Zagadnienia wprowadzające do psychologii klinicznej, pedagogika resocjalizacyjna


Zagadnienia wprowadzające do psychologii klinicznej

Pokrewne dyscypliny :

Przedmiot i zadanie psychologii klinicznej wg. Helena Sęk

  1. opis zdrowych i zaburzonych funkcji psychicznych i somatycznych oraz zachowania

  2. wyjaśnienie przyczyn zdrowia i zaburzeń oraz ich biopsychospołecznego mechanizmu

  3. tworzenie teoretycznej i metodologicznej podstawy do psychologicznej diagnozy oraz prognozy

  4. określenie zasad postępowania mającego na celu pomoc psychoterapeutyczną, promocję i ochronę zdrowia oraz prewencję zaburzeń ( psychoprofilaktyka)

psychiatria- farmakologia

psycholog- psychoterapia (podejście humanistyczne)

KRYTERIUM

CHOROBY

ZABURZENIA

PRZEBIEG

->Przewidywalny ( aparat na typowości

->postępujący

-> nieprzewidywalny ( nagłe pojawienie lub ustąpienie objawów

ETIOLOGIA ( PRZYCZYNY POCHODZENIA)

endogenna

Egzogenna

LECZENIE

farmakoterapia

Psychoterapia

ROKOWANIE

Możliwe, że nie sa w pełni uleczalne tylko objawy na jakiś czas staja się niewidoczne

-> remisja

-> możliwe jest zupełne usunięcie objawów

ZWIĄZEK Z HISTORIĄ I SYTUACJĄ ŻYCIOWĄ

Nie muszą pozostawać w związku z sytuacją życiową

Istnieje ścisły związek z historią i sytuacją życiową

Zaburzenia:

  1. Psychotyczne

  1. Niepsychotyczne

DIAGNOZA I PROGNOZA

Diagnoza- opis stanu i rozpoznanie choroby lub zaburzenia

System diagnostyczny- spis chorób i zaburzeń oraz odpowiadającym im kryteriom

ICD- X - system diagnostyczno stosowany powszechnie w Europie, 100- rozpoznań od F00- do F99

DSM - IV R - podręcznik diagnostyczno- statystyczny , kwalifikacje stosowane w USA , istnieje 279 rozpoznań

Prognoza- najbardziej prawdopodobny przebieg rozwoju zaburzenia lub choroby

POJĘCIA:

Patogeneza- ogół zmian morfologicznych , biochemicznych, patofizjologicznych i psychologicznych , spowodowanych przez czynnik etiologiczny danej choroby oraz ogół innych czynników

Patomechanizm - określenie mechanizmu współdziałania czynników , który leży u podstaw objawów chorobowych i tworzy tzw. dynamiczną strukturę mechanizmu choroby ( jakie czynniki wpływają na obraz choroby)

Etiologia - czynniki etiologiczny to czynnik bezpośrednio wywołujący chorobę

Różne rodzaje etiologii:

  1. Etiologia endogenna - są to składniki dziedziczne , stanowiące genetyczną predyspozycję do występowania chorób lub zaburzeń tzw. „ pakiet startowy” poza naszą kontrolą

  1. Etiologia egzogenna-

wszystkie czynniki , które oddziaływają na człowieka z zewnątrz , związane ze środowiskiem

- zatrucia urazy układu nerwowego wirusy, niedożywienie nadużycie alkoholu, narkotyków.

  1. Etiologia somatogenna- różnorodne stany i procesy chorobowe, prowadzące do takich zmian funkcjonowania centralnego układu nerwowego, które objawiają się zaburzeniami psychicznymi

  1. Etiologia psychogenna - wszystko to co oddziaływuje na sferę psychiczną

ENDOGENNE >>>>>>>>na poziomie ciała>>>>>>>>SOMATOGENNE

EGZOGENNE <<<<<<<<<<pochodzi z zewnątrz <<<<<<<<PSYCHOGENNE

OBJAWY I ZESPOŁY

Objawy- pojedynczy element obrazu chorobowego , zaburzenie najmniejszych przejawów życia psychicznego

Zespół objawów syndrom- zbiór objawów , które występują łącznie i są przez to charakterystyczne dla określonych chorób lub zaburzeń

