PROGRAM EKOLOGICZNY

„CHROŃMY NASZ WSPÓLNY DOM - ZIEMIĘ”

Opracowały:

Grażyna Mazgaj

Joanna Koczwara

Spis treści

1. Wstęp

2. Główne założenia

3. Cele programu edukacji ekologicznej w przedszkolu

4. Formy realizacji i powiązania międzyedukacyjne

5. Bibliografia

6. Scenariusz (festynu), uroczystości „Ziemia nasza planeta”

7. Propozycje zabaw i gier ekologicznych

8. Scenariusze zajęć

9. Literatura do opracowania tematów ekologicznych

10. Propozycje kart pracy do wykorzystania w realizacji programu ekologicznego.

1. Wstęp

Już od najwcześniejszych lat należy rozpocząć kształtowanie właściwej postawy człowieka wobec środowiska. Dziecko w wieku przedszkolnym wchodzi w aktywne relacje ze swoim społecznym i przyrodniczym środowiskiem, nawiązuje żywy i silny kontakt z przyrodą. Jest gotowe do jej poznawania i jej ochrony. Poznawanie przyrody, przeżywanie jej piękna i bogactwa, stwarzanie warunków bezpośredniego kontaktu z nią zapewnia dziecku biospołeczny rozwój. Dlatego należy dostarczać dziecku możliwości poznawania przyrody poprzez aktywny i bezpośredni kontakt z nią i jej zjawiskami. Dziecko powinno obserwować, badać, eksperymentować. Dzięki temu stosunek dziecka do obiektów przyrodniczych przyrodniczych ekosystemów stanie się bardziej osobisty.

Według E. J. Frątczaków edukacja ekologiczna to „świadomie zamierzona, celowa, planowa, systematyczna i stopniowa działalność nauczyciela (rodziców, opiekunów) wobec dzieci przy ich pozytywnej motywacji i wielostronnej działalności..”. Uważamy, że już w przedszkolu można wprowadzać podstawowe elementy ochrony środowiska naturalnego, przez które będziemy w dziecku kształtować postawę ekologiczną. Postawa ta będzie charakteryzowała się ciekawością świata i współzależnością występującą w tym świecie, poczuciem więzi z przyrodą i ludźmi oraz uczeniem się odpowiedzialności za przyrodę i środowisko.

2. Główne założenia programu

Edukację ekologiczną można znaleźć w wielu programach przedszkolnych różnych wydawnictw. Sądzimy jednak, że edukacja ekologiczna jest bardziej skuteczna, gdy jest dostosowana możliwości wiekowych dzieci. Program nasz ma na celu ukazać dzieciom zależność między środowiskiem, w którym żyjemy a zdrowiem i samopoczuciem dzieci. Ma się przyczynić do kształtowania prawidłowych postaw wobec przyrody.

Program przeznaczony jest do realizacji w grupie dzieci 6 - letnich w Przedszkolu Publicznym Nr 1 z oddziałami integracyjnymi w Tarnowie roku szkolnym 2004. Program edukacji ekologicznej został opracowany o Podstawę Programową Wychowania Przedszkolnego (Dz. U. 2000, Nr 2 - Rozporządzenie MEN z dnia 1 grudzień 1999r.).

Realizacja programu będzie przebiegała przez 4 kolejne miesiące począwszy od marca 2004r. następująco: w każdym miesiącu będziemy planować szersza jednostkę tematyczną zawierającą metody i formy pracy oraz przewidywane osiągnięcia dzieci. Każda jednostka tematyczna dotyczyć będzie innego działu edukacji ekologicznej.

1. O tym jak niebo wyczyścić

2. Czysta Ziemia zdrowi ludzie

3. Woda życiodajny płyn

4. Jak powstaje miód?

5. Co widać na niebie?

3. Cele programu edukacji ekologicznej w przedszkolu

Poznawanie i przeżywanie przez dziecko piękna przyrody, oraz praw nim rządzących umożliwia dziecku poznanie współzależności występujących w tym świecie oraz dostrzegania czynników sprzyjających zagrażających rozwojowi przyrody. Nasz program edukacji ekologicznej ma na celu:

- kształtowanie postaw proekologicznych poczucie odpowiedzialności za środowisko, w którym żyjemy,

- kształtowanie własnego „ja” w harmonii ze środowiskiem.

W czasie realizacji programu edukacji ekologicznej będziemy dostarczać dzieciom: wiadomości, informacji, ciekawostek, jak również będziemy rozwijać poczucie troski i odpowiedzialności do świata i przyrody. Przejawiać się to będzie dbałością do wszystkiego co znajduje się wokół nas, poszanowaniem i opieką świata przyrody.

Uczestnicząc w realizacji programu dzieci:

- rozumieją znaczenie powietrza w życiu człowieka,

- poznają przyczyny zanieczyszczenia powietrza,

- dostrzegają konieczność segregacji odpadów,

- zrozumieją pojęcie „segregacja”, „recykling” i płynących z nicj korzyści,

- wykorzystują materiały odpadowe w pracach plastycznych,

- dostrzegają konieczność segregowania odpadów,

- poznają znaczenie wody dla ludzi, zwierząt i roślin,

- rozumieją stałość obiegu wody w przyrodzie i przyczyn jej występowania w różnych postaciach,

- zrozumieją, jaką wodę odgrywa czysta woda w życiu człowieka,

- nabiorą właściwych nawyków dotyczących oszczędzania wody,

- poznają sposoby korzystania ze słońca i ochrony przed jego nadmiernym operowaniem,

- poznają układ słoneczny, rolę i pozycję słońca.

Przypuszczamy, że opracowany przez nas program pomoże dzieciom zrozumieć potrzebę konieczności dbania o środowisko w którym żyjemy.

4. Formy realizacji, powiązania międzyedukacyjne

O tym jak niebo wyczyścić

Metody i formy pracy	Oczekiwane rezultaty	Powiązanie międzyedukacyjne
1. Rozmowa połączona z obserwacją „Nasza przyroda” (odwołanie się do doświadczenia) Uściślenie i poszerzenie wiedzy na temat czynników, które powodują umieranie planety.	Dziecko: zna czynniki, które wpływają na umieranie planety	Obszar mowy niewłaściwego myślenia: - dostrzeganie skutków niewłaściwego gospodarowania człowieka na ziemi, np. zanieczyszczone powietrze
2. Uświadomienie dzieciom, że powietrze jest niezbędnym do życia składnikiem środowiska a zatem musi być czyste - wykonanie doświadczenia „Czy powietrze potrzebne jest nam do oddychania?”	Dziecko: rozumie, że bez powietrza nie ma życia na ziemi.	Obszar edukacji przyrodniczej: - obserwowanie ruchu, kierunku i siły powietrza - nabywanie przeświadczenia, że powietrze jest wszechobecne w każdym z nas i jest niezbędne do życia.
3. Wysłuchanie opowiadania pod tytułem „Pan komin był chory” - nabycie wiadomości o szkodliwym wpływie gazów przemysłowych na środowisko przyrodnicze. Ukazanie szkód jakie powoduje dym - wszystko robi się szare, ponure.	Dziecko: zna przyczyny zanieczyszczania powietrza, rozumie konieczność ochrony powietrza.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - uczę się myśleć, mówić, słuchać i rozumieć, - poznaję literature i bawię się w teatr.
4. Nauka wiersza E. Burkowskiej pt. „Ochrona środowiska” z wykorzystaniem serii obrazków. Zapoznanie ze znaczeniem słów: ochrona środowiska. Ukazanie sposobów ochrony przyrody: nie rzucać śmieci, nie straszyć zwierząt, dbać o siebie. Wdrażanie do realizacji określonych zadań, np. sprzątanie swojego pokoju.	Dziecko: recytuje wiersz, wie co to jest ochrona środowiska, wie w jaki sposób należy chronić przyrodę.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - poznaję literaturę i bawię się w teatr, Obszar edukacji przyrodniczej: - będąc częścią przyrody, czuję się za nią odpowiedzialny.
5.Zabawa dydaktyczna „Oddychajmy zdrowo”. W wypowiedzi dzieci w oparciu o serie obrazków ukazujących „Jak należy przeciwdziałać zanieczyszczaniu powietrza” - systematyczne wietrzenie pomieszczeń - unikanie zadymionych pomieszczeń - dbanie o dużą ilość zieleni w bliskim otoczeniu - częste wyjazdy na łono natury.	Dziecko: wie w jaki sposób należy złagodzić wpływ skutków zanieczyszczania powietrza, rozumie konieczność częstego przebywania na świeżym powietrzu, ma świadomość jakie czynniki wpływają na zanieczyszczanie powietrza.	Obszar edukacji zdrowotnej: - dbam o swoje zdrowie - przyswajam nawyki higieniczno - kulturalne Obszar edukacji mowy i myślenia: - potrafię opowiadać treść obrazków.
6.Tworzenie obrazu pogodnego nieba - malowanie i wyklejanie, czerpanie wrażeń estetycznych ze sztuki i natury.	Dziecko: potrafi współpracować w zespole, ostrożnie posługuje się przyborami, wykonuje prace plastyczne na określony temat.	Obszar edukacji kulturowo estetycznej: - poznaję sztukę plastyczną i sam jestem jej twórcą.
7.Zabawa dydaktyczna pt. „Dwa miasta”. Zapoznanie z regułami zabawy. Przyporządkowanie określonego elementu do miasta: miasto ekologiczne - czyste chodniki, filtry na kominach, niezanieczyszcone powietrze; miasto zaniedbane: szare domy, rzeki - ścieki, fabryki zanieczyszczające powietrze.	Dziecko: zna przyczyny zanieczyszczeń aglomeracjach miejskich, potrafi wskazać w jaki sposób należy przeciwdziałać zanieczyszczeniom.	Obszar edukacji przyrodniczej: - będąc częścią przyrody czuję się za nią odpowiedzialna.
8. Ćwiczenia oddechowe pt. „Przepędzimy złe chmury”. Rozwijanie pojemności płuc poprze określone dmuchanie na chmury: delikatnie, umiarkowanie, silnie.	Dziecko: umie wydłużyć fazę wydechu.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoją wymowę.
9.Nauka piosenki pt. „Żyj z przyrodą w zgodzie”. Zapoznanie dzieci z melodią, słowami i nastrojem piosenki(wesoła). Kształcenie szybkiej reakcji na zmianę dynamiki, tempa. Wdrażanie do czystego śpiewu.	Dziecko: śpiewa piosenki dostosowane do jego możliwości głosowych, prawidłowo reaguje na zmianę tempa.	Obszar edukacji muzycznej.
10.Wykonanie obrazu techniką monotopii pt. „Kolorowy świat”. Próby łączenia, mieszania kolorów w celu uzyskania tęczy. Kształcenie sprawności manualnych podczas operowania różnymi kolorami plam. Rozwijanie wrażeń estetycznych, poczucia piękna.	Dziecko: potrafi łączyć kolory dla uzyskania odpowiedniej barwy, prawidłowo trzyma pędzel.	Obszar edukacji kulturowo - estetycznej: - poznaję sztukę plastyczą i sam jestem jej twórcą.
11. Ćwiczenia ortofoniczne pt. „Zgiełk miasta”. Ćwiczenie przodu języka przez wymawianie głosek: „sz”, „dź”, „s”, „c”, „r”.	Dziecko: ćwiczy sprawność aparatu artykulacyjnego w trakcie ćwiczeń.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoją wymowę.
12. Zabawa dydaktyczna pt. „Czyj to komin?”. Wprowadzenie cyfry „9”. Przeliczanie liczebnikami porządkowymi. Segregowanie, porównywanie, określanie o jeden mniej - o jeden więcej. Rozwiązywanie zagadek graficznych.	Dziecko: zna obraz graficzny cyfry „9”, liczy liczebnikami głównymi i porządkowymi, rozwiązuje zagadki matematyczne.	Obszar edukacji matematycznej.
13. Wycieczka na ruchliwe skrzyżowanie ulic. Rozmowa na temat „Czy tutaj jest czyste, czy zanieczyszczone powietrze?”. Wyciąganie wniosków na podstawie obserwacji przejeżdżających aut i wrażeń węchowych.	Dziecko: zna przyczyny zanieczyszczania powietrza przez środki lokomocji, wie, w jaki sposób można zmniejszać ilość wydalanych spalin.	Obszar edukacji przyrodniczej.

