Pytania na egzamin z fizyki.

Mechanika

Ruch prostoliniowy

	Co to jest szybkość zmian w czasie?
	Jakie dwie jednostki pomiarowe są potrzebne, by opisać prędkość?
	Czym różni się prędkość (w ogóle) od prędkości chwilowej? Podaj przykład.
	Podaj różnicę między prędkością i wektorem prędkości.
	Czy samochód jadący ze stałą prędkością wektorową ma stałą wartość prędkości? Odpowiedź uzasadnij.
	Podaj różnicę między prędkością i przyspieszeniem.
	Kiedy bardziej odczuwasz ruch pojazdu: podczas ruchu jednostajnego czy przyspieszonego? Czy byłbyś w stanie zauważyć ruch samochodu, gdyby poruszał się on ze stałą prędkością po idealnej (bez wybojów) drodze?
	Co właściwie rozumiemy przez swobodne spadanie ciała?

Ruch krzywoliniowy

	Co oznacza względność ruchu?
	Co to jest wielkość wektorowa? Podaj trzy przykłady.
	Co to jest wielkość skalarna? Podaj trzy przykłady.
	Kamień wyrzucono pod pewnym kątem do poziomu. Jak zmienia się jego prędkość pozioma podczas wznoszenia się? A jak podczas opadania?
	Czy prawda jest, że w rzucie ukośnym bez oporu powietrza w jednakowych przedziałach czasu pocisk przebywa jednakowe odcinki drogi w kierunku poziomym?
	Czy prawdą jest, że w rzucie ukośnym bez oporu powietrza prędkość pozioma i pionowa pozostają stałe?
	Czy prawdą jest, że zmiany prędkości pionowej w rzucie ukośnym są proporcjonalne do zmian prędkości poziomej?
	Dlaczego prędkość pionowa w rzucie ukośnym zmienia się, podczas gdy prędkość pozioma pozostaje stała?
	W jaki sposób pocisk może spadać tak, aby nie upaść na Ziemię, ale ją okrążać?
	Wskaż różnice między prędkością styczną i prędkością kątową.

Zasady dynamiki Newtona

	Czy bezwładność jest przyczyną tendencji do przeciwstawiania się zmianom w ruchu, czy jest to nazwa tej właściwości?
	Wskaż różnice między masą, ciężarem i objętością.
	Które pojęcie jest bardziej podstawowe: masa czy ciężar? Czy ciało mające masę ma również ciężar? Czy ciało mające ciężar ma również masę?
	Czy można mieć ciężar nie mając masy?
	Jeśli dwie wielkości są do siebie proporcjonalne, to czy oznacza to, że są równe?
	Dlaczego siła jest wielkością wektorową?
	Jaka jest wypadkowa siła działająca na ciało znajdujące się w stanie równowagi?
	Jakie jest przyspieszenie ciała poruszającego się ze stałą prędkością? Jaka jest wartość wypadkowej siły działającej na to ciało?
	Dlaczego trudniej jest zacząć ruch poślizgowy pudła po podłodze, niż kontynuować raz rozpoczęty ruch?
	Jak tarcie przy ślizganiu zależy od prędkości? Jaki wpływ na tarcie ma powierzchnia styku?
	Czy tarcie wywierane na ciało poruszające się w cieczy (lub gazie) rośnie wraz z prędkością ciała? Czy zależy ono od powierzchni ciała?
	Jakie są dwie najważniejsze wielkości, od których zależy siła oporu powietrza?
	Dlaczego cięższy spadochroniarz spada z większym przyspieszeniem niż lekki, mimo że ich spadochrony są tej samej wielkości?
	Jeśli podczas gry w tenisa siłą akcji nazwiemy siłę, jaką rakietka uderza w piłkę, to jak określić można siłę reakcji?
	Kiedy siły stanowiące parę akcja-reakcja nie znoszą się?
	Po wystrzale pocisku z pistoletu siła działająca na pocisk równa jest sile odrzutu. Dlaczego zatem przyspieszenia obu tych ciał są różne?
	Skąd się bierze siła nośna helikoptera?

