Powtórzenie na kolokwium zaliczeniowe z przedmiotu Współczesne systemy polityczne u pani dr Małgorzaty Podolak
Opracował: Adam Górka
I. Francja
Informacje ogólne:
Pełna nazwa państwa to Republika Francuska (La République Française), chociaż mówi się też o V Republice Francuskiej od czasu uchwalenia ostatniej konstytucji.
Konstytucja Republiki Francuskiej z 4 października 1958:
wzmocnienie egzekutywy kosztem legislatywy
nieprecyzyjność i elastyczność przepisów
możliwość różnej interpretacji przepisów w zależności od aktualnej sytuacji politycznej
zasady ustrojowe:
suwerenności ludu
dominującej roli prezydenta
maksymalnego uniezależnienia rządu od parlamentu
unitarnej struktury państwa
dwuizbowości parlamentu
pozaparlamentarnej kontroli konstytucyjności ustaw (dokonywana przez Radę Konstytucyjną)
republikańskiej formy państwa (zasada niezmienialna)
sztywność Konstytucji
Inicjatywa zmiany przysługuje tylko prezydentowi Republiki na wniosek premiera oraz członkom parlamentu.
Dwie drogi legislacyjne:
Przyjęcie projektu w tym samym brzmieniu przez obie izby i zatwierdzenie zmiany przez społeczeństwo w drodze referendum.
Przyjęcie projektu przez Kongres (obie izby parlamentu obradujące wspólnie) większością kwalifikowaną 3/5 głosów.
stosunkowo częste nowelizacje pomimo sztywności Konstytucji
Akty należące do bloku konstytucyjnego poza Konstytucją:
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 roku
Wstęp do Konstytucji Republiki Francuskiej z 13 października 1946 roku
Modele sprawowania władzy we Francji:
model hegemonii
prezydent Republiki, rząd oraz większość w Zgromadzeniu Narodowym pochodzą z tej samej opcji politycznej
prezydent Republiki skupia w swoim urzędzie znaczną większość władzy państwowej
premier ma charakter nie polityka a urzędnika wcielającego w życie wolę prezydenta
model koabitacji
prezydent Republiki, rząd i większość w Zgromadzeniu Narodowym pochodzą z różnych opcji politycznych
prezydent zostaje ograniczony do swoich kompetencji konstytucyjnych
premierem jest zazwyczaj polityk czy wręcz lider polityczny
Ustrój polityczny Francji określa się jako półprezydencki, semiprezydencki lub prezydencko - parlamentarny.
Prezydent Republiki Francuskiej:
Wybór:
wybory powszechne i bezpośrednie
kadencja 5-letnia
brak ograniczeń dotyczących reelekcji
konieczność poparcia kandydatury przez 500 wyborców kwalifikowanych (muszą pochodzić z 30 różnych departamentów), to jest:
członków parlamentu
członków rad generalnych
członków Rady Paryża
konieczność wpłaty kaucji przez kandydata
ulega zwrotowi pod warunkiem uzyskania 5% poparcia
wybór większością bezwzględną
w razie potrzeby przeprowadzenie drugiej tury, do której przechodzą dwaj kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę głosów
Kompetencje wymagające kontrasygnaty rządowej (premiera lub właściwego ministra):
w zakresie polityki zagranicznej:
reprezentowanie państwa na forum międzynarodowym
negocjacja i ratyfikacja umów międzynarodowych
mianowanie ambasadorów Francji
akredytacja przedstawicieli rządów innych państw we Francji
w zakresie stosunków z legislatywą:
promulgacja ustaw
weto ustawodawcze
zwoływanie i zamykanie nadzwyczajnych sesji parlamentu na wniosek premiera lub większości członków Zgromadzenia Narodowego
inicjatywa zmiany Konstytucji na wniosek premiera
w zakresie stosunków z resztą egzekutywy:
mianowanie i dymisjonowanie ministrów
podpisywanie ordonansów i dekretów Rady Ministrów
w zakresie stosunków z judykaturą:
prawo łaski
mianowanie członków Najwyższej Rady Sądownictwa
przewodniczenie Najwyższej Radzie Sądownictwa
pozostałe:
zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi
dokonywanie nominacji na wybrane stanowiska cywilne i wojskowe
Uprawnienia osobiste:
mianowanie premiera
rozpisanie referendum
rozwiązanie Zgromadzenia Narodowego
kierowanie orędzi do parlamentu
mianowanie trzech członków Rady Konstytucyjnej (w tym jej przewodniczącego)
kierowanie do Rady Konstytucyjnej ustaw i traktatów międzynarodowych
Uprawnienia osobiste o charakterze nadzwyczajnym:
Polegają na objęciu pełni władzy ustawodawczej i wykonawczej w sytuacji, którą prezydent sam uzna za kryzysową dla państwa.
