Nazwa wielkości fizycznej
|
Wzór |
Opis symboli |
Jednostka |
Dodatkowe wiadomości |
CIĘŻAR CIAŁA, SIŁA GRAWITACJI
|
|
Fc - siła ciężkości, m - masa ciała, g - przyspieszenie ziemskie. g = 9,81 m/s2 ≈ 10 m/s2
|
Newton [N] |
|
GĘSTOŚĆ SUBSTANCJI
|
ρ = |
m - masa V - objętość ciała
|
|
Czasem gęstość oznaczamy literką d |
CIŚNIENIE
|
|
F - siła nacisku (=Fg) S - powierzchnia
|
|
Siłę nacisku nazywamy również PARCIEM |
CIŚNIENIE HYDROSTATYCZNE
|
p = ρ · g· h
|
p - ciśnienie hydrostatyczne g - grawitacja h - głębokość zanurzenia ρ - gęstość cieczy
|
Pascal [Pa] |
Wywierane w cieczach |
SIŁA WYPORU |
Fw= ρc · g· Vc |
Fw - siła wyporu ρc - gęstość cieczy g - grawitacja Vc - objętość wypartej cieczy |
Newton [N] |
Objętość wypartej cieczy jest równa objętości zanurzonego ciała |
RUCH JEDNOSTAJNY (prędkość, droga)
|
V = przekształcenia s = V * t
|
v - prędkość, s - droga, t - czas
|
[v] = m/s, km/h |
s - DROGA od A do B |
RUCH PROSTOLINIOWY ZMIENNY
|
|
Vśr - prędkość średnia scał - droga całkowita tcał - czas całkowity
|
|
A------S--------B Jeśli ruch odbywa się z postojami, to czas tcał. liczy się łącznie z postojami.
|
RUCH JEDNOSTAJNIE PRZYSPIESZONY i OPÓŹNIONY (przyspieszenie i zmiana prędkości)
|
V = a*t |
a - przyspieszenie V - prędkość Δv - przyrost prędkości t - czas |
|
Przyspieszenie (opóźnienie) jest stałe |
RUCH JEDNOSTAJNIE PRZYSPIESZONY i OPÓŹNIONY (droga)
|
|
a - przyspieszenie s - droga t - czas |
metry |
Drogi przebyte w kolejnych sekundach maja się do siebie jak kolejne liczby nieparzyste: s1:s2:s3…… = 1:3:5:…….
|
DRUGA ZASADA DYNAMIKI
siła, przyspieszenie |
przekształcenie
|
a - przyspieszenie F - siła m - masa |
|
|
SIŁA TARCIA |
FT = f*FN |
FT - siła tarcia f - współczynnik tarcia FN - siłą nacisku (na powierzchni poziomej jest równa sile grawitacji) |
|
f- współczynnik tarcia zależy od powierzchni trącej |
PĘD CIAŁA
|
|
p - pęd ciała, m - masa ciała, V- prędkość ciała |
|
|
ZASADA ZACHOWANIA PĘDU (Zjawisko odrzutu) |
m1*V1 = m2*V2 |
m1, m2 - masy ciał, V1, V2 - prędkości ciał |
|
|
PRACA
|
W = F · s |
F - wartość działającej siły s - wartość przesunięcia (drogi) |
[W] = 1J (dżul)
1J = 1N · 1m =
1
|
Tylko wówczas gdy działa stała siła, w pozostałych przypadkach jest równa polu powierzchni figury powstałej pod wykresem siły i drogi
Praca ma wartość 1J, gdy została wykonana przez siłę 1N i jeżeli nastąpiło przesunięcie o 1m.
|
MOC
|
|
P - moc W - wartość wykonanej pracy t - czas, w którym ta praca została wykonana.
|
|
Urządzenie ma moc 1W, jeśli w czasie 1s wykonuje pracę 1J.
|
ENERGIA POTENCJALNA
|
Ep = m·g·h |
Ep - energia potencjalna grawitacji m - masa ciała, h - wysokość, na której ciało się znajduje g - przyspieszenie ziemskie
|
[Ep] = 1J |
posiadają ją ciała będące na pewnej wysokości
Przyrost energii ciała E jest równy wykonanej nad tym ciałem pracy W, co można zapisać: ΔE = W.
