PROCEDURY URUCHOMIENIOWE I PLIKI STARTOWE SERWERA

 

 

Składniki sprzętowe:

 

Procesor Pentium

Pamięć RAM ( Novell dla ver 5.0 poleca 128 MB )

500 MB wolnego miejsca na twardym ( bez partycji )

Jedna karta sieciowa ( NE2000, 3Com, Intel, SMC itp.) przyłączona do odpowiedniego oprogramowania, umożliwiającego komunikowanie się ze stacjami klientów i innymi urządzeniami. Serwer może obsługiwać jednocześnie wiele kart sieciowych oraz umożliwia komunikację między sieciami. W takiej konfiguracji może pełnić funkcję rutera.

50 -100 MB partycja DOS, jest ona wykorzystywana do przechowywania jądra serwera - server.exe, sterowniki obsługi twardego dysku, kart sieciowych.

Napęd CD-ROM

3,5 calowy napęd miękki

Rysunek. Organizacja twardego dysku serwera NetWare.

 W sieciach NetWare serwer jest jednoznacznie identyfikowany dzięki numeracji. Pozwala ona zidentyfikować serwer, kartę sieciową i segment kabla, jak pokazano na rysunku.

Rysunek: Numeracja w sieci NetWare.

2. Pliki konfiguracyjne serwera.

Pliki konfiguracyjne to pliki tekstowe przygotowane w celu określenia operacji, które powinny być wykonywane w trakcie uruchomienia serwera. Pliki konfiguracyjne serwera są podobne do plików konfiguracyjnych systemu DOS, jednak zawierają polecenia specyficzne dla serwera NetWare.

Serwer może również korzystać z pliku AUTEXEC.BAT do automatycznego uruchomienia programu SERVER.EXE. Po uruchomieniu systemu operacyjnego NetWare szuka następujących plików konfiguracyjnych:

STARTUP.NCF

AUTOEXEC.NCF

STARTUP.NCF jest plikiem uruchomieniowym serwera. Zawiera parametry konfiguracji, program obsługi dysku twardego, umożliwia ustawianie parametrów przy użyciu polecenia SET:

LOAD ISADISK PORT = 1F0 INT = E

SET MAXIMUM SUBDIRECTORY TREE DEPH = 10

 

AUTOEXEC.BAT znajduje się na wolumenie SYS: i steruje pracą serwera plików w trakcie uruchamiania systemu. Zawiera następujące dane:

Informacja o strefie czasowej

Informacja o kontekście bazy danych Bindery

Nazwa serwera NetWare;

Wewnętrzny numer sieciowy;

Odwołania się do plików *.NCF;

Inne polecenia LOAD wczytuje moduły NLM;

Inne polecenia wydawane z konsoli;

Wiersze komentarzy;

 

Aby uruchomić serwer z pominięciem pliku AUTOEXEC.BAT ( np. w celu przeprowadzenia konserwacji, usunięcia błędów ) wydajemy polecenie:

SERVER -NA

JĄDRO SYSTEMU OPERACYJNEGO

NetWare jest systemem operacyjnym serwera sieci NetWare. Działa w pamięci RAM serwera i jest głównym składnikiem oprogramowania umożliwiającym dostarczanie usług sieciowych klientom sieci.

System operacyjny NetWare składa się z modułów i można w nim wyróżnić następujące elementy:

Jądro systemu operacyjnego;

Moduły ładowalne NetWare (NLM)

Moduły ładowalne NetWare (NetWare Loadable Modules; NLM) są programami działającymi na serwerze NetWare, zwiększającymi jego możliwości i liczbę udostępnianych usług. Są to programy łączące z systemem operacyjnym obsługę dysków, programy obsługi kart sieciowych, moduły przestrzeni nazewniczej, narzędzia do zarządzania i rozszerzania serwera. Moduły mogą być wczytywane do pamięci serwera i usuwane z niej, w zasadzie bez wpływu na ogólne działanie serwera.

 

Klient NetWare dla DOS

 

Łączenie się z siecią

 

Aby móc korzystać z sieci, trzeba ustanowić połączenie z drzewem Katalogu za po­średnictwem serwera. Osiąga się to uruchamiając oprogramowanie klienta na stacji robo­czej. Ponieważ powszechniej używanymi klientami są stacje robocze z systemami DOS i Windows, dalsze omówienie będzie dotyczyło tego typu klientów.

Stacja robocza działa zwykle jako niezależna maszyna. System operacyjny umożliwia korzystanie z własnych zasobów stacji roboczej, takich jak napędy dysków i drukarki lokalne. Na stacji roboczej można zainstalować oprogramowanie klienta sieciowego, aby umożliwić dostęp do zasobów sieciowych tak jakby były zasobami lokalnymi. Jeśli uru­chomi się oprogramowanie klienta, napady sieciowe, mogą się zachowywać jak lokalne napędy dysków, a drukarki sieciowe jak drukarki lokalne. Pozwala to na używanie z zaso­bami sieciowymi każdego oprogramowania, nawet aplikacji, które nie były tworzone z my­ślą o pracy w sieci.

Obecnie używane oprogramowanie klienckie dla systemów DOS, Windows 3.x, Win­dows 95/98 i Windows NT nosi nazwę Novell Client (poprzednio Client 32). Client 32 został wprowadzony w 1996 roku i zastąpił oprogramowanie używane przez poprzednie wersje NetWare (NetWare Shell [NetX] i NetWare DOS Reąuester [VLMy]). Nazwa Novell Client została wprowadzona wraz z NetWare 5, ale ciągle używa się również na­zwy Client 32, ponieważ zmianie uległa tylko nazwa, a nie architektura. Novell Client ma następujące zalety:

obsługa NDS i segregatora (umożliwiająca dostęp do serwerów NetWare 3, 4 i 5).

uwierzytelnianie w tle za pośrednictwem NDS.

obsługa protokołu rozbijania pakietów i dużych pakietów internetowych (LIP).

w pełni 32-bitowa obsługa Windows 95/98 i Windows NT, parametry klienta można konfigurować za pomocą prostego interfejsu graficznego bez konieczności modyfi­kowania pliku konfiguracyjnego.

 

Wymagania programu Novell Client zależą od platformy. Wymagania w każdym z systemów omówione są w poniższej tabeli.

System operacyjny	Wymagania
DOS 5.0 lub nowszy (opcjonalnie z Windows 3. l lub Windows dla grup roboczych)	Procesor 386 lub lepszy RAM' 8 MB Wolne miejsce na twardym dysku: 15 MB Sterownik pamięci dla DOS i Windows 3.1, na przykład EMM386 Procesor 386 lub lepszy (zalecany 486)
Windows 95/98	RAM: 8 MB (zalecane 16 MB) Wolne miejsce na twardym dysku: 14 MB (w przypadku instalacji typowej, 28 MB dla instalacji pełnej) Tylko dla Windows 95: Service Pack l lub OSR 2
Windows NT Workstation 4	Service Pack 3 lub nowszy

Poza tym dla wszystkich platform niezbędna jest karta sieciowa. Powinno się również mieć oryginalne oprogramowanie do karty sieciowej, mimo iż program obsługi może znajdować się w NetWare lub Windows. Oczywiście karta sieciowa powinna być podłą­czona do kabla sieciowego.

