Pomaganie i asystowanie jako istota nowoczesnego pielęgniarstwa.

Spis treści:

1. Nowoczesne pielęgniarstwo.

2. Pielęgnowanie zawodowe, tradycyjne, nowoczesne.

3. Lekarze i pielęgniarki- w stronę aktywnego współdziałania.

4. Teoria Virginii Henderson i Dorothy Orem w odniesieniu do pomagania i asystowania w pielęgniarstwie.

5. Wnioski.

6. Bibliografia.

Nowoczesne pielęgniarstwo

„Do przeszłości należą czasy, kiedy rola pielęgniarki sprowadzała się wyłącznie do wypełniania zleceń lekarza i wykonywania zabiegów” M. Drygała

Nowoczesne pielęgniarstwo nierozerwalnie kojarzy się z takimi pojęciami, jak proces pielęgnowania, modele opieki, holizm, jakość opieki, standardy, procedury i algorytmy postępowania pielęgniarskiego. Jak nam wiadomo współczesne pielęgniarstwo podlega ciągłym przeobrażeniom. Zmiany jakie zachodzą w profesji pielęgniarskiej są po części wynikiem zmian polityczno- gospodarczych, jakie są cały czas obecne w naszym kraju, ale i są też rezultatem chęci podejmowania przeobrażeń samego środowiska pielęgniarskiego zmierzającego do większej „profesjonalizacji” zawodu pielęgniarki i położnej. Stała chęć doskonalenia zawodowego przejawiająca się między innymi w dużej liczbie kursów, szkoleń i specjalizacji zawodowych pozwala dość optymistycznie patrzeć w przyszłość tych dwóch zawodów medycznych.

Pielęgniarstwo jako dyscyplina praktyczna ma między innymi własne:

• Pojęcia( zbiór specyficznych, istotnych pojęć, dynamiczny, zmieniający się; podlegający zmianom ilościowym i jakościowym),

• Hipotezy( najczęściej w formie pytań, które zakłada zweryfikować, przyjąć lub odrzucić; pytania dotyczą: praktyki jako całości, poszczególnych elementów składowych, przypadków jednostkowych; teorii- całość, poszczególne składowe)

• Twierdzenia wyrażające to, co już zostało dowiedzione, udowodnione od strony praktycznej i teoretycznej, wynik uogólnienia,

• Teorie( opracowane przez teoretyków pielęgniarstwa, przyjęte w danym kraju, regionie, instytucji ochrony zdrowia- do wiadomości i rozwiązań praktycznych; analizowane pod kątem spełnienia wymogów, jakie opracowaniom tego rodzaju stawia nauka.

Współczesne pielęgniarstwo otwarte jest na promowanie osiągnięć własnych i asymilowanie tego, co pochodzi z innych obszarów wiedzy a jest istotne dla rozwoju praktyki i teorii. Wymianę doświadczeń dla podnoszenia jakości opieki. Współpracę i współdziałanie dla własnego rozwoju.

Aby lepiej zrozumieć istotę współczesnego pielęgniarstwa należy przyswoić definicje pielęgnowania zawodowego, tradycyjnego oraz nowoczesnego.

Pielęgnowanie zawodowe

Do podstawowych założeń pielęgnowania zawodowego należy doprowadzanie do stanu utrzymania, promowania zdrowia, jego przywracania, a jeśli nie jest to możliwe, to do ograniczenia skutków niepomyślnych następstw oraz towarzyszenie człowiekowi w spokojnym i godnym umieraniu. Pielęgnowanie zawodowe coraz częściej rozumiane jest jako pomaganie w pielęgnowaniu, towarzyszenie człowiekowi w zdrowiu, chorobie, niepełnej sprawności oraz kształtowanie umiejętności samoopiekuńczych w celu utrzymania komfortu życia codziennego, a jeśli nie jest to możliwe, to od życia w cierpieniu lub z chorobą.

Pielęgnowanie tradycyjne

Powiązane jest z tradycją, z tym, co charakteryzowało opiekę pielęgniarską pojmowaną i realizowaną jako pomocniczą w stosunku do leczenia a więc podporządkowaną działaniom leczniczym czyli lekarzowi i diagnozie lekarskiej. W tradycyjnym pielęgnowaniu pielęgniarka występuje w roli pomocnika lekarza w zakresie leczenia poprzez wykonywanie zleceń lekarskich. Pielęgnowanie tradycyjne jest ograniczone i zależne, oznacza to, że zakres pracy pielęgniarki jest wyznaczony zleceniami lekarskimi lub specjalizacją zawodową.

