Mikologia - Wykład 3

Podgroada Entomophthoromycotina

Rząd Entomophtorales

- patogeny zwierząt, np. owadów, płazów, glonw lub saprobionty

Entomophtora muscae

Wnikają przez uszkodzeni papncera, drobne otwory, wyściółkę jeita oraz aktywnie (mechaniczne i enzymatyczne przebicie pancerza)

Na zewnątrz pancerza wyrastają konidiofory wytwarzające konidia

- Wewnątrz owada grzybnia rozpada się na tz. ciałka strzępkowe (ang. hybhal bodies)

- tworzone są też zarodniki przetrwalnikowe

- rozmnażanie bezpłciowe: dwa ciałka strzępkowe łączą się ze sobą (stosunnkowo rzadkie)

- duża specyficzność - atakują muchy, mszyce, cykady

- w przypadku owadów powodują niekiedy masowe wymieranie - używane jako bioinsektycydy

Massospora icadina - pasożyt cykad

- atakuje przeważnie samce, przerasta odwłok, nie przechodzi do tułowia, pozwala na poruszanie się i reakcje na hormony płciowe - prawdopodobnie mechanizm rozprzestrzeniania

- zarodniki przetrwalnikowe stają się aktywne po 13-17 lat, infekują najpierw stadium nimfy, potem rozwijają się w dorosłych owadach, uaktywnia się kiedy nifa przeobraża się

Podgromada Kickxellomycotina

Rząd Kickxellales

- saprobionty

- strzępki z reguarnymi septami, w septah otwór z soczewkowatą zatyczką

- bardzo specyficzny rozwój i rozprzestrzenianie zarodni

Kickkxella alabastrina

- sporangiole na sporangioforach

- sporangiofory bardzo rozbudowane, silnie rozgałęzione

Coemansia sp.

Spirodactylon sp.

Grzyy te rosną na odchodach, np nietoperzy (Coemansia sp.) i szczurów (Spirodactylon sp.) - grzyby koprofilne

Gromada Glomeromycota

- ok. 200 gatunków

- nieseptowane strzępki

- duża rola ekologiczna

- brak rozmnażania płciowego (rekombinacja?)

- tworzenie dużych zarodników średnicy ok. 40-800 mikrometrów, o wielowarstwowych ścianach

- zarodniki tworzą się najczęściej pojedyńczo, czasami w skupieniach - sporokarpia

- wewnątrz zarodników kilkaset do kilku tysięcy jąder (heterogeniczne)

- często również obecne bakterie

- obligatoryjna symbioza z roślinami: rośliny naczyniowe - mikoryza arbuskularna,

wątrobowce - mykoplecha

- niemożliwe do utrzymania w czystych kulturach bez roślin symbiotycznych (lub ich korzeni)

- w jednym wypadku stwierdzono możliwość wzrostu i zarodnikowania grzyba arbuskularnego w hodowli z bakteriami z rodzaju Paenibacillus

- grzybnia zewnętrzna - apresorium

- grzybnia wewnętrzna - arbuskule(miejsca wymiany), zwoje, pęcherzyki (charakter spichrzowy)

- symbioza ubikwistyczna (występuje we wszystkich strefach klimatycznych, nawt na antarktydzie)

- niska specyficznoość; kolonizacja jednego systemu korzeniowego przez wiele gatunków; kombinacje mniej i bardziej kompatybilne; wzajemny wpływ: zzbiorowisko roślinne <---> zbiorowisko AMF (arbuskuralne)

- pozytywny wpływ na: wzrost, odbieranie związków mineralnych (gł. fosforu), odporność na patogeny

- duże znaczenie w rolnictwie, sadownictwie, hodowli roślin ozdobnych

- powstały ok 600-620 mln lat temu

- pierwsze zacowane zarodniki: Rhynia, ok 480 mln lat temu (ordowik)

