PODSTAWOWE PROBLEMY I POJECIA EKONOMICZNE

Za twórcę terminu EKONOMIA uznaje się Arystotelesa, Zwrócił on uwagę na pewne problemy ekonomiczne, Które dotyczyły OKOSU, czyli gospodarstwa domowego. Uznał, że funkcjonowanie oikosu opiera się na prawach Naukowych, nazywanych po grecku NOMOS. Stąd nazwa Ekonomia od słów greckich oikos-dom, gospodarstwo i nomos-prawo. W czasach nowożytnych pierwszymi badaczami gospodarki byli MERKANTYLISCI a wśród nich Montchretien. użył on po raz pierwszy pojęcia EKONOMIA POLITYCZNA w pracy- Traktat o ekonomi politycznej(1615). Słowo POLITYCZNA pochodzi od gr. Słowa POLITIKOS- Społeczny, czyli ekonomia polityczna to nauka o prawach gospodarstwa społecznego(państwowego). Za ojca klasycznej ekonomii uważa się Adama Smitha, Którego dzieło „Badanie nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”(1776) uwieńczyło XVIII-wieczną myśl ekonomiczną. W swoim dziele A.Smith dowodził, że pojedynczy ludzie dążący do własnego dobra a działający w warunkach wolnego rynku, maksymalizując swe bogactwo, jednocześnie maksymalizuje bogactwo całego społ. Wierzył w „niewidzialną rękę rynku” pozbawionego interwencji państwa. W '36 r IM. KEYNES opublikował „ogólną teorię zatrudnienia, procentu i pieniądza”, w której uznał konieczność interwencji państwa w gospodarkę.

KONCEPCJA KEYNESA- kwestionowała bezbłędność rynku.Została wprowadzona w wielu państwach.

EKONOMIA-nauka zajmująca się badaniem zachowania Podmiotów gospodarczych w dziedzinie wykorzystania Ograniczonych zasobów, które mają mieć także inne Alternatywne zastosowania w sferze produkcji, podziału, wymiany i Konsumpcji. W sferze zainteresowań ekonomii mieszczą się m.in. zagadnienia dotyczące: -wytwarzania(produkcja), wymiany(handel),spożycia (konsumpcja), Przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, zachowań kupujących i Sprzedających, procesów zachodzących w całej gosp.

MIKROEKONOMIA-bada pojedyncze rynki, które działają w ramach gospodarki narodowej oraz rolę poszczególnych podmiotów gospodarczych(konsumentów, producentów, sprzedawców), jakie one pełnia na tym rynku.

MAKROEKONOMIA- zajmuje się mierzeniem, wyjaśnianiem I przewidywaniem działania całego systemu gospodarczego. Bada ona czynniki wypływające na poziom i zmiany globalnej Produkcji, globalnej podaży, dochodów i wydatków budżetu państwa. Myślenie ekonomiczne dzielone jest często na 2 kategorie: -pozytywne i normatywne. 1 sposób polega na opisywaniu a 2 na wartościowaniu zjawisk ekonomicznych.

EKONOMIA POZYTYWNA-zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności w gosp. I odwołuje się tylko do faktów, np. jaki jest poziom bezrobocia i stopa inflacji. Odpowiada na pytanie: jaki jest stan? Dzięki niej mamy możliwość przewidywania przyszłości.

EKONOMIA NORMATYWNA-stanowi system wiedzy opartej na różnych sądach wartościujących dotyczących pożądanego stanu rzeczy a wiec odp. A pyt: jak być powinno? Jakie powinny być ceny ,dochody , ekonomiczne decyzje rzędu co do istniejących ogólnych warunków gospodarczych.

METODY BADAŃ EKONOMICZNYCH , KATEGORJE I PRAWA EKONOMICZNE

Ekonomia stara się formułować , a więc wykrywać i opisywać pewne ogólne prawidłowości , będące procesami gospodarczymi. Tego rodzaju wykryte i opisane prawidłowości nazywamy PRAWEMI EKONOMICZNYMI. Są one określane jako stale powtarzające się zależności między elementami procesu gospodarczego.

KATEGORJE EKONOMICZNE - to pojęcia wyróżniające ogólne właściwości różnych elementów i aspektów procesu gospodarowania. Wyróżnia się takie kategorie jak: praca, produkcja, wymiana, rynek, pieniądz, towar, cena, płaca, dochód,

Popyt i podaż, kapitał, procent i zysk.

W formułowaniu praw ekonomicznych można posługiwać się metodami: indukcji i dedukcji.

W metodzie DEDUKCJI analiza przebiega od twierdzeń bardzo ogólnych, np. ludzie wolą mieć więcej niż mniej od stwierdzeń bardziej precyzyjnych np.wielkość zakupu danej rzeczy wzrośnie, gdy cena spadnie.

W metodzie INDUKCJI analiza przebiega od twierdzeń bardzo precyzyjnych na temat obserwacyjnych zachowań np., gdy fabryki są zamykane ludzie są zwalniania ze stanowiska, do twierdzeń bardziej ogólnych, np., zamykane fabryki wywołują wzrost bezrobocia.

POTRZEBY LUDZKIE, PRODUKCJA, CZYNNKI PRODUKCJI

POTRZEBĄ nazywamy subiektywne odczuwanie braku, niezaspokojenia lub pożądania jakiejś rzeczy albo określonych warunków.

Najpowszechniej stosowaną klasyfikację potrzeb ludzkich opracował psycholog am. A.MASLOW.

1.potzreby samorealizacji,2 p.uznania,3 p.społeczne,4p. bezpieczeństwa, 5 p. fizjologiczne.

DOBREM nazywamy każdy środek służący bezpośrednio lub pośrednio do zaspokojenia potrzeb ludzkich. Na ogół dobra są efektem działalności produkcyjnej człowieka i występują w ilości ograniczonej w stosunku do jego potrzeb. Wyróżnia się:

D. konsumpcyjne, D. produkcyjne, D. wolne.

USŁUGI jest to świadczenie człowieka na rzecz 2 człowieka uznawane przez dane społ za niezbędne dla normalnego jego funkcjonowania.

Z faktu istnienia nieograniczonej skali potrzeb i ograniczonych środków, za które można nabyć towary do zaspokojenia tych potrzeb, wynika podstawowy problem ekonomiczny- PROBLEM RZADKOŚCI.

