Marcin BIELEWICZ^*

WSPÓŁCZESNE KARABINY WYBOROWE

Część 1

W ostatnich latach w środowisku wojskowym, terminy takie jak: broń wyborowa czy snajper są nadużywane. Dlatego, chciałbym przybliżyć problem współczesnych karabinów wyborowych, których w naszym arsenale nie posiadamy (poza 1 Pułkiem Specjalnym Komandosów, jednostką GROM oraz pododdziałami antyterrorystycznymi Policji).

Tematyka broni wyborowej i jej miejsca na współczesnym polu walki rzadko jest podejmowana w polskiej literaturze wojskowej. Nie jest ona zawarta w programach szkolenia podoficerów zawodowych, chorążych i oficerów Sił Zbrojnych RP. Jest to niezrozumiałe w świetle ostatnich konfliktów zbrojnych, w czasie których dużą rolę odegrali snajperzy. Głośno było szczególnie o „alei snajperów” w Sarajewie i terrorze, jaki wprowadzali oni w życie mieszkańców tego miasta. W związku z tym, należałoby uczyć naszych żołnierzy jak działają strzelcy wyborowi pod kątem wykorzystania tej wiedzy w przeciwdziałaniu i unikaniu ich ognia na polu walki.

W czasie ćwiczeń Partnerstwa dla Pokoju „Baltic Challenge'98” na Litwie i „Cooperative Best Effort'99” w Kanadzie prowadzone było szkolenie w zakresie unikania i zwalczania strzelców wyborowych podczas misji pokojowych. Uzasadnieniem takiego typu szkolenia podczas ćwiczeń PdP jest to, iż również żołnierze sił pokojowych są doskonałym celem dla snajperów. Przekonać się o tym mogli m.in. francuscy żołnierze pełniący misje pokojowe w Bośni.

Czasami pojawiają się pozycje związane z problematyką użycia broni wyborowej oraz żołnierzy tej specjalności, ale niestety większość z nich traktuje sprawę „po macoszemu”. Jedynym źródłem godnym polecenia osobom interesującym się uzbrojeniem jest angielskojęzyczny katalog broni piechoty wydawany przez Jane's.

Rys historyczny

Strzelanie do bekasa snipe shooting było podstawowym sprawdzianem umiejętności strzeleckich, mówiono, że jeśli potrafisz zestrzelić bekasa, to trafisz w każdy cel. Dlatego w XIX wieku strzelectwo sportowe nazywano strzelaniem do bekasa, stąd sniping, czyli strzelanie wyborowe.

Początkowo broń palna raziła skutecznie przede wszystkim przy strzelaniu salwami. Oddziały strzelców, wyposażone w arkebuzy i muszkiety, strzelały na komendę.

Pojedynczy strzelec uzbrojony w broń palną stał się skuteczny na polu walki w chwili wprowadzenia luf bruzdowanych, około XVI w. Byli to nieliczni żołnierze, specjalnie wyselekcjonowani i wyszkoleni, wyposażeni w tego typu broń, których uważa się za przodków dzisiejszych strzelców wyborowych.

Dalszy postęp w kierunku zwiększenia celności broni palnej nastąpił w XVIII wieku, podczas amerykańskiej wojny o niepodległość w latach 1775-1783. Przeciwko wojskom brytyjskim stanęli wówczas osadnicy amerykańscy doskonale wyćwiczeni w szybkim i niezawodnym strzelaniu podczas polowań. Ich karabiny, ładowane już od wlotu lufy, okazały się o wiele skuteczniejsze od brytyjskich muszkietów. Zwłaszcza, że amerykanie, nie nawykli do walki w zwartych szykach, prowadzili pojedynczy ogień ze stanowisk ukrytych i rozproszonych. Warto w tym miejscu powiedzieć, że ówcześni strzelcy wyborowi prowadzili ogień z reguły tylko do czat przeciwnika. Z zasady nie strzelali do oficerów. Według ówczesnych honorowych pojęć prowadzenia wojny, było bowiem nie do pomyślenia, żeby oficer został zabity przez zwykłego żołnierza.

