkcję różnych komórek, hormony tarczycowe odgrywają ogromną rolę w pracy układu pokarmowego, serca, mięśni i układu nerwowego. Praktycznie mają znaczenie dla sprawności całego organizmu.
Funkcja tarczycy pozostaje pod ścisłą kontrolą podwzgórza i przysadki mózgowej. Kiedy organizm "odczuwa" niedostatek hormonów tarczycowych podwzgórze wydziela czynnik (hormon) uwalniający tyreotropinę (TSH - RH). Pod wpływem hormonu uwalniającego przysadka "wysyła" tyreotropinę (TSH), która pobudza tarczycę do produkcji i wydzielania do krwi jej hormonów. Kiedy [Author ID1: at Sun Nov 20 16:16:00 2005 ]we [Author ID1: at Sun Nov 20 16:16:00 2005 ]kr[Author ID1: at Sun Nov 20 16:16:00 2005 ]wi krąży zbyt dużo hormonów tarczycowych, przysadka zostaje "wyłączona". Jest to tzw. mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego pomiędzy tarczycą i przysadką mózgową. W medycynie wykorzystuje się go w diagnostyce nadczynności i niedoczynności tarczycy.

NORMY HORMONÓW TARCZYCY

TSH fT4 fT3 T4 T3

0,25 - 5,0 µIU/ml 9,0 -20,0 pmol/l 4,0 - 8,3 pmol/l 60 - 120 nmol/l 0,95 - 2,5 nmol/l

UKŁAD PODWZGÓRZE- PRZYSADKA A CZYNNOŚĆ TARCZYCY

Czynność tarczycy jest regulowana przez układ pdwzgórzowo przysadkowy. Pomiędzy tarczycą a komórkami przysadki wytwarzającymi tyreotropinę istnieje tzw. ujemne sprzężenie zwrotne. Polega ono na tym, że nadmiar hormonów tarczycy blokuje wytwarzanie w przysadce TSH, natomiast niedobór hormonów tarczycy powoduje wzrost wydzielania TSH. Tyreoliberyna pobudza wydzielanie TSH przez komórki tyreotropowe. TSH wpływa pobudzająco na syntezę tyreoglobuliny, pompowanie jonów jodu i wydzielanie jotyronin. Istnieje też oddziaływanie na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego: jodotyroniny hamują wydzielanie TSH. Pobudzenie czynności komórek pęcherzykowych tarczycy może zachodzić przez układ nerwowy współczulny.

Współzależność między aktywnością tyreotropową przysadki a czynnością tarczycy znana jest od dawna, a wprowadzenie radioimmunologicznych metod oznaczania TSH, T3 i T4 pozwoliło ustalić istnienie sprzężenia zwrotnego między tymi dwoma gruczołami. Hormonem zdolnym do hamowania zwrotnego TSH jest T3. Zablokowanie konwersji T4 do T3 zachodzącej ze szczególna wydajnością w komórkach przysadki całkowicie znosi sprzężenie zwrotne, niezależnie od ilości znajdującej się w przysadce T4. Komórki tyreotropowe do swojej prawidłowej funkcji wymagają znacznie więcej T3 niż inne komórki ustroju.

Synteza TSH i uwalnianie tego hormonu jest stymulowane przez podwzgórzowy hormon TRH, który działa na komórkę tyrotropową przez receptor błonowy stymulując cyklazę adenylową. Możliwe są także inne mechanizmy działania TRH przez wpływa na komórkowy metabolizm wapnia. TRH może również wnikać do komórki tyreotropowej i bezpośrednio regulować mechanizm transkrypcji lub odpowiednie mechanizmy enzymatyczne.

CHOROBY TARCZYCY

1. NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY

Niedoczynność tarczycy to niedobór krążących we krwi hormonów tarczycy i obecność patologicznych skutków niedoboru tych hormonów. Choroba ta spowodowana jest najczęściej uszkodzeniem gruczołu (np. przewlekłym zapaleniem tarczycy o podłożu immunologicznym, leczeniem nadczynności tarczycy radiojodem lub szkodzeniem operacyjnym).występuje wedy, gdy tarczyca nie produkuje dość tyroksyny. To powoduje spowolnienie wielu funkcji życiowych (przeciwnie do nadczynności tarczycy, kiedy występuje nadmiar tyroksyny i wiele funkcji życiowych jest przyspieszonych.) Wiele komórek i tkanek ciała potrzebuje tyroksyny by utrzymać ich prawidłowe funkcjonowanie. W badaniach krwi stwierdza się charakterystyczny dla niedoczynności tarczycy wysoki poziom cholesterolu, a ponadto zaburzenia w oznaczeniach hormonów: obniżone T3 i T4 oraz wysoki poziom TSH.

