Strony konfliktu
Koalicja:
35 innych państw
W 2001:
Grupy powstańcze:
W 2001:
Dowódcy
Siły
Straty
30 tys.+
Wojna w Afganistanie
Wojna w Afganistanie - działania wojskowe na terytorium Afganistanu zapoczątkowane 7 października 2001 roku
Data 7 października 2001 - Obecnie Miejsce Afganistan Terytorium Azja
Strony konfliktu |
|
Koalicja:
W 2001: |
Grupy powstańcze:
W 2001: |
Dowódcy |
|
Siły |
|
Straty |
|
30 tys.+ |
|
Geneza
W końcu lat 90. do Afganistanu przybył poszukiwany przez USA w związku z oskarżeniami o terroryzm Osama bin Laden, a talibowie, z którymi łączył go radykalizm poglądów, udzielili mu gościny. Już w 1998 r. USA zażądały jego wydania za zamachy w Kenii i Tanzanii. Talibowie odmówili. W sierpniu 1998 na jeden z obozów należących do organizacji bin Ladena spadły amerykańskie pociski typu Tomahawk. W listopadzie 1999 r. ONZ nałożyła na Afganistan sankcje ekonomiczne, również żądając wydania bin Ladena. Sankcje wzmocniono w styczniu 2001 r. (m.in. zakazem sprzedaży broni do Afganistanu).
We wrześniu 2001 roku terroryści z organizacji Al-Kaida dokonali ataku na terytorium USA. Atak na obiekty cywilne wywołał falę wzburzenia w państwach członkach NATO. W efekcie zgodnie z art.5 Traktatu uznano, iż zaatakowany został jeden z członków NATO i podjęto decyzję o działaniach odwetowych w stosunku do autorów zamachu. Jako winnego wskazywano od początku Afganistan rządzony wówczas przez Talibów.
Przebieg działań
Działania wstępne
20 września 2001 r w trakcie sesji Kongresu USA Prezydent George W. Bush postawił Talibanowi ultimatum - wydać Stanom Zjednoczonym liderów Al-Kaidy przebywających na terytorium Afganistanu,; - uwolnić wszystkich uwięzionych obcych narodowości, w tym 16 obywateli amerykańskich,; - zapewnić ochronę zagranicznym dziennikarzom, dyplomatom i osobom niosącym pomoc humanitarną,; - zamknąć obozy treningowe organizacji terrorystycznych ("hand over every terrorist and every person and their support structure to appropriate authorities") - udostępnić przedstawicielom ONZ pełen dostęp do tych obozów treningowych celem weryfikacji ich zamknięcia.
21 września 2001 r. przedstawiciele Talibanu w ambasadzie w Pakistanie odrzucili ultimatum Busha.
Około 16:15 czasu UTC (tj około 20:45 czasu lokalnego) w niedzielę 7 października 2001 roku amerykańskie oraz brytyjskie siły powietrzne rozpoczęły bombardowanie wyznaczonych celów na terenie zajmowanym przez siły Talibanu oraz Al-Kaidę. W szczególności atak sięgnął celów położonych w stolicy Kabulu gdzie zbombardowano elektrownię oraz lotnisko a także Kandahar (siedziba przywódcy Talibanu - mułły Omara) oraz Dżalalabad (obóz treningowy). Taliban określił ten atak jako atak na islam.
O godzinie 17:00 (czasu UTC), Prezydent Bush poinformował w wystąpieniu telewizyjnym o podjętych działaniach.
Przygotowawcza akcja lotnicza
Bombardowania lotnicze zapoczątkowane zostały przez lotnictwo działające na dużej wysokości z uwagi na możliwość użycia przez Talibów pocisków Stinger.