Te „zahamowania” stosunkowo szybko ustąpiły skuteczności walki. Już podczas amerykańskiej wojny secesyjnej (1861-1865) snajperzy uzbrojeni w karabiny z pierwszymi, prymitywnymi jeszcze, celownikami optycznymi byli wręcz zobowiązani do rażenia oficerów. Po obu stronach formowano wówczas całe bataliony strzelców wyborowych, które wysyłano na najbardziej zagrożone kierunki pola bitwy.

Szczególną rolę odegrali snajperzy w wojnie burskiej (1899-1902). Wówczas też osiągnięto znaczne postępy w konstruowaniu karabinów strzelających celnie i na duże odległości. W rękach farmerów burskich stały się one bronią niezwykle skuteczną i groźną. W tym czasie żołnierze brytyjscy nadal szkoleni byli w prowadzeniu ognia salwami.

Z doświadczeń tych Anglicy wyciągnęli wnioski i już w 1914 r. Armia Brytyjska dysponowała korpusem piechoty znakomicie wyszkolonym w indywidualnym strzelaniu. Żołnierze tej formacji byli zdolni oddawać trzydzieści celnych strzałów na minutę z odległości około 300 metrów.

Pierwsza wojna światowa, mimo masowego stosowania artylerii i broni maszynowej, ogromnie podniosła znaczenie strzelców wyborowych. Po przekształceniu się walk w wojnę pozycyjną i zatrzymaniu wojsk w okopach, wszystkie walczące strony nauczyły się nękać przeciwnika pojedynczymi, celnymi strzałami do ukazujących się na chwilę ludzkich sylwetek. Specjalnie szkoleni w tym celu snajperzy zajmowali zamaskowane stanowiska, w których nieraz całymi godzinami tkwili nieruchomo, by oddać jeden zabójczy strzał.

Stworzono odrębne procedury selekcji kandydatów na strzelców wyborowych. Musieli oni mieć nie tylko „celne oko”, ale także odpowiednie predyspozycje psychiczne. Takie jak cierpliwość, umiejętność skrytego poruszania się w terenie, spostrzegawczość i błyskawiczny refleks, mieli być po prostu myśliwymi.

Na początku drugiej wojny światowej nie stosowano tego typu walki. Niemiecki „Blitzkrieg” przyniósł dominację ciężkiej broni pancernej. W rajdach czołgów i pod bombami samolotów nie było miejsca na precyzyjne działanie pojedynczych strzelców.

Jednak wraz z przeciąganiem się walk i rosnącą rolą piechoty ta sytuacja zaczęła się zmieniać. Amerykanie zostali niemile zaskoczeni skutecznością ognia japońskich snajperów podczas walk na wyspach południowego Pacyfiku. Strzelcy wyborowi okazali się niezastąpieni w działaniach partyzanckich na froncie wschodnim. Niemcy panicznie bali się pojedynczych Rosjan zaczajonych wokół dróg czy w ruinach zburzonych zabudowań.

Jednak również Niemcy mieli w swoich szeregach strzelców wyborowych. Dowiadujemy się o nich z relacji o walkach w miastach, na przykład podczas działań po lądowaniu Aliantów w Normandii. Byli także słynni „gołębiarze”, znani chyba każdemu uczestnikowi Powstania Warszawskiego.

Ówczesne karabiny wyborowe niewiele różniły się od standardowej broni strzeleckiej. Dodatkowym wyposażeniem był jedynie celownik optyczny. Co ciekawe, snajperzy tego okresu mieli zaufanie raczej do broni starego typu. I tak np., mimo że armia radziecka miała w uzbrojeniu karabiny samopowtarzalne, większość jej snajperów używała karabinów powtarzalnych Mosin wz.1891/30.

W końcowym etapie działań II wojna światowa przyniosła jednak wiele innowacji technicznych i naukowych, dzięki którym oprzyrządowanie karabinów wyborowych stało się bardziej wyrafinowane i gwarantowało niemal stuprocentową skuteczność ognia. Dotyczy to nie tylko celowników optycznych kolejnych generacji, ale także zastosowania przyrządów noktowizyjnych. Te ostatnie zaczęto w końcu lat 80-tych zastępować urządzeniami termowizyjnymi. Umożliwiają one obserwację celu w całkowitej ciemności, bez potrzeby oświetlania terenu wiązką podczerwieni. Ich działanie polega na wykrywaniu różnic temperatur poszczególnych obiektów. Każda bowiem zmiana temperatury daje kolorowy obraz lub inny odcień szarości obrazu.