Warunki:
bezpośrednie zagrożenie Republiki, jej instytucji, niepodległości integralności terytorium lub obowiązku wykonania umowy międzynarodowej (np. jak Niemcy znowu napadną albo jak ciapaci z czarnymi wywołają powstanie)
przerwanie regularnego funkcjonowania konstytucyjnych władz publicznych (np. jak zniszczone zostaną naraz Pałac Luksemburski i Pałac Burbonów z deputowanymi do parlamentu w środku)
Kierunki działania prezydenta w sytuacji kryzysowej:
jak najszybsze przywrócenie możliwości działania władzom konstytucyjnym
podejmowanie jedynie działań będących w ścisłym związku z przyczynami sytuacji kryzysowej (np. jak powstanie wywołają sami ciapaci to należy strzelać tylko do nich a nie do czarnych)
Odpowiedzialność konstytucyjna:
za zdradę stanu
w stan oskarżenia stawiają obie izby parlamentu przez podjęcie identycznej uchwały w głosowaniu jawnym bezwzględną większością ustawowej liczby członków
sądzi Wysoki Trybunał Sprawiedliwości składający się z parlamentarzystów (taka sama ilość z każdej z izb)
odwołanie z urzędu za czyny jawnie niezgodne z pełnionym urzędem
decyduje Wysoki Trybunał większością 3/5
Urząd prezydenta Republiki nie może być łączony z żadnym innym.
Rząd:
Powołanie:
Premier mianowany jest przez prezydenta.
Pozostali członkowie rządu powoływani są przez prezydenta na wniosek premiera.
Zgodnie z przepisami Konstytucji rząd powinien otrzymać w parlamencie wotum zaufania, jednak w praktyce może być to pominięte.
Liczba członków rządu zależy od woli prezydenta i premiera.
Tryb pracy:
Obradom przewodniczy prezydent.
mówimy wtedy o Radzie Ministrów
Prezydenta może zastąpić premier.
konieczność otrzymania każdorazowo upoważnienia prezydenta
obrady według ustalonego porządku
mówimy wtedy o Radzie Gabinetowej
Nie można jasno rozdzielić kompetencji premiera i rządu.
Kompetencje rządu:
określenie i prowadzenie polityki narodu
dysponowanie administracją i siłami zbrojnymi
pośrednictwo między parlamentem a prezydentem
Kompetencje premiera o charakterze wykonawczym:
kierowanie działalnością rządu
zapewnianie wykonania ustaw
wnioskowanie do prezydenta o powołanie i odwołanie ministrów
mianowanie niektórych funkcjonariuszy cywilnych i wojskowych
zastępowanie prezydenta w rządzie i Radzie Obrony Narodowej
Kompetencje premiera o charakterze prawodawczym:
realizowanie działalności prawodawczej rządu
inicjatywa ustawodawcza
inicjatywa powołania komisji wspólnej obu izb parlamentu w przypadku rozbieżności ich stanowisk
prawo wystąpienia do Rady konstytucyjnej z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności ustaw i umów międzynarodowych
Domniemanie kompetencji w zakresie stanowienia prawa
Parlament:
Charakter bikameralny:
Zgromadzenie Narodowe - izba niższa
Senat - izba wyższa
|
Zgromadzenie Narodowe |
Senat |
Skład |
577 deputowanych |
322 senatorów |
Sposób wyboru |
Wybory powszechne i bezpośrednie. Prowadzone są w dwóch turach, w systemie większościowym w okręgach jednomandatowych. Do drugiej tury dopuszczani są kandydaci, którzy uzyskali 12,5% głosów a do wygranej wystarczy większość zwykła. Druga tura może się nie odbyć, jeżeli któryś z kandydatów uzyska bezwzględną większość głosów. |