Pielęgnowanie nowoczesne

To takie, które jest całkowitą odwrotnością pielęgnowania tradycyjnego. Pielęgnowanie nowoczesne cechuje się zorientowaniem na stan zdrowia podmiotu opieki, autonomią, co oznacza, że pielęgnowanie może być niezależne od leczenia oraz oparciem się na zdobyczach pielęgniarstwa i nauk wspierających takich jak np. medycyna, psychologia czy socjologia. Istotą nowoczesnego pielęgniarstwa jest pomaganie w pielęgnowaniu i asystowanie podmiotowi opieki.

Podstawowe założenie pomagania w pielęgnowaniu to nie pozbawiać podmiotu opieki własnych chęci i sił do samodzielnych działań na rzecz własnego zdrowia i samopoczucia, przejawiania własnej inicjatywy ale także nie naruszać autonomii człowieka oraz tworzyć warunki sprzyjające lepszemu poznaniu samego siebie i sprzyjające braniu odpowiedzialności za zdrowie i życie własne i swoich najbliższych.

Pielęgniarka jako osoba asystująca podmiotowi opieki powinna nie pozostawiać go samego z jego problemami zdrowotnymi i pielęgnacyjnymi oraz pomagać i współdziałać z nim.

Teoria Virginii Henderson i Dorothy Orem w odniesieniu do pomagania i asystowania w pielęgniarstwie.

Virginia Henderson model pielęgniarstwa odnosi do realizacji zaburzonych potrzeb człowieka i definiuje pielęgniarstwo (1965 r.) jako pomoc okazywaną ludziom (zarówno chorym, jak też zdrowym) w wykonywaniu czynności przyczyniających się do utrzymania zdrowia lub jego przywracania (względnie do spokojnej śmierci), które to czynności dana osoba wykonywałaby sama, gdyby miała dość sił, motywacji czy też miała odpowiednią wiedzę. Do zadań pielęgniarki należą takie działania i pomoc danemu człowiekowi, aby w jak najkrótszym czasie stał się on od tej pomocy niezależny. Pielęgniarka, wg Henderson, w wypełnianiu zadań występuje w roli opiekunki, środka zastępczego, uzupełniającego określone niedomogi i braki chorego w sferze biopsychospołecznej. Jej role to:

• Asystowanie czyli pomaganie człowiekowi w rozpoznaniu 14 możliwych potrzeb

• Dążenie do zaspokojenia potrzeb pacjenta jeśli on sam nie ma ku temu odpowiedniej siły, wiedzy lub woli

Dorothy Orem zaproponowała interesujący model opieki pielęgniarskiej, który może być realizowany w ramach procesu pielęgnowania w lecznictwie szpitalnym i środowiskowym. Autorka uważa, że każdy człowiek powinien odpowiadać za własne życie, zdrowie, bezpieczeństwo, pod warunkiem że jest zdolny do właściwego postępowania Orem skupia się na zdolnościach człowieka do sprawowania opieki nad sobą, zdefiniowanej jako wykonywanie czynności, które poszczególni pacjenci zapoczątkowują, wykonują samodzielnie do utrzymania życia, zdrowia. Zdolność do opieki nad sobą jest zdefiniowana jako samoopieka, a zdolność do opieki nad innymi jako opieka zależna lub uzależniona Zdaniem Orem rola pielęgniarki polega na pomaganiu (pomaganie w pielęgnowaniu) ludziom w realizowaniu ich własnych potrzeb samoopiekuńczych. Rozpoznanie deficytu opieki i jego tendencji rozwojowych powinno się odbywać na podstawie objawów, w oparciu o wnikliwą obserwację i znajomość ogólnych zasad i prawidłowości klinicznych. Wsparcie emocjonalne pielęgniarki kierowane na pacjenta może polegać na dostarczaniu w umiejętny sposób odpowiedniej wiedzy.

Lekarze i pielęgniarki- w stronę aktywnego współdziałania.