Pęd

	Co ma większy pęd: nieruchoma ciężarówka czy poruszająca się deskorolka?
	Czy siła różni się od popędu siły?
	Jakie są dwa sposoby zwiększenia popędu siły?
	Czy związek popędu siły z pędem wynika z drugiej zasady dynamiki?
	Dlaczego nieprawdziwe jest stwierdzenie, że pęd równy jest popędowi siły?
	Co należy zrobić, by zwiększyć pęd ciała: zwiększyć maksymalnie siłę, czas jej działania, czy jedno i drugie jednocześnie? Odpowiedź uzasadnij.
	Dwa działa wywierają taką samą siłę przy wystrzale, lecz mają różne długości. Które z nich wystrzeliwuje pociski z większą prędkością: dłuższe czy krótsze?
	Spadając na dywan, szklanka może się nie rozbić, ale spadając na beton, zawsze się stłucze. Dlaczego?
	Dlaczego łapiąc jakieś ciało dobrze jest wyciągnąć w jego stronę rękę?
	Dlaczego nie jest wskazane łapanie długiej, szybkiej piłki bejsbolowej dłońmi zwróconymi częścią zewnętrzną ku ścianie poza boiskiem?
	Ciężarówka i deskorolka poruszają się z jednakową prędkością. Które z tych ciał ma większy pęd? Które wymaga większej siły do zatrzymania?
	Czy siedząc w samochodzie możesz zmienić jego pęd naciskając na deskę rozdzielczą? Czy siły działające wewnątrz piłki futbolowej mogą zmienić jej pęd?
	Czy poprawne jest stwierdzenie, że gdy na ciało nie działa żadna siła wypadkowa, jego pęd nie ulega zmianie?
	Co oznacza powiedzenie, że jakaś wielkość się zachowuje?
	Podczas wystrzału zmienia się zarówno pęd pocisku, jak i karabinu. Ich pędy nie zachowują się. Dlaczego mimo to mówimy o zachowaniu pędu w tym procesie?
	Czy można by mówić o zachowaniu pędu układu pocisk-karabin, gdyby pęd nie był wielkością wektorową.
	Podaj różnice między zderzeniem sprężystym i niesprężystym. W którym z nich spełniona jest zasada zachowania pędu?
	Wagon A toczy się z pewną prędkością po szynach i uderza w inny wagon B o tej samej masie. Zderzenie jest doskonale sprężyste, a w jego wyniku wagon A zatrzymał się. Jak zmieniła się prędkość wagonu B w porównaniu z prędkością początkową wagonu A?
	Jaka byłaby prędkość końcowa (względem prędkości początkowej wagonu A) wagonów z poprzedniego pytania, gdyby zderzenie było doskonale niesprężyste i oba wagony uległyby połączeniu?

Energia

	Kiedy można zaobserwować energię?
	Ciało zostaje wprawione w ruch przez pewną siłę. Iloczyn tej siły przez czas jej działania nazywa się popędem tej siły; powoduje on zmianę pędu ciała. Jak nazywamy iloczyn siły przez drogę? Jaka wielkość ulega zmianie pod jej wpływem?
	Podaj przykład sytuacji, gdy przyłożona siła nie wykonuje pracy.
	Samochód podniesiony w warsztacie na pewną wysokość ma energię potencjalną względem posadzki. Jaka będzie jego energia, jeśli zostanie podniesiony dwa razy wyżej?
	Porównaj energie potencjalne dwóch samochodów podniesionych w warsztacie na taka samą wysokość, jeśli jeden jest dwa razy cięższy od drugiego.
	Jabłko wiszące na gałęzi ma pewną energie potencjalną. Gdy się oderwie, energia ta ulega stopniowym zmianom. Jaką formę energii miało jabłko tuż przed upadkiem, a jaką tuz po upadku?
	Wyjaśnij sens stwierdzenia, że pęd jest wielkością wektorową, a energia kinetyczna jest wielkością skalarną.
	Czy pędy mogą się znosić? Czy energie kinetyczne mogą się znosić?
	Ciało zwiększyło swą prędkość dwa razy. Jak zmienił się jego pęd? O ile wzrosła jego energia kinetyczna?

