Samochodowy Transport Krajowy i Międzynarodowy

Najważniejsze przepisy prawne

Symbole, oznaczenia, definicje

• EKMT - Europejska Konferencja Ministrów Transportu - European Conference of Ministers of Transport

• EKG ONZ - Europejska Komisja Gospodarcza Organizacji Narodów Zjednoczonych - United Nations Economic Commission for Europę - UNECE

• ITC - Komitet Transportu Lądowego-Inland Transport Committee

• IRU - Międzynarodowa Unia Transportu Drogowego -International Road Transport Union

• Konwencja AETR - Umowa Europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzyna­rodowe przewozy drogowe - European Agreement Concerning the Work of Crews OF Vehicles Engaged in International Road Transport

• Konwencja ATP - Umowa międzynarodowa dotycząca przewozu szybko psujących się towarów żywnościowych - Agreement on the International Carriage of Perishable Fo-odstuffs and the Special Equipment to be Used for such Carrriage

• Konwencja TIR - Konwencja celna dotycząca międzynarodowego przewozu towarów z zastoso­waniem karnetów TIR - Customs Convention on the International Transport of Goods under Cover of TIR Carnets, Transport International Routier

• Konwencja ATA - Umowa dotycząca czasowego wywozu/wwozu artykułów wywożonych a celach niehandlowych - Temporary Admission

• Konwencja CMR - Umowa o międzynarodowym przewozie drogowym towarów - Convention rela-tive an contrat de transport International de Marchandise par Route

• Konwencja ADR - Umowa Europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych - European Agreement Concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road

• Konwencja WPT - Umowa dotycząca uproszczonej procedury tranzytowej w Unii Europejskiej - Community Transit

• SAD - Jednolity dokument administracyjny w zgłoszeniu celnym - Single Administrative Document

• Umowa INTERBUS - Umowa międzynarodowa dotycząca okazjonalnych przewozów pasażerów au­tokarami i autobusami

• Umowa AGR - Umowa o Głównych Drogach Ruchu Międzynarodowego w Europie

• INCOTERMS - Międzynarodowe Formuły Wykładni Terminów Handlowych - International Com-mercial Terms

• ZMPD - Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce

• DGSA - Doradca do spraw przewozu towarów niebezpiecznych w transporcie drogowym - Dange­rous Goods Safety Adviser

• DPPL - Duży pojemnik do przewozu luzem - Intermediate Bulk Container IBC

• ITD - Inspekcja Transportu Drogowego

• ITS - Instytut Transportu Samochodowego

• ISO - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna - International Organization for Standardization

• HACCP - System analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontrolnych - Hazard Analysis and Critical

• Control Points

• GMP - Dobra praktyka produkcyjna - Good Manufacture Practice

• GHP - Dobra praktyka higieniczna-GoodHygienicPractice

• GLP - Dobra praktyka laboratoryjna - Good Laboratory Practice

• CCP - krytyczne punkty kontrolne

• QACP - Punkty kontrolne w systemie zagwarantowania jakości-OualityAssurance Control Points

• przewóz drogowy - oznacza każdą podróż odbywaną w całości lub częściowo po drogach publicz­nych przez pojazd, z ładunkiem lub bez, używany do przewozu osób lub rzeczy;

• pojazd - oznacza pojazd silnikowy, ciągnik, przyczepę lub naczepę albo zespół tych pojazdów, zdefi­niowanych w następujący sposób:

• pojazd silnikowy - pojazd z własnym napędem, poruszający się po drogach, inny niż pojazdy stale poruszające się po szynach i zwykle używany do przewozu osób lub rzeczy,

• zespół pojazdów - sprzężone ze sobą pojazdy, poruszające się po drodze jako całość, pojazdy złączo­ne ze sobą w celu poruszania się po drodze jako całość - nie dotyczy to pojazdów złączonych w celu holowania;

• pojazd nienormatywny - pojazd lub zespół pojazdów, którego naciski osi wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla drogi w przepisach, albo którego wymiary i masa wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych w przepisach o ruchu drogowych, z wyłączeniem autobusów w zakresie nacisków osi

• samochód ciężarowy - pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków; określenie to obejmuje również samochód ciężarowo - osobowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków i osób w liczbie od 4 do 9 łącznie z kierowcą;

• pojazd specjalny - pojazd samochodowy lub przyczepa przeznaczone do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposaże­nia; w pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tej funkcji;

• ciągnik samochodowy - pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie wyłącznie do ciągnięcia przyczepy, określenie to obejmuje ciągnik siodłowy i ciągnik balastowy.

• ciągnik - pojazd z własnym napędem, poruszający się po drogach, inny niż pojazd stale poruszający się po szynach i skonstruowany specjalnie do ciągnięcia, pchania lub poruszania przyczep, naczep, urządzeń lub maszyn;

• przyczepa - pojazd skonstruowany do sprzęgania go z pojazdem silnikowym lub ciągnikiem

• przyczepa lekka - przyczepa, której dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 750 kg;

• naczepa - przyczepa bez przedniej osi sprzęgana taki sposób, że znaczna cześć jej ciężaru i ciężaru jej ładunku spoczywa na ciągniku lub pojeździe silnikowym;

• nacisk osi - suma nacisków, które na drogę wywierają koła znajdujące się na jednej osi;

• kierowca - oznacza osobę, która prowadzi pojazd nawet przez krótki okres, lub która jest przewożona w pojeździe w celu podjęcia w ramach swoich obowiązków jego prowadzenia w razie potrzeby;

• konwojent - osoba towarzysząca kierowcy, która pomaga mu w niektórych manewrach i zwykle bie­rze czynny udział w operacjach transportowych. W transporcie towarów niebezpiecznych osoba po­siadająca przeszkolenie w zakresie przewożonego ładunku

• członek załogi - kierowca lub jego zmiennik, pomocnik, niezależnie od tego, czy osoba ta otrzymuje wynagrodzenie czy też nie;

• stanowisko pracy kierowcy - siedziba pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki oraz inne miejsca prowadzenia działalności przez pracodawcę, a szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały, także pojazd, który kierowca prowadzi oraz każde inne miejsce, w którym kierowca wykonuje czynności związane z wykonywanymi przewozami drogowymi;

• przerwa - oznacza okres, w którym kierowca nie może prowadzić pojazdu ani wykonywać żadnej innej pracy, wykorzystywany wyłącznie do wypoczynku;

• maksymalny czas pracy kierowcy - czas nie przekraczający 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym

• inna praca - oznacza czynności zdefiniowane jako czas pracy w art. 3 lit. a) dyrektywy 2002/15/WE, z wyjątkiem „prowadzenia pojazdu", włącznie z wszelką pracą dla tego samego lub innego pracodawcy, w sektorze transportowym lub poza nim;

• odpoczynek- oznacza nieprzerwany okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem;

• dzienny okres odpoczynku - oznacza dzienny okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem i obejmuje „regularny dzienny okres odpoczynku" lub „skrócony dzienny okres odpoczynku":

• regularny dzienny okres odpoczynku - oznacza nieprzerwany odpoczynek trwający co najmniej 11 godzin; alternatywnie, regularny dzienny okres odpoczynku można wykorzystać w dwóch częściach, z których pierwsza musi nieprzerwanie trwać co najmniej 3 godziny, a druga co najmniej 9 godzin,

• skrócony dzienny okres odpoczynku - oznacza nieprzerwany odpoczynek trwający co najmniej 9 godzin, ale krócej niż 11 godzin

• tygodniowy okres odpoczynku - oznacza tygodniowy okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem i obejmuje „regularny tygodniowy okres odpoczynku" lub „skrócony tygodniowy okres odpoczynku":

• regularny tygodniowy okres odpoczynku - oznacza odpoczynek trwający co najmniej 45 godzin,

• skrócony tygodniowy okres odpoczynku -oznacza odpoczynek trwający krócej niż 45 godziny, który można, na warunkach ustalonych w art. 8 ust. 6, skrócić do nie mniej niż 24 kolejnych godzin;

• tydzień - oznacza okres od godz. 00.00 w poniedziałek do godz. 24.00 w niedzielę;

• czas prowadzenia pojazdu - oznacza czas trwania czynności prowadzenia pojazdu zarejestrowany:

• automatycznie lub półautomatycznie przez urządzenia rejestrujące określone w załącznikach
  l i IB do rozporządzenia (EWG) nr 3821/85; lub

• ręcznie, zgodnie z art. 16 ust. 2 rozporządzenia (EWG) nr 3821/85;

• czas dyżuru - czas, kiedy kierowca poza normalnymi godzinami pracy pozostaje w gotowości do wy­konywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę;

• dzienny czas prowadzenia pojazdu - oznacza łączny czas prowadzenia pojazdu od zakończenia jed­nego dziennego okresu odpoczynku do rozpoczęcia następnego dziennego okresu odpoczynku lub pomiędzy dziennym okresem odpoczynku a tygodniowym okresem odpoczynku

• tygodniowy czas prowadzenia pojazdu - oznacza łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu tygo­dnia;

• regularne przewozy osób - oznacza krajowe lub międzynarodowe usługi zdefiniowane w art. 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 684/92 z dnia 16 marca 1992 r. w sprawie wspólnych zasad międzynarodo­wego przewozu osób autokarem i autobusem ;

• załoga kilkuosobowa - oznacza sytuację, w której w trakcie każdego okresu prowadzenia pojazdu pomiędzy dwoma kolejnymi dziennymi okresami odpoczynku, lub pomiędzy dziennym okresem odpoczynku a tygodniowym okresem odpoczynku, w pojeździe przebywa co najmniej dwóch kierowców w celu prowadzenia pojazdu. Przez pierwszą godzinę obsady kilkuosobowej obecność innego kierowcy lub kierowców jest fakultatywna, ale przez pozostałą część tego okresu jest obowiązkowa; 11.4.2006 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L102/5 (1) Dz.U. L 74z 20.3.1992, str. 1. Rozporządze­nie ostatnio zmienione Aktem przystąpienia z 2003 r.

