SKRYPT Z PRAWA AUTORSKIEGO I PRASOWEGO

Praca zbiorowa - wielopokoleniowa

wersja 2008

Preambuła:

My, studenci, jego arcyszporowatości doktora Franciszka Szpora, uznając jego kapitalne kompetencje w zakresie prawd szporologicznych, dążąc do powiększenia wiedzy w zakresie prawa prasowego i autorskiego, a także do poszerzenia horyzontów myślowych, działając dla dobra publicznego i z myślą o przyszłości naszego Narodu, oraz spokojnym śnie przyszłych pokoleń, postępując na zasadzie solidarności i wzajemnej współpracy, niezależnie od wszelkich różnic w poglądach i „szporów” ideologicznych, ustalamy, co następuje:

1. Dobra osobiste- pojęcie.

Kodeks Cywilny Art.23. „zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska”

Dobra osobiste człowieka- jako pewna wartość, dobro chronione przez prawo cywilne. Indywidualne wartości świata uczuć, życia osobistego. Nasz „stan ducha”- destabilizacja jego to już naruszenie D.O. Pojęcie D.O. ogarnia fizyczną i psychiczną integralność osoby, służącej jej do samorealizacji. To prywatność i dane osobowe.

Ochrona wizerunku- np. nie można robić zdjęć bez zgody fotografowanego, takie zarejestrowanie wizerunku może zakłócać równowagę osoby rejestrowanej. Wizerunek jest własnością, dobrem osobistym.

Katalog D.O. jest płynny, poszerza się tak jak prawa człowieka, D.O. rodzą się i umierają wraz z człowiekiem.

Naruszenie dobrego imienia osoby zmarłej jest naruszeniem D.O. żyjących krewnych, lub członków organizacji związanych ze zmarłym kult pamięci osoby zmarłej.

2. Środki prawne w przypadku naruszenia D.O.

Kodeks Cywilny Art.24. § 1. ten, którego dobro osobiste zostaje naruszone może żądać zaniechania danego działania (chyba, że nie jest ono bezprawne), może żądać usunięcia skutków tego działania, także oświadczenia odpowiedniej treści (przepraszającego) i w odpowiedniej formie ( odpowiedzi, sprostowania). Jeśli zostanie wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać naprawienia jej. Można też zażądać wpłaty od tego, kto naruszył nasze d.o. kwoty na wskazany doniosły cel. Możliwość zarządania zadośćuczynienia materialnego.

( Z wykładu: Art.43 Kodeksu Cywilnego ochrona dóbr osobistych osób fizycznych stasuje się do osób prawnych. Firma, osoba prawna może rozpocząć proces za naruszenie D.O. )

3. Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia D.O.

-jeśli było to za zgodą zainteresowanego (poszkodowanego) np. zgoda na wywiad albo na występ w studio.

- w zależności od motywacji, jeśli działanie motywowane obroną ważnego, doniosłego interesu publicznego.

4. Przedmiot prawa autorskiego

Art. 1 Ust. o Pr. Autorskim- „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”.

Utwór, dzieło by było chronione musi mieć:

-indywidualny charakter

• piętno osobowości twórcy

• przejaw świadomej działalności twórczej

• rezultat procesu twórczego

Moment ustalenia= narodziny utworu, moment udzielenia ochrony przez ustawę (nie trzeba tego zgłaszać Art.1 ust.4. ). Ważna świadomość i intencje twórcze (bohomazy dziecka nie są dziełami).

Art. 1 ust.2. wymienia obszary twórczości pyt 5)

5. Rodzaje utworów

Art.1 ust. 2.

Utwory:

• Wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe)

• Plastyczne, fotograficzne, lutnicze, wzornictwo przemysłowe

• Architektoniczne

• Muzyczne, sceniczne, audiowizualne

• art. 3 zbiory, antologie, wybory, bazy danych spełniające cechy utworu o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystywanych utworów

• art. 2 opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja bez uszczerbku dla praw do utworu pierwotnego,

• art. 9 utwory, które stworzyło kilka osób, współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólne, każdy wykonuje prawo autorskie do swojej części utworu,

• art. 10 jeśli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w celu wspólnego rozpowszechnienia,

• art. 11 utwór zbiorowy, w szczególności encyklopedia lub publikacja periodyczna

( Nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody, zasady działania i koncepcje matematyczne.)

6) Czy cudzy utwór wolno opracować?

W oparciu o art. 2 pr. aut. opracowanie cudzego utworu ( szczególnie tłumaczenie, przeróbka, adaptacja) jest dozwolone pod warunkiem, że ma się zezwolenie autora i nie powoduje się uszczerbku na prawie do utworu pierwotnego ( utworu przed przetworzeniem). Zezwolenie jest konieczne, jeśli twórca opracowania chce mieć z tego zyski.

Opracowania, czyli efekty przetworzeń utworów są chronione prawem autorskim.

Mają status utworów:

1. zależnych (niesamoistnych) - opracowania cudzego utworu (np. tłumaczenia), wymaga zgody autora utworu pierwotnego na rozporządzanie tym opracowaniem

2. niezależnych, inspirowanych (samoistnych) - powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem (np. recenzja), nie zaliczają się do opracowań, są w pełni samoistne

7) Wyłączenia z podległości prawa autorskiego

(art. 4) nie stosuje się prawa autorskiego do:

1. aktów normatywnych (prawnych) i ich urzędowych projektów

2. dokumentów urzędowych, materiałów, znaków, symboli

3. opublikowanych opisów patentowych lub ochronnych

4. prostych informacji prasowych

są to cztery przedmiotowe wyłączenia z ochrony prawa autorskiego

8) Podmioty prawa autorskiego

Ustawa o Prawie autorskim i prawach pokrewnych - podmiot prawa autorskiego

(art. 8-11)

→ pierwszym podmiotem prawa autorskiego jest twórca, czyli autor (może być nim każdy bez względu na to, czy posiada zdolność do czynności prawnych)

→ utwór jest opatrzony nazwiskiem twórcy - za twórcę uważa się tego, którego nazwisko widnieje na dziele lub zostało podane opinii publicznej (jeżeli autor nie ujawnił swojego nazwiska, to jego prawa przejmuje producent (wydawca) lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi

→ podmiotem prawa autorskiego może być współtwórca (współautor), jeśli w dziele nie ma wyraźnie rozgraniczonych części na poszczególnych autorów, to domniemywa się, że wielkość udziałów jest równa - każdy ze współautorów może wykonywać prawa do swojej części utworu o ile ma ona możność samodzielnej egzystencji

→ wydawca (producent) - ustawa zawiera domniemanie, że producent (wydawca) utworu zbiorowego posiada prawo do tytułu tego utworu

(ale nie jest to niepodważalne - aby obalić tą zasadę trzeba np. udowodnić, że aktualny wydawca tytułu nie jest jego właścicielem, gdyż poprzedni wydawca zlecił wymyślenie tytułu agencji, która podpisała odpowiednią umowę)

→ pracodawca - do utworów, które zostały stworzone w trakcie wykonywania zobowiązań zawartych w umowie o pracę, autorskie prawa majątkowe nabywane są przez pracodawcę (twórcy nadal posiadają autorskie prawa osobiste)

momentem przejścia tych praw na pracodawcę jest moment przyjęcia przez niego danego utworu (►wyjątek - jeżeli przedmiotem pracy jest program komputerowy, to przejście praw na pracodawcę jest wcześniejsze - już w trakcie powstawania utworu)

→ jeśli pracodawca w ciągu 2 lat nie wykorzysta utworu prawo wyznaczyć ostateczny termin jego wykorzystania, po jego upływie autorskie prawa majątkowe wracają do twórcy

9) Jakich formalności musi dopełnić autor aby prawo autorskie zaczęło „działać” wobec jego utworu ?

art1. ust. 4 -

Zaczyna korzystać z ochrony autorsko-prawnej w momencie powstania (nie trzeba dokonywać żadnych czynności formalnych - w przeciwieństwie do przedmiotów w prawie użytkowym, przemysłowym np. wynalazek, który trzeba opatentować, wzory użytkowe)

10) Pracodawca oraz producent i wydawca - szczególne (ze względu na co?) podmioty prawa autorskiego

_ Nie ma możliwości, aby z chwilą ustalenia utworu osobiste prawa, przysługiwały innemu podmiotowi niż jego twórca, ponieważ prawa te są z osobą twórcy jako konkretnej osoby fizycznej nierozerwal­nie związane.

Wyjątki w powyższym zakresie występują natomiast, jeżeli chodzi o majątkowe prawa autorskie. Również w ich przypadku zasadą jest, co prawda reguła przysługiwania tych praw pierwotnie twórcy danego utwo­ru, ale w dwóch sytuacjach ustawodawca przewidział odstępstwa od tej zasady:

1. odnośnie do utworów zbiorowych, prawa majątkowe do których przy­sługują z mocy ustawy ich producentowi lub wydawcy (art. 11 Pr. Aut)

oraz

2) Pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku do pracy, nabywa z chwilą przyjęcia uworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. (art. 12 pr.aut.)

11. Istota autorskich praw osobistych.

Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczona w czasie i nie podlegająca zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem (jeśli ustawa nie stanowi inaczej) - art. 16 ustawy „Prawo autorskie”

12. Szczegółowe prawa osobiste autora.

Prawo do:

1)autorstwa utworu

2)oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo udostępniania go anonimowo

3)nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania

4)decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności

5)nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

(art. 16. ustawy „Prawo autorskie)

13.Czas trwania autorskich praw osobistych.

Nieograniczone w czasie (art. 16. ustawy „Prawo autorskie”)

14. Treść autorskich praw majątkowych.

Twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu, do rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu (jeśli ustawa nie stanowi inaczej). - art..17 ustawy „Prawo autorskie”.