|
ENERGIA KINETYCZNA
|
Ek = |
m - masa ciała V - prędkość, z którą ciało się porusza
|
[Ek] = 1J |
posiadają ją ciała będące w ruchu |
ZASADA ZACHOWANIA ENERGII |
Ep = Ek czyli
m·g·h = lub odwrotnie |
patrz wyżej |
|
cała ilość energii jednego rodzaju może zostać zamieniona w energię drugiego rodzaju |
WARUNEK RÓWNOWAGI DŹWIGNI DWUSTRONNEJ i JEDNOSTRONNEJ |
|
r1, r2 - długości ramion dźwigni F1, F2 - siły działające na te ramiona |
|
|
RÓWNIA POCHYŁA (kiedy ciało się nie zsuwa) |
|
h - wysokość równi l - długość równi F1 - siła powodująca utrzymanie ciała na równi Fg - ciężar (siła grawitacji) |
|
|
SPRAWNOŚĆ MASZYN |
lub
|
Eu - energia uzyskana Ed - energia dostarczona Pu - moc uzyskana Pd - moc dostarczona |
procenty [%] |
|
CIEPŁO WŁAŚCIWE
|
|
cw - ciepło właściwe Q - ciepło wymienione z otoczeniem m - masa ciała ΔT - przyrost temperatury
|
[c] =
lub
|
ΔT = Tkońcowa - Tpoczątkowa |
ILOŚĆ CIEPŁA DOSTARCZONEGO LUB ODDANEGO PODCZAS ZMIANY TEMPERATURY |
Q = m · cW · ΔT
|
cw - ciepło właściwe Q - ciepło wymienione z otoczeniem m - masa ciała ΔT - przyrost temperatury
|
Jule [J] |
ΔT = Tkońcowa - Tpoczątkowa |
CIEPŁO ZMIANY STANU SKUPIENIA |
|
cx - ciepło: parowania, skraplania, topnienia, krzepnięcia Q - ilość ciepła dostarczonego lub oddanego m - masa ciała |
|
Symbol w zależności od procesu |
ILOŚĆ CIEPŁA DOSTARCZONEGO LUB ODDANEGO PODCZAS ZMIANY STANU SKUPIENIA
|
Q = m · cx
|
cx - ciepło: parowania, skraplania, topnienia, krzepnięcia Q - ilość ciepła dostarczonego lub oddanego m - masa ciała
|
Jule [J] |
Symbol w zależności od procesu |
PIERWSZA ZASADA TERMODYNAMIKI
|
ΔEw = W + Q |
ΔEw - zmiana energii wewnętrznej W - wykonana praca Q - ciepło wymienione z otoczeniem |
Jule [J] |
|
WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE DWÓCH ŁADUNKÓW (PRAWO CULOMBA)
|
F = k
|
k - współczynnik proporcjonalności q1,q2 - ładunki elektryczne r - odległość między ładunkami
|
Newton |
W próżni:
k = 9 · 109 |
NATĘŻENIE PRĄDU |
I = |
I - natężenie prądu q - ładunek elektryczny, t - czas
|
Amper [A] |
|
NAPIĘCIE ELEKTRYCZNE |
|
U - napięcie elektryczne W- praca potrzebna do przeniesienia ładunku q- wartość ładunku |
Volt [V] |
|
PRAWO OHMA. OPÓR ELEKTRYCZNY
|
R = |
R - opór U - napięcie I - natężenie
|
|
Opór nazywany jest inaczej rezystancją |
OPÓR ELEKTRYCZNY
|
R = |
R - opór
l - długość przewodnika S - pole powierzchni przekroju przewodnika |
czytaj: om
|
|
OPÓR ZASTĘPCZY - ŁĄCZENIE SZEREGOWE ODBIORNIKÓW
|
I = const
U = U1+U2+…+Un
Rz = R1+R2+….+Rn
|
n - liczba odbiorników R - opór U - napięcie I - natężenie |
|
|
OPÓR ZASTĘPCZY - ŁĄCZENIE RÓWNOLEGŁE ODBIORNIKÓW
