 | Pobierz cały dokument nad.niemnem.wstep.bn.streszcenie.filologia.doc Rozmiar 365 KB |
Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem (wstęp BN)
PISARKA ZNAD NIEMNA
Symbolika tytułu nawiązuje do Mickiewiczowskich uczuć do ziem nad błękitnym Niemnem rozciągnionych i jest też związana z losem pisarki (na 69 lat tylko 10 przeżyła z dala od miejsc rodzinnych).
1852-57 na pensji sióstr sakramentek w Warszawie
1858-63 w majątku męża w Ludwinowie (granica Polesia i Wołynia)
-Orzeszkowa należała do tych mniej licznych autorów wybitnych, którzy życie spędzili w pobliżu miejsca urodzenia.
Orzeszkowa urodziła się 20 czerwca 1841 r. we dworze w Milkowszczyźnie (na północ od Niemna, 40 km od Grodna). Mieszkała tu w dzieciństwie i po rozstaniu z mężem, aż do 1869 r., kiedy musiała sprzedać zadłużony majątek. Odtąd na 41 lat związała się z Grodnem.
Rzadko wyjeżdżała, a jeśli już to na krótko do Warszawy lub Wilna. Jeszcze rzadziej bywała na Zachodzie (1881, grudzień 1893, lato 1899 - kuracyjne pobyty w Wiesbaden w Niemczech, w czasie trzeciego zajrzała też do Szwajcarii). Wolała odwiedzać pobliskie dworki, gł. latem, gdy źle się pisało.
Ze szkoły wyniosła biegłą znajomość francuskiego, niezłą niemieckiego, umiejętność pisania po polsku, wiadomości o literaturze (nauczyciel - Ignacy Kowalewski). Szkoła miała przygotować głównie do ról towarzyskich i domowych, do życia umysłowego i lit. przygotowała się sama.
Po ojcu, Benedykcie Pawłowskim (~ Korczyński ???), Eliza odziedziczyła dużą i wielojęzyczną bibliotekę (gł. pisarzy francuskiego Oświecenia). Zmarł, gdy miała 3 lata. Babka jej o nim mówiła, choć ubolewała nad jego niedowiarstwem i masoństwem.
Matka, Franciszka z Kamieńskich, po 3 latach wyszła za ziemianina spod Kobrynia, Konstantgo Widackiego. Była piękną patriotką, rozmiłowaną w gestach symbolicznych. Eliza zarzucała matce trzymanie się konwenansów, po zamęściu przestała jej ulegać.
Męża, Piotra Orzeszko (35 lat, gdy ona miała 17), załatwiła jej rodzina. Ślub odbył się po kilku tygodniach narzeczeństwa, 21 I 1858 r. Dwa lata Elizy w tamtejszym miejscu minęły na wizytach sąsiadów, a potem Eliza zaczęła się rozglądać po tamtejszej wiosce i zaczęła czytać (gł. Voltaire'a, Rousseau, Diderota, Micheleta, Thiersa i nowe publikacje).
interesowała się z zapałem demonstracjom patriotycznym lat 1861, 1862 w Warszawie
z młodszym bratem męża założyła we dworze szkółkę dla dzieci ze wsi
mąż był raczej sceptyczny do jej działań, narastał między nimi kryzys, ale Eliza powstrzymała się z rozwodem, bo w 1863 w Ludwinowie pojawiły się „partie” leśne i była tam potrzebna (Piotr należał do „białych”, ale nie zamykał domu przed powstańcami)
 | Pobierz cały dokument nad.niemnem.wstep.bn.streszcenie.filologia.doc rozmiar 365 KB |