Ruch obrotowy

	Bezwładność w ruchu postępowym zależy od masy. Bezwładność w ruchu obrotowym (określona przez moment bezwładności) zależy od masy oraz od czegoś więcej. Od czego?
	Czy moment bezwładności ciała zależy od wyboru osi obrotu?
	Dlaczego ludzie o długich nogach stąpają wolniej niż ludzie o nogach krótszych?
	Co szybciej (z większym przyspieszeniem liniowym) stacza się po równi pochyłej: obręcz czy lity krążek?
	Porównaj skutki działania siły i momentu siły.
	Co to jest ramię siły?
	Jak powinna być skierowana siła, by jej moment był największy?
	Porównaj momenty sił działające na ciało znajdujące się w stanie równowagi: czy momenty skręcające w prawo znoszą się z momentami działającymi w lewo?
	Patyk wyrzucony w powietrze kręci się wokół pewnego punktu. Określ ten punkt.
	Gdzie znajduje się środek masy piłki bejsbolowej? Gdzie jest jej środek ciężkości? Gdzie znajdują się te środki w kiju bejsbolowym?
	Obracając po okręgu trzymaną na sznurku puszkę wywierasz na nią pewną siłę. Jaki jest jej kierunek?
	W którą stronę skierowana jest siła wywierana przez wirujący bęben pralki automatycznej na znajdującą się w nim bieliznę?
	Jeśli sznurek z przywiązaną puszką zerwie się podczas obrotu, puszka poleci po linii prostej. Jaka siła jest odpowiedzialna za ten ruch? Jakie prawo fizyki ma tu zastosowanie?
	Jaka siła powoduje, że podczas jazdy na zakręcie przesuwasz się w bok ku drzwiom samochodu (o ile nie jesteś przypięty pasami)?
	Łyżwiarka figurowa, wykonując piruet, ściąga ręce ku sobie tak, że jej moment bezwładności maleje dwukrotnie. Jak wskutek tego zmieni się jej moment pędu? O ile wzrośnie jej prędkość kątowa?

Grawitacja

	Kto zmierzył położenie planet tak dokładnie, że dane te umożliwiły szczegółowe opisanie ruchu planet? Kto na ich podstawie stwierdził, że tory planet są elipsami? Kto dał wyjaśnienie takiego ruchu?
	Jaką zależność między prędkością planety i jej odległością od Słońca odkrył Kepler?
	Jaka jest zależność między czasem obiegu planety wokół Słońca i jej odległością od niego?
	Jaki był - w opinii Keplera - kierunek siły działającej na planetę?
	Jaki jest - według Newtona - kierunek siły działającej na planetę?
	Co ma wspólnego spadające jabłko z Księżycem?
	Jak siła przyciągania się dwóch ciał zależy od ich mas?
	Jak siła przyciągania się dwóch ciał zależy od ich odległości?
	Jak została zmierzona siła grawitacji?
	Jaką siłą Ziemia przyciąga ciało o masie 1kg? (Wskazówka: Nie musisz korzystać z prawa powszechnej grawitacji, aby to obliczyć).
	Jaka jest wartość siły grawitacyjnej między Tobą a Ziemią?
	Jak zmieniłaby się siła przyciągania Ziemi przez Słońce, gdyby Ziemia znalazła się na orbicie o dwa razy mniejszym promieniu niż obecnie?

