1. Cele i zadania polityki społecznej:

1. bezpieczenstwo socjalne

2. inwestycje w czlowieka

3. Spokoj spoleczny

4. Zycie rodzinne

5. Wyrownanie warunkow zycia i pracy

6. Tworzenie warunkow rownego dostepu w korzystaniu z praw obywatelskich

7. Ksztaltowanie stosunkow spolecznych

8. Usuwanie nierownosci spolecznych

9. Asekurowanie przez ryzykami zyciowymi

10. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczenstwa socjalnego

11. Zwalczanie i zapobieganie patologi spolecznych

12. Eliminacja ubostwa i niedostatku

13. Podnoszenie kultury zycia

14. Pomoc finansowa i zapewnienie dostepu do uslug w sytuacji wystapienia choroby, utraty pracy

15. Promowanie zycia rodzinnego

Zadania polityki społecznej:

1. Podnoszenie efektywnosci gospodarowania

2. Wszechstronny rozwoj kadr (zwlaszcza kwalifikowanych)

3. Planowe sterowanie rozbudowa i unowoczesnianie potencjalu produkcyjnego i uslugowego

4. Wszechstronne pozyskiwwanie bogactw naturalnych

5. Unowoczesnianie relacji spoleczno-ekonomicznych

6. Systamatyczny wzrost wydajnosci pracy

7. Obnizenie materialochlonnosci produkcji

8. Zapewnienie optynalnego miejsca danego kraju w gospodarce swiatowej i w ukladzie spolecznym

9. Laczenie biezacego i perspektywicznego punktu widzenia na ksztaltowanie procesow rozwojowych

2. Dziedziny polityki społecznej:

1. Polityka ludnosciowa i rodzinna

2. Polityka zatrudnienia (oprzeciwdzialania bezrobociu)

3. Polityka mieszkaniowa

4. Polityka ochrony zdrowia

5. Polityka zabezpieczenia spolecznego i opieki spolecznej

6. Polityka edukacyjna, kulturalna i oswiatowa

7. Polityka ochrony srodowiska

8. Polityka prewencji i przezwyciezenia zjawisk patologicznych

3. Podmioty polityki społecznej:

Podmioty polityki społecznej to osoby prawne, które w swoim obszarze kompetencji działają na rzecz wyrównywania szans życiowych ludzi potrzebujących lub (i) na rzecz poprawy ich położenia materialnego.
Można je sklasyfikować w kilku grupach:

1. Podmioty państwowe:

• publiczne - Podmioty państwowe mają za zadanie porządkowanie życia społecznego, tworzenie osłon socjalnych na poziomie ekonomicznych możliwości budżetu. Ich zadaniem jest także wyrównywanie szans życiowych zgodnie z zasadą konstytucyjnej sprawiedliwości.

• pozarządowe - Podmioty pozapaństwowe mają na celu wszechstronne uzupełnianie działań państwa na rzecz grup najsłabszych ekonomicznie. np. Caritas, Polski Czerwony Krzyż, Polska Akcja Humanitarna, Fundacja TVN, WOŚP, Polski Komitet Pomocy Przyjaciół Dzieci.

2. ze względu na obszar działania:

• globalne - są to organizacje międzynarodowe, które w swoim zasięgu działania mają określone kwestie socjalne występujące w skali globalnej. Organizacje te to np. ONZ i jej agendy( Rada społeczno gospodarcza ONZ, FAO, UNESCO, Międzynarodowy Bank Odnowy i Rozwoju, Międzynarodowy Fundusz Walutowy) oraz programy wyspecjalizowane (MOP - Międzynarodowa Organizacja Pracy, Bank Światowy, IMF- Międzynarodowy Fundusz Walutowy) oraz Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju;

• regionalne - obejmujące swoim działaniem obszar kontynentu. Ma to miejsce np. w przypadku Rady Europy i Unii Europejskiej, realizujące program polityki społecznej w obrębie kilkunastu lub kilkudziesięciu państw członkowskich lub w danym regionie;

• krajowe (narodowe) - są to osoby prawne działające w skali danego kraju. Te z kolei można podzielić wg podanego już kryterium na : organizacje publiczne i pozarządowe;

• lokalne - działające na obszarze określonego terytorium, wsi, gminy, powiatu. Przykładem tego typu podmiotu jest samorząd terytorialny.

3. Podmioty o zasięgu krajowym można podzielić na :

• ustawodawcze: Sejm i Senat - są naczelnymi organami władzy ustawodawczej i decydują o kształcie ustawodawstwa socjalnego. Droga legislacyjna ustaw jest wydłużona przez pracę w Komisjach Sejmowych.
  W obszarze polityki społecznej w Sejmie działają Komisje:
  Polityki Społecznej; Rodziny; Edukacji; Nauki i Młodzieży; Łączności z Polakami za Granicą; Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej; Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej; Zdrowia; Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
  W obszarze polityki społecznej w Senacie działają Komisje:
  Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej; Spraw Emigracji i Polaków za Granicą.

• Wykonawcze: Prezydent; Premier; Komitet Społeczno-Polityczny Rady Ministrów; Rządowa Komisja Ludnościowa; Minister Finansów; Minister Pracy i Polityki Społecznej; Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji; Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych; Minister Sprawiedliwości; Minister Zdrowia; Minister Edukacji Narodowej; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

4. Doktryny polityki spolecznej.

Doktryna polityczna w wąskim znaczeniu obejmuje wyodrębnione w czasie i przestrzeni zakres problemów i zjawisk odkreślonej ideologii lub koncepcji określonego autora w danej dziedzinie.

Ze względu na stosunek do istniejącej rzeczywistości:

1. REAKCYJNE - kwestionują aktualny portasek Poli. I społ. Dążąc do przywrócenia dawnych form ustrojowych.

2. KONSERWATYWNE - są one zainteresowane zachowaniem istniejącego ładu, który uważa się za dobry lub lepszy od rozw. Alternatywnych. Sprzeciw wobec zmian, które uważane są za zbyt ryzykowne.

3. REFORMISTYCZNE -przedstawiają postulat zmiany społecznej lub politycznych i pragną je realizować w sposób spokojny wg procedur obowiązujących w danym społeczeństwie.

4. REWOLUCYJNE - nastawione na radykalne zmiany , dążą do obalenia starego porządku za pomocą gwałtownego wystąpienia typu rewolucyjnego

Kierunki doktrynalne:

Agraryzm - ideologia oraz ruch polityczny, który za pierwoszoplanowy cel uznaje obronę interesu chłopów Pojawił się w Niemczech, trafił na podatny grunt w Czechach.

Anarchizm - kierunek doktrynalny który stoi na stanowisku że głównym zagrożeniem dla człowieka i jego wolności sa struktury społeczne. Są one oparte na represji9, a najgorsza strukturą jest państwo. Należy znieść władze polityczną.

Chrześcijańska demokracja (chadecja)- Kierunek ten za główne filary wskazuje na chrześcijaństwo i demokracje. Odwołuje się do wskazań nauki kościoła katolickiego, utożsamia się z demokratycznym porządkiem politycznym.

Ekologizm- za najważniejszy cel polityczny i społeczny uznaje ochronę środowiska naturalnego. Kierunkowi temu towarzyszy wrogość technologii. Do założeń ekologizmu odwołują się partie zielonych.

Faszyzm- Ruch polityczny i ideologia, która pojawiła się we Włoszech. Ideologia głosi kult przemocy dla urzeczywistnienia celów. Wrogość do inny narodów, państwo o wszystkim decyduje, podział na lepsze i gorsze rasy.

Feminizm - Ideologia głosząca konieczność politycznego i społecznego wyzwolenia kobiet, które wg zwolenników tej ideologii znajdują się w gorszej sytuacji niż mężczyźni. Dąży do zapewnienia odpowiedniej pozycji społecznej kobietom.

Komunizm - Doktryna polityczna uznająca za największą sprawę stworzenia społeczeństwa bez klas. Własność prywatna jest głównym źródłem wyzysku Twórca Karol Marks. Orbotnicy na dordze rewolucji powinni obalić stary porządek i ustanowić nowy ład na społeczny na świecie. Obecnie jest na Kubie, Wenezueli, Korei Północnej.

Rasizm - pomiędzy rasami ludzkimi są różnice. Niektóre srasy są wyższe, a niektóre niższe, bardziej zaawansowane technologicznie, inteligenckie. Idea ta występowała w USA, Anglii, Niemczech.

Nacjonalizm - za największa wartość uznaje się dobro narodu. A naród uważa się za najwyższą formę życia społecznego. Obowiązkiem człowieka jest służba dla narodu. Odegrał ogromną role w odzyskaniu niepodległości przez Polske.

Liberalizm- doktryna o bogatej tradycji. Cechą liberalizmu jest indywidualizm.- ideałem jest wolna jednostka dążąca do szczęścia. Państwo w swoim działaniu ogranicza się do pilnowania reguł życia społecznego. Należy korzystać z własności prywatnej, wolnej konkurencji, wolnego rynku.

Socjaldemokracja-obok chadecji największy ruch polityczny Europy. W państwach skandynawskich. Cechy; prawa obywatelskie, polityczne należy uzupełniać prawami ekonomicznymi, Głosi 3 demokracje: polityczne, społeczne, ekonomiczne.

Konserwatyzm - konserwatysta zachowuje tradycje, daje ogromne znaczenie rodzinie. Zmiany mają charakter ewolucyjny. Rozwój społeczny wpisuje się w ciąg przeszłych doświadczeń. Konserwatyści sa wrodzy wobec postępu.

Pacyfizm - wielopostaciowa doktryna, ruch polityczny stawiający za cel propagowanie pokoju. Pacyfizm głosi potrzebe pokoju pomiędzy narodami, jest bliski humanitaryzmowi. Przeciwstawia się wojnom. Występował w Indiach.

Syndykalizm - Ruch polityczny i doktryna, który uznaje związki zawodowe za postępowe i najbardziej dynamiczne organizacje społeczne. Powstał we Francji. Przeciwstawia się kapitalizmowi.

5. Modele polityki społecznej:

1. Model marginalny

2. Model motywacyjny

3. Model instytucjonalno-redystrybucyjny

4. Panstwo pozytywne

5. Panstwo bezpieczenstwa socjalnego

6. Model panstwo dobrobytu spolecznego

7. Model liberalny

8. Model konserwatywno-korporacyjny

9. Model socjaldemograficzny

10. Model panstwa opiekucznego

11. Model interwencji spolecznej

12. Model antycypacji spolecznej

13. Model dystrybucji spolecznej

14. Model integracji spolecznej

15. Model panstwa minimalnego

16. Model panstwa opiekunczego

6. Zasady polityki społecznej:

1. Przezornosci :

• bezpieczenstwo socjalne pownno wynikac z odpowiedzialnosci czlowieka za wlasna przeszlosc i przyszlosc jego samego i jego rodziny

• polega na rezygnacji z czesci biazacych korzsci na rzecz zaspokojenia przyszlych potrzeb oraz minimalizowanie ryzyka, zagrozen naszego zycia i zdrowia

• kazdy obywatel ma czyc sie odpowiedzialny za swoja przyszlosc.

2. Samopomocy:

• Jest to wzajemna pomoc ludzi, ktorzy zmagaja sie z podobnymi problemami spolecznymi

• Moze byc w klubach formalnych lub nieformalnych, np. kluby AA, osrodki leczenia osob uzaleznionych od narktykow,

• Czasami jest to pomoc wolontariacka

• Zasada ta jest walka z patologia spoleczna.

3. Solidarnosci spolecznej:

• Jest to przenoszenie konsenkwencji ryzyka z jednostki na grupe spoleczna lub cale spoleczenstwo

• Oznacza, ze kazda osoba jest nierozdzielnie zwiazana z losem calego spoleczenstwa i powinna angazowac sie w jakims stopniu na rzecz dobra wspolnego i wzajemnej odpowiedzialnosci

• Zasada ta jest w duzym stopniu zbiezna z zasada subsydiaryzmu (prowadzi czesto do wyzysku osob pracujacych ktorzy pracuja dla nie pracujacych)

4. Pomocniczosci (subsydiarnosci):

• W odpowiednich sytuacjach odpowiednie instytucje powinny pomoc gdy dana osoba samodzielnie nie potrafi sobie poradzic z danym problemem

• Pomoc ma stanowic uzupelnienie

• Dotyczy osob ulomnych, niepelnosprawnych

5. Partycypacji (wspoluczestnictwa):

• Zasada ta oznacza taka organizacje zucia spolecznego aby poszczegolni ludzie mieli mozliwosc pelnej realizacji swoich rol spolecznych

• Partycypacja spoleczna oznacza swiadomy i aktywny udzial mieszkancow w rozwiazywaniu ich problemow oraz we wszystkich istotnych sprawach na szczeblu gminy.

