SPEŚ CZ. II

45. Podziały polityczne w krajach EŚW <Filips>

Nie mam pojęcia co napisać prócz informacji, że nie wykształciły się tu jeszcze podziały socjopolityczne, a więc de facto nie ma partii politycznych, które są przyporządkowane konkretnym grupom. Elektorat jest płynny, niezdecydowany, poza tym czas istnienia demokrajcji jest za krótki by mówić jakimkolwiek przywiązaniu, czy przyzwyczajeniu, a już na pewno nie o konsolidacji. Duża część partii opiera się na podziale komuchy / niekomuchy (przykład Polski).

Polityka przebiega wokół kwestii: rozliczenia z przeszłością, rzadziej gospodarczych i tego, czy kraj reformować dalej, czy wracać do starego. Partie i politycy mają zresztą obrotowe stanowiska wobec większości tych kwestii. Istnieją także partie etniczne, ale rzadko kiedy są one relewantne.

Co dodać - nie wiem. Na pewno można poszukać czegoś ciekawego w pytaniach o rynku politycznym (tym Achrema) i częściowo o partiach.

46. Systemy wyborcze w wyborach parlamentarnych <Filips>

formuła wyborcza - sposób przeliczenia głosów na mandaty

Formuły większościowe stosowane są tylko: w Polsce (senat) i w Czechach (też senat, większość bezwzględna).

Systemy mieszane występują w 4 krajach:

1. całkowity hardkor na Węgrzech. Nie daruję Wam tego - 176 deputowanych z 386 wybiera się bezwzględną większością. Jeżeli żaden nie uzyska 50% głosów albo frekwencja nie przekroczy tyluż procent - druga tura. Biorą w niej udział wszyscy, którzy uzyskali minimum 15% głosów, ale nie mniej niż trzech. Jeżeli nie było 50% frekwencji w pierwszym - znowu kandydują wszyscy. II turę wygrywa ten, kto zdobędzie najwięcej głosów. 152 mandaty w okręgach wg Hagenbacha-Bischoffa, a 58 z listy krajowej wg d'Hondta. Też Was kocham.

2. Litwa - 71 ze 141 posłów było do 2000 roku wybieranych większościowo.

3. W Rosji połowa składu Dumy większościowo, połowa proporcjonalnie

4. Ukraina do 2006 również pół na pół.

W pozostałych krajach - wszelkie formuły proporcjonalne.

Bułgaria i Słowacja - okręg krajowy.

Rosja, Litwa, Ukraina - te z wyborów proporcjonalnych również krajowe. Pozostałe mandaty z tych krajów są rozdzielane w okręgach jednomandatowych - ta reguła tyczy się tych większościowych także na Węgrzech, czyli tych 176.

Pozostałe kraje mają okręgu wielomandatowe i przeważa tendencja do tworzenia jak największych okręgów. Wyjątkiem jest polski senat. I tak, według tabelki ze strony 70, której nie widzicie - garsztka statystyki:

-największa średnia wielkość okręgu - Litwa - 20, Czech - 14,3, Chorwacja - 14,0

-najmniejsza - Litwa, 7,6

-Polska - 11,2

-wielkość okręgów - od 4 na Węgrzech i w Rumunii po odpowiednio 28 i 29 w tych samych krajach

-w Czechach ilość okręgów jest warunkowana podziałem administracyjnym (14 okręgów), jednak ilość mandatów zależy od frekwencji (tak jak Achrem napisał - jaki praktyczny naród - tak, dobrze liczycie - to dopiero pierwszy komentarz)

-w Słowenii - 8 11-mandatowych + 2 jedno- gdzie rywalizują przedstawiciele mniejszości narodowych; podobnie jest w Chorwacji, tyle że tam jest 5 mniejszościowców wobec 140 okręgowych

KlauSule zaporowe:

-jednakowe klauzule dla wszystkich: Bułgaria, Ukraina, Słowenia (4%), Chorwacja 5, Estonia, Łotwa, Rosja tak samo. Żeby nie było - w Rosji i na Ukrainie tylko proporcjonalne, żeby nikt Wiktorowi głupot nie pierdolił... Chociaż pewnie i tak by kupił. Ciekawe, czy on widział Antoszewskiego na oczy?

-progi różne - różniaste: Polska (5, 7, 8 - wszyscy zdali RP, więc wiedzą), Litwa - 5 partie, 7 koalicje, Rumunia - 5 i 10; w innych krajach świry przewidują progi zależne od wielkości koalicji, np. Węgry 5 - partie, 10 - koalicja dwupartyjna, 15 - trzy- (jebnięty naród - poza tym, ciekawe jak u nas by policzyli SLD w 1991 - tam chyba były 42 ugrupowania)

Uprawnienia wyborcy:

-można na wybory nie iść

-głosy na listę (czyli kto wchodzi do parlamentu ustalają partyjne aparatczyki pokroju Mao) oddaje się w Bułgarii, Chorwacji i Rumunii

-głos na człowieka się oddaje we: w Polsce, we w Słowenii, w Estonii i na Uotwie oraz na Czechach i w Słowacji, przy czym w dwóch ostatnich MOŻNA skorzystać z czterech głosów preferencyjnych

-najbardziej preferencje mogą wyrazić wyborcy w Rosji, Ukrainie oraz na Litwie i na Węgrzech - 1 głos na kandydata większościowego i jeden na listę, a na Litwie to nawet można osobiście na kogoś. Pamiętając, że na Węgrzech i tak jest burdel. Więcej jak jednym głosem dysponuje także polski wyborca. Do senatu.

A i tak pracę Alberskiego się czyta kilkaset razy lepiej niż te dupczasowe wypociny.

47. Systemy wyborcze w wyborach prezydenckich w EŚW. <Filips>

Powszechne wybory:

Bułgaria, Chorwacja, Litwa, Polska, Rosja (tu musi być namaszczony przez cara Raz-Putina), Rumunii, Słowacji i na Ukrainie. Bezwzględna większość, druga tura - standard. Kadencja z reguły pięcioletnia (w Rosji i Rumunii po 4 - w sumie nie wiem skąd, biorąc pod uwagę piękne tradycje totalitarne obu państw... pewnie się Ceausescu z Iwanem Groźnym w grobach przewracają jak mają miejsce).

Cenna uwaga: bardziej popularni są prezydenci ponadpartyjni, bo muszą zdobyć szerokie poparcie społeczne. Ostatecznie i tak musi wygrać w każdym razie w drugiej turze, więc „ponad 50%” ma, więc moim zdaniem to bez różnicy dla legitymizacji.

W Czechach, Estonii, na Litwie i naszych ukochanych Węgrzech prezydenta wybiera parlament. Największe jaja są w Czechach. Pozazdrościli Węgrom. Odpuszczę wam to - strona 74 dla pasjonatów.

Wszędzie można sprawować jedynie dwie kadencje.

Jeszcze raz pragnę podziękować doktorowi Alberskiemu za tekst odznaczający się bardzo wysokim poziomem niebełkotliwości. Biorąc pod uwagę jaką miał żonę - szacunek.

Aha - nie wiem dlaczego do diabła nie ma tu nawet wzmianki o innych krajach.

48. Rola elit politycznych w procesie demokratyzacji krajów EŚW <Ola>

( roz. I punkt 5, II „ Demokracje wschodnioeuropejskie” punkt 3)

Podstawą do wyroznienia rodzaju demokratyzacji u Huntingtona było: znaczenie eli polit i opozycji jakożródła demokratyzacji oraz podział na uczestnikow: po stronie rządzącej: demokratyczni i liberalini reformatorzy oraz konserwatyści; po stronie opozycji: umiarkowani demokraci i radykalni ekstremiści. To wlasnie przywódcy polit obalili systemy niedemokratyczne i kierowali procesami dem co zadecydowalo o typie przejścia. A także kto był inicjatorem przemian.

Postawy wobec demokracji:

państwo	Elity rządzące			Opozycja
		konserwatyści	Liberalni reformatorzy	Demokratyczni reformatorzy	Umiarkowani demokraci	Radykalni ekstremiści
Polska	Beton PZPR tzw. twardogłowi: S. Olszewski, M. Milewski	Za: W. jaruzelski, C. Kiszczak, F. Siwicki, M. Rakowski, J. Czyrek		Solidarność- L. Wałęsa	Solidarność Walcząca, KPN
Węgry	WSPR: g. Lazar, K. Nemeth, S. Gaspar	K. Grosz, M. Nemeth	WSP: I. Pozsgay, R. Nyers	SzDSZ-A. Goncz; MDF- G. Szabad; FKgP, KDNP
Czechosłowacja	KPC: V. Bilak, G. Husak, L. Strougal	L. Admec	K. Urbanek	OF- V. Havel. VPN, KDH, KDS- V. Benda

Można tutaj opisać rodzaje tranzycji Huntingtona: transformacja, przemieszczenie, zastapienie wraz z przykładami państw obrazując role elit- jest to dokładniej

omowione w pytaniu 8 a przyklady państw w kolejnych pytaniach.

Z rozdziału o ograniczeniach demokratyzacji- rola elity polit w tym procesie.