• przedsiębiorstwo transportowe - oznacza osobę fizyczną, osobę prawną lub związek lub grupę osób nieposiadającą osobowości prawnej, niezależnie od tego, czy działa zarobkowo, lub jednostkę państwową, niezależnie od tego, czy posiada ona osobowość prawną, czy też podlega organowi posiadającemu osobowość prawną, która zarobkowo lub na potrzeby własne wykonuje przewozy drogowe;

• okres prowadzenia pojazdu - oznacza łączny czas prowadzenia pojazdu od chwili rozpoczęcia przez kierowcę prowadzenia pojazdu po okresie odpoczynku lub przerwie do momentu rozpoczęcia okresu odpoczynku lub przerwy; okres prowadzenia pojazdu może być ciągły lub przerywany;

• okres pozostawania do dyspozycji - okresy inne niż przerwy i odpoczynek, podczas których kierowca pozostaje w gotowości do rozpoczęcia lub kontynuowania prowadzenia pojazdu albo wykonywania innej pracy; kierowca nie jest jednak obowiązany do pozostawania na stanowisku pracy kierowcy (np. w pojeździe);

• autostrada - droga przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych, wyposażona przynajmniej w dwie trwale rozdzielone jednokierunkowe jezdnie, posiadająca wielopoziomowe skrzyżowania ze wszystkimi przecinającymi ją drogami transportu lądowego i wodnego, wyposażona w urządzenia do obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników autostrady;

• droga - budowla wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno - użytkową, przeznaczona do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym

• droga ekspresowa - droga przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych, wyposażona w jedną lub dwie jezdnie, posiadająca wielopoziomowe skrzyżowania z przecinającymi ją innymi drogami transportu lądowego i wodnego, z dopuszczeniem wyjątkowo jednopoziomowych skrzyżowań z drogami publicznymi, wyposażona w urządzenia do obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników drogi;

• skrzyżowanie dróg publicznych -jednopoziomowe - przecięcie się lub połączenie dróg publicznych na jednym poziomie; wielopoziomowe - krzyżowanie się lub połączenie dróg publicznych na różnych poziomach, zapewniające pełną lub częściową możliwość wyboru kierunku jazdy (węzeł drogowy) lub krzyżowanie się dróg na różnych poziomach, uniemożliwiające wybór kierunku jazdy (przejazd drogowy);

• dostępność drogi - cecha charakteryzująca gęstość połączeń danej drogi z innymi drogami przez skrzyżowania dróg oraz zakres dostępu do drogi przez zjazdy

• linia komunikacyjna - połączenie komunikacyjne na określonej drodze między przystankami wskazanymi w rozkładzie jazdy, po której odbywają się regularne przewozy osób;

• przystanek - miejsce przeznaczone do wsiadania lub wysiadania pasażerów na danej linii komunika­cyjnej, oznaczone w sposób określony w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (DzU z 2003 r. nr 58, póz. 515, z późn. zm.), z informacją o rozkładzie jazdy, z uwzględnieniem godzin odjazdów środków transportowych przewoźnika drogowego uprawnionego do korzystania z tego miejsca;

• masa własna - masa pojazdu z jego normalnym wyposażeniem, paliwem, olejami, smarami i cieczami w ilościach nominalnych, bez kierującego;

• dopuszczalna ładowność - największa masa ładunku i osób, jaką może przewozić pojazd, która stanowi różnicę dopuszczalnej masy całkowitej i masy własnej pojazdu

• dopuszczalna masa całkowita - największa określona właściwymi warunkami technicznymi masa pojazdu obciążonego osobami i ładunkiem, dopuszczonego do poruszania się po drodze; maksymalna dopuszczalna masa robocza pojazdu z pełnym ładunkiem - dmc;

• ewidencja czasu pracy kierowcy - dokumentacja prowadzona na podstawie przepisów prawa pracy do celów prawidłowego ustalenia wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą kierowcy; pracodawca prowadzi ja dla kierowców, niezależnie od stosowanego systemu czasu pracy i sposobu wynagradzania za godziny nadliczbowe i za pracę w porze nocnej, w rozliczeniu dobowym, tygodniowym i przyjętym okresie rozliczeniowym;

• licencja - decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw transportu lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniający do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego;

• zezwolenie - decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw transportu lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca przewoźnika do wykonywania określonego rodzaju transportu drogowego;

• zezwolenie zagraniczne - dokument otrzymany na podstawie umowy międzynarodowej od właściwego organu innego państwa lub organizacji międzynarodowej przez właściwy organ Rzeczypospolitej Polskiej, przekazywany przewoźnikowi drogowemu i upoważniający go do wykonywania międzynarodowego transportu drogowego, jednokrotnie lub wielokrotnie, do lub z terytorium państwa określonego w zezwoleniu lub tranzytem przez jego terytorium;

• tachograf - urządzenie rejestrujące automatycznie wszystkie czynności wykonywane przez kierowcę, który został zobowiązany do manipulowania selektorem tachografu w sposób adekwatny do swojej faktycznej aktywności; instalować je muszą wyłącznie podmioty, które wykonują transport drogowy albo przewozy na potrzeby własne, przede wszystkim pojazdami powyżej 3,5 tony, oraz pojazdy przewożące powyżej 9 osób łącznie z kierowcą;

• tachograf samochodowy - przyrząd rejestrujący przeznaczony do wskazywania automatycznego lub półautomatycznego rejestrowania danych dotyczących ruchu pojazdów samochodowych oraz okresów pracy, tzn. przerw w czasie jazdy, odpoczynku dziennego i tygodniowego, a ponadto prędkości pojazdu i długości przejechanej trasy

• tachograf cyfrowy - cyfrowe urządzenie rejestrujące następujące aktywności kierowcy podczas pracy:

• czas aktywności kierowcy w pojeździe,

• przebieg pracy kierowcy,

• czas prowadzenia pojazdu,

• inne wykonywane czynności.

• Urządzenie posiada zamiast konwencjonalnych papierowych wykresówek karty chipowe odpowiednio dla: kierowcy, przedsiębiorcy, serwisanta i uprawnionych organów kontrolnych;

• urządzenie rejestrujące - obejmuje urządzenie wraz z jego częściami składowymi, a więc wszystkimi elementami stanowiącymi integralną część tachografu będącego urządzeniem rejestrującym, bez których nie może on funkcjonować i spełniać swoich podstawowych zadań

• karta chipowa - karta do tachografu cyfrowego będąca elektronicznym urządzeniem identyfikującym podmiot wydający karty, posiadacza lub użytkownika karty; określenie to obejmuje cztery rodzaje kart o różnych kolorach;

• wykresówka - karta przeznaczona do zapisywania i przechowywania danych dotyczących ruchu po­jazdów samochodowych, rejestrowane są na niej wszystkie dane pracy pojazdu i kierowcy i różnych aktywnościach jego pracy dziennej np:

• prędkość,

• droga,

• grupy czasowe (czas jazdy, pracy i odpoczynku);

• tachometr - system teleinformatyczny umożliwiający wymianę z krajowymi i zagranicznymi organami oraz uprawnionymi służbami i instytucjami, danych i informacji zawartych w ewidencji kart

Rodzaje aktów prawnych stosowanych w Unii Europejskiej

Akty prawne uchwalane przez Unię Europejską mają charakter:

• rozporządzeń,

• dyrektyw i decyzji i należą do tzw. prawa wtórnego.

• Rozporządzenia obowiązują w całości państwa członkowskie i są stosowane bezpośrednio na ich terytoriach. Prawa i obowiązki państw, ich osób prawnych i ich obywateli bezpośrednio wynikają z tych aktów prawnych, bez potrzeby włączenia rozporządzeń do ustawodawstwa krajowego.

• Dyrektywy wiążą państwa członkowskie w zakresie realizacji określonych w nich celów, natomiast państwa mają swobodę wyboru środków, w jaki cele dyrektywy zostaną osiągnięte. Dyrektywy wymagają włączenia do krajowego porządku prawnego i przestrzegania podanego w nich terminu realizacji.

• Decyzje są indywidualnymi aktami prawnymi, skierowanymi do konkretnego adresata. Może być nim zarówno państwo członkowskie, jak i osoba fizyczna lub prawna. Decyzje bezpośrednio obowiązują adresata.

Podstawowe akty prawne występujące w Unii Europejskiej

Do najważniejszych aktów prawnych dotyczących przepisów stosowanych w transporcie drogowym w Unii Europejskiej można przyjąć:

1. Konwencja AETR,

2. Konwencja ATP,

3. Konwencja TIR,

4. Konwencja ATA,

5. Konwencja CMR,

6. Konwencja ADR,

7. Konwencja o Wspólnej Procedurze Tranzytowej ,

8. Umowa Interbus,

9. Umowa AGR,

10. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 z dnia 20 grudnia 1985r.,

11. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985r,

12. Rozporządzenie 2135/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady,

13. Rozporządzenie 561/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady,

14. Dyrektywa Rady 92/106/EWG z dnia 7 grudnia 1992 r.,

15. Rozporządzenie (Rady WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r.

1. AETR

Umowa Europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe, AETR , z 1976 r.

• Konwencja regulująca czas pracy załóg pojazdów ciężarowych w Europie, podpisana w Genewie 1 lip­ca 1970 roku, weszła w życie z dniem 5 stycznia 1976 roku. Odmienność regulacji czasu pracy w Polsce, system wynagrodzeń i układy zbiorowe spowodowały, iż procedura ratyfikacyjna miała miejsce dopiero w październiku 1992 roku. Konwencja AETR została zmieniona aneksem z kwietnia 1992 r. dostosowując jej treść do rozporządzenia 3820/85 z 20.12.1985r

U podstaw opracowania Umowy AETR legło m.in. powszechne przekonanie społeczności międzynarodowej o potrzebie zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, uregulowania niektórych przepisów dotyczących warunków pracy kierowców w międzynarodowym transporcie drogowym oraz ustalenia środków dla zapewnienia przestrzegania tych przepisów. Umowa AETR w artykule 6 mówiącym o okresach prowadzenia pojazdu, artykule 7 traktującym o przerwach w prowadzeniu pojazdu, artykule 8 określającym czas odpoczynku kierowcy i artykule 1 definiującym podstawowe określenia stosowane w tekście konwencji, jednoznacznie określa między innymi: maksymalną długość nieprzerwanego czasu prowadzenia pojazdu, maksymalny dzienny, tygodniowy i dwutygodniowy okres prowadzenia pojazdu oraz minimalne długości przerw w prowadzeniu pojazdu i odpoczynku kierowcy. Według stanu na rok 2007 stronami Umowy AETR są 44 państwa na świecie. Zgodnie z artyku­łem 4, każda umawiająca się strona może stosować wyższe wielkości minimalne i niższe maksymalne niż ustalone w artykułach 5 do 8 włącznie.