6. Samorzadnosci:

• Realizowana jest porzez taka organizacje zycia spolecznegoby jednostki i grupy mialy zagwarantowane prawa do aktywnego uczestnictwa w celu skuteczniejszego zapokajania i realizowania ich interesow

• Np. uczestniczymy w wyborach lub sami do nich kandydatujemy.

7. Dobra wspolnego:

• Wladza publiczna uwzglednia potrzeby jednostek lub calej spolecznosci poprzez dojscie do kompromisu.

8. Wielosektorowosci:

• Polega na tworzeniu warunkow do dzialania roznych podmiotow realizujacych polityke spoleczna.

7. Charakterystyka modelu marginalnego:

• Inaczej model rezydualny

• Opiera sie na zalozeniu istnienia dwoch naturalnych kanalow zaspokajania potrzeb indywidualnych, sa nimi rynek prywatny i rodzina

• Dopiero gdy mechanizmy te zawiodza moze wkroczyc panstwowa polityka spoleczna i to tylko jako rozwiazanie dorazne

• Model ten opiera sie na zasadzie nauczania ludzi jak radzic sobie bez istnienia panstwa

• Potrzeby obywateli pownny byc zaspokajane przez rodzine i rynek

• Panstwo pomaga w ostatecznocsci tym ktorzy sami nie moga sobie pomoc

• Model ten uczy ludzi odpowiedzialnosci.

8. Charakterystyka modelu motywacyjnego:

• Inaczej model sluzebny lub model wydajnosciowy

• programy socjalne traktuje sie jako dodatek do gospodarki pelniac wobec niej role sluzebna

• zaklada priorytet zaslug i wydajnosci pracy w procesie zaspokojenia potrzeb (kto wiecej pracuje ten wiecej ma)

• dopuszcza wieksza ingerencje panstwa w programy socjalne, programy te powinny sluzyc rozwojowi gospodarczemu

• Obywatel ma udzial w PKB ( im lepiej w panstwie tym lepiej zyje sie obywatelom)

• sprzyja utrzymaniu spokoju spolecznego

• zaklada sie ze potrzeby powinny byc zaspokajane zgodnie z wydajnoscia wkladu, jakoscia zaslug, udzialu w pracy.

9. Charakterystyka modelu instytucjonalno-redystrybucyjnego:

• Inaczej model socjalny lub opiekuczny

• Polityka spoleczna jest integralna instytucja gwarantujaca powszechny dostep do swiadczen i uslug na podstawie kryterium potrzeb

• Uznaje polityke spoleczna za integralna instytucje w ramach danego spoleczenstwa,

• Zaklada sie pelnic przez polityke spoleczna funkcje redystrybucji dochodu

• Nie posiada granic zaangazowania panstwa w dzialalnosc socjalna

• Czesciowo opiera sie na zasadzie rownosci spolecznej tzn. Wszyscy sa uprawnieni do godziwego poziomu zycia

• Panstwo troszczy sie o obywateli.

10. Charakterystyka modelu państwa dobrobytu:

• Nie poprzestaje sie na zagwarantowaniu minimum socjalnego

• Celem polityki spolecznej jest obok zabezpieczenia rownosci szans takze wyrownywanie warunkow zyciowych tak jak to ma miejsce w modelu socjalnym.

11. Charakterystyka modelu liberalnego:

• Wystepuje decydujaca rola wolnego runku w procesie zaspokajania ludzkich potrzeb

• Glownym zadaniem polityki spolcznej jest lagodzenie biedy, ktora spowodowana jest przedewszystkim przyczynami natury jednostkowej

• Panstwo stymuluje rynek prywatny przez gwarantowanie jedynie poziomu minimum (pomoc panstwa ma charakter minimalny)

• Dominuja swiadczenia o charakterze opiekunczym praz umiarkowane programy ubezpieczen spolecznych

• Swiadczenia przysluguja glownie osoba o niskich dochodach, jednak dostep do tych swiadczen jest ograniczony

• Panstwo pomaga w ostatecznosci i dopiero wowczas gdy jednostka nie moze pomoc sobie sama

• Realizowana jest zasada samopomocy

• Panstow malo ingeruje w sysytem samopomocy

• Poprawa warunkow zycia jest wynikem rozwoju gospodarki.

12. Charakterystyka modelu socjaldemokratycznego:

• Nazwa modelu wynika z dominacji parti socjaldemograficznych w nadawaniu ksztaltu reform spolecznych

• Zadaniem polityki spolecznej jest tworzenie systemu w ktorym dzieki solidarnej wspolpracy wszystkich ludzi potrzeby kazdego czlonka wspolnoty zostana zaspokojone na odpowidnim poziomie

• Panstwo ma gwarantowac innym rowne prawa do wysokiego standardu zycia

• Model oparty jest na zasadzie solidarnosci, uniwersalizmu

• Duze znaczenie w zyciu spolecznym maja zwiazki zawodowe i ruchy robotnicze

13. Charakterystyka modelu konserwatywno-korporacyjnego:

• Programy socjalne powinny jak najmniej zakladac mechanizmy funkcjonowania gospodaki rynkowej i sluzyc rozwojowi gospodarczemu

• Dominuja tu dazenia do zachowania na rynku pracy roznic w statusie spolecznym osob wyksztalconych

• Swiadczenie socjalne przysluguje glownie ubezpieczonym (nie obejmuje zon i dzieci)

• Opieka nad dzieckiem i inne uslugi dla rodziny sa slabo rozwiniete

• Rodzina jest podmiotem samodzielnym i autonomicznym o okreslonych prawach i obowiazkach wzgledem swoich czlonkow (np. obowiazek utrzymania wszystkich czlonkow)

• Instytucje publiczne nie powinny zastepowac rodziny ani utrudniac wykonywania podstawowych zadan rodziny.

14. Cechy ubezpieczenia społecznego:

• Nastawione na realizację jakiegoś celu społecznego,

• Na ogół występuje przymus uczestnictwa,

• Członkowie systemu płacą składkę, której wysokość jest uregulowana prawnie,

• Są tańsze (powinny być) niż ubezpieczenia dobrowolne,

• Ściśle zdefiniowane prawnie - roszczeniowy charakter,

• Administrowane przez administrację państwową, odrębne instytucje publiczne lub prywatne pod nadzorem państwa,

• Mogą mieć cechy redystrybucyjne,

• Powinny mieć długoterminowy plan finansowania świadczeń.

15. Różnica pomiędzy ubezpieczeniem ZUS i KRUS

KRUS( Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego) ubezpiecza rolników (i tych którzy posiadają ziemię). Składka do KRUS jest dla wszystkich jednakowa (niska) niezależna od dochodów (rolnicy nie płaca podatku dochodowego). Emerytura z KRUS jest bardzo niska. ZUS(Zakład Ubezpieczeń Społecznych) ubezpiecza wszystkich pozostałych, składka jest zróżnicowana w zależności od dochodów, też do niego trzeba dopłacać, ale znacznie mniej niż do KRUS.

16. Co uwzględniają okresy składkowe i nieskładkowe:

1. Okresy składkowe to przede wszystkim okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Zaliczane są do nich m.in. okresy:

• zatrudnienia,

• pracy nakładczej,

• pracy w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych

albo

• innej pracy zarobkowej, np.:

• umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia,

• działalności objętej ubezpieczeniem społecznym,

• pobierania zasiłku dla bezrobotnych,

• pobierania zasiłku macierzyńskiego.

• Okresy nieskładkowe to występujące w okresie aktywności zawodowej okresy, za które nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne.

Zaliczane są do nich m.in. okresy:

• pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego wypłaconych po 14 listopada 1991 r. - chorobowego i opiekuńczego,

• pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy po dniu 28 lutego 1995 r. na podstawie art. 92 Kodeksu pracy (lub innych przepisów); dotyczy okresu choroby do 35 dni w roku,

• pobierania świadczenia rehabilitacyjnego,

• urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy spowodowane opieką nad dzieckiem:

• o w wieku do 4 lat - w granicach do 3 lat na każde dziecko - łącznie nie więcej niż 6 lat,

• o na które, ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny, przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo do 3 lat na każde dziecko.

17. Co oznacza pojęcie kwestia społeczna:

• to konkretny problem społeczny o szczególnie dotkliwym wpływie na życie i współdziałanie członków danej zbiorowości

• to stan lub proces społeczny blokujący w szerokiej skali zaspokajanie podstawowych potrzeb człowieka

Kwestia społeczna to zjawiska które:

• budzą niepokój, napięcie i prowadzą do zachowań ludzi, będących wyrazem tych niepokojów i napięć

• są długotrwałe, mają szeroki i rosnący zasięg

• kumulują się w pewnych grupach społecznych

• prowadzą do zakłóceń szerszego rozwoju społecznego

• wiążą się z niedostosowaniem instytucji społecznych do potrzeb ludzi

• źródła kwestii społecznych tkwią wewnątrz społeczeństwa, w zasadach i mechanizmach życia zbiorowego

• nie mogą zostać samodzielnie przezwyciężone przez osoby ich doświadczające

Klasyfikacje kwestii społecznych

• podział na to, zaspokajanie jakich potrzeb jest blokowane, np.: kwestie bezrobocia, oświaty, uczestnictwa w kulturze itd.

• podział na to, czyje potrzeby są blokowane („kwestie podmiotowe”), np.: kwestia imigrantów, kobiet, dzieci, osób starszych

• podział na skale: kwestia lokalna, regionalna, państwowa, regionów świata, globalnej

• podział ze względu na dotkliwość: kwestia umiarkowana, intensywna, krytyczna /dramatyczna

18. Co oznacz pojęcie wykluczenie społeczne

być społecznie wykluczonym oznacza, że jednostka, rodzina albo nawet cała grupa są wyłączone ze sposobu życia, zasobów oraz warunków życia, jakie są zwyczajowe i akceptowane w danej społeczności

19. Która ustawa jest źródłem prawa o pomocy społecznej:

USTAWA z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

20. Obszary działań pomocy społecznej:

• pomoc rodzinom w trudnej sytuacji życiowej

• działalność charytatywna

• ochrona i promocja zdrowia

• działania na rzecz osób niepełnosprawnych

• działalność na rzecz mniejszości narodowych

• promocja i organizacja wolontariatu

• ochrona wolności i praw człowieka

• nauka, edukacja, oświata

• kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i tradycji

• ekologia i ochrona zwierząt

• ochrona dziedzictwa przyrodniczego

• ratownictwo i ochrona ludności

• pomoc ofiarom katastrof,

• porządek i bezpieczeństwo publiczne

21. Jakie zdarzenia losowe zaliczamy do typowych ryzyk socjalnych:

• Starość,

• inwalidztwo,

• choroby zawodowe,

• inwalidztwo z powodu wypadku przy pracy,

• śmierć żywiciela rodziny (konsekwencje dla osób będących na jego utrzymaniu)

• Choroba,

• macierzyństwo

22. Co obejmują zabezpieczenia społeczne:

• ubezpieczenia społeczne,

• ochronę zdrowia,

• opiekę i pomoc społeczną,

• rehabilitację inwalidów,

• stypendia,

• opiekę nad sierotami

23. Jak funkcjonuje system repartycyjny:

składki pracownika trafiają do wspólnej puli, z której wypłacane są na bieżące świadczenia dla osób, którym one przysługują w danym momencie. Po przejściu na emeryturę świadczenia są wypłacane ze składek osób płacących je w danym momencie. Po śmierci ubezpieczonego ich wypłacanie jest wstrzymywane, zaś suma składek wpłaconych przez pracownika kontynuuje cyrkulację w systemie.

• dotychczasowy system emerytalny oparty na umowie pokoleniowej, w którym pokolenie pracujące finansowało emerytów z ich bieżących składek. Pozostałością starego systemu jest obecny I filar.

• system repartycyjny jest wrażliwy na:

• zmiany demograficzne (jeżeli społeczeństwo się starzeje, maleje liczba osób pracujących i opłacających składki ,a rośnie liczba emerytów korzystających z świadczeń emerytalnych),

• wzrost bezrobocia (bezrobotni nie wpłacają składek do systemu),

• zmiany polityczne (politycy chętnie wykorzystują kwestie emerytur dla osiągania swoich celów politycznych).

24. Jak funkcjonuje system kapitałowy:

pracownik przez cały czas swojej aktywności zawodowej odkłada składki, które są lokowane na oprocentowanych rachunkach bankowych. Po przejściu na emeryturę pracownik może dysponować całym kapitałem wraz z odsetkami, lub tylko comiesięcznymi świadczeniami pochodzącymi z odsetek od kapitału, wypłacanymi dożywotnio. Po śmierci kapitał może być dziedziczony przez rodzinę pracownika.

25. Na czym polega metoda zaopatrzeniowa:

podobnie jak ubezpieczeniowa- ma charakter roszczeniowy. To, co ją istotnie odróżnia, to zagwarantowane prawo (roszczenie) do świadczeń, które wynika wyłącznie z woli ustawodawcy i nie jest związane z uprzednim opłacaniem składek. Świadczenia finansowane są z funduszy publicznych (podatków), a wysokość i warunki ich otrzymania określa ustawa. Środki na zaopatrzenie pochodzą ze środków publicznych (z ogólnych dochodów budżetowych bądź ze specjalnego podatku).