Najnowszymi hitami w tej dziedzinie są wciąż mało jeszcze znane i używane przyrządy pracujące zarówno na zasadzie nokto- i termowizji.

Strzelcy wyborowi wyposażeni są w sprzęt wysoce skomplikowany technologicznie, a zarazem ogromnie skuteczny. Jest oczywiste, że mimo postępów w produkcji wszelkich typów broni zapewniających masowe rażenie na dużych obszarach, nie znikną oni ze współczesnego pola walki. Okazują się też coraz bardziej przydatni w działaniach formacji policyjnych, antyterrorystycznych i wszelkiego rodzaju sił specjalnych. Z tego też powodu nasza armia, chcąc nadążyć za wymogami współczesnego pola walki, powinna rozpocząć szkolenie żołnierzy tej specjalności. Do czasu przygotowania własnego ośrodka szkolenia, instruktorzy mogliby uczyć się tego fachu od Amerykanów i Anglików, a także od Portugalczyków, którzy przejęli w większości program szkolenia od armii brytyjskiej. Wymieniłem Portugalię, gdyż ich Centrum Szkolenia Sił Specjalnych (CIOE) w Lamego prowadzi kursy z udziałem żołnierzy z innych państw, w tym: Czech, Węgier i Rumunii. Dlaczego Polska miałaby być gorsza?

Broń wyborowa

Broń wyborowa, nazywana także snajperską i precyzyjną, jest wyspecjalizowaną bronią strzelecką, przeznaczoną dla strzelców wyborowych (tzw. snajperów) działających w ramach pododdziałów wojskowych. Znajduje się również na wyposażeniu wojskowych i policyjnych jednostek specjalnych.

Strzelcy wyborowi są wykorzystywani do zwalczania celów na ogół odległych, często słabo widocznych gołym okiem, zamaskowanych, ukazujących się na krótko, m.in.: obsług karabinów maszynowych, granatników i dział artyleryjskich, załóg wozów bojowych na postoju, obserwatorów, łączników, strzelców wyborowych przeciwnika, osób funkcyjnych itp. Działają oni najczęściej indywidualnie lub w parach. Mają prawo samodzielnego wyboru stanowiska ogniowego i kolejności zwalczanych celów.

Typowym zadaniem dla snajpera jest trafienie celu pierwszym pociskiem: ludzkiej głowy z odległości 300 m, a sylwetki człowieka z 600 m. W niektórych służbach wymaga się trafienia sylwetki człowieka oddalonej o 800 m, a czasem nawet ponad 1000 m.

Realizacja specyficznych zadań stawianych współczesnym strzelcom wyborowym zależy nie tylko od ich umiejętności strzeleckich, wytrzymałości fizyczno-psychicznej i wyszkolenia ogólnowojskowego, lecz również od doskonałości technicznej broni i amunicji, jaką się posługują. Na ich potrzeby wytwarza się broń i amunicję w stosunkowo niewielkich ilościach, wyselekcjonowaną, z dodatkowym wyposażeniem; są to najcelniejsze egzemplarze - wyprodukowane seryjnie lub na podstawie specjalnej dokumentacji o zawężonych tolerancjach.

Obecnie najczęściej stosowanym rodzajem broni wyborowej jest karabin wyborowy, rzadziej - wielkokalibrowy karabin wyborowy. Ze względu na stopień automatyzacji wyróżnić można broń wyborową: nieautomatyczną jednostrzałową, nieautomatyczną powtarzalną (wyposażoną w magazynek amunicyjny), automatyczną samopowtarzalną (przystosowaną do strzelania wyłącznie ogniem pojedynczym).

Tabela 1. Podział wojskowej broni lufowej ze względu na stopień automatyzacji.