Wybory pośrednie prowadzone w departamentach przez kolegia wyborcze składające się z wyborców kwalifikowanych. W departamentach posiadających prawo do maksymalnie 4 miejsc w Senacie wybory są dwuturowe. Kandydat może jednak wygrać w pierwszej turze jeżeli uzyska większość bezwzględną. W departamentach wystawiających 5 i więcej senatorów obowiązuje system proporcjonalny. |
Kadencja |
5 lat |
6 lat (co trzy lata wymienia się połowę członków) |
Cenzus wieku w biernym prawie wyborczym |
23 lata |
35 lat |
Zakres problemowy regulacji ustawowych:
prawa obywatelskie
świadczenia na rzecz obrony narodowej
kwestie obywatelstwa
kwestie stanu cywilnego
kwestie zdolności prawnej jednostek
prawo cywilne
prawo karne
amnestia
polityka pieniężna
ordynacja wyborcza
ustawy finansowe, w tym budżet
kształtowanie struktury własnościowej gospodarki
Tryb funkcjonowania:
Praca w trybie sesyjnym
przewidziana jest jedna sesja w roku - od pierwszego dnia roboczego października do ostatniego dnia roboczego czerwca
liczba posiedzeń w ciągu pojedynczej sesji nie może przekroczyć 120
możliwość zwołania przez prezydenta na wniosek premiera lub większości deputowanych do Zgromadzenia Narodowego maksymalnie 12-dniowej sesji nadzwyczajnej ze ściśle określonym porządkiem obrad
Porządek dzienny obrad regulowany przez rząd - brak samodzielności organizacji prac parlamentu
Organy wewnętrzne każdej z izb:
prezydium
na czele stoi przewodniczący
komisje
liczba stałych ograniczona do 6 w każdej izbie
grupy parlamentarne
odpowiednik klubów poselskich
Immunitet formalny i materialny deputowanych
Ścieżka legislacyjna:
prawo inicjatywy ustawodawczej:
premier
członkowie parlamentu
skierowanie projektu do dowolnej izby
jedynie w sprawach finansowych musi to być Zgromadzenie Narodowe
przyjęcie przez pierwszą izbę i skierowanie do drugiej
przyjęcie przez drugą izbę
promulgacja przez prezydenta w ciągu 15 dni
prawo weta
możliwość powołania komisji mieszanej
podmiotem powołującym ją jest premier
przesłanki:
rozbieżność między izbami
nadanie przez premiera ustawie charakteru pilnego
skład - 7 przedstawicieli każdej z izb
cel - opracowanie projektu kompromisowego
procedura ostatecznego słowa:
następuje po fiasku komisji mieszanej
rząd żąda od Zgromadzenia Narodowego definitywnego rozstrzygnięcia sprawy
Instytucje kontroli parlamentu nad rządem:
wotum zaufania (wobec konkretnej ustawy lub całości polityki rządu)
wotum nieufności
wniosek składa co najmniej 1/10 składu Zgromadzenia Narodowego
głosowanie w ciągu 48 godzin
zapytania
II. Szwajcaria
Informacje ogólne:
Szwajcaria jest państwem federacyjnym.
Podstawą ustroju państwa jest Konstytucja Konfederacji Szwajcarskiej z 18 grudnia 1998 roku.
zaliczana do konstytucji sztywnych
zasady konstytucyjne:
państwa demokratycznego
federalizmu
jedności i nadrzędności władzy państwowej
monokratyczności egzekutywy federalnej
państwa socjalnego
poszanowania praw i wolności obywatelskich
odmienne procedury dla częściowej i całościowej zmiany Konstytucji
zmiana całościowa:
inicjatywa należy do:
grupy 100 000 obywateli (Aby zostały rozpoczęte dalsze prace musi być poparta w ogólnokrajowym referendum.)