KATEGORIE OBJAWÓW

-objawy osiowe

- objawy peryferyczne

DIAGNOSTYKA WIELOOSIOWA

Oś- jeden z ważniejszych aspektów funkcjonowania pacjenta

W systemie DSM jest 5 osi:

  1. syndromy kliniczne- wszystkie objawy , które obserwuje się u pacjenta

  2. zaburzenia osobowości - wpływają na syndromy kliniczne

  3. stan ogólnomedyczny- ogólny stan zdrowia , wpływa na syndromy kliniczne

  4. ogólne uwarunkowania życiowe -warunki bytowe, wpływają na 3.

  5. skala oceny ogólnej

NORMY W PSYCHOLOGII KLINICZNEJ

OSOBOWOŚĆ - sposób radzenia sobie z życiem i zaspokajania potrzeb

STYL OSOBOWOŚCI I ZABURZENIA OSOBOWOŚCI- różnica jest ilościowa . Cechy zaznaczone są w stopniu słabym - styl osobowości.

Cechy zaznaczone w stopniu dużym - to zaburzenia osobowości

Styl zależny- osoba taka poradzi się mamy i taty

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI :

Trzy grupy wyodrębnione na podstawie osi dramatycznych

Oś dramatyczna- motywy dominujące w osobowości

GRUPA A:

GRUPA B:

GRUPA C:

GRUPA D:

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI MOGĄ ZE SOBĄ WSPÓŁWYSTĘPYWAĆ

DSM - system kategorii objawów i cech. ( każda osobowość to jest lista cech charakterystycznych zachowań)

OSOBOWOŚĆ PARANOIDALNA „ Nie ufaj nikomu”

Kryterium:

    1. Podejrzewa bez dostatecznych podstaw ,że inni go wykorzystują ranią lub oszukują

    2. Jest zaobserwowany bezzasadnymi wątpliwościami co do lojalności i wiarygodności przyjaciół i znajomych

    3. Niechętnie ufa innym z powodu lęku , że informacje zastane użyte przeciwko niemu

    4. doszukuje się ukrytego poniżenia lub zagrożenia w życzliwych uwagach lub pozytywnych zdarzeniach

    5. uporczywie chowa urazy. Nie wybacza , znieważenie, zranienie czy krytyki ( mściwe , pamiętliwe)

    6. Dostrzega ataki na swój charakter lub opinię , które nie są oczywiste dla innych ludzi i natychmiast odpowiada złością i kontratakiem

    7. Ma powtarzające się nieuzasadnione podejrzenie dotyczące wierności małżonka lub partnera seksualnego

Charakterystyczne jest to , że tka osoba uważa się za osoby dobre doskonałe , wszystko to co jest złe pochodzi od innych ludzi.

OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDEALNA „ Nikogo nie ma w środku”

OSOBOWOŚĆ SCHIZOTYPALNA „ Jestem inny lub jestem dziwaczny” wierzę w telepatię

GRUPA B :

Kategoria:

  1. Nie umiejętność podporządkowania się normom społecznym tzn. ( funkcjonowania zgodne z prawem) Przejawiające się poprzez wielokrotne zachowania , które mogłyby powodem aresztowania

  2. Brak szacunku dla prawdy powtarzające się kłamstwa, używanie pseudonimów, oszukiwanie innych dla zysku lub przyjemności

  3. impulsywność lub niezdolność do planowania

  4. skłonność do rozdrażnienia i agresywność wyrażająca się w powtarzający bzykach lub napaściach

  5. brak odpowiedzialności wyrażający się w niezdolności do spełnienia wymagań w pracy zawodowej lub dotrzymywania zobowiązań finansowych

  6. beztroski brak szacunku dla bezpieczeństwa własnego lub innych

  7. Brak poczucia winy wyrażającej się poprzez obojętność lub racjonalizację ranienia, szkodzenia lub okradania innych ludzi

Charakterystyka - to typ „ przerysowanego maczo”

OSOBOWOŚĆ HISTROMICZNA - „ Patrz na mnie” , „Skup na mnie swoją uwagę” , „ Pożądaj mnie” - częściej u kobiet