We współczesnych armiach świata najczęściej używane są karabiny powtarzalne i samopowtarzalne. Karabiny powtarzalne mają nieco większą celność, mniejszą masę i niższą szybkostrzelność. Natomiast karabiny samopowtarzalne zapewniają snajperowi większe bezpieczeństwo, ponieważ nie wymagają ruchów związanych z przeładowaniem broni po strzale. Dzięki temu strzelec staje się mniej widoczny i może się koncentrować na obserwacji oraz prowadzeniu ognia. Stosunkowo rzadko jest wykorzystywana broń wyborowa jednostrzałowa (np. wielkokalibrowe karabiny wyborowe).

Odpowiednia donośność skuteczna pocisku, duża niezawodność działania i duże prawdopodobieństwo trafienia celu - to najistotniejsze wymagania stawiane broni snajperskiej. Dlatego wszystkie jej elementy są starannie wykonane i precyzyjnie zmontowane. Dotyczy to zwłaszcza luf (a w szczególności ich przewodów), dla których obszar tolerancji wymiarowych jest zwykle dwu-, trzykrotnie mniejszy niż w wypadku broni standardowej.

Korzystny wpływ na celność ma osadzenie lufy w komorze zamkowej bez styku z innymi elementami broni, np. łożem, podstawą itp. Rozwiązanie takie, zwane lufą swobodnie pływającą (z angielskiego: free floating barell), zastosowano w wielu nowych wzorach broni wyborowej. W celu ograniczenia emisji promieniowania podczerwonego oraz wpływu falowania rozgrzanego powietrza lufy niektórych karabinów snajperskich otoczono osłonkami z tworzywa sztucznego lub zastosowano pasy mirażowe. W karabinach przeznaczonych do walki w mieście lub cichego strzelania na małe odległości stosuje się lufy wyciszone i tłumiki dźwięku.

Mechanizmy spustowo - uderzeniowe broni wyborowej charakteryzują się płynnością i powtarzalnością działania oraz tzw. lekkim spustem. Zapobiega to zrywaniu strzału objawiającym się zejściem broni z linii celowania. Aby ograniczyć hałas powstający podczas zderzenia się poszczególnych elementów broni, zwłaszcza przy załadowaniu pierwszym nabojem i przeładowaniu, niektóre mechanizmy zaopatruje się w wyciszacze (np. zwalniania zamka).

Broń wyborowa jest zaopatrywana w kolby, których konstrukcja umożliwia regulację ich długości, a także wysokości poduszki policzkowej - w zależności od potrzeb strzelca. Najczęściej są to kolby stałe, wykonane z drewna lub tworzywa sztucznego; rzadziej - odejmowane lub składane (na bok lub do dołu). Często, w celu lepszego uchwycenia broni, kolba ma rękojeść typu pistoletowego lub chwyt z otworem na kciuk.

Część broni wyborowej jest wyposażana w urządzenia wylotowe (mocowane na wylotowej części lufy), działające po wylocie pocisku z lufy. Najczęściej wykorzystuje się urządzenia wielofunkcyjne (zawierające zazwyczaj tłumik płomienia, kompensator podrzutu i hamulec wylotowy), tłumiki dźwięku i płomienia.

Pewniejsze wycelowanie i lepszą stabilność broni snajperskiej uzyskuje się, stosując podstawy najczęściej dwunożne (dwójnogi), rzadziej trójnożne (trójnogi). Są one zwykle mocowane do łoża karabinu i mają mechanizmy do regulacji długości nóg.

Podstawowym urządzeniem celowniczym i obserwacyjnym współczesnej broni wyborowej (w wielu modelach jedynym) jest celownik optyczny lunetowy. Najczęściej są stosowane celowniki 6x42 (pierwsza liczba oznacza powiększenie, druga średnicę czynną obiektywu w mm) i 1,5 - 6x42, lecz coraz częściej stosowane o większym powiększeniu, np. 10x42 lub 12x42. W warunkach nocnych wykorzystuje się celowniki noktowizyjne, głównie pasywne, a w najnowszych modelach broni wyborowej - celowniki wykorzystujące termowizję.

Broń wyborowa jest najczęściej przystosowana do strzelania amunicją standardową; jednak do strzelania precyzyjnego stosuje się amunicję wyselekcjonowaną lub specjalnie zaprojektowaną.

