Zadania maturalne z ekologii.
Maciej Węsierski

Zadanie 1. (1 pkt) B
Rysunek przedstawia uproszczoną sieć troficzną pewnego ekosystemu.

Wskaż, na liczebność którego gatunku z przedstawionej sieci troficznej negatywnie wpłynie wzrost populacji myszy. Odpowiedź krótko uzasadnij.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 2. (1 pkt) A
Pewien ekolog przy pomocy Internetu zbierał dane dotyczące światowego stanu populacji płazów. Uzyskał informacje o 936 populacjach 157 gatunków tych zwierząt z 37 krajów. Zebrane dane wskazywały, że całkowita liczba płazów spadła o 15% pomiędzy rokiem 1960 i 1966 oraz zmniejszała się nadal w kolejnych latach.

Podaj jeden argument na poparcie tezy, że zbieranie danych dotyczących środowiska przyrodniczego jest potrzebne.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 3. (2 pkt) A
Gatunki A, B, C i D to organizmy heterotroficzne tworzące fragment łańcucha pokarmowego w pewnym ekosystemie (kompletny łańcuch pokarmowy musi obejmować także organizm autotroficzny). W tabeli przedstawiono liczebność populacji poszczególnych gatunków (A-D) w tym ekosystemie.

Gatunek	Liczba osobników
A	847
B	116
C	85
D	6

a. Określ liczbę poziomów troficznych, o których informacje znajdują się w tabeli.

.................................................................................................................................................................

b. Uzupełnij zdanie.

Prawdopodobnie roślinożercą jest gatunek ....., zaś drapieżcą szczytowym gatunek ........ .

Zadanie 4. (3 pkt) A
W ciągu ostatniego półwiecza badacze mierzyli średni poziom zawartości dwutlenku węgla w atmosferze. Dane na temat pomiarów zebrane zostały w poniższej tabeli.
Tabela. Średnia zawartość dwutlenku węgla w atmosferze.

Rok	Zawartość CO2 (w ppm)
1960	320
1970	332
1980	350
1990	361
2000	370

a. Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres ilustrujący zmiany ilości CO₂ w atmosferze w latach 1960 - 2000.

b. Przedstaw przykład działalności człowieka, w wyniku której nastąpiły zmiany ilości dwutlenku węgla w atmosferze w latach 1960 - 2000.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 5. (4 pkt) C
Na rysunku przedstawiono prosionka - drobnego lądowego skorupiaka, zamieszkującego w wilgotnych miejscach (np. pod opadłymi liśćmi, w kompoście).

Studenci przeprowadzali eksperyment mający na celu zbadanie, jakie miejsca (oświetlone czy zaciemnione) preferuje ten gatunek.

Opisz niektóre elementy tego eksperymentu. W opisie uwzględnij:

• problem badawczy

• hipotezę naukową

• zmienną niezależną

• dwa czynniki, które powinny być utrzymywane na stałym poziomie w czasie trwania eksperymentu

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 6. (1 pkt) B
Przeprowadzono pięcioletnie badania nad występowaniem glonów w pewnym jeziorze. Stwierdzono, że w ciągu tego okresu zawartość glonów stopniowo się zmniejszała.

Wskaż prawidłowe dokończenie zdania.

Stwierdzone zjawisko prawdopodobnie doprowadzi do:
A. zmniejszenia się ilości uwalnianego do atmosfery azotu.
B. zwiększenia się ilości tlenu w jeziorze.
C. zwiększenia się intensywności parowania wody z jeziora.
D. zmniejszenia się ilości tlenu uwalnianego do jeziora.

Zadanie 7. (1 pkt) B
Schemat przedstawia w uproszczony sposób obieg węgla w przyrodzie.