- najstarsze arbuskule sprzed 400 mln lat (dewon

- prawdopodobnie brały udział w wychodzeniu roślin na ląd

Podkrólestwo Dikaryomycota

Gromada: Basidiomycota oraz gromada: Ascomycota

- faza dikariotyczna - w komórkach strzępkowych znajdują się dwa jądra o różnych znakach, które są ze sobą sprzężone i tworzą dikarion

- w ścianie kom. dominują beta glukany

- grzybnia septowana reguarnie, dzieląc strzępki na komórki strzępkowe

Gromada Ascomyota - grzyby workowe

- ponad 60% opisanych gatunków grzybów

- większość porostów to grzyby workowe

- wszystkie znane grupy ekologiczne i troficzne

- zdole do rozkładu bardzo zróżnicowanych i złożonych substratów organicznych (np. keratyna, lignina)

- synapomorfia - worek (typ zarodni)

- wewnątrz worka (komórki macierzystej worka):

- kariogamia,

- mejoza

- wykształcenie zarodników workowych

- rodzaje workow:

- prototunikowe (ich ściana się rozrywa i zarodniki się uwalniają

- jednotunikowe wieczkowe (ich ściana jest jednowarstwowa, są otwierane wieczkiem - specyficzną strukturą na górze kkomórki)

- jednotunikowe bezwieczowe (nie mają wieczka, a kanał

- dwutunikowe

- postacie: strzępkowa i komórkowa (drożdżoidalna)

- dymorfizm - występowanie w cyklu życiowym postaci komórkowej i strzępkowej

- duże znaczenie stadium niedoskonałego (rozmnażającego się bezpłciowo) - anamorfy

- cykle życiowe: haplontyczny, haplodiplontyczny, haplodikariotyczny

Podgromada: Taphrinomycotina i Saccharomycotina - formy drożdżoidalne i strzępkowe (generalnie brak owocników)

Podgromada Taphrinomycotina

- drożdżoidalne (tylko w tej grupie tzw. drożdże rozszczepkowe) i strzępkowe

- zjawisko dymorfizmu

- prosty sposób tworzenia worków - przez rozszczepianie

Rząd Pneumocystidales

Pneumocystis carini, P. jiroecii

- sprawca oportunistycznych mikoz u ludzi/zwierząt o obniżonej odporności - zapalenia płuc (PCP = Pneumocystis Pneumonia), infekcje pozapłucne (gł. pacjenci z AIDS)

- gromadzenie eozynofilnego materiału w płucach (komórki patogena, komórki obronne, białka i in.)

- grzyb jest obecny na błonie śluzowej pęcherzyka płucnego, co powouje reakcje odpornościową organizmu - pęcherzyki zostają zaczopowane, co powoduje brak możliwości oddechowych - duszenie

- różne szczepy wykazują dużą speyficzność względem żywicieli

P. jirovecii - patogen człowieka

- w 1909 opisany jako forma morgologiczna pierwotniaka Trypanosoma cruzi

- nie wygląda jak grzyb, a jak pierwotniak (podobna morgologia, brak ergosterolu, wrażliwość na leki)

- cykl życiowy słabo zbadany

- trofozoidy (1n) - podziały komórek

- koniugacja trofozoidów różniących się znakiem (syngamia) - powstanie zygoty, tzw. procysty (2n)

- wewnątrz niej następuje mejoza i mitoza

- powstaje 8 komórek wewnątrz dojrzałej cysty (worka)

- rozpad ściany cysty - uwalnianie komórek

- kiełkowanie komórek - trofozoidów

Rząd Taphrinales

- pasożyty biotroficzne roślin okrytozalążkowych

- powodują deformacje organów (hipertrofia i hyperplazja)

- ok 130 gatunków

- powodują powstawanie czarcich mioteł

- strząpki ikariotyczne (n+n) - postać wegetatywna - tylko one mogą pasożytować

- warstwa komórek macierzystych worka na powierzchni żywiciela (wewnątrz nich mejoza i wykształcenie zarodników workowych)