Czysta Ziemia - zdrowi ludzie

Metody i formy pracy	Oczekiwane rezultaty	Powiązanie międzyedukacyjne
1.Teatrzyk sylwet do utworu pt. ”Dzieci i śmieci”. Ukazanie skutków zanieczyszczania środowiska naturalnego przez człowieka i sposobów dbania o oczyszczanie tego środowiska. Wdrażanie do odpowiedzialności za przyrodę i jej ochrony. Wypowiedzi dzieci z odwołaniem się do własnych doświadczeń - poprawne budowanie zdań.	Dziecko: wie o szkodliwej dla przyrody działalności człowieka, rozumie konieczność dbania o środowisko, w którym żyjemy.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - poznaję literaturę i bawię się w teatr. Obszar edukacji przyrodniczej: - będąc częścią przyrody czuję się za nią odpowiedzialny.
2.Słuchanie opowiadania nauczycielki na podstawie utworu L. Schwartz „Historia pewnego miasteczka”. Ukazanie dzieciom potrzeby ograniczania ilości śmieci np. poprzez opakowania wielokrotnego użytku oraz zrozumienia konieczności sortowania odpadów wytwarzanych przez człowieka. Zachęcenie dzieci do uczestnictwa w akcji „sprzątanie świata”.	Dziecko: rozumie konieczność ochrony środowiska naturalnego, chętnie wypowiada się na temat utworów literackich, aktywnie uczestniczy w inscenizacjach utworów literackich.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - potrafię opowiadać treść obrazków i historyjek obrazkowych. Obszar edukacji przyrodniczej: - będąc częścią przyrody czuję się za nią odpowiedzialny.
3. Gra dydaktyczna „Czy mój dom jest ekologiczny?” - odczytywanie i dobieranie haseł zawierających środki służące do urządzenia ekologicznego mieszkania.	Dziecko: wie jak dzieci mogą chronić przyrodę.	Obszar edukacji w zakresie przygotowania do pisania i czytania: - przygotowuję się do czytania i zaczynam czytać.
4. Czy wiem co to jest recykling? Zapoznanie dzieci ze sposobem powtórnego przetwarzania surowców wtórnych. Zaznaczenie na planszy recyklingu szkła, makulatury, złomu.	Dziecko: wie co to jest recykling.	Obszar edukacji przyrodniczej: -będąc częścią przyrody czuję się za nią odpowiedzialny.
5. Zabawa graficzna „Czy znasz te znaki?” Zapoznanie ze symbolami ekologicznymi umieszczonymi na opakowaniach, wyjaśnienie dzieciom ich znaczenia. Szukanie odpadów z danymi symbolami, wyjaśnianie przez dzieci, co one znaczą.	Dziecko: zna symbole ekologiczne.	Obszar edukacji w zakresie przygotowania do czytania i pisania: - przygotowuję się do pisania.
6.Nauka wiersza J. Krauze „Ochrona środowiska” - kształcenie pozytywnego stosunku do przyrody, poszerzenie wiadomości o ochronie środowiska. Prawidłowa regulacja oddechu w czasie recytacji.	Dziecko: słucha tekstów literackich chętnie wypowiada się na ich temat.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - uczę się myśleć, mówić, słuchać i rozumieć.
7. Zabawa dydaktyczna „Sortowanie śmieci”. Odczytywanie wyrazów w ramkach i przyporządkowanie ich do odpowiedniego kosza. Wdrażanie do szanowania przyrody poprzez wtórne wykorzystywanie opadów.	Dziecko: potrafi posegregować odpady do odpowiednich pojemników.	Obszar edukacji w zakresie przygotowania do czytania i pisania: - przygotowuję się do czytania i zaczynam czytać.
8. Rozmowa połączona z działaniem przy tablicy graficznej „Jak człowiek zniszczył przyrodę?” - zapoznanie dzieci z pojęciem środowiska - wszystko co znajduje się wokół nas i ma wpływ na nasze życie. Segregowanie chmurek napisami, co sprzyja a co nie sprzyja środowisku.	Dziecko: wie, w jaki sposób nie należy zachowywać się w stosunku do roślin i zwierząt.	Obszar edukacji przyrodniczej: - będąc częścią przyrody czuję się za nią odpowiedzialny.
9. Zabawa dydaktyczna „Kosze na śmieci”. Zapoznanie z regułami zabawy, segregowanie śmieci do odpowiednich pojemników - zwrócenie uwagi na ich barwę. Wdrażanie do poszanowania przyrody, poprzez wtórne wykorzystywanie odpadów.	Dziecko: potrafi posegregować odpady do odpowiednich pojemników.	Obszar edukacji przyrodniczej: - będąc częścią przyrody czuję się za nią odpowiedzialny.
10.Historyjka obrazkowa do opowiadania E. Frątczak „Las - nasz dom”. Ukazanie stosunków złego zachowania się dzieci w lesie, wspólne zastanowienie się jak należy temu przeciwdziałać. Układanie haseł ekologicznych.	Dziecko: wie, w jaki sposób nie należy zachowywać się w stosunku do roślin i zwierząt.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - potrafię opowiadać treść obrazków i historyjek obrazkowych.
11. Rozwiązywanie zagadek opisowych i słownych o tematyce ekologicznej, rozwijanie logicznego myślenia, wytwarzanie radości podczas odgadywania zagadek.	Dziecko: potrafi przeanalizować treść zagadki i podać jej rozwiązanie.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoja wymowę.
12. Ćwiczenia artykulacyjne w zabawie „Zgiełk miasta”. Ćwiczenia przodu języka poprzez wymawianie głosek: „sz”, „dź”, „ś', „c”, „r”.	Dziecko: ćwiczy sprawność aparatu artykulacyjnego w trakcie ćwiczeń.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoją wymowę.
13. Ćwiczenia oddechowe „Przepędzamy złe chmury”. Rozwijanie pojemności płuc poprzez określone dmuchanie na chmury (delikatnie, umiarkowanie, silnie).	Dziecko: prawidłowo nabiera powietrze w trakcie wykonywania ćwiczenia.	Obszar edukacji w zakresie przygotowania do czytania i pisania: - doskonalę wrażliwość słuchową.
14. Omówienie ilustracji „Pracowity dzień Tomka”. Stosowanie w opowiadaniu treści wyrazów służących do określania czasu: rano, południe, wieczór, dzisiaj, wczoraj, jutro.	Dziecko: potrafi budować zdania w wypowiedziach, prawidłowo posługuje się przymiotnikami, przysłówkami, spójnikami.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoją wymowę.
15. Wykonanie z odpadów ekologicznych „Ekolódka”, rozwijanie wyobraźni i pomysłowości. Właściwe łączenie ze sobą różnych materiałów, układanie kompozycji przestrzennych. Ostrożne posługiwanie się nożyczkami.	Dziecko: wykorzystuje w pracach plastycznych odpady ekologiczne.	Obszar edukacji kulturowo - estetycznej.
16. Rysowanie kredkami kolorowymi na temat „My jesteśmy grzeczne dzieci, nie rzucamy nigdzie śmieci”. Odzwierciedlenie w formie plastycznej swoich wiadomości na temat ekologii, kształcenie sprawności manualnych dłoni.	Dziecko: wykonuje prace plastyczne na określony temat.	Obszar edukacji kulturowo - estetycznej.
17. Słuchanie piosenki „Ochrona środowiska” muz. Rogalski/Leliwa. Zabawa ilustrująca treść piosenki. Odzwierciedlenie melodii i rytmu piosenki prostymi elementami ruchu (podskoki, obroty, przysiady, taniec).	Dziecko: ilustruje ruchem treść piosenki.	Obszar edukacji muzycznej: - słucham muzyki i uczę się jej rozumienia.
18. Improwizacja rytmiczna „Chroń naszą ziemię” - wypowiedzi krótkich tematów rytmicznych według własnych pomysłów, ćwiczenia poczucia rytmu, pomysłowości w jego tworzeniu.	Dziecko: reaguje na zmiany w muzyce.	Obszar edukacji muzycznej: - słucham muzyki i uczę się jej rozumienia.
19. Zabawy i ćwiczenia rytmiczne przy akompaniamencie akordeonu „Kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata” - recytowanie przysłowia w trzech rejestrach: niskim, średnim, wysokim. Zabawa w echo rytmiczne z uwzględnieniem zmian dynamicznych.	Dziecko: śpiewa piosenki, reaguje na zmianę w muzyce.	Obszar edukacji muzycznej: - śpiewam piosenki i bawię się przy muzyce.
20. W zabawie dydaktycznej „Kosze na odpady” - przeliczanie odpadów liczebnikami porządkowymi i głównymi. Utrwalenie liczebników porządkowych. Stwierdzenie, że liczebność zbioru jest uzależniona od kierunku liczenia jego elementów od układu. Podpisywanie cyframi licząc od lewej strony.	Dziecko: zna liczebniki porządkowe i główne.	Obszar edukacji matematycznej.