Rady Narodowej lub Rady Kantonów (Następnie potrzebna jest zgoda drugiej izby. Jeżeli taka nie będzie udzielona to rozpisuje się referendum. Jeżeli obywatele będą za zmianą ulega skróceniu kadencja parlamentu.)
parlamentarzyści
organem uchwalającym konstytucję jest Zgromadzenie Federalne
wymagana jest „podwójna” zgoda społeczeństwa w referendum (za musi być większość obywateli kraju oraz większość kantonów)
zmiana częściowa
Referenda w Szwajcarii
referendum jest obligatoryjne w sprawach:
zmiany konstytucji federalnej
przystąpienie do organizacji zbiorowego bezpieczeństwa lub organizacji międzynarodowej
w przypadku ustaw federalnych uznanych za pilne i niemających podstaw konstytucyjnych
referendum fakultatywne jest rozpisywane na wniosek 50 000 mieszkańców lub 8 kantonów, może dotyczyć:
ustaw federalnych
uchwał federalnych
umów międzynarodowych
Inne formy demokracji bezpośredniej w Szwajcarii:
postępowanie konsultacyjne
konsultowanie projektów ustaw z podmiotami, których one dotyczą
prowadzone przez rząd federalny
weto ludowe
łączy się z instytucją fakultatywnego referendum
50 000 obywateli lub 8 kantonów może wystąpić o referendum w sprawie obowiązującego aktu prawa
Zgromadzenie Federalne:
Parlament Szwajcarii
Dwuizbowość
Rada Narodowa
Rada Kantonów
Wybór:
|
Rada Narodowa |
Rada Kantonów |
Liczba deputowanych |
200 |
46 |
Sposób wyboru |
Wybory bezpośrednie, w których każdy kanton jest oddzielnym okręgiem wyborczym a liczba deputowanych powinna być proporcjonalna do liczby mieszkańców danego kantonu. W kantonach mających prawo do jednego deputowanego występuje ordynacja first past the post a w pozostałych proporcjonalna. |
Z każdego kantonu pochodzi 2 deputowanych a z półkantonów po 1. Obowiązuje ordynacja większościowa z większością bezwzględną. |
Kadencja |
4 lata |
Zależna od kantonów |
Organy wewnętrzne:
Przewodniczący
wybierany przez każdą z izb na roczną kadencję bez prawa do reelekcji
ma dwóch wiceprzewodniczących
prowadzi obrady izby
głosuje jedynie w przypadku równowagi głosów i posiada wtedy głos rozstrzygający
Skrutatorzy
czuwają nad przebiegiem głosowania
Biura izb
złożone z:
przewodniczącego
wiceprzewodniczących
przedstawicieli frakcji partyjnych (Rada Narodowa)
skrutatorów (Rada Kantonów)
ustalają porządek obrad
ustalają liczebność komisji i powołują ich składy
Konferencja Koordynacyjna
składa się z biur obu izb oraz prezydenta federalnego i kanclerza federalnego
ustala jakie sprawy do rozpatrzenia są priorytetowe
odpowiada za kontakt z rządem
Komisje
stałych jest po 12 w każdej izbie
poza tym istnieją komisje zadaniowe - do pracy nad projektami ustaw i dochodzeniowo - śledcze
Tryb pracy:
Zgromadzenie Federalne pracuje w trybie sesyjnym
W roku zwoływane są 4 sesje (gorzej niż na studiach)
Istnieje możliwość zwołania sesji nadzwyczajnej przez:
Radę Federalną
1/4 deputowanych jednej z izb
Kompetencje:
wybór niektórych organów:
Rada Federalna
prezydent i wiceprezydent
Trybunał Federalny
Głównodowodzący armią (w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa państwa)
Kanclerz Federalny
stanowienie prawa w następujących formach:
ustawy zwykłe
ustawy z klauzulą pilności
rozporządzenia parlamentarne (dość rzadkie)
powszechnie obowiązujące uchwały (w sprawach, które wymagają częstych zmian przepisów)
Narzędzia wykonywania funkcji kontrolnej:
coroczna dyskusja nad wytycznymi polityki rządu oraz później nad realizacją tych wytycznych
wytyczne polityki rządu są uchwalane ale jedynie omawiane przez parlament
wytyczne polityki rządu są redagowane przez sam rząd
dyskusja na początku kadencji na temat planu finansowego rządu
później parlament otrzymuje coroczne sprawozdania z jego wykonywania
komisje nadzoru
rządowe sprawozdania z realizacji budżetu
komisje finansowe
komisje dochodzeniowo - śledcze
podporządkowana parlamentowi Federalna Kontrola Finansowa (zajmuje się wszystkimi podmiotami wykonującymi administrację państwową)
interpelacje i zapytania
„Godzina pytań”
rząd udziela krótkich odpowiedzi na zadane mu wcześniej pytania
odbywa się dwa razy w ciągu sesji
Rada Federalna:
Najwyższa władza rządząca i wykonawcza w państwie, de facto rząd.