Podczas drugiej wojny światowej, a zwłaszcza w jej początkowej fazie, w uzbrojeniu piechoty występowała wyspecjalizowana broń strzelecka kalibru 7,92-14,5 mm do zwalczania celów opancerzonych - rusznice przeciwpancerne. Odznaczały się one długimi lufami dla nadania pociskowi dużej prędkości początkowej i lepszej celności. Część rusznic przystosowano do naboi kalibru 20 mm używanych w armatach automatycznych, jednakże ich masa sięga wtedy 50 kg. Najodpowiedniejsze okazały się naboje kalibru 12,7-14,5 mm, zapewniające dobrą przebijalność pancerza oraz pozwalające na skonstruowanie broni o niezbyt dużej masie. Właśnie z myślą o zwalczaniu celów opancerzonych i techniki wojskowej w okresie międzywojennym skonstruowano w USA nabój 12,7x99 mm, w Wielkiej Brytanii - 13,97 mm, w ZSRR - 12,7x107 i 14,5x114 mm.

Ze względu na coraz grubsze opancerzenie czołgów rusznice przeciwpancerne, szybko i wydawałoby się bezpowrotnie, zostały wyparte przede wszystkim przez granatniki przeciwpancerne. W latach powojennych naboi wielkokalibrowych używano tylko do karabinów maszynowych, służących do zwalczania celów lekko opancerzonych, nisko lecących celów powietrznych, a także innych, w tym siły żywej na większych odległościach. Niejednokrotnie zwracano uwagę na bardzo dobre właściwości amunicji kalibru 12,7 i 14,5 mm, której pociski - mając zbliżony do pocisków mniejszego kalibru kształt i znacznie większą masę - odznaczają się bardzo dobrymi charakterystykami balistycznymi. W efekcie pocisk kalibru 12,7 mm, wystrzelony z prędkością początkową zbliżoną do prędkości pocisku karabinowego kalibru 7,62 mm, ma na odległości 1000 m prędkość ponad 50% większą niż ten ostatni, energię kinetyczną zaś większą aż dwunastokrotnie. Dzięki małemu spadkowi prędkości tor pocisku jest bardziej płaski, a rozrzut mniejszy; zmniejsza się też wpływ warunków zewnętrznych, głównie wiatru, na lot pocisku. Z broni wyborowej strzelającej amunicją 12,7 mm można prowadzić skuteczny ogień na odległość ponad 1600 m, duża energia kinetyczna pocisku zaś pozwala na zwalczanie nie tylko celów żywych, lecz także pojazdów, samolotów na lotniskach, wyrzutni rakiet i innego sprzętu. Na początku lat osiemdziesiątych podjęto w USA prace nad bronią wyborową na nabój 12,7x99 mm.

Do lat dziewięćdziesiątych wielkokalibrową broń wyborową używano w wojsku bardziej eksperymentalnie - do określania jej przydatności i wymagań, jakie powinna spełniać. Podczas działań w Zatoce Perskiej, gdzie przeważały rozległe tereny pustynne, okazało się, że jest potrzebna broń do prowadzenia celnego ognia na znacznie większe niż dotychczas odległości. W ciągu zaledwie trzech miesięcy Korpus Piechoty Morskiej (USMC) oficjalnie przyjął do uzbrojenia 100 karabinów Barrett M 82A1.

Zastosowanie tego typu broni może zostać wykorzystane przez saperów do niszczenia min, bomb lub innych ładunków wybuchowych z bezpiecznej odległości, nawet nie powodując detonacji ładunku.

7,62 mm kbw SWD

Rys. 1. 7,62 mm kbw SWD

W 1963 r. do uzbrojenia Armii Radzieckiej wprowadzono samopowtarzalny karabin wyborowy SWD. Konstruktorem broni jest Jewgienij F. Dragunow. Jego karabin pokonał w konkursie karabin A. S. Konstantinowa.