Woda życiodajny płyn

Metody i formy pracy	Oczekiwane rezultaty	Powiązanie międzyedukacyjne
1. Wycieczka nad rzekę - zapoznanie ze środowiskiem rzecznym, obserwacja rzeki - charakterystycznego koloru wody i jej konsystencji, zapachu. Nabywanie przekonania, że woda jest niezbędnym czynnikiem dla życia na Ziemi, dostrzeganie znaczenia wody dla najbliższego środowiska, zwierzęcego, roślinnego. Ukazanie zmian, jakie zaszły w przyrodzie w związku z działalnością człowieka (wycinanie drzew, zanieczyszczanie rzek). Kształcenie poczucia odpowiedzialności za stan czystości wód i obowiązku ich zachowania dla przyszłych pokoleń.	Dziecko: charakteryzuje środowisko przyrodnicze, roślinność zwierzęta, rozumie, jakie znaczenie odgrywa woda w przyrodzie.	Obszar edukacji przyrodniczej: - będąc częścią przyrody czuję się za nią odpowiedzialny - obserwuję, eksperymentuję i odkrywam przyrodę w okresie wiosny. Obszar edukacji społeczno - moralnej: - Ziemia moja planeta.
2. Historyjka obrazkowa „Chora rzeka”. Ukazanie skutków wpuszczania ścieków do rzeki - zanieczyszczenie, brak roślinności i zwierząt. Kształcenie logicznego myślenia podczas ustalania kolejności obrazków.	Dziecko: rozumie konieczność ochrony środowiska naturalnego, poznaje zjawisko krążenia wody w przyrodzie.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - uczę się myśleć, mówić i rozumieć. Obszar edukacji przyrodniczej: - będąc częścią przyrody czuję się za nią odpowiedzialny.
3. Słuchanie ilustrowanego opowiadania H. Bechlerowej „Jedna srebrna kropla”. Zapoznanie ze zjawiskiem krążenia wody w przyrodzie i jego znaczeniem, poznanie różnych stanów skupienia wody: lód, para. Wykonanie planszy przedstawiającej obieg wody w przyrodzie.	Dziecko: wymienia różne stany skupienia wody, poznaje zjawisko krążenia wody w przyrodzie.	Obszar edukacji przyrodniczej: - obserwuję, eksperymentuję i odkrywam przyrodę w okresie wiosny.
4. Tajemnica wody - zapoznanie dzieci ze zjawiskiem parowania wody i jej zdolności do samowyparowania. Wyjaśnienie, że woda paruje nie tylko w wysokiej temperaturze.	Dziecko: rozumie konieczność oszczędzania wody	Obszar edukacji przyrodniczej: - obserwuję, eksperymentuję i odkrywam przyrodę w okresie wiosny.
5. Gra dydaktyczna „Komu potrzebna jest woda?” - opisywanie obrazków i wyrazów wokół hasła „woda”. Uświadomienie dzieciom, że bez wody nie ma życia.	Dziecko: poznaje sposoby walki z zanieczyszczeniami środowiska.	Obszar edukacji społeczno - moralnej: - Ziemia - moja planeta
6. Słuchanie wiersza z wykorzystaniem ilustracji „Kran” J. Kerne. Uświadomienie dzieciom trudu, który trzeba włożyć w oczyszczanie wody i drogi, którą ma pokonać, aby dotrzeć do naszych mieszkań. Zwrócenie uwagi na potrzebę oszczędnego gospodarowania wodą.	Dziecko: ujmuje swoje myśli w wypowiedzi ustne.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - potrafię opowiadać treść obrazków i historyjek obrazkowych.
7. Zabawa dydaktyczna „Oszczędzaj wodę” - wykonanie ilustrowanego planu oszczędzania wody w domu i przedszkolu.	Dziecko: rozumie, jakie jest znaczenie wody w życiu człowieka, zwierząt i roślin.	Obszar edukacji przyrodniczej: - obserwuję, eksperymentuje i odkrywam przyrodę w ciągu całego roku.
8. Tajemnice wody - zapoznanie dzieci ze zjawiskiem parowania wody. Przypomnienie, że woda paruje nie tylko w wysokich temperaturach, segregowanie ilustracji przedstawiających różne stany skupienia wody. Wytłumaczenie pojęć: mgła, rosa, lód.	Dziecko: zna właściwości fizyczne wody.	Obszar edukacji przyrodniczej: - obserwuję, eksperymentuje i odkrywam przyrodę w ciągu całego roku.
9. Zabawa badawcza w lupą i mikroskopem - badanie kropli wody z kałuży i kranu - wyciągnięcie wniosków. Wykonanie doświadczenia z oczyszczaniem wody poprzez filtrowanie. Rozmowa na temat ilustracji „Droga wody z rzeki do kranu”. Wdrażanie do oszczędnego gospodarowania woda.	Dziecko: rozumie, jakie jest znaczenie wody w życiu człowieka. Wie o szkodliwej dla przyrody działalności człowieka.	Obszar edukacji przyrodniczej: - obserwuję, eksperymentuje i odkrywam przyrodę w ciągu całego roku.
10. Zabawa ortofoniczna na podstawie utworu E. Szelburg - Zarębiny „Szara godzina”. Ćwiczenia mięśni narządu mowy na wyrazach: szara, drzew, deszcz.	Dziecko: doskonali sprawność aparatu artykulacyjnego w trakcie ćwiczeń.	Obszar edukacji w zakresie przygotowania do czytania i pisania: - doskonalę wrażliwość słuchową.
11. Ćwiczenia oddechowe - dmuchanie kropli wody na blacie stołu.	Dziecko: doskonali sprawność aparatu artykulacyjnego w trakcie ćwiczeń.	Obszar edukacji w zakresie przygotowania do czytania i pisania.
12. Ćwiczenia słuchowe - rozpoznawanie odgłosu deszczu, ulewy, burzy.	Dziecko: rozpoznaje i nazywa różne dźwięki.	Obszar edukacji w zakresie przygotowania do czytania i pisania: - doskonalę wrażliwość słuchową.
13. Malowanie farbami plakatowymi „mokro na mokro” zainspirowane wierszem „Deszcz”. Przypomnienie o sposobie nakładania farby, kształcenie umiejętności wypowiadania się na temat swojej pracy. Doskonalenie sprawności manualnej dłoni poprzez operowanie plamami.	Dziecko: prawidłowo dobiera kolory.	Obszar edukacji kulturowo - estetycznej: - poznaję sztukę plastyczną i sam jestem twórcą.
14.Wykonanie makiety „Krążenie wody w przyrodzie”. Praca zespołowa. Odzwierciedlenie w formie plastycznej wiadomości dzieci na temat krążenia wody w przyrodzie. Właściwe korzystanie z nożyczek w czasie wycinania elementów kolorowego papieru.	Dziecko: doskonali sprawność manualna dłoni w trakcie wycinania, estetycznie wykonuje pracę.	Obszar edukacji kulturowo - estetycznej: - poznaję sztukę plastyczną i sam jestem twórcą.
15. Nauka piosenki „ Pokochajmy drzewa”. Zapoznanie ze słowami i melodia piosenki. Kształcenie słuchu poprzez rozpoznawanie melodii granej w różnych rejestrach.	Dziecko: śpiewa piosenki dostosowane do jego możliwości głosowych.	Obszar edukacji muzycznej: - śpiewam piosenki i bawię się przy muzyce.
16. Opowieść ruchowa pt. „Opowieść deszczowa”. Przedstawienie ruchem opowiadania nauczycielki oraz granej melodii. Kształcenie słuchu poprzez szybką reakcję na zmieniającą się muzykę.	Dziecko: wyzwala inwencję twórczą, chętnie naśladuje ruchem treść opowiadania.	Obszar edukacji muzycznej: - śpiewam piosenki i bawię się przy muzyce.
17. Gra na instrumentach perkusyjnych refrenu piosenki „Deszczowa piosenka” - naśladowanie instrumentami różnych opadów atmosferycznych. Tworzenie własnych kompozycji.	Dziecko: grana instrumentach perkusyjnych.	Obszar edukacji muzycznej: - poznaję instrumenty muzyczne i próbuję na nich grać.
18. Improwizacja rytmiczna „Dobra woda zdrowia doda” - wypowiadanie krótkich tematów rytmicznych według własnych pomysłów, ćwiczenia poczucia rytmu, pomysłowości w jego tworzeniu.	Dziecko: naśladuje ruchem własne pomysły.	Obszar edukacji muzycznej: - słucham muzyki i uczę się jej rozumienia.
19. Opowiadanie obrazka sytuacyjnego związanego z literą „Z”, „z”. Omówienie wieloznaczności wyrazu „zamek”. Wprowadzenie litery „Z”, „z” na wyrazach „Zenek”, „zamek”. Podział na spółgłoski i samogłoski. Układanie zdań z wyrazem „zamek”.	Dziecko: rozumie i właściwie odczytuje symbol graficzny litery „Z”.	Obszar edukacji w zakresie przygotowania do czytania i pisania: - przygotowuję się do czytania i zaczynam czytać.
20. W zabawie dydaktycznej „Krople deszczu” porządkowanie zbioru w zakresie 10 według wzrastającej i malejącej liczebności. Rozumienie relacji, że każda następna liczba jest większa od poprzedniej a mniejsza od następnej o 1. Tworzenie ciągu liczbowego.	Dziecko: zna cyfry od 0 do 9, tworzy ciągi liczbowe.	Obszar edukacji matematycznej: - poznaję, tworzę, porządkuję i klasyfikuję zbiory przedmiotów na podstawie cech jakościowych.