 

Oprogramowanie stacji klienckiej DOS:

\NWCLIENT

LSL.COM

Odpowiedni sterownik karty sieciowej (np. PCIODI)

IPXODI.COM

VLM.EXE

Kolejność wykonywanych programów jest zasadnicza i powinna wyglądać jak wyżej. W chwili błędu podczas uruchamiania poszczególnych modułów słychać dźwięk.

POJĘCIE KONTEKSTU

Kontekst to inaczej pozycja obiektu w strukturze hierarchicznej NDS, przy czym dotyczy to nie tylko użytkowników ale także wszystkich pozostałych obiektów. Pojęcie kontekstu jest więc podobne do pojęcia ścieżki w hierarchicznej strukturze katalogów systemu DOS. Tak jak ścieżka w DOS-ie jednoznacznie określa, o który katalog lub plik chodzi, tak kontekst precyzuje, w którym miejscu struktury NDS dany obiekt się znajduje. Kontekstem bieżącym jest aktualna pozycja w NDS. Z pozycji tej dostępne są bezpośrednio inne obiekty NDS (pod warunkiem posiadania prawa dostępu do nich) zawarte w tym samym kontenerze i aby się do nich odwołać nie trzeba podawać pełnej ścieżki; wystarczy podanie nazwy obiektu.

Zmiana kontekstu - polecenie CX

Zmiana kontekstu jest możliwa przy użyciu polecenia systemowego CX. Wykorzystuje się je często przy logowaniu. Program CX.EXE (zmień kontekst) pozwala sprawdzić kontekst bieżący, zmienić go na inny, a nawet pokazać na ekranie strukturę NDS.
Praktycznie wykorzystuje się następujące funkcje programu CX:

CX (bez parametrów) - sprawdź kontekst bieżący. Zwykle po uruchomieniu stacji roboczej i załadowaniu klienta kontekstem bieżącym będzie [Root]

CX/T/R - wypisz całą strukturę NDS od jej szczytu począwszy poprzez wszystkie obiekty kontenerowe,

CX/A/CONT - wypisz również informację o wszystkich obiektach, a nie tylko kontenerach, zawartych w bieżącym kontekście,

CX nowy_ kontekst - zmień kontekst bieżący na nowy_kontekst, wyszczególniony jako parametr polecenia. Zamiast nowego_kontekstu można wpisać '.' (kropkę) i będzie to oznaczać skok w górę struktury NDS o jeden poziom, a '..' - skok w górę o dwa poziomy itd.

Dobrą rzeczą jest aby po załadowaniu plików klienta przejść na napęd sieciowy i wykonać tyle poleceń CX, ile jest potrzebne by poznać budowę struktury NDS i w efekcie znaleźć się we właściwym jej miejscu. Właściwe miejsce to taka pozycja, w której znajduje się bezpośrednio użytkownik. A zatem kolejne polecenie, które powinno być w tym momencie wydane to: LOGIN nazwa_użytkownika. Oczywiście można zalogować się przy dowolnym kontekście bieżącym, pod warunkiem, że znamy strukturę NDS i wiemy, gdzie znajduje się obiekt User reprezentujący użytkownika. W takim przypadku oprócz nazwy_użytkownika trzeba podać ścieżkę w NDS (pełną nazwę obiektu).

Konwencje syntaktyczne w NDS

Wszelkie obiekty istniejące w strukturze NDS muszą mieć swoją nazwę, albo inaczej mówiąc własność Name. Musi być ona obowiązkowo wypełniona wartością już przy tworzeniu obiektu. Zasady nazywania obiektów są dosyć proste. Ich nazwy nie mogą być dłuższe niż 64 znaki (oprócz dwuznakowych nazw kontenera typu Country, które są międzynarodowym skrótem nazwy kraju), w jednym kontenerze nie może wystąpić więcej niż jeden obiekt o tej samej nazwie, a do tworzenia nazwy można użyć dowolnego znaku specjalnego. Jedynie obiekt typu bindery musi przestrzegać konwencji nazywania przyjętej w systemie DOS (dopuszczalne są tylko znaki alfanumeryczne i znak podkreślenia), a to dlatego, że jest używany przez stacje poprzednich wersji NetWare, a ponadto może mieć co najwyżej 47 znaków. Małe i duże litery nie są rozróżniane, a znak spacji jest utożsamiany ze znakiem podkreślenia. Dopuszczalne jest także używanie znaków narodowych

Nieco bardziej skomplikowana jest zasada odwoływania się do obiektu przez podanie ścieżki do niego. Tutaj analogie z systemem DOS przestają obowiązywać. O ile bowiem w systemie DOS pełna ścieżka zaczyna się od podania "korzenia" czyli szczytu struktury hierarchicznej i dalej katalogów "w dół" tej struktury, tak w NDS specyfikacja kontekstu zaczyna się od nazwy obiektu i dalej wymieniane są kolejne nazwy kontenerów w kierunku szczytu struktury (obiektu [Root] jako ostatniego zazwyczaj nie wymienia się). Dodatkowo przyjęto założenia, że każdy obiekt może być poprzedzony kwalifikatorem typu właściwego dla niego (czyli C, O, OU albo CN) ze znakiem '=', a kolejne nazwy odpowiadające kolejnym poziomom oddziela się znakiem kropki. Jeżeli specyfikacja kontekstu jest pełna, czyli zawiera całą ścieżkę w NDS, to całą specyfikację poprzedza znak kropki. Kropka wiodąca ma zatem znaczenie specjalne i informuje, że ciąg znaków następujący po niej to pełna nazwa. Brak kropki wiodącej niesie zaś ważną informację, że ciąg znaków w nazwie to nie pełna nazwa, lecz odwołanie względne w stosunku do bieżącego kontekstu (jest to tzw. nazwa częściowa). Wtedy system dokleja podaną nazwę względną do nazwy specyfikującej kontekst bieżący do jego lewej strony i całą powstałą w ten sposób nazwę traktuje jako pełną nazwę obiektu.Specyfikacje .CN=TOMASZ.OU=SERWIS.O=FIRMA oraz .CN=TOMASZ.OU=BIURO.O=FIRMA są pełnymi nazwami dlatego, że zaczynają się od znaku kropki. Obie te nazwy w sposób jednoznaczny określają, o jakie obiekty chodzi. Obie są poprawne dlatego, że zawierają wszystkie elementy struktury NDS od obiektu wskazywanego TOMASZ do obiektu FIRMA włącznie, a tak właśnie powinno być, gdyż obie specyfikacje zaczynają się od kropki. Nazwa pełna może być podana niezależnie od bieżącego kontekstu i zawsze jednoznacznie określa jeden i ten sam obiekt. Z inną sytuacją mamy do czynienia, gdy nazwa nie jest pełna. Załóżmy, że kontekstem bieżącym jest .OU=SERWIS.O=FIRMA. Wtedy podanie nazwy w postaci: CN=TOMASZ jest poprawne, gdyż jest to nazwa częściowa - odwołanie względne - które będzie przez system doklejone do nazwy specyfikującej kontekst bieżący od strony lewej i to co powstanie będzie traktowane jako nazwa pełna: .CN=TOMASZ.OU=SERWIS.O=FIRMA.