2. Konwencja ATP

• Konwencja dotycząca przewozu szybko psujących się towarów została sporządzona w Genewie, dnia 1 września 1970 roku. Umowa o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów. Jej celem jest poprawa przewozu szybko psujących się artykułów żywnościowych, dla zachowania wysokiej jakości przewożonych towarów w transporcie międzynarodowym. Polska jest stroną tej umowy od roku 1984. Umowa ATP ma zastosowanie zarówno w przewozach zarobkowych, jak i na rachunek własny, towarów żywnościowych przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Postanowienia Umowy ATP stosuje się również do przewozów kolejowych i morskich na odległość mniejszą niż 150 km, pod warunkiem, że towary zostały dostarczone do dalszego przewozu transportem drogowym i nie nastąpił ich przeładunek. Postanowień umowy nie stosuje się do przewozu towarów w kontenerach, pod warunkiem, że przewozy te poprzedza lub następuje po nich przewóz morski na odległość powyżej 150 km.

Przy wykonywaniu przewozów objętych postanowieniami umowy, których miejsce załadunku znajduje się na terytorium jednej z umawiających się stron, przestrzeganie jej postanowień spoczywa:

• jeżeli chodzi o przewóz na rzecz osób trzecich - na nadawcy ładunku, lub na zleceniodawcy
  przewozu przewoźnikowi,

• w innych przypadkach na przewoźniku.[6]

3. Konwencja TIR

• Konwencja TIR podpisana w 1975 r. w Genewie, dotyczy międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR. Ideą Konwencji TIR jest umożliwienie transportu ładunków w pojeździe posiadającym certyfikat celny. Załadowany pojazd zamykany jest plombą celną w urzędzie celnym wyjściowym i praktycznie towar bez kontroli celnej pośredniej przewożony jest do urzędu celnego końcowej odprawy. Kontrola przez urzędy celne przejściowe (tranzytowe) ogranicza się jedynie do sprawdzenia dokumentów i stanu plomby założonej w UC wyjściowym. Niemożliwe jest dokonywanie przeładunków pomiędzy UC wyjściowym i docelowym.

• Należy pamiętać, że przewóz towarów pod osłoną karnetu TIR może się odbyć tylko pomiędzy krajami, będącymi stronami konwencji TIR. Warto też wiedzieć, że nie można zastosować procedury TIR w przewozach pomiędzy krajami Unii Europejskiej, ponieważ UE traktowana jest jako jeden obszar celny, a warunkiem zastosowania karnetów TIR jest przekroczenie granicy celnej pomiędzy dwoma krajami.

• Karnet TIR, którego właścicielem jest Unia Transportu Drogowego- International Road Transport Union (IRU) z siedzibą w Genewie, uważa się za dokument najwyższego uprzywilejowania w międzynarodowym transporcie drogowym.

Karnet TIR jest dokumentem celnym, który gwarantuje zabezpieczenie należności celnych kraju, przez który następuje przewóz. Jest wystawiany w kraju wyjazdu lub w kraju, w którym posiadacz karnetu przebywa lub zamieszkuje. Karnet TIR drukowany w języku francuskim, z wyjątkiem okładki, której rubryki do wypełnienia drukowane są również w języku angielskim, składa się z kart umieszczonych parami: nr 1 w kolorze białym i nr 2 w kolorze zielonym. Kartę stanowi pozostający w karnecie grzbiet i odrywany odcinek. Całość zszyta jest trwale z okładką .

• Każdy odcinek zawiera istotne informacje do­tyczące towaru. Poszczególne rubryki okładki i kart (woletów), wypełniane są przez przewoźnika lub osobę, której przewoźnik zleci wypełnienie. Na odcinku znajdują się też rubryki, które wypełnia urząd celny. Potwierdzenie zawarte w grzbiecie stanowi dowód dla przewoźnika, zrzeszenia wydającego karnet i IRU, że operacja TIR wykonywana jest prawidłowo. Zdarzają się jednak sytuacje budzące wątpliwości lub wręcz administracja celna stwierdza nieprawidłowości. W takim przypadku urząd celny zatrzymuje karnet, wydając przewoźnikowi (kierowcy) pokwitowanie, które jest ostemplowane przez urząd celny. Pokwitowaniem jest część okładki zatrzymanego karnetu, na której jest numer karnetu oraz niepowtarzalny kod kreskowy. W wyniku zatrzymania karnetu TIR, administracja celna wszczyna postępowanie. Okres przedawnienia roszczeń administracji celnej w stosunku do zrzeszenia wydają­cego karnet wynosi 27 miesięcy, natomiast w stosunku do przewoźnika 3 lata.

• W celu przewozu towarów w systemie TIR stosuje się cztery rodzaje karnetów TIR:

• 4-woletowy - stosowany w przewozie przez jedną granicę,

• 14-woletowy - wykorzystywany przy przewozach na dalsze odległość, gdzie mamy do czynienia z tranzytem obejmującym maksymalnie sześć granic,

• 20-woletowy - rzadziej stosowany umożliwiający przejazd przez dziewięć granic, zazwyczaj stosowany w przewozach na Bliski Wschód lub do krajów azjatyckich.

Karnet można wykorzystać tylko do jednego przewozu w eksporcie lub imporcie. Na terenie Państw Unii Europejskiej nie stosuje się Karnetów TIR

• Organizacja wydająca karnet, w Polsce jest to Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych - ZMPD, zamieszcza w nim datę, która określa jego ważność. Po tym terminie karnet nie może być użyty do operacji TIR. Mogą być stosowane cztery rodzaje karnetów, w zależności od potrzeb, ale należy pamiętać, że w operacji TIR mogą być łącznie zaangażowane cztery urzędy celne wyjściowe i docelowe. Karnet jest zawsze wypełniony w kraju wyjazdu i po zakończeniu przewozu powinien być jak najszybciej zwrócony organizacji, która go wydala (ZMPD), w zasadzie w ciągu 7 dni. Przedsiębiorstwo transportowe, posługujące się karnetem TIR, zobowiązane jest do złożenia w ZMPD podstawowej gwarancji w wysokości 8 000 USD oraz oświadczenia o posiadaniu majątku w wysokości 50 000 USD, potwierdzonego np. wypisem z księgi wieczystej.

• Jeżeli firma nie posiada majątku, musi przedłożyć dodatkową gwarancję w wysokości 50 000 USD. Karnet TIR zostanie przyjęty w docelowym urzędzie celnym, jeśli został przyjęty przez wszystkie urzędy celne wyjściowe. Oznacza to, że jeden odcinek karnetu oddaje się w UC przy wjeździe do kraju, a drugi przy jego opuszczeniu. Jeżeli w danym kraju znajdują się dwa odcinki karnetu, potwierdzone przez UC, można mieć pewność, że towary wjechały do kraju i go opuściły lub też zostały poddane końcowej odprawie. Sytuacja jest jasna do momentu, kiedy w ramach realizacji procedury TIR występują cztery urzędy celne. Co można zrobić, gdy już w Polsce pojawiają się cztery urzędy celne? Prześledźmy to na przykładzie. Firma transportowa ma przewieźć do dwóch odbiorców za granicą towar, pochodzący od czterech producentów, mających siedziby w różnych miastach Polski, odprawianych przez cztery urzędy celne. Rozwiązaniem tego problemu jest zastosowanie innej procedury

• Towar w pierwszym miejscu załadunku powinien być zgłoszony do procedury wywozu i procedury tranzytu w pierwszym urzędzie celnym. Tam następuje przyjęcie zgłoszenia, nałożenie plomb celnych i przewóz na podstawie dokumentu SAD, jako noty tranzytowej do kolejnego urzędu celnego. Sytuacja ta powtarza się w ten sam sposób aż do czwartego urzędu celnego, w którym to nastąpi zgłoszenie całej przesyłki do procedury tranzytu na podstawie karnetu TIR. Urząd celny, w którym to nastąpi, będzie pierwszym (lub jednocześnie ostatnim) wyjściowym urzędem celnym w rozumieniu konwencji TIR. Przy przewozach towarów pod osłoną karnetu TIR, urząd celny wyjściowy lub przejściowy, może wyznaczyć (ale nie musi) trasę, jak i termin przejazdu. Z reguły termin ten wynosi 48 godzin dla danego kraju.

Towary, których przewóz jest zabroniony pod osłoną karnetu TIR, we wszystkich krajach będących stroną konwencji to:

• alkohol i wyroby pochodne, z wyjątkiem piwa i wina (kod HS 2204 i 2205),

• tytoń i wyroby pochodne, poza tytoniem surowym

(kod HS 24 02 10,24 02 20,24 03 10).

Towary, których przewóz jest zabroniony pod osłona karnetu TIR jedynie w krajach UE to:

• kod HS0102-żywe bydło,

• kod HS 0202 - mrożone mięso bydła,

• kod HS 0402 - mleko i śmietana, w koncentracie lub z dodatkiem cukru,

• kod HS 0405 - masło i inne tłuszcze oraz oleje pochodzenia zwierzęcego,

• kod HS 0406 - sery i twarogi,

• kod HS 0803 - banany świeże i suszone,

• kod HS 1001 - pszenica i mieszanka żyta z ps

• Kod HS 1002-żyto,

• kod HS 1701-cukier,

• kod HS 2207 - alkohol etylowy nieskażony o mocy 80 % i powyżej,

• kod HS 2208 - spirytus i likiery.

• Wymienione towary podwyższonego ryzyka, których wykaz jest systematycznie uaktualniany przez IRU, mogą być przewożone jedynie przy użyciu karnetu TIR HVG (High Values Goods). Nie można podjąć się przewozu ładunku podwyższonego ryzyka, jeżeli wcześniej nie złożono wymaganego przez IRU zabezpieczenia w ZMPD.

• Ładunki można przewozić tylko w pojazdach, naczepach czy przyczepach, które spełniają wymogi administracji celnej, potwierdzone certyfikatem celnym ważnym przez okres 2 lat, zawsze znajdującym się w pojeździe, gdy przewóz dokonywany jest w operacji TIR. Podstawowe warunki celne wymagają, aby na pojazd, przyczepę, naczepę czy kontener można było nałożyć plombę celną. W przypadku chłodni, kontenera czy izotermy, dotyczy to uchwytów trwale zamocowanych na drzwiach portalo-wych. Natomiast w przypadku naczep, przyczep i skrzyni ładunkowej na pojeździe wymagana jest szczelna, nie uszkodzona opończa oraz odpowiednia ilość, wokół skrzyni ładunkowej, oczek, przez które przeciągnięta jest linka, na której końcach zakłada się plombę.