15. Co znaczy „rozporządzać utworem”?

Prawo do rozporządzania utworem to majątkowe prawo autorskie. Jego istota sprowadza się do mądrego dysponowania przez uprawniony podmiot utworem, poprzez udostępnianie go innym podmiotom.

(nie posiadam niestety Golata, dlatego nie opracuję tego lepiej)

16. Ustawowe wyjątki (tzn. kiedy ustawa „stanowi inaczej”)od naczelnej zasady dotyczącej treści autorskich praw majątkowych

Wyjątkami od art. 17, który mówi, że prawa majątkowe przynależą twórcy są sytuacje, gdy

1. podmiotem praw majątkowych są producenci (wydawcy) i pracodawcy

2. stacje telewizyjne lub radiowe otrzymały licencję ustawową na nadawanie utworów już opublikowanych - wtedy nie mają obowiązku pytać o pozwolenie korzystania z utworu posiadającej prawa majątkowe do niego

3. sytuacje zawarte w części o dozwolonym użytku utworów chronionych

1. bez zezwolenia twórcy można nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionych utworów w zakresie własnego użytku osobistego (z wyjątkiem projektów architektonicznych, architektoniczno-urbanistycznych, programów komputerowych i twórczych elektronicznych baz danych)

2. ustawa zezwala by przy pomocy anten naziemnych i satelitarnych mieszkańcy jednego domu lub osiedla domków jednorodzinnych (nie więcej niż 50) mogli nieodpłatnie zorganizować sobie odbiór programów taką drogą pod warunkiem, że zachowana jest równoczesność (ten sam czas nadawania), integralność (niezmieniona treść) i nieodpłatność tego nadawania

3. dozwolone jest w celach informacyjnych rozpowszechnianie w mediach:

1. materiałów już rozpowszechnionych (np. przedruk), aktualnych informacji o wydarzeniach, artykułów (chyba, że zastrzeżono ich rozpowszechnianie) o polityce, gospodarce, religii, wypowiedzi i fotografii reporterskich

2. krótkich streszczeń rozpowszechnionych utworów

3. przeglądów publikacji i utworów już rozpowszechnionych.

d) wolno w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach wykorzystywać utwory udostępnione podczas tych wydarzeń w celu informacyjnym

1. biblioteki, szkoły, archiwa mogą:

• udostępniać nieodpłatnie egzemplarze utworów opublikowanych (wypożyczanie)

• sporządzać pojedyncze egzemplarze utworów opublikowanych a niedostępnych w handlu, w celu uzupełnienia zbiorów (np. dlatego, że uległy zniszczeniu)

17. Czas trwania autorskich praw majątkowych

Z wyjątkiem kilku przypadków zastrzeżonych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat 70:

• Od śmierci twórcy, a od utworów współautorskich- od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych

• W odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany- od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba, że pseudonim nie pozostawia wątpliwości, co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość

• W odniesieniu do utworu, którego autorskie prawa majątkowe przysługuja innej osobie niż twórca- od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony- od daty jego ustalenia.

• W odniesieniu do utworu audiowizualnego- od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, operatora obrazu, autora dialogów kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.

Jeżeli bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części.

Czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminów określonych wyżej.

18. Fundusz Promocji Twórczości

Funduszem dysponuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Jest państwowym funduszem celowym i nie posiada osobowości prawnej.

Podstawą gospodarki finansowej Funduszu jest roczny plan finansowy, sporządzany na każdy rok budżetowy i zatwierdzony przez dysponenta funduszu. Roczny plan finansowy określa w szczególności:

• Przychody i wydatki

• Stan środków obrotowych Funduszu na początek i koniec roku budżetowego

• Należności i zobowiązania

Sprawozdania z wykonania rocznego planu finansowego sporządza się w terminach i na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Przychodami Funduszu są wpływy z:

1. producenci lub wydawcy egzemplarzy utworów literackich, muzycznych, plastycznych, fotograficznych i kartograficznych, niekorzystających z ochrony praw majątkowych, są zobowiązani na rzecz Funduszu wpłaty wynoszącej od 5% do 8% wpływów brutto ze sprzedaży egzemplarzy tych utworów. Dotyczy to wydań publikowanych na terenie RP. Wpłaty są dokonywane za okresy kwartalne w terminie do końca miesiąca następującego po zakończeniu kwartału, w którym uzyskano wpływy ze sprzedaży. Jeżeli wpłata nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 1.000 euro, możliwe jest rozliczenie w innych regularnych okresach, nie dłuższych jednak niż rok obrotowy.

2. twórca albo inny uprawniony może się domagać, ażeby sprawca zawinionego naruszenia dokonanego w ramach działalności gospodarczej podejmowanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek, iścił odpowiednią sumę pieniężną z przeznaczeniem na Fundusz. Suma ta nie Mozę być niższa niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia.

3. Dobrowolne wpłaty, zapisy i darowizny

4. Inne wpływy.

Środki Funduszu przeznaczane są na:

• Stypendia dla twórców

• Pokrycie w całości lub części kosztów wydań utworów o szczególnym znaczeniu dla kultury i nauki polskiej oraz wydań dla niewidomych

• Pomoc socjalną dla twórców

Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, po zasięgnięciu opinii właściwych stowarzyszeń twórców, powołuję komisję opiniującą wnioski w sprawie dofinansowania wydań utworów o szczególnym znaczeniu dla kultury i nauki polskiej, wydań dla niewidomych oraz o przyznanie stypendiów pomocy socjalnej dla twórców.

Ten sam minister określi, w drodze rozporządzenia podmioty uprawnione do występowania z wnioskiem przyznanie środków z Funduszu oraz wymogi formalne, jakim powinien odpowiadać wniosek, uwzględniając konieczność właściwej realizacji zadań Funduszu

19. Obowiązki producentów i importerów urządzeń reprograficznych

Producenci i importerzy magnetofonów, magnetowidów innych podobnych urządzeń, kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu, czystych nośników utworu służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych przy użyciu urządzeń tu wymienionych są zobowiązani do uiszczenia organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów, wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawnictw, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników.

Z kwoty uzyskanej z tytułu sprzedaży magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:

50%- twórcom

25%- artystom wykonawcom

25%- producentom fonogramów

Z kwoty uzyskanej ze sprzedaży magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:

35%- twórcom

25%- artystom wykonawcom

40%- producentom wideogramów

Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:

50%- twórcom

50%- wydawcom

20: Prawo nadawców RTV do cudzych utworów:

Odp.: Organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno nadawać opublikowane drobne utwory muzyczne, słowne i słowno muzyczne wyłącznie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi , chyba że prawo do nadania utworów zamówionych przez organizację radiową lub telewizyjną przysługuje jej na podstawie odrębnej umowy.

Twórca może Organizacjami umowie Organizacjami organizacja radiowa lub telewizyjną zrzec się pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.zrzec się

Organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych.

Organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno dla własnych celów nadawczych utrwalać utwory, na których nadanie uprzednio uzyskały zezwolenie.

Utrwalenia takie powinny być zniszczone w ciągu miesiąca od ich nadania, gdy utrwaleń dokonuje się do celów dokumentalnych i są umieszczone w archiwum powyższego przepisu nie stosuje się. Twórca powinien zostać niezwłocznie powiadomiony o umieszczeniu utrwalenia jego utworu w takim archiwum.

21. Ograniczenia autorskich praw majątkowych - dozwolony użytek utworów

- Jeśli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczona w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu wieź twórcy z utworem, a szczególności prawo do: autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępnienia go anonimowo. Nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

- Jeśli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

• Wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 23 ust. 1)

• Posiadacze urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub telewizyjnego mogą za ich pomocą odbierać nadawane utwory, choćby urządzenia te były w miejscu ogólnie dostępnym, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 24 ust. 2)

• Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie rozpowszechnione utwory podczas ceremonii religijnych, imprez szkolnych i akademickich lub oficjalnych uroczystości państwowych, jeżeli nie łączy się osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści majątkowych i artyści wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia, z wyłączeniem imprez reklamowych, promocyjnych lub wyborczych (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 31)

• Właściciel egzemplarza utworu plastycznego może go wystawiać publicznie, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 32 ust. 1)

• Wolno korzystać z już rozpowszechnionych utworów dla dobra osób niepełnosprawnych, jeżeli to korzystanie odnosi się bezpośrednio do ich upośledzenia, nie ma zarobkowego charakteru i jest podejmowane w rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 33.1)

• Wolno korzystać z utworów dla celów bezpieczeństwa publicznego lub na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz sprawozdań z tych postępowań (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 33.2)

• Wolno w celu reklamy wystawy publicznej lub publicznej sprzedaży utworów korzystać z egzemplarzy utworów już rozpowszechnionych (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 333)

• Wolno rozpowszechniać za pomocą anteny zbiorowej oraz sieci kablowej utwory nadawane przez inną organizację radiową lub telewizyjną drogą satelitarną albo naziemną, jeżeli następuje to w ramach równoczesnego, integralnego i nieodpłatnego rozpowszechniania programów radiowych lub telewizyjnych i przeznaczone jest do oznaczonego grona odbiorców znajdujących się w jednym budynku lub w domach jednorodzinnych obejmujących do 50 gospodarstw domowych.