Jak powstaje miód?

Metody i formy pracy	Oczekiwane rezultaty	Powiązanie międzyedukacyjne
1. Wycieczka do pasieki w lesie. Obserwowanie drzew i poszycia leśnego, porównywanie ich wyglądu, wspólne zastanowienie się „Kto mieszka w lesie?”. Ukazanie symbiozy życia w przyrodzie.	Dziecko: wypowiada się na określony temat, rozpoznaje i nazywa niektóre drzewa w lesie, zna niektóre zwierzątka żyjące w lesie, wie w jaki sposób pszczoły są użyteczne dla środowiska leśnego.	Obszar edukacji przyrodniczej: - obserwuję, eksperymentuję i odkrywam przyrodę w okresie wiosny.
2. Historyjka obrazkowa pt. „W pasiece”. Zapoznanie dzieci z pracą pszczelarza i sposobem życia pszczół. Wzbogacenie słownictwa czynnego o wyrazy: pasieka, pszczelarz, ul, królowa, robotnice, trutnie, miód, wosk. Wspólne układanie opowiadania do historyjki.	Dziecko: gromadzi słowa wiążące się z określoną tematyką, umie ustalić związek przyczynowo -skutkowy zawarty w historyjce obrazkowej.	Obszar edukacji w zakresie mowy i myślenia: - potrafię opowiadać treść obrazków i historyjek obrazkowych.
3. Słuchanie wybranych fragmentów książki „Zaprasza nas zielony las” J. Sztuczyńskiej. Oglądanie ilustracji zawartych w książce, poznanie nazw niektórych drzew rosnących w lesie, ich liści i owoców.	Dziecko: wypowiada się pełnym zdaniem, rozpoznaje niektóre drzewa, ich liście i owoce.	Obszar mowy i myślenia: - mam zawsze kontakt z książką. Obszar edukacji przyrodniczej.
4. Słuchanie opowiadania nauczycielki pt. „W pasiece” na podstawie utworu J. Wodniaka z wykorzystaniem serii ilustracji. Zapoznanie dzieci ze sposobem życia pszczół powstawania miodu. Rozwijanie umiejętności śledzenia akcji opowiadania. Przezwyciężanie lęku przed spotkaniem z pszczołom.	Dziecko: zna sposób życia pszczół, wie w jaki sposób powstaje miód, potrafi przezwyciężyć strach przed spotkaniem z owadami.	Obszar edukacji technicznej: - poznaję technikę poznaną przez człowieka.
5. Zabawa dydaktyczna „Chory las”. Ukazanie niewłaściwego zachowania się człowieka w lesie i jego skutków. Układanie kodeksu leśnego strażnika.	Dziecko: wie w jaki sposób należy zachowywać się w lesie, rozumie konieczność przestrzegania zasad i nieziszczenia przyrody.	Obszar edukacji społeczno - moralnej: - Ziemia moja planeta.
6. Teatrzyk do opowiadania D. Wawiłow „Zaczarowany stoliczek”. Uwrażliwienie dzieci na niekłamanie sadzonek drzew i gałęzi na skwerkach, w parkach.	Dziecko: aktywnie uczestniczy w inscenizacji, poprawnie wypowiada się na określone tematy, nazywa niektóre drzewa.	Obszar mowy i myślenia: - poznaje literaturę i bawię się w teatr.
7.Zabawy w terenie lub na sali: - „Drzewo smutne i wesołe” Uświadomienie wpływu różnych czynników na przyrodę. - „Znajdź wśród drzew swojego przyjaciela” Nawiązanie emocjonalnego kontaktu z przyrodą. - „Do czego potrzebne SA drzewa?” Uświadomienie funkcji drzew w życiu człowieka.	Dziecko: potrafi współdziałać w grupie, przestrzega ustalonych reguł gry lub zabawy, nawiązuje więzi emocjonalne z przyrodą, uświadamia sobie wpływ różnych czynników na przyrodę.	Obszar edukacji społeczno - moralnej: - umiem współżyć i współdziałać z innymi. Obszar edukacji z zakresu przygotowania do czytania i pisania: - doskonalę spostrzegawczość wzrokową - doskonalę wrażliwość słuchową.
8. Ćwiczenie ortofoniczne pt. „Jak szumią drzewa?” Naśladowanie szumu drzew w zależności od siły wiatru. Przećwiczenie warg i języka na zgłoskach: „szu, szu”, „szy, szy, szy”.	Dziecko: naśladuje szum drzew, ćwiczy narządy mowy.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoją wymowę.
9.Ćwiczenia słuchowe. Rozpoznawanie z taśmy magnetofonowej „odgłosów lasu” (śpiew ptaków, brzęczenie pszczół).	Dziecko: rozpoznaje odgłosy leśne.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoją wymowę.
10. Nauka piosenki „Pszczółki”. Zapoznanie ze słowami i melodią piosenki. Próba określenia jej nastroju. Rozróżnianie tempa do muzyki: wolno, szybko, umiarkowanie. Gra na instrumentach perkusyjnych „leśne odgłosy”, naśladowanie brzmieniem instrumentów leśnych odgłosów, np. kukułka - kołatka, pszczoły - trójkąt.	Dziecko: śpiewa piosenki dostosowane do jego możliwości głosowych, prawidłowo reaguje na zmianę tempa w muzyce, gra na instrumentach muzycznych.	Obszar edukacji muzycznej: - śpiewam piosenki i bawię się przy muzyce - poznaję instrumenty muzyczne i potrafię na nich grać.
11.Zorganizowanie „Dnia Ziemi” w ogrodzie przedszkolnym: -zabawy i gry terenowe - sadzenie sadzonki drzewa w ogrodzie - złożenie przez dzieci ślubowania ekologa - otrzymanie dyplomów „Mały ekolog”	Dziecko: rozumie potrzebę ochrony przyrody na Ziemi, podejmuje decyzję opiekowania się przedszkolnym drzewkiem.	Obszar edukacji społeczno - moralnej: - Ziemia moja planeta.
12.Wydzieranka z kolorowego papieru na temat „W ulu”. Zapoznanie ze sposobem wykonania pracy. Doskonalenie sprawności manualnych podczas wydzierania.	Dziecko: odzwierciedla w formie plastycznej zdobyte wiadomości na temat życia pszczół, oszczędnie gospodaruje klejem.	Obszar edukacji kulturowo - estetycznej: - poznaję sztukę plastyczna i sam jestem twórcą.
13.Zabawa dydaktyczna „Pary”. Łączenie liści i owoców tej samej rośliny.	Dziecko: potrafi połączyć owoce i liście tej samej rośliny.	Obszar edukacji matematycznej.

Co widać na niebie?