PRODUKCJA jest świadomą i celową działalnością ludzką polegającą na przystosowaniu dóbr przyrody w dobra ekonomiczne, które będą już w stanie zaspokoić naszą określoną potrzebę. W aspekcie ekonomicznym każdy proces produkcyjny polega na zastosowaniu czynników produkcji(zasobów)i przetwarzaniu ich w produkt.

Pod względem rodzajowym czynniki produkcji dzielimy na 3 rodzaje: ziemię, pracę, kapitał.

ZIEMIA jest to wszystko, co znajduje się na jej powierzchni i w jej wnętrzu oraz jest użyteczne dla człowieka, ale nie jest wytworem jego pracy(surowce mineralne, lasy, użytki rolne)

PRACA LUDZKA to wiedza i umiejętności, poparte indywidualnymi psychofizycznymi predyspozycjami do podejmowania określonych decyzji i działań.

KAPITAŁ jest to wartość, która przynosi zysk. W jego skład wchodzi kapitał rzeczowy i kapitał finasowy.

KAPITAŁ RZECZOWY to środki pracy i przedmioty pracy

KAPITAŁ FINANSOWY to środki pieniężne w postaci gotówki, akcji, obligacji i innych papierów wartościowych.

KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH reprezentuje na całej swej długości najlepszą, możliwą do wytworzenia strukturę produkcji przy nie zmienionym zasobie czynników wytwarzania.

GOSPODARKA RYNKOWA I JEJ ELEMENTY

RYNEK to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają.

Rynek można rozpatrywać jako: -zespół współzależności pomiędzy kupującym a sprzedającym, - instytucje pośredniczące w wymianie pomiędzy kupującym a sprzedającym.

RODZAJE RYNKU

Ze względu na podmiot obrotu: - rynek dóbr i usług (produkcyjnych i konsumpcyjnych), - rynek czynników wytwórczych.

Ze względu na zasięg przestrzenny (geo) wyróżnia się:- rynek wewnętrzny(lokalny,krajowy), - rynek zewnętrzny(międzynarodowy)

Ze wzg. Na sytuację rynkową: - R. sprzedawcy, -R. nabywczy.

Ze wzg. Na strukturę rynku: - R. homogeniczny, R. heterogeniczny.

Ze wzg. Na stopień legalności:- R. legalny (biały), - R. nielegalny(czarny)

Ze wzg. Na zakres kontroli: -R. wolny (władze gosp. Nie sprawują bezpośredniej kontroli) -R. regulowany(włądza gosp sprawuje kontrole poprzez udzilenie uczestnikom wymiany licencji ustala ceny minimalne i maksymalne).

GOSPODARKA zbiór powiązanych ze sobą rynków. Gospodarki wszystkich krajów zawierają sektory rynkowe i nierynkowe.

W SEKTORZE RYNKOWYM dobra sprzedawane są przez producentów i kupowane przez konsumentów na rynku. Producenci pokrywają koszty, które ponieśli z przychodów ze sprzedaży.

W SEKTORZE NIERYNKOWYM koszty produkcji dóbr są pokrywane są z innych przychodów niż przychody ze sprzedaży. Większość produkcji państwowej znajduje się w sektorze nierynkowym.

Rozróżnianie sektora prywatnego i publicznego ma charakter prawny i zależy od tego, czy właścicielem przedsiębiorstwa jest prywatny przedsiębiorca czy państwo.

TYPY GOSPODAREK: GOSPODARKA RYNKOWA to taka w której większość produkcji pochodzi z sektora rynkowego, a wszystkie rynki są wolne od kontroli władz gospodarczych. GOSP. CENTRALNIE PLANOWANA to taka w której decyzje dotyczące alokacji czynników są podejmowane przez władze centralne. W tej gosp większość produkcji pochodzi z sektora nierynkowego.

GOSP MIESZANA zawiera cechy obu gospodarek. W gosp tej pewne decyzje są podejmowane przez gosp domowe i przedsiębiorstwa, a inne przez władze centralne. PODSTAWOWE ELEMENTY GOSP RYNKOWEJ: TOWAR to produkt pracy ludzkiej w postaci dobra lub usługi przeznaczony na sprzedaż. Towar charakteryzuje się wartością użytkową i wymienną. Towar, na który został wymieniony dany towar nazywa się EKWIWALENTEM. W gosp rynkowej funkcję ekwiwalentu najlepiej pełni pieniądz.

CENA wartość towaru wyrażona w pieniądzach.

RODZAJE CEN: C. ADMINISTROWANE -ustalone przez firmę mającą wyłączność produkcji i sprzedaży określonego towaru lub przez kilku producentów takich samych wyrobów. C. URZĘDOWE ustalane przez odpowiednie organy państwowe lub publiczne.

C. MAKSYMALNE wprowadzane są w syt braku pewnych dóbr, w celu ochrony konsumentów przez nadmiernie wysokimi cenami. C.MINIMALNE ich wprowadzenie ma na celu podwyższenie cen dla producentów lub dostawców. Wówczas dane dobro lub usługa nie mogą być sprzedawane poniżej tej ceny.

FUNKCJE CEN: f. INFORMACYJNA- jest parametrem docierającym do wszystkich podmiotów gosp. Z informacja umożliwiającą im podejmowanie określonych działań. Informuje ona nabywcę o ile zmniejszaja się jego zasoby pieniężne gdy zakupi określone dobra a producenta o tym ile zwiększy się jego dochod gdy sprzeda dane dobra. Jest sygnalem rynku kierowanym w strone podmiotow gospodarczych w celu wsparcia optymalności wyboru. Umożliwia przeprowadzanie porównania nakładow na wytworzenie danych dobr z ich efektami co pozwala kształtować producentow najkorzystniejsza dla siebie struktore produkcji. Konsumenci znając ceny maja możliwość kształtowania swojej struktury spozycia. W wymiarze zewnętrznym pozwala okreslic optymalny poziom i struktore oraz kierunki eksportu i importu.

FUNKCJA DOCHODOWA- wiaze się z takim kształtowaniem cen na poszczególne dobra i usługi, które zapewnia odtworzenie kosztow poniesionych na wytworzenie tych dobr oraz osiagniecie pewnej nadwyżki niezbędnej do finansowania wzrostu gosp.

FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA -ujawnia się gdy cena rozni się od wartości tzn gdy zawiera zróżnicowane zyski podatki i oplaty. Redystrybucja dochodow przez panstwo umozliwia przesuniecie dochodow pomiedzy podmiotami gospodarczymi i grupami spol. W zależności od struktury nabywanych dobr i usług oraz struktury i poziomu cen

FUNKCJA STYMULACYJNA - cena wiaze się z kształtowaniem lacznych dochodow pieniaznych producentow bedac podstawa podejmowania decyzji produkcyjnych

PIENIADZ- ekwiwalent trwale wyrażający wartość wszystkich towarow i usług jest bezpośrednio na nie wymienialny

FUNKCJE PIENIADZA: MIERNIK WARTOSCI pozwala sprowadzic wartość wszystkich towarow i usług do WSP mianownika

SRODEK WYMIANY pośredniczy w aktach sprzedazy i kupna SRODEK PLATNICZY reguluje zobowiązania zaplaty za nabyty towar realnym pieniadzem SRODEK TEZAURYZACJI (SRODEK PRZECHOWYWANIA BOGACTWA) daje się latwo przekształcić w inne formy bogactwa PIENIADZ SWIATOWY obsluguje miedzynarodowe stosunki gosp pomiedzy poszczególnymi krajami

TEM.4 ZALEZNOŚĆ POMIĘDZY POPYTEM, PODAŻĄ A CENĄ

Popyt- ilość dóbr jaką nabywcy gotowi są kupić w określonym czasie przy danym poziomie cen.

Rodzaje popytu:

-p. potencjalny-pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami dochodowymi

-pop. efektywny- wyraża chęć zakupu danego dobra wyrażającą pokrycie w realnej sile nabywczej konsumentów

SYBSTYTUCJA I KOMPLEMENTARNOŚĆ

Dobra komplementarne-dobro, którego posiadanie powoduje zapotrzebowanie na drugie dobro

Dobro sytuacyjne-dobro, które posiada podobne właściwości i zaspokaja podobne potrzeby np. masło i margaryna

Czynniki wpływające na wielkość popytu:

-poziom cen danego dobra

-poziom realnych dochodów ludności

-preferencje i gusta konsumentów

-ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych

-liczba kupujących

-czynniki społeczne: wiek, płeć, poziom wykształcenia

-pozostałe czynniki: film, prasa, opinia znajomych, rekomendacja lekarza, przewidywania dotyczące przyszłości

PRAWO POPYTU - wzrost ceny określonego dobra przy niezmienności innych czynników powoduje spadek wielkości popytu na to dobro lub na odwrót obniżka ceny wywołuje wzrost wielkości popytu

ZASADA CETERIS PARIBUS - wszystkie pozostałe czynniki wpływające na popyt (dochód, gusty, upodobania) pozostają niezmienione

Od prawa popytu istnieją odstępstwa:

POPYT SZTYWNY - występuje, gdy mimo zmian cen wielkość popytu nie zmienia się. Dotyczy to artykułów pierwszej potrzeby, np. sól

PARADOKS GIFFENA - dotyczy dóbr podstawowych, np. produkty żywnościowe - chleb, ziemniaki. Mimo, że ceny ich rosną popyt na ten składnik ten wzrasta, gdy inne produkty nie są łatwo dostępne.

PARADOKS VEBLENA - dotyczy dóbr luksusowych będących przedmiotem pokazowej konsumpcji. Następuje wzrost popytu na dane dobro mimo wzrostu jego ceny (efekt snoba).

PRADOKS SPEKULACYJNY - dotyczy wzrostu popytu na niektóre dobra w wyniku przewidywania dalszego wzrostu ich cen

PODAŻ - ilość dóbr zaoferowana na sprzedaż w określonym czasie przy danym poziomie cen

Czynniki wpływające na wielkość podaży:

-poziom cen danego dobra

-ceny czynników wytwórczych

-dostępność czynników wytwórczych

-technologia produkcji (lepsza technologia = obniżka kosztów)

-ceny innych dóbr

-liczba producentów na danym rynku (wraz z ich wzrostem zwiększa się produkcja a także podaż)

-pozostałe czynniki: oczekiwania dotyczące przyszłych cen produktów jak i czynników wytwórczych, warunki atmosferyczne)

PRAWO PODAŻY - w miarę wzrostu ceny ilość danego dobra, oferowana na sprzedaż rośnie i odwrotnie - w miarę spadku ceny oferta sprzedaży zmniejsza się

RÓWNOWAGA RYNKOWA - oznacza, że ilość, którą kupujący chcą kupić po danej cenie jest równa ilości którą sprzedający chce sprzedać

STAN RÓWNOWAGI I NIERÓWNOWAGI POSZCZEGÓLNYCH DÓBR NA RYNKU:

Równowaga na rynku jest określana przez cenę C_E w punkcie przecięcia się krzywej popytu i podaży E

- Nadwyżka podaży nad popytem pojawi się przy cenie C₁

-Niedobór istnieje dlatego, że cena towaru C₂ jest za niska

CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ - cena przy której zapotrzebowanie zrównuje się z ilością dóbr oferowanych na rynku

NADWYŻKA RYNKOWA - sytuacja w której podaż danego towaru przewyższa popyt na ten towar

NIEDOBÓR RYNKOWY - sytuacja w której popyt na dany towar przewyższa podaż na ten towar

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU - mierzona jest stosunkiem zmiany popytu pod względem zmiany ceny WZÓR: E_P =
:
,gdzie E_P -współczynnik cenowej elastyczności ∆P - przyrost (lub spadek) popytu P - dotychczasowy popyt ∆C - przyrost (lub spadek) ceny C - dotychczasowa cena

Znak minus wynika z tego że zmiany cen wywołują odwrotną reakcję w zakresie zmian popytu i jeden z czynników ma zawsze ujemną wartość

KATEGORIE CENOWEJ ELASTYCZNOŚCI POPYTU:

E_P
1 elastyczność wysoka (popyt elastyczny - procentowa zmiana popytu jest wyższa niż procentowa zmiana ceny)

E_P = 1 elastyczność jednostkowa (popyt zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do zmiany ceny)

E_P
1 elastyczność niska (popyt nieelastyczny - procentowa zmiana popytu jest niższa niż procentowa zmiana ceny)

Popyt elastyczny wzrost ceny o 1% redukuje popyt o 2%, 3%

Popyt nieelastyczny wzrost ceny o 2% redukuje popyt o 0,5%

Popyt sztywny E_P = 0

Popyt doskonale elastyczny E_P = ∞ występuje w warunkach doskonałej konkurencji gdy kształtuje się jeden poziom cen. Przy próbie zmiany ceny przez jednego producenta konsumenci przenoszą się do innego.