Składa się z 7 członków.
Powoływanie:
przez Zgromadzenie Narodowe na początku nowej kadencji
powoływani są dotychczasowi członkowie jeżeli wyrażą na to zgodę
wybrani muszą być przedstawiciele:
głównych grup językowych
4 największych partii
przedstawiciele trzech najludniejszych kantonów
przedstawiciele grup wyznaniowych
Rada funkcjonuje w oparciu o zasadę kolegialności ale w praktyce między jej członków rozdzielone są departamenty federalne (odpowiednik ministerstw).
Departamenty federalne cieszą się dużą samodzielnością.
Grupy kompetencji Rady Federalnej:
kompetencje dotyczące rządzenia:
prowadzenie polityki zagranicznej
czuwanie nad bezpieczeństwem zewnętrznym
utrzymywanie neutralności państwa
troska o bezpieczeństwo wewnętrzne
prowadzenie spraw z zakresu wojskowości
kompetencje jako najwyższego organu administracji federalnej:
zwierzchnictwo nad urzędnikami
zarządzanie administracją
kompetencje wykonawcze:
czuwanie nad przestrzeganiem prawa
wykonywanie ustaw i uchwał federalnych
wydawanie rozporządzeń wykonawczych
kompetencje prawodawcze:
wykonywanie delegacji ustawowej
wydawanie rozporządzeń policyjnych
udział w funkcji prawodawczej parlamentu:
inicjatywa ustawodawcza
opiniowanie projektów ustaw
określanie daty wejścia ustawy w życie
przygotowywanie projektu budżetu
przygotowywanie umów międzynarodowych
kompetencje nadzorcze nad władzami kantonów:
czuwanie nad przestrzeganiem przez kantony prawa
czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji kantonów i umów między kantonami
kompetencje kreacyjne
obsada stanowisk państwowych
Rada Federalna nie ponosi odpowiedzialności politycznej, nie może być jej udzielone wotum nieufności przez parlament
Prezydent:
Jest to jeden z członków Rady Federalnej powołany do pełnienia funkcji głowy państwa.
Wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na rok
W praktyce wybiera się kolejnych członków Rady zaczynając od najstarszego
Wybierany jest też wiceprezydent, który jest też nieoficjalnie następcą prezydenta.
W praktyce nie ma żadnych kompetencji. Jest wyznaczony tylko po to, żeby w Brukseli na przykład wszystkich 7 członków Rady nie biło się o krzesło.
III. Ukraina
Informacje ogólne:
odzyskanie państwowości 24 sierpnia 1991 roku
republika parlamentarna
konstytucja z 28 czerwca 1996 roku
nowelizowana 8 grudnia 2004 roku
wzorem dla ostatnich reform ustroju na Ukrainie była Polska (zachowano jednak trochę silniejszą pozycje głowy państwa)
podstawowe zasady ustrojowe:
suwerenności ludu
państwa unitarnego
poszanowania praw człowieka i obywatela
prymatu konstytucji w hierarchii źródeł prawa
integralności terytorialnej państwa
demokratycznego państwa prawa
pluralizmu politycznego, ekonomicznego i ideologicznego
trójpodziału władzy
państwa socjalnego
Rada Najwyższa Ukrainy:
parlament jednoizbowy
450 deputowanych
Wybór:
kadencja wynosi 4 lata
system wyborczy mieszany
połowa składu wybierana w jednomandatowych okręgach wyborczych
połowa składu wybierana w wyborach proporcjonalnych, w których okręgiem wyborczym jest całe państwo
4%-owy próg wyborczy
kandydatura w okręgu jednomandatowym musi być poparta 10 000 podpisów