• Przestrzeń ładunkowa w każdym rodzaju nadwozia, po założeniu plomb, nie może być dostępna z zewnątrz. Oznacza to, że każda próba dostania się do wnętrza pozostawia trwałe ślady świadczące o manipulacji. Niezależnie od niedostępności do towaru chronionego plombą, pojazd nie może mieć żadnych schowków, skrzynek itp„ w których mógłby być ukrywany towar. Wszystkie przestrzenie, w których można by przewozić towar, muszą być łatwo dostępne do kontroli celnych.

• Ładunki ciężkie, ponadgabarytowe i przestrzenne można przewieźć pod osłoną karnetu TIR, tzw. otwartego, jeżeli władze celne upewnią się, że:

• towary nie mogą być przewożone w sposób konwencjonalny,

• są łatwo rozpoznawalne, na podstawie opisu w odcinkach karnetu TIR,

• pojazd przewożący ładunek, nie ma miejsc, gdzie mogłyby być ukryte inne towary,

• nie można zdemontować poszczególnych elementów przewożonego ładunku.

4. Konwencja ATA

• Konwencja dotyczy uproszczonej procedury celnej towarów eksportowanych czasowo. Elementem konwencji jest grupa towarów, które wywożone są z oczywistym zamiarem ich powrotnego przywozu do kraju, skąd nastąpił ich wywóz (np. eksponaty na targi, sprzęt filmowy, sprzęt muzyczny na koncerty nie związany z wymianą towarów). Dotyczy to głównie maszyn, urządzeń, rekwizytów i dekoracji teatralnych, itp. Aby ułatwić załatwianie formalności wywozowo-przywozowych, stosuje się w tym celu, na podstawie Konwencji dotyczącej odprawy czasowej z 1990r., karnet ATA (Admission Temporaire). Karnet ten zastępuje normalne procedury celne, obejmujące towary przewożone między państwami będącymi stronami Konwencji. Dokument ATA wydają instytucje, będące agendami Międzynarodowej Izby Handlowej z siedzibą w Paryżu. Układ ten ratyfikowało dotychczas 41 państw, w tym również Polska. W Polsce dokument ten wydaje Krajowa Izba Gospodarcza w Warszawie, pod warunkiem złożenia zabezpieczenia finansowego (gotówka, gwarancja bankowa lub polisa ubezpieczeniowa ).

• Karnet ATA podobny jest do karnetu TIR. Okładka jest zielona, a wewnątrz znajdują się wolety w kolorze żółtym, białym i niebieskim. Żółte dotyczą eksportu i ponownego importu, białe importu i ponownego eksportu. Niebieskie dotyczą tranzytu i zawsze dwa muszą zostać w każdym kraju tranzytowym. W związku z faktem, iż terytorium Wspólnoty Europejskiej traktowane jest jako jeden obszar celny, czynności kontrolne odnoszące się do procedury ATA realizowane są przy wjeździe do lub wyjeździe z terytorium celnego Unii, a w sytuacji, gdy przewóz odbywać się będzie przez terytorium kraju trzeciego, w miejscu gdzie transport ten opuści czasowo teren Wspólnoty i ponownie na niego wejdzie. Karnetem ATA mogą być objęte następujące towary importowane lub przewożone przez terytorium kraju będącego stroną układu:

• próbki handlowe i filmy reklamowe (16mm),

• towary w celach wystawienniczych na imprezach międzynarodowych,

• sprzęt profesjonalny w ramach Konwencji Sprzętu Profesjonalnego, np.:

• artykuły na spotkania charytatywne lub służące promocji którejkolwiek z dziedzin nauki,
  sztuki, rzemiosła, sportu, religii, itp.

• sprzęt prasowy, radiowe i telewizyjne urządzenia nadawcze, instrumenty muzyczne, kostiumy, scenografie oraz inne akcesoria sceniczne

• Urządzenia kinematograficzne, profesjonalny sprzęt, obsługowy i naprawczy, itp.

Urządzenia wykorzystywane przez chirurgów, archeologów, zoologów, artystów scenicznych, wykładowców itp.

• pojazdy specjalne przystosowane do stosowania w związku z którymkolwiek z powyższych
  punków, łącznie z przenośnymi warsztatami i laboratoriami.[17]

• Karnet zachowuje ważność przez 12 miesięcy, ale gwarancja wynosi 31 miesięcy i wygasa, gdy karnet zostanie prawidłowo wykorzystany. Karnet można w okresie jego ważności użyć wielokrotnie

5. Konwencja CMR

• W transporcie samochodowym bardzo istotnym aktem prawnym umożliwiającym wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego jest umowa o międzynarodowym przewozie drogowym towarów (CMR), która została podpisana w Genewie w 1956 roku. Polska ratyfikowała ją w 1962 roku. Konwencja CMR opublikowana została w załączeniu do Dziennika Ustaw Nr 49, póz. 238 z dnia 14.09.1962 rok.

• Konwencja CMR wprowadza i ujednolica:

• warunki umowy o przewóz drogowy towarów,

• dokumentację przewozową,

• odpowiedzialność przewoźnika,

• tryb skarg i reklamacji,

• roszczenia wynikające z przewozu,

• przewozy wykonywane kolejno przez kilku przewoźników .

6. ADR

Umowa Europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, ADR , z 1957 r.
.

• Konwencja o przewozie drogowym materiałów niebezpiecznych, podpisana w Genewie 30 września 1957 roku. Konwencja jest nowelizowana co 2 lata, ostatnia nowelizacja weszła w życie 1 stycznia 2007 roku.

• Jako jeden z podstawowych aktów prawa międzynarodowego w zakresie bezpieczeństwa transportu drogowego Umowa ADR stanowi powszechnie stosowany standard, a jej przepisy techniczne zostały w 1997 r. przyjęte jako przepisy krajowe we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Celem Umowy ADR było stworzenie międzynarodowych przepisów gwarantujących podniesienie poziomu bezpieczeństwa przewozów towarów niebezpiecznych poprzez zastosowanie, zharmonizowanych w skali światowej, standardów technicznych w tym zakresie.

Umowa ADR, której stronami jest 40 państw na świecie (stan na rok 2007} wprowadziła :

1. pełną identyfikację towarów niebezpiecznych dopuszczonych do transportu drogowego poprzez zdefiniowanie podziału wszystkich tego typu materiałów na 13 klas (ze względu na dominujące zagrożenie), a na tej podstawie, stworzenie systemu klasyfikacji tych materiałów, ujętego w postaci jednolitego ich wykazu;

2. kompleksowe zdefiniowanie warunków drogowego transportu z towarów niebezpiecznych poczynając od zasad ich pakowania i oznakowania, poprzez wymogi stawiane pojazdom dopuszczonym do tego typu przewozów, a kończąc na wzorcach dokumentów niezbędnych dla przewozu oraz kwalifikacjach osób zaangażowanych w realizację takich przewozów, a więc zarówno kierowców jak i doradców w przedsiębiorstwach zajmujących się produkcją, magazynowaniem, załadunkiem, przewozem, rozładunkiem i wszelkiego rodzaju innym obrotem tymi towarami.

3. swobodę wprowadzania przez sygnatariuszy Umowy ADR pewnych odstępstw od zapisów Umowy, dopuszczalnych w poszczególnych krajach, a dotyczących chociażby ograniczania lub zakazu wwozu towarów niebezpiecznych na ich terytoria z przyczyn innych niż zapewnienie bezpieczeństwa w czasie przewozu (np. z powodu klęsk żywiołowych, zagrożenia porządku publicznego, stanu wyjątkowego, zagrożenia terroryzmem.

7. Konwencja o Wspólnej Procedurze Tranzytowej

• Konwencja dotyczy uproszczonej procedury tranzytowej. Od 1987 r. zaczęto ją stosować w Europie. Polska przystąpiła do konwencji w 1996 r. Konwencja wprowadziła dwa rodzaje procedury i dokumentów w zależności od statusu celnego przewożonego towaru, takie jak:

• Procedura T1 dotyczy towarów nie wspólnotowych (towary nie pochodzące z krajów Wspólnoty Europejskiej),

• Procedura T2 ma zastosowanie do przewozu towarów wspólnotowych (pochodzących z państw Wspólnoty)

• W przypadku procedury T1 należności celne i podatkowe, jakie powstałyby w związku z przywozem tych towarów na obszar celny Wspólnoty, są zawieszane na czas trwania procedury.

• Procedura T2 powoduje, że w stosunku do towarów wspólnotowych, które normalnie przy przewozie obciążone byłyby należnościami celnymi i podatkowymi, następuje zawieszenie tych zobowiązań. Obecnie po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej towary są przewożone w ramach procedury T2.[16]

• Jeżeli istnieje konieczność przewozu towaru poza terytorium Wspólnoty wymagana jest pełna realizacja Wspólnotowej Procedury Tranzytowej, a więc deklaracja T1 i T2 jest sporządzana na Jednoli­tym Dokumencie Administracyjnym SAD w zależności od statutu towaru. W ramach pełnej procedury tranzytu wspólnotowego konieczne jest, aby dokument zawierał zatwierdzoną przez władze celne gwarancję lub ulgę obejmującą kraje, przez terytorium których ma odbywać się przejazd.

• Istnieją trzy typy gwarancji:

• gwarancje indywidualne - ważne na jeden pojazd,

• gwarancje wszechstronne - obejmujące nieograniczona ilości pojazdów przez terytoria wymienionych w niej państw,

• ryczałtowe kwity gwarancyjne - do 7.000 EUR każdy

• Obecnie System Wspólnotowej Procedury Tranzytowej poddawany jest głębokiej weryfikacji i planuje się go stworzyć bardziej niezawodnym poprzez kompleksową komputeryzację

• Towary pochodzące z krajów Unii Europejskiej to:

• towary, które zostały całkowicie uzyskane lub wytworzone na obszarze celnym UE, bez udziału
  towarów pochodzących z krajów trzecich lub obszarów, które nie należą do obszaru celnego UE,

• towary pochodzące z kraju lub obszaru nie należącego do obszaru celnego UE, znajdujące się
  w wolnym obrocie w jednym z państw członkowskich

• towary, które zostały uzyskane lub wytworzone na obszarze celnym UE, wyłącznie z towarów wyżej wymienionych.