Ciepło

Temperatura, ciepło, rozszerzalność

	Dlaczego po uderzeniu młotkiem moneta się ogrzewa?
	Jak zmienia się temperatura powietrza, gdy zostanie szybko sprężone?
	W jakiej temperaturze (w skali Celsjusza) woda zamarza? A w jakiej wrze?
	Podaj temperaturę zamarzania i wrzenia wody w skali Kelvina.
	Dlaczego w skali Kelvina nie ma ujemnych wartości temperatury?
	Co oznacza powiedzenie, że termometr wskazuje swoją własną temperaturę?
	Gdy dotykasz zimnej powierzchni, w którą stronę następuje przepływ energii: z ręki do powierzchni, czy na odwrót?
	Czym różni się temperatura od ciepła?
	Czym się różni ciepło od energii wewnętrznej?
	Przez co określony jest kierunek przepływu ciepła?
	Jak określa się wartość energetyczną żywności?
	Skąd się wzięła nazwa kaloria?
	Podaj związek między kalorią i dżulem.
	Co się szybciej ogrzewa: żelazo czy srebro?
	Czy ciało ogrzewające się szybko ma małe, czy duże ciepło właściwe?
	Czy ciało stygnące szybko ma małe, czy duże ciepło właściwe?
	Jakie jest ciepło właściwe wody w porównaniu z innymi popularnymi substancjami?
	Północno-wschodnia Kanada i większa część Europy otrzymują prawie taką samą ilość energii słonecznej na jednostkę powierzchni. Dlaczego jednak w Europie zimy są na ogół cieplejsze?
	Jeśli ocean się ochładza, to zgodnie z zasadą zachowania energii coś musi się ogrzewać. Co właściwie jest ogrzewane?
	Dlaczego temperatura lądów otoczonych przez duże obszary wodne jest prawie stała?
	Dlaczego gruba szklanka jest bardziej podatna na pęknięcie przy wlewaniu gorącej wody?
	W jaki sposób taśma bimetaliczna może być wykorzystana jako termoregulator?
	Co - na ogół - rozszerza się bardziej: ciała stałe czy ciecze?
	Stopniowo ogrzewamy lodowato zimną wodę. Czy jej objętość rośnie, czy maleje?
	Jaka jest przyczyna tego, że lód ma mniejszą gęstość niż woda?
	Czy obecność mikrokryształków lodu w zimnej wodzie zmniejsza, czy zwiększa jej gęstość?
	Jak zmienia się liczba kryształków lodu w zimnej wodzie przy jej ogrzewaniu?
	Jak zmienia się ze wzrostem temperatury energia kinetyczna cząsteczek wody?
	W jakiej temperaturze objętość wody osiąga wartość minimalną, będącą skutkiem dwóch przeciwstawnych procesów: kurczenia się i rozszerzania?
	Dlaczego lód tworzy się na powierzchni wody, a nie na jej dnie?

Przenoszenie ciepła

	Wymień trzy sposoby przenoszenia ciepła?
	Jaką rolę w przenoszeniu ciepła pełnią elektrony swobodne?
	Podaj różnice między przewodnikiem a izolatorem.
	Dlaczego posadzka z terakoty wydaje się zimniejsza niż drewniana podłoga o tej samej (pokojowej) temperaturze?
	Dlaczego materiały takie jak drewno, futro, pióra, a nawet śnieg są dobrymi izolatorami?
	Dlaczego pod kocem jest ciepło w chłodną noc, mimo, że nie dostarcza on energii?
	Na czym polega przenoszenie ciepła przez konwekcję?
	Jaki jest związek konwekcji z siłą wyporu?
	Dlaczego szybkie cząsteczki wykazują tendencję do wznoszenia się ku górze?
	Określona masa powietrza porusza się ku górze. Jak zmieniają się jej: ciśnienie, objętość, temperatura?
	Dlaczego kierunek wiatru przybrzeżnego (bryzy) zmienia się po zachodzie Słońca?
	W jakim garnku gorąca woda zwykle szybciej się oziębia: czarnym czy posrebrzonym?

Przemiany fazowe

	Jakie są cztery podstawowe stany skupienia (fazy) materii?
	Czy prędkości atomów lub cząsteczek cieczy są zbliżone, czy też mogą znacznie się różnić?
	Co to jest parowanie? Dlaczego powoduje ono ochłodzenie cieczy? Co właściwie chłodzi?
	Co to jest kondensacja? Dlaczego przy skraplaniu wydziela się ciepło i co jest jego źródłem?
	Dlaczego oparzenie parą jest bardziej szkodliwe niż oparzenie wodą o tej samej temperaturze?
	Dlaczego źle się czujemy w gorący, parny dzień?
	Dlaczego w ciepłym powietrzu jest na ogół więcej pary wodnej niż w zimnym?
	Dlaczego, gdy powietrze się ochładza wytrąca się z niego para wodna?
	Dlaczego tworzą się chmury gdy ciepłe, wilgotne powietrze wznosi się ku górze?
	Jaka jest najważniejsza różnica miedzy mgłą i chmurą?
	Czym różni się wrzenie od parowania?
	Dlaczego woda poddana ciśnieniu większemu niż jedna atmosfera nie wrze w temperaturze 100ºC?
	Dlaczego na dużych wysokościach temperatura wrzenia się obniża?
	Dzięki czemu potrawy szybciej się gotują w szybkowarze niż w otwartym garnku?
	Dlaczego ciało stałe topi się po ogrzaniu?
	Dlaczego obniżenie temperatury cieczy powoduje jej krzepnięcie?
	Dlaczego obecność cząsteczek innej substancji w wodzie obniża jej temperaturę zamarzania?
	Co ma niższą temperaturę krzepnięcia: woda słodka czy słona?
	Czy ciecz zamieniająca się w gaz pochłania, czy wydziela ciepło? A gdy zamienia się w ciało stałe?
	Czy przy kondensacji gazu wydziela się ciepło, czy też jest pochłaniane z zewnątrz?
	Czy przy topnieniu ciała stałego wydziela się ciepło, czy jest pochłaniane?
	Czy komora lodówki ochładzana jest dzięki parowaniu czy skraplaniu cieczy krążącej w układzie chłodzenia?