SYSTEM PLIKOWY

Jedną z najważniejszych cech każdego systemu operacyjnego jest stosowany w nim system plików. System NetWare zajmuje się wyłącznie dyskami sieciowymi - znajdującymi się w serwerach. Zasoby lokalne - zarówno napędy dyskietek, jak i dysków twardych - nie są zarządzane przez system sieciowy i ich obsługa zależy od systemu operacyjnego stacji roboczej. Pliki i katalogi dysku sieciowego są w systemie NetWare udostępniane tak, żeby program uruchomiony na stanowisku roboczym mógł korzystać z nich, jak z zasobów dysku lokalnego. Mimo to, dane przechowywane na dysku sieciowym mają specyficzne cechy, nadane im w systemie NetWare. Wynika to z wielodostępu i konieczności ochrony zasobów. Dane sieciowe są zorganizowane hierarchicznie. Jednostkami nadrzędnymi w tej hierarchii są serwery plików - komputery, do których dostęp chroniony hasłami mają tylko zarejestrowani użytkownicy. Serwery są identyfikowane przez nazwę (co najmniej dwa znaki).

Woluminy

Na każdym serwerze dane są przechowywane w woluminach. Wolumin to przestrzeń dyskowa o ustalonej wielkości, w której przechowuje się jedno drzewo katalogów. Wolumin jest logicznym odpowiednikiem dysku DOS-owego (jedynie odpowiednikiem, ponieważ wolumin sieciowy może składać się nawet z 32 fizycznych obszarów pamięci dyskowej). Obszary te mogą znajdować się na różnych dyskach fizycznych przyłączonych do serwera plików. Ciekawą cechą woluminu Novellowego jest możliwość powiększenia go bez konieczności ponownej instalacji systemu. Każdy serwer posiada na swoich dyskach co najmniej jeden wolumin (a maksymalnie 64).

Jak widać na przykładowym rysunku każdy wolumin posiada swoją nazwę, unikalną w ramach danego serwera. Nazwa każdego woluminu kończy się dwukropkiem. Jeden wolumin musi nazywać się SYS:, pozostałe zaś mogą się nazywać dowolnie (nazwy te nadaje osoba instalująca serwer). Różne serwery NetWare mogą mieć woluminy o tych samych nazwach (np. każdy serwer musi mieć wolumin SYS: ). Nazwa woluminu może zawierać od dwóch do piętnastu znaków spośród znaków alfabetu, znaków cyfr i następujących znaków specjalnych: ~, !, #, $, %, ^, &, (, ), -, _, {, }.

Pełne odwołanie do woluminu fizycznego powinno być poprzedzone nazwą serwera, na którym został on zainstalowany, a separatorem dzielącym nazwę serwera od nazwy woluminu jest znak '/' lub '\'. Tak więc poprawne odwołanie do fizycznego woluminu VOL1: ma postać: SERWER_N/VOL1:

Tak podawane nazwy woluminów w serwerach NetWare są często określane jako tzw. nazwy fizyczne woluminów, gdyż określają one gdzie fizycznie, tj. na dyskach którego serwera te woluminy się znajdują i jak się nazywają. Takie nazewnictwo było zupełnie wystarczające w poprzednich wersjach systemu NetWare, gdzie dostęp do woluminów był zawsze możliwy tylko poprzez dostęp do konkretnego fizycznego serwera, który zawierał dane woluminy. Jednak koncepcja sieci bazującej na NetWare 4 jest zupełnie inna - mianowicie dostęp do systemu uzyskuje się przez dostęp do całej sieci, a nie do poszczególnych serwerów. Idąc dalej za tym rozumowaniem, dla przeprowadzanie operacji na danych wcale nie jest potrzebny dostęp do serwera, który ma na swoich dyskach zainstalowany dany wolumin, lecz tylko dostęp do woluminu jako takiego. Stąd też wyodrębniono w systemie NetWare 4 dwa obiekty logiczne. Jeden to serwer wraz z jego własnościami, a drugi to wolumin, który oprócz własności opisujących go, posiada interesujący nas system plikowy. W tej sytuacji dla dostępu do woluminu w NDS nie należy posługiwać się nazwami fizycznymi (bo te wiążą serwer z woluminem) lecz nazwami logicznymi (które określają tylko wolumin). Zasada budowania nazw logicznych jest nieskomplikowana - nazwę woluminu pozbawia się dwukropka i dla jednoznaczności nazw poprzedza nazwą serwera ze znakiem podkreślenia. Jest to domyślny sposób nazywania woluminów, aczkolwiek mogą być nazwane zupełnie inaczej.

Jak wspomniano, w trakcie instalacji serwera wraz z woluminami, zawsze jeden z nich musi nazywać się SYS:. Nie jest to przypadek, gdyż w tym właśnie woluminie zakładane są specjalne katalogi z plikami obsługującymi system. Zanim zostanie omówiona rola poszczególnych katalogów, trzeba wyjaśnić dwie istotne sprawy. Po pierwsze pełna ścieżka w sensie struktury katalogów, określająca przykładowy podkatalog o nazwie 'DOS' brzmi:
.CN=SSERWER_SYS.OU=SERWIS.O=FIRMA:\PUBLIC\DOS
Po drugie, struktura NDS kończy się na obiekcie SSERWER_SYS, a dalej w głąb struktury mamy do czynienia z systemem plikowym, również uporządkowanym hierarchicznie. Ten wszakże system plikowy nie jest częścią struktury NDS, jakby to mogło się mylnie wydawać. A zatem specyfikacja pliku lub katalogu w sieci składa się z dwóch części. Pierwsza część, tzw. obiektowa, zawiera poprawną według konwencji przyjętych w NDS specyfikację obiektu, jakim jest wolumin. Druga część, związana ze strukturą plikową zawiera poprawną według konwencji przyjętych w systemie DOS specyfikację pliku lub katalogu zawartego w woluminie, przyjmując umownie za szczyt struktury plikowej właśnie ten wolumin. Obie części specyfikacji oddziela się znakiem dwukropka. Jak widać jednak na przytoczonym przykładzie, specyfikacja katalogu może być bardzo długa i skomplikowana. Dlatego sposób odwoływania się do plików i katalogów przez podanie ścieżki do nich jest mało praktyczne i z tego powodu twórcy systemu wprowadzili kilka mechanizmów upraszczających takie odwołania. Mechanizmy te bazują na tym, że użytkownik w czasie sesji pracy w sieci na ogół korzysta z kilku, najwyżej kilkunastu katalogów na różnych woluminach. Proponowane rozwiązanie (zresztą bardzo skuteczne) polega na tymczasowym nazwaniu tych katalogów literami alfabetu i odwoływanie się do nich poprzez te symbole, zamiast podawania całej specyfikacji. Technika ta zwana jest mapowaniem dysków lub przypisywaniem napędów.