26. Na czym polega metoda ubezpieczeniowa:

to świadczenia udzielane na jej podstawie mają charakter obligatoryjny (w przypadku zajścia zdarzenia objętego ubezpieczeniem, jeżeli spełnione zostaną ustawowe warunki), a do nabycia uprawnień wymagane jest opłacanie składek (różnicowanie świadczeń odpowiednio do składek). Środki zgromadzone na ten cel tworzą fundusz, z którego wypłacane są świadczenia. Wysokość i warunki ich przyznania określa ustawa, a wypłata dokuje się przy udziale specjalnie do tego powołanej instytucji publicznej.

27. Co oznacza przeciętne dalsze trwanie życia:

Wyraża średnią liczbę lat, jaką ma jeszcze do przeżycia osoba w wieku x przy założeniu umieralności z okresu, dla którego opracowano tablice trwania życia.

28. Na czym opiera się I filar:

I filar naszych emerytur to składki, które gromadził przez lata ZUS. Filar ten jest obowiązkowy, zarządzany i gwarantowany przez państwo. 
Składki emerytalne na I filar wynoszą 12,22 proc. wynagrodzenia brutto. Pieniądze te są zapisywane na indywidualnym koncie każdego oszczędzającego na emeryturę, ale niestety nie są oprocentowane. Zgodnie z systemem repartycyjnym wypłaca się je bowiem na bieżąco obecnym emerytom. Składki ubezpieczenia emerytalnego zgromadzone w I filarze nie podlegają dziedziczeniu.

29. Na czym opiera się II filar:

II filar naszych emerytur to składki, którymi zarządzają OFE. II filar jest obowiązkowy, zarządzany prywatnie i nadzorowany przez państwo - Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). Składki, jakie przekazujemy na II filar ubezpieczeń emerytalnych to 7,3 proc. naszego wynagrodzenia brutto. Pieniądze zgromadzone w ten sposób są pomnażane przez Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE). Kapitał z II filara podlega dziedziczeniu - w przypadku śmierci członka OFE jest przekazywany uposażonym.

30. Na czym opiera się III filar:

III filar przyszłej emerytury to składki, jakie dobrowolnie przekazujemy, aby nasza emerytura była wyższa.
Kapitałem gromadzonym w ten sposób na indywidualnych kontach zarządzają prywatne instytucje finansowe nadzorowane przez państwo (KNF). III filar naszej emerytury może przybierać rozmaite formy: pracowniczego funduszu emerytalnego (PPE), umowy o wnoszeniu przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego, umowy grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie z zakładem ubezpieczeń, umowy grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie z towarzystwem ubezpieczeń, na podstawie której pracownicy staną się jego członkami, czy Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE).

31. Co oznacza system kapitałowo-repartycyjny.

System kapitałowo-repartycyjny - jego zaletą jest dywersyfikacja ryzyka, związanego z danym sposobem finansowania emerytur. W ten właśnie sposób zbudowano podstawy nowego systemu emerytalnego w Polsce. W początkowej fazie działania 62.5 proc. obowiązkowego systemu emerytalnego będzie finansowane przez system repartycyjny, a pozostałe 37.5 proc. przez system kapitałowy. Później system będzie finansowany w równych częściach przez I filar (repartycyjny) i II filar (kapitałowy).

32. Co to są OFE

OFE (Otwarty Fundusz Emerytalny) - fundusz do którego płynie część składki emerytalnej, jest zarządzany przez spółki akcyjne - Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Przedmiotem działalności OFE jest gromadzenie środków pieniężnych i lokowanie ich, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. Każdy zatrudniony ma obowiązek wybrać tylko jeden fundusz emerytalny, do którego miesięcznie wpływać będzie 7,3% wynagrodzenia ubezpieczonego. Fundusz za zarządzanie składkami pobiera prowizję, środki w nim zgromadzone są dziedziczone.

33. Co to są indywidualne konta emerytalne:

Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) jest rodzajem planu emerytalnego w III filarze - sposobem oszczędzania pieniędzy na dodatkową emeryturę. Podlega przepisom ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych, poświęconej tylko temu produktowi. Wynikają stąd i pewne korzyści, i pewne ograniczenia. Do głównych korzyści należy z pewnością fakt, iż środki zgromadzone na naszym koncie nie podlegają opodatkowaniu od zysków. Minusem jest przede wszystkim ograniczona kwota którą każdy może odłożyć na swoją przyszłą emeryturę. W chwili obecnej stanowi o­na 1,5 średniego krajowego miesięcznego wynagrodzenia, co daje ok. 3500 zł rocznie.

34. Na czym polegała reforma systemu emerytalnego:

Reforma emerytalna wprowadzona w 1999 roku polegała na podziale zabezpieczenia emerytalnego na trzy filary. Konieczność zreformowania starego systemu emerytalnego wynikała przede wszystkim z jego pogłębiającej się “zapaści” finansowej. Jej konsekwencją byłoby w niedalekiej przyszłości bankructwo systemu, co oznacza nie wypłacanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych świadczeń należnych emerytom i rencistom. Zasadnicza różnica pomiędzy konstrukcją starego i nowego systemu emerytalnego polega na całkowicie repartycyjnym charakterze tego pierwszego. Wprowadzenie nowego systemu emerytalnego ma nie tylko zapewnić na przyszłość wypłatę świadczeń, ale także odciążyć pracodawców, a więc zmniejszyć koszty każdej firmy ponoszone z tytułu składek.

35. Kryteria uczestnictwa w I, II, III filarze:

• I filar to ZUS (jest obowiązkowy). ZUS jest tylko jeden - nie masz wpływu na jego wybór.

• II filar to otwarty fundusz emerytalny OFE (jest obowiązkowy) dla osób urodzonych po 31.12.1968r.

• III filar (jest nieobowiązkowy) są to wszystkie inne metody odkładania kapitału na emeryturę.

36. Kto był twórcą systemu ubezpieczeń społecznych:

Ignacego Mościckiego

37. Kiedy powstał i jakie były zadania ZUS-u:

Powstał 24 października 1934 r. w wyniku decyzji prezydenta Ignacego Mościckiego o scaleniu pięciu wcześniej działających państwowych izb ubezpieczeniowych. Państwowa jednostka organizacyjna wyposażona w osobowość prawną. ZUS:

• ustala obowiązek ubezpieczenia społecznego,

• przyznaje uprawnienia do świadczeń oraz określa zasady ich wypłacania,

• pobiera składki na ubezpieczenia społeczne,

• prowadzi rozliczenia z zakładami pracy i innymi jednostkami z tytułu wypłacanych przez nie świadczeń podlegających finansowaniu przez ZUS,

• kontroluje wykonywanie przez zakłady pracy obowiązków w zakresie ubezpieczenia społecznego.

38. Co to jest i jak się oblicza kapitał początkowy

Kapitał początkowy to suma płaconych przed 1 stycznia 1999r. składek na ubezpieczenia społeczne. Zostaną one zapisane na indywidualnym koncie ubezpieczonego i będą miały wpływ na wysokość przyszłej emerytury - powiększą stan konta emerytalnego.
Kapitał początkowy służy obliczeniu nowej emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948r., które przed 1 stycznia 1999r. podlegały ubezpieczeniom społecznym czyli były aktywne zawodowo np. indywidualnie opłacały za siebie składki lub za które składki opłacał pracodawca.

Kwota kapitału początkowego zależy od:

• długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 r.,

• podstawy wymiaru, do ustalenia której przyjmowane jest wynagrodzenie (dochód), które stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne przed 1999 r., albo uposażenie żołnierza lub funkcjonariusza,

• współczynnika p, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Sposób obliczania kapitału początkowego

• Część uzależniona od uwzględnionych okresów składkowych

Okresy składkowe (przebyte przed 1999 r.) liczone są po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych (z uwzględnieniem pełnych miesięcy).

• Część uzależniona od uwzględnionych okresów nieskładkowych

Okresy nieskładkowe (przebyte przed 1999 r.) liczone są po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych (z uwzględnieniem pełnych miesięcy).

• Część socjalna

Część socjalną kapitału początkowego ustala się przy uwzględnieniu 24% kwoty bazowej oraz współczynnika p - proporcjonalnego do wieku i stażu ubezpieczeniowego (okresów składkowych i nieskładkowych) osiągniętego do 31 grudnia 1998 r.

100% części socjalnej wynosi 293,01 zł (24% kwoty bazowej, tj. 1220,89 zł).

Kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z II kwartału 1998 r., tj. 1220,89 zł.

Do ustalenia tzw. części socjalnej teoretycznej emerytury stosuje się wzór, według którego oblicza się współczynnik proporcjonalny do wieku oraz stażu ubezpieczeniowego:




gdzie:


p - współczynnik; nie może być wyższy od 100%, jest zaokrąglany (według zasad matematycznych) do setnych części procentu,

wiek ubezpieczonego - oznacza wiek w dniu 31.12.1998 r., określony w pełnych latach, a jeżeli w dniu 31.12.1998 r. ubezpieczony miał więcej niż 6 miesięcy ponad wiek ustalony w latach, przyjmuje się pełne lata po zaokrągleniu w górę,

wiek emerytalny - oznacza 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,

staż ubezpieczeniowy - oznacza udowodnione do dnia 31.12.1998 r. okresy składkowe i nieskładkowe (w pełnych latach), a jeżeli w dniu 31.12.1998 r. ubezpieczony ma więcej niż 6 miesięcy stażu ponad pełne lata - staż ten zaokrągla się w górę,

wymagany staż - oznacza 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,

18 - oznacza wiek przyjęty jako początek aktywności zawodowej.

Wartość współczynnika p dla osób, które w dniu objęcia ubezpieczeniem po raz pierwszy miały ukończone 18 lat (obliczona oddzielnie dla kobiet i oddzielnie dla mężczyzn), zamieszczona jest w załączniku do ustawy emerytalnej.

Jeżeli wnioskodawca w dniu objęcia po raz pierwszy ubezpieczeniem społecznym nie miał ukończonych 18 lat, współczynnik p oblicza się w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego według powyższego wzoru, z tym że liczbę 18 zastępuje się faktycznym wiekiem (np. 16 lub 17 lat), w którym powstał obowiązek ubezpieczenia społecznego.

Suma kwot: części za okresy składkowe, części za okresy nieskładkowe oraz części socjalnej mnożona jest przez średnie dalsze trwanie życia, tj. przez 209 miesięcy.

39. Jak dzielone się składki na I i II filar:

Składka emerytalna - 19,52 % - przekazywana jest do ZUS, skąd część z niej jest odprowadzana do wytypowanego wcześniej przez ubezpieczonego OFE.

Każdy ubezpieczony posiada w ZUS odrębne konto, na którym zapisywane są wszystkie wpłacone składki. Składki te nie są inwestowane, lecz na bieżąco wydawane na świadczenia dla aktualnych emerytów i rencistów. Jednak zapis będzie miał istotny wpływ na wysokość przyszłej emerytury każdego ubezpieczonego. W ZUS pozostaje składka w wysokości 12,22 % płacy, a w przypadku osób, które oszczędzają swój kapitał emerytalny również w OFE, reszta, czyli 7,3 % płacy (co stanowi 1/3 składki) jest przekazywana do wybranego OFE.

40. Co oznacza pojęcie umowa generacyjna, inaczej pokoleniowa:

Umowa pokoleniowa jest podstawą działania systemu repartycyjnego. Polega na tym, że osoby aktywne zawodowo opłacają składkę, z której finansowane są bieżące emerytury.
Umowa pokoleniowa nie jest jednak dobrym rozwiązaniem w momencie, gdy wzrasta bezrobocie i starzeje się społeczeństwo. Rosną wówczas obciążenia płac składkami, z których trzeba finansować bieżące wypłaty emerytur.
W zreformowanym systemie emerytalnym na umowie pokoleniowej oparty jest już tylko I filar. Dwa pozostałe działają w systemie kapitałowym.

41. Od czego zależy liczba i wartość jednostek rozrachunkowych:

Jednostka rozrachunkowa -forma zapisu wartości środków na rachunku w funduszu emerytalnym. Liczba jednostek rozrachunkowych, zapisywanych na koncie klienta, to wynik podzielenia kwoty, którą należy zapisać na rachunku, przez wartość jednostki w dniu przeliczenia. Bieżące wartości jednostek rozrachunkowych są publikowane między innymi w ogólnopolskich dziennikach.

42. Kto sprawuje nadzór nad funduszami emerytalnymi:

Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE) Opis kontroluje działalność funduszy i pracowniczych programów emerytalnych. Wydaje również zezwolenia na utworzenie OFE oraz licencje dla akwizytorów.

