II-RZYMSKI PROCES CYWILNY, Nauka, Prawo, I rok

Pobierz cały dokument
ii.rzymski.proces.cywilny.nauka.prawo.i.rok.doc
Rozmiar 216 KB

Fragment dokumentu:

II. RZYMSKI PROCES CYWILNY

1.POJĘCIE PROCESU CYWILNEGO

Prawo procesowe = prawo które dotyczy powództw

Prawo rzymskie nie znało ostrego rozróżnienia prawa materialnego i prawa procesowego, które jak tak znamienne dla współczesnych systemów prawnych.

To co dziś rozróżniamy, w czach jurystów stanowiło jedność. Wyjątkiem był Gaius, wykładał prawo procesowe w osobnej księdze, ale i traktuje je ogólnie jako „prawo dotyczące powództw”.

Mimo braku pojęciowego wyodrębnienia procesowa i pozaprocesowa ochrona uprawnień prywatnych była w Rzymie zjawiskiem bardzo ważnym.

W Rzymie rozumowano inaczej niż obecnie - najpierw upewniano czy ma się ochronę procesową, a jeśli tak, to wtedy miało się również uprawnienie.

Ochrona procesowa była zindywidualizowana i pozostawiona w dużej mierze do uznania pretorów.

Proces cywilny można pojmować dwojako :

  1. w znaczeniu formalnym - jest to całokształt przepisów regulujących sposoby dochodzenia roszczeń wynikających z prawa cywilnego.

  2. w znaczeniu materialnym - jest to samo postępowanie sądowe, zmierzające do ustalenia i urzeczywistnienia spornych praw prywatnych.

PROCES w dziejach Rzymu kształtował się stopniowo, wykształciły się i funkcjonowały 3 rodzaje postępowania cywilnego:

    • proces legisakcyjny ( per legis actiones) - uregulowany w wielu zasadniczych kwestiach przez Ustawę XII Tablic i obowiązujący przez cały okres republik. Ten rodzaj procesu zniosła ustawa z czasów Augusta, jednak uważała go nadal za właściwy w przypadku pewnych rodzaj ów spraw ( np. spadkowych).

    • proces formułkowy ( per formulas) - pojawił się w praktyce pretorskiej już w III w. p.n.e., był on początkowo stosowany wówczas, gdy formalistyczny proces legisakcyjny nie był dopuszczalny, zwłaszcza w sporach między Rzymianami a cudzoziemcami. Stopniowo dopuszczany w sprawach samych obywateli rzymskich, został on uznany i zalegalizowany około połowy II wieku p.n.e. ( lec Aebutia). Od 17 r. n.e. pozostał jako jedyny w zasadzie rodzaj procesu zwyczajnego ( ordo) i obowiązywał do początku dominatu. Ostateczne uchylenie w 342 r.n.e.

    • proces kognicyjny - pojawił się jeszcze za czasów republiki i rozwijał się jako proces nadzwyczajny, obok procesu formułkowego, przez okres pryncypatu, wypierając ostatecznie formułki. Stosowany początkowo do ochrony roszczeń nie objętych procesem zwyczajnym, a także w prowincjach później zdobytych, których proces formułkowy się nie przyjął. Za dominatu stał się procesem zwyczajnym i jeszcze Justynian poświecił mu wiele uwagi.

Proces dzielił się początkowo na 2 fazy :