Warunkiem subiektywnym procesu zmiany systemowej jest pojawienie się demokratycznych postaw mas jeszcze w ramach komunizmu, są one skutkiem edukacja której w kom nie było i ktorej musieli się nauczyc ( spol) dlatego proces demokratyzacji był trochę hamowany tzn. Akceptacja kult obywatelskiej opartej na rywalizacji, tolerancji dla przeciwników i partycypacji politycznej. Podobnie przekonanie odnosi się do elit politycznych. Częste przekonanie dotyczy tego ze to masy wymuszają zmiany na polit reprezentantach, działają jak czynnik destrukcyjny. Ale potem musi nastąpic stabilizacja systemu, czyli po prostu musi nastapić faza konstruiwania nowego porządku, , tworzenia demokrtycznych instytucji i procedur, a to mogą zrobić elity polityczne. W procesie transformacji demokratycznej dominuje pierwiastek elitystyczny i w konsekwencji o jej tempie, charakterze i kierinku decydują elity polityczne. Jednak pod kilkoma wzgledami wpływającaymi na ograniczenie kreatywności:

• Kulture polityczną należy traktować jako fenomen sytuacyjny. Postawy i przekonania elity o niej oraz wiedza i poglądy co do gry polit nie istnieja w izolacji. Elita lepiej rozumie demokratyzację niz obywatele, jednak nadal pozostaje zakładnikiem przeszłości bliższej komunizmowi, autorytaryzmowi. W konsekwencji nie moga mieć jasnej, spojnej wizji kierunku dalszego rozwoju, dxziałają w sposob koniunkturalny i zachowawczy;

• Jako zakładnicy przeszłości wg Agha są one dwulicowe w nowej sytuacji. Z jednej strony nawiązuja do przeszlosci, konserwatywnych wart z XIX i XX wieku z tego wzgledu staje się tradycjonalistyczna, postuluje stworzenie systemu poli w ktorym wart dem prxesłania autorytrne dzidzictwo przeszłości. Wraz z taką postawa wracaja protodemokratyczne idee, symbole, uprzedzenia obce wspolczesnej wizji demokracji i społ obywatel. Z drugiej strony transformacja musiała ulec westernizacji- wzorce z Europy zach które się sprawdziły przekonuja do dem, dlatego niezbędna jest pomoc zach w konstruowaniu nowego systemu, który ma byc przez bie zaakceptowany wraz z elitami polit które musza zachowywac się jak w ustabilizowanych dem. Wrzenie ze elity tylko formalnie sa przywiązne do dem, a narzucone im zasady sa sprzeczne z ich przekonaniami.

• Powinno się mówić o jednej elicie poli jesli chodzi o sposob komunikowania się ze społ. zasadniczym celem elity pozostaje depolityzacja społeczeństwa, nie sa skłonni traktowac społ jako partnera w transformacji, próbują elimninować tendencje partycypacyjne. Nieufność my a oni. Dązą do skupienia władzy ale pojawia sie opozycja. Co znalazło wyraz w sposobie instytucjonalizacji partii polit, slabe zakorzenie partii w społ, bierni obserwatorzy zmian.

49. Formy antykomunizmu w procesie transformacji ustrojowej <Filips>

Wikipedia rzecze:

Antykomunizm to polityka zwalczania komunizmu poprzez próby wykazania jego słabości w rywalizacji z systemem kapitalistycznym bądź innymi np. narodowo-syndykalistycznym czy korporacjonistycznym.

W zależności od danej sytuacji oraz konkretnego ugrupowania walka z komunizmem może odbywać się przy pomocy propagandy, środków prawnych, jak i zbrojnie.

Antykomunizm posługuje się również hasłami o pochodzeniu religijnym i filozoficznym, z jednej strony atakując ideologię komunistyczną, zwłaszcza za jej oderwanie się od tradycyjnej organizacji społeczeństwa, z drugiej zaś - problemy rzeczywistych państw określających się jako komunistyczne, takie jak niedemokratyczny, a często wręcz totalitarny charakter, ograniczenia wolności osobistej itp. W III RP grupy antykomunistyczne dążą do pozbawienia byłych członków, względnie wysokich funkcjonariuszy PZPR możliwości sprawowania władzy. W tym celu domagają się przeprowadzenia dekomunizacji.

Abstrahując od tej definicji, antykomunizmem w kontekście tego pytania będzie wszelka forma opozycji wobec czerwonego reżimu. Tak więc będą to wszelkie ugrupowania typu forum (wcześniejsze pytania, np. „Solidarność”, ukraiński „Ruch”), ale także formy walki, protestów, jakieś krwawe przewroty w Rumunii. Można powiedzieć, że oprócz otwartej walki, czy manifestacji stosowano propagandę podziemną, sprzeciwiali się intelektualiści (Karta 77 w Czechosłowacji), także w pracach wszelakich.

50. Formy rządu w państwach Europy ŚW <Ola>

( roz. III „ Demokracje środkowoeuropejskie”)

Parlamentaryzm i prezydencjalizm

Ustanowienie rządów demokratycznych na gruzach systemu autokratycznego oznacza stworzenie zupełnie nowego systemu powiązań między władzą ustawodawcza a wykonawczą. Wymaga to głębokich zmian instytucjonalnych. W więkoszości krajów w okresie komunizmu istaniał urząd prezydenta ( w latach 70 zastapiony Rada Państwa a w Polsce w 1952), formalnie powoływane przez parlament gabinety. Jednak nie było równowagi między parlamentem, rządem, prezydentem, przewidujący np. odpowiedzialność egzekutywy przed legislatywą oraz nie uwzgeldniał politycznej autonomii obu władz. Rezygnacja partii sprawującej monopol nad tymi rodzajami władz prowadzi do nieuchronnych zmian. Po uwage mogły byc tylko brane te modele władz, ktore sprawdziły się na zachodzie. Wybor między prezydencjalizamem a parlamentaryzmem może przespieszyć konsolidaję demokracji lub ją zahamować. Tam gdzie sa niestabilne ugrupowania skłania do opowiedzenia się za silna władzą prezydencką.

Charakterystyka parlamentaryzmu: uzależnienie gabinetu od poparcia większości parlamentarnej, koniecznośc uzyskania wotuma zaufabia i możliwośc otrzymania wotum nieufności, odpowiedzialonośc prlamentarna rządu solidarna, przedterminowe rozwiazanie parlamentu przez egzekutywę ( wzajemna zależność władz).

Prezydencjalizm: jednoosobowość egzekutywy ( prezydent głowa państwa i szef rządu), wybierany w wyb powszechnych na z góry okreslona kadencję, odpowiedzialny przed elektoratem,a przed nim odpowiedzialini indywidualnie ministrowie. Niezależność władz.

Semiprezydencjalizm: dualizm władzy wykonawczej ( prezydent i premier), rola prezydenta w formułowaniu gabinetu, rozwiązanie przedterminowe parlmentu, weto wobec ustaw. Zależnośc władz.

Krajom EŚW polecano parlmentaryzm poniewaz prezydencjaloizm to koncentracja władzy w rękach jednostki dyktatura i jest bardziej podatny na przewrot wojskowy, nie chroni mniejszości i nie sprzyja tworzeniu partii politycznych.. Wg Lijpaharta w parlamentaryzmie osiąga się lepsze efekty gospodarcze, polityczne i społeczne. System parlm: Węg, Czechy, Bułg, Słowacja, a prezydencjalizmu Rosja, Biał, Uk i początkowo Polska.

PRLAMENTARYZM I PREZYDENCJALIZM W EŚW. POZYCJA GŁOWY PAŃSTWA

Semiprezydencjalizm na Biał, ale tam równowaga władz nie zostały zachowana. Szczegolna cechy systemu politycznego biał w latach 1994-96 był monizm egzekutywy, czyli całkowite podporządkowanie prezydentowi. Systemu polityczne najbardziej zbliżone do semi prezydencjalizmu wystepuja w Ros, Biał, Chor, Rum. W tych panstawach głowa panstwa pochodzi z wyborow powszechnych, ale wyposażona jest w kompetencje umożliwiajace znaczny wpływ na działanieparl i gabinetu. Rząd jest rządem prezydenckich bo jego egzystencja zależy głównie od głowy państwa ( weto z wyjątkiem Chor) i zyskują możliwość kształtowania ustaw ( dekrety). Konstytucja Rosji z 1993 umozliwia prezydentowi rozwiązania parlam, nie tylko gdy nie tylko w razie nie uzyskania weta zaufania, ale także w wyniku nieuchwalenia wotum nieufności dla rządu lub odmowy wotum zaufania ( po uplywie roku), decyduje on o tym samodzielnie. Styl dzialania B. Jelcyna, F. Tudjamana, I. Iliescu, A. Łukaszenki ( zmusil Radę Najwyższej Białorusi w 1993). Rumunia: gdzie elementy autorytaryzmu wynikają z cech kulturowych, brak tradycji demokratycznych lub zarządzanie referendów (Ros, Biał).

Parlamentaryzm zracjonalizowany/ ze wzmocniona pozycją prezydenta:

Przypadek polski rozwiązań instytucjonalnych wyróżnia 5 faz: 1. normaytywny semiprezydencjalizm ale nie faktyczny, prezydentura Jaruzelskiego2. normatywny i faktyczny semiprezydecjalizm, Wałęsa do momentu malej konstytucji 3. ograniczony semi prezydencjalizm po wejściu małej konstytucji 4. ewolucja w kierunku parlamentaryzmu po wyborach prezydenckich z 1995 5. zracjonalizowany parlamentaryzm gabinetowy, konstytucja 1997. W ramach trzeciej fazy wyróżnia się dwa okresy: współdziałanie z gabinetem postsolidarnościowym H. Suchockiej oraz współzamieszkiwanie z koalicją SLD-PSL po wyborach 1993. Jaruzelski nie korzystałz uprawnień. Wałęsa nawet uformował gabinet J. Bielecki.w wyb 1991 ale sprzeciwiła sie UD i desygnował Olszewkiego, ale 1992 wystąpił z inicjatywa jego odwołania. Mała konstytucja zmodyfikowała model podziału władz, ograniczyla upr prezydenta ( zawęzyła mozliwości rozwiąznia parl i ograniczyła wpły na powoływanie gab- nie może blokowac kandydatur, posiadał władzę rezerwową gdy partie nie stworza koalicji np.1993 koalicja SLD-UP musiał desygnować Pwlaka mimo niechęci; nie może wystepowac z inicjatywa odwolania premiera i zmian w skałdzie RM- tylkokonstuktywne wotum nieufności ( odwołał gab Suchockiej bo parl nie zgłosil kandydatury). To były czasy koabitacji.