43. Co to są świadczenia rodzinne:

• zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;

• jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka;

• świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne.

44. Co to jest rodzina wielodzietna

to rodzina składająca się z kilkorga dzieci, nie mniej jednak niż z trzech

45. Co wchodzi w skład systemu ubezpieczeń społecznych:

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

• ubezpieczenie emerytalne

• ubezpieczenia rentowe

• ubezpieczenie chorobowe - ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa

• ubezpieczenie wypadkowe - ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

46. Rodzaje świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Zasiłki, Emerytura, Renty

47. Zasady konstrukcyjne systemu ubezpieczeń społecznych.

48. Co należy do zakresu działania ZUS-u:

1. realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:

• - stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,

• - ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,

• - wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

• - prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,

• - prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,

• - orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu oraz komisje lekarskie Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;

1. opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego;

2. realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych;

3. wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta-rencisty, potwierdzających status emeryta-rencisty;

4. dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego;

5. opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych;

6. kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy;

7. kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi;

8. wydawanie Biuletynu Informacyjnego;

9. popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.

49. Podział świadczeń z ubezpieczenia społecznego:

1. Zasiłki

1. Zasiłek chorobowy

2. Zasiłek macierzyński

3. Zasiłek opiekuńczy

4. Świadczenie rehabilitacyjne

5. Zasiłek wyrównawczy

6. Zasiłek pogrzebowy

2. Emerytura

3. Renty

1. Renty z tytułu niezdolności do pracy

2. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

3. Renta rodzinna

4. Renta socjalna

50. Rodzaje świadczeń pieniężnych:

• zasiłek stały

• zasiłek okre­sowy

• zasiłek celowy

• specjalny zasiłek celowy

• zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie

• pomoc dla rodzin zastępczych

• pomoc na usamodzielnienie oraz na konty­nuowanie nauki

• świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokry­cie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla uchodźców

51. Rodzaje świadczeń w naturze:

• praca socjalna

• bi­let kredytowany

• składki na ubezpieczenie zdrowotne i spo­łeczne

• pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie

• sprawienie pogrzebu

• poradnictwo specjalistyczne

• interwencja kryzysowa

• schronienie, posiłek i niezbędne ubranie

• usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze

• mieszkanie chronione

• pobyt i usługi w domu pomocy społecznej

• opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opie­kuńczo - wychowawczej

• pomoc w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych

• usługi ośrodków adopcyjno - opiekuńczych

52. Które zadania z zakresu działania pomocy społecznej są realizowane w gminie, powiecie, województwie.

1. Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy:

  1)   opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka;

  2)   sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej;

  3)   udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym;

  4)   przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;

  5)   przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;

  6)   przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego;

  7)   przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;

  8)   przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;

  9)   opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;

  10)  praca socjalna;

  11)  organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

  12)  prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych;

  13)  tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną;

  14)  dożywianie dzieci;

  15)  sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;

  16)  kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu;

  17)  sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego;

  18)  utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

2. Do zadań własnych gminy należy:

  1)   przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych;

  2)   przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze;

  3)   prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki;

  4)   podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych.

Art. 18. 

1. Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należy:

  1)   przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych;

  2)   opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;

  3)   organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

  4)   przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną;

  5)   prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

  6)   realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia.

2. Środki na realizację i obsługę zadań, o których mowa w ust. 1, zapewnia budżet państwa.

Art. 19. 

Do zadań własnych powiatu należy:

  1)   opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami;

  2)   prowadzenie specjalistycznego poradnictwa;

  3)   organizowanie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci oraz wypłacanie wynagrodzenia z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka albo świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym z dzieckiem zawodowym rodzinom zastępczym;

  4)   zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodziców, w szczególności przez organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych, dla dzieci i młodzieży, w tym placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym, a także tworzenie i wdrażanie programów pomocy dziecku i rodzinie;

  5)   pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i w rodzinach zastępczych, również na terenie innego powiatu;

  6)   przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze;

  7)   pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do życia, młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze, mających braki w przystosowaniu się;

  8)   pomoc osobom mającym trudności w integracji ze środowiskiem, które otrzymały status uchodźcy;

  9)   pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;

  10)  prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób;

  11)  prowadzenie mieszkań chronionych dla osób z terenu więcej niż jednej gminy oraz powiatowych ośrodków wsparcia, w tym domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, z wyłączeniem środowiskowych domów samopomocy i innych ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

  12)  prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej;

  13)  udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach;

  14)  szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej z terenu powiatu;

  15)  doradztwo metodyczne dla kierowników i pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z terenu powiatu;

  16)  podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych;

  17)  sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego;

  18)  sporządzanie bilansu potrzeb powiatu w zakresie pomocy społecznej;

  19)  utworzenie i utrzymywanie powiatowego centrum pomocy rodzinie, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

Art. 20. 1. 

Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy:

  1)   pomoc uchodźcom w zakresie indywidualnego programu integracji oraz opłacanie za te osoby składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;

  2)   prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

  3)   realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia.

2. Środki na realizację zadań, o których mowa w ust. 1, zapewnia budżet państwa.

Art. 21. 

Do zadań samorządu województwa należy:

  1)   opracowanie, aktualizowanie i realizacja strategii wojewódzkiej w zakresie polityki społecznej będącej integralną częścią strategii rozwoju województwa obejmującej w szczególności programy: przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, wyrównywania szans osób niepełnosprawnych, pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, współpracy z organizacjami pozarządowymi - po konsultacji z powiatami;

  2)   organizowanie kształcenia, w tym prowadzenie publicznych szkół służb społecznych oraz szkolenia zawodowego kadr pomocy społecznej;

  3)   rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie regionalnych programów pomocy społecznej wspierających samorządy lokalne w działaniach na rzecz ograniczania tego zjawiska;

  4)   inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie pomocy społecznej;

  5)   organizowanie i prowadzenie regionalnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej;

  6)   prowadzenie banku danych o wolnych miejscach w placówkach opiekuńczo-wychowawczych na terenie województwa;

  7)   sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego;

  8)   sporządzanie bilansu potrzeb w zakresie pomocy społecznej i przekazywanie go wojewodzie do dnia 1 marca każdego roku;

  9)   utworzenie i utrzymanie regionalnego ośrodka polityki społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

53. Rodzaje i klasyfikacja potrzeb:

Rodzaje potrzeb :

• potrzeby konieczności (biologiczne)

• potrzeby aspiracje, psychiczne społeczne

• rzeczywiste np. sen

• otoczkowe, te które otaczają rzeczywiste

• pozorne (nie są naturalne często szkodliwe dla zachowań fizycznych psychicznych

• pierwotne i wtórne

Klasyfikacje potrzeb człowieka:

1. potrzeby

• indywidualne

• społeczne

• potrzeby

• obiektywne - naturalne dla określonej fazy życia człowieka, jego kondycji psychicznej i fizycznej oraz miejsca w systemie społecznym, niezależnie od tego, czy są uświadomione przez jednostkę czy nie

• subiektywne - zawsze uświadomione

3. potrzeby

• materialne

• niematerialne

4. potrzeby

• stałe - o zmiennym natężeniu w poszczególnych fazach życia

• zmienne - zależne od poszczególnych faz życia

54. Z jakich względów potrzeby są kategorią społeczną.

55. Beneficjenci pomocy społecznej:

• Gospodarstwa domowe

• Stacjonarne zakłady pomocy społecznej

• Domy pomocy społecznej

• Rodzinne domy pomocy

• Placówki zapewniające całodobową opiekę a

• w ramach działalności gospodarczej

• Środowiskowe domy samopomocy lub inne

• ośrodki wsparcia dla osób z zaburzeniami

• psychicznymi

• Schroniska lub domy dla bezdomnych

• Domy dla matek

• Noclegownie

• Placówki opiekuńczo-wychowawcze

• rodziny zastępcze

56. Sposoby wyznaczania linii ubóstwa:

Biedny to osoba, której wydatki:

1. Są poniżej ustalonego przez ekspertów minimum potrzebnego do zaspokojenia najważniejszych potrzeb bezwzględna (absolutna) linia ubóstwa

2. Są znacznie mniejsze niż u innych ludzi w danym społeczeństwie (np. poniżej 50% średnich wydatków) względna (relatywna) linia ubóstwa

3. Są na tyle niskie, że uprawniają do korzystania z pomocy społecznej ustawowa linia ubóstwa

4. Są na tyle niskie, że osoba uważa się za biedną subiektywna linia ubóstwa

57. Co to jest ubóstwo relatywne

• odniesienie do sytuacji przeciętnej w społeczeństwie.

• Jego linia to zwykle 50% przeciętnych lub dochodów w danym kraju.

• Ubóstwo jest tutaj rozumiane jako wyraz nierówności

58. Co to jest ubóstwo subiektywne

• założenie że ubóstwo to w dużym stopniu indywidualne, subiektywne uczucie, że posiadamy niewystarczająco środków do realizacji naszych potrzeb.

• Pomiar metodą leydeyską

59. Co to jest ubóstwo oficjalne (urzędowe)

• wskaźnik korzystania z pomocy społecznej - kryterium dochodowe uprawniające do korzystania z pomocy społecznej

60. Co to jest minimum egzystencji:

• minimum na przezycie biologiczne, stanowi dolne kryterium ubóstwa, istotnie rózniące się od minimum socjalnego .

• Zakres i poziom zaspokojenia potrzeb według standardu minimum egzystencji wyznacza granicę , ponizej której występuje biologiczne zagrozenie zycia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka.

61. Co to jest minimum socjalne:

• Minimum socjalne stanowi kategorię socjalną, mierzącą koszty utrzymania gospodarstw domowych, uwzględniając podstawowe potrzeby bytowo-konsumpcyjne.

• Przy konstruowaniu koszyka minimum socjalnego chodzi o wyznaczenie granicy wydatków gospodarstw domowych, mierzącej godziwy poziom zycia.

62. Jaka jest zawartość koszyków minimum egzystencji i minimum socjalnego:

1. W koszyku minimum socjalnego znajdują się dobra:

• słuzące zaspokojeniu potrzeb egzystencjalnych (zywność , odziez, obuwie, mieszkanie, ochrona zdrowia, higiena),

• do wykonywania pracy (transport lokalny i łączność),

• kształcenia (oświata i wychowywanie dzieci),

• utrzymywania więzi rodzinnych i towarzyskich

• uczestnictwa w kulturze

2. W koszyku minimum egzystencji znajdują się jedynie wydatki pozwalające na prze zycie - potrzeby mieszkaniowe oraz artykuły zywnościowe.

• Potrzeba utrzymania więzi ze społeczeństwem czy wypoczynku, transportu i łączności, udziału w kulturze w koszyku minimum egzystencji nie istnieją.

• W 2001 r. 9,5% ludzi zyło w warunkach gorszych niz minimum egzystencji.

63. Cechy biedy w Polsce:

• trwałość: coraz częściej dziedziczenie ubóstwa; „społeczności permanentnego ubóstwa”

• zróżnicowanie przestrzenne (szczególnie zagrożone na wsi tereny popegrowskie, w mieście: biedne dzielnice)

• juwenilizacja - bieda dzieci i młodzieży (44% rodzin z 4 dzieci lub więcej żyje poniżej minimum egzystencji (12% w całym społeczeństwie))

• feminizacja (większa długotrwałość biedy, niższe zarobki, większe bezrobocie, kobiety jako „menedżerki biedy” w biednych gospodarstwach domowych)

• bieda na wsi (np. poniżej minimum egzystencji 18,7% mieszkańców wsi i 8,2% mieszkańców miast)

64. Przyczyny ubóstwa:

Trzy stanowiska dotyczące przyczyn ubóstwa:

1. Teoria skazonych charakterów - mówi, ze ubóstwo to wynik indywidualnych wad, ułomności, defektów, np. brak aspiracji, zdolności.

2. Teoria ograniczonych mozliwości - ubozenie społeczeństwa pozostaje poza kontrolą jednostki. Biednym się jest dlatego, ze nie ma się równego dostępu do szkół, miejsc pracy, istnieje dyskryminacja rasowa i płci.

3. Teoria Wielkiego Brata - ubozenia wynika z tego, ze rząd niszczy bodźce do umacniania niezalezności ekonomicznej rodziny poprzez wysokie podatki i liczne programy socjalne.

65. Sposoby pomiaru ubóstwa:

PODEJ ŚCIE WIELOWYMIAROWE

Bierze się pod uwagę nie tylko sytuacje dochodową (wydatki), ale tak ze pewne cechy społeczne (np. poziom wykształcenia) i demograficzne (np. stan zdrowia) ludzi oraz ich sytuację mieszkaniową, zasobność itd.

