Układ moczowy

• Układ moczowy jest zespołem narządów, którego zadaniem jest usuwanie zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii oraz regulacja ilości wody w organizmie. Jego elementem jest nerka, w której znajdują się kłębuszki nerkowe, rdzeń nerkowy i torebka Bowmana. W kłębuszkach powstaje tzw. Mocz pierwotny, wydalany przez moczowody, pęcherz i cewkę.

Nerki

• Najważniejszą częścią układu moczowego jest parzysty narząd o kształcie ziarna fasoli - nerka. Posiada ona powierzchnię tylną i boczną, brzegi: przyśrodkowy i boczny oraz bieguny górny i dolny. Przez brzeg przyśrodkowy wchodzi tętnica nerkowa, a wychodzi żyła i tętnica nerkowa.

• Nerki położone są w okolicy lędźwiowej przestrzeni brzusznej i są utrzymane w stałym położeniu przez torebkę tłuszczową otaczającą torebkę włóknistą. Nerka prawa położona jest niżej od lewej.

• Główne funkcje nerek to: usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii, zatrzymanie składników niezbędnych dla organizmu, które ulegają przefiltrowaniu do moczu pierwotnego, regulacja objętości płynów ustrojowych, wpływ na ciśnienie tętnicze krwi, wpływ na prawidłową erytropoezę, wpływ na równowagę kwasowo-zasadową oraz wpływ na układ kostny dzięki produkcji aktywnych postaci witaminy D.

• Moczowód - przewód o długości ok. 30 cm i średnicy 0,5-0,8 cm; biegnie od miedniczki nerkowej do dna pęcherza moczowego. Ściana moczowodu składa się z trzech warstw: błony śluzowej, błony mięśniowej i tkanki łącznej luźnej.

• Zadaniem moczowodów jest transport moczu wyprodukowanego w nerkach do pęcherza moczowego, skąd jest on wydalany

• Pęcherz moczowy

• - zbiornik moczu, znajduje się między spojeniem łonowym, macicą i pochwą u kobiety, a u mężczyzny przed odbytnicą.

• Błona mięśniowa tworzy w pęcherzu moczowym dwa mięśnie: wypieracz moczu i zwieracz pęcherza.

• Na dnie pęcherza błona śluzowa tworzy gładkie trójkątne pole, zwane trójkątem dna pęcherza moczowego.

• Cewka moczowa - biegnie z pęcherza moczowego i kończy się na wierzchołku żołędzi prącia u mężczyzny, a u kobiety - w przedsionku pochwy.

• Długość cewki u kobiety wynosi 2-4 cm, a u mężczyzny - 15-20 cm.

• Otacza ją dookoła ujścia wewnętrznego mięsień zwieracz pęcherza moczowego, którego działanie nie zależy od woli.

• Drugi zwieracz - zależny od woli - otacza cewkę w miejscu jej przejścia przez przeponę moczowo-płciową krocza.

Cewka moczowa

• Końcową częścią układu moczowego jest cewka moczowa. Jest ona przewodem, którego zadaniem jest wyprowadzenie moczu na zewnątrz. Przewód ten rozpoczynającym się na dnie pęcherza moczowego ujściem wewnętrznym cewki a kończy ujściem zewnętrznym u mężczyzn na końcu żołędzia prenisa, a u kobiet na brodawce cewkowej położonej w przedsionku pochwy.

Choroby układu moczowego

Zapalenie pęcherza i dróg moczowych

• Objawy zapalenie dróg moczowych

• uczucie parcia na pęcherz przy jednoczesnej niemożliwości oddania moczu lub wydalania bardzo niewielkie ilości moczu,

• piekący ból przy oddawaniu moczu,

• mocz mętny, krwisty, o nieprzyjemnym zapachu,

• gorączka złe samopoczucie ból w dole brzucha

Przyczyny zapalenie dróg moczowych

• zapalenie dróg moczowych jest najczęściej wywołane przez bakterie, które dostają się przez cewkę moczową do pęcherza. Kobiety cierpią na nie częściej niż mężczyźni, ponieważ ich cewka moczowa jest dużo krótsza i szersza ryzyko zachorowania zwiększa się u osób cierpiących na przerost prostaty , cukrzycę, kamienie w nerkach i wady układu moczowego. Ryzyko pęcherza moczowego zwiększają czynniki zaburzające fizjologię  floty bakteryjnej okolic moczowo płciowych: używanie krążków domacicznych, zapalenie pochwy, złe nawyki higieniczne.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

• Objawy odmiedniczkowego zapalenia nerek

• gorączka  (do 40 stopni), dreszcze,

• bóle w okolicach lędźwiowych,

• u większości osób pojawiają się dolegliwości typowe dla zapalenia pęcherza (parcie i bolesne oddawanie moczu