Mapowanie dysków

Wykorzystuje się do tego systemowe polecenie MAP. Wydane bez parametru wypisuje na ekranie stacji listę aktualnie obowiązujących oznaczeń literowych przypisanych katalogom, w tym oznaczeń katalogów, które są przeszukiwane dla znalezienia plików typu .COM, .EXE i .BAT - jeżeli nie znajdują się one w katalogu bieżącym (są to tzw. dyski przeszukiwań).

Polecenie MAP służyć może także do przypisania nowego oznaczenia literowego do katalogu, do którego użytkownik posiada uprawnienia, w dowolnym momencie jego pracy. Np.
MAP K:=SYS:\PUBLIC\DOS
spowoduje przypisanie katalogowi \PUBLIC\DOS w woluminie SYS: oznaczenia literowego K:. Ponowne przypisanie innego katalogu do tej samej litery anuluje poprzednie przypisanie.

Usunięcie obowiązującego przypisania, np. do wspomnianej litery K: możliwe jest przez wydanie polecenia:
MAP del K:

Z kolei przypisanie dysku przeszukiwania możliwe jest w następujący sposób:
MAP Sx:=<ścieżka>
gdzie za 'x' wstawiamy liczbę 1, 2 itd. Na przykład polecenie
MAP S3:=SYS:\PROGRAMY
spowoduje, że wskazany katalog będzie przeszukiwany jako trzeci w poszukiwaniu plików wykonywalnych. Trzeba zaznaczyć, że jeżeli uprzednio jakiś katalog figurował tak jak w przykładzie, jako trzeci na liście przeszukiwanych i nastąpiło przypisanie innego katalogu przeszukiwania jako trzeciego, to poprzedni przestanie być przeszukiwany w ogóle. Chcąc tego uniknąć należy wydać polecenie MAP następująco:
MAP ins S3:=SYS:\PROGRAMY
w rezultacie ten, który był uprzednio przeszukiwany jako trzeci, będzie odtąd przeszukiwany jako czwarty, poprzedni czwarty jako piąty itd.

Kasowanie ścieżek przeszukiwania jest dosyć proste:
MAP del S3:

Polecenie MAP posiada jeszcze kilka pomocniczych opcji.

MAP root K:=SYS:\PROGRAMY\DBASE

spowoduje, że litera K: będzie oznaczać wskazany katalog i ponadto katalog ten będzie traktowany przez system DOS jako szczyt struktury katalogów, mimo iż w istocie nim nie jest. Jest to tzw. pseudo-korzeń wykorzystywany czasem do oszukiwania aplikacji, które wymagają zainstalowania ich u szczytu struktury lub do innych celów. Wtedy przypisuje się taki pseudo-korzeń do jakiejś litery i instaluje aplikację w katalogu oznaczonym tą literą.

Jeszcze inny efekt da polecenie MAP wydane w ten sposób:
MAP next SYS:\PROGRAMY\DBASE
Spowoduje ono, że system sam wybierze pierwszą wolną literę do oznaczenia wskazanego katalogu. Jest to rozwiązanie wygodne dla użytkownika, który nie musi pamiętać jakie przypisania są już wykonane. Zarządzanie przypisaniami literowymi zapewnia także program NETUSER.

Katalogi tworzone przy instalacji serwera dla wersji 4.x na woluminie SYS

Wracając do woluminu SYS należałoby opisać znaczenie poszczególnych katalogów utworzonych w nim przy instalacji serwera. Poniższa tabelka zawiera krótką charakterystykę tych katalogów:

Katalog	Rola pełniona w systemie
LOGIN	Zawiera takie programy, które umożliwiają rejestrację użytkownika do systemu, a także wykonanie niektórych operacji dopuszczalnych bez zarejestrowania się w systemie.
PUBLIC	Przechowuje takie programy i dane, które powinny być dostępne dla każdego użytkownika zarejestrowanego do sieci.
MAIL	Może zawierać podkatalogi - po jednym dla każdego użytkownika, które system wykorzystuje na wiele różnych sposobów, m. in. jako miejsce przechowywania programów login script w przypadku pracy w trybie emulacji bindery.
SYSTEM	Przechowuje informacje o systemie operacyjnym, moduły ładowalne oraz niektóre programy dostępne tylko dla administratora systemu. Nikt poza osobami zaufanymi (administrator lub osoba przez niego upoważniona) zazwyczaj nie ma dostępu do tego katalogu.
ETC	Zawiera pliki przykładowe pomagające skonfigurować system, zwłaszcza gdy dany serwer ma służyć jako węzeł w sieci TCP/IP.
DELETED.SAV	Zawiera pliki skasowane z tych katalogów, które zostały skasowane razem z zawartymi w nich plikami, przy czym te skasowane pliki nie zostały definitywnie usunięte z systemu (system zachowuje z zasady pliki skasowane dla ewentualnego ich odtworzenia, ale równocześnie istnieje możliwość bezpowrotnego ich usunięcia).
QUEUES	Zawiera podkatalogi, które reprezentują obiekty kolejek drukarskich, w których mogą czekać zadania do wydruku.
DOC	Zawiera elektroniczną wersję podręczników zawartych w komplecie systemu NetWare 4.
Podkatalogi NLS	Katalogi NLS zawierają pliki z komunikatami systemowymi i pliki zawierające treść helpu użytkownika, dostępnego w każdej chwili pracy w systemie.

ATRYBUTY PLIKÓW I KATALOGÓW

Każdy plik i każdy katalog może być opatrzony atrybutami, czyli własnościami precyzującymi sposób traktowania go przez system i sterującymi trybem korzystania z niego przez użytkowników. W tym drugim przypadku chodzi głównie o restrykcje co do czynności możliwych do wykonania z tym plikiem lub katalogiem, niezależnie od tego jaki użytkownik chce te czynności wykonać.

 

Poniższa tabela zawiera wykaz wszystkich atrybutów katalogów i plików w systemie.