Metody i formy pracy	Oczekiwane rezultaty	Powiązanie międzyedukacyjne
1. Teatrzyk sylwet do utworu W. Chotomskiej „Pan Astronom mówi o planetach”. Zapoznanie dzieci z pojęciem Układ Słoneczny. Zrozumienie, że planeta Ziemia nie jest jedyną, ale jedną z 9 planet krążących wokół Słońca. Wyjaśnienie pojęć: gwiazda, planet.	Dziecko: wykazuje zainteresowanie otaczającym wszechświatem, wie co to jest Układ Słoneczny.	Obszar edukacji społeczno - moralnej: - Ziemia moja planeta.
2. Rozmowa przy tablicy graficznej „Oczami Pana Astronoma” - zapoznanie z historią odkrycia Układu heliocentrycznego, podkreślenie roli jaką odegrał w odkryciu tego układu polski astronom Mikołaj Kopernik.	Dziecko: nazywa planety Układu Słonecznego.	Obszar edukacji społeczno - moralnej: - rozumiem słowo „Ojczyzna”.
3. Słuchanie wybranych fragmentów książki „O czym opowiadał teleskop?” P. Kusiewicza. Zapoznanie z wybranymi ciałami niebieskimi i z warunkami, jakie na nich panują.	Dziecko: orientuje się jak wygląda model Układu Słonecznego.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - mam zawsze kontakt z książką.
4.Rozwiązywanie łamigłówki „Zagadki dla astronomów”. Odgadywanie haseł z alfabetu obrazkowo - literowego. Utrwalenie nazw planet w Układzie Słonecznym.	Dziecko: zna zasady rozwiązywania łamigłówek.	Obszar edukacji mowy i myślenia; - uczę się myśleć, mówić, słuchać i rozumieć.
5. Słuchanie opowiadania nauczycielki na podstawie utworu „Bajka o dwóch staruszkach” staruszkach wykorzystaniem ilustracji. Zapoznanie z fazami, jakie przechodzi Księżyc w ciągu miesiąca księżycowego.	Dziecko; gromadzi słownictwo wiążące się z określoną tematyką.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - uczę się myśleć, mówić, słuchać i rozumieć.
6. Rozwiązanie rebusu obrazkowo - literowego z hasłem „Słońce”. Słuchanie wybranych informacji o Słońcu z encyklopedii dziecięcej.	Dziecko: rozwiązuje krzyżówki obrazkowo - literowe.	Obszar edukacji w zakresie przygotowania do pisania i czytania; - przygotowuję się do pisania.
7. Gra dydaktyczna „Wirujące planety”. Uściślenie i poszerzenie wiadomości o planetach Układu Słonecznego. Utrwalenie nazw planet.	Dziecko: zna nazwy planet Układu Słonecznego.	Obszar edukacji społeczno - moralnej: - Ziemia moja planeta.
8. Zabawa dydaktyczna „Lubię Słońce, bo..”. Pobudzanie i rozwijanie umiejętności kojarzenia. Poprawne budowanie zdań.	Dziecko: potrafi poprawnie budować zdania.	Obszar edukacji zdrowotnej: - dbam o swoje zdrowie.
9. Historyjka obrazkowa „Na plaży”. Układanie historyjki według kolejności zdarzeń, układania opowiadania do historyjki. Uświadomienie dzieciom o konieczności ochrony skóry przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym, przypominanie o ochronie głowy.	Dziecko: wie o konieczności ochrony skóry i głowy przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym, precyzyjnie ujmuje swoje myśli w wypowiedzi ustne.	Obszar edukacji zdrowotnej: - dbam o swoje zdrowie.
10. Rozwiązywanie zagadek opisowych, literackich na temat „Kosmos”. Uporządkowanie wiadomości dotyczących kosmosu. Kształcenie logicznego myślenia.	Dziecko: chętnie rozwiązuje zagadki, udziela logicznych odpowiedzi.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoją wymowę.
11. Ćwiczenia ortofoniczne „Lecimy rakietą”. Ćwiczenia mięśni narządu mowy na zgłoskach: „wrr”, „prr”, „brr”.	Dziecko: doskonali sprawność aparatu artykulacyjnego.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoją wymowę.
12. Ćwiczenia oddechowe - dmuchanie na papierowe gwiazdy zawieszone na nitce. Przedłużenie fazy wydechu.	Dziecko: doskonali sprawność aparatu artykulacyjnego.	Obszar edukacji mowy i myślenia: - doskonalę swoją wymowę.
13. Malowanie farbami plakatowymi na dużych arkuszach papieru na temat „Układ Słoneczny”. Odzwierciedlenie w formie plastycznej zdobytych wiadomości, kształcenie umiejętności rozróżniania natężenia koloru. Estetyczne wykonanie prac.	Dziecko: wykonuje prace plastyczne na określony temat.	Obszar edukacji kulturowo - estetycznej: - poznaję pracę plastyczną i sam jestem twórcą.
14. Wykonanie z pudełek tekturowych i odpadów ekologicznych rakiety. Kształcenie umiejętności samodzielnego doboru materiału w celu odzwierciedlenia specyfiki kształtu rakiety. Wdrażanie do ostrożnego posługiwania się nożyczkami.	Dziecko: ostrożnie posługuje się nożyczkami w trakcie zajęć.	Obszar edukacji kulturowo - estetycznej: - poznaję pracę plastyczną i sam jestem twórcą.
15. Słuchanie piosenki „Ekolódek”. Zapoznanie z melodia i słowami piosenki. Zabawa ruchowa wysnuta z treści piosenki.	Dziecko: powtarza za nauczycielką podany rytm.	Obszar edukacji muzycznej: - śpiewam piosenki i bawię się przy muzyce.
16. Opowieść ruchowa do melodii klanzowej „Samolot”. Doskonalenie poczucia rytmu, tempa i dynamiki. Zsynchronizowanie ruchów.	Dziecko; umie bawić się przy muzyce.	Obszar edukacji muzycznej: - śpiewam piosenki i bawię się przy muzyce.
17. Zabawa dydaktyczna „Loty kosmiczne” - ćwiczenia w zakresie liczby 10. Rozkładanie na składniki i ponowne łączenie, używanie cyfr i liczmanów. Uświadomienie dzieciom, że zmiana miejsc składników nie wpływa na wynik sumy.	Dziecko: potrafi klasyfikować zbiory, dodaje w zakresie 10.	Obszar edukacji matematycznej: - poznaję, tworzę, porządkuję i klasyfikuję zbiory przedmiotów na podstawie cech jakościowych.

5.Bibliografia

1. Wielka księga pytań i odpowiedzi „Na ratunek Ziemi”, Astrum Wrocław 1993r.

2. E. i J. Frątczak „Edukacja ekologiczna przedszkolaka”, Bydgoszcz 1996r.

3. S. Elbanowska „Czym zadziwić przedszkolaka, tym co świeci, pływa, lata”, Wiosna, Lato, Jesień, Zima. Medium Warszawa

4. S. Elbanowska „Tajemnice wody”, WSiP, Warszawa 1987r.

5. Becklake Sue, Świat wczoraj i dziś „Budowa wszechświata”, BAW Warszawa 1992r.

6. Zanini Giuseppe Encyklopedia „Świat dziecka” - „O Ziemi”, „O środowisku”, Res Polonia Łódź 1991r.

7. Murphy Bryan Baw się i ucz „Baw się powietrzem”, „Baw się wodą”, „Baw się światłem”. Panda 1993r.

8. Sally Hewitt „Przygoda z przyrodą - zabawy i eksperymenty”, Wyd. Czechowicz, Podsiedlik, Raniowski, Stecki, Poznań 2000r.

9. Fisher G., Bamyston B. „Nasza przyroda - słownik ilustrowany” Wydawnictwo E. Jarmołkiewicz

6. Scenariusz festynu zorganizowanego dla dzieci 6 - letnich z okazji „Dnia Ziemi”

1. Zabawa integracyjna „Drumlowy marsz”

Do środka idź

Do tyłu idź

W ręce klaszcz

Kółko małe zrób. (x2)

Noga bum, noga bum,

Brzuszek też, brzuszek też.

Jam jest żabcia, tyś jest żabcia

My nie mamy nic takiego

Jedna rączka, druga rączka

I coś zielonego

Uła, kła, kła

Uła, kła, kła

My nie mamy nic takiego,

Jedna nóżka, druga nóżka

I coś zielonego

2. Słuchanie wiersza - wyliczanki „Sprzątanie świata” T. Fiutowskiej. Za pomocą wyliczanki zostają wybrani kierownicy zespołów (czworo dzieci). Dzieci są ustawione w kole. Pierwsza grupa dzieci recytuje wiersz a pozostałe pomagają przy jego powtarzaniu:

Wielkie dziś sprzątanie świata,

Czarownica z miotła lata

Z nią czarownic innych chmara

Łysą Górę sprzątnie zaraz.

Baby - Jagi nie próżnują,

I łopaty już szykują,

Zamiast straszyć małe dzieci

Na łopaty wezmą śmieci.

W piekle diabły też pracują,

Wszystkie kotły w nim szorują,

Ogonami wycierają,

I już czysto w piekle mają.

Dzielne skrzaty to krasnale,

Także się nie lenią wcale,

A że długie brody mają,

To świat nimi zamiatają.

Podział dzieci na zespoły:

I „Czarownice”

II „Baby - Jagi”

III „Dobre diabełki”

IV „Brodate krasnoludki”

3. Dzieci zakładają rękawice i emblematy oznaczające poszczególne zespoły, następuje przydział zadań do wykonania na terenie ogrodu przedszkolnego:

- „Pracowite Czarownice” zbierają papiery i opakowania papierowe do foliowych worków a następnie wrzucają do niebieskiego pojemnika

- „Baby - Jagi” zbierają plastikowe opakowania i wrzucają do żółtego pojemnika

- „Dobre diabełki” zbierają puszki i wrzucają je do brązowego pojemnika

- „Brodate krasnoludki” grabią drobne odpady (patyki, liście, igliwie).

4. Quiz ekologiczny:

1. Co zrobimy ze śmieciami, jakie pozostały nam po wycieczce?

2. Co zrobimy z niepotrzebnymi opakowaniami szklanymi?

3. Co to jest recykling?

4. Dlaczego trzeba segregować śmieci?

5. Kończenie zdań: Zdrowe warzywa są bardzo …….. (jakie?), Zawierają różne …….. (co?) Chronią nas przed ….. (czym?). Dzieci otrzymują słodkie nagrody za prawidłowe odpowiedzi.

5. Prezentacja piosenek o tematyce ekologicznej przez każdy z zespołów.

6. Zabawa według Plazny: „Gazetolandia”.

7. Rysowanie kolorowa kreda na asfaltowej alejce ogrodu przedszkolnego „Kwiatowe alejki”.

8. Pasowanie na ekologa - złożenie przez dzieci przyrzeczenia postępowania według praw i obowiązków małego ekologa - przyjaciela przyrody. Rozdanie wszystkim dzieciom dyplomów „Małego ekologa”.

Prawa i obowiązki Małego ekologa

I. Mam prawo zwrócić uwagę innym, gdy:

1. Zaśmiecają środowisko

2. Zrywają i niszczą rośliny chronione

3. Łamią gałęzie drzew i krzewów

4. Dokuczają zwierzętom ptakom

5. Palą ogniska w lesie i wypalają trawy

6. Zatruwają wodę i powietrze

II. Mam obowiązek:

1. Troszczyć się o zieleńce przed blokiem w ogrodzie przedszkolnym

2. Opiekować się zwierzętami

3. Pozostawiać porządek w miejscach, których przebywam

4. Segregować śmieci

5. Oszczędzać wodę i energię elektryczną

6. Zachować ciszę w parku i w lesie.

7. Propozycje zabaw i gier ekologicznych

1. Klimat

W niektórych miejscach naszego globu jest gorąco przez cały rok, w innych zaś - zimno lub deszczowo. Pogodę występującą na jakimś obszarze przez cały rok nazywamy klimatem. Możesz sam stworzyć mini klimat i obserwować jak wpływa na wzrost roślin: gorący, zimny, suchy i wilgotny.

1. Przygotuj cztery plastikowe kubeczki, papierowy ręcznik i torebkę nasion, które szybko wykiełkują, np. trawy.

2. Na dnie każdego kubeczka ułóż kawałek ręcznika i nasyp na niego nasiona. Umieść kubki w różnych miejscach - tak stworzysz różne klimaty.

3. Jeden kubek włóż do lodówki. Tutaj będzie zimno, sucho i ciemno - zupełnie jak na biegunie! Dwa kubeczki postaw na nasłonecznionym parapecie. Do jednego nalej wody i przykryj wieczkiem. Ostatni kubek wystaw na dwór; nie nalewaj do niego wody. Teraz obserwuj, który klimat najbardziej sprzyja wzrostowi roślin.

2. Wiatr

Powietrze wokół Ziemi nieustannie się przemieszcza, czasami bardzo szybko, powodując burze. To przemieszczające się powietrze nazywamy wiatrem. Zbuduj własny wiatromierz, którym zmierzysz siłę wiatru.