Zdiagnozować przynajmniej 5 z 8 kryteriów

  1. Przejawia uczucia dyskomfortu w sytuacjach w których nie jest się w centrum uwagi

  2. w kontaktach z innymi ludźmi często jest nadmiernie uwodzenie seksualne lub zachowuje się prowokacyjnie

  3. Przejawia nagłe zmiany i płytką ekspresję emocji

  4. Stale używa wyglądu fizycznego , by zwrócić na siebie uwagę.

  5. Ma styl mówienia, który jest nadmiernie impresyjny i nieuwzględnia szczegółów

  6. Przejawia dramatyzację , teatralność i przesadną ekspresję emocji

  7. jest podatna na sugestię : łatwo ulega wpływowi innym ludzi lub okoliczności

  8. Uważa związki za bardziej intymne niż w rzeczywistości są

OSOBOWOŚĆ BORDELINE :

OSOBOWOŚĆ NARCYSTYCZNA „ Mój rozkaz jest Twoim życzeniem”

OSOBOWOŚĆ Z GRUPY C:

OSOBOWOŚĆ UNIKAJĄCA „ I tak nikt mnie nie polubi”

Kryteria 4 z pośród 7

  1. Unikanie aktywności zawodowych pociągających za sobą . Znaczące kontakty społeczne z powodu lęku przed krytyką i odrzuceniem

  2. Nie chętnie angazują się w kontakty z ludźmi za nim nie upewni się , że jest lubiany

  3. okazuje rezerwę w relacjach intymnych ponieważ boi się że będzie zawstydzony lub ośmieszony

  4. jest bardzo przejęty byciem krytykowanym lub odrzuconym w sytuacjach społecznych

  5. jest zahamowany w kontaktach z innymi z powodu poczucia nieadekwatności ( „ Ja jestem z innej bajki”)

  6. spostrzega siebie jako pozbawionego umiejętności społecznych . Nieprzekonującego lub gorszego od innych

  7. Wykazuje wielką niechęć by podejmować osobiste ryzyko lub angażować się w nowe aktywności ze strachu przed zakłopotaniem

OSOBOWOŚĆ ZALEŻNA „ Zaopiekuj się mną”

OSOBOWOŚĆ OBSESYJNO -KOMPULSYWNA „ Boję się obłędu”

Lęk - to złożone połączenie emocji i myśli w skład , którego wchodzą, zły nastrój obawa o przyszłość , poczucie konieczności, przygotowania się na nadchodzące niebezpieczeństwa i poczucie niemożności przewidywania zdarzeń oraz panowania nad nimi.

Lęk wg. Ch. Spielberger - wyróżnił 2 formy lęku:

  1. lęk - stan

  • lęk - cecha

    • Lęk stan występuje w każdej osobie

    Lęk cecha to stała cecha osobowości

    RODZAJE ZABURZEŃ LĘKWYCH NA PODSTAWIE KLASYFIKACJI DSM:

    1. Fobie specyficzne oraz społeczne

    2. Zespół paniki z agorafobią lub bez niej

    3. zespół uogólnionego lęku

    4. zaburzenia obsesyjno- kompulsacyjne ( nerwica natręctw)

    5. Zaburzenia PTSD - zespół stresu pourazowego

    FOBIE SPECYFIZNE - zaburzenia monosymptymatyczne

    Reakcja fobii jest reakcją wyuczoną. Musimy poszukać jakiegoś doświadczenia.

    Na skutek pogryzienia przez psa, żeby zaistniało modelowanie musi być model

    Modelowanie

    Fobie nie są groźne same w sobie. Mogą doprowadzić do zagrożenia życia.

    LECZENIE FOBII:

    FOBIE SPOŁECZNE

    FOBIE SPOŁECZNE SPECYFICZNE:

    Do zdiagnozowania:

    - przykre przeżywania pewnych sytuacji

    -FOBIE SPOŁECZNE WYSTĘPUJĄ Z INNYMI PROBLEMAMI

    ZABURZENIA LĘKOWE MOGĄ WSPÓŁWYSTĘPOWAĆ. Fobie współwystępują z depresją i alkoholizmem.