A. Kwaśniewski w 1995 wygrywa wyb z tego samego obozu co gab i konstytucja 1997 ograniczala kompetencje prezydenta: niemoże przedterminowo rozw parlm nawet gdy jest skonfliktowany z rządem; nie moze przeciwstawić się decyzji premiera o zmianch w składze RM; obniżenie większości wymaganej do odrzucenia weta prezydenckiego 2/3 na 3/5. równocześnie został wzmocniona pozycja gab- konstruktywne wotum nieuf i wniosek o zmianie przechodził 231 głosami.

Parlamentaryzm klasyczny: Czechy, Słowacji, Węgry i mimo wyb powszechnych na prezydenta Buł i Słowenia. Władza wykonawcza skoncentrowana jest w gab forowany,m przez większość parl. Ogr upr przeydenta jest skorelowane z trybem jego wyboru, którego dokonuje parl i jegolegitymiazcja jest słabsza. W Czechach bezwględna większość z obu izb ( oprócz V. Havla w 1993 tylko głosami izby poselskiej) jest przewidziana jest druga tura z dwoma kandydatami. Na Węgrzech: jednoizbowe Zgromadzenie Krajowe w trzech turach wymagana jest większośc kwalifikowana ( 2/3 ) w trzeciej turze wystarczy większość zwykła. Słowacja: 3/5 głosow jednoizbowej Rady Narodowej, ta sama większość może go odwołac przez wyrażenie wotum nieufności.

Czynniki sprzyjajace wyborowi parlamentaryzmu: tradycja parl, kontekst sytuacyjny ( na Węg mogł w bezpos prezyd zwycięzyć Pozsgay z zref kom partii dlatego parl wyb prezyd).

Czechy: stabilizacja, brak poważniejszych konfliktów.

W semiprezydencjalizmie to prezydent przejmuje odpowiedzialnośc za demokratyzację: na Biał może robic co chce tzn podejmować srodki jaie uzna za słuszne w razie zagorożenia stabilonośc i polit i gosp. Kwestinouje decycje parl i Sądu Konstytucyjnego a w Rospodejmuje wszelkie dział mające chronić suwerennośc i niepodeległośc państwa; dekrety.

Silna prezydentura pojawiła się w krajach, gdzie nie było tradycji dem, zaangaz, w woojne ( Chor), lub rozdrobnieniem systemu partyjnego ( Polska do 1993), ma porządkować scenę polit, słabość społ obywatelskiego. Parlmentaryzm wymaga istnienia silnych partii polit, zdolnych do uzyskania znaczącego poparcia, i dysponujących potencjałem koalicyjnym ( Czechy, Węg). Natomiast jedynym warunkiem sorawnego funkcjonowania semiprez w EŚW jest zatarcie podziału genetyczneg na postkom i antykom.

Mozna tutaj dodać strukture parlamentow E ŚW, ale nie będe tego opisywac ponieważ te informacje są zawarte w pytaniu 25 i 26.

51. Przyczyny wzmocnienia federacji niemieckiej po 1989 r. <Dominik>

Dnia 3 X 1990 w centrum Europy powstało mocarstwo średniej wielkości - Zjednoczone Niemcy. Doszło do tego na fali wydarzeń, które weszły do historii. W wyniku manifestacji ludności w stolicy Niemieckiej Republiki Demokratycznej - Berlinie Wschodnim- ustąpił sekretarz generalny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands SED/SPJN) Erich Honecker. Z uwagi na niepokoje społeczne oraz fakt, iż Gorbaczow jako priorytet postawił sobie uratowanie ZSRR, pozostawiając KDL-e własnemu losowi, premier NRD- Willi Stoph i Werner Krolikowski (członek KC SED, urodzony w Oleśnicy notabene:P) - ogłosili w TV dnia 9 XI 1990 otwarcie granic między NRD a RFN, rozpoczęto burzenie Muru Berlińskiego. W wolnych wyborach w NRD zwyciężyła enerdowska mutacja CDU, następnie po serii negocjacji 2 + 4 (BRD, DDR, CCCP, USA, UK, F ) i serii rozmów między kanclerzem RFN Helmutem Kohlem i premierem NRD Lotharem de Maiziere, 23 sierpnia Izba Ludowa NRD (Volkskammer) uchwaliła przystąpienie z dniem 3 października 1990 r. do RFN na podstawie 23. artykułu konstytucji zachodnioniemieckiej. 31 sierpnia w Berlinie Bundestag i Volkskammer ratyfikowały układ zjednoczeniowy. 3 X 1990 NRD przestało istnieć, oba państwa niemieckie połączyły się (tego dnia świętuje się w Niemczech Tag der Deutschen Einheit). Choć przyniosło zjednoczenie przyniosło RFN wiele trudności, przyniosło także pozytywy, a jednym z nich było wzmocnienie się federacji niemieckiej. Przyczynami tegoż umocnienia były:

- utworzenie na terenie byłej NRD 5 landów (w miejscie 15 bezirków - okręgów, NRD nie było państwem federalnym lecz unitarnym), które mają te same uprawnienia co landy w dawnych Niemczech Zachodnich (np. w kwestiach zawierania pewnego typu umów międzynarodowych), a także odbudowy struktur samorządowych na obszarze wschodnich Niemiec. Było to ważne z tego powodu, iż po blisko 40 latach bez realnego wpływu na zarządzanie swym państwem Niemcy ze wschodu mogli wreszcie współdecydować o losach swych „heimatów”, co umożliwiała im federalna struktura państwa (parlamenty i rządy landowi). Fakt ten wpłynął niewątpliwie na umocnienie się niemieckiej federacji po burzliwych latach 1989/90

- przyjęcie przez RFN po zjednoczeniu rozwiązań instytucjonalnych i prawnych Niemiec Zachodnich (innymi słowy zaimpletowanie systemu Zach. Niemiec w byłym NRD). Nie próbowano tworzyć nowych rozwiązań, by „pożenić” te wypracowane w obu państwach niemieckich w jeden system, lecz przyjęto (co wydaje się naturalne) rozwiązania zachodnie. Wpłynęło to na wzmocnienie niemieckiej federacji, gdyż przynajmniej w sferze instytucjonalno-prawnej zlikwidowało podział na zachód i wschód wprowadzając ujednolicenie

- fakt, iż partie polityczne działające w Niemczech w tym okresie, zarówno te o rodowodzie zachodnioniemieckim (SPD, CDU/CSU, FDP) , jak i te ze wschodu (enerdowska mutacja CDU nim połączyła się z „zachodnią siostrą” oraz powstała na gruzach SED PDS) opowiadały się za takim kształtem państwa, jaki tworzyła konstytucja RFN z 1949; mimo ich różnic programowych, w tym były zgodne w mniejszym (PDS) lub większym stopniu.

- fakt, iż już w NRD, w ostatnim roku jego istnienia, przyjęto rozwiązania, będące odpowiednikami tych z RFN (w znowelizowanej konstytucji NRD państwo to określono mianem wolnościowego, demokratycznego, federacyjnego, socjalnego i ukierunkowanym ekologicznie) co upodobniło NRD do RFN zarówno pod względem struktury i charakteru. Dopełnieniem tego było zawarcie z RFN układu o unii walutowej, gospodarczej i socjalnej. Pozwoliło to obywatelom NRD „przyzwyczaić” się do nowego systemu, poznać go i przekonać się do niego, co w późniejszym okresie zaowocowało przywiązaniem do takiej a nie innej formy państwa, nawet mimo tego, iż „Ossi” wyrażali rozczarowanie przemianami, a „Wessi” stwierdzali, że zjednoczenie było jednak zbyt kosztowne.

- wzmocnieniu się federacji niemieckiej po 1989 r. sprzyjał także fakt, iż zjednoczenie nie oznaczało powstanie nowego państwa, lecz wchłonięcie jednego przez drugie, toteż RFN zachowała swe członkowstwa w organizacjach międzynarodowych czy też sojuszach. Po 1990 jej znaczenie w NATO a zwłaszcza we Wspólnotach Europejskich wzrosło, czyniąc Niemcy mocarstwem lokalnym.

52. Pojęcie stosunków przemysłowych. <alyn>

- to układ relacji pomiędzy władzą polityczną a organizacjami pracodawców oraz pracowników, od którego zależy tempo oraz rodzaj prywatyzacji, dynamika wskaźników makroekonomicznych oraz zachowanie spokoju społecznego,

- w stosunkach przemysłowych tkwi potencjał, którego wyzwolenie może przyczynić się do mobilizacji działań zbiorowych nie tylko w obszarze rynku pracy, ale również na arenach wyborczych,

- generują one także napięcia o znacznej mocy destrukcyjnej,

- we wszystkich krajach postkomunistycznych pojawiły się i pojawiają nadal zjawiska i procesy częstokroć nieznane w Europie Zachodniej,

- w ciągu kilkunastu ostatnich lat trudności gospodarcze, błędy w administrowaniu i zarządzaniu oraz pewna niezdarność, która niekiedy cechowała postępowanie zarówno partnerów społecznych (związków zawodowych i organizacji biznesu), jak i władzy, były przyczyną nieporozumień i konfliktów,

- wielokrotnie dochodziło do impasu w stosunkach dwu- oraz trójstronnych, któremu towarzyszyły wystąpienia społeczne oraz destabilizacja życia publicznego,

- jednocześnie strony stosunków przemysłowych stopniowo uczyły się sztuki dialogu, do którego zgłębiania zachęcało wielu ekspertów oraz praktyków zarówno z zachodu jak i ze wschodu kontynentu,

- współcześnie we wszystkich krajach EŚW istnieją instytucje służące uzgadnianiu interesów, ich wydajność jest jednak zróżnicowana i w wielu przypadkach ich funkcjonowanie odbiega od zachodnioeuropejskich wzorców, istotnym problemem jest także słabe zaawansowanie autonomicznych form dialogu społecznego, który stanowi niejako ”krwiobieg” stosunków przemysłowych w demokracjach.