Przyczyny odmiedniczkowego zapalenia nerek

• zwykle choroba ma podłoże bakteryjne  najczęstszym sprawca jest  Escherichia  coli (pałeczka okrężnicy), która jest często jest skutkiem rozszerzenia się infekcji cewki moczowej i pęcherza.  Ryzyko zachorowania wzrasta  przy kamicy nerkowej, zaburzeniach w odpływie moczu, cukrzycy, ciąży i u osób prowadzących „bujne” życie seksualne

Kamica nerkowa

• Objawy kamicy nerkowej

• ostre promieniujące w kierunku krocza przerywane bóle w boku, trwające zazwyczaj wiele godzin,

• uczucie potrzeby oddania moczu, czasem krew w moczu,

• ból, nudności, wymioty.

• Przyczyny kamicy nerkowej

• kamienie powstają, gdy organizm wydala nadmierne ilości wapnia, szczawianów, kwasu moczowego,

• lub gdy przez długi czas brakuje magnezu,

• lub utrzymuje się zakażenie dróg moczowych,

• przyczyna może być również utrudniony odpływ moczu  wywołany np. zwężeniem moczowodu lub przerostu prostaty.

• Ryzyko zachorowania wzrasta przy nadużywaniu soli , piciu małej ilości, ryzyko jest wyższe u osób  z przypadkami kamicy nerkowej w rodzinie.

Nefropatia cukrzycowa

• Najczęstszym objawem uszkodzenia nerek w cukrzycy jest pojawienie się białka o bardzo małej cząsteczce. Zjawisko nosi nazwę mikroalbuminurii i nie jest wykrywane w rutynowym badaniu. Każdy chory po dziesięciu latach cukrzycy powinien wykonać test na mikroalbuminurię i mieć wdrożona profilaktykę. Białko w ilości ponad 20mg/dl/200mg/l moczu może budzić uzasadnione podejrzenie uszkodzenia nerek przez cukrzycę

• Objawy (późne) nefropatii cukrzycowej

• obrzęki (początkowo głównie kostek w ciężkim stanie całego ciała),

• wodobrzusze (płyn zbiera się w jamie otrzewnej,

• duszności spowodowane płynem w jamach opłucnych,

• pieniący się mocz,

• osłabienie, łatwe męczenie się, brak apetytu.

• Przyczyny nefropatii cukrzycowej
  Nefropatia jest późnym powikłaniem cukrzycy. Rozwija się u 25-40% cukrzyków, jej przyczyna jest uszkodzenie kłębuszków nerwowych

• Powikłania nefropatii cukrzycowej

• przewlekła niewydolność nerek,

• zakażenia układu moczowego,

• zakrzepica nerek,

• żył głębokich nóg, zatorowość płucna,

• zwiększone ryzyko miażdżycy

Niewydolność nerek (ostra i przewlekła)

• Objawy niewydolności nerek

• obrzęki, duszność,

• osłabienie, brak apetytu i mdłości,

• świąd skóry, wybroczyny na skórze , krwawienie z dziąseł,

• w późnym okresie choroby zmiany w ilości oddawanego moczu: w ostrej niewydolności czasami całkowity jego brak, w przewlekłej zwiększenie  ilości wraz z nocnym oddawaniem moczu, do zmniejszenia w końcowym okresie,

• zahamowanie wzrostu u dzieci.

Przyczyny niewydolności nerek

• każda choroba nerek może prowadzić do niewydolności,

• zamknięcie światła naczyń zaopatrujących nerki,

• choroby i urazy obejmujące cały organizm lub jego znaczna część: posocznica, rozległe uszkodzenia mięśni, rozległe oparzenia, przetoczenie krwi niewłaściwej grupy,

• ciężka niewydolność krążenia,

• ciężkie zapalenie trzustki,

• zatkanie obu moczowodów lub cewki moczowej,

• badanie radiologiczne wymagające podania dużej dawki  kontrastu,

• miażdżyca,

• nadciśnienie,

• nadużywanie leków przeciwbólowych.

Powikłania niewydolności nerek

• nadciśnienie tętnicze,

• zapalenie osierdzia,

• zapalenie płuc,

• ostra niewydolność krążenia.

• Jak sobie radzić w niewydolności nerek

• Z chwila ustalenia  rozpoznania  niewydolności nerek należy ograniczyć  spożycie białka (dieta ubogo białkowa, ale nie bezbiałkowa). Rozpad białka  podwyższa poziom mocznika  w surowicy krwi.

• Unikać należy:  potraw mięsnych, jajek, serów, ryb, pomidorów, winogron, orzechów, moreli, bananów

• Spożywać należy: produkty spożywcze bogate w błonnik, sałatę, owoce, cytrusowe, jabłka

• W niewydolności nerek  długość życia  i jego komfort należą do perfekcyjnej  współpracy pacjenta z doświadczonym lekarzem

---