Nazwij procesy A i B na schemacie.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 8. (2 pkt) B
Działalność człowieka ma negatywny wpływ na różnorodność biologiczną Ziemi. Uczeni są zgodni, że aby uchronić znikające gatunki i ekosystemy ważne jest współdziałanie wszystkich ludzi, a nie jedynie akcje prowadzone organizacje międzynarodowe.

a. Wyjaśnij, w jaki sposób obecne zmniejszanie się różnorodności biologicznej może mieć wpływ na losy populacji człowieka w przyszłości.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

b. Wskaż jeden rodzaj działania, jakie możesz podjąć w celu zahamowania niszczenia różnorodności biologicznej Ziemi.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 9. (1 pkt) B
Wykres przedstawia wzrost liczebności populacji much w pewnym środowisku.

Wskaż oznaczenie literowe tego fragmentu krzywej, który obrazuje pojemność środowiska dla tej populacji.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 10. (1 pkt) C
Czynnikami sprzyjającymi rozprzestrzenianiu się pasożytów są m.in.: duże zagęszczenie oraz małe zróżnicowanie genetyczne populacji żywiciela.

Wytłumacz, dlaczego rozwojowi pasożytów sprzyja niewielkie zróżnicowanie genetyczne populacji żywiciela.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 11. (2 pkt) A
Schemat przedstawia hipotetyczną sieć troficzną. Litery reprezentują organizmy, zaś strzałkami wskazano kierunek przepływu energii.

Uzupełnij poniższe zdanie.

Organizmy o oznaczeniach literowych .... i ..... to producenci, zaś konsumentem III rzędu jest organizm oznaczony literą .....

Zadanie 12. (1 pkt) B
Znanym faktem jest to, iż roślinność gór wykazuje piętrowe zróżnicowanie.

Uporządkuj wymienione nazwy pięter roślinności Tatr w kolejności od występującego najniżej do znajdującego się najwyżej.

turnie, regiel dolny, pogórze, kosodrzewina, hale, regiel górny

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 13. (2 pkt) B
Wykorzystanie energii jądrowej przez człowieka może mieć wpływ na ekosystem.

Wskaż jeden pozytywny oraz jeden negatywny wpływ na ekosystem korzystania z energii jądrowej w celu produkcji elektryczności.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 14. (1 pkt) C
Jedną ze znanych zależności międzygatunkowych jest symbioza mutualistyczna. Stopień zależności obu partnerów w symbiozie oraz rodzaj związania partnerów takiego związku może być bardzo zróżnicowany.

Podaj przykład takiego fakultatywnego związku mutualistycznego, w którym partnerzy są bezpośrednio złączeni, choć nie tworzą zintegrowanego organizmu.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 15. (1 pkt) B
Na schemacie przedstawiono krzywą wykładniczego wzrostu hipotetycznej populacji.

Wyjaśnij, dlaczego wzrost liczebności populacji zobrazowany przedstawioną krzywą jest w warunkach naturalnych niemożliwy.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 16. (2 pkt) A
Jedna roślina dostarcza pokarmu dla wielu roślinożerców, a roślinożercy stanowią pokarm dla niewielkiej liczby drapieżców.

Wskaż, która piramida liczebności oraz która piramida biomasy odpowiada zamieszczonej powyżej informacji.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 17. (1 pkt) B
Schemat przedstawia obieg materii w ekosystemie. Literami oznaczono poziomy troficzne.

Określ, która litera reprezentuje na schemacie roślinożerców.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 18. (1 pkt) A
Poniżej podano nazwy czterech biomów oraz ich wybrane cechy.
A. tajga
B. tundra
C. roślinność śródziemnomorska
D. sawanny

1. Biom ten znajduje się w regionie arktycznym.
2. W biomie tym dominują drzewa iglaste.
3. Biom ten charakteryzuje się częstymi pożarami.
4. Deszczowe zimy i długie, suche lata - to charakterystyka klimatu tego biomu.

Połącz nazwy biomów z ich cechami.

A. ............

B. ............

C. ............

D. ............

Zadanie 19. (2 pkt) C
W obiegu węgla w przyrodzie ważna rolę odgrywa oddychanie organizmów oraz asymilacja dwutlenku węgla przez rośliny. Jednak bilans obiegu tego pierwiastka nie jest zrównoważony.

a. Podaj nazwę osadu, który powstaje w ekosystemach lądowych w wyniku usuwania z obiegu pewnych ilości węgla.