SWD jest bronią działającą na zasadzie wykorzystania części gazów prochowych odprowadzanych przez boczny otwór w lufie. Karabin ma dwupołożeniowy regulator gazowy. Zamek jest ryglowany obrotowo, jego trzy rygle wchodzą w opory ryglowe komory zamkowej. Jak w większości samopowtarzalnych karabinów wyborowych suwadło i tłok gazowy nie są jedną częścią. Pomiędzy nimi znajduje się popychacz mający własną sprężynę. Mechanizm spustowo-uderzeniowy kurkowy umożliwia jedynie ogień pojedynczy. Karabin ma bezpiecznik, który w położeniu zabezpieczonym blokuje szynę spustową i uniemożliwia ruch suwadła do tyłu. Gdy broń jest zabezpieczona, dźwignia bezpiecznika zasłania wycięcie, w którym porusza się uchwyt suwadła, co utrudnia dostawanie się zanieczyszczeń do wnętrza broni. SWD zasilany jest z łukowego, dwurzędowego magazynka wymiennego o pojemności 10 nabojów. Po wystrzeleniu ostatniego naboju suwadło zatrzymuje się w tylnym położeniu. Broń nie jest przystosowana do doładowywania magazynka bez jego odłączenia od broni. Unieruchomiony w tylnej pozycji zamek zwalnia się po lekkim odciągnięciu uchwytu suwadła.

Z lewej strony komory zamkowej do broni montuje się celownik optyczny PSO-1. Zapewnia on powiększenie x4 i pole widzenia 6º. Celownik ma nastawy odległości strzelania od 100 do 1000m, przy strzelaniu na odległości 1100m, 1200m i 1300m wykorzystuje się dodatkowe znaki celownicze. Siatka celownicza ma też podziałkę poprawek bocznych, wyskalowaną do 10 tysięcznych w lewo i w prawo, jedna działka oznacza jedną tysięczną. Do oceny odległości od celu służy skala dalmiercza, umożliwiająca przybliżony pomiar odległości od 200 do 1000m. Jako punkt odniesienia zastosowano cel o wysokości 1,7m. Karabin ma też celownik mechaniczny, krzywkowy z nastawami od 100 do 1200m.

Niespotykanym, jak na karabin wyborowy, rozwiązaniem jest przystosowanie SWD do nakładania na lufę bagnetu. Zastosowano typowy w ZSRS bagnet nożowy wz. 1959 6H4, znany z karabinów AKM.

Nietypowa jest kolba. Wykonano ją z drewna, a jej przednia część tworzy chwyt pistoletowy. Jeśli strzela się z podpórką to wycięcie wewnątrz kolby umożliwia bardzo wygodne trzymanie broni drugą ręką. Powstała też wersja SWD-S przeznaczona dla wojsk powietrzno-desantowych. SWD-S z odłączoną kolbą ma długość 98 cm.

SWD przystosowany jest do strzelania klasyczną mosinowską amunicją 7,62x54R z pociskami wszystkich typów. Jednak sam karabin to tylko połowa sukcesu. Dla uzyskania bardzo dobrego wyniku strzelania potrzebne są też specjalne naboje, bowiem klasyczna wojskowa amunicja karabinowa charakteryzuje się niezbyt wygórowanymi charakterystykami skupienia. Dlatego równocześnie z opracowaniem nowego karabinu Rosjanie przygotowali też specjalną amunicję o zwiększonym skupieniu, przeznaczoną właśnie dla SWD. Jej konstruktorami są W. M. Sabielnikow, P. P. Sazonow i W. W. Dworianinow. Amunicja ta produkowana jest z pociskami: zwykłym, przeciwpancernym i smugowym. Według producenta, promień rozrzutu całkowitego snajperskiego pocisku zwykłego na odległości 300m wynosi 80mm. Skupienie snajperskich pocisków przeciwpancernych jest wyraźnie mniejsze. Przy odległości 300m promień rozrzutu lepszej połowy przestrzelin wynosi 190mm.

Opisanie tego karabinu ma na celu udowodnienie, że nie może on już być nazywany karabinem wyborowym. Nie spełnia on wymogów współczesnego pola walki, a karabinem wyborowym mógł być uważanym do połowy lat 80-tych. Mój punkt widzenia będę opierał na charakterystycznych cechach broni wyborowej. Prawdopodobnie część czytelników nie zgodzi się z moją opinią, więc dla porównania przedstawiłem kilka modeli z całego świata.