22. Prawo przedruku.

• Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i TV rozpowszechnione wcześniej:

• sprawozdania o aktualnych wydarzeniach

• aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione (tu twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia)

• aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie (tu twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia)

• krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których powyżej była mowa

• przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych

• mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby

• krótkie streszczenia rozpowszechnianych utworów (na podstawie: ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 25)

• wolno w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane podczas tych wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 26)

• wolno przytaczać w utworach tworzących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art.. 29)

• Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wpisach (tu twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia)

• Wolno też w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w antologiach (tu twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia)

23. Czy za przedruk trzeba płacić ?

Za korzystanie z aktualnych artykułów na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne oraz aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie twórcom tych utworów przysługuje prawo do wynagrodzenia. Jeżeli wypłata wynagrodzenia nie nastąpiła na podstawie umowy z uprawnionym do rozpowszechniania, wynagrodzenie jest wypłacane za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. (na podstawie: ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 25)

Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wpisach; wolno też w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w antologiach - w obu tych przypadkach twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 29)

~~

SZCZEGÓLNE PRAWA BIBLIOTEK, INSTYTUCJI NAUKOWYCH I OŚWIATOWYCH ORAZ OŚRODKÓW INFORMACJI I DOKUMENTACJI

• Biblioteki, archiwa i szkoły mogą: udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań statutowych, egzemplarze utworów rozpowszechnionych; sporządzać lub zlecać sporządzenie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia lub ochrony własnych zbiorów; udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych za pomocą systemu informatycznego znajdującego się na terenie danej jednostki (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 28)

• Instytucje naukowe i oświatowe mogą, w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 27)

• Ośrodki informacji lub dokumentacji mogą sporządzać i rozpowszechniać własne opracowania dokumentacyjne oraz pojedyncze egzemplarze, nie większe niż jeden arkusz wydawniczy, fragmentów opublikowanych utworów. Twórca jest uprawniony do pobierania od tych ośrodków wynagrodzenia za odpłatne udostępnianie egzemplarzy fragmentów utworów (na podstawie: ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 30)

24. Czy można kopiować płyty z muzyką ?

Kopie płyt muzycznych można sporządzać tylko na własny użytek nie czerpiąc z tego żadnych korzyści majątkowych ani nie rozpowszechniając kopii płyt. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.

25. Czy można kopiować gry komputerowe?

Nie można wykonywać kopii gry (kopiowanie gry wykracza poza zapisy ustawy: Nie wymaga zezwolenia uprawnionego:

1) sporządzenie kopii zapasowej, jeżeli jest to niezbędne do korzystania z programu komputerowego)

26. Czy prawo autorskie chroni programy komputerowe?

1.Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie

2.Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia.

3. program komputerowy podlega ochronie na zasadach ogólnych prawa autorskiego, ale z uwzględnieniem osobnego rozdziału dotyczącego programów komputerowych w którym niektóre zasady ogólne albo nie działają albo zostały zmodyfikowane.

27. Czy prawo autorskie chroni bazy danych?

Baza danych jest chroniona, gdy spełnia cechy utworu, nawet jeżeli zawiera niechronione materiały, o ile przyjęty w niej dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter 

28. Przejście, zbycie i nabycie autorskich praw majątkowych

Przejście autorskich praw majątkowych

Jeśli ustawa nie stanowi inaczej:

-może przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy

-nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba ze umowa stanowi inaczej

(2.Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu ,zwana dalej „licencją” ,obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione

3.Niewazna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości

Umowa zobowiązująca do przeniesienia autorskich praw majątkowych przenosi na nabywcę, z chwila przyjęcia utworu, prawo do wyłącznego korzystania z utworu na określonym w umowie polu eksploatacji, chyba ze postanowiono w niej inaczej

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a licencje udzielono na czas nie oznaczony, twórca może ja wypowiedzieć z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego.

Licencje udzielona na okres dłuższy niż na 5 lat uważa się, po upływie tego terminu, za udzielona na czas nie oznaczony)

29. Prawa pokrewne prawu autorskiemu

1.Prawa do artystycznych wykonań

(trzeba pamiętać, że w tym rozumieniu wykonawcami są: aktorzy, recytatorzy, dyrygenci, instrumentaliści, wokaliści, tancerze i mimy; a także że przysługują im prawa osobowe i majątkowe)

2.Prawa do fonogramów i wideogramów

3.Prawo do nadań programów

4.Prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych

30. Tajemnica źródeł informacji, korespondencja oraz wizerunek - w pr. aut.

WIZERUNEK - Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.

Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych oraz osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

KORESPONENCJA - Jeżeli osoba, do której korespondencja jest skierowana, nie wyraziła innej woli, rozpowszechnianie korespondencji, w okresie dwudziestu lat od jej śmierci, wymaga zezwolenia małżonka, a w jego braku kolejno zstępnych, rodziców lub rodzeństwa.

TAJEMNICA ŹRÓDEŁ INFORMACJI - Twórca, a wydawca lub producent na żądanie twórcy mają obowiązek zachowania w tajemnicy źródeł informacji wykorzystanych w utworze oraz nie ujawniania związanych z tym dokumentów. Ujawnienie tajemnicy jest dozwolone za zgodą osoby, która powierzyła tajemnicę, lub na podstawie postanowienia właściwego sądu.

32. Co to są organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, gdzie ich szukać i po co?

są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych.

Gdzie szukać? W BIP-ie, na stronach Ministerstwa Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego.

33. Plagiat

Plagiat to przestępstwo wymierzone w osobiste prawo autorskie do utworów lub artystycznych wykonań. Jego istota to tzw. „kradzież intelektualna” czyli przywłaszczenie sobie autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania.

34. Piractwo w zakresie prawa autorskiego

Rozpowszechnianie, a także zwielokrotnianie i utrwalanie w celu rozpowszechnienia, bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom cudzego utworu w wersji oryginalnej albo w postaci opracowaniu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu lub nadania.

To także wytwarzanie urządzeń lub ich komponentów przeznaczonych do usuwania lub obchodzenia skutecznych technik zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem, itp. albo dokonywanie obrotu takimi urządzeniami albo ich reklamowanie albo ich posiadanie.

Oraz uniemożliwienie lub utrudnianie prawa do kontroli korzystania z utworu.

35. Ochrona autorskich praw majątkowych - jakie żądanie może zgłosić osoba, której autorskie prawo majątkowe naruszono?

Właściciel tych praw może żądać od osoby, która naruszyła jego prawa:

• zaniechania naruszenia,

• usunięcia skutków naruszenia

• naprawienia wyrządzonej szkody (na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej 2-krotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - 3-krotności stosowanego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie w utworu)

• wydania uzyskanych korzyści

• 1-krotnego lub wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie

• zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż 2-krotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia na rzecz Funduszu Promocji Twórczości, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej.

36. Najważniejsze dla funkcjonowania mediów akty prawa zewnętrznego i wewnętrznego.

Akty prawa wewnętrznego:

• Konstytucja (wolność słowa, prawo gromadzenia informacji i rozpowszechniania ich; prasy drukowanej nie można uzależniać od procedury koncesjonowania), zwłaszcza art. 14 i 54

• Ustawa Prawo prasowe z 1984r.

• Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994r.)

• Ustawa o dostępie do informacji publicznej (2001r.)

• Ustawa o radiofonii i telewizji (1992r.)

• Fragmenty kodeksu cywilnego i karnego

Akty prawa zewnętrznego:

• Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1949r.; najważniejsza bo ustanawia zaplecze odwołań - Europejski Trybunał Praw człowieka w Strasburgu), art. 10 - wolność wyrażania opinii

• Międzynarodowy Pakt Praw Politycznych i Obywatelskich (1966r.)

• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948r.)

37. Czy informacja publiczna znaczy jawna?

Niech szpordala z pytaniami, których nie było na zajęciach!! - to hasło może jest nieaktualne, ale nie mam serca go wyciąć ;)

Nie, informacja publiczna to nie to samo co jawna

Art.5 Ustawy o dostępie do informacji publicznej:

1. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych.

2. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.

Jeśli chodzi o to co jest inf. publ to ustawa o info. publ wymienia niezamknięty katalog. Zaś info. niejawna jest opisana w zamkniętym katalogu w załączniku nr 1 do ustawy o ochronie info niejawnych. Te katalogi nie są tożsame, ale w części się pokrywają. Tak więc część wspólna obu tych katalogów jest informacją publiczną i równocześnie informacją niejawną. Tak samo dostęp do info. dotyczącej prywatności osoby fizycznej lub tajemnicy przedsiębiorcy jest ograniczony, chyba że ma związek z pełnieniem przez nie funkcji, lub, że się tego zrzekną.

38. Czy prawo nakazuje udostępnić wszystkie informacje publiczne?

Patrz - pyt. 37.

39. Kto ma obowiązek udostępnienia informacji publicznej?

Art.4 Ustawy o dostępie do informacji publicznej:

1. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności:

1) organy władzy publicznej,

2) organy samorządów gospodarczych i zawodowych,

3) podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa,

4) podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego,

5) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów.

2. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są związki zawodowe i ich organizacje oraz partie polityczne.

3. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są podmioty, o których mowa w ust. 1 i 2, będące w posiadaniu takich informacji.

art. 11 ust. prawo prasowe

2. Informacji w imieniu jednostek organizacyjnych są obowiązani udzielać kierownicy

tych jednostek, ich zastępcy, rzecznicy prasowi lub inne upoważnione osoby,

w granicach obowiązków powierzonych im w tym zakresie.

40. Co można zrobić, gdy odmówiono nam udostępnienia informacji publicznej?

Art. 22. Ustawy o dostępie do informacji publicznej:

1. Podmiotowi, któremu odmówiono prawa dostępu do informacji publicznej ze względu na wyłączenie jej jawności z powołaniem się na ochronę danych osobowych, prawo do prywatności oraz tajemnicę inną niż państwowa, służbowa, skarbowa lub statystyczna, przysługuje prawo wniesienia powództwa do sądu powszechnego o udostępnienie takiej informacji.