• Aby można było przewozić towary w ramach procedury T-1 lub T-2 musi być główny zobowiązany, tj. osoba, która złoży w urzędzie celnym gwarancje, z których to z kolei będą mogli korzystać przewoźnicy wykonujący tranzytowy przewóz towaru. W praktyce, główny zobowiązany, czyli osoba gwarantująca zapłatę długu celnego, obciążającego towar, może sam zgłosić towar do tranzytu w urzędzie celnym wyjścia, lub upoważnić inną osobę, aby w jego imieniu dokonała tego zgłoszenia. Głównym zobowiązanym może zatem być: eksporter lub importer towarów, przewoźnik, spedytor, a także każda inna osoba, która chce być głównym zobowiązanym i która spełnia wymogi odnośnie uzyskania tego statusu.

Podstawowe obowiązki głównego zobowiązanego to:

• uzyskanie i złożenie gwarancji na zabezpieczenie kwot, wynikających z długu celnego, w urzędzie celnym właściwym dla siedziby głównego zobowiązanego,

• przedstawienie towaru wraz z dokumentem SAD w urzędzie celnym przeznaczenia, z zachowaniem wyznaczonego terminu,

• przestrzeganie przepisów o Konwencji uproszczonej procedury tranzytowej,

• pokrycie wszelkich zobowiązań wobec urzędu celnego, jeżeli są one wymagane w związku
  z nieprawidłowym stosowaniem procedury Konwencja dotycząca uproszczonej procedury
  tranzytowej. [6]

Obecnie System Wspólnotowej Procedury Tranzytowej poddawany jest głębokiej weryfikacji i planuje się go stworzyć bardziej niezawodnym poprzez kompleksową komputeryzację.

8. Umowa INTERBUS

• Umowa międzynarodowa dotycząca okazjonalnych przewozów pasażerów autokarami. Została opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 24 grudnia 2002 roku, nr 230, póz. 1919,. Umowa we­szła w życie w Unii Europejskiej od 01.01.2003r., a w stosunku do Polski od 1.07.2003 r. [7,15]

• Główne cele Umowy INTERBUS:

• ułatwienie organizacji i funkcjonowania transportu międzynarodowego w Europie,

• ułatwienie turystyki i wymiany kulturalnej pomiędzy stronami w sytuacji, gdy Umowa w sprawie
  międzynarodowych drogowych przewozów pasażerskich autokarami i autobusami (ASOR) podpisana w Dublinie 26 maja 1982 roku nie przewiduje żadnej możliwości przystąpienia nowych stron,

• zwiększenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym autobusów i autokarów w Europie,

• zwiększenie wymogów w stosunku do stanu technicznego autobusów i autokarów w Europie,

Umowa INTERBUS reguluje:

• poziom zabezpieczenia finansowego dla przewoźnika,

• warunki techniczne autobusów i autokarów w zakresie badań technicznych wykonujących
  przewozy,

• urządzeń ograniczających prędkość,

• maksymalnych dopuszczalnych wymiarów, mas i nacisków,

• urządzeń rejestrujących czas pracy kierowców,

• warunki wzajemnych zwolnień z obowiązku posiadania zezwolenia,

• zasady udzielania zezwoleń, jeśli Umowa od nich nie zwalnia,

• zasady uiszczenia opłat, podatków i ceł,

• zasady stosowania formularzy jazdy

• zasady przeprowadzenia kontroli, karania i wzajemnej pomocy stron

• zasady dostępu do zawodu przewoźnika

Zakres stosowania Umowy INTERBUS:

• pomiędzy terytoriami dwóch stron umowy lub rozpoczynających i kończących się na terytorium
  tej samej strony, a także w miarę potrzeby w trakcie takich przewozów, w tranzycie przez terytorium
  innej strony umowy lub państwa nie będącego stroną Umowy,

• wykonywane przez wynajętych lub wynagradzanych przewoźników transportowych (transport
  zarobkowy) z siedzibą na terytorium jednej ze stron umowy zgodnie z jej prawem i posiadających
  licencję na wykonywanie międzynarodowych przewozów okazjonalnych autobusem i autokarem,

• wykorzystujące autobusy i autokary zarejestrowane na terytorium jednej ze stron Umowy, w której
  przewoźnik ma swoją siedzibę,

• do przejazdów pustych autobusów i autokarów w związku z wymienionymi przewozami .

Umowa INTERBUS nie dotyczy:

• przewozów na potrzeby własne,

• przewozów kabotażowych w zakresie przewozów osób.

• Warunki w stosunku do autobusów i autokarów stosowanych do Umowy INTERBUS 1. Od 01.01.2007 roku mogą być wykorzystywane jedynie autokary i autobusy zarejestrowane po raz pierwszy po 01.01.1993 roku, a więc odpowiadające normie EUR01.

Dokumenty kontrolne związane z Umową INTERBUS

• Wzór listy kontrolnej - sporządzonej podczas kontroli w ruchu drogowym.

• Wzór książki formularzy jazdy (forma książeczki zawierającej 25 formularzy jazdy), które będą stosowane w międzynarodowym okazjonalnym i wahadłowym transporcie drogowym osób, w tym
  również polskich przewoźników (wydawana przez właściwe władze lub inną upoważnioną jednostką na terenie każdej ze stron umowy).

• Wzór wniosku o zezwolenie na rozpoczęcie wykonywania niezliberalizowanych międzynarodowych przewozów oraz na ich wykonywanie.

• Licencja na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego osób

• Zezwolenie na wykonywanie nie zliberalizowanych przewozów okazjonalnych

• Formularz Jazdy przewoźnik wystawia w dwóch egzemplarzach do każdej podróży przed jej rozpoczęciem. Jeden egzemplarz formularza powinien cały czas znajdować się w pojeździe.

• Dokument potwierdzający pierwsza rejestrację lub rok produkcji, który powinien znajdować się w pojeździe

Umowa INTERBUS - Umowa w sprawie międzynarodowych okazjonalnych przewozów pasażerów autokarami i autobusami.

• Umowa zalicza do przewozów zliberalizowanych - okazjonalnych następujące przewozy:

• przewozy przy drzwiach zamkniętych, w trakcie których ten sam autobus lub autokar jest wykorzystywany do przewozu tej samej grupy pasażerów na całej trasie podróży oraz do przewiezienia ich z powrotem do miejsca początkowego, jeżeli miejsce początkowe znajduje się na terytorium strony
  umowy, w której przewoźnik ma swoją siedzibę,

• Przewozy w czasie których podróż „tam” odbywa się bez pasażerów i wszyscy pasażerowie są zabierani z tego samego miejsca o ile spełniono jeden z następujących warunków:

• Pasażerowie tworzą grupy na terytorium:

• innego państwa niż strona umowy.

• innej strony niż ta, w której przewoźnik ma swoją siedzibę,

• strony, z której terytorium są zabierani, pod warunkiem, że grupy pasażerów powstają na mocy umów przewozu zawartych przed ich przybyciem na terytorium danej strony umowy i są przewożone na terytorium strony, w której przewoźnik ma swoją siedzibę,

• pasażerowie zostali wcześniej przewiezieni, przez tego samego przewoźnika z miejsca początkowego znajdującego się na terytorium jednej ze stron umowy na terytorium innej strony i są ponownie zabierani i przewożeni na terytorium strony, w której przewoźnik ma swoją siedzibę,

• pasażerowie zostali zaproszeni do podróży na terytorium innej strony umowy, a koszt transportu jest ponoszony przez osobę wystawiającą zaproszenie, pod warunkiem, że pasażerowie ci stano
  wią jedną grupę utworzoną wyłącznie dla celów tej właśnie podróży i wwożoną na terytorium tej strony, w której przewoźnik ma swoją siedzibę.

• przewozy tranzytowe przez terytorium stron umowy, wykonywane są w związku z przewozami okazjonalnymi zwolnionymi z zezwolenia,

• przejazdy pustego autobusu lub autokaru odbywają się wyłącznie w celu wymiany uszkodzonego lub zniszczonego podczas wykonywania przewozu międzynarodowego objętego umową.

9. AGR

Europejskie porozumienie w sprawie głównych międzynarodowych arterii komunikacyjnych, AGR , z 1975 r.

• Umowa o Głównych Drogach Ruchu Międzynarodowego w Europie. Zgodnie z AGR przez Polskę przebiega 11 odcinków dróg międzynarodowych, w tym cztery drogi podstawowe (E 30, E 40, E 65, E 75 cztery drogi łącznikowe (E261, E361, E462). Łączna długość wymienionych dróg wynosi na terenie Polski 4 684 km, w tym około 70 % dróg spełnia minimalne wymagania Umowy AGR, a ok. 23 % odpowiada warunkom docelowym lub jest do nich zbliżona

• Podstawowym celem przyświecającym twórcom Porozumienia AGR była chęć stworzenia spójne efektywnej i bezpiecznej, paneuropejskiej sieci połączeń drogowych. Ponadto chodziło o ustaleni jednolitego i klarownego systemu identyfikacji dróg na poziomie międzynarodowym, klasyfikacji ic na kierunkach wschód-zachód i północ-południe, a także ustalenie powszechnie akceptowalnych parametrów infrastrukturalnych dla połączeń drogowych oraz stworzenie racjonalnego, logicznego i czytelnego systemu numeracji i oznakowania dróg międzynarodowych. Definiuje ono zarówno sam sieć dróg europejskich

(E-road network), którą tworzą arterie komunikacyjne obsługujące zasadniczą część międzynarodowego i krajowego ruchu pojazdów, szczególnie pojazdów ciężkiego transport drogowego, jak i parametry infrastrukturalne, które muszą być przez te drogi spełnione.

• Każde państwo będące Stroną Porozumienia AGR zobowiązuje się do respektowania jego zapisów, w szczególności dotyczących konstrukcji i podwyższania, na swoim terytorium, jakości dróg stanowiących element sieci europejskiej.

• Według stanu na rok 2005 stronami porozumienia AGR są 33 państwa członkowskie Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ. Obecnie zdecydowaną większość sieci tworzą drogi krajowe nie posiadające statusu autostrad.

10. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 z dnia 20 grudnia 1985 r.