1. Przygotuj długi kij, kawałek mocnego sznurka, serwetkę, folię aluminiową, cienka i grubą tekturę oraz dziurkacz.

2. Z arkusza papieru oraz folii odetnij pasek. Na jednym końcu każdego zrób dziurkę. Przywiąż paski do kija - najlżejszy na czubku, najcięższy u dołu.

3. Wyjdź ze swym wiatromierzem na dwór i sprawdź, jak silnie wieje wiatr. Lekki podmuch poruszy tylko serwetkę. Silny wiatr natomiast wprawi w ruch cięższą tekturę.

1. Para wodna

Wszędzie w powietrzu znajdują się maleńkie kropelki wody, zwane parą wodną. Zwykle nie można jej zobaczyć, lecz kiedy powietrze się ochładza, para zmienia się w większe krople wody i tworzy chmury.

1. Sam możesz stworzyć chmurę. Wystarczy napełnić przeźroczystą, plastikowa butelkę gorącą wodą.

2. Pozostaw gorącą wodę w butelce na kilka sekund. Następnie wylej połowę i w otwór butelki włóż kostkę lodu.

3. Obserwuj, jak kostka lodu ochładza parę wodną w butelce i tworzy mglista chmurką, składającą się z kropelek wody.

3. Słońce

Promienie słoneczne i ciepło odbijają się od błyszczących przedmiotów. Takich przedmiotów można, więc używać do ochładzania. Ciemne natomiast pochłaniają ciepło i podgrzewają się, o czym przekona Cię to doświadczenie.

1. Przygotuj folię aluminiową, czarny worek na odpadki, dwa termometry, plastelinę, taśmę klejącą i dwie przeźroczyste, plastikowe butelki napełnione zimna wodą.

2. Jedną butelkę przykryj folią aluminiową, a drugą czarnym plastikowym workiem. Przymocuj okrycia taśmą klejącą.

3. Do butelek włóż termometry i umocuj je plasteliną. Obydwie postaw na słońcu, na dwie godziny, po czym sprawdź temperaturę wody. Która butelka jest cieplejsza?

3. Zanieczyszczenia

Otaczające nas powietrze może wydawać się czyste, w istocie jednak jest pełne brudu, którego nie widzimy. Zanieczyszczają je spaliny samochodowe i dym z kominów fabryk, powodując niekorzystne zjawiska atmosferyczne, takie jak kwaśny deszcz i smog.

1. Zanieczyszczenie powietrza możesz jednak zobaczyć. Z jasnego materiału wytnij jeden duży i jeden mały kwadrat; nadadzą się do tego stare chusteczki.

2. Mały kwadrat naklej na duży. Przyklej go lekko, ponieważ później kawałki trzeba będzie oderwać.

3. Powieś materiał w pobliżu swego domu, lecz nie na ruchliwej ulicy.

4. Odczekaj przynajmniej tydzień, po czym oderwij mały kwadrat. Jak czyste jest miejsce pod spodem, prawda? Resztę materiału zabrudziły zanieczyszczenia powietrza.

3. Opady

Cząsteczki wody i lodu tworzące chmury wirują i wpadają na siebie. Wtedy chmury stają się większe. Gdy są wystarczająco ciężkie, woda spada nie ziemię w postaci deszczu, gradu lub śniegu.

1. Jeśli chcesz wiedzieć, ile deszczu spada w twojej okolicy, skonstruuj deszczomierz. Poproś dorosłego o odcięcie czubka cienkiej, przeźroczystej, plastikowej butelki.

2. Teraz odwróć go i wepchnij do butelki. Zachowaj ostrożność, ostre krawędzie oklej taśmą.

3. Postaw swój deszczomierz na otwartej przestrzeni. Podeprzyj go czterema cegłami, by konstrukcji nie przewrócił wiatr.

4. Każdego dnia o tej samej porze deszcz zebrany w deszczomierzu przelewaj do miarki. Sprawdzaj jak obfite były opady.

3. Cząstka przyrody - budowanie więzi emocjonalnej z przyrodą

Zabawę dobrze jest poprowadzić na polanie lub w lesie. Można zaproponować, aby uczestnicy wybrali sobie jakiś element otoczenia i spróbowali go „odegrać”, czyli go naśladować. Może to być roślina, zwierzę, fragment przyrody martwej, np. skała. W pierwszej fazie dobrze jest pozwolić wszystkim dzieciom odgrywać ich role równocześnie celu przećwiczenia, oswojenia i ośmielenia. Potem można zrobić konkurs i zgadywankę - kto co przedstawia? Po odgadnięciu odgrywanej roli należy zapytać daną „cząstkę przyrody”, co czuje, gdy przechodzą ludzie (szczególnie dzieci) i krzyczą, usiłują „ją” złapać, łamią, zrywają. Takie rozważania prowadzą do refleksji i inicjują często nowe myślenie i nowy stosunek do przyrody.

4. Drzewo smutne i wesołe. Uświadomienie różnych czynników na przyrodę.

Materiały: dwa arkusze papieru, kredki lub pisaki i odrobina wyobraźni. Na arkuszach papieru należy narysować dwa drzewa. Jedno będzie smutne (tzn. na pniu drzewa rysujemy zarys smutnej twarzy), drugie drzewo powinno być wesołe, uśmiechnięte. Na rysunku pozostawiamy również puste miejsca (kwadraty, koła) - w które będą wpinane lub rysowane różne czynniki środowiska i wpływy człowieka, które hamują lub ułatwiają rozwój drzewa.

5. Ile dźwięków słyszysz?

Idąc przez las, pole czy łąkę można zatrzymać się, poprosić dzieci o minutkę ciszy i zaproponować konkurs: „Kto usłyszy najwięcej odgłosów dźwięków?” Warto niekiedy zaproponować dzieciom zamknięcie oczu, co pomaga w skupieniu się. Zamknięcie oczu przenosi dzieci w nieznany im świat dźwięków, wywołując często głębokie emocje. Zwycięzca (zazwyczaj zwycięscy) może na przykład otrzymać tytuł „Najlepsze ucho”. Po zakończeniu konkursu warto porozmawiać na temat usłyszanych dźwięków, zastanowić się z dziećmi, co było ich przyczyną i co one oznaczały (szum czy skrzypienie drzew, szum wody, śpiew czy okrzyk ptaków).

8.Scenariusze zajęć

SCENARIUSZ NR 1

Temat: Świat wokół nas.

Cele ogólne:

- empiryczne badanie istnienia i właściwości powietrza

- praktyczne wykorzystanie ich przez człowieka.

Cele operacyjne: (dziecko)

- rozumie, że powietrze jest wszędzie, mimo że go nie widać

- wie, do czego potrzebne jest powietrze ludziom

- potrafi wyciągać wnioski z obserwacji

- doświadcza, że powietrze pracuje.

Środki wspomagające działanie:

- baloniki, strzykawki jednorazowe, butelka szklana i plastikowa, kubeczki plastikowe, małe pojemniczki, miska z wodą, pompka, suszarka, odkurzacz.

Praca z całą grupą.

Przebieg:

1. Doświadczalne stwierdzenie istnienia powietrza

1. ćwiczenie oddechowe

2. zatykanie nosów i ust

3. sprawdzanie zawartości:

- buteleczek, przez zanurzanie w wodzie

- strzykawek przez zdmuchiwanie papierków ze stołu

Omówienie doświadczeń i wyciąganie wniosków:

- powietrze można złapać, ztansportować, itp.

- można je ścisnąć (pałka, opona, pąpka)

- ruszające się powietrze wykonuje pracę, np. suszy.

2. Badanie właściwości powietrza

1. posiada moc poruszania wiatraków suszenia - pokaz działania suszarki

2. ogrzane powietrze unosi się do góry

- świeczka w otwartym oknie

- balonik na butelce zanurzonej we wrzątku

c) nacisk powietrza (In. Ciśnienie atmosferyczne)

- zgniatanie plastikowej butelki

- podnoszenie pojemników plastikowych balonikami

d) posiada ciężar

- ważenie balonów nadmuchanych przez dzieci

e) powietrze można sprężyć, poruszyć, wessać.

3. Zakończenie

Porządkowanie Sali po zajęciu przy użyciu odkurzacza.

SCENARIUSZ NR 2

Temat: Woda - życiodajny płyn.

Cele ogólne:

- poznanie form wystepowania wody na Ziemi

- wzbogacenie czynnego słownika dzieci o wyrazy: strumyk, rzeka, jezioro, wodospad, fontanna, morze, ocean, pustynia

- rozumienie stałości obiegu wody w przyrodzie i przyczyn jej występowania w różnych postaciach

- utrwalenie zasady picia wyłącznie przegotowanej wody.

Cele operacyjne: (dziecko)

- umie wymienić formy występowania wody na Ziemi

- umie rozwiązywać zagadki opisowe

- wie skąd na świecie bierze się woda

- poprawnie przyporządkowuje napisy do ilustracji

- rozumie szkodliwość picia nieprzygotowanej wody.

Środki wspomagające działanie:

- fotografie przedstawiające różne zbiorniki wodne

- historyjka obrazkowa ilustrująca opowiadanie

- taśma magnetofonowa z odgłosami wywoływanymi przez wodę

- podpisy do obrazków

- opowiadanie pt. „Jedna srebrna kropla” H. Bechlerowej.

Przebieg:

Cz. I

Zagadka słowna:

Służy do mycia, służy do picia, bez niej na Ziemi nie byłoby życia.

Co to jest?

Dlaczego bez wody nie byłoby życia na Ziemi?

Zagadka słuchowa:

Czy można usłyszeć wodę?

Posłuchajcie tych dźwięków i spróbujcie opowiedzieć co się dzieje?

Zagadka obrazkowa:

Dzieci oglądają fotografie przedstawiające formy występowania wody na Ziemi. Ich zadaniem jest wskazać jedną, która nie pasuje do pozostałych (pustynia) i uzasadnić odpowiedź. Nazywamy to, co widać na fotografiach: jezioro, morze, rzeka, ocean, wodospad, fontanna, chmury. Lodowiec.

Zabawa ruchowa:

Dzieci pokazują wodę według własnych pomysłów (pływanie, deszcz, itp.)