- system stosunków przemysłowych rozumiany jest jako jeden z podsystemów (aren) systemu politycznego,

- sam system stosunków przemysłowych stanowi funkcjonalną część systemu politycznego, wśród jego składowych odnaleźć można:

• Formalne ramy instytucjonalne, służące dialogowi społecznemu oraz obsłudze przetargów interesów grupowych,

• Liczbę partnerów społecznych (organizacji pracowników i pracodawców), ich siłę (zaplecze w postaci kontrolowanych zasobów) oraz układ powiązań pomiędzy nimi, a także więzi łączące ich z podmiotami politycznymi, przede wszystkim w postaci parakoalicji tworzonych z partiami politycznymi,

• Rozpowszechnianie układów pracy i innych porozumień zbiorowych oraz nowoczesnych metod organizacji pracy i zarządzania zasobami ludzkimi,

• Mechanizmy demokracji przemysłowej.

54. Zmiany PKB w okresie transformacji ustrojowej. <alyn>

Produkt Krajowy Brutto (PKB) to jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkowości narodowej. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).

W charakterystyce środowiskowych uwarunkowań aren stosunków przemysłowych należy się skupić na kilku uwarunkowaniach makroekonomicznych. Wiodącymi makroekonomicznymi uwarunkowaniami aren stosunków przemysłowych są przede wszystkim: poziom PKB (produktu krajowego brutto), poziom wzrostu płac realnych, wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych, stopa bezrobocia, poziom niezależności banków centralnych. Tu zajmiemy się jedynie poziomem PKB.

• Najwyższy średni poziom PKB utrzymywał się w krajach bałtyckich (Estonia, Litwa, Łotwa) i wynosił blisko 5,3%,

• W Federacji Rosyjskiej średnia wynosiła 3,5%,

• W krajach grupy wyszehradzkiej (Czechy, Polska, Słowacja, Węgry) 3,2%,

• Najniższy średni poziom wzrostu PKB 2,2% odnotowano w trzech krajach umownie zaliczanych do regionu Europy Południowo- Wschodniej ( Bułgaria, Rumunia, Słowenia),

Na uwagę zasługuje niezły wynik gospodarki polskiej- średni wzrost PKB na poziomie 3,8%, oraz bułgarskiej 2,7%. Wydobyła się ona z głębokiego kryzysu. Najgorszy wynik osiągnęła gospodarka rumuńska. Średni poziom wzrostu PKB wyniósł tam jedynie 0,2%. Wydaje się jednak, że najtrudniejszy okres transformacji ekonomicznej Rumunia ma już za sobą.

55. BEZROBOCIE W PAŃSTWACH EWŚ <dyżurny achreolog kraju>

Generalnie Wielki Andrzej i jego pachołkowie nie piszą o tym za dużo. Trzeba uruchomić swoją ogólną wiedzę w zakresie ekonomii, polityki społecznej i lania wody.

Poziom rozwoju krajów u zarania transformacji był zróżnicowany (zróżnicowany w swej niskości). Do krajów o względnie wysokim poziomie zaliczano Czechy i Słowenię, niskim kraje południowe: Czarnogóra, Bułgaria, BiH, Macedonia, Rumunia oraz Rosja i Ukraina, wyjątkowo niskim Albanię i Mołdowę. (Cała reszta do średnich). To, w jakim stopniu transformacja się udała, pokazuje indeks wolności gospodarczej, przygotowywany corocznie przez Heritage Foundation (dane za 2003). Do krajów z gospodarką wolną zalicza się Estonia (6. miejsce na świecie), częściowo wolną: Litwa, Łotwa, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia (dla uproszczenia: kraje, które przystąpiły do UE w 2004, te kraje wg klasyfikacji Banku Światowego nalezą do grupy przodujących i zaawansowanych reformatorów). Reszta krajów ma gospodarki częściowo niewolne. Do wybitnie powolnych reformatorów (wg BŚ, co by na to powiedział towarzysz Mao to nie wiem) należy Ukraina, inną kategorią stanowią kraje postjugosławiańskie (poza Słowenią i obecnie chyba już też Chorwacją) w których reformy paraliżowane są przez konflikty i ogólny brak czegokolwiek. W liczbach wygląda to tak: jeżeli poziom PKB z '89 = 100, to w 1998 najlepiej wyglądały: Polska (119), Słowenia (103), Słowacja (99), Czechy (97) i Węgry (95). Dla porównania: Ukraina - 38, Mołdowa - 35. (Szczególnie w państwach nadbałtyckich i na Ukrainie zdechły całe gałęzie przemysłu nastawione na pozbawione ekonomicznego sensu krążenie towarów wewnątrz ZSRR i specjalizację gałęziową wewnątrz bloku - a po `91 Rosja nałożyła cła i tyle było). Znane są oczywiście uboczne skutki transformacji ekonomicznej (nie mogę się powstrzymać: „Ojczyzna nasza znalazła się nad przepaścią. Dorobek wielu pokoleń, wzniesiony z popiołów polski dom ulega ruinie. Struktury państwa przestają działać. Gasnącej gospodarce zadawane są codziennie nowe ciosy. Warunki życia przytłaczają ludzi coraz większym ciężarem. Przez każdy zakład pracy, przez wiele polskich domów, przebiegają linie bolesnych podziałów. Atmosfera niekończących się konfliktów, nieporozumień, nienawiści - sieje spustoszenie psychiczne, kaleczy tradycje tolerancji.” I tu trzeba jego betoniej mości ściemniać o bezrobociu strukturalnym i jego społecznych skutkach, regionach biedy i alkoholizmu i innych cudnych pozostałościach czerwonego ustroju. Czynnikami które dodatkowo wspierają ogólne schujowienie sytuacji są: niesprawność aparatu państwa, niski poziom regulacji prawnych, niski poziom etyki zawodowej i zakorzenione w mentalności i kulturze patologiczne przyzwyczajenia i zasady (po prostu polactwo). Według wskaźnika Humad Development Index (długość życia, skolaryzacja, PKB i coś tam jeszcze, z 2002) najlepiej stoją: Słowenia, Czechy, Estonia a dalej Polska, Węgry, Litwa i Chorwacja. Dostępne tu dane o bezrobociu pochodzą z 2003 (a od tego czasu nastąpił wzrost po akcesji do UE i emigracja, więc mogą być stare). I można zapodać taką klasyfikację (autorstwa mojego): kraje o zajebiście dużym bezrobociu, pow. 20%: Albania (szacunkowo 40), BiH (40) Macedonia (37), Serbia i Czarnogóra nieboszczka (32), Chorwacja (21). Kraje o dużym bezrobociu (kilkunastoprocentowym): Polska (19, obecnie chyba koło 11), Bułgaria (18), Słowacja (17), Litwa i Łotwa (po 12) Słowenia (11). Kraje o umiarkowanym bezrobociu (5-10%) to cała reszta, kraje o niskim bezrobociu (poniżej 5%) spotyka się wyłącznie w innych zakątkach globu. Dane rosyjskie są ewidentnie sfałszowane. Oczywiście szereg krajów ma swoje własne czynniki wspomagające bezrobocie: Estonia mniejszość rosyjską, która bez obywatelstwa nie ma dostępu do dużej części gospodarki, Słowacja (osoby poprawne politycznie - proszę nie czytać) multum Cyganów, którzy nic nie robią, Polska rzesze małotowarowych rolników w ogóle generujących PKB, itd. itp. Można jeszcze wspomnieć o szarej strefie.

56. DIALOG SPOŁECZNY W KRAJACH BAŁTYCKICH <dyżurny achreolog kraju>

Myślę że można zacząć od ogólnych trudności transformacji ekonomicznej, upadku przemysłu, blablabla… szczegóły w punkcie o bezrobociu. No i dlatego dialog państwa, pracodawców i pracobiorców jest ważny i konieczny. („Te nadzieje obecnie zawiodły. Przy wspólnym stole zabrakło kierownictwa "Solidarności". Obrady w Gdańsku odsłoniły bez reszty prawdziwe zamiary jej przywódczych kręgów. Zamiary te potwierdza w skali masowej codzienna praktyka, narastająca agresywność ekstremistów, jawne dążenie do całkowitego rozbioru socjalistycznej polskiej państwowości. Jak długo można czekać na otrzeźwienie? Jak długo ręka wyciągnięta do zgody ma się spotykać z zaciśniętą pięścią?”). W krajach bałtyckich wygląda to tak:

LITWA - Narodowa Rada Trójstronna Republiki Litewskiej, koordynująca działania pomniejszych Rad: Ubezpieczeń Społecznych, ds. Kształcenia Ustawicznego, ds. Zatrudnienia, Zatrudnienia Ministerstwa Pracy. Kraj Rad po prostu. Cel: Monitorowanie sytuacji społeczno-gospodarczej, konsultacje, opiniowanie projektów aktów prawnych w tym obszarze, monitorowanie rezultatów programów.

ŁOTWA - Narodowa Rada Trójstronna, konsultująca budżet, dokumenty rządowe, politykę zatrudnienia i ogólne zagadnienia społeczno-ekonomiczne.

ESTONIA - Rada Społeczno-Ekonomiczna (est. Sotsjaalmajandusnöukogu :), konsultacje dotyczące zagadnień rynku pracy, płacy minimalnej, ubezpieczeń społecznych, polityki fiskalnej.

A więc pełnia te ciała wyłącznie funkcje konsultacyjne, powołane na mocy rozporządzenia rządu (nawet nie ustawy) w latach 1995-99, więc stosunkowo późno, działają słabo, nie mają większego znaczenia. W Estonii model jest ewidentnie pluralistyczny, znaczenie tych negocjacji jest znikome. Łotwa prezentuje modele średniozaawansowanego korporatywizmu (choćby dużo układów zbiorowych). Litwa jest bardziej etatystyczna.