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie harmonizacji niektórych zapisów przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego zawiera normy, wprowadzenie których miało na celu zwiększenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Określono w nim przede wszystkim minimalny wiek kierowców uprawnionych do wykonywania przewozów osób lub rzeczy oraz określono długości dopuszczalnych okresów prowadzenia pojazdów i obowiązkowych okresów przerw w ich prowadzeniu. Wyraźnie widoczne jest tu ścisłe powiązanie pomiędzy tym Rozporządzeniem i Umową AETR. W wielu przypadkach zapisy obu międzynarodowych aktów prawnych są identyczne lub bardzo zbliżone do siebie w sensie ich treści, ale są tam również rozwiązania o mniejszym lub większym stopniu odmienności. Problemy generowane ewentualną sprzecznością zapisów obu tych aktów prawnych rozwiązano w ten sposób, że przewozy na terytorium Unii Europejskiej, realizowane pojazdami zarejestrowanymi w jednym z jej Państw Członkowskich, przestają być traktowane jako operacje międzynarodowe i stają się przewozami wewnątrz wspólnotowymi, przy czym przewóz drogowy oznacza tu każdą podróż na drogach publicznych, odbywaną przez pojazd, załadowany lub nie, służący do przewozu osób lub rzeczy

• Rozporządzenie 3820/85 nie ma zastosowania do następujących przewozów, do których stosuje się Umowę AETR i dotyczy zatem:

1. Przewozów do i/lub z państw trzecich wobec Wspólnoty, będących stroną Umowy AETR, albo w tranzycie przez te kraje, dla całej podróży, w trakcie której takie operacje są wykonywane przez
pojazdy zarejestrowane w Państwie Członkowskim lub w jednym ze wspomnianych państw trzecich (np. przewozy między Unią Europejską i Rosją realizowane pojazdami zarejestrowanymi zarówno w dowolnym państwie Unii, jak i w Rosji

2. Przewozów do i/lub z państwa trzeciego nie będącego stroną Umowy, w przypadku jakiejkolwiek podróży odbywanej w obrębie Wspólnoty, gdzie takie operacje są wykonywane przez pojazdy zarejestrowane w jednym z tych krajów ( np. przewozy między Unią Europejską i Iranem realizowane na terytorium Unii także pojazdami zarejestrowanymi np..w Iranie lub w Mongolii)

• Oprócz powyższych punktów Rozporządzenie 3820/85 nie ma zastosowania do następujących przewozów:

• Przewozów pojazdami do przewozu rzeczy, których dmc łącznie z przyczepami nie przekracza 3,51 i pojazdów do przewozu osób, nadających się do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą.

11. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985r.

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym. Jest ono aktem prawnym, w którym po raz pierwszy kompleksowo określone zostały pojęcia, rola i zadania urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie ą i drogowym, powszechnie znanych pod nazwą „tachograf". Podstawowym celem tego rozporządzenia było stworzenie skutecznej kontroli przestrzegania przepisów dotyczących okresów aktywności kierowców i pojazdów. Wprowadzone w nim regulacje prawne miały na celu harmonizację przepisów socjalnych, a dalej warunków konkurencji w ramach różnych gałęzi transportu lądowego, w tym zwłaszcza w odniesieniu do transportu drogowego, a w szczególności poprawienie warunków pracy i bezpieczeństwa ruchu drogowego.

• Już wówczas przewidywano, że postęp, jaki będzie się dokonywał w tej dziedzinie nie może zakłócać bezpieczeństwa i rozwoju tej gałęzi transportu. Co więcej, zauważono konieczność dalszego uelastyczniania przepisów tych rozporządzeń, oczywiście bez uszczupla­nia zawartych w nich celów strategicznych. Głównym zadaniem, zdefiniowanego w Rozporządzeniu 3821/85, urządzenia rejestrującego jest precyzyjne zapisywanie okresów aktywności, przerw i odpo­czynku kierowców prowadzących pojazdy transportu drogowego. Dostrzeżono równocześnie fakt, że automatyczny zapis innych parametrów jazdy, takich jak prędkość i długość przebytej drogi, może przyczynić się do znacznej poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz zachęcać do rozważnego prowadzenia pojazdów. Za właściwe uznano zatem wyposażenie urządzeń w możliwość zapisu także tych parametrów. Dla zapewnienia skutecznej kontroli, urządzenia te powinny być niezawodne, łatwe w użyciu i skonstruowane w taki sposób, aby zminimalizować wszelkie możliwości oszustw i dlatego powinny być w stanie zapewnić zapis okresów aktywności każdego kierowcy na osobnej wykresówce.

• z dostateczną precyzją i w łatwej do odczytu formie. Ma to szczególne znaczenie w przypadku pracy dwuosobowych załóg pojazdów samochodowych.

• Dla sprawowania kontroli nad okresami pracy i odpoczynku wprowadzono współodpowiedzialność pracodawcy i kierowcy za prawidłowe funkcjonowanie urządzeń rejestrujących oraz za dbałość o należytą jakość czynności wykonywanych w ramach obowiązujących przepisów. Z kolei w celu zapewnienia prawidłowego i niezawodnego działania urządzeń rejestrujących pożądane jest określenie I jednolitych wymagań dotyczących okresowych kontroli i badań, którym urządzenia mają podlegać po zainstalowaniu.

• W ostatnim dwudziestoleciu Rozporządzenia 3821/85 były wielokrotnie nowelizowane i nakazały prowadzenie regularnych kontroli, zarówno na drogach, jak i na terenie przedsiębiorstw, obejmujących całorocznie dużą i reprezentatywną grupę kierowców, przedsiębiorstw oraz pojazdów wszystkich kategorii, wprowadziły konieczność wyeliminowania możliwości fałszerstw i nadużyć w użytkowaniu elektronicznych urządzeń rejestrujących, a w końcu doprowadziły do wprowadzenia do transportu l drogowego tachografu cyfrowego. U podstaw wprowadzenia tachografu cyfrowego po raz kolejny legła potrzeba zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, oparta na doświadczeniach zdobytych w okresie wielu lat wykorzystywania urządzeń rejestrujących w pojazdach transportu drogowego, | a szczególnie na analizie statystyk naruszeń obowiązujących przepisów.

12. Rozporządzenie 2135/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady

• Rozporządzenie powstało w związku z zapobieganiem manipulowania przez kierowców w urządzenie l rejestrujące, co było związane z naruszaniem przepisów czasu jazdy przez kierowców. Rozporządzenie | dotyczy nowej generacji tachografów - tachograf cyfrowy.

13. Rozporządzenie 561/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r.

w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia

Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/

• Rozporządzenie odnosi się do transportu drogowego i ma na celu harmonizację warunków konkurencji pomiędzy różnymi rodzajami transportu lądowego, w szczególności w odniesieniu do sektora transportu drogowego oraz poprawę warunków pracy i bezpieczeństwa ruchu drogowego (dokładnie zostało omówione w rozdziale 5)

14. Dyrektywa Rady 92/106/EWG z dnia 7 grudnia 1992r.

• Dyrektywa odnosi się do określenia wspólnych reguł dla niektórych rodzajów transportu kombinowanego transportu towarowego między Państwami członkowskimi. Podstawowym celem tej dyrektywy jest popieranie transportu kombinowanego jako alternatywy dla transportu drogowego z uwagi na przeciążenia szlaków drogowych konwencjonalnych (dróg lądowych ), ochronę środowiska naturalnego i zwiększenie bezpieczeństwa na drogach. Dyrektywa dotyczy transportu kombinowanego wykonywanego drogą/ koleją i drogą / żeglugą śródlądową lub drogą /morzem.

15. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań

(Dz.Urz.UE nr L 3 z dnia 5 styczeń 2005 r., s.1)

• Dyrektywa Rady nr 1/2005 uchyliła 4 obowiązujące wcześniej akty prawne tzn. :

• Dyrektywę 91/628/EWG z dnia 19 listopada 1991 r., w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i zmieniająca dyrektywy 90/425/EWG, 91/426/EWG (Dz.Urz.WE nr L 340 z dnia 1 1 grudnia1991 r., s. 56, ze zm.)

• Dyrektywę 95/29/EWG z dnia 29 czerwca 1995 r., zmieniającej dyrektywę 91/628/EWG (Dz.UrzWE nr L 148 z dnia 30 czerwca 1995 r., s. 52) .

• Rozporządzenie Rady ( WE ) nr 411/98 z dnia 16 lutego 1 998 r. sprawie dodatkowych norm ochrony zwierząt obowiązujących do przewozu zwierząt w czasie dłuższym niż 8 godzin (Dz.Urz.WE

• nr L 52 z dnia 21 lutego 1998 r., s. 8)

• Rozporządzenie dotyczy bardziej niż do tej pory rygorystycznych wymagań ochrony i przewozu żywych zwierząt w ramach Wspólnoty, do i ze Wspólnoty oraz tranzytem przez jej terytorium. Roz­porządzenie określa zasady i warunki transportu zwierząt kręgowych na obszarze Unii Europejskiej - w ramach Wspólnoty, a także przywożonych do wspólnoty z krajów trzecich, wywożonych z lub tranzytujących jej terytorium. Ustalono zobowiązania przewoźników unijnych i przewoźników z krajów trzecich transportujących żywe zwierzęta oraz obowiązki innych osób i firm biorących udział w organizacji i transporcie zwierząt. Rozporządzenie wprowadza zaostrzone kontrole przewozu i ochrony zwierząt podczas transportu za pośrednictwem Rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 z dnia 5 stycznia 2005 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań dzięki stosowaniu od 2007 r. kontroli za pośrednictwem systemu nawigacji satelitarnej .

• W Rozporządzeniu wyraźnie określono odpowiedzialności poszczególnych podmiotów na różnych etapach procesu transportowego i zwiększono wymagania odnoszące się do transportu trwającego dłużej niż 8 godzin, m.in. przez podwyższenie w sposób istotny standardów dotyczących środków transportu. Ustalono również reguły postępowania ze zwierzętami podczas załadunku i wyładunku oraz po wykonaniu przewozu ( np. w ubojniach i w portach). Rozporządzenie dotyczy transportu zwierząt wszystkimi gałęziami transportu drogowego, morskiego i powietrznego. Trzeba zaznaczyć, że opisywane rozporządzenie Unii Europejskiej obowiązuje bezpośrednio w państwach członkowskich i ich postanowienie nie jest wdrażane do prawa krajowego.

Rodzaje aktów prawnych występujących w Polsce

• Do podstawowych aktów prawnych występujących i mających wpływ na transport drogowy należy zaliczyć: rys. 1.1.