Akcja lądowa: Mazar-i Sharif
Od 9 listopada 2001 roku rozpoczęły się działania wokół największego ośrodka miejskiego północnego Afganistanu tj. wokół Mazar-i Szarif. Atak rozpoczęły bombowce dokonując nalotów dywanowych na pozycje obronne Talibów. Ich główne siły skoncentrowane były w rejonie Chesmay-e-Safa ryglując wejście do miasta. O 2 po południu tego dnia siły Aliansu Północnego (Sojusz Północny) zaatakowały od południa i zachodu miasto celem opanowania głównych punktów obrony oraz lotniska. Natrafiono jednak tylko na słabą obronę ze strony Talibów. Po 4 godzinach bitwa o miasto zakończyła się. Mazari Sharif został zdobyty. Następnego dnia siły Aliansu Północnego przeczesały miasto celem wykrycia i unieszkodliwienia talibskich niedobitków. Około 520 Talibów, w większości ochotników z Pakistanu, znaleziono ukrytych w budynku szkoły. Zdobycie Mazari Sharif spowodowało kompletne załamanie obrony Talibów i w szybkim tempie siły Aliansu Północnego zajęły pięć północnych prowincji.
Wyzwolenie Kabulu
Wyzwolenie Kandaharu
Bitwa o twierdzę Tora Bora
2002: Operacja Anaconda
Po operacji
2003-2005: Talibańska partyzantka
Odpowiedź wojsk koalicyjnych
2006: NATO w południowym Afganistanie
Operacja Mountain Thrust
Operacja pod kryptonimem "Mountain Thrust" ("Pchnięcie w góry"). Prowadzona była w czterech prowincjach na południu kraju - Uruzganie, Helmandzie, Kandaharze i Zabolu w dniach 15 maja - 31 lipca 2006.
Wielka kampania w prowincji Helmand
Szereg operacji prowadzonych przez ISAF w afgańskiej prowincji Helmand. Ich celem jest przejęcie kontroli nad prowincją, która jest znana jako wielka twierdza talibów, a także centrum produkcji opium. Rozmieszczenie międzynarodowych sił, głównie brytyjskich w prowincji Helmand był to trzeci etap ISAF w Afganistanie w walce z talibami. Do początku kampanii, czyli 4 czerwca 2006 w prowincji była tylko ograniczona liczba wojska ISAF. Kampania trwa do dziś
Oto lista operacji militarnych i bitew wchodząca w skład kampanii:
W skład kampanii wchodzą również mniejsze operacje, które nie są militarne, a na celu maja likwidowanie lub poszukiwanie kryjówek talibów.
Oblężenie Sangin
Oblężenie stanowisk talibskich trwające niespełna rok od czerwca 2006 do kwietnia 2007 w Sanginie leżący w prowincji Helmand przez brytyjskie wojska wspomagane przez międzynarodowe siły ISAF.
Bitwa o Panjwaii
Panjwaii będący jednym z powiatów położonych na południowy zachód od Kandaharu był szczególnie narażony na działania Talibów.
Operacja Sokół
Operacja prowadzona przez siły NATO, prowadzonej przez Kanadę. Operacja rozpoczęła się 15 grudnia 2006 z zamiarem wydalenia talibów z Panjawi i Zhari, które leżą w prowincji Kandahar. Zakończyła się w styczniu 2007
2007: Ofensywa wojsk koalicyjnych
Operacja Achilles
Operacja Achilles to operacja prowadzona w dniach 6 marca - 30 maja 2007 w afgańskich prowincjach Helmand i Herat przez siły ISAF, przeciwko talibom. Operacja była największą zbrojną akcją dotychczas przeprowadzoną przez NATO w Afganistanie od 7 października 2001. W operacji brało udział 80 polskich komandosów z GROM-u, którzy głównie przeczesywali kryjówki talibów.
Operacja Hoover
Operacja Hoover to akcja sił ISAF kierowanych głównie przez Kanadę w prowincji Kandahar w okręgu Zhari w dniach 24 maja - 25 maja 2007. Celem akcji była ofensywa na 300 talibskich bojowników zgromadzonych tam. Operacja Hoover to część dużej operacji afgańskiej Sokół.