SWD można nazwać karabinem z celownikiem optycznym. Stosowanie takich konfiguracji broni jest coraz częściej spotykaną praktyką wśród konstruktorów karabinków i karabinów przeznaczonych dla pojedynczego, zwykłego żołnierza. Przykładem może być tutaj Steyr AUG, C7, SA-80, a nawet BERYL. Do tego, jak widać na zdjęciu powyżej, posiada bagnet jako standardowe wyposażenie, co nie jest spotykane w broni wyborowej.

Cechy charakterystyczne współczesnego karabinu wyborowego to:

• ciężka lufa „swobodnie pływająca”, zakończona wysokoefektywnym hamulcem wylotowym, np. wykonana w technologii kucia na zimno;

• szyna montażowa do celowników optycznych i optoelektronicznych, nie wymagająca każdorazowego przystrzeliwania broni po założeniu celownika oraz umożliwiająca montaż celowników zachodnich, a więc zgodna z STANAG 2324;

• kolba o regulowanej długości i regulowanej wysokości poduszki policzkowej, najlepiej z tworzywa sztucznego dla zmniejszenia masy całkowitej karabinu;

• wyciszone urządzenie spustowo-uderzeniowe, suwadło i bezpiecznik;

• celownik optyczny o sześciokrotnym powiększeniu, najlepiej o dziesięciokrotnym lub większym;

• celność ok. ½ MOA

• dwójnóg o regulowanej wysokości.

Są to podstawowe cechy współczesnego karabinu wyborowego, aby nie wspomnieć, że takie udogodnienia, jak spust o regulowanej sile nacisku, regulowanym położeniu w dwóch płaszczyznach, pas mirażowy czy wskaźnik obecności naboju w komorze nabojowej, które muszą zostać spełnione już w fazie projektowania tego typu broni, a czego SWD nie posiada.

Rys.2. 7,62 mm kbw SWD-S

Wielu użytkowników SWD, a przede wszystkim państwa byłego bloku wschodniego, a także Jugosławia, Chiny, Irak starały się modernizować go, próbując nadążyć za konkurencją z zachodu. I tak powstały takie modele, jak: SWD-S, SWD-M, M76, SWU (w układzie bull-pup), SW98 i wiele innych.

Rys. 3. 7,62 mm kbw SW98

Rys. 4. 7,62 mm SWU bull-pup

Uważam jednak, że czas i pieniądze, które pochłonęły te modernizacje, mogłyby być wykorzystane przy opracowaniu zupełnie nowego modelu karabinu wyborowego.

Także wykorzystanie karabinu kbw SWD przez strzelców zwykłych pododdziałów ogólnowojskowych, żołnierzy służby zasadniczej, daje nam do zrozumienia, że jego przeznaczeniem wcale nie miała być służba jako karabinu wyborowego. A skoro nie jest karabinem wyborowym to nasza armia potrzebuje wprowadzić broń snajperską z prawdziwego zdarzenia i nie tylko kalibru 7,62 mm i zbliżonych (0.308, 0.300, 0.338), ale także wielkokalibrową.

Porównując parametry karabinu SWD z cechami współczesnych karabinów wyborowych, można zauważyć, że na współczesnym polu walki nie może on spełniać roli, jaką mu powierzono. Składają się na to następujące różnice:

• rozrzut - 80 mm na 100 m SWD;

• lufa - cienkie ścianki lufy; osadzona w komorze zamkowej, ale ma kontakt z łożem, co wpływa na celność broni, wykonana mało precyzyjnie;

• kolba - ciężka, drewniana; chwyt pistoletowy; jednakże brak możliwości regulacji jej wymiarów do indywidualnych potrzeb strzelca; taka sama sytuacja jest z poduszką policzkową;

• szyna dla celowników optycznych nie zapewnia odpowiedniej sztywności montażu, każde zdjęcie i założenie celownika wymaga powtórnego przystrzelania;

• spust - o nieregulowanej sile nacisku, niemożliwa jest regulacja położenia spustu;

• nie wyciszone urządzenie spustowo-uderzeniowe;

• celownik optyczny o czterokrotnym powiększeniu, możliwe jest montowanie celownika noktowizyjnego NSPU; w SWD-M celownik LD-6 o powiększeniu 6x;

• dwójnóg pojawia się w zmodernizowanej wersji SWD-M;

• dodatkowe wyposażenie - przyrządy do konserwacji i czyszczenia, pas nośny, bagnet, oświetlacz siatki celownika optycznego;

• amunicja - 7,62x54R nb kb - zwykła amunicja karabinowa.