Termodynamika

	Jaki rodzaj energii - poza energią kinetyczną - wchodzi w skład energii wewnętrznej?
	Co jest ważniejsze w termodynamice: energia wewnętrzna czy zmiana energii wewnętrznej?
	Co wiąże zasadę zachowania energii z pierwsza zasadą termodynamiki?
	Jak zmieniają się energia wewnętrzna i temperatura układu, gdy jest nad nim wykonywana praca mechaniczna?
	Jaki jest związek między ciepłem dostarczonym do układu a zmianą jego energii wewnętrznej i wykonaną przez niego pracą?
	Jakie warunki muszą być spełnione dla procesu adiabatycznego?
	Jak zmienia się energia wewnętrzna układu, gdy praca jest wykonywana nad układem oraz gdy praca jest wykonywana przez układ?
	Wymień co najmniej sześć sposobów prowadzących do zmiany temperatury powietrza.
	Jak zazwyczaj zmienia się temperatura powietrza unoszącego się w górę?
	Jak zazwyczaj zmienia się temperatura powietrza opadającego w dół?
	Co to jest chinook?
	Co to jest inwersja temperatury?
	Jak druga zasada termodynamiki określa kierunek przepływu ciepła?
	Co oznacza stwierdzenie, że w wyniku każdej transformacji energia staje się mniej użyteczna?
	Podaj przynajmniej dwa przykłady ilustrujące różnice między energią uporządkowaną i nieuporządkowaną.
	Jaka część energii elektrycznej przepływającej przez żarówkę zamienia się w ciepło?
	Jaka jest naturalna tendencja między stanem uporządkowanym i nieuporządkowanym? Czy układ nieuporządkowany może sam przejść do stanu bardziej uporządkowanego?
	Jaka wielkość fizyczna jest miarą nieuporządkowania?
	Jaki jest związek drugiej zasady termodynamiki z entropią?
	Jaka jest różnica między pierwszą i drugą zasadą termodynamiki pod względem zakresu stosowalności (która z nich dopuszcza wyjątki)?

Akustyka

Drgania i fale

	Jaka cecha wahadła decyduje o jego przydatności w zegarach ściennych?
	Co to jest okres wahań?
	Jaki jest związek fali z krzywą zwaną sinusoidą?
	Podaj różnice między następującymi wielkościami falowymi: amplituda, długość fali, częstotliwość i okres.
	Jaki jest związek między częstotliwością i okresem?
	Co właściwie porusza się między źródłem fali i jej odbiornikiem?
	Podaj związek miedzy częstotliwością, długością fali i jej prędkością?
	Czy zwiększenie częstotliwości powoduje wzrost lub zmniejszenie długości fali (przy tej samej prędkości fali)?
	W jakim kierunku (względem kierunku propagacji fali) zachodzą drgania w fali poprzecznej?
	Kiedy następuje interferencyjne wzmocnienie, a kiedy osłabienie?
	Co oznacza zwrot, że fale są w przeciwnych fazach?
	Jakie rodzaje fal mogą interferować?
	Jak powstają fale stojące?
	Co to jest węzeł fali? Co to jest strzałka?
	Czy w zjawisku Dopplera zmieniają się: częstotliwość? długość fali? prędkość fali?
	Czy zjawisko Dopplera występuje w falach poprzecznych, podłużnych, czy w obu typach fal?
	Co to jest przesunięcie światła ku fioletowi? A przesunięcie ku czerwieni?