PODEJŚCIE OBIEKTYWNE

Sięga się do zewnętrznych, eksperckich opinii na temat racjonalnyc zachowań konsumenckich osób, którym brakuje środków na zaspokojenie potrzeb. Przy pomocy naukowych metod bada się faktyczne zachowania konsumenckie osób ubogich, ale takze korzysta z ustalonych przez polityków miar niedostatku (tzw. urzędowa linia ubóstwa). W ramach tego podejścia wyróznia się dwa nurty badan:

• analizy ubóstwa relatywnego (względnego)

• analizy ubóstwa bezwzględnego (absolutnego)

66. Co to jest i jak się mierzy syntetyczny wskaźnik ubóstwa (HPI):

Human Poverty Index: Syntetyczny Wskaźnik Ubóstwa. Po raz pierwszy przedstawiono ten wskaźnik w światowym raporcie o rozwoju społecznym w 1997 r. początkowo miał on jednolita postać dla wszystkich krajów, po roku zaproponowano modyfikacje wskaźnika, ustalaląc odrębny wskaznik dla krajów rozwijających się (HPI 1) i uprzemysłowionych (HPI 2). HPI jest wielowymiarowym miernikiem ubóstwa , w którym uwzględnia się 4 jego wymiary - dla kadego z tych obszarów dobrano wskaźniki negatywne:

- stan zdrowia i trwania zycia (zastosowano miernik odsetka osób niedozywających 60. roku zycia)

- osiągnięcia edukacyjne (miernikiem jest odsetek osób będących analfabetami funkcjonalnymi)

- poziom zycia (wskaźnikiem niskiego poziomu zycia jest odsetek osób zyjących ponizej relatywnej linii ubóstwa)

- uczestnictwo w zyciu społecznym (zastosowano tu wskaźnik stopy długookresowego bezrobocia w zasobach siły roboczej).

67. Metodologia obliczania HDI:

Wskaznik Rozwoju Spolecznego zostal wprowadzony dla celów porównañ miêdzynarodowych. Jest on syntetycznym miernikiem, który przy wykorzystaniu jednolitej metodologii, rekomendowanej przez UNDP, opisuje efekty w zakresie rozwoju spolecznego poszczególnych krajów. Wskaznik HDI okresla poziom spolecznego rozwoju danego kraju w relacji do innych. Jest miara wykorzystywana jako kryterium przy hierarchizacji krajów wedlug poziomu ogólnego ich rozwoju w danym momencie czasu.

Poprzez porównanie wartosci tego wskaznika pomiedzy róznymi krajami mozna okreslic dystans, jaki dzieli pod wzgldem poziomu rozwoju cywilizacyjnego kraje najubozsze od najbogatszych, czy rozwijajace sie od rozwinietych. Wskaznik rozwoju spolecznego jest wyznaczany na

podstawie komponentów dotyczacych nastepujacych obszarów:

• podzialu dochodów;

• wydluzania ludzkiego zycia;

• poziomu osiagniec edukacyjnych.

w obliczeniach syntetycznego wskaznika HDI wykorzystywane sa bezposrednio cztery podstawowe mierniki:

• przecietne dalsze trwanie zycia,

• ogólny wskaznik skolaryzacji brutto dla wszystkich poziomów nauczania wprowadzony do wyznaczania HDI po raz pierwszy dla 1992 roku w miejsce stosowanej wczesniej przecietnej liczby lat nauki w szkole wsród osób doroslych, bedacych w wieku 25 lat i wiecej,

• wskaznik umiejetnosci czytania ze zrozumieniem i pisania;

przy czym dwa ostatnie wskazniki sa przeksztalcane w jedna miare, obrazujaca poziom osiagniec edukacyjnych spoleczenstwa,

• produkt krajowy brutto (PKB) w USD, przypadajacy na jednego mieszkanca, liczony wedlug parytetu sily nabywczej waluty.

68. Pozycja rankingowa Polski względem HDI: 87

69. Co składa się na diagnozę warunków życia.

Diagnoza Społeczna jest projektem służącym uzupełnieniu diagnozy opartej na wskaźnikach instytucjonalnych z zakresu statystyki publicznej o kompleksowe dane na temat gospodarstw domowych oraz postaw, stanu ducha i zachowań osób tworzących te gospodarstwa; jest diagnozą warunków i jakości życia Polaków w ich własnym sprawozdaniu. Za pomocą dwóch odrębnych kwestionariuszy badamy gospodarstwa domowe oraz wszystkich dostępnych ich członków, którzy ukończyli 16 lat. Diagnoza Społeczna uwzględnienia w jednym badaniu wszystkie ważne aspekty życia gospodarstw domowych i ich członków — zarówno ekonomiczne (np. dochód, zasobność materialną, oszczędności, kredyty, ubezpieczenia), jak i pozaekonomiczne (np. sytuację na rynku pracy, edukację, leczenie, sposoby radzenia sobie z kłopotami, stres, dobrostan psychiczny i fizyczny, styl życia, aktywność społeczną, postawy, zachowania autodestrukcyjne, uczestnictwo w kulturze, korzystanie z nowoczesnych technologii komunikacyjnych i wiele innych).

70. Jak się tworzy i z jakich elementów składa się strategia polityki społecznej.

71. Charakterystyka bismarkowskiego systemu ochrony zdrowia:

• Model ubezpieczeniowy jest najstarszym z klasycznych i wywodzi się z rozwiązań przyjętych w ustawie o ubezpieczeniu na wypadek choroby, z pakietu ustaw socjalnych, zainicjowanych przez kanclerza Rzeszy Niemieckiej, Otto von Bismarcka, i nazywany jest z tego powodu „modelem bismarckowskim”.

• Model ten oparty jest na ubezpieczeniach, których celem jest ochrona ludzi (pracowników) przed nieprzewidywalnym zdarzeniem (chorobą) i wynikająca z niego utratą bezpieczeństwa materialnego rodziny.

• Płatnicy Kasy Chorych zawierają kontrakty z instytucjami opieki zdrowotnej na świadczenie usług zdrowotnych ubezpieczonej populacji.

• W ujęciu klasycznym ubezpieczenie jest obowiązkowe tylko dla osób o niższych dochodach (np. w Polsce uczestnictwo w systemie jest dotychczas obowiązkowe dla wszystkich), natomiast osoby o wyższych dochodach mogą dobrowolnie uczestniczyć w funduszach lub przystąpić do prywatnych programów ubezpieczeniowych.

• Do cech charakterystycznych tego modelu można zaliczyć:

1. powołanie ustawowych instytucji ubezpieczeniowych - kas chorych,

2. utworzenie ze składek na ubezpieczenie funduszy przeznaczonych na finansowanie określonych świadczeń przysługujących ubezpieczonym,

3. współpłacenie składek w określonej partycypacji przez pracownika i pracodawcę,

4. zarządzanie funduszami przez niezależne od administracji państwowej zarządy, kontrolowane także przez reprezentantów ubezpieczonych,

5. zawieranie kontraktów ze świadczeniodawcami ochrony zdrowia na realizację świadczeń dla ubezpieczonych,

6. szeroka możliwość wyboru ubezpieczyciela (regionalny bądź branżowy), zwrot kosztów świadczeń zdrowotnych lub finansowanie zrealizowanych świadczeń na rzecz ubezpieczonych.

72. Charakterystyka systemu centralnie planowanego - Siemaszki:

• Kraje postkomunistyczne, które także po II wojnie światowej wprowadziły państwową i powszechną służbę zdrowia (choć nie na podstawie modelu angielskiego, lecz tzw. Modelu Siemaszki), wracają do systemów ubezpieczeniowych.

• Powojenny model to tzw. Scentralizowany model organizacji i finansowania ochrony zdrowia, nazwany potem „siemaszkowskim”.

• Zakładał on m.in.:

1. finansowanie ochrony zdrowia z budżetu państwa, oparte na zasadzie centralnego planowania,

2. państwową organizację udzielania świadczeń (państwowe są jednostki służby zdrowia, pracownicy są urzędnikami państwowymi),

3. brak sektora prywatnego w ochronie zdrowia, wszyscy uprawnieni do świadczeń są pracownikami zarobkowymi,

4. kontrakty oparte na zakupie przez Państwo świadczeń zdrowotnych na rzecz obywateli.

73. Charakterystyka systemu narodowej służby zdrowia - Beveridge'a:

• Po II wojnie światowej ukształtował się model angielskiej narodowej (państwowej) służby zdrowia, wprowadzony w 1948 r. w Wielkiej Brytanii przez lorda Beveridge'a.

• Beveridge wyłączył z systemu ubezpieczeń społecznych opiekę medyczną, tworząc dla niej specjalny fundusz finansowany z podatków ogólnych.

• Służba zdrowia zyskała także odrębność w sferze zarządzania i organizacji, a powszechne świadczenia zdrowotne uzyskały finansowanie z budżetu państwa.

• Charakterystyczne dla tego modelu jest świadczenie usług wszystkim bez względu na status społeczny.

• Państwo jest odpowiedzialne na powszechny dostęp do usług zdrowotnych i realizuje ten obowiązek za pośrednictwem państwowej służby zdrowia.

• Środki na opiekę zdrowotną pochodzą z podatków ogólnych (centralnych) lub lokalnych.

• Głównymi cechami charakterystycznymi modelu Beveridge'a są:

1. wydzielenie i ustawowe określenie wielkości środków finansowych budżetu państwa, przeznaczonych na finansowanie opieki zdrowotnej,

2. państwowa organizacja udzielania świadczeń (publiczne zakłady opieki zdrowotnej ),

3. nadzór i kontrola administracji państwowej (rządowej i samorządowej) nad systemem ochrony zdrowia,

4. uprawnieni do świadczeń są wszyscy obywatele lub mieszkańcy kraju (wyłączenia na podstawie listy negatywnej),

5. kontrakty (oparte na zakupie przez państwo świadczeń zdrowotnych na rzecz obywateli) z dysponentem środków publicznych.

74. Charakterystyka systemu wolnorynkowego ochrony zdrowia:

• W USA w 1943r. Raport Roosevelta: ”Polityka bezpieczeństwa pracy i pomocy społecznej”

• Świadczenia zdrowotne są przedmiotem transakcji handlowych, sprzedawane i kupowane jak każdy towar. Skala zależy od siły nabywczej kupującego.

• Kolejni prezydenci USA podejmowali próby reformy systemu co miało doprowadzić do powszechnej dostępności świadczeń zdrowotnych - bez powodzenia.

• 15% społeczeństwa USA - 42 mln. obywateli nie jest objęta ubezpieczeniem zdrowotnym.

• W USA zostały wprowadzone:

1. Medicare - rządowy program ubezpieczeń zdrowotnych dla osób starszych i niepełnosprawnych,

2. Medicaid - rządowy program objęcia świadczeniami medycznymi osób biednych finansowany wspólnie przez rząd federalny i rządy stanowe.

3. prywatne ubezpieczenia zdrowotne oferowane przez coraz liczniejsze towarzystwa ubezpieczeniowe,

• BOGACTWO KREUJĄC POSTĘP- POGŁĘBIA NIERÓWNOŚCI

75. Zadania Światowej Organizacji Zdrowia:

1. Zadania ogólne:

• Współpraca międzynarodowa na rzecz poprawy zdrowia obywateli

• Realizacja programu „Zdrowie dla wszystkich”

• Wzmacnianie działań Podstawowej Opieki Zdrowotnej

• Propagowanie zdrowego stylu życia (m.in. kampanie antynikotynowe)

2. Zadania szczegółowe:

• Udzielanie rządom państw członkowskich, wszelkiej pomocy w umacnianiu systemu opieki zdrowotnej;

• Powoływanie i utrzymywanie służb administracyjnych, epidemiologicznych i statystycznych niezbędnych dla państw członkowskich;

• Udostępnianie informacji o sytuacji zdrowotnej , doradztwa, i pomocy;

• Stymulowanie działań zmierzających do eliminacji chorób epidemicznych i innych;

• Promowanie prawidłowego żywienia, warunków mieszkaniowych, sanitarnych i pracy oraz ochrony środowiska naturalnego człowieka;

• Promowanie działań naukowych i badawczych w zakresie ochrony, promocji i wzmocnienia zdrowia;

• Opracowanie standardów żywności, leków i produktów;

• Pomoc w kształtowaniu w państwach członkowskich właściwej wiedzy o sprawach zdrowia.

76. Co to jest NFZ:

• to państwowa jednostka organizacyjna działająca na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

• Fundusz wypełnia w polskim systemie opieki zdrowotnej funkcję płatnika: ze środków pochodzących z obowiązkowych składek ubezpieczenia zdrowotnego, NFZ finansuje świadczenia zdrowotne udzielane ubezpieczonym i refunduje leki.

77. Ile było i jak działały kasy chorych.

Powstało 16 regionalnych kas chorych (po jednej w każdym nowo utworzonym województwie) oraz jedną branżową kasę chorych dla służb mundurowych.