Tego, co posiada nasza armia w swoim arsenale nie można nazwać bronią wyborową, a wszelkie próby modernizacji to zwykła strata czasu i pieniędzy. Oczywiście poprawiło to parametry SWD, ale daleko mu jeszcze do karabinów wyborowych z prawdziwego zdarzenia. Może zmieni ten stan rzeczy planowane wprowadzenie do uzbrojenia karabinu TRG 21 firmy Sako. Sama jednak zamiana SWD na TRG to dopiero połowa sukcesu, gdyż należy także zmienić zasady jej zastosowania i wyposażyć w nią tylko żołnierzy zawodowych lub kontraktowych, którzy przeszliby szkolenie na specjalnym kursie w kraju lub za granicą.

BIBLIOGRAFIA

1. Jane's Infantry Weapon 1996-1997.

2. Jane's Infantry Weapon 1999-2000.

3. Jane's Infantry Weapon 2000-2001.

4. Ian van Hoog, Karabiny wyborowe, Bellona Warszawa 1999.

5. Ian van Hoog, Broń strzelecka, Bellona Warszawa 1996.

6. Ciepliński A., Woźniak R., Ilustrowana encyklopedia współczesnej broni palnej, Warszawa 1997.

7. „7,62 mm Karabin Wyborowy SWD” MON Warszawa 1966 Uzbr. 736/65

^* ppor. inż. Marcin BIELEWICZ - Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych we Wroclawiu

Snipe - z ang. Bekas, kszyk mały, bardzo zwinny ptak, długości około 25 cm i cętkowanym czarno-brązowym upierzeniu.

Blitzkrieg - plan wojny błyskawicznej

Ciepliński A., Woźniak R. Ilustrowana encyklopedia współczesnej broni palnej” Warszawa 1997

Free floating barrel - lufa swobodnie pływająca, tzn., że lufa jest precyzyjnie osadzona bezpośrednio w komorze zamkowej bez styku z innymi częściami broni. Takie mocowanie lufy ma korzystny wpływ na celność broni.

MOA - - z ang. Minute Of Angle - minuta kątowa; jednostka przydatna przy określaniu celności; ½ MOA oznacza, że na odległości 100 m przestrzeliny mieszczą się w kole o średnicy 12 mm.

Bull-pup - układ konstrukcyjny broni strzeleckiej charakteryzujący się przesunięciem mechanizmu spustowego wraz z uchwytem przed magazynek. Dzięki temu broń ma zwartą budowę, jest krótsza, lżejsza i poręczniejsza. Mankamentem broni w układzie bull-pup jest zwiększone oddziaływanie odrzutu, huku towarzyszącego wystrzałowi oraz gazów prochowych na strzelającego, którego ramię i twarz znajdują się bardzo blisko komory zamkowej. Istnieje też konieczność stosowania przestawnego wyrzutnika łusek (dla strzelców prawo- i leworęcznych).

„Uważa się celność karabinu SWD za normalną, gdy cztery przestrzeliny mieszczą się w kręgu o średnicy 8 cm.” - 7,62 mm Karabin Wyborowy SWD, MON Warszawa 1966, Uzbr. 736/65

Marcin BIELEWICZ

WSPÓŁCZESNE KARABINY WYBOROWE (część I)

92

91

ZESZYTY NAUKOWE WSOWLąd

Nr 1 (127) 2003 ISSN 1230-5243

Wojskowa Broń Lufowa

automatyczna

nieautomatyczna

półautomatyczna

jednostrzałowa

Samoczynna (maszynowa)

Wykorzystująca energię ładunku miotającego

powtarzalna

Wykorzystująca inny rodzaj energii, np. elektryczną, hydrauliczną, pneumatyczną

Samopowtarzalna

(z przerywaczem)

Samoczynno-samopowtarzalna

Wykorzystująca energię ładunku miotającego oraz inne źródła energii (mieszana)

---