3. Sądem właściwym do orzekania w sprawach, o których mowa w ust. 1, jest sąd rejonowy właściwy ze względu na siedzibę podmiotu, który odmówił udostępnienia informacji publicznej.

Art 4 pr pras

3. W przypadku odmowy udzielenia informacji, na żądanie redaktora naczelnego odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie trzech dni; odmowa powinna zawierać oznaczenie organu, jednostki organizacyjnej lub osoby, od której pochodzi, datę jej udzielenia, redakcję, której dotyczy, oznaczenie informacji będącej jej przedmiotem oraz powody odmowy.

4. Odmowę, o której mowa w ust. 3, lub niezachowanie wymogów określonych w tym przepisie, można zaskarżyć do sądu administracyjnego w terminie 30 dni; w postępowaniu przed sądem stosuje się odpowiednio przepisy o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnych.

Generalnie jak nam odmówią możemy zrobić jedną z 4 rzeczy:

1. nic ;)

2. zaskarżyć do sądu administracyjnego - podlega tylko odmowa udzielenia info, bądź niezachowanie wymagań z art 4 pr pras (ale o to może skarżyć tylko redaktor naczelny). Będzie się toczyć w trybie administracyjnym (czyli szybciej niż normalnie). Niestety nie można zaskarżyć, dlatego, że informację są niepełne, nierzetelne lub nieaktualne. No i niestety sąd administracyjny może nakazać udzielenie info w danym terminie jeśli odpowiedzi w ogóle nie udzielono (co nie znaczy, że nam udzielą zgodnej z prawem od razu), lub anulować decyzję o odmowie udzielenia ze względów formalnych, co nie oznacza, że następnym razem udzielą, bo mogą po prostu błędy formalne wyeliminować.

3. zaskarżyć do sądu karnego - możemy dążyć do ukarania osoby która bezprawnie odmówiła nam udzielenia informacji, ale sąd nie może nakazać udzielenia jej nam, a jedynie ukarać

4. zaskarżyć do sądu cywilnego - możemy wystąpić o udzielenie nam informacji, ale tylko w przypadku opisanym w art 22. Ale sąd może nakazać udzielenia nam informacji. Przy czym postępowanie będzie się toczyć normalnym trybem, a więc dłuuugo.

41. Formy udostępniania informacji publicznych (Rozdział II Art.7.1 - ustawy o dostępie do informacji publicznej + Art. 10 i 11)

1. ogłaszanie informacji publicznych, w tym dokumentów urzędowych, w Biuletynie

Informacji Publicznej;

2. informacja publiczna nie udostępniona w BIP jest udostępniana na wniosek;

3. inf. pub., która może być niezwłocznie udostępniona, jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku;

4. w drodze wyłożenia bądź wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych;

5. zainstalowanie w miejscach wymienionych w punkcie 4, urządzenia umożliwiającego zapoznanie się z tą informacją

6. wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, i udostępniania materiałów, w tym audiowizualnych i telemetrycznych, dokumentujących te posiedzenia

42. Biuletyn Informacji Publicznej

Biuletyn Informacji Publicznej to urzędowy publikator teleinformatyczny, składający się z ujednoliconego systemu stron w sieci informatycznej. BIP został stworzony w celu powszechnego udostępniania informacji publicznej.

Portal BIP ma za zadanie:

§    służyć wszystkim zainteresowanym zapewniając im łatwy dostęp do ważnych informacji publicznych,

§    udostępnić podmiotom zobowiązanym do tworzenia własnych stron BIP zbiór informacji, dotyczących Biuletynu Informacji Publicznej oraz sugerowanych rozwiązań praktycznego podejścia do realizacji Ustawy o dostępie do informacji publicznej z dnia 6 września 2001r. (Dz. U. Nr 112, poz. 1198).

(R. II Art.8 i 9 - ustawy o dostępie do informacji publicznej) - urzędowy publikator teleinformatyczny stworzony w celu powszechnego udostępniania inf. pub., istnieje on w postaci ujednoliconego systemu stron w sieci teleinformatycznej

1. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności:

a) organy władzy publicznej,

1) organy samorządów gospodarczych i zawodowych,

2) podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa,

3) podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego,

4) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów.

2. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są związki zawodowe i ich organizacje oraz partie polityczne.

3. Podmioty, o których mowa, są obowiązane do udostępniania w Biuletynie Informacji Publicznej informacji dotyczących sposobu dostępu do informacji publicznych będących w ich posiadaniu i nieudostępnionych w Biuletynie Informacji Publicznej.

4.W przypadku wyłączenia jawności informacji publicznej, w Biuletynie Informacji Publicznej podaje się zakres wyłączenia, podstawę prawną wyłączenia jawności oraz wskazuje się organ lub osobę, które dokonały wyłączenia, a w przypadku, o którym mowa w art. 5 ust. 2, podmiot, w interesie którego dokonano wyłączenia jawności. 5. Podmioty udostępniające informacje publiczne w Biuletynie Informacji Publicznej są obowiązane do:

1) oznaczenia informacji danymi określającymi podmiot udostępniający informację,

2) podania w informacji danych określających tożsamość osoby, która wytworzyła informację lub odpowiada za treść informacji,

3) dołączenia do informacji danych określających tożsamość osoby, która wprowadziła informację do Biuletynu Informacji Publicznej,

4) oznaczenia czasu wytworzenia informacji i czasu jej udostępnienia,

5) zabezpieczenia możliwości identyfikacji czasu rzeczywistego udostępnienia informacji.

43. Na czym polega tajemnica dziennikarska

Art. 15.

1. Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swego

nazwiska.

2. Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy:

1) danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych,

2) wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.

3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, dotyczy również innych osób zatrudnionych w redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych.

Art. 16.

1. Dziennikarz jest zwolniony od zachowania tajemnicy zawodowej, o której mowa w art. 15 ust. 2, w razie gdy informacja, materiał prasowy, list do redakcji lub inny materiał o tym charakterze dotyczy przestępstwa określonego w art. 254 Kodeksu karnego (teraz to jest 240) albo autor lub osoba przekazująca taki materiał wyłącznie do wiadomości dziennikarza wyrazi zgodę na ujawnienie jej nazwiska lub tego materiału.

2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczy również innych osób zatrudnionych w redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych.

3. Redaktor naczelny powinien być w niezbędnych granicach poinformowany o sprawach związanych z tajemnicą zawodową dziennikarza; powierzoną mu informacją albo inny materiał może ujawnić jedynie w wypadkach określonych w ust. 1.

Art. 36 ust 5.

5. Na żądanie organów upoważnionych do tego na podstawie odrębnych przepisów wydawca lub redaktor są obowiązani do ujawnienia posiadanych nazw i adresów przedsiębiorców lub osób fizycznych, zamieszczających odpłatne ogłoszenia lub reklamy w sprawach działalności gospodarczej. W tym wypadku art. 15 ust. 1 i 2 nie stosuje się.

Tajemnica jest obowiązkiem, a nie uprawnieniem dziennikarza. Dotyczy też innych pracowników redakcji. Obejmuje (patrz art. 15) Tajemnicą nie są objęte sytuacje, opisane art 240 kodeksu karnego, czyli obowiązku doniesienia o możliwości/planowaniu/dokonaniu popełnienia przestępstwa opisanego w kodeksie karnym (chodzi o przestępstwa przeciw państwu i zabójstwo). Dysponentem jest informator, a nie dziennikarz, czyli dziennikarz może prosić informatora o ujawnienie się, ale nie może go do tego zmusić. Tajemnica dziennikarska jest przed sądem nieprzełamywalna.

44. Sprostowania i odpowiedzi

Art. 31.

Na wniosek zainteresowanej osoby fizycznej, prawnej lub innej jednostki organizacyjnej redaktor naczelny redakcji właściwego dziennika lub czasopisma jest obowiązany opublikować bezpłatnie:

1) rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie wiadomości nieprawdziwej

lub nieścisłej,

2) rzeczową odpowiedź na stwierdzenie zagrażające dobrom osobistym.

Art. 32.

1. Sprostowanie lub odpowiedź należy opublikować w:

1. dzienniku - w ciągu 7 dni od dnia otrzymania sprostowania lub odpowiedzi,

2) czasopiśmie - w najbliższym lub jednym z dwóch następujących po nim przygotowywanych do druku numerów,

3) innym niż dziennik przekazie za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu - w najbliższym analogicznym przekazie, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia otrzymania sprostowania lub odpowiedzi.

3. Sprostowanie lub odpowiedź należy dodatkowo opublikować w odpowiednim dzienniku, w ciągu miesiąca, na wniosek zainteresowanej osoby, na koszt wydawcy, gdy możliwy termin opublikowania sprostowania lub odpowiedzi przekracza 6 miesięcy.

4. Terminy, o których mowa w ust. 1-3, nie mają zastosowania, jeżeli strony na piśmie umówiły się inaczej.

5. Sprostowanie w drukach periodycznych powinno być opublikowane lub przynajmniej zasygnalizowane w tym samym dziale równorzędną czcionką oraz pod widocznym tytułem; w pozostałych publikacjach powinno być nadane w zbliżonym czasie i w analogicznym programie.

6. W tekście nadesłanego sprostowania lub odpowiedzi nie wolno bez zgody wnioskodawcy dokonać skrótów ani innych zmian, które by osłabiały jego znaczenie lub zniekształcały intencję autora sprostowania; tekst sprostowania nie może być komentowany w tym samym numerze lub audycji; nie odnosi się to do odpowiedzi; nie wyklucza to jednak prostej zapowiedzi polemiki lub wyjaśnień.

7. Tekst sprostowania lub odpowiedzi nie może być dłuższy od dwukrotnej objętości fragmentu materiału prasowego, którego dotyczy; redaktor naczelny nie może wymagać, aby sprostowanie lub odpowiedź były krótsze niż pół strony znormalizowanego maszynopisu.