lista partyjna do wyborów proporcjonalnych musi być poparta 200 000 podpisów (po co najmniej 10 000 z połowy województw)
bierne prawo wyborcze:
wiek 21 lat
posiadanie czynnego prawa wyborczego
5 lat zamieszkania na terytorium państwa
sesyjny tryb pracy
dwie sesje w roku
możliwość zwołania sesji nadzwyczajnej przez:
prezydenta
1/3 członków Rady
do ukonstytuowania się parlamentu potrzeba co najmniej 2/3 konstytucyjnego składu
jawność posiedzeń
struktura wewnętrzna:
przewodniczący
wybierany wraz z zastępcami i pierwszym zastępcą przez Radę z jej składu
przewodniczy obradom
organizuje przygotowanie spraw do rozpatrzenia na posiedzeniu
reprezentuje Radę na zewnątrz
komitety
odpowiednik komisji
powoływane przez Radę
rozpatruje sprawy należące do kompetencji Rady
rozpatruje projekty ustaw
tymczasowe komisje nadzwyczajne
dla przygotowania i rozpatrzenia konkretnej sprawy
tymczasowe komisje śledcze
powoływane co najmniej 1/3 konstytucyjnej liczby deputowanych
analogiczne w kompetencjach i zadaniach do polskich komisji śledczych
kompetencje:
wnoszenie zmian do Konstytucji
zarządzanie referendum ogólnokrajowego
uchwalanie ustaw
określanie zasad polityki zewnętrznej i wewnętrznej
zatwierdzanie ogólnopaństwowych programów rozwoju
zarządzanie wyborów prezydenckich
ogłaszanie stanu wojny na wniosek prezydenta i udzielanie aprobaty do użycia sił zbrojnych
odwołanie prezydenta w drodze impeachmentu
kontrola nad Gabinetem Ministrów
obsadzanie niektórych urzędów
kontrola nad władzami Autonomicznej Republiki Krym
dokonywanie zmian w podziale administracyjnym
zarządzanie wyborów samorządowych
wyrażanie zgody na ratyfikację i wypowiadanie umów międzynarodowych
udzielanie wotum zaufania i wotum nieufności Gabinetowi Ministrów
wniosek 1/3 składu
uchwalenie większością konstytucyjnego składu
maksymalnie raz w ciągu sesji
ścieżka legislacyjna jest taka jak w Polsce jednak oczywiście z wyłączeniem udziału drugiej izby
Prezydent:
Wybór:
bezpośrednie wybory powszechne
kadencja 5-letnia
bierne prawo wyborcze:
wiek 35 lat
czynne prawo wyborcze
10 lat zamieszkania na terytorium Ukrainy
władanie językiem państwowym
możliwość pojedynczej reelekcji
kandydat musi zebrać 1 000 000 podpisów z co najmniej 17 regionów po nie mniej niż 30 000 z każdego
Kompetencje:
gwarantowanie niepodległości, bezpieczeństwa narodowego i prawnej ciągłości państwa
zwracanie się z orędziami do narodu i Rady Najwyższej Ukrainy
reprezentowanie państwa na forum międzynarodowym
nominacja ambasadorów własnych i akredytacja obcych
zarządzanie referendum w sprawie zmiany Konstytucji
zarządzanie wyborów przedterminowych do Rady Najwyższej Ukrainy
powoływanie premiera i członków Gabinetu Ministrów
obsadzanie części najwyższych stanowisk państwowych
wnioskowanie o ogłoszenie stanu wojny
prawo łaski
nadawanie obywatelstwa
podpisywanie ustaw
prawo weta
W przypadku wcześniejszego opróżnienia urzędu z powodu zrzeczenia się urzędu, niezdolności do jego pełnienia lub impeachmentu, prezydenta zastępuje premier, który jednak nie obejmuje pełni kompetencji prezydenckich.