Nazwa atrybutu	Znaczenie atrybutu
A - Archive Needed	Wymagana archiwizacja. Oznacza, że od czasu sporządzenia kopii zapasowych zmieniła się zawartość pliku. Podczas tworzenia kopii zapasowej pliku atrybut ten jest automatycznie kasowany. Przy zmianie zawartości pliku lub podczas tworzenia jest ustawiany. Odpowiada atrybutowi A z DOS-a.
Ci - Copy Inhibit	Zakaz kopiowania. Atrybut używany do realizacji zakazu kopiowania na stanowiskach typu Apple Macintosh.
Di - Delete Inhibit	Zakaz usuwania. Gdy nadano go katalogowi nie blokuje możliwości kasowania samej zawartości katalogu.
Dc - Don't Compress	Nie kompresuj. Atrybut zabrania systemowi dokonania kompresji pliku lub katalogu (wraz z jego zawartością).
Dm - Don't Migrate	Nie dokonuj migracji. Zabrania systemowi wykonania migracji pliku lub katalogu (patrz rozdz. 2.3.2)
M - Migrated	Nadanie tego atrybutu jest możliwe tylko przez system i oznacza, że plik został poddany migracji.
Ic - Immediate Compress	Natychmiastowa kompresja. Atrybut można nadać tylko plikowi. Nakazuje on natychmiastowe wykonanie kompresji.
Cc - Can't Compress	Niemożność kompresji. Może być nałożony tylko przez system i oznacza, że plik nie będzie poddany kompresji, gdyż ta byłaby nieopłacalna.
Co - Compressed	Skompresowany. Atrybut jest nakładany przez system i oznacza, że plik został poddany kompresji.
X - Execute Only	Tylko do wykonania. Atrybut oznacza, że plik nie może być przeczytany jako dane. Raz nadany nie może być usunięty, nawet przez administratora.
H - Hidden	Ukryty. Oznacza, że nazwa pliku/katalogu nie będzie widoczna dla użytkowników używających klasycznych narzędzi do przeglądania katalogów, np. komendy DIR, oraz nie będzie mógł być skasowany takimi narzędziami jak ERASE czy DEL.
P - Purge	Wyczyszczenie. Oznacza, że po usunięciu pliku/katalogu nie można go już odzyskać. W odniesieniu do katalogu oznacza kompletne kasowanie wszystkich plików w tym katalogu, nawet jeżeli nie posiadają one atrybutu P.
Ro - Read Only	Tak jak R w systemie DOS umożliwia tylko odczyt pliku, a zabrania zapisu do niego.
Rw - Read/Write	Umożliwia zarówno odczyt jak i zapis.
Ri - Rename Inhibit	Zakaz zmiany nazwy.
Sh - Shareable	Dzielony. Pozwala na jednoczesne korzystanie z pliku wielu użytkownikom. Dotyczy tylko plików.
Sy - System	Systemowy. Działa podobnie jak H, a ponadto nie pozwala na zmianę nazwy lub skasowanie. Odnosi się także do katalogów.
N - Normal	Zwykły. Oznacza, że żaden atrybut nie został ustawiony. W praktyce oznacza, że plik nie może być współużytkowany oraz można do niego zapisywać dane.
T - Transactional	Transakcyjny. Oznacza, że plik jest automatycznie chroniony systemem śledzenia transakcji (TTS).

NDS

Wprowadzenie

Struktura sieci oraz fizyczna lokalizacja poszczególnych zasobów powinna być widoczna jedynie dla administratorów sieci, natomiast normalny użytkownik winien otrzymywać po prostu zestaw usług, z których może korzystać zgodnie z nadanymi mu uprawnieniami. System obsługi bazy nazywa się NetWare Directory Services (NDS), a jej zasadniczą funkcją jest zorganizowanie dostępu do informacji o wszelkich obiektach w sieci globalnej i kontrolowanie wzajemnych zależności tych obiektów. Budowa bazy obiektowej, którą zarządza NDS, jest zgodna ze standardem ISO X.500 i reprezentuje zunifikowaną strukturę dla każdej sieci.

Charakterystyka NDS

Zgodność bazy obiektowej NDS ze standardem X.500 narzuca pewne wstępne wymagania na jej strukturę i funkcjonalność:

Wszystkie zasoby sieci definiowane są jako obiekty, które zarządzane są przez NDS w sposób hierarchiczny, a drzewiasta struktura bazy tych obiektów na ogół odzwierciedla schemat organizacyjny przedsiębiorstwa. Jest przez to bardziej przyjazna użytkownikowi, który nie musi znać fizycznej struktury sieci w przedsiębiorstwie, ale powinien raczej znać organizację samej firmy.

Każdy obiekt, a może nim być użytkownik, jednostka organizacyjna, komputer czy drukarka, posiadają zespół cech, którym przypisane są odpowiednie wartości, np. numery seryjne dla komputera, a adres dla użytkownika.

Użytkownik sieci może odwoływać się do obiektów za pomocą prostych nazw, kojarzonych z typem i cechami obiektów, natomiast NDS przeprowadza ich jednoznaczną identyfikację na podstawie unikalnego systemu nazewnictwa.

Baza NDS może być podzielona na logiczne fragmenty, zwane partycjami, niekoniecznie mającymi związek z fizyczną lokalizacją obiektów. Partycje te mogą być replikowane na wielu serwerach, co zabezpiecza bazę przed utratą integralności w przypadku zniszczenia danych pierwotnej kopii partycji.

Baza NDS jest automatycznie synchronizowana, a globalny system synchronizacji czasowej kontroluje spójność danych w przypadku modyfikacji bazy z wielu odległych miejsc równocześnie.

Typy obiektów NDS

Rysunek: . Organizacja NDS składa się z obiektu [Root], obiektów-kontenerów i obiektów-liści.

 

Jak już wspomniano, struktura bazy jest hierarchiczna. W związku z tym można ją zobrazować za pomocą drzewa obiektów, podobnie jak hierarchiczną strukturę plikową w systemach DOS lub UNIX. Od razu jednak zaznaczmy, iż struktura plików w systemie NetWare 4, mimo iż podobna, nie ma związku z budową bazy obiektowej NDS. Każdy wolumin dyskowy zainstalowany w sieci jest reprezentowany przez obiekt w NDS, natomiast sama struktura woluminu nie jest znana ani przechowywana w bazie.

Drzewo tworzone jest z trzech typów obiektów, charakteryzujących miejsce obiektu w hierarchii. Są to:

korzeń (Root)

kontener (Container)

liść (Leaf).

Obiekt typu korzeń tworzony jest automatycznie w trakcie instalacji systemu NetWare 4 na szczycie drzewa i jest jedynym tego typu obiektem w całej strukturze. Nie wprowadza on dodatkowego poziomu do struktury hierarchicznej. Rozgałęzienia struktury zawierają kontenery i liście, przy czym kontenery mogą zawierać inne obiekty typu kontener. Obiekty typu liść tworzą zakończenia gałęzi drzewa i nie mogą już zawierać innych obiektów. Istnieją trzy rodzaje obiektów typu kontener:

kraj (Country) oznaczany literą C,

organizacja (Organization) oznaczana przez O,

jednostka organizacyjna (Organizational Unit) oznaczana symbolem OU.

W każdej strukturze drzewa obiektów musi znajdować się co najmniej jeden obiekt typu organizacja. Jednostki organizacyjne mogą ułatwiać organizowanie bazy obiektowej, ale ich występowanie w drzewie nie jest obowiązkowe. Przy definiowaniu obiektów typu organizacja i jednostka organizacyjna należy dbać o to, aby ich nazwy były nazwami docelowymi, ponieważ ich zmiana nie jest operacją prostą.Obiekt kraj winien być stosowany jedynie w wyjątkowych przypadkach, gdyż jego obecność w drzewie obiektów komplikuje wykonywanie operacji na elementach bazy.