- zarodniki workowe pączkują wykształcając komórkii drożdżoidalne

- kopulacja komórek drożdżoidalnych (haploidalnych) - powstanie strzępek dikariotycznych

Podgromada Saccharomycotina

Rząd Saccharomycetales

- drożdżoidalne (drożdże pączkujące) i strzępkowe

- brak owocnników

- stadium wegetatywne 1n lub 2n (cykl haplontyczny lub haplodiplontyczny)

Saccharomyces cerevisiae

- cykl życiowy haplodiplontyczny

- cienkościenny worek; zarodniki uwalniane poprzez rozpad lub rozpłynięcie się ściany worka

Candida albicans

- komensal, na nabłonkach w postaci drożdżoidalnej

- postać strzępkowa - inwazyjna (podczas obniżonej odporności) - powoduje kandidioze (jeden z rodzajów grzybicy)

Podgromada Pezizomycotina

- większość znanych workowców, ok 3345 rodzajów

- ciałka Woronina w pobliżu sept - podczas uszkodzenia strzępek się uaktywniają, otwór w sepcie zostaje zaczopowany i izoluje część zepsutą grzybni od zdrowej

- stadium wegetatywne haploidalne

- owocniki - wykształcanie związane z procesem płciowym

- rozmnażanie płciowe:

tworzy się gametangium męskie i żeńskie

askogonium tworzy trichogyne - kanał przez który przechodzą plemniki

po zapłodnieniu jądra męskie układają się obok żeńskich, następnie powstają septy które oddzielają pary jąder, w wyniu czego tworzą się strzępki (dikariotyczne), strzępki haploidalne również rosną i otaczają strzępki dikariotyczne wspólnie tworząc owocniki

- strzępki askogeniczne (n+n)

- strzępki owocnika (1n)

- typy owocników:

- klejstotecjum

- perytecjum

- apotecjum

- pseudotecjum (=askostroma)

- hymenium - warstwa rodzajna

- parafizy - tworzone przez strzępki haploidalne - oddzielają worki od siebie

- rozwój worka:

- strzępka workotwórcza

- komórka workotwórcza = komórka haczykowata

- komórka macierzysta worka

- worek

- rozmnażanie bezpłciowe - anamorfa (stadium niedoskonałe)

- produkcja mitospor - głównie komidiów

- grzyby anamorficzne(=grzyby mitosporowe = grzyby niedoskonałe = Deuteromycota = Fungi Imperfecti) grzyby, które wykształcają tylko stadium niedoskonałe

Klasa Eurotiomycetes

Rząd Eurotiales

Emericella sp.

- klejstotecja

- worki prototunikowe

- stadia niedoskonałe gółównie: Penicilium - teleomorfy: Eurotium, Emericella i inne, Aspergillus - teleomorfy: Talaromyces, Eupenicillium

- saprobionty i oportunistyczne pasożyty

Penicillium spp.

Penicillium expansum

- produkuje patulinę - toksynę i silny antybiotyk

- w rozkładzie główną rolę odgrywają enzymy pektynolityczne

Penicillium digitatum

Penicillium notatum, P. chrysogenum - penicylina

Penicilium roqueforti, P. camemberti - produkcja serów

Aspergillozy:

A. flavus

A. fumigatus

- produkują Aflatoksyny - silne kancerogeny

A. oryzae - enzymy amylolityczne: produkcja pasty sojowej, sosu sojowego

Elaphomyces muricatus

- klejstotecja, worki prototunikowe

-symbionty mutualistyzne - ektomikoryza

- tworzą owocniki podziemne

- wnętrze owocnika, tzw. gleba

- mikoryza tyu ektomikoryzy

- struktury: mufka - warstwa otacząca grzybnie, sieć Hartiga - rośnie pomiędzy komórkami kory pierwotnej, strzępki ekstramatykalne - na zewnątrz grzybni, chłoną wodę

Rząd Onygenales

- bardzo duże zdolności lityczne, celulolityczne, ligninolityczne, keratynolityczne

- uproszczone owocniki i worki

Onygena equina

Onygena corvina

Trichophyton sp.