Reforma zakładała odejście od bezpośredniego finansowania służby zdrowia z budżetu państwa. Powołano do życia 17 niezależnych i samorządnych Kas Chorych - po jednej w każdym województwie (regionalne Kasy Chorych) oraz Branżową Kasę Chorych dla Służb Mundurowych; miały one zarządzać zgromadzonymi funduszami. Przyjęto mieszany, budżetowo-ubezpieczeniowy system zasilania opieki zdrowotnej. Część zadań była finansowana przez państwo, np. programy polityki zdrowotnej (m.in. Narodowy Program Ochrony Serca, Program Opieki nad Matką i Dzieckiem), profilaktyczne programy zdrowotne, zwalczanie alkoholizmu, zapobieganie narkomanii i AIDS. Pozostała część środków pochodziła ze składek zdrowotnych odprowadzanych wraz z podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jak również z dotacji i darowizn.

78. System finansowania służby zdrowia:

• Ubezpieczenie zdrowotne w NFZ

Głównym źródłem finansowania systemu jest ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. Obywatele obciążeni są obowiązkową składką ubezpieczeniową stanowiącą 9% dochodów osobistych (7,75% odliczane jest od podatku dochodowego, zaś 1,25% pokrywa ubezpieczony), która odprowadzana jest do instytucji ubezpieczenia zdrowotnego.

• Budżet państwa

Niektóre świadczenia wysokospecjalistyczne finansowane są bezpośrednio z budżetu Ministerstwa Zdrowia a nie ze środków NFZ.

Od 1 stycznia 2007 r. z budżetu państwa finansowane jest również w całości przedszpitalne ratownictwo medyczne (pogotowie ratunkowe).

• Ubezpieczenia indywidualne w komercyjnych instytucjach

Odpłatność za koszty leczenia pokrywa ubezpieczyciel. Kwoty refundacji ustalone są poprzez wartość dobrowolnego ubezpieczenia i mogą pokrywać 100% lub mniej rzeczywistych kosztów leczenia.

79. Kiedy w Polsce i na jakich zasadach wprowadzono reformę służby zdrowia.

Na podstawie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu społecznym od dnia 01.01.1999 r. wprowadzana jest w Polsce reforma służby zdrowia.

Reforma służby zdrowia realizowana została w trzech płaszczyznach. Najistotniejsza zmiana dotyczy sposobu finansowania, od 1 stycznia został wprowadzony system powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego czyli kasa chorych. Są również inne źródła budżet centralny, budżet ministerstwa zdrowia i opieki społecznej, które mają finansować pewne zabiegi, tak zwane wysoko specjalistyczne i narodowe programy : ochrony i przeszczepu serca. Istnieje też trzecie źródło: indywidualni nabywcy świadczeń, czyli te wszystkie zabiegi diagnostyczne i terapeutyczne, które nie są objęte ubezpieczeniem, np. operacje plastyczne. Zakład opieki zdrowotnej zyskuje teraz osobowość prawną, prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. Podsumowując najistotniejsze zmiany: do tej pory pieniądze na służbę zdrowia pochodziły z budżetu państwa. Do niego wpływały pieniądze z naszych podatków, a następnie były dzielone, według uznania, na służbę zdrowia, oświatę, policję, wojsko i inne cele. W rezultacie funduszy wciąż brakowało. Twórcą tej ustawy zależało aby w nowym systemie, opartym na składce na ubezpieczenie zdrowotne, część naszego podatku nie wpływało już do budżetu, ale niemal bezpośrednio trafiało do służby zdrowia. Stopniowo mają się usamodzielnić się wszystkie publiczne zakłady ochrony zdrowia. Mają one być zarządzane na wzór nowoczesnych przedsiębiorstw przez dyrektorów - menedżerów służby zdrowia. Każdy szpital czy przychodnia będą proponować świadczenia medyczne jako usługę do sprzedania. Im lepsze i wyższej jakości świadczenia, tym więcej pacjentów zgłosi się do danej placówki, a wraz z nimi trafi do niej więcej pieniędzy z Kasy Chorych. Tak zarobionymi pieniędzmi zakład będzie sam zarządzać, na przykład zakupi potrzebny sprzęt, zgodnie z potrzebami zatrudni dobrych i fachowych lekarzy, pielęgniarki i innych pracowników. Zakłady ochrony zdrowia będą lepiej zarządzane, podniesie się także jakość świadczeń zdrowotnych dla pacjentów.

80. Mierniki stanu zdrowia:

Wskaźnik Rozwoju Ludzkości - HDI

Lata życia korygowane jakością

Oczekiwana długość życia w zdrowiu

Negatywne-:

częstość występowania chorób i ich następstw - inwalidztwa i zgonów.

Współczynnik zapadalności

Współczynnik chorobowości

Współczynnik umieralności

Swoisty współczynnik K umieralności wg płci, wieku i przyczyn, np.swoisty współczynnik umieralności kobiet

Współczynnik śmiertelności

Współczynnik umieralności proporcjonalnej

81. Co to jest i jakie elementy obejmuje rynek pracy.

Rynek pracy to rodzaj rynku ekonomicznego, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej. Inaczej mówiąc to system konfrontacji (spotykania się) popytu na pracę z podażą pracy.

Elementy: przedmiot wymiany zwany towarem, popyt, podaż, cena.

82. Zasady i założenia teorii klasycznej (neoklasycznej):

• Zakłada się dużą skuteczność działania mechanizmów rynkowych, zwłaszcza mechanizmu zmian względnych cen. Dzięki temu wszelkie zakłócenia stanu względnej równowagi mają charakter przejściowy, ponieważ są dosyć szybko likwidowane poprzez dostosowywanie się względnych cen.

• Rynek pracy (a szczególnie podaż pracy) jest homogeniczny. Na takim rynku nie istnieje dyskryminacja poszukujących pracy, a zachowania uczestników transakcji kupna sprzedaży (przedsiębiorców i pracowników) regulują mechanizmy płacowe.

• Oferujący pracę charakteryzują się pełną mobilnością. Ponadto, podmioty występujące na rynku pracy dysponują pełną informacją, niezbędną do podejmowania optymalnych decyzji.

83. Scharakteryzuj klasyczny model rynku pracy:

Przyczyną powstania bezrobocia jest ograniczenie w swobodnym działaniu mechanizmu rynkowego. Chodzi o usztywnienie płac, czego domagają się związki zawodowe a nie obniżanie płac ( co wynika z popytu i podaży ). Zatem bezrobocie ma tu charakter dobrowolny. Ponieważ jest one wynikiem świadomego braku akceptacji pracowników wymogów akceptacji mechanizmu rynkowego. A te mechanizmy mówią o obniżeniach płac. A więc ingerencja gospodarki państwa w procesie gospodarczym nie jest potrzebna, aby zwalczać bezrobocie. Aby zwalczyć bezrobocie trzeba osłabić monopolistyczną rolę związków zawodowych.

84. Scharakteryzuj teorie keynesowską:

Odrzuca ona neoklasyczną tezę, że mechanizmy rynkowe zawsze prowadzą do równowagi między podażą a popytem na pracę oraz podważa stwierdzenie neoklasyków, że w przypadku pojawienia się bezrobocia działa samoczynny mechanizm prowadzący do pełnego zatrudnienia, inicjowany przez obniżki płac nominalnych. Bezrobocie ma, więc charakter przymusowy a nie dobrowolny.
Rozmiary zatrudnienia w gospodarce określane są przez wielkość efektywnego popytu, składającego się z popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego. Zatrudnienie determinowane jest, więc przez skłonność do konsumpcji oraz stopę inwestycji. Konsumpcja zależy zaś od dochodów w postaci płac, procentów i zysków i mieści się w rozmiarach wytworzonej produkcji. Luka między rozmiarem produkcji a konsumpcją stanowi oszczędności, które według Keynesa powinny być w całości przeznaczane na inwestycje. Jest to warunkiem równowagi na rynku pracy i w całej gospodarce.Inwestycje, które zależą od różnicy między przewidywaną rentownością inwestycji a stopą procentową, ulegają silnym wahaniom ze względu na niepewność przewidywań przedsiębiorców. Przyczyną bezrobocia jest niedostateczny popyt efektywny, który według Keynesa kształtuje się na poziomie niedostatecznym do wchłonięcia całej produkcji, a co za tym idzie przedsiębiorcy chcąc dostosować się do niego, ograniczają rozmiary produkcji i zatrudnienia.
Popyt na pracę w przedsiębiorstwie zależy od przewidywanych wyników jego działalności, czyli istniejącą i przewidywaną rentowność produkcji sprzedanej i ewentualne możliwości jej zwiększenia. Znaczący wpływ ma również jednostkowy koszt pracy oraz poziom produktywności pracy.
Podaż pracy natomiast zależy od czynników demograficznych i społecznych oraz od zmian w zatrudnieniu. Zmiany płac realnych nie mają większego znaczenia, ze względu na silną pozycje związków zawodowych. Nawet, jeśli udałoby się obniżyć płace to spowodowałoby to niższy popyt na dobra, co zmusiłoby przedsiębiorstwa do zmniejszenia produkcji i ogólnego spadku zatrudnienia..Mechanizm płacowy nie jest, więc w stanie doprowadzić do równowagi na rynku pracy. Odbywa się to przez zróżnicowanie szans zatrudnienia. Szanse zatrudnienia zmieniają sami pracodawcy, którzy obserwując zmiany popytu na produkty zwalniają lub angażują nowych pracowników.
Podaż pracy jest doskonale elastyczna względem istniejącego poziomu płac nominalnych aż do osiągnięcia pełnego zatrudnienia. Niedostateczny popyt efektywny sprawia, że krzywa popytu na siłę roboczą przesunięta jest w lewo i przecina się z krzywą podaży pracy przy zatrudnieniu niższym od pełnego zatrudnienia. Powstaje tam bezrobocie, które ma charakter przymusowy, ponieważ bezrobotni chcieliby pracować według istniejących stawek płac, ale nie mogą znaleźć pracy z powodu niedostatecznego popytu na dobra. Wzrost płac nie jest, więc warunkiem zwiększenia podaży pracy. Po osiągnięciu pełnego zatrudnienia wzrost płac wywołuje wzrost podaży pracy.
Keynes zakłada, że mechanizm rynkowy często zawodzi w procesach alokacyjnych popytu i podaży. Może to prowadzić do bezrobocia o charakterze długookresowym. W przypadku niewykorzystania mocy produkcyjnych, stan równowagi może być osiągnięty przez wzrost zagregowanego popytu.

85. Teoria naturalnej stopy bezrobocia:

Została sformułowana przez Friedmana i Phelpsa. Podstawą jej jest twierdzenie neoklasyków, że przy swobodnym działaniu mechanizmów rynkowych na rynku pracy ustala się równowaga popytu i podaży na pracę. Różnica polega na tym, iż u neoklasyków stan równowagi identyfikowany był ze stanem pełnego zatrudnienia, o tyle w teorii Friedmana i Phelpsa dopuszcza się istnienie bezrobocia w stanie równowagi. Określone jest ono mianem "naturalnej stopy bezrobocia". Bezrobocie to istnieje, ponieważ brak jest doskonałej informacji o wolnych miejscach pracy i wolnej sile roboczej, siła robocza jest mało mobilna, konkurencja między pracodawcami oraz pracobiorcami jest ograniczona.

86. Teoria kapitału ludzkiego:

Teoria ta zrodziła się z nurtu neoklasycznego i powstała w wyniku poszukiwania przyczyn nienaturalnie wysokich zróżnicowań płac na amerykańskim rynku pracy. Przyczynami miały być zróżnicowane stany posiadania zmiennych human capital. Zaliczamy do nich poziom wykształcenia, kwalifikacje zawodowe, umiejętności i doświadczenie zawodowe, a nabywamy w wyniku indywidualnych decyzji dotyczących inwestycji w siebie..
Inwestycje w siebie pracobiorców obejmują nakłady ponoszone na wykształcenie ogólne i zawodowe, nabywanie i ćwiczenie umiejętności praktycznych, ich doskonalenie, zmianę i rozumiane są nie tylko jako koszt fizyczny, ale także koszt nie wykorzystanych możliwości.
Zróżnicowana produktywność pracowników, charakteryzujących się odmiennymi human capital, prowadzi do znacznego zróżnicowania płac, oraz różnego zagrożenia bezrobociem. Bezrobocie istnieje, ponieważ poszukujący pracy dysponują nieodpowiednimi - z punktu widzenia pracodawców - zmiennymi human capital. Podstawową przyczyną bezrobocia jest, więc niedoinwestowanie indywidualnego human capital. Pracobiorcy podejmują racjonalne decyzje, co do zasadności, sposobu i czasu inwestowania w swój human capital, natomiast pracodawcy określają warunki pracy i płace, tak, aby osiągnąć maksymalną efektywność pracy. Przedsiębiorcy zmuszeni są ponosić pewne nakłady, związane pozyskaniem, utrzymaniem i wykorzystaniem siły roboczej. Praca traktowana jest jako dobro, w które trzeba zainwestować, ale które przynosi dochód. Na rynku pracy, na którym panuje doskonała konkurencja, dochodzi do przetargów pomiędzy racjonalnie postępującymi pracobiorcami i pracodawcami, czego efektem jest zawarcie umowy o pracę.