Cz. II

- krótka rozmowa - odwołanie się do przeżyć dzieci i doświadczeń, jakie przeprowadziliśmy z wodą (rozpuszczanie lodu i śniegu, parowanie i skraplanie się pary wodnej).

Skąd na świecie bierze się woda?

- opowiadanie wędrówki jednej, srebrnej kropli wody, ilustrowanie obrazkami przypinanymi do tablicy (koliście - odpowiednio do obiegu wody w przyrodzie).

- jak zmieniała się kropla podczas swojej podróży?

- jak długo trwała jej wędrówka?

Zwrócenie dzieciom uwagi na fakt, że woda wędruje po świecie, zanieczyszcza się, zawiera bród, kurz i bakterie. Do picia nadaje się wyłącznie po oczyszczeniu, tj. przegotowaniu lub filtrowaniu.

Zakończenie:

Starszaki odczytują napisy a pięciolatki wskazuję, gdzie należy je umieścić. Wszystkie dzieci sprawdzają poprawność wykonywania zadania.

Wyrazy do odczytania: ocean, fontanna, strumyk, kanałek, lodowiec, mgła, kropla, para wodna.

SCENARIUSZ NR 3

Temat: Lubię Słońce

Cele ogólne:

- pobudzanie i rozwijanie umiejętności kojarzenia

- pogłębianie świadomości własnego ciała

- doskonalenie form ekspresji plastycznej

- kształtowanie zachowań prozdrowotnych.

Cele operacyjne: (dziecko)

- wie, co to jest Słońce

- chętnie uczestniczy w doświadczeniach

- umie wyciągać wnioski z samodzielnych doświadczeń.

Środki wspomagające działanie:

- magnetofon, nagranie muzyki relaksacyjnej; „Opowiadanie na plaży”, kartki, farby plakatowe, pędzle, woda, kremy, mleczka i olejki do ochrony przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych.

Przebieg:

1. Zabawa słowna „Łańcuch skojarzeń”

Nauczycielka, trzymając w rękach miękką piłkę, siada z dziećmi dziećmi kręgu. Proponuje zabawę w łańcuch skojarzeń. Tłumaczy zasadę: Wypowiadam jedno słowo, a osoba obok mnie mówi, z czym jej się ono kojarzy. Następna osoba podaje skojarzenie z wyrazem swojego poprzednika, itd. Np.: woda - morze - plaża - piasek - babka - łopatka - wiaderko… Piłka jest przekazywana temu, kto w danej chwili ma głos. Pozostali zachowują milczenie.

2. Opowiadanie „Na plaży”

Nauczycielka prosi dzieci, aby ułożyły się wygodnie na podłodze, zamknęły oczy, posłuchały muzyki oraz wyobraziły sobie to, o czym za chwilę opowie. Odtwarza z magnetofonu przygotowane nagranie muzyki relaksacyjnej.

Mówi sugestywnie:

Wyobraź sobie, że jesteś na plaży. Leżysz na suchym, ciepłym piasku. Jest ciepło, ale jeszcze nie gorąco. Promienie słoneczne ogrzewają Twoja prawa rękę. Czujesz, jak ciepło przepływa przez ramię, łokieć, aż do dłoni i palców, a potem wraca z powrotem przez dłoń, łokieć ramię… Przepływa do drugiej ręki. Teraz twoja druga ręka staje się ciepła i ciężka, bo nie musi się ruszać. Czujesz ciepło promieni słonecznych na ramieniu, potem na łokciu, dłoni i palcach. Czujesz, ze ciepło przepływa powoli z powrotem… Teraz promieni słoneczne ogrzewają twoje nogi. Ciepło płynie przez udo, Kolna, łydki aż do stóp. Robi ci się ciepło w palce u nóg. Jest ci dobrze. Odczuwasz spokój. Czujesz, że słońce cię ogrzewa… Przez chwilę jeszcze leżysz na piasku, ciesząc się ciepłem i Słońcem… Słyszysz w oddali głosy dzieci… Nasłuchujesz i myślisz, że zapewne zaproszą cię do wspólnej zabawy. Masz ochotę już wstać… Leniwie przeciągasz się… Możesz otworzyć oczy. Znowu jesteś w przedszkolu, między innymi dziećmi, dziećmi plaża i słońce były tylko w twojej wyobraźni.

3. Malowanie farbami „Na plaży”

Nauczycielka bezpośrednio po zakończeniu poprzedniego ćwiczenia zachęca dzieci, aby wykonały ilustrację „Na plaży”. Podczas pracy dzieci odtwarza muzykę, wykorzystaną w poprzedni, ćwiczeniu. Prosi o zachowanie ciszy. Jeżeli dzieci, które ukończyły pracę, chcą opowiedzieć o swoim rysunku - wysłuchaj ich. Prace wiesza na wystawie ściennej.

4. Zabawa słowna „Lubię Słońce, bo…”

Dzieci siadają w półkolu wokół nauczycielki, która zaprasza do siebie 3-4 dzieci. Rozdaje im po jednym sznurku, sama trzymając końcówki sznurków tak, aby zwisały z dłoni. Wyjaśnia dzieciom, że gdy któreś z nich poczuje szarpnięcie swojego sznurka, powinno odpowiedzieć na pytanie: Dlaczego lubię Słońce?

Kiedy każde z dzieci, uczestniczących bezpośrednio w zabawie, odpowie na pytanie, nauczycielka zaprasza do następnej tury kolejne dziecko. Oddaje mu swój sznurek, a sama wraca do półkola. W pewnym momencie nauczycielka bierze udział w zabawie w roli odpowiadającego. Powinna wtedy wymienić następujące powody, dla których lubi Słońce np.: Słońce poprawia nastrój - człowiek jest wtedy pogodniejszy

Słońce wzmacnia nasz organizm - jesteśmy bardziej odporni na choroby.

Dzięki Słońcu organizm wytwarza witaminę D3, niezbędną człowiekowi do zdrowia.

Dzięki Słońcu rosną rośliny, zwierzęta - ludzie mają pożywienie.

Energię słoneczna można wykorzystać w elektrowniach.

Elektrowniach niektórych częściach ziemi ludzie trzymają wodę w dużych pojemnikach, które są nagrzewane przez promienie słoneczne - mają ciepła wodę za darmo.

5. Zabawa ruchowa „Słońce i cień”

Dzieci dobierają się w pary. Nauczycielka objaśnia, że jedno dziecko w parze jest „Słońcem”, a drugie „Cieniem”, który „ucieka” przed promieniami słonecznymi. Prosi, aby dzieci z par stanęły w pewnej odległości od siebie. Określa, w jaki sposób powinny się poruszać. Na umówiony sygnał „Słońce” goni „Cień”, dopóki go nie złapie. Potem następuje zamiana ról.

6. Zagadki „Słoneczny quiz”

Każde dziecko przygotowuje dla siebie kartki z literami a, b, c. Dzieci losują kolejno karty z pytaniami quizu. Nauczycielka odczytuje pytanie i odpowiedzi do wyboru, podając ich oznaczenia a, b, c. Dzieci podnoszą do góry kartki z literą, która oznacza poprawną - według nich odpowiedź. Nauczycielka odczytuje prawidłową odpowiedź. Dzieci sprawdzają, czy ich wybór był trafny.

SCENARIUSZ NR 4

Temat: Chora gleba, chore rośliny - jak im pomóc?

Cele ogólne:

- zapoznanie dzieci z wybranymi przyczynami zatrucia i zanieczyszczenia gleby

- omówienie z dziećmi sposobów ochrony gleby

- stan roślin w skażonej glebie

- poznawanie naturalnych metod użyźniania gleby.

Cele operacyjne: (dziecko)

- zna przyczyny zanieczyszczania gleby

- rozumie potrzebę ochrony przyrody

- umie wyciągać wnioski na podstawie obserwowanych zjawisk.

Środki wspomagające działanie:

- ilustracje w książkach „Na ratunek Ziemi”, „Katastrofy Ekologiczne” przedstawiające glebę skażoną w wyniku opylania środkami owadobójczymi, glebę skażoną metalami ciężkimi, opadającymi ze spalin samochodowych, nieprawidłowo budowane wysypiska śmieci, powstawanie kwaśnych deszczy niszczących rośliny i drobne zwierzęta

- pokazanie ilustracji obrazujących racjonalną gospodarkę ludzi w przyrodzie: zakładanie filtrów na kominy fabryczne, budowanie dróg samochodowych przez tereny nieurodzajne, budowanie ekodróg („Pentliczek” nr 27/1994), powtórny przerób materiałów odpadowych, ograniczanie używania nawozów chemicznych, użyźnianie gleby za pomocą nawozów naturalnych

- zapoznanie dzieci z usytuowaniem pojemników na materiały odpadowe i kopostownikiem na terenie przedszkolnym

- uczenie dzieci segregacji odpadów.

Przebieg:

1. Praca z książkami i ilustracjami.

Nauczycielka rozdaje dzieciom zebrane materiały dotyczące przyczyn zanieczyszczania i zatruwania gleby. Podczas oglądania fotografii i ilustracji w książkach, i w pismach o tematyce ekologicznej, dzieci przekonują się o zagrożeniu wynikającym z nierozsądnej gospodarki człowieka. Rozmowy na temat oglądanych materiałów toczą się w małych grupkach lub przechodzą w dyskusję całego zespołu. Nauczycielka jest jednym z członków zespołu, uważnie słucha wypowiedzi i propozycji dzieci, wypowiada swoje uwagi.

2. Wykorzystując zdobytą wiedzę na temat zagrożenia gleby, dzieci same starają się szukać sposobów zmniejszania tych zagrożeń. Nauczycielka udostępnia drugi komplet materiałów (fotografie, ilustracje), dzięki którym dzieci dowiadują się w jaki sposób dorośli chcą pomóc chorej glebie rodzącej przez to chore rośliny.

3. W ogrodzie przedszkolnym podczas oglądania zawartości kompostownia, dzieci dowiaduję się o naturalnych metodach użyźniania gleby za pomocą nawozów naturalnych (kompost z odpadów roślinnych, obornik, guano). Po raz kolejny przekonują się o potrzebie segregacji śmieci wytwarzanych przez człowieka.