„Pielęgniarka to obecnie osoba dobrze wykształcona(...), potrafiąca podejmować samodzielne i kompetentne decyzje, przyjmująca osobistą i zawodową odpowiedzialność, współpracująca z pacjentem, jego rodziną oraz interdyscyplinarnym zespołem w celu zapewnienia opieki o najwyższej jakości i utrzymania zdrowie pacjenta na jak najwyższym poziomie” M. Bogusz

Lekarze i pielęgniarki należą do tych profesjonalistów medycznych, którzy z racji swojej pracy spotykają się permanentnie. Ich stosunki zawodowe bywają różne, tak jak różnie mogą zachowywać się ludzie niezależnie od swojej profesji i wykonywanej pracy. Jednak w przypadku lekarzy i pielęgniarek w szczególny sposób postulowana jest swoista zawodowa symbioza, twórcza współpraca, żeby nie powiedzieć aktywne współdziałanie.

Pielęgniarki już od dłuższego czasu określa się jako profesjonalistów medycznych. Nie było tak jednak zawsze, ponieważ od początków powstania pielęgniarstwa pielęgniarka względem lekarza pełniła rolę przede wszystkim pomocniczą. Wraz z coraz lepszym przygotowaniem pielęgniarek do zawodu ich zawodowa rola zaczęła się jednak stopniowo zmieniać. Pielęgniarkom zaczęto powierzać coraz więcej i bardziej odpowiedzialnych zawodowych zadań, które niejednokrotnie do tej pory były zarezerwowane wyłącznie dla lekarzy. Lekarze nie wydają się być zadowoleni z usamodzielnienia się środowiska pielęgniarskiego. Lekarze przyzwyczajeni do bezwzględnego posłuszeństwa ze strony pielęgniarek są niezadowoleni i rozgoryczeni malejącym wpływem decydowania o realizowaniu niektórych czynności przy chorym człowieku oraz z dyskutowania przez pielęgniarki niektórych decyzji wydanych przez lekarzy, jako tych, które pielęgniarki uważają za niewłaściwe czy niepotrzebne. Praca zawodowa między lekarzami a pielęgniarkami przebiegająca we wzajemnej koordynacji, kooperacji, współpracy i współodpowiedzialności zawodowej, daje szereg pozytywnych i powszechnie pożądanych korzyści. C. Davies pisze, że „praca razem oznacza przyznanie, że wszyscy wykonawcy wnoszą jednakową wiedzę i fachowość pochodzące z doświadczenia zawodowego i osobistego”. Przyznaje ona jednak dalej, że w przeszłości lekarze byli niezależni i nie są do końca gotowi do zmiany podejścia: od pełnej autonomii do pełnej współpracy. Prawda jest jednak taka, że żadna grupa zawodowa nie może obecnie pracować samodzielnie, zwłaszcza lekarze i pielęgniarki.

Wnioski

Współczesne pielęgniarstwo rozszerza zakres kompetencji i samodzielności pielęgniarki, co oznacza odchodzenie od bierności na korzyść wielokierunkowej aktywności, dążenie do wykonywania działań autonomicznych skoncentrowanych na podmiocie opieki. Obecnie pielęgniarka odgrywa rolę terapeuty, informatora, koordynatora przez wykonywanie funkcji zawodowych. Ta istotna zmiana roli pielęgniarki pozwala coraz adekwatniej odpowiadać na potrzeby i oczekiwania podopiecznego.

Bibliografia:

1. J. Górajek- Jóźwik, Podstawy teoretyczne działalności praktycznej pielęgniarki pod red. Wiesławy Ciechaniewicz, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2006,

2. W. Kapała,Lekarze i pielęgniarki- w stronę aktywnego współdziałania, Nowoczesne Pielęgniarstwo i Położnictwo nr 1, vol.1, 2007r.

3. M. Lesińska-Sawicka, W. Kapała, Samodzielność pielęgniarek w pracy zawodowej, Nowoczesne Pielęgniarstwo i Położnictwo nr 2, vol.1, 2007r.

4. M. Szewczyk, K. Cierzniakowska, Modele opieki pielęgniarskiej, Klinika. Przewodnik lekarza, nr 1, 2005r.

5. M. Tomaszewska, przyszłość polskiego pielęgniarstwa, Nowoczesne Pielęgniarstwo i Położnictwo nr 1, vol.2, 2008r.

7

---