59. Sposoby powoływania rządów w państwach bałtyckich. <Paulek>

Estonia:

• W ciągu 14 dni od złożenia dymisji przed poprzedni gabinet, prezydent desygnuje premiera, który w ciągu kolejnych 14 dni przedstawia parlamentowi założenia rządu, nad którymi nie odbywa się debata

• Deputowani większością głosów udzielają prezesowi Rady Ministrów wotum zaufania

• Po otrzymaniu poparcia, premier w ciągu 7 dni przedstawia skład Rady Ministrów prezydentowi, który w ciągu następnych 3 dni musi ją powołać

• Jeśli premier nie uzyska wotum zaufania, prezydent w ciągu 7 dni przedstawia kolejnego kandydata

• Jeśli i to się nie powiedzie, prawo do desygnowania przypada parlamentowi( Riigikogu), na wniosek co najmniej 1/5 deputowanych Zgromadzenie może większością ogólnej liczby deputowanych wyrazić wotum zaufania dla rządu lub pojedynczego ministra

• Jeśli znowu się nie uda, to prezydent zarządza przedterminowe wybory

Łotwa:

• Prezydent powołuje kandydata na szefa rządu, a potem na jego wniosek członków rządu

• Sejm udziela kandydatowi wotum zaufania, ale może też na wniosek 1/10 ogólnej liczby deputowanych lub komisji parlamentarnej udzielić wotum nieufności premierowi, całemu rządowi jak i pojedynczemu ministrowi, wniosek może być poddany głosowaniu dopiero na następnym posiedzeniu izby( to tyle, widocznie prof. Jednaka nie zachwyciła się tak procedurą panującą w Łotwie jak w Estonii:P)

Litwa:

• Prezydent powołuje premiera za zgodą Sejmu, ministrów zaś na wniosek szefa rządu

• Prezes Rady Ministrów w ciągu 15 dni od dnia swego mianowania przedstawia Sejmowi skład i program rządu, wotum zaufania zyskuje po zaaprobowaniu przez większość posłów

• Sejm bezwzględną większością ogólnej liczby posłów może udzielić wotum nieufności premierowi, całemu rządowi jak i pojedynczemu ministrowi

• Jeśli w składzie rządu nastąpiła zmiana więcej niż połowy ministrów, to musi odbyć się głosowanie nad wotum zaufania dla rządu. Traktuje się taki rząd jako powołany na nowo, więc musi podać się do dymisji jeśli nie uzyska aprobaty Sejmu

60. Skład rządów w państwach bałkańskich.

Albania:

• W marcu 1991 odbyły się pierwsze demokratyczne wybory, w których zwyciężyła Albańska Partia Pracy( i tu pojawia się ta kwestia”uczciwości” wyborów:P), a więc nadal w rządzie komuniści panują

• APP, którą w kwietniu 1992 przemianowano na Albańską Partię Socjalistyczną (APS), przegrała w marcu 1993 wybory parlamentarne, w których zwyciężyła najsilniejsza partia opozycyjna - Albańska Partia Demokratyczna (APD), tworząc rząd koalicyjny pod przewodnictwem A. Meksi.

• W wyniku wyborów powszechnych w maju i w czerwcu 1996 (dwie tury) partią rządzącą pozostała APD, na premiera desygnowano ponownie Meksiego.

• W 1997 r. zwyciężyła APS a jej przywódca, F. Nano, stanął na czele rządu utworzonego przez socjalistyczną koalicję, w 2001 znowu zwycięża

• Obecnie rządzi APD( od 2005) z Berishą na czele

Bułgaria:

• Wybory w 1990 r. przyniosły zwycięstwo postkomunistom z Bułgarskiej Partii Socjalistycznej (BPS),

• Wybory 1991 wygrała prawica skupiona w Związku Sił Demokratycznych, w 1994 BPS, a w 1997 znowu ZSD

• W 2001, w wyborach parlamentarnych zwycięża Narodowy Ruch Symeona II, partia stworzona w kwietniu tegoż roku, przez byłego cara Bułgarii, stworzył jednopartyjny mniejszościowy gabinet

• Wybory parlamentarne w czerwcu 2005 wygrała opozycyjna lewica, zjednoczona w jednym komitecie wyborczym pod nazwą Koalicja na Rzecz Bułgarii, pokonując Narodowy Ruch Symeona II.

Chorwacja:

• W przeprowadzonych w 1990 pierwszych wolnych wyborach zwyciężyła Chorwacka Wspólnota Demokratyczna, rządy nacjonalistów(ale prof.Jednaka uważa,że to tylko”konserwatyści”:P) Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ) pod wodzą Franja Tudjmana trwały aż do jego śmierci( 1999), był to gabinet jednopartyjny większościowy, ale zawierano też koalicje centroprawicowe( nie ma kiedy:P)

• Wygrana w wyborach 2000 sił umiarkowanych, rząd tworzy koalicja zreformowanych postkomunistów z ludowcami, chadekami i partią liberalną

• 2003-, powrót do władzy Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ), stworzyła gabinet mniejszościowy z małą partią konserwatywną

Serbia:

• W 1992 r. większość w parlamencie zdobyła postkomunistyczna Partia Socjalistyczna

• Generalnie występują gabinety jednopartyjne mniejszościowe tworzone przez serbskich socjalistów( do 1998 r.) lub koalicyjne współtworzone z partią ksenofobiczną- Serbską Partią Radykalną

Słowenia:

• W kwietniu 1990 odbyły się w Słowenii pierwsze w całej Jugosławii wolne wybory, w których postkomuniści utracili większość w parlamencie, zwyciężyła koalicja „Demos”-koalicja 6 partii, której podstawą była Unia Socjaldemokratyczna Słowenii i Słoweńska Unia

• w 1992 i 1996 zwyciężyła Partia Liberalno-Demokratyczna, rządy koalicyjne

• W wyniku wyborów 2004 nowy gabinet utworzyła koalicja prawicowa

Nie ma nic napisane o Macedonii ani o BiH, więc nie narzekać:P

61. Rodzaje gabinetów <Dominik>

(To zagadnienie mieści się w pytaniu 43. opracowanym przez dyżurnego achreologa kraju, co zresztą potwierdziła dr Jankiewicz [„tak, te pytania się powtarzają”] więc chyba nie ma sensu pisać tego ponownie)

62. Istota i polityczne znaczenie władzy sądowniczej. (62 i 63 zagadnienie są z rozdziałów o takich samych tytułach jak zagadnienia, więc nie jest to radosna twórczośc;p) <Magda>

Po upadku komunizmu przywrócono zasady podziału władz jako normatywnej podstawy demokracji. Oznaczało to wyodrębnienie władzy sądowniczej i uczynienie z niej autonomicznej gałęzi. Sądom stworzono lub przywrócono możliwość rozstrzygania sporów powstałych na tle sprawowania władzy ustawodawczej i wykonawczej bądź na tle walki o władzę. Podział wiązał się z polityczną niezależnością sądów i osobistą niezawisłością sędziów. Pojawienie się władzy sądowniczej stanowi zasadniczy przejaw instrumentalizacji demokratycznego państwa prawa.

• Jej działalność może prowadzić do wzmocnienia autorytetu instytucji państwa.

• Staje się ona instytucją „horyzontalnej odpowiedzialności rządzących, dodatkową gwarancją respektowania przez nich porządku prawnego, zwłaszcza konstytucji.

• W jej gestii leży monitoring procesu wyborczego, stworzenie prawnych możliwości zakwestionowania wyniku wyborów oraz ich nieskrępowane wykorzystanie.

• Niezależna władza sądownicza może spełnić istotną rolę w urzeczywistnianiu wolności obywatelskich o charakterze politycznym, chroniąc politycznie aktywnych obywateli przed szykanami ze strony rządzących i umożliwiając ich krytykę.

• Dzięki niezależnej władzy sądowniczej możliwe jest bezstronne i nienoszące charakteru odwetu osądzenie komunizmu i osób które ich się dopuściły.

Istota władzy sądowniczej- dwa znaczenia

• Podmiotowe- zrównuje władzę sądowniczą z zespołem organów państwa, których zadaniem jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości lub stosowanie prawa. Jest to ogół organów uprawnionych do realizacji dóbr publicznych i posiadających monopol na rozstrzyganie sporów prawnej natury (sądy powszechne, w jednostkach terytorialnych, Sąd Najwyższy). Relacja jaka między nimi występuje, to określony ład hierarchiczny, wyznaczony właściwością rzeczową i miejscową sądów oraz zasadą dwuinstancyjności. Władza sądownicza jest połączona z władzą ustawodawczą i wykonawczą licznymi więziami organizacyjnymi (tworzenie sądów, powoływanie sędziów) i funkcjonalnymi (postępowanie w sprawach zgodności z konstytucją). To wszystko pozwala mówić o osobnym podsystemie systemu politycznego na który prócz sądów składają się także ogniwa wspomagające (np. rzecznik praw obywatelskich).

• Przedmiotowe- dwa pojęcia. WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI- istotą jest rozpatrywanie i rozstrzyganie sporów prawnych przez organ w spór niezaangażowany, który realizuje prawo obywatela do sądu. STOSOWANIE PRAWA- to orzekanie o prawnej kwalifikacji stanów faktycznych i decydowanie o tym, która norma prawna ma zastosowanie w konkretnej sytuacji. Oznacza także ustalanie prawnych- pozytywnych lub negatywnych- konsekwencji zdarzeń wiążących się z uzyskiwaniem władzy politycznej oraz jej sprawowaniem (przysługuje nie tylko sądom i trybunałom ale także parlamentom orzekającym w przedmiocie naruszenia prawa przez funkcjonariuszy władzy wykonawczej)

63. Cechy władzy sądowniczej <Magda>

De Tocqueville mówił o:
1). Władza sądownicza jest „uruchamiana” wówczas, gdy dokonany zostaje czyn mający znaczenie prawne
2). Działa ona zawsze w konkretnej sprawie, wobec konkretnego adresata, którym może być osoba prawna lub fizyczna
3). Jest odpowiedzią na czyjąś zewnętrzną i legitymowaną inicjatywę
Konkludując ma ona charakter reaktywny !