Dźwięki

	Jaka jest fizyczna definicja dźwięku?
	Co to jest źródło dźwięku?
	Jaki jest związek między częstotliwością a wysokością dźwięku?
	Jaka jest różnica między infradźwiękami i ultradźwiękami?
	Jakim przewodnikiem dźwięku jest powietrze w stosunku do ciał stałych i cieczy?
	Dlaczego dźwięk nie może poruszać się w próżni?
	Jakie czynniki wpływają na prędkość dźwięku. Od czego nie zależy prędkość dźwięku?
	Czy dźwięk porusza się szybciej w ciepłym, czy w zimnym powietrzu?
	Jaka jest prędkość dźwięku w wodzie oraz w stali w porównaniu z jego prędkością w powietrzu?
	Co to jest echo?
	Jakie jest prawo odbicia fali dźwiękowej?
	Kiedy powstają odbicia wielokrotne (pogłos)?
	W jakich warunkach następuje załamanie fal dźwiękowych?
	W którą stronę odchyla się fala dźwiękowa, jeśli jej prędkość przy ziemi jest mniejsza?
	Dlaczego fala dźwiękowa w wodzie niekiedy się załamuje?
	Dlaczego dźwięki o niskiej częstotliwości rozchodzą się w powietrzu szybciej niż dźwięki o wysokich częstotliwościach?
	Dlaczego syreny okrętowe wydają głosy o niskich tonach?
	Podaj przynajmniej dwa czynniki wpływające na częstotliwość drgań własnych ciała.
	Podaj różnice miedzy drganiami wymuszonymi a rezonansem.
	Jakie są warunki wystąpienia rezonansu?
	Czy jest możliwe, żeby jedna fala stłumiła inną?
	Jakie rodzaje fal ulegają interferencji?
	W jakich warunkach następuje wzmocnienie, a w jakich wygaszanie fal?

Elektryczność i magnetyzm

Elektrostatyka

	Która część atomu jest naładowana dodatnio, a która ujemnie?
	Czy ładunki wszystkich elektronów są jednakowe?
	Porównaj masę elektronu z masa protonu i neutronu?
	Jak ładuje się ciało, gdy odrywane są z niego elektrony?
	Co to jest jon dodatni? Co to jest jon ujemny?
	Co rozumie się przez zachowanie ładunku?
	Ile ładunków elementarnych zawiera jeden kulomb?
	Jakie są podobieństwa i różnice między prawem Coulomba i prawem powszechnej grawitacji Newtona?
	Dlaczego metale są dobrymi przewodnikami zarówno ciepła, jak i elektryczności?
	Czym różni się półprzewodnik od przewodnika i izolatora?
	Jaki opór stawia nadprzewodnik płynącemu przez niego prądowi elektrycznemu?
	Co się dzieje z elektronami w procesie elektryzowania?
	Podaj przykład ciała, które można naelektryzować przez pocieranie?
	Podaj przykład elektryzowania przez zetknięcie.
	Podaj przykład ciała naelektryzowanego przez indukcję.
	Czemu służy „uziemianie” ciał?
	Jaką rolę pełni odgromnik?
	Podaj różnicę między elektryczną energią potencjalną a potencjałem elektrycznym.
	Dlaczego całkowity ładunek naładowanego kondensatora jest równy zeru?

Magnetyzm

	Siła między dwoma ładunkami zależy od ich wielkości oraz od ich wzajemnej odległości. Od czego jeszcze?
	Jakie jest pochodzenie sił magnetycznych?
	Gdzie znajdują się bieguny magnetyczne w zwykłym magnesie sztabkowym?
	Gdzie znajdują się bieguny magnetyczne w magnesie o kształcie podkowy?
	Wokół ładunku elektrycznego powstaje pole elektryczne. Jakie dodatkowe pole powstaje wokół ładunku poruszającego się?
	Dlaczego żelazo może być magnesem, a drewno nie może?
	Jak zmieni się kierunek pola magnetycznego po zmianie kierunku prądu elektrycznego?
	Dlaczego igła kompasu wskazuje kierunek północny? Dlaczego na półkuli południowej jej ustawienie jest takie samo?

---