.................................................................................................................................................................

b. Wskaż dwa czynniki klimatyczne, które sprzyjają spowalnianiu tempa rozkładu materii organicznej.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 20 (1 pkt) B
Uczeni uważali dawniej, że końcowe stadium sukcesji, inaczej klimaks, charakteryzuje się niezmiennością pod względem warunków biotopu oraz składu gatunkowego.

Wyjaśnij, dlaczego współczesna ekologia nie potwierdza koncepcji klimaksu.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 21. (1 pkt) C
Sezon cielenia się antylopy gnu na terenie Parku Narodowego Serengeti jest ściśle ograniczony. Wszystkie porody odbywają się w ciągu trzech tygodni na początku pory deszczowej.

Przedstaw prawdopodobną hipotezę wyjaśniającą to zjawisko.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 22. (1 pkt) A
Poniższy diagram przedstawia strukturę ekosystemu.

Podaj oznaczenie literowe poziomu biocenozy.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 23. (1 pkt) B
Zapylanie przez wiatr jest praktycznie nie spotykane u drzew z tropikalnych lasów deszczowych, natomiast jest powszechne u gatunków drzew strefy umiarkowanej i podbiegunowej.

Wyjaśnij przyczynę tego zjawiska.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 24. (1 pkt) A
W Polsce znajdują się obecnie dwadzieścia trzy parki narodowe.

Spośród wymienionych podkreśl nazwę parku najmniejszego powierzchniowo.

Słowiński PN, Roztoczański PN, Ojcowski PN, Narwiański PN, Świętokrzyski PN, Pieniński PN

Zadanie 25. (2 pkt) A
Poniższe stwierdzenia dotyczą problematyki łowiectwa.

Przy stwierdzeniach prawdziwych wstaw symbol P, zaś przy fałszywych - F.

......... Rybom morskim nie grozi obecnie przełowienie, dlatego nie powinno się wprowadzać
limitów połowowych.

......... W pewnych warunkach łowiectwo jest uzasadnione ze względu na potrzebę ochrony
przyrody.

......... Obwód łowiecki powinien obejmować powierzchnię kilku terytoriów roślinożerców.

......... Łatwiej może dojść do wytępienia ptaków przelotnych, niż osiadłych.

Zadanie 26. (2 pkt) C
Bakterie denitryfikacyjne biorą udział w obiegu azotu w przyrodzie.

Wskaż prawidłowe dokończenie zdania.

Zmniejszenie aktywności bakterii denitryfikacyjnych może być spowodowane:
A. zwiększeniem koncentracji tlenu
B. zmniejszeniem koncentracji azotu
C. zmniejszeniem koncentracji tlenu
D. zwiększeniem koncentracji azotu

Zadanie 27. (2 pkt) C
Jedną z form ochrony przyrody jest tworzenie tzw. użytków ekologicznych.

a. Podaj przykład ekosystemu, który może stać się użytkiem ekologicznym.

.................................................................................................................................................................

b. Określ wybrany cel tworzenia użytków ekologicznych.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 28. (1 pkt) B
Zależności pokarmowe w biocenozie można prezentować graficznie.

Wymień ogólną nazwę modelu graficznego, który przedstawia w sposób najbardziej kompletny zależności troficzne w biocenozie.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 29. (2 pkt) A
Rysunek przedstawia kilka organizmów z pewnego ekosystemu

Wypisz z rysunku oznaczenia cyfrowe następujących organizmów:
- producent .........
- destruent .........
- konsument I rzędu .........
- konsument II rzędu .........

Zadanie 30 (1 pkt) A
Jednym z ważnych pojęć ekologii osobnika jest nisza ekologiczna.

Sformułuj definicję niszy ekologicznej.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Model odpowiedzi i punktacja

---