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY - mierzona jest stosunkiem zmiany podaży do względnej zmiany ceny WZÓR: E_P =
:
,gdzie E_P -współczynnik cenowej elastyczności ∆S - przyrost (lub spadek) podaży S - dotychczasowa podaż ∆C - przyrost (lub spadek) ceny C - dotychczasowa cena

Elastyczność podaży może przybierać różne wartości Są to z reguły wartości dodatnie gdyż podaż dóbr zmienia się na ogół w tym samym kierunku co cena chociaż nie zawsze w tym samym stopniu

E_P = 0 Podaż stała E_P = ∞ Wskaźnik elastyczności dąży do ∞

Możliwe są również następujące przypadki cenowej elastyczności podaży:

E_S
1 gdy producenci będą silniej reagować na zmiany ceny a względne przyrosty podaży są silniejsze od względnych zmian ceny S₁

E_S
1 gdy producenci będą słabiej reagować na zmiany ceny a względne przyrosty podaży są mniejsze od względnych zmian ceny S₂

Temat.4 RYNEK I PAŃSTWO I GOSPODARCE RYNKOWEJ

System gospodarki rynkowej, nie jest systemem jednorodnym, gosp. Rynkowa może występować w różnych postaciach.

Ze względu na stosunek do roli rynku i państwa w gosp. Oraz ze wzg. Na zakres interwencji państwa wyróżnia się 2 modele:

1.Model gospodarki wolnorynkowej, samoregulacyjnej

2.Model gospodarki rynkowej z interwencjonizmem państwowym

We współczesnym świecie wystep. najczęściej formy mieszane pod wzg. Skali i poziomu oddziaływania rynku i państwa na funkcjonowanie gospod.

INFRASTRUKTURA-podstawowe urządzenia, których istnienie jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa

W gospodarce rynkowej rynek może być:

-doskonały- gdy istnieje wielu sprzedawców i nabywców, gdy każdy kupujący może nabyć towar od każdego sprzedającego i odwrotnie,gdy panuje wolna konkurencja oraz zasada maxymalizacji zysku.

-niedoskonały-gdy istnieje ograniczona liczba kupujących lub sprzedających i gdy między nimi istnieje zmowa

Model samoregulacyjny lub wolnorynkowy-opiera się na założeniu, ze rynek i jego mechanizmy same prowadzą do rozwiązywania wszystkich problemów rozwojowych. W tym modelu dąży się do eliminacji państwa z gospodarki i ograniczenia jego roli wyłącznie do tworzenia infrastruktury ułatwiającej działalność prywatnych podm. Gospodarczych i rozwój wolnej konkurencji.

KONSTRUKCJA MODELU SAMOREGULACYJNEGO OPIERA SIĘ NA ZASADACH: -prowadzenia polityki twardego finansowania budżetowego i niedopuszczenia do deficytu, -przestrzegania kontroli ilości podaży pieniądza w obiegu i niedopuszcz. do inflacji, -pełnego otwarcia na świat i usunięcia wszelkich barier handlowych, -unikania nadmiernego opodatkowania, - unikanie nadmiernego subsydiowania i stosowania zachęt podatkowych dla sektora prywatnego, - niedopuszczenie do silnej pozycji związków zawodowych i powst. przywilejów grupowych,- wyeliminowanie wszelkiej kontroli cen, - unikanie interwencji rynkowych i naruszających wolna konkurencję, - eliminacja przedsiębiorstw państwowych

MODEL REGULOWANIA GOSPODARKI RYNKOWEJ LUB INTERWENCJONIZMU PAŃSTWOWEGO:

-wywodzi się z tradycji keynesowskiej, - opiera się na założeniu zawodności mechanizmów rynkowych i wolnej konkurencji, - nie podważa jednak roli rynku w ogóle i nie kwestionuje jego wyższości pod względem zdolności do zapewnienia najwyższej efektywności gospodarowania usiłuje jednak eliminować jego słabości. ZDANIEM PRZEDSTAWICIELI TEGO KIERUNKU GOSP. RYNK.OBOK ZALET NIE DAJE PEŁNEJ RACJONALNOŚCI BO:- rynek zawodzi na wielu ważnych obszarach życia społ( sprawiedl. społ., równość szans), - rynek masowo i nieustannie wytwarza bezrobocie i źle wykorzystuje zasoby gospodarki, - runek prowadzi do wahań koniunkturalnych, zawodzi w dziedzinie stabilności gospodarki,- rynek w zakresie tzw. Dóbr publicznych nie osiąga tego co potrzebne społeczeństwu, więc zawodzi w strukturze produkcji, -rynek nie potrafi rozwiązać problemów ekologicznych

EKONOMICZNE FUNKCJE PAŃSTWA W GOSP. RYNKOWEJ: -F.ALOKACYJNA -dotyczy dóbr i usług publicz. tj: budowa dróg, utrzymanie parków, oświetlenia i bezpieczeństwa publ. -FUN.REDYSTRUBUCYJNA -polega na wpływie państwa na zmiany proporcji podziału dochodów, jakie wynikają z zasad mechanizmu rynkowego, zmierza ona do łagodzenia nierówności w poziomie życia społecznego(podatki, składki na ubezpi. Zdrowotne).-FUN. STABILIZACYJNA-polega na ingerencji państwa w przebieg cyklu koniunkturalnego (stymulacja popytu i podaży globalnej)

TEMAT 6- TEORIA WYBORU KONSUMENTA.

Użyteczność- miara ludzkiego zadowolenia z konsumpcji. Wyróżnia się użyteczność: całkowita i krańcową. UŻYTECZNOŚC CAŁKOWITA(UC)- jest miara całkowitego zadowolenia lub satysfakcji uzyskanej z konsumpcji. Rośnie ona wraz z konsumpcja kolejno dobra lub usługi(rośnie, wykres wypukły). UŻYTECZNOŚC KRAŃCOWA(UK)- jest to przyrost użyteczności otrzymany dzięki konsumpcji kolejnej jednostki dobra lub usługi(maleje, wklęsły wykres).Wzrostowi użyteczności całkowitej odpowiada spadek użyt. Krańcowej. WARTOŚC UŻYT. KRAŃCOWEJ kształtuje się wg.prawa malejącej użyteczności krańcowej(pierwsze prawo Gossena) mówiącego, że zadowolenia z pierwszej konsumowanej jednostki dobra jest znacznie większa niż z kolejnej. KRZYWA OBOJĘTNOŚCI KONSUMENTA(krzywa jednakowej obojętności)-pokazuje wszystkie kombinacje różnych ilości dwóch dóbr dotyczące takiej samej użyteczności całkowitej. MAPA KRZYWYCH OBOJETNOŚCI KONSUMENTA-to zestawienie wielu krzywych obojętności. Każdy konsument daży do osiągnięcia najwyższej krzywej obojętności. Ograniczeniami SA jedynie możliwości finansowe konsum. OGRANICZENIE BUDŻETOWE-całkowity dochód jaki posiada konsument i którego nie może przekroczyć przy dokonywaniu zakupów(może wydąć tyle pieniędzy ile posiada).KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI(KSS)-informuje o ilości dobra z którego chcemy zrezygnować, aby zwiększyć jedną jednostkę spożycia innego dobra. Zmiany te dotyczą jednej krzywej obojętności. Poziom użyteczności jest stały.