8. Ograniczenia, o których mowa w ust. 7, nie dotyczą sprostowania lub odpowiedzi pochodzących od naczelnych i centralnych organów państwowych, w tym pochodzących od naczelnych i centralnych organów administracji państwowej, jeżeli zostały nadesłane przez rzecznika prasowego rządu.

Art. 33.

1. Redaktor naczelny odmówi opublikowania sprostowania lub odpowiedzi, jeżeli:

1. nie odpowiadają wymaganiom określonym w art. 31,

2. zawierają treść karalną lub naruszają dobra osobiste osób trzecich,

3. ich treść lub forma nie jest zgodna z zasadami współżycia społecznego,

4. podważają fakty stwierdzone prawomocnym orzeczeniem.

2. Redaktor naczelny może odmówić opublikowania sprostowania lub odpowiedzi, jeżeli:

1. sprostowanie lub odpowiedź nie dotyczy treści zawartych w materiale prasowym,

2. sprostowanie lub odpowiedź jest wystosowana przez osobę, której nie dotyczą fakty przytoczone w prostowanym materiale, chyba że sprostowania lub odpowiedzi, po śmierci osoby bezpośrednio zainteresowanej, dokonuje osoba zainteresowana w związku ze stosunkiem służbowym, wspólną pracą lub działalnością albo w związku z więzami pokrewieństwa lub powinowactwa,

3. sprostowanie odnosi się do wiadomości poprzednio sprostowanej,

4. sprostowanie lub odpowiedź została nadesłana po upływie miesiąca od dnia publikowania materiału prasowego, chyba że zainteresowana osoba nie mogła zapoznać się wcześniej z treścią publikacji, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy od dnia opublikowania materiału prasowego,

5. sprostowanie lub odpowiedź nie jest zgodna z wymaganiami określonymi w art. 32 ust. 7 lub nie została podpisana w sposób umożliwiający redakcji identyfikację autora.

3. Odmawiając opublikowania sprostowania lub odpowiedzi redaktor naczelny jest obowiązany przekazać niezwłocznie wnioskodawcy pisemne zawiadomienie o odmowie i jej przyczynach. Jeżeli odmowa nastąpiła z przyczyn wymienionych w ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1-3, należy wskazać fragmenty, które nie nadają się do publikacji; do poprawionego w ten sposób sprostowania lub odpowiedzi termin określony w ust. 2 pkt 4 biegnie na nowo od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie i jej przyczynach. Redakcja nie może odmówić zamieszczenia sprostowania lub odpowiedzi, jeżeli zastosowano się do jej wskazań.

4. Jeżeli zasadne sprostowanie nadesłane przez osobę zainteresowaną nie może być opublikowane z przyczyn określonych w ust. 1 i 2, redaktor naczelny, za zgodą tej osoby, może zamieścić własne wyjaśnienie czyniące zadość funkcji sprostowania.

5. Sprostowanie lub odpowiedź mogą być podpisane pseudonimem, gdy podstawą sprostowania lub odpowiedzi jest zagrożenie dobra związanego z pseudonimem; nazwisko podaje się wtedy tylko do wiadomości redakcji.

45. Krytyka prasowa i reakcja na nią.

Art. 6.

1. Prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk.

2. Organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne oraz organizacje spółdzielcze są obowiązane do udzielenia odpowiedzi na przekazaną im krytykę prasową bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do związków zawodowych, organizacji samorządowych i innych organizacji społecznych w zakresie prowadzonej przez nie działalności publicznej.

4. Nie wolno utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych ani w inny sposób tłumić krytyki.

Krytyka, stanowiąca jedno z najbardziej istotnych źródeł naruszeń może stanowić jedną z okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia czci, godności osobistej i wielu innych dóbr osobistych o ile realizuje wymogi ustalone przez ustawodawcę. „Krytyka jest działaniem społecznie pożytecznym i pożądanym, jeżeli podjęta została w interesie społecznym, jeżeli jej celem nie jest dokuczenie innej osobie oraz jeżeli ma cechy rzetelności i rzeczowości (tzw. dozwolona krytyka) - czytamy w wyroku Sądu Najwyższego. Art. 41 pr. pr. zakreśla granice dozwolonej krytyki, którą uzależnia od spełnienia trzech przesłanek: realizacja celów działania przewidzianych w art. 1 pr. pr. (podjęcie krytyki w interesie społecznym), wymóg rzetelności i zgodności z zasadami współżycia społecznego. Działanie krytykującego nie jest więc bezprawne, jeżeli stanowi właściwy środek służący do ochrony uzasadnionego interesu społecznego lub prywatnego. Np. oskarżenie innej osoby o popełnienie przestępstwa przed organem powołanym do ścigania (policja, prokurator) nie jest bezprawne, jeżeli opiera się ono na zgodnym z rzeczywistością stanie faktycznym. Krytyka zmierzająca do zrealizowania ważnego społecznie celu, nie może być postrzegana jako niezgodna z prawem.

Krytyka czyjegoś postępowania, zapatrywań czy działalności nie powinna przekraczać granic potrzebnych do osiągnięcia społecznego celu krytyki. Warunkiem podstawowym do skorzystania z prawa krytyki jest odniesienie jej do dzieła lub działalności (np. zawodowej, o ile nie nosi ona cech prywatności) a nie do konkretnej osoby. Gdy zaś chodzi o wyrażoną w art. 5 k.c. zasadę współżycia społecznego to mamy głównie na myśli stosowanie form krytyki zgodnych z dobrymi obyczajami, pozbawionych polemicznych wyzwisk, nieuzasadnionego przypisywania utworowi cech których on nie nosi oraz nie naruszanie zasad dziennikarskiej etyki zawodowej. Krytyka na niewłaściwe postępowanie określonych osób musi mieć jednakże cechy rzetelności i powinna być ograniczona rzeczową potrzebą, a jej forma nie może przekraczać granic zakreślonych odpowiedzialnością za treść podniesionych zarzutów.

Natomiast krytyka przekraczająca granice społecznie akceptowanej formy, nawet jeśli będzie uzasadniona słusznym celem i istotnością poruszanego problemu, nie będzie mogła być uznaną za dozwoloną. „Przekroczenie granic potrzebnych do osiągnięcia społecznego celu krytyki następuje również wtedy, gdy pomimo merytorycznej zasadności krytyki ma ona formę obraźliwą. Krytyka może mieć charakter wypowiedzi opisowej lub ocennej. Wypowiedzi opisowe, czyli stwierdzenia faktów odnoszą się do zdarzeń lub sytuacji, zaś wypowiedzi ocenne to rozważania o charakterze subiektywnym na temat działalności lub postępowania osoby krytykowanej.

• Według artykułu 6 Prawa Prasowego na przekazaną im krytykę prasową zobowiązane do udzielenia odpowiedzi są organy państwowe, przedsiębiorstwa prasowe i inne państwowe jednostki organizacyjne oraz organizacje spółdzielcze. Przepis ten stosuje się też do związków zawodowych, organizacji samorządowych i innych organizacji społecznych - w zakresie prowadzonej przez nie działalności publicznej.

• Mają 1 miesiąc na odpowiedź („bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca”).

Istnieją 3 sposoby ustosunkowania się do krytyki prasowej:

1. obowiązkowa odpowiedź (jw.)

2. Sprostowania na żądanie zainteresowanego

3. Odpowiedź na żądanie zainteresowanego

• Nie wolno utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych i w żaden inny sposób tłumić krytyki prasowej.

• Utrudnianie lub tłumienie krytyki prasowej podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

46. Autoryzacja wg prawa prasowego.

Artykuł 14, ust.2

DZIENNIKARZ NIE MOŻE ODMÓWIĆ OSOBIE UDZIELAJĄCEJ INFORMACJI AUTORYZACJI DOSŁOWNIE CYTOWANEJ WYPOWIEDZI, O ILE NIE BYŁA ONA UPRZEDNIO PUBLIKOWANA.

(z książki Dobosz) Autoryzacja, to zgoda wyrażona przez autora dzieła na jego publikację w stanie niezmienionym , opracowaniu lub tłumaczeniu. Autoryzacja jest także wymagana w przypadku późniejszego wprowadzenia do utworu zmian przekraczających zakres dozwolonego przystosowania redakcyjnego lub w razie odpowiedniego zastrzeżenia autora. [tę def. Dobosz cytuje z Encyklopedii wiedzy o prasie].

Wg niej autoryzacji wymaga wywiad prasowy , gdyż ma on charakter autorski w podwójnym sensie: autentyczności pytającego i odpowiadającego. Wywiad może uchodzić za dzieło współautorskie (z punktu widzenia pr. autorskiego ) i ostateczny wpływ na jego kształt powinny mieć obie strony.

W ustawie mamy do czynienia z autoryzacją dosłownie cytowanej wypowiedzi i według Dobosz stanowi to duże ograniczenie dla dziennikarzy, którzy szczególnie w mediach elektronicznych mają z nimi do czynienia bardzo często. Ten zapis paraliżuje też dziennikarzy publikujących na łamach gazet i czasopism, którzy chcąc uniknąć dosłownych przytoczeń wypowiedzi, muszą dokonywać ich opisów (a to np. w reportażu może być kłopotliwe)

(To, co jest dalej było już w skrypcie. Zostawiłam, choć tego nie było w Dobosz, jak zechcecie to wykorzystacie- M.H.)