87. Teoria płacy efektywnej:

Próbuje ona wyjaśnić kwestie sztywności płac uniemożliwiającej elastyczne dostosowania na rynku pracy. Co według keynesistów powoduje bezrobocie przymusowe.
"Sztywność" ta oznacza, że pracobiorcy otrzymują na ogół wyższe wynagrodzenie od tego, przy którym pracodawcy byliby skłonni zatrudnić wszystkich poszukujących zajęcia. Wyższe płace powinny być zastosowane, wtedy gdy pracownicy są samodzielni i trudno jest kontrolować ich pracę, gdy proces rekrutacji pracowników jest uciążliwy a koszty wymiany siły roboczej są wysokie. Teoria ta głosi tezę o korzystnym wpływie wysokości płacy na produktywność pracownika. Pracownik obawiając się utraty dobrze opłacanej pracy będzie dobrze wykonywał swoje zadania a im większa różnica pomiędzy jego wynagrodzeniem a płacą równowagi, tym większe przywiązanie do firmy. Firma nie musi się obawiać utraty nakładów poniesionych na poszukiwania i szkolenia pracowników. Wysokie płace wpływają na to jak firma jest postrzegana przez pracowników, budując ich lojalność wobec przedsiębiorstwa a także kreują dobry wizerunek firmy.
Spadek płac powoduje spadek wydajności pracy i przez to wzrost kosztów produkcji. Nawet w sytuacji pogorszenia koniunktury przedsiębiorcy nie obniżają płac a wolą raczej ograniczyć produkcję i zmniejszyć zatrudnienie. Przynosi to negatywne skutki dla gospodarki, gdyż prowadzi to do zmniejszenia popytu na pracę i pojawienia się bezrobocia. Tak więc jest ono wynikiem płac i niechęci przyjmowania bezrobotnych po niższych stawkach, a także celowego podnoszenia płac ponad płace konkurencji.
Teoria ta podkreśla istnienie wspólnoty interesów pracodawców i zatrudnionych pracowników oraz zwraca uwagę na fakt, iż nie wszystkie przedsiębiorstwa mają możliwość i są skłonne do stosowania strategii wysokich płac.

88. Segmentacja rynku pracy:

Rynek jest tylko pozornie systemem jednolitym, w rzeczywistości składa się z wielu rynków częściowych, zwanych segmentami, które tworzą jego strukturę. Segmenty te mogą być wyodrębnione na podstawie różnych kryteriów, jak: płeć, wiek, kwalifikacje, zawód, gałąź lub dział gospodarki, określony region lub miejscowość itp. Można tu mówić o odrębnych rynkach pracy mężczyzn i kobiet, młodocianych i osób starszych, pracowników nie wykwalifikowanych lub z wykształceniem wyższym, rynkach pracy prawników, ekonomistów lub informatyków, rynkach pracowników przemysłowych budownictwa czy rolnictwa, krajowym, regionalnym i lokalnym rynku pracy itp. Odróżnia się również rynek pracy zewnętrzny od wewnętrznego (wewnątrzzakładowego). Te procesy wyodrębniania się poszczególnych części (segmentów) rynku pracy określa się mianem jego segmentacji.

Koncepcja trójsegmentowego rynku pracy zakłada podział tego rynku na rynek pracy zewnętrzny, zawodowy oraz wewnątrzzakładowy. Rynek pracy zewnętrzny jest rynkiem wolnym, na którym nie ma barier mobilności pracowników ani ograniczeń płacowych, stosunki między pracodawcami a pracobiorcami reguluje zaś wyłącznie mechanizm płacowy, oparty na swobodnie kształtujących się relacjach między popytem a podażą pracy. Rynek pracy zawodowej jest rynkiem wewnętrznym, obejmującym pracowników, którzy są członkami określonego związku zawodowego; stosunki na tym rynku są regulowane przez dwustronne porozumienia, przeważnie o charakterze lokalnym, zawierane między związkami zawodowymi a pracodawcami. Wewnątrzzakładowy rynek pracy obejmuje relacje między popytem na pracę a jej podażą w ramach samodzielnych jednostek organizacyjnych (przedsiębiorstw, instytucji); decyzje pracodawców, podejmowane arbitralnie lub w porozumieniu z zakładową reprezentacją pracowników, określają warunki i zasady ruchu (przyjmowania, zwalniania, awansowania) oraz wynagradzania pracowników.

koncepcja dwusegmentowego (dualnego) rynku pracy. Przyjmuje ona podział rynku pracy na sektor pierwszoplanowy (pierwotny) i drugoplanowy (wtórny). Sektor pierwszoplanowy obejmuje miejsca pracy bardziej stabilne i lepiej płatne; dostęp do niego jest uwarunkowany posiadaniem wysokich kwalifikacji, a zatrudnieni w nim pracownicy w miarę wzrostu stażu pracy mogą liczyć na rozwój i awans; dalszą cechą tego sektora jest silna pozycja związków zawodowych. . W odróżnieniu od poprzedniego, drugoplanowy sektor rynku pracy odznacza się małą stabilnością zatrudnionych, gdyż przeważają w nim prace krótkotrwałe i doraźne, a pracownicy (często kobiety, młodociani oraz imigranci) mają niskie kwalifikacje, są słabo wynagradzani i nie mają szans na dalszy rozwój lub awans; związków zawodowych w tym sektorze przeważnie brak albo też pozycja ich jest bardzo słaba.

89. Kryteria podziału rodzajów bezrobocia:

Ze względu na przyczynę wywołującą bezrobocie wyróżniamy:

1. bezrobocie frykcyjne

2. bezrobocie technologiczne

3. bezrobocie strukturalne

4. bezrobocie koniunkturalne

5. bezrobocie sezonowe

Biorąc pod uwagę okres pozostawania bez pracy rozróżniamy:

1. bezrobocie krótkookresowe

2. bezrobocie średniookresowe

3. bezrobocie długookresowe

4. bezrobocie długotrwałe (zwane chronicznym)

Ze względu na fakt rejestracji bezrobotnego wyróżnia się:

1. bezrobocie rejestrowane

2. bezrobocie ukryte

90. Rodzaje bezrobocia:

• Naturalne:

• obejmuje ono bezrobocie frykcyjne i strukturalne.

• Istnienie tego rodzaju bezrobocia oznacza, że chęć podjęcia pracy i zatrudnienia nie pokrywa się z ich realizacją, ponieważ występują różne niedopasowania o charakterze frykcyjnym lub strukturalnym.

• Frykcyjne:

• frykcyjne jest nie redukowanym minimum bezrobocia w dynamicznej gospodarce.

• Wynika ono z niedostosowania posiadanych kwalifikacji pracy i miejsca zamieszkania do wymaganych miejsc pracy.

• Jest to więc taki stan na rynku pracy, kiedy część ludności aktywnej zawodowo nie pracuje zarobkowo, gdyż występuje zjawisko frykcji, czyli jakiejś przeszkody w dostosowaniu się elementów rynku pracy i osiągnięcia stanu równowagi.

• Strukturalne:

• dotyczy takiego rodzaju bezrobocia, które powstaje ze względu na rozbieżność ludzkich kwalifikacji i rodzaju oferowanej pracy w warunkach zmieniającego się popytu i produkcji.

• Przyczyną tego typu bezrobocia są więc zmiany struktury przemysłowej gospodarki, prowadzące do utraty pracy przez ludzi posiadających zawody wykorzystywane w zanikających gałęziach przemysłu.

• Klasyczne:

• Główną przyczyną występowania jest wymuszenie przez silne związki zawodowe zbyt wysokiego poziomu płac realnych.

• Ten rodzaj bezrobocia pojawia się wtedy, gdy płaca jest rozmyślnie utrzymywana na poziomie wyższym od poziomu równowagi.

• Dobrowolne:

• bezrobocie naturalne (strukturalne i frykcyjne) oraz bezrobocie klasyczne przyporządkować można do jednej grupy bezrobocia zwanego dobrowolnym.

• Jest to taki stan, w którym pewna grupa pracowników jest skłonna pracować przy wyższej niż oferowana stawce płac. Z kolei pracodawcy byliby skłonni tych pracowników zatrudnić, ale przy odpowiednio obniżonej płacy realnej.

• Osoby zaliczane do grupy "bezrobotnych dobrowolnie" nie chcą pracować, gdyż uważają, że proponowane im płace są zbyt niskie, a swój wolny czas oceniają wyżej aniżeli zarobek z pracy.

• Koniunkturalne:

• jest w zasadzie najważniejszym rodzajem bezrobocia

• Często zwane jest ono bezrobociem cyklicznym lub keynesowskim, a także bezrobociem wynikającym z niedostatku popytu

• Powstaje ono, gdy popyt globalny zmniejszył się, a płace i ceny nie zdążyły dostosować się i przywrócić pełnego zatrudnienia.

• powstaje na skutek spadku zagregowanego popytu w gospodarce.

• Przymusowe:

• Pracownik jest przymusowo bezrobotny, jeżeli jest gotów zaakceptować przedłożoną mu ofertę pracy za obowiązującą na rynku płacę, a mimo to nie może znaleźć zatrudnienia

• jest zjawiskiem niezależnym od pracownika.

• Tworzone jest poprzez ciągłe pogarszającą się sytuację na rynku pracy. Może być konsekwencją różnych problemów ekonomicznych, a szczególnie skutkiem złej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw, co prowadzi do zwolnień pracowników a tym samym do wzrostu bezrobocia cyklicznego (przymusowego).

• Sezonowe:

• dotyczy działalności/branż cechujących się sezonowością popytu bądź podaży (np. rolnictwo, turystyka),

• wahania te są uzależnione od pór roku lub warunków pogodowych.

• bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia,

• bezrobocie średniookresowe - od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia,

• bezrobocie długookresowe - dotyczy osób pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.

• ukryte (utajone):

• dotyczy osób pracujących w niepełnym wymiarze czasu, czyli zatrudnionych na część etatu.

• Występuje w sytuacji, gdy zmniejszenie liczby pracowników w przedsiębiorstwie nie powoduje zmniejszenia rozmiarów jego produkcji. Z bezrobociem utajonym spotkać możemy się przede wszystkim w rolnictwie.

• chroniczne:

• dotyczy osób, które ze względu na podeszły wiek, zły stan zdrowia, czy też nawet przeszłość polityczną nie mogły znaleźć pracy.

• Jest to proces nieprzerwany (ciągły brak pracy), który prowadzi do patologii społecznej i zniechęca bezrobotnego do dalszego poszukiwania pracy.

• Technologiczne:

• spowodowane jest rozwojem techniki i technologii. Nowe urządzenia, maszyny i komputeryzacja zastępują pracę człowieka.

• Pracownik staje się w przedsiębiorstwie zbędny i trafia do grona osób bezrobotnych.

91. Przyczyny bezrobocia:

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa

• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

• ograniczenie produkcji

• brak informacji o miejscach pracy

• brak mobilności

• przeniesienie zakładów do innego rejonu

• niedostosowanie do potrzeb rynku wykształcenia pracowników

• zmiany w technologii

• wysokie obciążenia fiskalne

92. Pozytywne i negatywne skutki bezrobocia:

• EKONOMICZNE

• strata produktu narodowego brutto.

• jeszcze około trzydzieści lat temu większość ekonomistów wierzyło, że wysokie bezrobocie będzie związane z niskim poziomem wskaźników inflacji i odwrotnie. W czasie okresów wysokiego bezrobocia, jak sądzili, robotnicy będą konkurować o ograniczoną liczbę miejsc pracy i w ten sposób stracą wiele ze swej zdolności do uzyskiwania wyższych płac (podwyżki płac będą przenoszone na konsumentów w postaci wyższych cen). Wysokie bezrobocie będzie również wpływało depresyjnie na dochody ludności i pośrednio na dobra i usługi. Niższy popyt będzie zatem oznaczał mniejszy nacisk na wzrost cen.

• narusza interes ekonomiczny państwa i obywateli, bo konsumuje bezproduktywne środki, które powinny być przeznaczone na inne cele: zapewnienie godziwej starości bezpieczeństwa, rozwój nowoczesnego szkolnictwa i kultury. Bezrobocie poprzez system podatkowy opróżnia kieszenie wszystkich podatników. Rok rocznie pracodawcy finansują wydatki na Fundusz Pracy (bezrobocia) w kwocie ok. 1 mld USD. O taką kwotę pomniejszane są zdolności rozwoju przedsiębiorstw, a szczególnie środki na tworzenie nowych miejsc pracy.