4.Wypowiedzi na temat sposobów działania dzieci, które także mogą pomóc glebie i roślina. Wykonanie ilustracji do albumu „Zdrowa gleba - zdrowe rośliny”. Tematem prac dziecięcych mogą być zarówno obrazki ukazujące czyste, zdrowe środowisko przyrodnicze, jak i ilustracje mówiące o zbieraniu śmieci z gleby, segregacji, o potrzebie sadzenia nowych roślin.

5.Zabawa ruchowa przy utworach muzycznych tematyce przyrodniczej odtwarzana z taśmy magnetofonowej. Dzieci gestem, głosem przedstawiają sytuacje opisane w treści utworów.

9.Literatura do opracowania tematów ekologicznych

Wiersze

„Pan dymek”

A. Kamieńska

Kreska, kreska, kółeczko

Rysuję tu słoneczko

Pod słonkiem jest dom

Oto on.

Rysuje okna, dach

Komin czarny aż strach.

Z komina leci dym

Dym ma nos, oczy, minę

To nie dym

To Pan Dymek.

„Chora rzeka”

J. Papuzińska

Śniła się kotkowi rzeka,

Wielka rzeka pełna mleka…

Tutaj płynie biała rzeka.

Jak tu pusto!

Drzewko uschło…

Cicho tak -

Ani ptak,

Ani ważka, ani komar, ani rak,

Ani gad, ani płaz, ani ślimak, ani żadna wodna roślina

Ani leszcz, ani płoć, ani pstrąg,

Nikt już nie żyje tutaj,

To rzeka jest zatruta

Sterczy napis „Zakaz kąpieli”

Mętny opar nad woda się bieli

Chora rzeka

Nie narzeka

Tylko czeka, tylko czeka, czeka.

„Ochrona środowiska”

E. Burakowska

Słyszałem takie słowa:

Ochrona środowiska

To jakaś sprawa nowa, co to znaczy?

Powiedz:

Jak by Ci to wytłumaczyć?

Gdy w lesie nie rzucasz śmieci

I nie krzyczysz, strasząc zwierzęta,

Gdy zimą ptaki dokarmiać pamiętasz,

Gdy prowadzisz przez ulicę młodsze dzieci

Kiedy okno otwierasz na noc

Po dobranocce mówisz Dobranoc

Nie marudząc do północy.

Kiedy sam się co dzień kąpiesz

A na półce z zabawkami często ścierasz kurze.

„Żyj z przyrodą w zgodzie”

W. Leliwa

Czy to stary czy też młody

Lis i człowiek, ryba, ptak

Każdy cząstką jest przyrody

Więc śpiewajmy razem tak:

Żyj z przyrodą w zgodzie!

Odsuń od niej zło!

I pamiętaj co dzień

Żeby chronić ją!

Żyj z przyroda w zgodzie

To wspaniała rzecz

Na ziemi, na wodzie

Warto druhów mieć!

Żyj z przyroda w zgodzie

To przynosi plon!

Wszystkim się z nią podziel

Jej bogactwa chroń.

Na wycieczce, na koloni

Tam, gdzie rzeka, tam gdzie las

Skarbów ziemi trzeba bronić -

Kwiatów, zwierząt, drzew i gniazd.

„Piotruś i powietrze”

L.J. Kern

Był pewien chłopiec w różowym swetrze,

Którego raz zapytano:

- Czym chciałbyś zostać Piotrusiu?

- Powietrzem!

- Dlaczego powietrzem?

- Ano,

Dlatego tylko, proszę mamusi,

Że ono nic robić nie musi.

Pobladłam biedna mama z wrażenia,

Ot, los, mieć syna lenia.

Wieczorem poszedł Piotruś do łóżka,

Mamusia światło zgasiła.

I zasnął Piotruś, Piotruś Dobra Wróżka

W powietrze go zamieniła.

I nagle patrzcie co to się dzieje?

Piotruś po świecie wieje.

W miastach uderza o mury domów,

W górze na niebie rozpędza chmury,

Na morzu białe spostrzega żagle,

Więc mocno dmucha w te żagle nagle,

Na szosach siwe podnosi kurze,

Organizuje trzy groźne burze,

Porusza liście na wszystkich drzewach,

We wszystkich ptasich gardziołkach śpiewa,

Jest jednocześnie we wszystkich stronach,

W samochodowych siedzi oponach,

Wierci się, kręci tańczy jak fryga,

Aeroplany na sobie dźwiga,

I - to już chyba największa heca -

Dmucha jak wariat we wszystkich piecach..

Rano, gdy zbudziła się, przetarł oczy,

I rzekł:

- Zmęczyłem się bardzo w nocy.

Nie przypuszczałem proszę mamusi, że tak powietrze pracować musi…

„Prośba”

M. Miwińska

Nie rwij kwiatków na spacerze

Bo Ci uschną.

A bez kwiatków w polu, w lesie

Będzie pusto.

Niechaj rosną, niechaj kwitną

Długo jeszcze,

Niech się grzeją w letnim słonku

Kąpią w deszczu.

„Zielone serce”

R. Pisarski

Na skwerku rosło drzewko

Szeroko, rozłożyście.

Srebrzystą miało korę.

Zielono - srebrne liści.

Słuchali chętnie ludzie

Przechodząc koło drzewa

Jak wietrzyk wśród gałązek

Wesoło piosenki śpiewa.

Lecz poszedł mały urwis

Ukradkiem wyjął nożyk,

Bo napis chciał wyskrobać

W srebrzystej cienkiej korze.

Wycinał powolutku

Literka po literce

Nie wiedział, że pod korą

Zielone płacze serce…

„Skarb nad skarby”

M. Przewoźniak

Łowca dóbr, Indiana Heniek,

Bardzo wielkie miał zmartwienie.

Choć wyszczerbił swą łopatę, kopiąc wiosną, zimą, latem

Dziury w ziemi rwąc wytrwale

To nie znalazł skarbów wcale.

Ani złota, ani srebra

Ani mamuciego żebra

Ani garnca z monetami

Ani berła z diamentami

Ani węgla, ani ropy

Nie przyniosły mu wykopy.

Nic nie znalazł biedny Heniek,

Choć wytrwale drążył ziemię.

Westchnął wreszcie: „Jaka szkoda!”

W ten trysnęła z dziury woda

Krystaliczna, kapitalna

Czysta woda mineralna.

Woda sprzed milionów lat,

Jakiej dotąd nie znal świat.

I pomyślał Heniek zaraz,

Ze prawdziwy skarb tu znalazł.

Bo też cały świat przyrody

Z wody jest - i powstał z wody.

Woda w morzach, stawach, rzekach

Z chmury na dół deszczem ścieka

I głęboko wsiąka w ziemię,

Tam, gdzie rył Indiana Heniek.

Zwilża, poi, żywi, chłodzi.

Nasz świat żyje dzięki wodzie

Niech szanuje każde z was

Skarbów, co jest wokół nas.

Opowiadania

„Czy Agatka kocha się w kwiatkach?”

M. Kownacka

Agatka:

Jestem sobie Agata - strasznie kocham się w kwiatach. Gdzie tylko zakwitnie kwiatuszek - ja go zerwać muszę. Zerwę, co tylko spotkam - o tu dzwonek - tu paprotka.. (zrywa dookoła siebie). W wiję sobie do wianka. Ja kwiatkami się zachwycam.

Wróżka:

Wędruję po leśnych dróżkach - szyszkowa leśna wróżka. Mam z żołędzi kapturek, mam z brzeziny kosturem… Mam włosy z drzewnych porostów, no a las - kocham po prostu! Hej, hej… a któż to w lesie zerwał i cisnął na ziemię kwiaty? Więdną! Ni wiecie, czyja to sprawka?

Dzieci:

Agaty!

Wróżka:

A to się popisała - ani słowa! Przyszła do lasu kwiaty rabować! Poniszczyła, połamała kwiaty. My nie chcemy tej Agaty! Kto powie, czy ta Agata naprawdę kocha się w kwiatach!

Dzieci:

Nie!!!

Wróżka:

Bo ja myślę, że to wielka roślin niszczycielka! Może, chociaż ktoś te rośliny leśne włożyłby do wody?

Dzieci:

My je weźmiemy - do kącika przyrody! (biorą pęk roślin od Wróżki i wkładają do wazonu).

„Chcę pracować w lesie”

E. Burakowska

• Wiesz Magda, chciałbym być leśniczym, jak dorosnę.

• Ja też bym chciała, żeby moja praca była związana z lasem, ale leśniczym - nie. Ja chcę iść na studia przyrodnicze.

• I jaką szkołę trzeba skończyć, żeby być leśniczym?

• Technikum leśnictwa i przemysłu drzewnego. Ale ja chciałabym uczyć się więcej. Może dostanę się na biologię, na uniwersytecie i potem będę pracowała jako badacz w jakimś instytucie naukowym, w Białowieży, albo w Kampinosie… A może wstąpię na leśnictwo w Akademii Rolniczej w Warszawie. Albo nie… Już wiem! Niedawno otwarto w Politechnice Warszawskiej i Gliwickiej nowy wydział. Nazywa się inżynieria środowiska. Tam uczą jak chronić czystość powietrza i wód. To będzie chyba najciekawsze - pracować nad naprawianiem szkód, jakie człowiek wyrządził przyrodzie i zapobiegać dalszym. Słyszałeś na pewno, jak Zakłady (Azotowe w Puławach) zniszczyły las. Umarł zatruty dymami i oparami z fabryki. Często się zdarza, że fabryki zatruwają wody w rzekach. Trzeba z tym walczyć, nie dopuszczać do takich wypadków. Musimy mieć na Ziemi czystą wodę i czyste powietrze. Teraz, gdy na całym świecie tak gwałtownie rozwinął się przemysł, to najważniejsza sprawa.

• Madziu, zostańmy obie obrońcami lasu. To wspaniała praca… Chyba trzeba się jeszcze dużo uczyć..?

• No pewnie.

10. Propozycje kart pracy do wykorzystania w realizacji programu ekologicznego

dostępne w pełnej wersji pracy - na płycie CD serwisu Publikacje edukacyjne

www.publikacje.edu.pl - przyp. red.

---