Najważniejszą z cech jest niezawisłość- wyłączenie sądów spod bezpośredniej ingerencji ośrodków decyzyjnych i prezentowanych przez nie stanowisk, opinii i poglądów. Na działalność sądów nie powinna w żadnym wypadku wpływać doraźna konfiguracja sił politycznych. Niezawisłość jako taka jest cechą stopniowalną i zależy zarówno od formalnych reguł gry, jak i nieformalnych uzgodnień. Niezawisłość wiąże się przede wszystkim z jej niezależnością od władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Władza sądownicza nie powinna być zależna od opinii publicznej podczas gdy dwie pozostałe władze są i powinny być jej podporządkowane. Sędzia nie powinien się kierować tym jak zareagują wyborcy bo nie podlega on cyklicznej ocenie stałość władzy sądowniczej i niepodleganie fluktuacjom opinii publicznej (podczas gdy dwie pozostałe władze cechują się elastycznością).

Władza sądownicza lokuje się poza tą częścią przestrzeni społecznej, która nazywamy rynkiem politycznym. Według Garlickiego pełni funkcję apolitycznego czynnika równowagi w systemie podziału władz oraz funkcję apolitycznego gwaranta wolności i praw jednostki.

W Europie Środkowej i Wschodniej w rękach sądu leży prawo do uznania:

• Decyzji politycznych za zgodne lub niezgodne z konstytucją, co przesądza o ich dalszych losach.

• Funkcjonariusza publicznego za winnego lub niewinnego naruszenia prawa

• Wyniku wyborów za ważne lub nieważne co może oznacza powtórzenie procedury wyborczej

• Działalności partii za niezagrażającą lub zagrażającą demokratycznemu ładowi politycznemu, co może spowodować ich delegalizację

• Działań adm.za nienaruszające lub naruszające wolności i prawa obywatelskie

• Działalności publicznej w poprzednim systemie za umożliwiającą lub nieumożliwiającą pełnienie funkcji publicznych w ramach systemu demokratycznego, co może powodować wykluczenie pewnej grupy obywateli z kręgów elity władzy.

64. Sądowa kontrola konstytucyjności prawa <Królewna Martuszka>

najczęściej dostrzegany aspekt polityczny działania władzy sądowniczej

władza sądownicza - „strażnik konstytucji”

sądowa kontrola zgodności prawa z konstytucją - wynalazek oczywiście amerykański, z XIX w.

po II WŚ - sądowa kontr.konstyt.prawa - standard dla wszystkich krajów europejskich - również środkowoeuropejskich (najpóźniej, w 1996 r. uruchomioną ją na Łotwie)

rozwiązania organizacyjne ad sąd.kont.konstyt.prawa:

1. zdecentralizowana kontrola sądów powszechnych (model amerykański) - każdy sąd, który zetknie się ze sprzecznością normy niższego rzędu z normą konstytucyjną, zobowiązany jest zastosować tę drugą.

- kontrola konstytucyjności ma charakter konkretny (realizowana podczas procesu sądowego w określonej sprawie) i zarazem względny (skutki odnosza się wyłącznie do stropn procesu)

- tylko Estonia z EśiW

2 ) scentralizowana kontrola

- wyodrębnione trybunały

- abstrakcyjna kontrola norm (jej skutkiem jest calkowite unieważnienie aktu uznanego za sprzeczny z konstytucją- więc nie można go stosować do jakiejkolwiek sprawy, nie tylko do tej, której bezpośrednio dotyczy) powierzona organom działającym poza systemem sądownictwa powszechnego (trybunały, sądy, rady konstytucyjne)

- szerokie uprawnienienia - trzeba więc jakoś ograniczać

- żadnemu podmiotowi władzy sądowniczej nie przysługuje z urzędu prawo do badania konstytucyjności prawa - to wyłącznie rezultat zewnętrznej inicjatywy. Posiada ją:

• mniejszośc parlamentarna - istotna broń w ręku opozycji

• szef rządu

• głowa państwa

- najbardziej rozpowszechniony wariant w EśiW - Polska, Lit., Łotwa, Bułg, Rum, Czechy, Słowacja

- Estonia - koegzystuje ze zdecentralizowaną kontrolą sądów

- w niektórych krajach prawo do zlożenia skargi konstytucyjnej maja także obywatele (RFN, Austria, a w EśiW - Pl, Czechy, Słowacja, Słowenia)

- trybunały- nie wchodzą w skład struktury systemu sądownictwa powszechnego, nie podlegaja zwierzchnictwa, powoływanie składu - na innych zasadach niż w sądach powsz. (zazwyczaj wpływ ma większość parlamentarna, czasami takżeprezydent i przedstawiciele władzy sądowniczej), obowiązuje tu zasada kadencyjności (w EŚIW - 8-12 lat, tylko w Estonii sędziowie Sądu Państwowego wybierani na stałe)

sąd.kontr.konstyt.prawa różni się w poszzcególnych państwach poziomem intensywności (liczba ustaw zakwestionowanych i unieważnionych przez sąd konstyucyjny.

1. silna ochrona konstytucyjna - USA, Niemcy

2. średnia - Hiszpania, Włochy

3. słaba - Noregia, Szwecja, Dania

(ja tez nie wiem, dlaczego nie ma tu nic o EŚIW)

Rosja, Sąd Konstytucyjny uznaje za niezgodny z konstytucją dekret Jelcyna z 1993 r. o rozwiązaniu Dumy Państwowej

Słowacja - kwestionowane decyzje Meciara

na Ukrainie np. za kadencji Kuczmy, Sąd Konstytucyjny stał się czynnikiem ograniczającym arbitralność władzy prezydenta i osłabiającym tendencje autorytarne

65. Sądownictwo konstytucyjne - impeachment <Królewna Martuszka>

sądownictwo konstytucyjne to jedna z 2 płaszczyzn egzekwowanej przez sądy „odpowiedzialności poziomej” władzy ustawodawczej i wykonawczej

druga to możliwość osądzenia funcjonariuszy publicznych za czyny stanowiące naruszenie prawa

impeachment - prawo do osądzania dla parlamentu (instytucja z Wielkiej Brytani - „izba niższa oskarża, izba wyższa sądzi” - ale został zastąpiony odpoweidzialnością polityczną gabinetu przed parlamentem.

- w EŚIW - w Rosji i na Ukrainie - gdzie reżim oparty na dominacji prezydenta

- W Rosji - prezydent może być usunięty z urzędu na podstawie oskarżenia wysuniętego przez izbę niższą i uchwały izby wyższej. Postępowanie podlega dodatkowej kontroli ze strony władzy sadowniczej. Sąd Najzywższy - stwierdza o przestępstwie, Sąd Konstyt. - orzeka o prawidłowości zastosowanej procedury.

- na Ukrainie - podobnie, ale oskarża i sądzi jednoizbowy parlament

- Rumunia - jeśli prezydent naruszył konstytucję, obie izby po zasięgnięciu opinii Tryb. Konstyt. Podejmują uchwałę o zawieszeniu prezydenta, czego skutkiem jest przeprowadzenie referendum ws. odwołania prez.

2003 - parlament litewski chce usunąc prez. R. Paksasa. Konsty. Litewska dopuszcza tę możliwość w przypadku poważnego naruszenia konstytucji, złamania przysięgi lub popełnienia przestępstwa. Komisja śledcza stwaia mu 6 zarzutów. Sąd Konstyt.stwierdza, że prez.naruszył konst i przysięgę prezydencką: przyznał obywatelstwo litewskie rosyjskiemu biznesmenowi za fundusze na kampanię wyborczą, przekazując mu informację o toczącym się przeciwko mu śledztwie, ingerencja w proces prywatyzacji. W kwietniu 2004 r. Paksas odsunięty od władzy. Pierwszy prezydent w EŚIW, który został odsunięty od wł. w drodze impeachmentu (choć orócz parlamentu znaczącą rolę odegrał niezawisły sąd).

66. Odpowiedzialność prawna polityków. <Wiola>

Sądownictwo konstytucyjne - niezależnie od postaci, jaką przyjmuje -jest jedną z dwóch płaszczyzn egzekwowanej przez sądy „odpowiedzialności poziomej” władzy ustawodawczej i wykonawczej. Drugą z nich jest możliwość osądzenia funkcjonariuszy publicznych za czyny stanowiące na­ruszenie prawa.

Poza impeachmentem (Rosja, Ukraina, Rumunia, Litwa) inny wariant odpowiedzialności władzy wykonawczej za naruszenie prawa odnajdziemy w tych krajach, które wzorują się na doświadczeniach niemieckich i włoskich: w Bułgarii, Chorwacji, Czechach, Słowacji, Słowe­nii i na Węgrzech

- w tych państwach: oskarżenie pod adresem prezydenta i - ewentualnie - członków rządu wnosi parlament (w Czechach jest to izba wyższa - Senat), organem orzekającym jest natomiast sąd kon­stytucyjny, koncentrujący wszystkie możliwości egzekwowania „odpowie­dzialności poziomej^”.

- rzadko funkcję organu rozstrzygającego o odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych powierza się sądom powszechnym. Tak jest w Estonii (postawienie prezydenta lub ministra w stan oskarżenia przed są­dem powszechnym wymaga wniosku Kanclerza Sprawiedliwości oraz zgo­dy większości członków parlamentu) oraz na Łotwie (konieczna decyzja parlamentu podjęta kwalifikowaną większością głosów). We wszystkich opisanych przyp. egzekwowanie odpowiedzialności konstytucyjnej przedstawicieli władzy wykonawczej zostało powierzone instytucjom formalnie apolitycznej władzy sądowniczej (czy nawet organom wymiaru sprawiedliwości: Estonia i Łotwa), zaś udział czynnika politycznego został ograniczony do możliwości wysunięcia oskarżenia i zainicjowania procedury sądowej. Rozwiązanie to wydaje się lepszym zabezpieczeniem przed podejrzeniem wykorzystania procedur usuwania z urzędu w celu rozgrywek politycznych (podejrzenie ta­kie formułują zwolennicy litewskiego prezydenta R. Paksasa, który stracił swe stanowisko bezpośrednio w wyniku decyzji parlamentarnej, podjętej nadto przewagą tylko 1 głosu ponad wymaganą większość).