Operacja Pickaxe-Handle
Ta operacja to akcja zbrojna prowadzona 30 maja - 14 czerwca 2007 przez siły brytyjskie w ramach NATO w afgańskiej prowincji Helmand, jest kontynuacją operacji Achilles, która zakończyła się tego samego dnia. Jej nazwa pochodzi z języka paszto.
Bitwa pod Chorą
Bitwa odbyła się w dniach 15 czerwca - 19 czerwca 2007, w prowincji Oruzgan pod miejscowości Chora.
Operacja Hammer
Operacja Hammer operacja prowadzona przez NATO w Afganistanie w południowej prowincji Helmand w dniach 24 lipca 2007- 1 listopada 2007.
Bitwa pod Oruzgan
Bitwa pod Oruzgan to starcie wojsk USA, wspomagani przez armie afgańską z talibami, które miało miejsce 8 sierpnia 2007.
Operacja Harekate Yolo
Operacja Harekate Yolo to wojskowa operacja z udziałem ISAF i afgańskich sił rządowych przeciwko talibom. Pod koniec października 2007, siły ISAF wraz z afgańskiej armii narodowej i afgańskich narodowych sił bezpieczeństwa rozpoczęła swoje pierwsze poważne działania przeciwko wrogim siłom w północnych prowincjach Afganistanu. Operacja zakończyła się pod koniec listopada 2007
Bitwa pod Musa Qala
Bitwa pod Musa Qala obyła się w dniach 7 grudnia - 12 grudnia 2007 w prowincji Helmand w miejscowości Musa Qala.
2008: Ofensywa wojsk koalicyjnych
Operacja Karez
Operacja militarna przeprowadzona w dniach 13 maja 2008 - 23 maja 2008 przez ISAF z udziałem wojsk norweskich i niemieckich wspieranych przez siły rządowe w Afganistanie przeciwko talibom.
Talibski szturm więzienia w Kandaharze
Był to talibski szturm na więzienie w Kandaharze w którym więzieni byli talibowie, 13 czerwca 2008
Bitwa pod Arghandab
Bitwa w dniach 18 - 19 czerwca 2008 pod kryptonimem Operacja IBRAT skierowana przeciwko talibom w odpowiedzi za wyzwolenie więzienia w Kandaharze.
Bitwa pod Wanat
Bitwa odbyła się 13 lipca 2008, podczas w ataku partyzantki 200 Talibów wspomaganych przez terrorystów z Al-Kaidy w prowincji Kunar pod miejscowością Wanat na stanowiska 173rd Airborne Brigade Combat Team armii Stanów Zjednoczonych.
Walki w Dolinie Uzbin
Potyczka pod Uzbin to starcie wojskowe międzynarodowych sił ISAF a bojówką talibską w dolinie Uzbin, leżący w dystrykcie Surobi, 19 sierpnia 2008.