• SPOŁECZNE

• bezrobotni, przeważnie nie dysponują środkami, które pozwalałyby się przekwalifikować, bądź uzyskać dodatkowe atuty zwiększające prawdopodobieństwo otrzymania zatrudnienia (prawo jazdy, znajomość języka obcego, obsługa komputera). Wyraźną przeszkodę w uzyskaniu zajęcia stanowi wiek. Górny limit wiekowy, lansowany przez ogłoszeniodawców to przeważnie 35 lat (co ciekawe, aby kandydować na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, trzeba mieć ukończone 35 lat!).

• osoby bezrobotne, często skazane są na nędzną egzystencję, prowadzącą do powolnej degeneracji. Bezrobotni, mający na utrzymaniu rodzinę, straciwszy silną wolę w poszukiwaniu zajęcia pogrążają się w nędzy, często stając się zalążkiem rodziny patologicznej.

• długotrwałe pozostawanie pracownika bez pracy powoduje degradację jego kwalifikacji i umiejętności zawodowych, obawę przed nowymi obowiązkami, złe warunki życia, biedę i izolację. W skrajnych przypadkach proces ten może prowadzić do utraty zdrowia, zarówno psychicznego jak i fizycznego, do wyższego poziomu zachorowań na choroby serca, przypadków alkoholizmu, a nawet samobójstwa.

• im dłużej ktoś pozostanie bez pracy, tym mniej staje się on interesujący dla potencjalnego pracodawcy, gdyż zanikają jego zdolności i umiejętności zawodowe.

93. Formy ograniczania bezrobocia:

• Pasywna polityka państwa obejmuje różne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych:

• zasiłki dla bezrobotnych,

• jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy

• dodatki związane z przejściem na emeryturę.

• Z wyżej wymienionych form pomocy socjalnej udzielonej ludziom pozbawionym pracy najważniejszą stanowią zasiłki dla bezrobotnych.

• Aktywna polityka państwa na rynku pracy

• opiera się na wykorzystaniu wielu instrumentów ekonomicznych.

• Można w niej wyodrębnić politykę makroekonomiczną i mikroekonomiczną.

• Polityka makroekonomiczna ma na celu zredukowania bezrobocia. Wykorzystuje instrumenty fiskalne tzn. podatki i wydatki budżetowe oraz pieniężne (stopy procentowe).

• Polityka mikroekonomiczna natomiast obejmuje szereg instrumentów mających na celu poprawę funkcjonowania rynku pracy oraz redukcję bezrobocia w określonych grupach siły roboczej.

• Do najważniejszych instrumentów tej polityki zaliczyć możemy: "roboty publiczne", prace interwencyjne, szkolenia zawodowe, pożyczki dla pracodawców i pracowników, usługi pośrednictwa pracy.

94. Funkcję pracy:

• Funkcja ekonomiczna jest czynnikiem tworzenia produktu społecznego

• Funkcja dochodowa jest środkiem uzyskiwania przychodów Ludzie pracują głównie dlatego, aby uzyskiwać dochody niezbędne do życia. Dochód z pracy jest najważniejszą i najbardziej pożadaną formą dochodu.

• Funkcja społeczna jest srodkiem zaspokojenia aspiracji zawodowych i społecznych Ludzie spędzają w środowisku pracy znaczną część swojego życia. Pracownicy oczekują, aby pracodawcy traktowali ich jako partnerów w procesie pracy i działalności gospodarczej.

95. Jak definiujemy bezrobotnych:

• ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia),

• nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn,

• aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP,

• jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE).

96. Wskaźniki charakteryzujące rynek pracy.

• Wskaźnik aktywności zawodowej

• Wskaźnik zatrudnienia.

• Status zatrudnienia.

• Zatrudnienie według sektorów

• Zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy

• Godziny pracy

• Zatrudnienie w nieformalnym sektorze (Nieformalny sektor zatrudnienia)

• Bezrobocie

• Bezrobocie młodziezy

• Bezrobocie długotrwałe.

• Bezrobocie według poziomu wykształcenia

• Niepełne zatrudnienie z przyczyn ekonomicznych

• Wskaź nik nieaktywności zawodowej

• Wykształcenie i analfabetyzm

• Wskaźniki wynagrodzeń w przemyśle wytwórczym

• Wskaźniki wynagrodzeń według zawodów

• Godzinowe koszty pracy

• Wydajność pracy i jednostkowe koszt pracy

• Przepływy na rynku pracy

• Ubóstwo i rozkład dochodów

97. Wskaźniki charakteryzujące bezrobocie.

- stopa bezrobocia - udział zarejestrowanych bezrobotnych w cywilnej ludności aktywnej zawodowo

- liczba bezrobotnych - liczba bezrobotnych zarejestrowanych na koniec miesiąca

- nowo zarejestrowani - liczba nowych bezrobotnych zarejestrowanych w ciągu miesiąca

- napływ bezrobocia - wyrażony przez liczbę bezrobotnych nowo zarejestrowanych w badanym okresie w urzędach pracy

- odpływ bezrobocia - wyrażony przez liczbę bezrobotnych w badanym okresie z rejestracji w urzędach pracy

- współczynnik płynności rynku pracy - wyrażający stosunek liczby bezrobotnych, którzy w badanym okresie podjęli pracę

- liczba ofert pracy - liczba wolnych miejsc pracy lub pracowników, na których pracodawcy zgłaszają w badanym okresie zapotrzebowanie

- współczynnik pokrycia ofert pracy przez bezrobotnych - wyrażający stosunek liczby bezrobotnych poszukujących pracy do liczby wolnych miejsc pracy zgłoszonych przez pracodawców

- wskaźnik struktury bezrobocia - w określonym dniu badanego okresu, według wybranych cech demograficznych (płci i wieku), kwalifikacyjno-zawodowych (poziomu wykształcenia, zawodu) i społecznych (np. miejsca zamieszkania, stanu rodzinnego)

- rozmiary działań zmierzających do ograniczenia bezrobocia - jak ilość wydanych w badanym okresie skierowań na przyuczenie i przekwalifikowanie zawodowe bezrobotnych, zatrudnieni przy pracach interwencyjnych lub robotach publicznych czy liczba bezrobotnych, którym udzielono preferencyjnych kredytów na uruchomienie własnej działalności gospodarczej;

- wskaźniki struktury wydatków z funduszu pracy - wyrażające udział w całości funduszu pracy poszczególnych rodzajów wypłat dokonanych w danym okresie, przeznaczonych na:

• aktywne przeciwdziałanie bezrobociu, jak np. organizacja przyuczeń i przekwalifikowań bezrobotnych, prace interwencyjne, roboty publiczne, kredytowanie samodzielnej działalności gospodarczej,

• łagodzenie skutków bezrobocia, jak np. zasiłki dla bezrobotnych, składki na ubezpieczenie społeczne.

98. Co składa się na system ochrony zdrowia.

- ubezpieczenia zdrowotne i dostęp do nich

- zakres ubezpieczenia

- struktura opieki zdrowotnej

99. Co składa się na system edukacyjny:

1. Edukacja przedszkolna

Obowiązek szkolny istnieje od 6. roku życia, dzieci uczęszczają do zerówki, gdzie zdobywają podstawy czytania, pisania i liczenia.

2. Szkoła podstawowa oraz edukacja ponadpodstawowa

Szkoła podstawowa trwa 6 lat i kończy się egzaminem służącym wyłącznie informacji na temat poziomu wiedzy ucznia.

Zaraz po szkole podstawowej rozpoczyna się naukę w 3-letnim gimnazjum, odpowiadającym niemieckiemu poziomowi średniemu (Mittelstufe). Kończy się ono obowiązkowym egzaminem. Nie ma możliwości nie zdania tego egzaminu, jednak oceny na nim uzyskane mają znaczenie przy wyborze następnej szkoły. Stanowią one podstawę do przyjęcia do następnej szkoły. W niektórych szkołach dodatkowo przeprowadza się egzaminy wstępne.

Po ukończeniu gimnazjum istnieje możliwość wyboru pomiędzy liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym, technikum oraz zasadniczą szkołą zawodową.

3. Wyższy stopień edukacji ponadpodstawowej

Zarówno liceum ogólnokształcące jak i liceum profilowane trwają 3 lata i kończą się maturą.

Można również wybrać 4-letnie technikum, które kończy się maturą oraz egzaminem zawodowym.

4. Kształcenie zawodowe

Kształcenie zawodowe trwa 2 - 3 lata. Odbywa się ono w przeważającej mierze w szkole dziennej, która kończy się egzaminem zewnętrznym. Istnieje również możliwość zdobycia wykształcenia zawodowego w alternatywnym (dualnym) systemie w zakładach rzemieślniczych. Około

Po szkole zawodowej istnieje możliwość podjęcia dalszej nauki w uzupełniającym liceum ogólnokształcącym lub w uzupełniającym technikum.

5. Szkolnictwo wyższe

Studiować można na uniwersytecie lub w wyższej szkole zawodowej. W ofercie (również uniwersytetów) znajdują się 3- do 4-letnie zawodowe kierunki studiów, które kończą się otrzymaniem stopnia licencjata. Po studiach licencjackich naukę można kontynuować na studiach magisterskich. Studia doktoranckie można odbyć w wyżej szkole, w instytutach Polskiej Akademii Nauk, jak również w placówkach badawczych i rozwojowych. Prawo do prowadzenia studiów doktoranckich przyznaje się każdej z instytucji indywidualnie.

Większość szkół wyższych stosuje już system ECTS. Od 2005 roku szkoły wyższe są zobowiązane do wystawiania absolwentom „diploma support”.

100. Cele polityki oświatowej:

• organizowanie przedszkoli,

• zapewnienie możliwości umieszczenia dzieci w domach dziecka oraz rodzinach zastępczych,

• rozbudowa specjalnych szkół zawodowych dla dzieci z niedorozwojem fizycznym i umysłowym,

• zapewnienie dożywiania w szkołach,

• zabezpieczenie środków finansowych na rozwój zajęć pozalekcyjnych (świetlicowych) dla uczniów,

• prowadzenie internatów i domów studenckich,

• utworzenie funduszy stypendialnych,

• przywrócenie do szkól opieki medycznej,

• organizowanie dowożenia dzieci i młodzieży do szkół zbiorowych,

• doradztwo wychowawcze, szkolne i zawodowe.

101. Zasady finansowania polityki oświatowej.

102. W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, finansowanie oświaty publicznej jest zadaniem wyłączonym spod kontroli rynku i powierzonym instytucjom publicznym - rządowi i samorządom terytorialnym. Na skutek reformy decentralizacyjnej prowadzenie szkół i wielu pozaszkolnych placówek oświatowych jest obecnie zadaniem własnym samorządów gminnych (szkolnictwo podstawowe) oraz powiatowych i wojewódzkich (szkolnictwo ponadpodstawowe, specjalne, większość´ zadań´ pozaszkolnych). Decentralizacja zadań oświatowych w Polsce ma jednak charakter częściowy. Finansowanie oświaty publicznej odbywa się bowiem w ramach dwuetapowego procesu. Najpierw Ministerstwo Edukacji Narodowej, na podstawie liczby uczniów i rodzaju placówek, do których uczęszczają, ustala kwotę, jaką każda jednostka samorządu terytorialnego otrzyma z budżetu państwa na prowadzenie zadań´ oświatowych w danym roku. Kwota ta jest przekazywana samorządom w formie tzw. subwencji oświatowej, będącej częścią subwencji ogólnej. Otrzymane środki władze samorządowe mogą dzielić już według własnego uznania, nie oglądając się na kalkulacje MEN. Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego stanowi bowiem, że w gminach i powiatach o przeznaczeniu Śródków otrzymanych w formie subwencji ogólnej decyduje rada gminy bądź´ powiatu (art. 19.2, 28.2). W konsekwencji samorządy decydują nie tylko o rzeczywistym podziale subwencji oświatowej między szkoły, ale także o tym, czy całość´ środków z subwencji ma być faktycznie przeznaczona na cele oświatowe. W kilkuletniej praktyce samorządów gminnych jako organów prowadzących szkoły podstawowe wielokrotnie zdarzały się przypadki zarówno dopłacania przez gminę do subwencji oświatowej, jak i - odwrotnie - przeznaczania części Śródków z subwencji na inne cele (np. budowę dróg).

103. Społeczne skutki zmian demograficznych.

Od początku lat 1990. w miastach Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) zaszły znaczące przemiany demograficzne. Ich najbardziej widocznymi objawami są: spadająca liczba urodzeń, starzenie się społeczeństwa, zmieniające się struktury gospodarstw domowych i organizacja życia rodzinnego a także skutki migracji. Przemiany te już wpłynęły na struktury mieszkalne, a ich wpływ na struktury funkcjonalne, społeczno-przestrzenne oraz rynek mieszkaniowy jeszcze wzrośnie, jeśli za punkt odniesienia przyjąć rozwój sytuacji w Europie Zachodniej, gdzie podobne przemiany zaczęły się częściowo już w latach 1960.

---