- wspólna cecha powyższych rozwiązań: zasada, że wszczęcie postępowania w sprawie oskarżenia wobec funkcjonariusza publicz­nego o złamanie przepisów prawa należy do parlamentu. Uprawnienie takie posiada na ogól mniejszość parlamentarna (np. w Rumunii i Rosji - l /3; w Buł­garii - 1/4; na Węgrzech i w Słowacji - 1/5). Pominąwszy nieliczne wyjątki (np. Ukraina: potrzebna zgoda większości konstytucyjnego składu Ra­dy Najwyższej), może być ono wykorzystane przez opo­zycje. Ma to jednak czysto symboliczne znaczenie; decyzja o postawieniu pre­zydenta w stan oskarżenia (niezależnie od tego, kto wyda ostateczny wyrok w takiej sprawie) wymaga co najmniej bezwzględnej większości (Rumunia, Czechy, Słowenia); a niekiedy- większości kwalifikowanej (Chorwacja, Rosja, Ukraina). Oznacza to, że do wyegzekwowania odpowie­dzialności konstytucyjnej funkcjonariuszy publicznych nie może dojść bez zgody partii dysponującej przewagą mandatów (prawdziwe zwł. w odniesieniu do reżimu parlamentarnego, przy prezydencjalizmie- praktyka Rosji dowodzi, że decydujące znaczenie ma proporcja miedzy liczbą zwolenników i przeciwników prezydenta: próby odwołania prezydenta Rosji w trybie impeachment - podejmowane kilkakrot­nie w stosunku do B. Jelcyna - kończyły się niepowodzeniem).

Unikalne rozwiązanie w zakresie odpowiedzialności rządzących -w Estonii:

* konstytucja przewiduje powołanie na 7 lat urzędu Kanclerza Sprawiedliwości, mianowanego przez parlament za zgodą prezydenta (a więc niepokrywający się z kadencją parlamentu). Do jego wyłącznej kompetencji należy formułowanie wniosku w przedmiocie pociągnięcia do odpowiedzialności karnej prezydenta, posła, członka rządu, Kontrolera Państwowego oraz przewodniczącego i sędziego Sądu Państwowego. Decyzja o pociągnięciu tych osób do odpo­wiedzialności podejmowana jest przez parlament większością głosów.

Jeszcze innym wariantem odpowiedzialności prawnej funkcjonariuszy publicznych jest ustanowienie sądów szczególnych, pozostających poza syste­mem sądownictwa powszechnego.

- rozwiązanie takie współcze­śnie m.in. w V Republice Francuskiej. Oskarżenie głowy państwa lub człon­ków rządu o czyn stanowiący zbrodnię lub występek (w przyp. prezydenta w grę wchodzi tylko zdrada stanu) może być wysunięte jedynie przez działające wspólnie obie izby parlamentu. Organem osądzającym jest Wysoki Trybunał Sprawiedliwości (La Haule Cour de Justice).

- podobną procedurę przewiduje Konstytucja Finlandii (§ 113 i 114), umożliwiająca osądzenie gło­wy państwa oraz ministrów przez Trybunał Stanu (powoływany przez parla­ment).

- Trybunał Stanu (coś dla Tygrysków, które w 100% zdały RP :D) jako wyodrębniona instytucja władzy sądowniczej zo­stał powołany również w Polsce, i to jeszcze w okresie rządów komunistycz­nych.

* w myśl Konstytucji `97 -składa się z przewodniczącego, 2 zastępców i 16 członków wybieranych przez Sejm. W przeciwieństwie do Trybunału Konstytucyjnego wybierany jest na czas kadencji Sejmu, spoza grona posłów i senatorów. O jego składzie przesądza więc aktualna większość parlamentarna, kierująca się preferencjami politycznymi. Tylko 1\2 sędziów TS musi posiadać kwalifikacje wymagane do zajęcia stanowiska sędziego. Personalne propozycje opozycji mogą więc w ogóle nie być brane pod uwagę (sytuacja taka za­istniała w `97).

Odpowiedzialność prawna funkcjonariuszy publicznych dokonuje się przede wszystkim w ramach krajowych porządków prawnych, przed instytu­cjami krajowej władzy sądowniczej. Zjawiskiem, które pojawiło się po II woj­nie światowej, jest działalność międzynarodowych trybunałów karnych, powo­ływanych na szerszą skalę pod koniec ubiegłego stulecia. Jednym z nich jest utworzony w 1993 r., na mocy rezolucji nr 827 Rady Bezpieczeństwa ONZ, Międzynarodowy Trybunał Karny dla osądzenia osób odpowiedzialnych za poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego w byłej Jugo­sławii. W gestii tego 16-osobowego organu leżą przypadki ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, pogwałcenia konwencji genewskich z 1949 r. oraz naruszenia praw i zwyczajów wojny. W wyniku działalności Trybunału na karę 11 lat więzienia została skazana była prezydent Republiki Serbskiej w Bo­śni i Hercegowinie- Biljana Plavśić.

• 77-letnia Plavszić w II 2003 została skazana przez ONZ- owski trybunał ds. byłej Jugosławii w Hadze i od VI 2003 odbywa karę w Szwecji, która zgodziła się ją przyjąć. Podczas odbywania kary Plavszić była kilkakrotnie przewożona do szpitala w związku z problemami układu oddechowego i złamaniem ręki. W wywiadzie telefonicznym dla serbskiego dziennika "Politika" w X 2003 skarżyła się na złą wentylację w celi, co - jak zapewniała - wywołało u niej problemy z układem oddechowym, zagrażające jej zdrowiu... To stało się powodem złożenia prośby o ułaskawienie... Prośba o ułaskawienie może być rozpatrzona przez rząd szwedzki w ciągu kilku miesięcy, ale ostatnie słowo w tej sprawie i tak będzie miał trybunał w Hadze.
  Plavszić skazano za zbrodnie ludobójstwa, zbrodnie przeciw ludzkości oraz pogwałcenie praw i zwyczajów wojny w latach 1991- 92, gdy rozpoczynała się wojna w Bośni, trwająca do 1995.

W tym czasie więzieniu w Hadze czekali na procesy:

• były prezydent Jugosławii i Serbii Slobodan Milošević:

- 1.04.2001 został aresztowany w Belgradzie przez serbską policję pod zarzutem nadużycia władzy i korupcji, a 29.06.2001 przekazany przed Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii w Hadze, który oskarżył go o wywołanie konfliktów wojennych w Kosowie, Chorwacji i Bośni. Łącznie postawiono mu 66 zarzutów. 11.06.2006 zmarł w haskim więzieniu. Oficjalną przyczyną jego śmierci podaną przez lekarzy był atak serca, choć jego zwolennicy powołując się na wykrycie szkodliwych substancji w jego organizmie (o których Milosević informował już wcześniej), uważają, że było to otrucie. Wraz z jego śmiercią, trybunał w Hadze mimo pięcioletniego procesu nie zdołał wydać jakiegokolwiek wyroku.

• przywódca skrajnie nacjonalistycznej Serbskiej Partii Radykalnej Vojislav Szeszelj

-Międzynarodowy Trybunał ds. Zbrodni w byłej Jugosławii oskarża go o zbrodnie wojenne i przeciwko ludzkości. Zarzuca mu m.in. podżeganie do mordów, torturowanie i wypędzenie ludności nieserbskiej z Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, a także północnej części Serbii w czasie wojny na Bałkanach w latach 1991-95.
Zbrodni dopuszczały się stworzone przez Szeszelja ochotnicze oddziały serbskie, w szeregach których służyło wielu kryminalistów. Konflikt bałkański z lat 90. pochłonął życie ok. 250 tys. osób.
Szeszelj (urodzony w Sarajewie bośniacki Serb)- dobrowolnie oddał się w ręce haskiego trybunału w 2003, by "oczyścić z zarzutów siebie i naród serbski", najpierw opóźniał postępowanie jak tylko mógł, potem uznał, że będzie bronił się sam, a gdy sąd nie chciał się na to zgodzić, rozpoczął głodówkę protestacyjną.
W końcu trybunał dał mu prawo do samodzielnej obrony, pierwszy proces został więc unieważniony, jednak rozpoczął się on już po raz drugi. Lider SRS nie przyznaje się do winy.

Miloševićowi i Szeszeljowi zarzuca się odpowiedzialność za zbrodnie popełnione na Chorwatach i muzułmanach. Kwestia odpowiedzialności przed trybunałami międzynarodowymi za działania podejmowane w trakcie wojny w byłej Jugo­sławii dzieli jednak wyraźnie serbską scenę polityczną, na której na tym tle do­chodzi do poważnych konfliktów (legły one m.in. u podłoża zabójstwa premie­ra Serbii Zorana Djindjicia, dokonanego w III 2003 r.).

71. Cechy społeczeństwa obywatelskiego na przykładzie państw EśiW <Filips>

Bełkot uczyniony przez Solarza, zwanego doktorem.

Na początek tytułem wstępu rys historyczny, jakie to straszne dzieje, zagmatwania, wojny, tyranie i inne takie musiały znosić narody na przestrzeni lat od końca XIX wieku oraz jak ten fakt wpływa na integrację i poczucie jedność w społeczeństwie. Dość wspomnieć, że u Ruskich wszystko trzymano za mordę aż do... No właśnie, u Turasów inne państewka zaczęły się tworzyć właściwie też po I wojnie, monarchia Habsburgów, to już w ogóle - Republika Czechosłowacka, Węgry, Bośnia, Chorwacja i tak dalej.