Walki z rebelią talibską pod koniec 2008 roku
20 sierpnia w Afganistanie poległo kolejnych trzech polskich żołnierzy. Polski patrol w Afganistanie został zaatakowany przy użyciu improwizowanego ładunku wybuchowego. Do ataku doszło 20km od polskiej bazy w Ghazni w wyniku tego wydarzenia został ranny, także Polski żołnierz, którego przetransportowano do szpitala w Bagram. 22 sierpnia doszło do śmierci 90 cywilów (60 dzieci, 15 mężczyzn, 15 kobiet) w wyniku feralnego nalotu bezzałogowych samolotów lotnictwa USA. Na początku września dowództwo sił USA, ogłosiło zapowiedziało wszczęcie śledztwa ws. tego nalotu. 6 września w akcji ISAF w prowincji Helmand zginęło 10 talibów. Ponadto zginęli dwaj żołnierze dowodzonych przez NATO Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF). Dzień później w podwójnym zamachu terrorystycznym w prowincji Kandahar zginęło 8 osób. 13 września talibowie zabili gubernatora prowincji Logar. Zamachu dokonano w Kabulu. W wrześniu dramatycznie pogorszyła się sytuacja na pograniczu afgańsko-pakistańskim. Np. 14 września w walkach zginęło 10 talibów. Z terytorium Afganistanu wojska amerykańskie odpalają rakiety, które zazwyczaj spadają na plemienne ziemie bojowników w Pakistanie. Zdarza się też, że bezzałogowe samoloty USA naruszają przestrzeń powietrzną Pakistanu. Władze pakistańskie nie są zadowolone tym faktem i ty samym 16 września generał wojsk Pakistanu Athar Abbas wydał oświadczenie, z którego wynika iż siły pakistańskie mają strzelać do amerykanów, którzy naruszają terytorium Pakistanu. W dniach 9 - 12 października bardzo krwawe walki toczyły się przede wszystkim w okręgach Nad Ali i pod stolicą okręgu Lashkar Gah w prowincji Helmand. W Laskhar Gah talibowie zaatakowali, afgańską bazę sił bezpieczeństwa. W odpowiedzi siły koalicji odpowiedziały ogniem, zabijając 62 bojowników. Z kolei kolejnych 40 bojowników zginęło w trzydniowych walkach w okręgu Nad Ali. Walki zakończyły się w 11 października wyparciem z tych terenów talibów. Rzecznik gubernatora prowincji Helmand Daud Ahmadi, orzekł iż nie ma ofiar ani wśród afgańskich ani zagranicznych żołnierzy. W nocy z 21 na 22 października doszło do niefortunnego nalotu międzynarodowych sił w prowincji Chost. W owym nalocie okręgu Dowa Manda, zginęło 9 afgańskich żołnierzy, a 4 zostało ciężko rannych.
30 października wojsko polskie, przejęła pełną odpowiedzialność za prowincję Ghanzi. Polacy są tam rozmieszczeni w czterech bazach - główną jest Ghazni, a pozostałe to Warrior, Giro i Four Corner - oraz w dwóch punktach obserwacyjnych przy drodze Kabul-Kandahar. 3 listopada miał miejsce nalot w rejonu Szah Wali Kot w prowincji Kandahar. W bombardowaniu zginęli cywile, uczestniczący w weselnych uroczystościach. Nie podano jednak konkretnych danych ws. liczby zabitych i rannych osób. Także 3 listopada doszło do potyczki afgańsko-talibskiej w Ghanzi. Grupa 100 talibów zaatakowała oddział afgański. Na pomoc wojskom rządowym wyruszyli Polacy. Podczas starcia rebelianci starali się zablokować jeden z mostów na drodze Kabul-Kandahar. Wg mjr Pawła Zaganiaczyka w potyczce zginął Afgańczyk i co najmniej jeden Talib. Polacy w walce nie ucierpieli. Hiszpańscy żołnierze zostali zaatakowani 9 listopada w prowincji Herat z moździerzy przez talibów, gdy jechali opancerzonym samochodem w okręgu Shindand
Koalicja
Trzon wojskowy operacji składa się głównie z wojsk amerykańskich, ale w całej operacji biorą udział oddziały wojskowe z łącznie 37 państw.
Australia - Zginęło 21 żołnierzy.
Belgia - Zginął 1 żołnierz
Kanada - Zginęło 152 żołnierzy.
Chorwacja - Żołnierze chorwaccy nie ponieśli śmierci w Afganistanie.
Czechy - Zginęło 3 żołnierzy.
Dania - Zginęło 36 żołnierzy.
Finlandia - Zginęło 8 żołnierzy
Francja - Zginęło 49 żołnierzy.
Estonia - Zginęło 8 żołnierzy.
Niemcy - Zginęło 43 żołnierzy.
Irlandia - Żołnierze irlandzcy nie ponieśli śmierci w Afganistanie.
Japonia - Żołnierze japońscy nie ponieśli śmierci w Afganistanie.
Jordania - Zginął 1 żołnierz.