Rachunki narodowe(rach.społeczne)-zbiór logicznie powiązanych ze sobą rachunków makroekonomicznych i pewnych bilansów.Ich cel to przedst..kompletnego obrazu całej gosp.Dwa systemy rach. Narodowych: MPS(material product system)i SNA(system of national accounts). System MPS-kraje o gosp.Centralnie sterowanej(Europa środkowa i wsch.Zakładał że bogactwo narod.Tworzy praca w dziedzinach gosp.Nar.Jak przemysł rolnictwo transport łącznośc itp.Zatrudnieni w nauce oświacieitp.Nie wytwarzali narod.dochodu.System SNA-zakłada że każda praca społecz.Użyteczna jest pracą produkt.i wytwarzającą bogactwo narod.np nauczyciele,lekarze pisarze wytwarzaja dochód, PKB i inne miary systemu SNA.Mierniki makroekonomiczne SNA:PKB jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem.PNB-jest miernikiem całkowitego doch.narodowego osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą.PNN (prod.narod. netto)-jest mniejszy od PNB o wilekośc amortyzacji. Zarówno PNB i PNN wyrażone są w cenach rynkowych.DNCW(doch. Narod.wg cen czynników wytwórczych)-mniejszy od PNNo wielkośc podatków pośrednich.ODL(osobisty doch.ludności)- częśc DNCW pozostająca po potrąceniu nie rozdzielonych zysków na rozwój przedsiębiorstw oraz po spłaceniu podatku od dochodu przedsiębiorstw do budżetu państwa.DDL(dyspozycyjny doch.ludności)- to doch. Gosp.domowych po potraąceniu podat.dochodowych.WARTOŚĆ DODANA stanowi przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji i jest tworzona naa każdym etapie przetwórstwa.Podział doch.narod.:1)pierwotny- polega na podziale nowo wytworzonej wartości między pracowników przedsię 2)wtórny-dalszy podział doch.pierwotnych za pośrednictwem rynku i budżetu państwa. 3)Ostateczny-związany z koniecznością finansowania zadań gospodarczych i społecznych państwa. Zasadnicze dziedziny wydatków państwa to:administracja państwowa, wymiar sprawiedl., odnowa porządku publicznego, obrona narod.,publiczna i państwowa nauka, kultura., publicz. Ochrona zdrowia, dotacje do innych działalności. Doch. Przedsiębiorstw, budżetu państwa oraz gosp.domowych przekształcają się w: wydatki konsumpcyjne K, wyd. inwestycyjne I, wyd. rządowe G. K+I+G= Globalny Popyt. Zagregowany popyt- pokazuje zależności między wielkością popytu zgłaszanego przez wszystkie podmioty w gosp.Na jego kształtowanie wpływaja czynniki: wydatki:K , I, G a także eksport netto. Wydatki K stanowią 50% PNB. Końcowa skłonnośc do konsumpcji(MPC) stanowi te częśc dodatkowego dochodu która jest konsumowana.Przykład: przy MPC 70% wzrost doch. O 1000zł. Powoduje wzrost konsumpcji o 700zł. Przeciętna skłonnośc d o konsumpcji(APC) - pokazuje udział konsumpcji w doch .gosp. domowego.Przykład: Jeżeli gosp. Domowe ma miesięcznie doch. W wysokości 6000zł. I z tego na konsumpcje przeznacza 4000zł to APC wynosi 67%. Wydatki inwestycyjne określają tempo wzrostu gospod., umożliwiają powst. Nowych miejsc pracy. Na ich wielkośc w gosp. Wpływają: postęp naukowo-techniczny, wysokośc stopy procentowej. Wydatki rządowe kształtowane są poprzez: zakupy realizowane w imieniu rządu na rzecz obronności, zatudnianie pracowników sfery budżetowej. Eksport neto to różnica wielkości eksportu pomniejszona o wielkośc importu. Wzrost zagregowanego popytu może wynikac ze zwiększonych wydat. Konsumpcyjnych i inwestycyjnych, rządowych Lub na wskutek wzrostu popytu na rynkach zagranicznych na towary eksportowane. Przykłady: obniżenie podatków prowadzące do zwiększenia konsumpcji, zwiększenie wydatków rządu na obronnośc, wzrost eksportu artykułów żywnościowych. Obniżenie zagregowanego popytu wiąże się z ograniczeniem wydatków, jest spowodowane np. wzrostem podatków, wzrost stopy procent., wzrost wydatków na import ropy. Zagregowana podaż pokazuje zależnośc między ilością produktów jaka producenci chcą zaoferowac w gosp. Na sprzedaż a poziomem cen. Czynniki wpływające na ta podaż: poziom cen, możliwości produkcyjne gosp., postęp naukowo tech., siła robocza, regulacje rządowe. Wzrostowi cen towarzyszy wzrost ilości dóbr i usług oferowanych na sprzedaz . Możliwości produkcyjne gosp tworzone są dzięki inwestycjom. Siłę roboczą tworzą wszyscy ci znajdujący się na rynku pracy i pracuja lub poszukują racy. Regulacje rządowe: zwiększające podaż- szkolenia dla bezrobotnych; ograniczające podaż- zaostrzenie przepisów prawnych dotyczących ochrony środowiska. Wzrost zagregowanej podaży np. poprzez wzrost produkcyjności pracy, zwiększenie podaży pracy, odkrycie nowych źródeł taniej energii, postęp techniczny. Obniżenie zagregowanej podazy poprzez: spadek produkcyjności pracy, podwyżkę cen ropy naftowej, ograniczenie wydobycia surowców naturalnych. Równowaga makroekonomiczna to punkt przecięcia zagregowanego popytu z krzywą zagregowanej podaży wyznacza równowagę. Bezrobocie dotyczy osób pozostających bez pracy, zdolnych i gotowych do podjęcia pracy na typowych warunkach występ. W gosp. Oraz osób poszukujących pracy. Bezrobocie to częśc ludności w wieku produkcyjnym zdolna do pracy pozostająca bez pracy pomimo poszukiwań. Wg urzędów pracy bezrobotni to też osoby które są zarejestrowane w urzędzie, ukończyły 18 lat, kobiety nie ukończyły 60lat a mężczyźni 65, nie nabyły prawa do emerytury, nie są właścicielami gosp. Rolnego, nie prowadzą pozarolniczej działalności gosp. Wg metody stosowanej w BAEL do bezrobotnych zalicza się w okresie badanego tygodnia nie pracuja nawet godzine, aktywnie poszukuja pracy, są gotowe podjąc pracę w badanym lub następnym tygodniu. Prawo Okuna- wzrost zatrudnienia w danej gosp. Narod, o 1% powoduje przyrost PKB o 2,5 %.Siła robocza to grupa osób którzy znaleźli zatrudnienie i ci szukający aktywnie pracy.Bezrobotny to człowiek który chce pracować i aktywnie poszukuje pracy ale nie może jej otrzymać przy istniejących stawkach płac.Stopa bezrobocia jest miarą bezrobocia obliczaną jako stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludzi stanowiących siłę roboczą, wyraża się ją w %. Wskaźnik ten ujęty jest wzorem: U= B/N x 100%, U- stopa bezrobocia, B- licz. Bezrobotnych, N- zasób siły roboczej, suma zatrudnionych i bezrobotnych. Rodzaje Bezrobocia:1) technologiczne: jest wynikiem rewolucji naukowo- technicznej, które powodują zastępowanie pracy ludzkiej pracą maszyn 2)cykliczne: związane z okresem dekoniunktury, w wyniku tego gosp. Wchodzi w fazę recesji gosp. I większośc przedsiębiorstw ogranicza rozmiary produkcji zwalniając pracowników.3)strukturalne: występuje gdy istnieje niedopasowanie struktury podaży i popytu na siłę roboczą, może być wynikiem nierównomiernego rozwoju niektórych działów gosp. Lub regionów.4)ukryte bądź utajone: występuje najczęściej na wsi gdzie pracuje kilkakrotnie więcej osób niż wynoszą potrzeby dotycz.zatrudnienia na takim areale; wynika stąd że członkowie rodziny nie mogą najczęściej znaleźć pracy w innym miejscu. 5)frykcyjne :występuje przy wysokim zagregowanym popycie na pracę i wynika z tego iż częśc osób zmienia pracę albo dopiero wchodzi na rynek, wszyscy oni znajdują pracę ale przez krótki czas pozostają bezrobotnymi.Naturalna stopa bezrobocia występuje w takiej gosp. W jakiej występ. Bezrobocie frykcyjne(4-6%). Aktywna polityka państwa obejmuję: publiczne programy zatrudnienia, subsydiowanie zatudnienia-udzielane tym przedsiębiorstwom które zrezygnują z planowanej redukcji zatrudnienia, organizowanie przez państwo szklenia zawodowych, środki zachęcające do zmniejszenia godz.pracy pracowników, roboty publiczne. Pasywna polityka to: zasiłki dla bezrobotnych, jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy, dodatki związane z wcześniejszym przejściem na emeryturę