Liście to fizyczne lub logiczne obiekty sieci nie zawierające innych obiektów, np. użytkownicy, grupy użytkowników (które wbrew intuicji nie są kontenerami), serwery, woluminy, drukarki, kolejki drukowania itd. Posiadają one zazwyczaj ogólne nazwy (Common Name) oznaczane symbolem CN.Obiekty umieszczane w danej jednostce organizacyjnej (OU) powinny być zgrupowane zgodnie z przynależnością do grupy roboczej, czyli zatrudnionych pracowników i współużywanych przez nich zasobów: drukarek, programów, plików z danymi. Jednak w przypadku gdy pewne zasoby są współużytkowane przez wszystkich pracowników firmy (np. droga drukarka laserowa) wygodniej jest umieścić je bezpośrednio w kontenerze organizacja (O), czyli nad gałęziami jednostek organizacyjnych. Taka lokalizacja obiektów ułatwia administrowanie wspólnymi zasobami, ponieważ zamiast udzielać indywidualnych praw do poszczególnych obiektów, wystarczy nadać je na poziomie organizacji.

Podczas instalowania NetWare na nowym serwerze, pewne obiekty tworzone są automatycznie. Pojawiają się one w tej organizacji lub jednostce organizacyjnej, w której umiejscowiliśmy serwer. Są nimi obiekty reprezentujące:

serwer

wolumin SYS

pozostałe woluminy, jeżeli zostały zainstalowane na dyskach sieciowych,

użytkownik Admin (zawsze w pierwszym kontenerze typu organizacja),

użytkownik Supervisor, widziany tylko przez wcześniejsze wersje NetWare i przeznaczony do emulacji bazy typu bindery.

Jeśli NetWare nie jest instalowany na nowym serwerze, lecz tworzony jest w wyniku podwyższania wersji, poza wymienionymi wyżej obiektami do bazy NDS przenoszone są automatycznie obiekty z bazy bindery poprzedniej wersji NetWare. Lokowane są one w tej samej jednostce organizacyjnej lub organizacji, co obiekt typu serwer. O ile obiektów mogących posiadać strukturę jest niewiele (Root, Country, Organization, Organizational Unit), to obiektów typu liść jest znacznie więcej. Obiekty - liście są tak pomyślane, aby obrazowały rozmieszczenie różnych fizycznych i logicznych elementów sieci w całej strukturze NDS.

Opisy poszczególnych obiektów typu CN zawiera poniższa tabelka:

Obiekt typu 'liść'	Opis funkcjonalny
AFP Serwer (serwer typu AFP)	Serwer stosowany w sieciach firmy Apple, używający protokołu AFP (AppleTalk Filing Protocol) opracowanego przez tę firmę. Może być instalowany również w sieciach NetWare 4.
Alias (nazwa zastępcza)	Alias to odsyłacz do innego istniejącego obiektu w strukturze NDS. Zasadniczo upraszcza on odwoływanie się do obiektów umieszczonych w odległych kontenerach, gdyż zamiast podawać pełną nazwę takiego obiektu (wraz ze ścieżką dostępu do niego) posługujemy się tylko nazwą zastępczą. Alias jest odpowiednikiem w bazie NDS mapowania dysków w systemie plikowym.
Computer (komputer)	Obiekt Computer reprezentuje fizyczny komputer, np. stację roboczą. Stwierdza fakt istnienia komputera w danym kontenerze i identyfikuje go podając jego cechy takie jak typ, osoba pracująca na nim itp.
Directory Map (mapowanie katalogów)	Directory Map to obiekt stworzony specjalnie po to, by ułatwiać przypisywanie liter alfabetu do katalogów zawartych w położonych w odległych kontenerach woluminach. Najpierw nazwą obiektu Directory Map oznaczamy taki katalog (z podaniem pełnej ścieżki) przy tworzeniu tego obiektu, później w dowolnym momencie pod wybraną literę alfabetu przypisujemy nazwę obiektu Directory Map, która zawiera już pełną specyfikację właściwego katalogu.
Group (grupa użytkowników)	Obiekt reprezentujący pewną liczbę użytkowników. Takie identyfikowanie jedną nazwą wielu użytkowników pozwala na odwoływanie się do każdego z nich poprzez tę nazwę w różnych operacjach systemowych, takich jak nadanie praw dostępu, przywilejów itp. Wtedy zamiast wielokrotnego odwołania do każdego z nich oddzielnie możliwe jest jedno odwołanie do grupy, której są członkami.
NetWare Server (serwer NetWare)	Reprezentuje istniejący w systemie fizyczny komputer na którym zainstalowano system operacyjny NetWare 4. Jest on częścią struktury NDS i pełni te funkcje, które spełniał serwer NetWare dotychczas. Cechy opisujące ten obiekt to np.: rodzaj procesora, ilość pamięci operacyjnej, pojemność dysków, lista woluminów itp.
Organizational Role (osoba pełniąca funkcję organizacyjną)	Obiekt tego typu ma za zadanie ułatwiać administrowanie systemem. W dowolnym kontenerze NDS tworzy się obiekt Organizational Role, po czym nadaje mu się prawa do zarządzania innymi obiektami (system uprawnień w NDS zostanie omówiony w DALSZEJ części pracy). Następnie dowolnego użytkownika można uczynić obiektem Organizational Role, przez wpisanie do własności occupant nazwy użytkownika. Otrzymuje on tym samym przywileje określone w prawach obiektu O.R.
Print Server (serwer drukowania)	Moduł programowy, stworzony do obsługiwania kolejek drukarskich.
Printer (drukarka)	Obiekt reprezentuje fizyczne urządzenie. Oprócz funkcji informowania użytkowników NDS o istnieniu drukarki dostępny jest jej opis, a w nim elementy takie jak jej typ, parametry techniczne itp.
Print Queue (kolejka zadań drukarskich)	Kolejka drukarska to magazyn zadań, które są już przygotowane do bezpośredniego wydruku. Zadania w kolejce są uporządkowane (tj. znana jest przewidywana kolejność ich drukowania). Cechy tego obiektu to lista użytkowników uprawnionych do korzystania z niej, informacja kto nią zarządza itp.
Profile (profil)	Obiekt typu profil istnieje po to, by przechowywać program zgłoszenia (login script), który może być przypisany użytkownikowi i wykonany podczas rejestrowania się do sieci.
User (użytkownik)	User reprezentuje rzeczywistego użytkownika sieci i zawiera jego dokładny opis, m. in. Dane umożliwiające identyfikację, uprawnienia i restrykcje w NDS.
Volume (wolumin)	Wolumin to magazyn plików, które są uporządkowane hierarchicznie w postaci struktury katalogów (która jednak nie stanowi przedłużenia NDS). Dostępne są informacje typu wielkość woluminu, rodzaje plików, które mogą być w nim przechowywane, rozmaite restrykcje itp.
Bindery Object (emulator bindery)	Informuje, że ma miejsce emulacja systemowej bazy danych z poprzednich wersji NetWare (bindery), a co za tym idzie - dany serwer i wszystkie obiekty zawarte w tym samym co on kontenerze, są dostępne dla stacji pracujących w poprzednich wersjach.
Bindery Queue (kolejka drukowania w NetWare 3.11)	Emulacja kolejek drukarskich z poprzednich wersji NetWare, które są niezgodne z obiektami typu kolejka w NDS.
User_Template (wzorzec użytkownika)	Specjalny obiekt reprezentujący wzorzec użytkownika, pomocny przy tworzeniu nowych obiektów typu User.
Unknown (nieznany obiekt)	Obiekt nieznany to taki obiekt, który na skutek jakichś anormalnych wydarzeń w sieci (np. awaria) przestaje być rozpoznawalny jako obiekt dowolnego z wymienionych wyżej typów. Wtedy przypisuje mu się typ Unknown.