Gabinet Ministrów:
Skład:
premier
pierwszy wicepremier
trzech wicepremierów
ministrowie
Powołanie:
premier powoływany przez prezydenta za zgodą większości konstytucyjnego składu Rady Najwyższej Ukrainy
pozostali członkowie powoływani przez prezydenta na wniosek premiera
Kompetencje:
zapewnienie suwerenności państwa i niezależności gospodarczej Ukrainy
realizacja wewnętrznej i zagranicznej polityki państwa
zapewnienie praw i wolności obywatelskich
wykonywanie polityki gospodarczej
realizacja ogólnokrajowych programów rozwoju
opracowuje projekt budżetu
koordynacja pracy wszystkich organów administracji państwowej
wykonywanie budżetu
Saszka:
Niejasny jest sposób powołania
Stoi na granicy, pije kawę i utrudnia Polakom wjazd na Ukrainę
nieprzepuszczanie samochodów
złośliwe pytanie o cel podróży
Przy wyjeździe z Ukrainy sprawdza dokładnie wywożone przedmioty
nie potrafi zrozumieć że można jechać turystycznie i nie wywozić alkoholu
IV. Szwecja
Informacje ogólne:
Monarchia konstytucyjna
Konstytucja nie jest jednolitym aktem prawnym ale w jej skład wchodzą 4 akty:
Akt o formie rządów
Ustawa o wolności prasy
Akt o sukcesji tronu
Podstawowe prawo swobody wyrazu
Nacisk na przestrzeganie w państwie praw człowieka
duża ilość praw obywatelskich
wzór dla innych państw (instytucja ombudsmana)
Monarcha:
urząd dziedziczny
od 1973 roku Karol XVI Gustaw
musi mieć ukończone 25 lat
jeżeli następca jest młodszy to zastępuje go czasowo regent
zwolnienie tronu przez śmierć lub abdykację
jeżeli przez 6 miesięcy monarcha nie może pełnić swoich funkcji to Riksdag może poprosić go o abdykację
brak faktycznych uprawnień, jedynie funkcje reprezentacyjne i symboliczne
musi być ewangelikiem ze względu na przewodnictwo w kościele narodowym
wręcza Nagrodę Nobla
Riksdag:
jednoizbowy parlament
349 deputowanych
4-letnia kadencja
system wyborczy
czynne i bierne prawo wyborcze od 18 roku życia
wielomandatowe okręgi wyborcze
głos na kandydata lub na listę (kwestia wyboru)
310 mandatów stałych i 39 wyrównawczych
zmodyfikowana metoda Sainte - League
preferowanie dużych partii
monopol partii na wystawianie list
duża rola struktur lokalnych partii
konieczność przekroczenia 4%-owego progu na poziomie kraju lub 12%-owego w okręgu
razem z deputowanym wybiera się zastępcę
wybory przedterminowe rozpisuje się niezależnie od czasu pozostałego do końca kadencji
praca w trybie sesyjnym
przewodniczącym Riksdagu jest talman
ma 3 zastępców
działanie komisji o dużej autonomii
jest 16 stałych komisji resortowych
komisja ma minimum 15 członków, może być więcej ale koniecznie nieparzyście
funkcje:
prawodawcza
kontrolna wobec rządu i pojedynczych ministrów
kreacyjna
Rząd:
premier powoływany przez Riksdag, desygnowany przez talmana
rząd formuje partia zwycięska
często jednak zdarzają się rządy mniejszościowe
po przedstawieniu kandydatury przez talmana odbywa się głosowanie przeciwko rządowi (deputowani go popierający nie głosują)
jeżeli 4-krotnie się nie uda, następuje skrócenie kadencji izby
ministrowie dobierani są przez premiera
obraduje na posiedzeniach w obecności co najmniej 5 ministrów
możliwość głosowania wotum nieufności na wniosek co najmniej 10 deputowanych
odpowiedzialność konstytucyjna za nieprzestrzeganie czterech aktów konstytucyjnych
V. Norwegia
Informacje ogólne:
monarchia konstytucyjna
obowiązuje Konstytucja z 1814 roku
wielokrotnie nowelizowana
parlamentarny system rządów
Monarcha:
urząd dziedziczny, obecnie sprawowany przez Haralda V
głowa państwa
naczelny wódz armii
reprezentant państwa wobec gości z zagranicy
symbol jedności i ciągłości państwa
teoretyczne prawo weta ostatecznego
wyroki w państwie są wydawane w jego imieniu
desygnuje premiera
Storting:
jednoizbowy parlament
169 deputowanych
150 mandatów zwykłych i 19 wyrównawczych
4-letnia kadencja
wybory w systemie proporcjonalnym
brak możliwości rozwiązania przed upływem kadencji
chociaż parlament jest jednoizbowy to deputowani dzielą się po wyborach na dwie grupy osobno pracujące nad projektami ustaw:
Lagting (1/4 deputowanych)
Odelsting (3/4 deputowanych)
Rada Państwa:
na jej czele stoi premier
powoływana przez monarchę
przez niego też może być odwołana
odpowiedzialność polityczna przed parlamentem
wotum zaufania i wotum nieufności
premier reprezentuje Norwegię na zebraniach międzynarodowych
ciekawostka: obecny rząd jest pierwszym w historii Norwegii, w którym występuje przewaga liczebna kobiet nad mężczyznami