Pojęcie i istota inflacji

Inflacja jest utrzymującym się przez dłuższy czas procesem wzrostu cen w gospodarce narodowej połączonym z dużą utratą wartości pieniądza. Inflacja dotyczy zarówno cen towarów, usług jak i płac jako ceny siły roboczej, stopy procentowej jako ceny kredytu, cen czynszu mieszkaniowego jako ceny wynajmu mieszkania.

Siła nabywcza jest to sposób mierzenia wartości pieniężnej za pomocą ilości produktów, jakie można za tę wartość pieniężną kupić.

Inflację należy mierzyć przeciętną stopą wzrostu cen. Stopa inflacji jest to procentowa zmiana poziomu cen obliczona zgodnie z formułą:

x 100%

Deflacja jest to utrzymujący się spadek poziomu cen

Indeks cen dóbr konsumpcyjnych mierzy przeciętny poziom cen typowego koszyka dóbr i usług konsumowanego przez typową rodzinę.

Inflację klasyfikuje się według dwóch kryteriów:

- tempa wzrostu stopy inflacji

- przyczyn, które ją wywołały

Według tempa wzrostu stopy inflacje dzieli się na:

- pełzającą- jednocyfrową do 10% wzrostu wielkości cen

- galopującą- od 10% do 100% wzrostu wielkości cen

- hiperinflację- wzrost wielkości cen przekracza 100%, a często liczony jest w tys. %

Według przyczyn wywołujących inflację wyróżnia się następujące jej rodzaje:

- popytowa- jest związana z pojawieniem się w gospodarce nadmiaru pieniądza w stosunku do oferty podażowej przy określonych cenach w danym czasie. Wartości podaży pieniądza towarzyszy zwykle wzrost produkcji towarów i usług. Jeżeli przyrost masy towarowej jest wolniejszy niż wzrost podaży pieniądza producenci korzystają z tego podwyższając ceny towarów i usług.

- kosztowa- jest powodowana przez koszty produkcji. Jeżeli rosną koszty surowców, materiałów, paliwa, energii, siły roboczej to producenci muszą podwyższać ceny.