    Modelujący wpływ rodziców:

    2. ZESPÓŁ PANIKI Z AGROFOBIĄ LUB BEZ NIEJ

    Kryteria diagnostyczne:

      1. Napady muszą się powtarzać

      2. osoba musi obawiać się następnego ataku - lęki wtórne

      3. zaburzenie musi trwać przynajmniej miesiąc

    ROLA HIPERWENTYLACJI

    Hiperwentylacja- to przyspieszone szybkie , wzmocnienie panika

    AGROFOBIA-

    Dawniej traktowana jako fobia społeczna Agora rynek . Wyjście pomiędzy ludzi , było dla osób nie do przejścia . Współcześnie agrofobia uważa się za formę powikłań społecznych ( „ to będzie straszne jak będę miała napad paniki i nikt mi nie pomoże”)

    AGROFOBIA BEZ PANIKI:

    - ma coraz więcej objaw i chętnie pozostaje w domu .

    -przebieg jest stosunkowo łagodny

    - nie pojawiają się napady paniki

    ZESPÓŁ UOGÓLNIONEGO LĘKU:

    Dryfowanie- kojarzy się z żeglarstwem lęk wolno płynący . Występują częste stany napięcia . Nie potrafią konkretnie powiedzieć o co im chodzi

    Diagnozę można postawić po 6 miesiącach . Więcej dni z lękiem niż bez lęku. Jest on trudny do opakowania.

    Kryteria diagnostyczne 3 z 6

    1. niepokój poczucie tkwienia w potrzasku lub bycia na krawędzi

    2. szybkie męczenie się - uczucie zmęczenia nie znika po wypoczynku

    3. kłopoty z koncentracją albo pustka w głowie

    4. Drażliwość

    5. Napięcie mięśni

    6. Zakłócenie snu , Kryterium czasowe

    Inne cechy charakterystyczne

    - gotowość do tworzenia lękowych przewidywań

    - dużo lękliwości na sygnały zagrożenia

    ZABURZENIA OBSESYJNO- KOMPULSYJNE

    Obsesje i kompulsje

    OBSESJE- to natrętnie powtarzające się myśli . Człowiek nie ma nad nimi kontroli. Zawierają treści nieprzyjemne i niepokojące . Obsesje to nie jest fantazjowanie

    Obsesje wzmagają stan napięcia

    KOMPULSJE- to co się robi przymusowe czynności mycie rąk ( ablutomania) Zadania kompulsji jest redukcja napięcia np. czyszczenie , sprawdzanie drzwi.

    Dodatkowe kryterium diagnostyczne:

    1. Kompulsje sprawiają przykrość ból i zajmują ponad godziną dziennie

    NERWICA- grupa zaburzeń niepsychotetyczych o przewlekłym przebiegu bogatej czasami symptomatyce sprawiające choremu znaczny dyskomfort oraz cierpienie

    WŁAŚCIOWOŚCI OSÓB PODATNYCH NA NERWICĘ

    NERWICE - to zaburzenia czynnościowe ( dotyczą czynności funkcjonowania narządów) skarżą się na dolegliwości somatyczne

    Ich organizmy są zdrowe

    ZYSKI WTÓRNE Z ZABURZENIA- skupienie uwagi innych ludzi , zwolnienie z obowiązków

    PRZYCZYNY POWSTAWANIA NERWIC:

    Istnieją pewne predyspozycje temperementalne

    - niekorzystne warunki rozwojowe ( zbyt wysokie wymagania zewnętrzne)

    -problemy zbyt trudne do rozwiązania

    - sytuacje konfliktów wewnętrznych

    - sytuacje urazowe , sytuacje traumatyczne

    Najbardziej uszkodzone są relacje między ludźmi

    Nerwice skorelowane są z uszkodzeniami układowego centrum nerwowego

    Patologizujący wpływ n środowiska wychowawczego

    TYPOWE ZESPOŁY NERWIC:

    Objawy osiowe:

    Objawy somatyczne

    Diagnoza różnicowa- wykluczenie pewnych przyczyn objawów pomimo podobieństwa obrazów klinicznych

      1. Nerwice neurastywiczna

      2. Nerwice depresyjne

      3. Nerwice histeryczne

      4. nerwice natręctw

      5. nerwice hipochondryczne

      6. nerwice seksualne

    Ad. 1 NERWICE NEURASTYWICZNE

    Asthenos - słaby bezsilny

    Obraz kliniczny:

    - nieuchronne osłabienie wzmożoną męczliwość , wyczerpanie

    - wrażliwość , zmienność nastroju

    -zanik inicjatywy , trudności w podejmowaniu działań

    -trudności ze snem

    -trudności w koncentracji uwagi , osłabienie pamięci

    - częste bóle somatyczne ( częste bóle głowy , całego ciała)

    -wzmożona wrażliwość na jaskrawe światło oraz hałas

    -wzmożona potliwość

    -zanik popędu seksualnego

    -anhedonia- niemożność odczuwania przyjemności

    - bierna apatyczna , obolała i kompletnie zniechęcona do życia

    Neurastenia - przyczyny

    Zespół neurasteniczny może pojawiać się po ciężkiej chorobie somatycznej

    Zespół neurasteniczny jest uniwersalny/typowy

    AD. 2 NERWICE DERESYJNE ( DYSTYMIA) NERWICE DYSTYMICZNE

    AD. 3 NERWICA HISTERYCZNA ( Najstarsza)

    Hiperfunkcje ruchowe :

    Układ czuciowy: Hiperfunkcje czuciowe:

    Hiperfunkcje :

    AD. 4 NERWICE NATRĘCTW ( zaburzenia obsesyjno - kompulsywne)

    AD. 5 NERWICE HIPOHONDRYCZNE:

    AD. 6 NERWICE SEKSUALNE :

    Objawy u mężczyzn :

    Objawy u kobiet:

    Wspólne cechy:

    TERAPIA WYMAGA WSPÓŁPRACY PARTNERA

    LECZENIE NERWIC:

    Zespół stresu pourazowego ( PTSD) kryteria diagnostyczne , specyfika zaburzenia, przyczyny trwałości objawów, neurologiczne podłoże objawów PTSD

    Objawy zespołu stresu pourazowego nie należą bynajmniej do rzadkości:

    Objawy znacznie się różnią w zależności od rodzaju i nasilenia przerażającego doświadczenia, stopnia zaskoczenia i konstytucji psychicznej danej osoby.

    TRAUMA- zdarzenie, które odznacza się tak wysoką intensywnością życia, że jednostka nie jest w stanie panować nad sytuacją oraz własnymi reakcjami. Uraz wywiera przemożny długotrwały wpływ na organizację psychiczną.

    Definicja traumy wg.DSM - jest to takie zdarzenie , które obejmuje faktyczne lub oczekiwane zagrożenie śmiercią lub poważnym uszkodzeniem ciała lub też zagrożenia dla fizycznej integralności siebie lub innych ( nietykalność cielesna)

    Dwa rodzaje zaburzeń psychicznych po traumie:

  • PTSD

    1. do 6 miesięcy od traumy . Jeśli wystąpi w ciągu 6 miesięcy mówimy o tzw. ostrej reakcji PTSD, po 6 miesiącach mówimy o odroczonej reakcji PTSD

    2. objawy utrzymują się przez dłuższy czas niż 4 tyg

    3. mogą utrzymywać się przez 10 lecia do końca ich życia


    Czynniki wpływające na nasilenie objawów

    Objawy PTSD:

    Może być bardzo rozbudowany

    1. Objawy, które prowadzą do tego, że traumatyczne przeżycie przeżywane jest wciąż na nowo.

    Co najmniej jeden objaw musi być widoczny.

    1. Objawy związane z unikaniem bodźców- muszą wystąpić 3 objawy

    1. utrzymujące się objawy zwiększonego pobudzenia - przynajmniej 2 z pośród listy objawów

    SPECYFIKA PTSD u ofiar gwałtu :

    Techniki leczenia PTSD

    Zespół stresu pourazowego ( PTSD)

    Osoba dotknięta PTSD:

    Zespół Stresu Pourazowego ( PTSD) zawiera elementy lęku0 uogólnionego uczucia strachu i niepewności.

    KLASYFIKACJA/ KRYTERIA ZESPOŁU STRESU POURAZOWEGO:

    Zawiera wiele elementów identycznych z rozpoznaniem zaburzenia ostrego , różni się natomiast znacznie jeśli chodzi o nasilenie i okres utrzymywania się objawów.