Autoryzacja to wyrażenie zgody przez udzielającego informacji prasie na publiczne rozpowszechnienie swej wypowiedzi w danej formie. Potocznie: W przypadku wywiadów prasowych, autoryzacja polega na wspólnym uzgodnieniu ostatecznego tekstu wywiadu przez osobę jej udzielającą i dziennikarza, przed jego publikacją. Dziennikarz nie ma obowiązku prawnego informowania udzielającego wiadomości o prawie żądania autoryzacji (odmiennie: J. Sobczak - dziennikarz ma obowiązek, choć nie wynika on z treść żadnej ustawy). Poinformowanie o prawie żądania autoryzacji jest etycznie wskazane. Dziennikarz nie musi zabiegać o autoryzację, wystąpienie o nią należy do udzielającego informacji.

Odmowa autoryzacji teoretycznie stanowi przestępstwo, zagrożone karą pozbawienia wolności do 6 miesięcy (źródło: Wikipedia). Art. 49 mówi o grzywnie lub karze ograniczenia wolności.

Artykuł z Press: Dziennikarze zinterpretowali Art.14, ust.2 inaczej: „ludzie mają prawo być cytowani dosłownie”. To bardzo szeroka interpretacja, typowa dla praktyki zachodniej. Jest to interpretacja niewłaściwa.

47. Reklama w mediach.

Z ustawy Prawo prasowe

Art. 36

1. Prasa może zamieszczać odpłatne ogłoszenia i reklamy.

2. Ogłoszenia i reklamy nie mogą być sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia

Społecznego.

3. Ogłoszenia i reklamy muszą być oznaczone w sposób nie budzący wątpliwości, iż

nie stanowią one materiału redakcyjnego.

4. Wydawca i redaktor mają prawo odmówić zmieszczenia ogłoszenia i reklamy,

jeżeli ich treść lub forma jest sprzeczna z linią programową bądź charakterem publikacji.

5. Na żądanie organów upoważnionych do tego na podstawie odrębnych przepisów

wydawca lub redaktor są obowiązani do ujawnienia posiadanych nazw i adresów

przedsiębiorców lub osób fizycznych, zamieszczających odpłatne ogłoszenia lub

reklamy w sprawach działalności gospodarczej. W tym wypadku art. 15 ust. 1 i 2

nie stosuje się (ode mnie- M.H. w tych art. chodzi po 1. o prawo zachowania w tajemnicy swego nazwiska autorowi materiału prasowego, a po 2. o obowiązek zachowania w tajemnicy danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego itp., oraz wszelkich info, których ujawnienie wiązałoby się z naruszeniem interesów osób trzecich).

Z Ustawy o Radiofonii o telewizji

- reklamy muszą być wyraźnie wyodrębnione w programie i oznaczone w sposób niebudzący wątpliwości, że są reklamami i nie pochodzą od nadawcy (to samo do telesprzedaży)

- limity czasowe: reklamy nie mogą zajmować więcej niż 15 proc. dziennego czasu nadawania programu (a razem z telesprzedażą nie więcej niż 20 proc), a także nie więcej niż 12 minut w ciągu godziny

(Bloki programowe poświęcone wyłącznie telesprzedaży nie mogą zajmować w programie więcej niż 3 godziny dziennego czasu nadawania programu, przy czym minimalny czas trwania takiego bloku wynosi 15 minut, a liczba tych bloków nie może przekraczać 8.)

- Jaka reklama jest zakazana:

• Co do treści:

W prawie prasowym mamy zapis, że reklamy nie mogą być sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego

Dodatkowo w ustawie o radiofonii i telewizji mamy, że:

1. Zakazane jest nadawanie reklamy: (to jest najważniejsze, o tym mówiliśmy na zajęciach)

1) wyrobów tytoniowych, rekwizytów tytoniowych, produktów imitujących wyroby tytoniowe lub rekwizyty tytoniowe oraz symboli związanych z używaniem tytoniu

2) napojów alkoholowych (podobno piwo można, ale nie znalazłam tej nowelizacji- M.H.)

3) usług medycznych

4) produktów leczniczych (tych na receptę- M.H.)

5) wideoloterii, gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości, zakładów wzajemnych, gier na automatach

2. Zakazane jest nadawanie reklam:

1) nawołujących bezpośrednio małoletnich do nabywania produktów lub usług;

2) zachęcających małoletnich do wywierania presji na rodziców lub inne osoby w celu skłonienia ich do zakupu reklamowanych produktów lub usług;

3) wykorzystujących zaufanie małoletnich, jakie pokładają oni w rodzicach, nauczycielach i innych osobach;

4) w nieuzasadniony sposób ukazujących małoletnich w niebezpiecznych sytuacjach;

5) oddziałujących w sposób ukryty na podświadomość.

3. Reklama nie może:

1) naruszać godności ludzkiej;

2) zawierać treści dyskryminujących ze względu na rasę, płeć lub narodowość;

3) ranić przekonań religijnych lub politycznych;

4) zagrażać fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu rozwojowi małoletnich;

5) sprzyjać zachowaniom zagrażającym zdrowiu, bezpieczeństwu lub ochronie środowiska.

4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do telesprzedaży.

- Zakazane jest nadawanie reklamy ukrytej.

• Jeśli chodzi o sposób reklamowania, to mamy to w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji- tam mamy o postaciach nieuczciwej reklamy (za to grozi odpowiedzialność karna)

- Art. 16. 1. Czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest w szczególności: 
 1) reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka, 
 2) reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi, 
 3) reklama odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci, 
 4) wypowiedź, która, zachęcając do nabywania towarów lub usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji, 
 5) reklama, która stanowi istotną ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta nie zamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji,


3. Reklama umożliwiająca bezpośrednio lub pośrednio rozpoznanie konkurenta albo towarów lub usług oferowanych przez konkurenta, zwana dalej „reklamą porównawczą”, stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami. Reklama porównawcza nie jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeżeli łącznie spełnia następujące przesłanki:
 1) nie jest reklamą wprowadzającą w błąd, o której mowa w ust. 1 pkt 2, 
 2) w sposób rzetelny i dający się zweryfikować na podstawie obiektywnych kryteriów porównuje towary lub usługi zaspokajające te same potrzeby lub przeznaczone do tego samego celu, 
 3) w sposób obiektywny porównuje jedną lub kilka istotnych, charakterystycznych, sprawdzalnych i typowych cech tych towarów i usług, do których może należeć także cena, 
 4) nie powoduje na rynku pomyłek w rozróżnieniu między reklamującym a jego konkurentem, ani między ich towarami albo usługami, znakami towarowymi, oznaczeniami przedsiębiorstwa lub innymi oznaczeniami odróżniającymi, 
 5) nie dyskredytuje towarów, usług, działalności, znaków towarowych, oznaczeń przedsiębiorstwa lub innych oznaczeń odróżniających, a także okoliczności dotyczących konkurenta, 
 6) w odniesieniu do towarów z chronionym oznaczeniem geograficznym lub chronioną nazwą pochodzenia odnosi się zawsze do towarów z takim samym oznaczeniem;
 7) nie wykorzystuje w nieuczciwy sposób renomy znaku towarowego, oznaczenia przedsiębiorstwa lub innego oznaczenia odróżniającego konkurenta ani też chronionego oznaczenia geograficznego lub chronionej nazwy pochodzenia produktów konkurencyjnych;
 8) nie przedstawia towaru lub usługi jako imitacji czy naśladownictwa towaru lub usługi opatrzonych chronionym znakiem towarowym, chronionym oznaczeniem geograficznym lub chronioną nazwą pochodzenia albo innym oznaczeniem odróżniającym.


4. Reklama porównawcza związana z ofertą specjalną powinna, w zależności od jej warunków, jasno i jednoznacznie wskazywać datę wygaśnięcia tej oferty lub zawierać informację, że oferta jest ważna do czasu wyczerpania zapasu towarów bądź zaprzestania wykonywania usług, a jeżeli oferta specjalna jeszcze nie obowiązuje, powinna wskazywać również datę, od której specjalna cena lub inne szczególne warunki oferty będą obowiązywały.

Ogólnie ( ze skryptu- zostawiłam, bo wydaje mi się, że ok) Prawna definicja pojęcia „reklama” znajduje się w ustawie o radiofonii i telewizji → reklamą jest każdy przekaz zmierzający do promocji i sprzedaży albo innych form korzystania z towaru i usług (inna definicja znajduje się w ustawie o grach losowych)

Prasa może zamieszczać ogłoszenia odpłatnie reklamy, ale nie mogą one być sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Reklamy muszą być oznaczone w sposób nie budzący wątpliwości, że nie stanowią materiału redakcyjnego. Można odmówić reklamy, jeśli jej treść lub forma nie są zgodne z linią programową gazety.

Dziennikarzowi nie wolno prowadzić ukrytej działalności reklamowej wiążącej się z uzyskaniem korzyści majątkowej bądź osobistej od osoby (lub jednostki administracyjnej) zainteresowanej reklamą

48. Kto odpowiada za treść reklamy?

Reklama musi być wyraźnie oddzielona od innych przekazów i nie może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 36 prawa prasowego).

Za jej treść odpowiada reklamodawca (odpowiedzialność prawna w pełni)

Ale uwaga: redakcja zamieszczająca reklamę także ponosi odpowiedzialność prawną, gdy reklama narusza prawo lub jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W mediach elektronicznych są dodatkowe regulacje → ustawa o radiofonii i telewizji, ze względu na ich większe oddziaływanie (w punkcie poprzednim dokładnie, co jest zakazane)

Za nieuczciwą reklamę grozi odpowiedzialność karna.

Art. 17 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: czynu nieuczciwej konkurencji dopuszcza się także agencja reklamowa albo inny przedsiębiorca, który reklamę opracował.