Korea Południowa - Zginął 1 żołnierz.
Litwa - Zginął 1 żołnierz.
Łotwa - Zginało 3 żołnierzy.
Holandia - Zginęło 24 żołnierzy.
Norwegia - Zginęło 9 żołnierzy.
Nowa Zelandia - Zginął 1 żołnierz
Pakistan - Żołnierze pakistańscy nie ponieśli śmierci w Afganistanie.
Polska - 2630 żołnierzy, 23 żołnierzy zginęło. Główne uzbrojenie Polaków to karabiny szturmowe wz.96 Beryl (kaliber 5,56 NATO) i pojazdy opancerzone Rosomak. 31 października 2008 Polskie Siły Zadaniowe objęły pełną odpowiedzialność za prowincję Ghazni.
1 - 14 sierpnia 2007 por. Łukasz Kurowski - wymiana ognia
4 - 8 kwietnia 2008 kpr. Grzegorz Politowski - eksplozja miny
5 - 20 czerwca 2008 por. Robert Marczewski - eksplozja miny
6 - 20 sierpnia 2008 plut. Waldemar Sujdak - eksplozja miny
7 - 20 sierpnia 2008 kpr. Paweł Szwed - eksplozja miny
8 - 20 sierpnia 2008 kpr. Paweł Brodzikowski - eksplozja miny
10 - 10 sierpnia 2009 kpt. Daniel Ambroziński - wymiana ognia
11 - 4 września 2009 sierż. Marcin Poręba - atak na konwój
12 - 8 września 2009 kpr. Artur Pyc - zmarł w polskim szpitalu, w wyniku odniesionych ran; eksplozja miny (22 maja 2009)
13 - 10 września 2009 kpr. Piotr Marciniak - wymiana ognia
14 - 9 października 2009 kpr. Szymon Graczyk - eksplozja miny
15 - 9 października 2009 kpr. Radosław Szyszkiewicz - eksplozja miny[
16 - 19 grudnia 2009 kpr. Michał Kołek - wymiana ognia
17 - 12 czerwca 2010 plut. Miłosz Górka - eksplozja miny
18 - 15 czerwca 2010 kpr. Grzegorz Bukowski - ostrzał bazy
19 - 26 czerwca 2010 plut. Paweł Stypuła - rozbrajanie miny
20 - 6 sierpnia 2010 st. kpr. Dariusz Tylenda - eksplozja miny
21 - 27 września 2010 sierż. Kazimierz Kasprzak - eksplozja miny
22 - 14 października 2010 st. szer. Adam Szada-Borzyszkowski - ostrzał moździerzowy
23 - 22 stycznia 2011 st. szer. Marcin Pastusiak - eksplozja miny[
Pierwszą cywilną ofiarą z polskiego kontyngentu w Afganistanie był ratownik medyczny Marcin Knap, który zginął 22 stycznia 2011
Incydent z 16 sierpnia 2007 roku
16 sierpnia 2007, polski oddział ostrzelał obiekty cywilne na terenie wioski Nanghar Khel w prowincji Paktika. W wyniku ostrzału ucierpiała ludność cywilna.
Portugalia - Zginęło 2 żołnierzy.
Szwecja - Zginęło 4 żołnierzy.
Węgry - Zginęło 4 żołnierzy.
Wielka Brytania - Zginęło 246 żołnierzy.
Włochy - Zginęło 29 żołnierzy.
USA - Liczba żołnierzy Stanów Zjednoczonych w Afganistanie wynosi prawie 100.000 (2010). Od początku rozpoczęcia wojny zginęło 1444 (stan na 23 stycznia 2011) Amerykańskich żolnierzy w Afganistanie.
Uzbekistan - Żołnierze uzbeccy nie ponieśli śmierci w Afganistanie.
Hiszpania - Zginęło 30 żołnierzy. Obecnie stacjonuje w Afganistanie 775 hiszpańskich żołnierzy.
7