U około 1 na 50 kobiet i 1 na 100 mężczyzn pojawia się niedoczynność tarczycy w pewnym okresie ich życia - niezależnie od wieku. Najczęściej dotyczy to dorosłych, ale może się zdarzyć w każdym wieku i częściej występuje to rodzinnie.

Objawy niedoczynności:

Wiele objawów jest spowodowana niskim poziomem tyroksyny. W gruncie rzeczy

wszystko jest spowolnione. Ale nie wszystkie objawy wystąpią we wszystkich

przypadkach.

• Objawy występujące najczęściej to: zmęczenie, przybieranie na wadze, zaparcia,

• uczucie zimna, sucha skóra, matowe i suche włosy, zatrzymywanie wody w tkankach,

• spowolnienie umysłowe i depresja.

• Mniej częste objawy to: zgrubienie głosu, nieregularne obfite miesiączki i

• niepłodność u kobiet. Bóle nadgarstka, drętwienie ręki, utrata pamięci i utrata

• poczucia rzeczywistości u ludzi starszych.

• Jeżeli ktoś ma anginę (dusznicę bolesną) serca, to bóle serca mogą być częstsze.

Jednakże wszystkie te objawy mogą być spowodowane również przez inne czynniki i

czasami diagnoza nie jest tak oczywista. Objawy zazwyczaj rozwijają się powoli i

stopniowo. Pogarszają się wciągu miesięcy i lat, wraz ze stopniowym zmniejszaniem się

poziomu tyroksyny.

Przyczyny niedoczynności tarczycy:

• Najczęstsza przyczyna leży we własnym układzie odpornościowym

(autoimmunologicznym). Układ ten produkuje przeciwciała by zwalczać bakterie, wirusy i [Author ID1: at Sun Nov 20 16:15:00 2005 ]inne infekcje. U ludzi z chorym układem odpornościowym przeciwciała atakują tkanki [Author ID1: at Sun Nov 20 16:15:00 2005 ]własnego ciała. Większość ludzi z niedoczynnością tarczycy wytwarza przeciwciała, [Author ID1: at Sun Nov 20 16:15:00 2005 ]które atakują własną tarczycę. Tarczyca nie może wtedy wytworzyć dosyć tyroksyny, co stopniowo prowadzi do jej niewydolności. Uważa się, że jakiś nieznany bodziec sprawia, [Author ID1: at Sun Nov 20 16:15:00 2005 ]że własny układ immunologiczny przestawia swoją działalność na wytwarzanie [Author ID1: at Sun Nov 20 16:15:00 2005 ]przeciwciał przeciw swej tarczycy.

• Rzadkie hormonalne problemy, które odbijają się na tarczycy.

• Skutki uboczne niektórych leków (np. AMIODARONE i LITHIUM).

• Zabieg chirurgiczny lub radioaktywne leczenie tarczycy (ze względu na inne p[Author ID1: at Sun Nov 20 16:15:00 2005 ]roblemy).

• Niektóre dzieci rodzą się z niedoczynną tarczycą (to jest wrodzona niedoczynność

NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY

Nadczynność tarczycy to nadmiar krążących we krwi hormonów tarczycy i obecność patologicznych skutków nadmiaru tych hormonów. Najczęstszymi przyczynami nadczynności jest pobudzenie tarczycy przez grupę własnych przeciwciał (autoprzeciwciał) wytwarzanych patologicznie (choroba Graves-Basedowa) lub obecność gruczolaka, który wydziela hormony tarczycy niezależnie od wydzielanego przez przysadkę mózgową hormonu tyreotropowego (TSH). Rzadziej nadczynność tarczycy bywa skutkiem przedawkowania hormonów tarczycy przez lekarza w leczeniu wola prostego lub miąższowego. Nadczynność występuje również we wstępnej fazie zapaleń tarczycy: wirusowego lub autoimmunologicznego. Chory z tym zaburzeniem (patologia tarczycy występuje czterokrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn) traci na wadze, poci się, jest pobudliwy, źle sypia, trzęsą mu się ręce; pobudzenie nerwowe (stres) może wywołać oddawanie wolnych stolców. Akcja serca jest przyspieszona, czasem bardzo znacznie, mogą wystąpić zaburzenia rytmu serca i niewydolność wieńcowa. Niekiedy ujawniają się choroby psychiczne lub nerwice. W badaniach krwi stwierdza się obniżony poziom cholesterolu, wysokie wartości hormonów T3 i T4 oraz niskie (czasami nieoznaczalne) TSH, jako że przysadka mózgowa jest blokowana wysokim stężeniem krążących we krwi hormonów tarczycowych.

Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy jest choroba Gravesa-Basedowa. Pojawia się ona zwykle w okresie dojrzewania. Częściej chorują dziewczynki. Oczywiście nie wyklucza to możliwości wystąpienia tego schorzenia u chłopca, czy dziecka młodszego. Przyczyną wystąpienia tego schorzenia jest produkcja przeciwciał pobudzających tarczycę do wydzielania jej hormonów. We krwi pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa stwierdza się obecność przeciwciał anty-tyreoperoksydazowych oraz przeciwciał TRAb. Główne objawy to: nadpobudliwość, problemy z zasypianiem, osłabienie koncentracji uwagi, drżenie rąk, ciągłe uczucie gorąca, zła tolerancja wysiłku fizycznego, uczucie kołatania serca, chudnięcie pomimo wzrostu apetytu, powiększenie tarczycy (wole)  oraz wytrzeszcz gałek ocznych. Zwykle obserwuje się przyspieszenie tempa wzrastania i dojrzewania kości (przyspieszenie wieku kostnego). Zdarza się osłabienie mięśni, a  mniejszych dzieci zaburzenia chodu. Podobne objawy występują w nadczynności tarczycy spowodowanej innymi przyczynami. W tzw. subklinicznej nadczynności tarczycy, która nie wymaga leczenia, a jedynie obserwacji, pacjent nie ma objawów choroby - rozpoznanie ustala się na podstawie wyników badań hormonalnych, w których stwierdza się jedynie nieprawidłowo niskie stężenie TSH, przy normalnych stężeniach fT3 i fT4.

Inną nadczynnością tarczycy jest choroba Hashimoto, zwana limfocytarnym lub autoimmunizacyjnym zapaleniem tarczycy. Ma ona przebieg przewlekły i przejawia się powstawaniem charakterystycznych zmian zapalnych w tkance tarczycy. Choroba może spowodować zarówno rozrost, jak i zanik tarczycy. Często bywa przyczyną hipotyreozy. Choroba ta ma podłoże immunologiczne i często współdziała z innymi chorobami autoimmunologicznymi, jak np. cukrzycą z braku lub niedoboru insuliny, niedokrwistością typu Biermera, miastenią i gośćcem przewlekłym postępującym. W ok. 2% przypadków pełnoobjawowej choroby Hashimoto pojawia się wytrzeszcz i w nieco większym odsetku przypadków można wykryć patologiczną immunoglobulinemię tyreotropową TSI. Choroba Hashimoto występuje również dość często u osób z anomalia chromosomu X.

U osób z chorobą Hashimoto występują przeciwciała skierowane przeciw antygenom wywodzącym się z naturalnych składników tarczycy, które pod wpływem różnych czynników nabrały cech autoantygenu.

Choroba Hashimoto rozwija się w warunkach zaburzeń w nadzorze immunologicznym, prowadzącym do autoagresji. Komórki wyspecjalizowane w produkowaniu hormonów tarczycy wytwarzają swoiste antygeny niespotykane w innych tkankach. Czasami w przebiegu choroby Hashimoto dochodzi do zaniku tkanki tarczycowej. Prowadzi ona do zaburzeń metabolizmu jodu. Tarczyca może wykazywać prawidłową jodochwytność, choć czasami ma zwiększoną lub zmniejszoną zdolność gromadzenie jodu. Pula wewnątrztarczycowa jodu zmniejsza się. Biosynteza hormonów bywa zaburzona; włączenie jodu do tyrozyny ulega zahamowaniu, zmniejsza się synteza i wydzielanie tyroksyny, chociaż we wczesnym okresie choroby Hashimoto tarczyca wydzielać może hormony w nadmiarze. Ponadto wydzielane są przez chorą tarczycą jodoproteiny, niewykazujące aktywności hormonalnej ( powyższe zaburzenia mogą również wystąpić w trakcie innych chorób tarczycy).

W typowych przypadkach choroby Hashimoto stwierdza się symetrycznie powiększone, twarde wole z wyczuwalnym płatem piramidowym.

Objaśnienia

Po lewej: wole wywołane brakiem jodu.

Po prawej: kobieta z silnym [Author ID1: at Sun Nov 20 17:12:00 2005 ]wytrzeszczem oczu.( choroba Gravesa- Basedowa)

Bibliografia:

1. „Endokrynologia kliniczna” prof. Walenty Hartwing

2. „Histologia”, prof. Wojciech Sawicki

3. „Kompendium Histologii”, Tadeusz Cichocki, Jan A. Litwin

4. http://www.zdrowie.med.pl/tarczyca/choroby/c_tarczyca.html

5. http://www.zdrowie.med.pl/tarczyca/anat_i_fizjo/a_tarczyca.html

6. http://pl.wikipedia.org/wiki/Tarczyca

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

8

---