Programy zgłoszeń - login scripty

Program zgłoszenia, albo inaczej login script, związany jest z użytkownikiem, który rejestruje się do sieci.

LOGIN <'nazwa_użytkownika'> pociąga za sobą wykonanie programu zgłoszenia, który jest związany z nazwą użytkownika. Każdy użytkownik ma bowiem swój własny, prywatny program zgłoszenia. Nie jest to jednak jedyny program tego typu. Dla umożliwienia przygotowania podobnego środowiska pracy dla większej liczby użytkowników (grupy), bez potrzeby pisania odrębnych programów zgłoszeń dla każdego z nich osobno, można posłużyć się specjalnym obiektem w NDS, zwanym profilem. Jest to obiekt typu liść, którego jedną (i chyba najważniejszą) własnością jest właśnie program zgłoszenia. Wystarczy zatem utworzyć obiekt typu profil, nadać mu nazwę i napisać program zgłoszenia, umieszczając go jako zawartość jego własności o nazwie login script.

Trzecim rodzajem programu zgłoszenia jest tzw. systemowy, albo kontenerowy program zgłoszenia. Otóż, jeżeli użytkownik pracuje w jakimś dziale firmy, to jest to na ogół zobrazowane w sieci jego przynależnością do pewnego kontenera, reprezentującego ten dział. Zapewne nie jest on jedynym użytkownikiem zawartym w tym kontenerze. Naturalną zatem rzeczą byłoby związanie programu zgłoszenia również z kontenerem typu Organization albo Organizational Unit. Wtedy każdy użytkownik sieci, pracujący bezpośrednio w tym samym kontenerze, mógłby korzystać ze wspólnego dla nich programu zgłoszenia przy rejestracji do sieci. Kontenerowy program zgłoszenia jest, jak się łatwo domyślić, jedną z własności obiektu kontenerowego o nazwie login script.

Reasumując, istnieją trzy rodzaje programów zgłoszenia:

Login script systemowy (kontenerowy)

Login script profilowy (grupowy)

Login script indywidualny (prywatny).

Kolejność ich wykonywania jest taka, w jakiej zostały wymienione. W przypadku, gdy kontenerowy program zgłoszenia nie został napisany, nie jest on po prostu wykonywany, podobnie ma się rzecz w przypadku, gdy użytkownikowi nie jest przypisany żaden profil. Brak prywatnego programu zgłoszenia spowoduje wykonanie specjalnego domyślnego programu zgłoszenia, który oprócz powitania usiłuje przypisać między innymi ścieżkę przeszukiwań do katalogu \PUBLIC i do domniemanego katalogu zawierającego zewnętrzne polecenia systemu DOS. Posiadanie przypisania takich napędów poszukiwawczych jest konieczne dla wykonania jakichkolwiek poleceń administracyjnych i użytkowych w sieci.

Poniższy tabela przedstawia polecenia języka wraz z komentarzem.

Polecenie	Opis polecenia
#	Znak # poprzedzający polecenie zewnętrzne tj. program typu .COM lub .EXE pozwala go wykonać. Polecenia wewnętrzne można wykonać przy pomocy programu COMMAND.COM, np: #COMMAND.COM /C DIR
ATTACH	Przyłączenie się do serwera wersji 2.x, 3.x albo 4, pracującego w trybie emulacji bindery
BREAK	Pozwala albo zabrania przerwać wykonywanie programu zgłoszenia. Składnia: BREAK [ON|OFF]. W przypadku ON kombinacja klawiszy Ctrl-C albo Ctrl-Break przerywa program zgłoszenia, OFF tego zabrania.
COMSPEC	Ustala gdzie znajduje się interpreter poleceń DOS-a. Przykład: COMSPEC=S2:COMMAND.COM/TD>
CLS	Czyści ekran.
CONTEXT	Zmienia kontekst bieżący na wyspecyfikowany.
DISPLAY	Wyświetla zawartość wyspecyfikowanego pliku na ekranie.
FDISPLAY	Wyświetla na ekranie plik tekstowy z pominięciem znaków niedrukowalnych.
DOS BREAK	Pozwala albo zabrania przerwać wykonywanie programu wywołanego w systemie DOS przez naciśnięcie kombinacji klawiszy Ctrl-C lub Ctrl-Break. Nie dotyczy programu zgłoszenia.
DOS SET	Działa tak jak SET - wstawia do zmiennej środowiskowej systemu DOS zawartość znakową.
DOS VERIFY	Wymusza weryfikację poprawności zapisu przy kopiowaniu poleceniem COPY na napędy lokalne. Składnia: DOS VERIFY [ON|OFF]
DRIVE	Ustala który napęd stanie się bieżący po zakończeniu programu zgłoszenia.
EXIT	Kończy wykonanie programu zgłoszenia i natychmiast po zakończeniu wykonuje program zewnętrzny podany jako parametr polecenia EXIT.
FIRE PHASERS	Wydawanie dźwięków przez stację. Skłądnia: FIRE PHASERS n TIMES
GOTO	Polecenie skoku do etykiety, Taka etykieta musi istnieć. Jest to ciąg znaków zakończony dwukropkiem.
IF..THEN	Instrukcja warunkowa. Składnia: IF warunek AND|OR warunek THEN instrukcje [ELSE] instrukcje [END]
INCLUDE	Wykonanie podprogramu zawartego w wymienionym jako parametr pliku albo pochodzącego od innego obiektu w NDS.
LASTLOGINTIME	Wypisanie czasu ostatniej rejestracji. Bez parametrów.
MACHINE	Ustala zawartość zmiennej środowiskowej DOS o nazwie MACHINE. Składnia: MACHINE=nazwa
MAP	Definiuje oznaczenia literowe oraz ścieżki przeszukiwań. W programach zgłoszenia steruje też trybem wykonywania poleceń MAP. Włączenie lub wyłączenie wypisywania komunikatów o błędach w przypisaniach napędów: MAP ERRORS OFF | ON Wyłączenie wyświetlania informacji o błędach przy przypisywaniu napędów w programie zgłoszenia: MAP DISPLAY OFF
NO_DEFAULT	Zabrania wykonywania domyślnego programu zgłoszenia użytkownika.
SWAP	Poleca przeniesienie kodu programu LOGIN do pamięci górnej albo na dysk, do wyspecyfikowanego katalogu, jeżeli w trakcie wykonywania polecenia # zabrakło pamięci operacyjnej.
NOSWAP	Zabronienie przenoszenia kodu programu LOGIN.
PAUSE	Powoduje wypisanie komunikatu Strike any key when ready... i wstrzymuje wykonywanie programu zgłoszenia, aż do naciśnięcia dowolnego klawisza.
PCCOMPATIBLE	Użycie polecenia PCCOMPATIBLE zapewnia poprawne działanie polecenia EXIT, nawet jeżeli długa nazwa maszyny jest inna niż "IBM_PC".
REMARK, * , ;	Pozwala wypisać linie komentarza w treści programu zgłoszenia. Skłądnia: REM[ARK] [tekst] równoznaczne z * [tekst] równoznaczne z ; [tekst].
SET	Ustawia wartość zmiennej środowiskowej systemu DOS.
SET TIME	Ustala, czy stacja ustawia swój czas wg czasu w sieci. Zabronienie ustawiania czasu stacji wg czasu w sieci: SET TIME OFF
WRITE	Pozwala wypisać na ekranie ciąg znaków. Składnia: WRITE "[tekst] [%ZMIENNA]"[;][zmienna] gzie tekst to dowolny ciąg znaków, zmienna to jedna z predefiniowanych zmiennych programu zgłoszenia. Tekst może sterować poleceniem WRITE jeżeli przyjmie specjalne wartości: \r - powrót kursora do początku linii; \n - skok kursora do nastęnej linii; \" - wypisanie znaku " ; \7 - wydanie dźwięku. Poprzedzenie zmiennej pisanej dużymi literami znakiem % powoduje w trakcie wykonywanie programu zgłoszenia zastąpienie ciągu znaków %ZMIENNA zawartością tej zmiennej. Zmienna podana we WRITE bez znaku % poza znakami cudzysłowów powoduje wypisanie jej zawartości. Średnik pełni rolę separatora parametrów jednego lub wielu poleceń WRITE, wypisywanych jeden za drugim. Zmienna środowiskowa systemu DOS może być wypisana, ale jej nazwa musi być ujęta w nawiasy ostre <> Przykład: WRITE "Witaj %LOGIN_NAME" albo WRITE "Witaj";login_name

