10.Kościoły barokowe.

Kościoły barokowe to kościoły, które cechuje monumentalizm, dynamizm, bogactwo dekoracji i form ornamentalnych. Wnętrza zdobią sztukateria i malowidła. Są to kościoły o szerokiej nawie krytej kolebkowym sklepieniem z lunetami okiennymi. Zamiast bocznych naw mają szereg kaplic.

W baroku możemy wyróżnić 2 typy kościołów:

1. kościoły centralne np. Bazylika Świętego Piotra w Rzymie. Odmianą kościoła centralnego jest kościół eliptyczny. We Włoszech twórcami kościołów centralnych był Borromini- kościół San Carlo, natomiast w Polsce kościół we Włodawie, Chełmie.

2. 
   kościoły podłużne na podstawie schematu rzymskiego kościoła jezuickiego Il (IL) gesu. Schemat takiego kościoła charakteryzował się długą, szeroką nawą, rzutem budynku opartym na krzyżu łacińskim (symbolika), potężną kopułą na bębnie nad nawy z transeptem, dwukondygnacyjną fasadą ze szczytem i bocznymi spływami wolutowymi, oraz portalem głównym ujętym w kolumny.

W Polsce możemy spotkać takie kościoły barokowe jak:

• W Warszawie - Kościół Jezuitów na Starym Mieście, Kościół św. Anny

• W Krakowie Kościół św. Piotra i Pawła

• W Kaliszu- kościół Jezuitów.

Zabytki kościelne w Polsce:

1. Kraków; kaplica Wazów w Katedrze wawelskiej

2. Bazylika w Świętej Lipce

3. Kaplica królewska w Gdańsku

11.Pałacowe założenia baroku.

Pałace barokowe miały zasadniczo demonstrować potęgę rodu i bogactwo właściciela. Z reguły symetryczne założenia, sprzężone były z ogrodem ważnym elementem architektury ogrodowej, była fontanna. Fasada podzielona była najczęściej pilastrami (podporami). Czasem ich miejsce zastępowały kolumny, np. tak jak w Luwrze. Integralną częścią wnętrza pałacu, była klatka schodowa. Schody były centrum pałacu i osią widokową wnętrza (balustrady zyskiwały bajeczne dekoracje rzeźbiarskie). Prowadziły wprost do sal balowych. Te z kolei łączyły się z rozległymi bawialniami, jadalniami, dalej bibliotekami i resztą pokoi.

Szczególnie charakterystycznym pałacem barokowym jest Wersal- rezydencja królewska. Przed pałacem znajduje się obszerny, półkolisty plac. Ponadto budowla ta posiada trzy dziedzińce. Pałac składa się z dwóch kondygnacji, dolnej zakończonej łukami i górnej z pasem filarów, pilastrów i wysokich okien. Całość wieńczy balustradowa attyka, w której znajdowały się mieszkania członków ogromnego dworu królewskiego. Król i książęta zamieszkiwali część środkową i skrzydła pałacu. Na piętrze pałacu znajduje się kaplica zbudowana w latach 1698-1710 według projektu Hardouin-Mansarta. Posiada ona trzy nawy i czworoboczne filary podtrzymujące łuki zwieńczone galerią ze żłobionymi kolumnami. Na tym samym, piętrze można podziwiać sześć wielkich komnat Grand Appartement, gdzie władca przyjmował swych dworzan trzy razy w tygodniu, między szóstą a dziesiątą wieczorem.

12.Warszawa w okresie baroku.

Barok jako epoka „uważała”, że jest tak wielka, ze inne epoki nie mają znaczenia, naruszano często budowle z innych epok.

W warszawie początek baroku przypada na przełomowy okres w jej historii- przeniesiono do niej stolicę. W Warszawie okres baroku zaznaczył się zwłaszcza na zamku królewskim- pałac zbudowany w nowej stolicy dla króla Zygmunta III Wazy. Pod wieżą z zegarem znajduje się dziedziniec wewnętrzny co było jedną z cech charakterystycznych baroku późnego. Do tego w rogach budowli znajdują się małe wieżyczki. Kolumna Zygmunta jest pamiątką z tego właśnie okresu.

Innym zabytkiem jest pałac Krasińskich projektu Tylmana z Gameren. Oś główną budynku podkreśla ryzalit (występ z lica w elewacji budynku w jego części środkowej) z trójkątnym tympanonem (półkoliste lub ostrołukowe pole wypełniające przestrzeń między nadprożem a łukiem portalu). Elewacja od strony ogrodu została rozwiązana podobnie.

Najwspanialszym zabytkiem architektonicznym w Warszawie jest Pałac Jana III Sobieskiego w Warszawie, wzorowany na Wersalu. Jego rozplanowanie cechuje symetria dwuboczna ( jeśli przeprowadzimy linię prostą od przodu do tyłu to 2 części będą takie same). Od części pałacu najbardziej centralnej odchodzą 2 ramiona które tworzą coś w rodzaju półzwartego dziedzińca. Z tyłu natomiast rozciągają się ogrody w stylu francuskim. Ogół tych cech był charakterystyczny dla rezydencji barokowych.

Oś saska- barokowa kompozycja urbanistyczna, od Krakowskiego Przedmieścia do zbiegu ulic Chłodnej i Elektoralnej, wzdłuż osi wschód - zachód rozpiętej miedzy symbolicznymi w znaczeniu ustrojowym wsiami Wielka Wola (kościół św Wawrzyńca - pole elekcyjne) i Kamion ( miejsce pierwszej elekcji w 1573 i elekcji Augusta III Sasa), była realizowana etapami od roku 1713 do 1748. Oś saską z inicjatywy Króla Augusta II realizowali architekci: M. D. Pöppelman, J.K. Neumann, Z. Longuelune, D.J. Juch, J.Z. Deybl. Jej centralną część stanowił Plac Saski, Pałac Saski, Ogród Saski, Plac Żelaznej Bramy i Koszary Mirowskie.

Kościoły barokowe w Warszawie: Św. Anny- barokowe wnętrze, Kościół Karmelitów, Kościoł Wizytek.

---