• Ustawy

• Akty wykonawcze (rozporządzenia)

• Uchwały

Podstawowe akty prawne występujące w Polsce

• Polska przystępując do Unii Europejskiej przyjęła wszystkie obowiązujące przepisy prawne dotyczące transportu drogowego. Wynika z tego, że prezentowane w rozdziale poprzednim przepisy obowiązują również w Polsce i zostały odpowiednią drogą prawną wdrożone do naszego prawa. Niektóre przepisy unijne zostały przez Polskę dodatkowo skonkretyzowane i dostosowane do wymogów panujących w Polsce. Z powyższych względów do najważniejszych aktów prawnych dotyczących przepisów stosowanych w Polsce można zaliczyć:

1. Kodeks cywilny,

2. Prawo przewozowe,

3. Ustawa o transporcie drogowym,

4. Ustawa o czasie pracy kierowców

5. Prawo karne,

6. Prawo o ruchu drogowym,

7. Ustawa o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997.

1. Kodeks cywilny

• Reguluje prawa i obowiązki stron wynikające z umowy spedycji. Zawiera normy o charakterze ramowym dotyczące umowy ubezpieczenia, odpowiedzialności deliktowej, odpowiedzialności cywilne kontraktowej.

2. Prawo przewozowe

• Ustawa Prawo Przewozowe z dnia 15 listopada 1984 roku (Dz. U. Nr 50, póz. 601 z dnia 21 czerwca 200 roku ze zmianami w 2004 r.), reguluje prawa i obowiązki stron w umowie przewozu. Regulacje szczegółowe tej ustawy mają charakter bezwzględnie obowiązujący, czyli nie dopuszczają zmian w kształtowaniu zasad i zakresu odpowiedzialności przewoźnika i mają pierwszeństwo przed regulacjami Kodeksu cywilnego, które w zakresie umowy przewozu mają charakter względnie obowiązujący.

• Nowelizacja Ustawy Prawo Przewozowe (Dz. U. Nr 281 póz. 2780 z 16 grudnia 2004 r.), która wesz w życie 31 stycznia 2005 r. Zmiany dotyczą przede wszystkim przewoźników osób, jednak jedna z nich dotyczy przewoźników rzeczy

• Zmiana dotycząca przewoźników osób dotyczy zmiany zasady postępowania w razie stwierdzenia braku odpowiedniego dokumentu przewozu. Na podstawie zmian w ustawie Prawo Przewozowe z dniem 31 stycznia 2005 weszło w życie rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 20 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu ustalania wysokości opłat dodatkowych z tytułu przewozu osób, zabranych ze sobą do przewozu rzeczy i zwierząt oraz wysokości opłaty manipulacyjnej (Dz.U. nr 14, póz. 117). Zgodnie z rozporządzeniem wysokość opłaty dodatkowej za przejazd niezgodnie z niektórymi warunkami przewozu ustala przewoźnik, biorąc za podstawę cenę najtańszego biletu jednorazowego normalnego stosowaną przez danego przewoźnika

• Opłata dodatkowa musi być ustalona w stosunku do ceny takiego biletu w następujący sposób:

• . jako 50-krotność tej ceny - za przejazd bez odpowiedniego dokumentu przewozu (np. biletu);

• jako 40-krotność tej ceny - za przejazd bez ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie
  do bezpłatnego albo ulgowego przejazdu;

• jako 20-krotność tej ceny - za naruszenie przepisów o przewozie rzeczy i zwierząt, a w szczególności za zabrane ze sobą do środka transportu :

• rzeczy lub zwierzęta, za których przewóz taryfa przewiduje opłaty - bez odpowiedniego dokumentu przewozu (np. biletu),

• rzeczy wyłączone z przewozu albo rzeczy dopuszczone do przewozu na warunkach szczególnych

• bez zachowania tych warunków;

• jako 150-krotność tej ceny - za spowodowanie przez podróżnego zatrzymania lub zmiany trasy środka transportu bez uzasadnionej przyczyny.

• Przewoźnik ma prawo ustalić również opłatę manipulacyjną za załatwienie formalności związanych z koniecznością nałożenia opłaty dodatkowej. Opłatę manipulacyjną ustala się, uwzględniając ponoszone przez przewoźnika koszty czynności związanych ze zwrotem albo umorzeniem opłaty dodatkowej wysokości nie wyższej niż 10% tej opłaty. Brzmienie przepisu sugeruje, że opłata manipulacyjna może być różna, w zależności od tego, do jakiej opłaty dodatkowej się odnosi.

• Zmiany w Prawie Przewozowym odnośnie przewozu rzeczy dotyczą norm ubytków w masie przesyłek, w których ubytki te występują ze względu na ich właściwości.

3. Ustawa o transporcie drogowym

• Ustawa Transportowa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. nr 125 póz. 1371), nowelizacja Dz. U. nr 149 póz. 1452 z dnia 28 sierpnia 2003 r., nowelizacja Dz. U. nr 180 póz. 1497 z 29 lipca 2005 r., nowelizacja Dz. U. nr 235 póz. 1701 z 2006r. Ustawa z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym, (rozdział 7a)

• Ustawa dotyczy warunków przewozu osób i rzeczy w przewozie krajowym i międzynarodowym, przewozu zarobkowego taksówkami w ruchu krajowym, jak i niezarobkowego transportu rzeczy i osób na potrzeby własne. Wprowadza uwarunkowania prawne dotyczące organu kontrolującego powyższe przewozy- Inspekcje Transportu Drogowego.

• Istotne zmiany w znowelizowanej ustawie transportowej (Dz. U. nr 235 póz. 1 701 z 2006r. Ustawa z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym, (rozdział 7a)

1. Wprowadzono podstawy prawne rozpoczęcia kwalifikacji wstępnej i okresowej dla kierowców wykonujących transport drogowy w ramach realizacji zobowiązań Wspólnotowych Dyrektywy 20037
59/UE. (rozdział 7a)

2 .Wprowadzono nowe zasady czasookresów wykonywania badań lekarskich i badań psychologicz­nych dla kierowców wykonujących transport drogowy.

3. Określono zasady i niezbędne kwalifikacje zatrudnienia kierowcy wykonującego transport drogowy przez przedsiębiorcę

4. Określono zasady szkolenia kierowców wykonujących transport drogowy

5. Określono zasady i kwalifikację osób komisji przyjmującej egzaminy na Świadectwo Kwalifikacji Kierowcy

6. Określono zasady przystąpienia do kwalifikacji wstępnej i okresowej dla kierowców wykonujących transport drogowy

7. Określono zasady dokumentacji stwierdzającej posiadanie przez kierowcę wykonującego transport drogowy uzyskania Świadectwa Kwalifikacji Kierowcy w przypadku kierowcy krajowego lub zamieszkałego poza terytorium RP

8. Określono warunki socjalne dla rozpoczęcia działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia i ośrodka doskonalenia techniki jazdy dla kierowców wykonujących transport drogowy dla uzyskania Świadectwa Kwalifikacji Kierowcy.

9. Określono zasady sprawowania nadzorów i kontroli nad ośrodkami szkolenia

10. Określono wprowadzenie aktów wykonawczych do ustawy.

11. Określono wymagania i ograniczenia w stosunku do Prawa Jazdy.

4. Ustawa o czasie pracy kierowców

• Oprócz przepisów wspólnotowych także w kraju powstał akt prawny regulujący zagadnienia czasu pracy kierowców w Polsce

• Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001r. O czasie pracy kierowców

• . - Ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2003 roku i została znowelizowana w 2004 roku.

• Ustawa ta dotyczy wyłącznie kierowców wykonujących transport drogowy zatrudnionych na podstawie stosunku pracy oraz pracodawców wykonujących przewóz drogowy. ustawa różni się od Umowy AETR, gdyż nie dotyczy okresów prowadzenia i odpoczynku a dotyczy czasu pracy kierowcy. Ustawa określa również zakres stosowania rozporządzenia EWG 3820/85 z dnia 20 grudnia 1984 oraz Umowy AETR.

5. Prawo karne

• Ustawa Kodeks Karny z dnia 15.05.2000 r. (Dz. U. nr 48 póz. 5482 dnia 14 czerwca 2000 r.). Określa między innymi odpowiedzialność karną za nieprzestrzeganie zasad transportu drogowego.

6. Prawo o ruchu drogowym

• Ustawa Prawo o Ruchu Drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku (Dz. U. Nr 98, póz. 602 ze zmianami). Reguluje całokształt problematyki ruchu drogowego.

7. Ustawa o ochronie zwierząt

• 1 . Podstawowym aktem prawnym w dziedzinie transportu zwierząt jest „Ustawa o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 r. i wydane na jej podstawie Rozporządzenia:

a. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 października 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu transportu zwierząt. (Dz.U. z 2003 r. nr 185, poz.1809), Akt ten szczegółowo przedstawia problematykę transportu zwierząt, który określa: [17]

• Warunki i sposób transportu zwierząt,

Maksymalny czas transportu zwierząt, częstotliwość i czas trwania obowiązkowych postojów,

• Wzór planu trasy przewożonych zwierząt,

• Wymagania dla środków transportu do przewozu zwierząt.

• Sposób postępowania ze zwierzętami chorymi i padłymi,

• Zasady tworzenia i funkcjonowania punktów etapowych,

• Definiuje podstawowe pojęcia dotyczące przewozu zwierząt.

b. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 sierpnia 2004 r. w sprawie warunków i try­bu potwierdzenia kwalifikacji kierowców i konwojentów zatrudnionych przy transporcie zwierząt (Dz.U. z 2004 r. nr 185, poz.1914 , ze im.),

• 2. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U. z 2004 r. nr 69, poz.625, z 2005 r., nr 23, poz.188 i nr 33, poz.289 i z 2006 r., nr 17,
  poz.127).

• 3. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2003 r. o weterynaryjnej kontroli granicznej (Dz.U. z 2003 r. nr 1 65, poz.1 590,
  ze zm.).