Zastosowanie zmiennych w programach zgłoszenia

Zmienne predefiniowane, a więc o wartości określanej przez system. Takie zmienne mogą być użyte w instrukcjach, ale nie można zmienić ich wartości poleceniem SET. Przykładem jest zmienna LOGIN_NAME, zawierająca nazwę zarejestrowanego użytkownika.

Zmienne środowiskowe systemu DOS, które nie tylko mogą być użyte w instrukcjach, ale również zmieniane poleceniem SET. Odwołania do takich zmiennych wymagają jednak, by ich nazwy były ujęte w nawiasy ostre <>.

Zmienna	Opis zmiennej
DAY	Numer dnia miesiąca 01..31
DAY_OF_WEEK	Nazwa dnia tygodnia "Monday", "Tuesday", ...
MONTH	Numer miesiąca w roku: "01"=styczeń, ...
MONTH_NAME	Nazwa miesiąca: "January", ...
NDAY_OF_WEEK	Numer dnia tygodnia: "1"- niedziela, "2"- poniedziałek, itd.
SHORT_YEAR	Dwie ostatnie cyfry roku.
YEAR	Rok w postaci 4-cyfrowej.
AM_PM	"am" do południa i "pm" gdy godzina jest popołudniowa.
GREETING_TIME	Pora dnia: "morning", "afternoon" i "evening".
HOUR	Godzina doby od 1 do 12.
HOUR24	Godzina doby od 0 do 23.
MINUTE	Aktualna minuta.
SECOND	Aktualna sekunda.
FULL_NAME	Pełna nazwa użytkownika w sensie struktury NDS albo emulacji bindery.
LAST_NAME	Zawartość własności nazwisko użytkownika w NDS albo pełna nazwa w przypadku emulacji bindery.
LOGIN_NAME	Nazwa użytkownika używana do rejestracji do systemu obcięta do 8 znaków.
MEMBER OF grupa	Prawda, gdy użytkownik należy do obiektu typu "grupa".
NOT MEMBER OF grupa	Zaprzeczenie powyższej zmiennej.
PASSWORD_EXPIRES	Ilość dni pozostała do wygaśnięcia możliwości rejestracji do sieci.
USER_ID	Numer wewnętrzny nadawany przez system każdemu użytkownikowi.
FILE_SERVER	Nazwa serera domyślnego, do którego użytkownik jest przyłączony.
NETWORK_ADDRESS	Numer sieci, w której pracuje stacja. Notacja heksadecymalna.
MACHINE	Nazwa określająca typ komputera.
OS	Typ systemu DOS używanego na stacji, np. "MSDOS".
P_STATION	Dwuznakowy numer węzła, jakim jest stacja, czyli numer karty sieciowej. Notacja heksadecymalna.
SHEEL_TYPE	Wersja oprogramowania sieciowego stacji pracującej pod systemem DOS.
SMACHINE	Skrócona nazwa komputera, np. "IBM"
STATION	Numer logiczny sesji nawiązanej przez stację z siecią.
ACCESS_SERVER	Prawda, jeżeli stacja pracuje korzystając z usług NetWare Access Services, w przeciwnym przypadku - fałsz.
ERROR_LEVEL	Numer błędu powstałego w trakcie wykonywania programu zgłoszenia, np. "0" oznacza brak błędu.
%n	Kolejny n-ty parametr wymieniony w poleceniu LOGIN przy założeniu, że nazwa serwera jest zerowym parametrem, nazwa użytkownika pierwszym itd.
Nazwa dowolnej własności	Nazwa dowolnej własności obiektu, jakim jest użytkownik może być użyta jako zmienna w programie zgłoszenia. W przypadku, gdy ta nazwa zawiera spację, to cała nazwa musi być ujęta w cudzysłów.

Przykład prywatnego programu zgłoszenia.

REM Nie informuj o bledach w przypisaniach napedow
MAP ERRORS OFF
REM Po przypisaniu napedu nie informuj o tym
MAP DISPLAY OFF
REM przypisanie sciezek przeszukiwan
MAP S1:=SLON_SYS:\PUBLIC
MAP S2:=SLON_SYS:\PUBLIC\DOS
REM przypisanie katalogu prywatnego dla rejestrujacego sie uzytkownika
MAP U:=SLON_SYS:\USERS\%LOGIN_NAME
COMSPEC=S2:COMMAND.COM
WRITE "Administrator wita wszystkich pracowników i zyczy przyjemnej pracy."
WRITE "Dzisiaj jest %DAY/%MONTH/%YEAR";
WRITE "godzina %HOUR24:%MINUTE"

AUTOEXEC.NCF

STARTUP.NCF

SERVER.EXE

AUTOEXEC.BAT

---