Procesy rzekomo wpływające na kształt społeczeństwa:

1. industrializacja i urbanizacja - prowadzi to do stworzenia społeczeństwa masowego i wykształcenia nowych stosunków społecznych; w państwach, gdzie gospodarką kierowały państwa, na dodatek socjalistyczne, wstrętne, takie przemiany siłą rzeczy nie mogły zajść

2. rozpad autorytarnego reżimu i zmiany struktur społecznych (mój ty Herbucie, ale bełkot facet uprawia - toż to Majka-Rostek na socjologii mądrzejsze mądrości wyrzucała z gardła) - możliwość tworzenia społeczeństwa obywatelskiego, bez niego system nie jest w stanie funkcjonować (magik kurwa, magik!)

ALEEE - pojawia się definicja społeczeństwa obywatelskiego wg Pereza-Diaza: <bełkot> zbiór społeczno-politycznych instytucji, do których należy także ograniczona w swych prerogatywach władza lub państwo respektujące rządy prawa; system instytucji społecznych, takich jak rynki (czy spontanicznie konstytuujące się porządki) i stowarzyszenia tworzoe za sprawą dobrowolnych porozumień autonomicznych podmiotów, oraz sfera publiczna, w której podmioty te dyskutują ze sobą i z państwem o sprawach publicznych i angażują się w publiczne działania </bełkot>

Druga: tworzone jest przez „społeczne instytucje, takie jak rynki i dobrowolne stowarzyszenia oraz sferę publiczną, pozostające (w pełni lub ograniczonej mierze) poza zasięgiem bezpośredniej kontroli państwa”.

Kolejny genialny wniosek: poziom obywatelskości wpływa na konsolidację demokracji. Potem jest tabelka z wynikami programu NGO Sustainability Index. Pokrótce: sektor pozarządowy najlepiej rozwinięty jest w Polsce, Czechach, Estonii, na Słowacji, natomiast najgorzej - niespodzianka - w Białorusi, Rumunii i Macedonii.

Dalsza część to jakieś denne statystyki o sektorze pozarządowym. O ile pamiętam - tak, to będzie żałosne - ostatni wykład profesora Wiktora był poświęcony temu tematowi, więc postaram się dotrzeć do tej jakże cennej wiedzy, tudzież załączyć ksero tu i ówdzie.

75.Rola organizacji pozarządowych w kreowaniu kultury politycznej. <Panzer>

( do redaktora skryptu - To pytanie jest jakby to powiedział Dybczas... no z dupy jest po prostu, żeby było ładnie to chciał 75 pytań, a na ostatnie partia nie miała pomysłu to sam coś wymyślił. A co do organizacji to Wiktor miał chyba na myśli np. Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej - taka moja refleksja )

Kultura polityczna - odnosząca się do polityki warstwa kultury rozumianej jako ogół materialnych i niematerialnych wytworów społeczeństwa, zdolnych funkcjonować: rozpowszechniać się w przestrzeni i czasie. Podstawowymi elementami kultury politycznej są symbole polityczne, wzorce działania politycznego ( normy polityczne ) oparte na określonym katalogu wartości politycznych oraz postawy polityczne. Materialnym wytworem kultury politycznej są instytucje. ( definicja Andrew Antoszewskiego i Gieńka Młyńca ) Tak jakby ktoś z NOPu nie pamiętał.

Białoruś - wg badań Freedom House ( dalej FH ) zarejestrowanych jest ok. 1900 organizacji pozarządowych ( czyli mało ). Poziom ich aktywności, zakres działania i skuteczność jest niska. Słabość społeczeństwa obywatelskiego wynika z problemów ekonomicznych i braku tradycji demokracji. Znaczne upolitycznienie organizacji pozarządowych. Niewielka wiedza społeczeństwa o ich działalności. Istnieją prawne rozwiązania utrudniające im działania ( państwo ma możliwość przejęcia do 40 % przyznanej kwoty zagranicznej dotacji o_O ). Administracja tworzy wspierające działalność rządu marionetkowe organizacje pozarządowe, które funkcjonują pod ochroną państwa. Za działalność w organizacjach pozarządowych spotykają młodych ludzi represje.

Bośnia i Hercegowina - wg FH w wyniku interwencji zagranicznej w latach `90 w kraju działa wiele międzynarodowych organizacji pozarządowych. Niewielki sektor obywatelski, który działał przed wojną, sprzyjał przede wszystkim miedzyetnicznej tolerancji i działalności na rzecz osłabienia napięć nacjonalistycznych w kraju. Wojna ( z wyjątkiem działalności humanitarnej ) wstrzymała rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Sektor pozarządowy nadal słaby - przyczyny ekonomiczne, brak tradycji działalności organizacji społecznych, podziały etniczne, działalność międzynarodowych organizacji hamuje rozwój miejscowych form aktywności. Obywatele postrzegają działalność organizacji pozarządowych jako nieistotną dla ich życia bądź też traktują organizacje jako potencjalne miejsce pracy. Aktywność społeczeństwa jest na niskim poziomie. Organizacjom nie udaje się aktywizować społeczeństwa w obszarze dobrowolnej działalności. Polityczna ingerencja w system edukacyjny.

Bułgaria - konstytucja zabranie działalności organizacjom szkodzącym krajowi i jego jedności. Organizacje pozarządowe działają na kilku płaszczyznach: ochrony środowiska, edukacji kobiet, ochrony zdrowia, kultury, sportu, religii. Bułgarscy politycy często korzystają z usług doradców pozarządowych. Uznaje się, że organizacje pozarządowe tworzą pomost między parlamentem, a rządem.

Estonia - od czasu uzyskania niepodległości estoński sektor pozarządowy ulega szybkim przeobrażeniom. Jak wszędzie trudności ekonomiczne. Ponad 17 tys. ( handlowe, socjalne, edukacyjne, kobiece, ekologiczne, religijne ) organizacji pozarządowych, większość z nich nieaktywna . Słabość organizacyjna, mała liczebność. Działalność obywatelska w niewielkim stopniu stopniu przekłada się na społeczeństwo. Organizacje Pozarządowe nie potrafią aktywizować obywateli do swoich programów. System edukacyjny odpolityczniony.

Litwa - sektor organizacji pozarządowych rozwija się, lecz społeczne rozumienie jego znaczenia pozostaje raczej na niskim poziomie. Organizacje są dobrze zinstytucjonalizowane, posiadają własne profesjonalne kadry, starają się utrzymywać stały kontakt ze społeczeństwem.

Łotwa - znaczny rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Organizacje pozarządowe angażują się w działalność na wszystkich płaszczyznach życia społecznego, ale tylko 650 organizacji jest stale aktywny. Na Łotwie wiele organizacji się jest zdolnych do funkcjonowania bez zewnętrznego wsparcia finansowego ( wyjątek ). Duża aktywność organizacji religijnych.

Rumunia - konstytucyjny zakaz działania organizacji antysystemowych, antydemokratycznych itp. Wg FH wzrasta aktywność społeczeństwa obywatelskiego, wzrost poziomu mobilizacji grup społecznych związanych z wymuszaniem decyzji wydawanych przez instytucje państwowe, szczególnie w obszarze obrony praw człowieka. Wzrasta aktywność w sferze kultury, edukacji, ochrony środowiska, działalności charytatywnej i religijnej.

Słowenia - przywódcy obywatelskich protestów z końca lat `80 i początku `90 przeszli ewolucję od protestów społecznych do działalności politycznej, próżnia obywatelska do tej pory niezapełniona. Wg FH rozwój społecznych organizacji został zatrzymany przez zachwianie społecznego zaufania do organizacji pozarządowych. Niska aktywność organizacji. Większość organizacji obywatelskich ma słabą strukturę organizacyjną, niewielu członków oraz etatowych pracowników.

Słowacja - społeczeństwo uznane przez FH za najbardziej dynamiczne w EśiW. Organizacje mają dobrze rozwinięty system szkoleń, skierowanych do członków i społeczeństwa. Biurokracja państwowa często współpracuje z organizacjami obywatelskimi, wykorzystując przede wszystkim ich zaplecze eksperckie. Rozwinięta działalność grup etnicznych, religijnych, kobiecych, organizacje rolnicze, handlowe.

Ukraina - gwałtowny rozwój struktur organizacyjnych społeczeństwa obywatelskiego jednak organizacje słabo rozwinięte. Pomarańczowa rewolucja przyczyniła się do znacznego wzrostu poziomu zachowań obywatelskich. Prawo utrudnia funkcjonowanie organizacji pozarządowych.

Węgry - dużo organizacji ale ponad połowa jest nieaktywna. Aktywnie na rzecz organizacji pozarządowych działa około 4% węgierskiego społeczeństwa. Prawo wspomaga działalność organizacji pozarządowych. Na Węgrzech dużą rolę w aktywizacji społecznej odgrywa Kościół katolicki, otrzymujący wsparcie od państwa. Węgierskie organizacje pozarządowe są słabe organizacyjnie, nadmiernie przywiązane do subsydiów rządowych.

W większości państw EŚiW dominuje niechęć społeczeństw do aktywnego działania w formalnie funkcjonujących organizacjach. Mimo stosunkowo wysokiej liczby organizacji pozarządowych większość z nich wydaje się martwa. Często są one traktowane jako miejsca zarobkowania dla tych, którzy je założyli ( sprytni ). Państwo demokratyczne funkcjonuje „obok obywatela, który niechętnie swoją aktywnością wspiera jego działania. Obywatelska aktywność koncentruje się raczej wokół tych sfer, które bezpośrednio wspomagają ekonomiczny wymiar życia jednostki. Niski poziom zaufania do wybieralnych demokratycznych instytucji przy jednoczesnym wysokim poziomie korupcji wskazywałby fakt, że społeczeństwa EŚiW charakteryzują się niską identyfikacją z demokratycznymi procedurami istniejącymi w ich krajach.

---