• 4. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz.U. z 2004 r. nr 33, poz.287, nr 91z 2004 r., nr 877, nr 273 poz.2703 i z 2005 r. nr 23, poz.188). [19]

Podstawowe definicje zgodne z Ustawą o Transporcie Drogowym

Do podstawowych definicji dotyczących problematyki transportu drogowego można zaliczyć:

• krajowy transport drogowy - podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym jazda pojazdu, miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży i przejazdu oraz droga znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

• międzynarodowy transport drogowy - podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, przy czym jazda pojazdu między miejscem początkowym i docelowym odbywa się z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej,

• transport drogowy - krajowy transport drogowy lub międzynarodowy transport drogowy; określenie to obejmuje również:

• każdy przejazd drogowy wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do działalności gospodarczej,

• działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy

• przewóz drogowy - transport drogowy lub niezarobkowy przewóz drogowy, a także inny przewóz drogowy w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady (EWG) nr 3820/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz.Urz.WEL370z31.12.1985)

• niezarobkowy przewóz drogowy - przewóz na potrzeby własne - każdy przejazd pojazdu po drogach publicznych z pasażerami lub bez, załadowanego lub bez ładunku, przeznaczonego do nieodpłatnego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego osób lub rzeczy, wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej, spełniający łącznie następujące warunki:

• pojazdy samochodowe używane do przewozu są prowadzone przez przedsiębiorcę lub jego pracowników,

• przedsiębiorca legitymuje się tytułem prawnym do dysponowania pojazdami samochodowymi,

• w przypadku przejazdu pojazdu załadowanego - rzeczy przewożone są własnością przedsiębiorcy lub zostały przez niego: sprzedane, kupione, wynajęte, wydzierżawione, wyprodukowane, wydobyte, przetworzone lub naprawione albo celem przejazdu jest przewóz osób lub rzeczy z przedsiębiorstwa lub do przedsiębiorstwa na jego własne potrzeby, a także przewóz pracowników i ich rodzin,

• nie jest przewozem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie usług turystycznych,

• zwolnienie z obowiązku posiadania zaświadczenia na przewozy na potrzeby własne - przedsiębiorcy wykonujący przewozy na potrzeby własne muszą najpierw uzyskać zaświadczenie upraw­niające do wykonywania tych przewozów. Obowiązek ten nie dotyczy przewozów drogowych wykonywanych:

• w ramach powszechnych usług pocztowych,

• przez podmioty, nie będące przedsiębiorcami, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt. 3 ustawy o transporcie drogowym, z tym, że w przypadku działalności wytwórczej w rolnictwie dotyczącej upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego obowiązek uzyskania zaświadczenia nie dotyczy rolnika w rozumieniu przepisów ustawy z 20 grudnia 1990r., o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r., nr 7, poz. 25, z .późni. zm.)

• w ramach powszechnych usług pocztowych,

• przez podmioty, nie będące przedsiębiorcami, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy o transporcie drogowym, z tym, że w przypadku działalności wytwórczej w rolnictwie dotyczącej upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego obowiązek uzyskania zaświadczenia nie dotyczy rolnika w rozumieniu przepisów ustawy z 20 grudnia 1990 r, o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 1998 r.,nr 7, poz. 25, z .późn.zm.)

• Zgodnie z art. 6 pkt 1 cytowanej ustawy, przez „rolnika rozumie się osobę fizyczną prowadzącą na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny lub zależny) gospodarstwa rolnego, położonego w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, a także
  osoby, które przeznaczyły grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia". Jednakże rolnik może być również przedsiębiorcą, co jest uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności. Ustawa z 19 listopada 1999 r. prawo o działalności gospodarczej (Dz.U. nr101, póz. 1178) wyraźnie określa w art. 2 ust. 1 i 2 co należy rozumieć pod pojęciem „działalność „gospodarcza „i przedsiębiorca”.

• „Działalnością gospodarczą (...) jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły". Natomiast „przedsiębiorcą (...) jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka
  prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność
  gospodarczą (...)".

• Należy zaznaczyć, iż działalność rolnicza może być kwalifikowana jako działalność gospodarcza, jeśli jest działalnością zarobkową (a więc nie wykonywaną wyłącznie dla zaspokojenia wła­snych potrzeb), prowadzoną zawodowo i we własnym imieniu. Ponadto z samej natury rzeczy wynika, iż działalność wytwórcza wykonywana jest w sposób zorganizowany i ciągły. W takiej sytuacji rolnik, który spełnia wymienione przesłanki, może być traktowany jako przedsiębiorca i obarczony obowiązkiem posiadania zaświadczenia na przewozy na potrzeby własne .

• niezarobkowy krajowy przewóz drogowy - przewóz na potrzeby własne wykonywany na tery­torium Rzeczypospolitej Polskiej,

• niezarobkowy międzynarodowy przewóz drogowy - przewóz na potrzeby własne wykonywany z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej,

• przewóz regularny - publiczny przewóz osób i ich bagażu w określonych odstępach czasu

i okre­ślonymi trasami, na zasadach określonych w ustawie i w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (Dz.U. z 2000r. Nr 50, póz. 601, z późn. zm. 4)

Przewozy regularne w krajowym transporcie drogowym wykonywane są według następujących zasad:

• do przewozu używane są wyłącznie autobusy odpowiadające wymaganym ze względu na rodzaj przewozu warunkom technicznym;

• rozkład jazdy jest podawany do publicznej wiadomości przez ogłoszenia na wszystkich wymienionych w rozkładzie jazdy przystankach lub dworcach autobusowych;

• wsiadanie i wysiadanie pasażerów odbywa się tylko na przystankach określonych w rozkładzie jazdy;

• należność za przejazd jest pobierana zgodnie z cennikiem opłat, a pasażer otrzymuje potwierdzenie wniesienia opłaty w postaci biletu wydanego zgodnie z przepisami o kasach rejestrujących;

• w kasach dworcowych oraz w autobusie znajduje się dostępny do wglądu pasażerów opracowany przez przewoźnika lub grupę przewoźników regulamin określający warunki obsługi podróż­nych, odprawy oraz przewozu osób, bagażu i rzeczy

• cennik opłat został podany do publicznej wiadomości przy kasach dworcowych oraz w każdym autobusie wykonującym regularne przewozy osób, przy czym cennik opłat musi także zawierać ceny biletów ulgowych:

• określone na podstawie odrębnych ustaw, a w szczególności ustawy z dnia 20 czerwca 1992r.
  o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego
  (Dz. U. z 2002 r. Nr 175, póz. 1440, z późn. zm.)

• wynikających z uprawnień pasażerów do innych ulgowych przejazdów, jeżeli podmiot, który
  ustanowił te ulgi, ustalił z przewoźnikiem w drodze umowy warunki zwrotu kosztów stosowania tych ulg;

• komunikacja miejska - przewóz regularny wykonywany w ramach lokalnego transportu zbiorowego w granicach administracyjnych miasta albo:

a) miasta i gminy,

b) miast albo miast i gmin sąsiadujących-jeżeli zawarły porozumienie lub utworzyły związek międzygminny w sprawie wspólnej realizacji komunikacji na swoim obszarze

• linia komunikacyjna - połączenie komunikacyjne na określonej drodze między przystankami
  wskazanymi w rozkładzie jazdy, po której odbywają się regularne przewozy osób,

• przystanek - miejsce przeznaczone do wsiadania lub wysiadania pasażerów na danej linii komunikacyjnej, oznaczone w sposób określony w przepisach ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. o ruchu drogowym (Dz. U. z 2003 r. Nr 58, póz. 515), z informacją o rozkładzie jazdy, z uwzględnieniem godzin odjazdów środków transportowych przewoźnika drogowego uprawnionego do korzystam z tego miejsca,

• przewóz regularny specjalny - niepubliczny przewóz regularny określonej grupy osób, z wyłączeniem innych osób,

• przewóz wahadłowy - wielokrotny przewóz zorganizowanych grup osób tam i z powrotem, mię­dzy tym samym miejscem początkowym a tym samym miejscem docelowym, przy spełnieniu łącznie następujących warunków:

• każda grupa osób przewiezionych do miejsca docelowego wraca do miejsca początkowego,

• miejsce początkowe i miejsce docelowe oznaczają odpowiednio miejsce rozpoczęcia usługi prze­wozowej oraz miejsce zakończenia usługi przewozowej, z uwzględnieniem w każdym przypadku okolicznych miejscowości leżących w promieniu 50 km,

• przewóz okazjonalny - przewóz osób, który nie stanowi przewozu regularnego, przewozu regu­larnego specjalnego albo przewozu wahadłowego,

• Przy wykonywaniu przewozów okazjonalnych w krajowym transporcie drogowym pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą zabrania się:

• umieszczania i używania w pojeździe taksometru,

• umieszczania na pojeździe oznaczeń z nazwą, adresem oraz telefonem przedsiębiorcy,

• umieszczania na dachu pojazdu lamp lub innych urządzeń technicznych

• międzynarodowy transport kombinowany - transport kombinowany, podczas którego następuje przekroczenie granicy Rzeczypospolitej Polskiej,

• przewoźnik drogowy - przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego,

• zagraniczny przewoźnik drogowy - zagraniczny przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym znajduje się jego siedziba,

• licencja - decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw transportu lub
  określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego

Uprawnienia organów państwowych do wydawania zezwoleń w przewozie osób

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. nr 149 z 28 sierpnia 2003 r. póz. 1452)

I

• WÓJTA - na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych na obszarze gminy.

I

• BURMISTRZA albo PREZYDENTA MIASTA - na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych w komunikacji miejskiej.

I

• BURMISTRZA albo PREZYDENTA MIASTA - któremu powierzono to zadanie na mocy porozumienia, na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych w komunikacji miejskiej w granicach określonych w porozumieniu

I

• BURMISTRZA albo PREZYDENTA MIASTA - będącego siedzibą związku międzygminnego, na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych na obszarze gmin, które utworzyły związek miedzy gminny

I

• PREZYDENTA MIASTA - na prawach powiatu, w uzgodnieniu z właściwym starostą ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej - na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych przebiegających na obszarze miasta i sąsiedniego powiatu.

I

• STAROSTĘ - w uzgodnieniu z wójtami, burmistrzami lub prezydentami miast właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej - na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych na obszarze powiatu, z wyłączeniem linii komunikacyjnych określonych wyżej.

I

• STAROSTĘ- w uzgodnieniu z wójtami, burmistrzami lub prezydentami miast

właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej — na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych na obszarze powiatu.

I

• MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA - w uzgodnieniu ze starostami właściwymi

ze wzglądu na planowany przebieg linii komunikacyjnej, na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych wykraczających poza obszar co najmniej jednego powiatu, jednakże nie wykraczających poza obszar województwa.

I

• MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA- właściwego dla siedziby albo miejsca

zamieszkania przedsiębiorcy, w uzgodnieniu z marszałkami województw właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej, na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych wykraczających poza obszar co najmniej jednego województwa

2

---