- strukturalna- występuje wówczas, gdy struktura oferty podażowej nie odpowiada strukturze popytu zgłaszanego przez społeczeństwo

- instytucjonalna- jest skutkiem błędnej polityki gospodarczej państwa. Wynika ona z podwyższenia podatków pośrednich (VAT, akcyza) lub gdy państwo ustala ceny urzędowe towarów nie biorąc po uwagę relacji rynkowych popytu i podaży

Przyczyny inflacji:

- nadmierna, w porównaniu z podażą dóbr, ilość pieniądza w gospodarce

- kłopoty finansowe państwa i konieczność finansowania deficytu budżetowego

- nadmierny wzrost płac w gospodarce

- znaczny wzrost cen surowców energetycznych

- ograniczenie podaży dóbr, np.: zbóż z powodu nieurodzaju, ropy naftowej z powodu ograniczenia limitów wydobycia przez OPEC

Skutki inflacji:

- spadek wartości niebezpiecznych oszczędności (pieniądz w tzw. kieszeni oraz na nisko oprocentowanych lokatach)

- brak stabilności w prowadzeniu działalności gospodarczej

- naciski pracowników na wzrost płac

- spadek wartości zaufania do pieniądza

- rozbieżności pomiędzy planowanymi a rzeczywistymi zyskami

- wyższe dochody nominalne

- ograniczenie produkcji

- utrudnienia w rozliczeniu transakcji zagranicznych

Sposoby hamowania inflacji według monetarystów:

- dążenie do równowagi budżetowej i likwidacji deficytu budżetowego

- umacnianie i rozszerzenie roli sektora prywatnego w gospodarce

- polityka podatkowa polegająca na obniżaniu wszystkich rodzajów podatków

Sposoby hamowania inflacji według keynesistów:

- spadek stóp procentowych powodujący wzrost inwestycji i zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw

- polityka innowacyjna

Inflacja a bezrobocie:

A.W. Philips stwierdził, że przy wysokiej stopie inflacji, występuje niska stopa bezrobocia. Na tej podstawie sformułował on krzywą o nachyleniu ujemnym zwaną krzywą Philipsa.

Jeżeli państwo chce zmniejszyć bezrobocie musi:

- zwiększyć wydatki, złagodzić restrykcje finansowe

- ułatwić dostęp do taniego pieniądza

- zwiększyć skłonność do inwestowania

W latach 70-tych XX wieku pojawiło się zjawisko stagflacji oznaczającej występowanie jednoczesnej wysokiej stopy inflacji i wysokiej stopy bezrobocia.

Koniunktura gospodarcza

Koniunktura gospodarcza- ogół czynników wywierających znaczny wpływ na sytuację gospodarczą kraju, regionu czy świata

Dobra koniunktura oznacza:

- rozwój gospodarczy

- zmiany strukturalne

- równowagę ekonomiczną

Zła koniunktura oznacza:

- zachwianą równowagę

- spadek (lub zastój produkcji) wymiany towarowej, cen i dochodu narodowego

Rozwój gospodarki rynkowej wskazuje, że wzrost dochodu narodowego, a w szczególności wzrost produkcji przemysłowej, ulega powtarzającym się- mniej lub bardziej- wahaniom. Czasem są to wahania łagodne, a czasem bardzo głębokie, a nawet katastroficzne.

Zmiany poziomu aktywności gospodarczej nazywa się cyklem koniunkturalnym.

W klasycznym cyklu koniunkturalnym wyróżnia się cztery fazy:

- ożywienie gospodarcze

- wysoka koniunktura, zwana czasami rozkwitem gospodarczym

- kryzys (lub recesja w zależności od skali spadku produkcji)

- depresja (lub dno kryzysu)

Zmiany tempa rozwoju gospodarczego mają charakter cykliczny. Dokonują się one wokół rosnącego trendu wzrostu w długim okresie historycznym.

Faza ożywienia gospodarczego charakteryzuje się:

- rosnącą stale sumą wydatków inwestycyjnych

- wzrostem dochodu narodowego, zatrudnienia, wydatków konsumpcyjnych

- globalny popyt wykazuje tendencję do szybkiego wzrostu w stosunku do wzrostu podaży produkcji

- wzrasta zapotrzebowanie na kredyt

- rośnie obrót na rynku nieruchomości oraz obrót papierami wartościowymi na rynku kapitałowym

- powszechna wśród inwestorów i producentów atmosfera optymizmu

Faza szczytowego stanu koniunktury charakteryzuje się:

- najwyższym poziomem wydatków inwestycyjnych, które przestają już wzrastać

- wzrostem zdolności produkcyjnych na wskutek wysokich wydatków inwestycyjnych

- wzrostem kosztów produkcji w stosunku do wzrostu cen

- wzrost kosztów produkcji wynika stąd, że w szczytowym okresie koniunktury wykorzystuje się gorsze urządzenia wytwórcze, zatrudnia się także pracowników o niższych kwalifikacjach, zwiększa się pracę w godzinach nadliczbowych, pracodawcy wykazują większą skłonność do ustępstw na rzecz związków zawodowych domagających się wyższych płac

- wzrostem dochodów, któremu towarzyszy wzrost skłonności do oszczędzania, a tym samym maleje skłonność do konsumpcji

- banki komercyjne wykazują coraz większą ostrożność w udzielaniu kredytów inwestycyjnych

- następuje stopniowe wygasanie optymistycznych nastrojów wśród przedsiębiorców

Faza załamania gospodarczego charakteryzuje się:

- osłabieniem motywacji do zwiększania nakładów inwestycyjnych

- rosnącymi kosztami produkcji przy stabilnych cenach i spadku rentowności produkcji

- zahamowaniem wzrostu popytu, zwłaszcza na dobra konsumpcyjne trwałego użytku (np. samochody osobowe)

- rosnącą stopą procentową od kredytów inwestycyjnych

- spekulacyjnym załamaniu się rynku kapitałowego na giełdzie papierów wartościowych

- znacznym spadkiem możliwości eksportowych na skutek pogorszenia koniunktury w krajach, z którymi prowadzona była rozwinięta wymiana handlowa

- gwałtownym wzrostem kursu wymiennego walut obcych w stosunku do waluty krajowej, prowadzącym do znacznego pogorszenia importu

- następuje ograniczenie zamówień na urządzenia wytwórcze i wycofywanie się z wielu zawartych kontraktów budowlanych

- banki w obawie przed rosnącym ryzykiem upadłości wielu firm ograniczają kredyty inwestycyjne i żądają spłaty istniejących zobowiązań

Faza depresji gospodarczej charakteryzuje się:

- dalszym kurczeniem się wydatków inwestycyjnych

- rosnące trudności sprzedaży powodują, że marża zysku gwałtownie spada

- wiele małych i słabszych przedsiębiorstw bankrutuje

- banki komercyjne maksymalnie ograniczają kredyt

- spadkowi produkcji dóbr inwestycyjnych towarzyszy z reguły mniejszy spadek produkcji dóbr konsumpcyjnych, nawet w okresie kryzysu znaczna część społeczeństwa, jeśli nie straciła pracy, próbuje utrzymać swój poziom konsumpcji na dotychczasowym poziomie lub tylko nieznacznie go ograniczyć

- załamanie w produkcji dóbr inwestycyjnych jest zawsze głębsze w stosunku do produkcji dóbr konsumpcyjnych

- mimo, że działalność inwestycyjna została znacznie ograniczona, nigdy nie jest tak, aby inwestycje spadły do zera, utrzymują się również pewne wydatki publiczne finansowane z budżetu państwa i z budżetów władz lokalnych

- gospodarka funkcjonuje na zwolnionych obrotach osiągając dolny poziom dochodu narodowego i zatrudnienia; dalej już ani inwestycje ani tym bardziej konsumpcja nie wykazują tolerancji

Dlaczego po okresie kryzysu następuje ożywienie?