/ to już w zasadzie było wcześniej, bo za dużo wrzuciłam w punkcie- reklama w mediach, ale dla utrwalenia możecie sobie przeczytać ;p /

(art. 36 )

reklama nie może być sprzeczna z zasadami prawa i współżycia społecznego i muszą być oznaczone wyraźnie jako ogłoszenia lub reklamy aby nie były mylnie traktowane jako materiał redakcyjny

→ w ramach materiałów prasowych wyróżniamy:

1. materiały redakcyjne → za nie odpowiedzialność jest pełna wydawcy, autora, redaktora naczelnego.

2. materiały nie redakcyjne (reklamy, ogłoszenia) → odpowiedzialność ograniczona

→ zamieszczanie reklam jest rezultatem sprzedaży przez redakcję miejsca (czasu antenowego), które kupujący zapełnia tekstem perswazyjnym

→ redakcja przyjmując ogłoszenia czy reklamy musi ich treść pod względem zgodności z prawem ocenić bo odpowiada za nie gdyby były niezgodne z prawem (np. gdy jest zakaz reklamy alkoholu a redakcja taką reklamę opublikuje to za nią odpowiada)

→ ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przyjmuje, że jednym z czynów nieuczciwej konkurencji jest nieuczciwa reklama (np. wprowadzająca w błąd, oszukańcza, wykorzystująca ludzkie lęki itp.)

→ w różnych ustawach mamy normy zakazujące reklamy określonych towarów: alkoholu, tytoniu, leków na receptę, niektórych zakładów i gier losowych (zakaz reklamy podprogowej, nie jest zakazana reklama porównawcza)

49. Czy możliwe są gazeta, radio i telewizja - wyłącznie reklamowe?

Nie możliwe jest istnienie w Polsce stacji telewizyjnej lub radiowej wyłącznie reklamowej- zgodnie z ustawą o radiofonii o telewizji i tymi wszystkimi limitami, które podane były wcześniej, a więc :

- limity czasowe: reklamy nie mogą zajmować więcej niż 15 proc. dziennego czasu nadawania programu (a razem z telesprzedażą nie więcej niż 20 proc), a także nie więcej niż 12 minut w ciągu godziny

(Bloki programowe poświęcone wyłącznie telesprzedaży nie mogą zajmować w programie więcej niż 3 godziny dziennego czasu nadawania programu, przy czym minimalny czas trwania takiego bloku wynosi 15 minut, a liczba tych bloków nie może przekraczać 8.)

Jednakże mamy czasami w naszych telewizjach kablowych takie stacje jak Mango, poświęcone wyłącznie telesprzedaży, bo wg art. 39a ustawy o radiofonii i telewizji można udzielić sieciom kablowym koncesji na rozpowszechnianie programu poświęconego wyłącznie: telesprzedaży i promocji działalności własnej nadawcy.

(Wydaje mi się, że może chodzić też o to, że te stacje nie są polskie- w Polsce takiej stacji nie można założyć, ale nie jestem pewna)

Nie jest natomiast zabronione istnienie gazet lub czasopism wyłącznie reklamowych.

50. Jak założyć gazetę , stację radiową, telewizyjną

Gazeta ( z ustawy o pr. pras.):

- zarejestrowanie w sądzie okręgowym właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy

- wniosek musi zawierać (art. 20 ust.2):

• tytuł dziennika lub czasopisma, siedziba i adres

• dane redaktora naczelnego

• określenie wydawcy, jego siedziba i adres

• częstotliwość ukazywania się dziennika lub czasopisma

- wydawanie można rozpocząć w ciągu 30 dni od daty zgłoszenia, jeśli organ rejestracyjny nie poinformował nas o nieprawidłowościach

-odmowa rejestracji nastąpi, gdy:

• są nieprawidłowości we wniosku np. nie zawiera jakiś danych

• tytuł już istnieje

• niewłaściwa osoba redaktora naczelnego (nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych lub jest pozbawiony praw publicznych, został skazany za zbrodnie popełnione przeciwko interesom politycznym i gospodarczym RP)

Radio i telewizja

Art. 2 ustawy o radiofonii i telewizji: prawdo rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych przysługuje jednostkom publicznej radiofonii i telewizji oraz osobą, które uzyskały koncesję.

Art. 33 ustawy o radiofonii i telewizji: rozpowszechnianie programów radiowych i TV, z wyjątkiem TV wymaga uzyskania koncesji. Przewodniczący Krajowej Rady podejmuje decyzję w sprawie koncesji na podstawie uchwały Krajowej Rady.

- odmowa wydania koncesji:

• jeśli rozpowszechnianie programów przez wnioskodawcę zagrażałoby kulturze narodowej, dobrym obyczajom, bezpieczeństwu państwa oraz naruszeniu tajemnicy państwowej

• jeśli spowodowałoby osiągnięcie przez wnioskodawcę pozycji dominującej w środkach masowego przekazu na danym terenie

Koncesja określa w szczególności:

• Osobę nadawcy, jego siedzibę lub miejsce zamieszkania

• Przedmiot działalności objętej koncesją

• Sposób rozpowszechniania programu

• Rodzaj programu i czas jego rozpowszechniania

• Datę rozpoczęcia rozpowszechniania programu

• Termin wygaśnięcia koncesji

* koncesja jest wydawana na 10 lat

51. Gdy redakcja odmawia zamieszczenia sprostowania i odpowiedzi...

Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w art. 39 i 46 ust. 1 prawa prasowego:

Art. 39:

• Można dochodzić roszczenia o opublikowanie sprostowania lub odpowiedzi jeżeli red. naczelny odmówił opublikowania sprostowania lub odpowiedzi albo są one niewystarczające lub nie ukazały się w terminie (czyli w dzienniku - w ciągu 7 dni od dnia otrzymania sprostowania lub odpowiedzi, w czasopiśmie - w najbliższym lub jednym z dwóch następujących po nim przygotowywanych do druku numerów, w innym niż dziennik przekazie za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu - w najbliższym analogicznym przekazie, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia otrzymania sprostowania lub odpowiedzi; sprostowanie lub odpowiedź dotyczące wiadomości lub stwierdzenia zamieszczonych w kronice filmowej należy opublikować, na koszt wydawcy kroniki filmowej, w ciągu miesiąca, w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym; informacja o tym powinna być podana w najbliższej kronice filmowej; sprostowanie lub odpowiedź należy dodatkowo opublikować w odpowiednim dzienniku, w ciągu miesiąca, na wniosek zainteresowanej osoby, na koszt wydawcy, gdy możliwy termin opublikowania sprostowania lub odpowiedzi przekracza 6 miesięcy; terminy, o których mowa w ust. 1-3, nie mają zastosowania, jeżeli strony na piśmie umówiły się inaczej )

• Roszczeń tych, nie można jednak dochodzić po upływie roku od dnia opublikowania materiału prasowego.

Art. 46 ust. 1: Mówi on o tym, że jeśli wbrew obowiązkowi wynikającemu z ustawy ktoś się uchyli od opublikowania sprostowania lub odpowiedzi, albo opublikuje takie sprostowanie wbrew warunkom określonym w ustawie to podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności

( ale Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że to jest niezgodne z konstytucją , w tym zakresie, że nie definiując co to jest sprostowanie i odpowiedź, zakazuje pod groźbą kary komentowania sprostowania w tym samym numerze lub audycji, w którym to sprostowanie zostało opublikowane - do tego aspektu się odnosi ten wyrok)

(to było już w skrypcie, ale nie dotyczy tych artykułów co podał)

Obligatoryjna odmowa:

- nie odpowiada wymaganiom z art. 31 (nie jest rzeczowe i odnoszące się do faktów)

- zawiera treść karalną lub narusza dobro osób trzecich

- ich treść lub forma nie jest zgodna z zasadami współżycia społecznego

- podważają fakty stwierdzone prawomocnym orzeczeniem

Fakultatywna odmowa:

- sprostowanie lub odpowiedź nie dotyczy treści zawartych w materiale

- jest wystosowane przez osobę, której nie dotyczą fakty przytoczone w materiale

- odnosi się do wiadomości uprzednio sprostowanej

- zostanie nadesłane po upływie miesiąca od publikacji materiału

- nie została podpisana

- tekst jest dłuższy objętość przewidziana w ustawie art. 32 ust.7(dwukrotność objętości fragmentu materiału, którego dotyczy)

~~

Opublikowanie może być wyegzekwowane w procesie sądowym (w razie bezprawnego uchylenia się od odpowiedzialności). Roszczeń tych nie można dochodzić po upływie roku od dnia opublikowania materiały prasowego.

Odmawiając opublikowania sprostowania lub odpowiedzi redaktor naczelny jest zobowiązany przekazać niezwłocznie wnioskodawcy pisemne zawiadomienie o odmowie i jej przyczynach. W określonych przypadkach redaktor naczelny może zamieścić własne wyjaśnienie, spełniające funkcję sprostowania jeśli tylko zainteresowana osoba wyrazi na to zgodę.

52. Gdy radio lub telewizja naruszyły moje dobra osobiste a ja tego nie słyszałem…

Jeżeli my tego nie widzieliśmy albo nie słyszeliśmy , ale ktoś nas poinformował, że nasze dobra osobiste zostały naruszone to możemy dochodzić swoich praw ponieważ zgodnie z ustawą o radofonii i telewizji - trzeba przechowywać wszystko co zostało nadane w ciągu ostatniego miesiąca. Każdemu kto ma interes, żeby do tego dotrzeć (czyli jak w tym przypadku) - nadawca musi udostępnić lub pozwolić skopiować.

(to już było w skrypcie) Radio lub telewizja powinno uprzedzić osobę o mającej mieć miejsce krytyce. Gdy jednak osoba krytykowana nie usłyszy lub nie obejrzy danego programu ma prawo udać się do redakcji radia lub telewizji i poprosić o udostępnienie jej materiału, w którym była krytykowana.

Osoba zainteresowana może zareagować na krytykę żądając umieszczenia sprostowania lub odpowiedzi.