- najważniejsze anamorfy dermatofitów: Epidermophyton, Microsporum, Trichophyton - powodują dermatomikozy

Microsporum canis - powouje grzybice psów i kotów, może przenosić się na ludzi

Klasa Leotiomycetes

Rząd Erysiphales

- klejstotecja z przyczepkami

- worki jednotunikowe, zebrane w pęczek

- biotroficzne pasożyty roślin

- choroby: mączniaki prawdziwe

- stadium niedoskonałe Oidium sp. - obecnie ważna cecha taksonomiczna

- haustoria

Erysiphe (Microspora) sp

Phyllactinia guttata

Rząd Leotiales

- galaretowate owocniki

- powodują szkody w gospodarce człowieka, uprawach

Monilia fructigena

Monilinia sp. - telomorfa

- sporodochia - poduszeczkowate twory

Botryotinia fuckeliana - telomorfa

Botrytis cinerea - anamorfa

Rząd Rhytismatales

Rhytisma acerinum

Choroba: czarna plamistość liści klonu

Lophodermium spp.

Choroba: osutka sosny

Klasa Sordariomycetes

Rząd Hypocerales

Perytecja pojedyńcze lubb w stromach

Worki jednotunikowe, bezwieczkowe

Głównie pasożyty

- perytecja i askospory (długie), które dzielą się ścianami poprzecznymi na drobne komórki, które mogą dać początek nowemu organizmowi

- skleroty (sporysz) i podkładki

- rozmnażanie bezpłciowe: wydzielanie słodkiej, lepkiej substancji, wabiącej owady które zabierają konidia, a dzięki temu się rozprzestrzeniają

Claviceps purpurea

- sporysz produkuje alkaoidy (m.in. ergotaminę), kwas luzerginowy (prekursor LSD)

- Ergotyzm (ogień św. Antniego); objawy ból gangrena

Cordyceps militaris

- pasożytuje na owadach, wytwarzając na nich podkładi

Cordyceps myrmecophina

- pasożytuje na mrówkach

Cordyceps capitata - pasożyt owocników Elaphomyces

Epichloe typhina - endofit traw, pasożyt, nie powoduje objawów chorobowych, produkuje neurotoksyny, które działają na roślinożerców, chroniąc trawy przed zjadaniem

Rząd Xylariales

- worki jednotunikowe z pierścieniem (amyloidalnym)

- perytecja w stronie lub pojedynczo

- saprobionty

Xylaria polymorpha

- biała zgnilizna - jednoczesny rozkład celuozy i ligniny, przez co drewno jest biae i włókniste

Klasa Orbiliomycetes

Rząd Orbiliales

-telomorfy: woskowate, malutkie apotecja, worki jednotunikowe bezwieczkowe

- żyją na drewnie, siedliska ubogie w azot

Arthrobotrys sp - stadium niedoskonałe

- tworzą pułapki, które łapią nicienie, będące dla nich źródłem azotu

Dactylellina sp

- produkuje lepkie wyrostki dzięki którym bardzo mocno przyczepia się do nicieni

Klasa Pezizomycetes

Rząt Pezizaes

- worki jednotunikowe wieczkowe lub pseuudoprototunikowe (wtórnie!)

- owocniki typu apotecjum lub klejstotecjum (wtórnie!)

Peziza sp.

Sowerbyella sp.

Sarcscypha sp.

Aleuria sp.

- żywe jaskrawe kolory

Ascobolus sp.

Saccobolus sp.

- grzyby koprofilne, zarodniki są wystrzeliwane z worków

Gyromitra esculenta

- gyromitryna - neurotoksyna

Tuber sp

- żyłki - hymenium

-

Klasa Dothideomycetes

Rząd Dothideales

- owocniki typu pseudotecjum (askostroma)

- worki dwutunikowe

- bardzo zróżnicowane morfologicznie

Venturia inaequalis

- parch jabłoni - stadium niedoskonałe na owocach, doskonałe na liściach