- silniejsi przedsiębiorcy, którzy przetrwali kryzys, wykorzystują okres niepomyślnej koniunktury i dokonują stopniowo renowacji swojego kapitału

- wyczerpują się stopniowo nagromadzone w przeszłości zapasy

- zaczyna się poprawiać relacja cen do kosztów wytwarzania, co prowadzi do zwiększenia zysków

- nagromadzone środki pieniężne w bankach komercyjnych szukają ujścia handlowego, co powoduje pewne obniżenie stopy procentowej

- tańsze kredyty zachęcają przedsiębiorców do zwiększenia wydatków inwestycyjnych

- atmosfera optymizmu przenosi się na rynek papierów wartościowych, rosną kursy akcji i obligacji

- w ten sposób rozwija się ożywienie obejmując coraz to nowe dziedziny życia gospodarczego i w ciągu 2-3 lat osiąga nową fazę szczytowego rozwoju

Przyczyny osłabienia ostrości wahań cyklicznych:

- postęp techniczny

- wielkość nagromadzonych oszczędności

- łatwa dostępność do kredytów

- system ubezpieczeń społecznych

Obecnie coraz częściej wyróżnia się 2 fazy:

- spadkowa (faza recesji), która łączy klasyczne fazy kryzysu i depresji

- wzrostową ( ekspansji), łączącą ożywienie i rozkwit

Złagodzenie przebiegu cyklu koniunkturalnego jest wynikiem przemian gospodarki rynkowej, głównie jej globalizacji oraz rozwoju interwencjonizmu państwowego.

Pieniądz i rynek pieniężny

Pieniądz- ekwiwalent trwale wyrażający wartość towarów i jest na nie wymienialny

Funkcje pieniądza: miernik wartości, środek wymiany, środek płatniczy, środek tezauryzacji, pieniądz światowy.

Z przedstawionych funkcji pieniądza wynika, że posiadanie i stosowanie pieniądza przynosi korzyści, w związku z czym na pieniądz istnieje określony popyt podobnie jak na inne dobra.

Popyt na pieniądz jest to zapotrzebowanie na pieniądze ze strony różnych podmiotów gospodarczych

W literaturze ekonomicznej wymienia się 3 motywy utrzymywania pieniądza i istnienia na niego popytu:

a) popyt transakcyjny:

- wynika z dążenia jednostki do utrzymania zasobów pieniądza w celu realizacji przewidywanych zakupów dóbr i usług, zasób ten uzależniony jest od ilości nabywanych dóbr oraz ich cen, a także terminów płatności

- wiąże się z funkcją pieniądza jako środka wymiany oraz środka płatniczego

- zasoby pieniądza obejmują zarówno pieniądz gotówkowy, jak i depozyty bankowe na żądanie

- podmioty gospodarcze będą trzymać większe zasoby pieniądza, im większe będą posiadać dochody. Będą je przeznaczać na coraz więcej transakcji

b) popyt przezornościowy:

- wynika z niepewności co do przyszłych dochodów i wydatków. Stanowi on dążenie jednostek do posiadania zasobów pieniądza w celu finansowania nieoczekiwanych zakupów dóbr i usług

- związany jest z funkcją pieniądza jako środka wymiany i środka płatniczego

c) popyt spekulacyjny

- wynika z dążenia do tego, by móc korzystać z przyszłych okazji. Związane jest to z

- popyt spekulacyjny i przezornościowy określa się łącznie popytem na pieniądz ze względu na dążenie do posiadania aktywów

Popyt na pieniądz zależy od:

- dochodów ludności

- ogólnego poziomu cen

- oczekiwań dotyczących przyszłych cen

- stóp procentowych

Motyw spekulacyjny posiadania pieniądza wiąże się z funkcją pieniądza jako środka przechowywania wartości.

Podaż pieniądza jest to ilość pieniądza wprowadzonego do obiegu. Jest to więc suma gotówki oraz depozytów.

Zmiana wielkości podaży regulowana jest przez bank centralny na podstawie:

- przewidywanego wzrostu wolumenu dochodu narodowego

- przewidywanego wzrostu cen

- możliwości zwiększenia prędkości obiegu pieniądza gotówkowego

- wpływu oprocentowania na strukturę zasobów pieniężnych, tzn. na wielkość wkładów i pożyczek terminowych oraz na lokatę pieniądza w papierach wartościowych o różnym stopniu płynności

Równanie obiegu pieniądza według I. Fishera:

lub

gdzie:

M- ilość pieniądza w obiegu (zasoby pieniądza)

P- przeciętny poziom cen dóbr i usług wchodzących w skład PKB

V- prędkość obiegu pieniądza oznaczająca, ile razy przeciętnie jednostka pieniądza została użyta przy transakcjach w ciągu roku

Y- ilość wytworzonych dóbr i usług, czyli realna wielkość PKB

Szybkość obiegu pieniądza jest to tempo w jakim zasób pieniądza obraca się w ciągu roku. Jeśli zasób pieniądza obraca się w ciągu roku wolno, a ludzie trzymają pieniądz długo, zanik go wydadzą, wówczas prędkość szybkości obiegu ukształtuje się na niskim poziomie.

Rynek pieniężny- część rynku finansowego, na którym występuje podaż kapitałów krótkoterminowych w celu finansowania działalności bieżącej banków lub przedsiębiorstw. Stanowi on mechanizm zmiany pieniądza bankowego banków komercyjnych na pieniądz banku centralnego

Zadaniem rynku pieniężnego jest:

- wyrównanie płynności banków

- zabezpieczenie niezbędnych rezerw pieniężnych

- określenie wysokości procentu w operacjach z klientami

- zmniejszenie ryzyka terminowego i ryzyka procentowego z operacji z klientami

- optymalizacji zysku poprzez zmianę struktury aktywów oraz oddziaływanie na wielkość masy pieniężnej.

---