53. Czy gazeta musi wydrukować list do redakcji?

Nie musi, ale musi respektować autorskie prawa osobiste autora zwłaszcza prawo do integralności pisma - zmiany stylistyczne, czy interpunkcyjne ok., ale skróty mogą wypaczyć sens i trzeba na nie uważać

(to już było w skrypcie: np. Gdy osoba pisząca list do redakcji poprosiła w nim o zachowanie tajemnicy nie można go wydrukować lub gdy list do redakcji godzi w dobra osobiste innych ludzi także redakcja nie ma obowiązku rozpowszechnić go.)

54. Na czym polega dziennikarski obowiązek szczególnej staranności i rzetelności?

Z Dobosz:

• w 5-stopniowej skali staranności i rzetelności szczególna staranność i rzetelność zajmuje drugą, a więc wysoką pozycję (zaraz po najwyższej staranności). Dzieje się tak dlatego, że dziennikarz poprzez środki masowego przekazu ma znaczne możliwości oddziaływania, a więc także wyrządzenia ludziom krzywdy, której żadne przeprosiny czy sprostowania nie są w stanie zatrzeć. Dlatego trzeba w sposób dokładny i sumienny, odznaczający się dbałością o szczegóły zbierać materiały, a także je wykorzystywać.

• Rzetelność zawodowa to taka relacja w której oddziela się fakty od komentarza, krytyki, oceny. Wiąże się ona także z przestrzeganiem reguł przy zdobywaniu i wykorzystywaniu informacji oraz dotrzymywania zobowiązań wobec informatorów.

• wymóg sprawdzenia zgodności z prawdą uzyskanych wiadomości lub podanie źródła (ale czasami samo podanie źródła nie wystarcza do uniewinnienia oskarżonego dziennikarza ponieważ powtarzanie za kimś zniesławiających informacji samo jest zniesławieniem. Prawo prasowe zwalnia od odpowiedzialności tylko za przedruki z PAP-u i za zamieszczanie komunikatów urzędowych, orzeczeń itp.)

• szczególna staranność i rzetelność to także przedstawienie stanowisk wszystkich stron w jakimś sporze; także negatywny bohater musi mieć szansę przedstawienia swojego stanowiska

55. Katalog nakazów i zakazów dziennikarzy:

Nakazy:

1. Art. 6 ust.1 - informowanie prawdziwe o rzeczywistości

Art. 10 ust 1 - działanie w granicach prawa, norm etyki zawodowej i zasad współżycia społecznego

2. Art. 12 ust. 1 pkt.3 - dbałość o język i unikanie wulgaryzmów

3. Art. 12 ust 1 pkt. 2 - ochrona dóbr osobistych

- Staranność dziennikarska w zamian za dobrą wolę informatora, jeśli jednak informator działał ze złą wolą, to nie trzeba być „dobrym”

- ochrona dóbr osobistych w tajemnicy dziennikarskiej działa nawet wtedy, gdy informator działał ze złą wolą; nie można się wycofać

4. Art. 12 ust 1 pkt. 1 - Szczególna staranność i rzetelność

5. Art. 15 - zachowanie tajemnicy dziennikarskiej

6. Art. 14 ust 2 - możliwość udzielenie autoryzacji

7. Art. 14 ust 1 - uzyskanie zgody na publikację

8. Art. 14 ust 3 - embargo dziennikarskie - warunek wykorzystanie informacji

9. Art. 10 ust. 2 - respektowanie linii programowej medium

10. Art. 16 ust. 3 - informowanie na żądanie redaktora naczelnego

Zakazy:

1. Art. 12 ust. 2 - zakaz kryptoreklamy

2. Art. 13 ust 1 - zakaz wypowiadania opinii o toczącej się sprawie do wydanie orzeczenia I instancji

* wolno pisać sprawozdanie, ale nie wolno wywierać presję na sędziów przez czytelników

3. Art. 13 ust 2 i 3 - zakaz publikowania danych i wizerunku:

• podejrzanych (osoba, o której mowa w fazie śledztwa w przesądowym

okresie) i oskarżonych (kiedy wszyto już postępowanie)

Nawet, jeśli sami się zgodzą nie można publikować danych i wizerunku.

Zgodę może wyrazić tylko sąd.

• świadków

• pokrzywdzonych

Świadkowie i pokrzywdzeni mogą zgodzić się na podawanie wizerunku i danych. Można podawać personalia sędziów, biegłych i prokuratora - nie są chronione.

4. Art. 14 ust. 5 - zakaz publikowania informacji, które przekazano jako objęte tajemnica służbową lub zawodową. Nie ma tu mowy o tajemnicy państwowej.

5.Art. 14 ust. 6 - zakaz publikowania informacji ze sfery życia prywatnego, chyba że ma to związek z działalnością i funkcjami publicznymi danej osoby.

NAKAZY:

1. Dziennikarz ma obowiązek działania zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego.

2. Dziennikarz ma obowiązek realizowania ustalonej w statucie lub regulaminie redakcji, w której jest zatrudniony, ogólnej linii programowej.

3. Dziennikarz ma obowiązek dbać o poprawność języka i unikać używania wulgaryzmów.

4. Dziennikarz ma obowiązek zachowania szczególnej staranności i rzetelności przy zbieraniu i wykorzystywaniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodności z prawda uzyskanych informacji lub podać ich źródło.

5. Dziennikarz ma obowiązek chronić dobra osobiste, a ponadto interesy działających w dobrej wierze informatorów i innych osób, które okazują mu zaufanie.

6. Dziennikarz ma obowiązek zachowania tajemnicy:

-danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nie ujawnianie powyższych danych.

- wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.

7. Dziennikarz ma obowiązek poinformowania redaktora naczelnego w niezbędnych granicach o sprawach związanych z tajemnicą zawodową dziennikarza.

8. Dziennikarz ma obowiązek na żądanie zainteresowanego dokonać autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była ona uprzednio publikowana.

9. Dziennikarz ma obowiązek uzyskiwania informacji

10. Dziennikarz ma obowiązek służyć społeczeństwu i państwu

ZAKAZY:

1. Dziennikarzowi nie wolno prowadzić ukrytej działalności reklamowej wiążącej się z uzyskaniem korzyści majątkowej bądź osobistej od osoby lub jednostki organizacyjnej zainteresowanej reklamą.

2. Dziennikarzowi nie wolno wypowiadać w prasie opinii co do rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowym przed wydaniem orzeczenia w I instancji.

3. Dziennikarzowi nie wolno publikować w prasie danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, jak również danych osobowych i wizerunku świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych, chyba że osoby te wyrażą na to zgodę.

4. Dziennikarzowi nie wolno opublikować informacji, jeżeli osoba udzielająca jej zastrzegła to ze względu na tajemnicę służbową lub zawodową.

5. Dziennikarzowi nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej publikować informacji oraz danych dotyczących prywatnej sfery życia, chyba że wiąże się bezpośrednio z działalnością publiczną danej osoby.

56. Przestępstwo prasowe:

Do odpowiedzialności za naruszenie prawa spowodowane opublikowanie materiału prasowego stosuje się zasady ogólne. W takim przypadku sąd może orzec jako karę dodatkową przepadek materiału prasowego.

Przestępstwa prasowe to:

-używanie przemocy lub groźby w celu zmuszenia dziennikarza do opublikowania lub zaniechania opublikowania materiału prasowego albo do podjęcia lub zaniechania interwencji prasowej.

- utrudnianie lub tłumienie krytyki prasowej.

- nadużywanie stanowiska lub funkcji działając na szkodę innej osoby z powodu krytyki prasowej opublikowanej w społecznie uzasadnionym interesie.

- wydawanie dzienników lub czasopism bez rejestracji albo zawieszonych.

-wbrew obowiązkowi wynikającemu z ustawy uchylanie się od opublikowania sprostowania lub odpowiedzi, albo publikowanie takiego sprostowanie lub odpowiedź wbrew warunkom określonym w ustawie. (to jest art. 46 z tym zastrzeżeniem TK- patrz pkt. 51)

- wbrew obowiązkowi uchylanie się od opublikowania komunikatu urzędowego, ogłoszenia sądu lub innego organu państwowego, jak również listu gończego.

- rozpowszechnianie materiałów prasowych objętych przepadkiem lub prasy zabezpieczonej jako dowód rzeczowy.

[ jeszcze art., 49 i 49a -> Szpor zadał, ale nie omówił tego z nami, czy w świetle tego przepisu naruszenie któregoś z tych 15 nakazów i zakazów wiąże się z karą; czy jest taki , który nie jest zagrożony sankcją? - może się go o to zapytamy, a jak ktoś z was wpadnie na to niech da znać]

57. Konstytucja o mediach:

Art. 14 - wolność prasy i innych środków społecznego przekazu

Art.54 - wolność wyrażania poglądów i pozyskiwania informacji,

- zakaz cenzury prewencyjnej i koncesjonowania prasy, konieczność uzyskania koncesji tylko dla radia i telewizji

Art. 213 - 215 - dotyczą Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji - stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego

Art. 61 - prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Ograniczenie powyższego prawa, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

Zgodnie z art.54 Konstytucji RP każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.

Prasa, zgodnie z Konstytucją RP, korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do rzetelnego informowania, jawności życia publicznego i kontroli i krytyki społecznej. Taką szeroką ochronę prawną w Polsce ma głównie prasa. Jeżeli chodzi o radio i telewizję powołany został organ - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - który z konstytucyjnego nakazu ma stać na straży wolności słowa w radiu i telewizji.

58. Konstytucja o prawie do informacji publicznej:

Art.. 61, art. 54

Art. 61 Konstytucji RP: Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Ograniczenie powyższego prawa, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa.

22

---