|
U = CONST
I = I1+I2+….+In
|
n - liczba odbiorników R - opór U - napięcie I - natężenie |
|
|
PRACA PRĄDU ELEKTRYCZNEGO
|
W = U·I·t |
W - praca prądu elektrycznego U - napięcie prądu elektrycznego I - natężenie prądu elektrycznego, t - czas
|
[W] = 1J |
Z tego wzoru można również wyznaczyć następne:
W= P*t W = U*q |
MOC PRĄDU ELEKTRYCZNEGO
|
P = U·I |
P - moc prądu elektrycznego U - napięcie prądu I - natężenie prądu
|
[P] = 1W (wat)
|
|
ENERGIA ELEKTRYCZNA |
Eel = P · t |
Eel - energia elektryczna P - moc prądu t - czas |
|
Podstawiamy:
|
SIŁA MAGNETYCZNA |
F = B · I · l |
F - siła magnetyczna B - indukcja magnetyczna pola [ w Teslach] I - natężenie prądu l - długość przewodnika |
Newton |
|
ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY NATĘŻENIEM A NAPIĘCIEM PIERWOTNYM I WTÓRNYM W TRANSFORMATORZE
|
|
Uw - napięcie na uzwojeniu wtórnym Up - napięcie na uzwojeniu pierwotnym Iw - natężenie na uzwojeniu wtórnym Iw - natężenie na uzwojeniu wtórnym
|
|
|
ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY NATĘŻENIEM A LICZBĄ ZWOJÓW NA UZWOJENIU PIERWOTNYM I WTÓRNYM W TRANSFORMATORZE |
|
nw - liczba zwojów w uzwojeniu wtórnym np - liczba zwojów w uzwojeniu pierwotnym Iw - natężenie na uzwojeniu wtórnym Iw - natężenie na uzwojeniu wtórnym |
|
|
ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY NAPIĘCIEM A LICZBĄ ZWOJÓW NA UZWOJENIU PIERWOTNYM I WTÓRNYM W TRANSFORMATORZE
|
|
Uw - napięcie na uzwojeniu wtórnym Up - napięcie na uzwojeniu pierwotnym nw - liczba zwojów w uzwojeniu wtórnym np - liczba zwojów w uzwojeniu pierwotnym
|
|
|
PRZEKŁADNIA TRANSFORMATORA |
|
p - przekładnia |
bez jednostki |
|
PRĘDKOŚĆ W RUCHU JEDNOSTAJNYM PO OKRĘGU |
|
V - prędkość r - promień okręgu T - okres ruchu f- częstotliwość
|
|
Okres - czas jednego pełnego okrążenia Częstotliwość - ilość okrążeń w ciągu jednej sekundy |
PRĘDKOŚĆ KĄTOWA |
|
ω - prędkość kątowa |
|
∏ = 180o |
PRAWO POWSZECHNEJ GRAWITACJI (oddziaływanie 2 ciał na siebie)
Obydwa przyciągają się z taką samą siłą |
|
m1, m2 - masy ciał r - odległość miedzy tymi ciałami G - stała grawitacji
G =
|
Newton |
Wszystkie ciała mające masę podlegają prawu powszechnego ciążenia.
Wartość sił grawitacji
|
OKRES DRGAŃ WAHADŁA MATEMATYCZNEGO |
|
T - okres drgań wahadła l - długość wahadła g- grawitacja |
sekunda |
|
ZWIĄZEK MIĘDZY CZĘSTOTLIWOŚCIĄ I OKRESEM RUCHU DRGAJĄCEGO |
|
T - okres ruchu, f - częstotliwość ruchu |
[f] = |
|
DŁUGOŚĆ FALI W DANYM OŚRODKU
|
λ = V · T lub
λ = |
v - prędkość rozchodzenia się fali w danym ośrodku λ - długość fali
|
[λ] = 1m |
|
NATĘŻENIE DŻWIĘKU |
|
I - natężenie dźwięku E- energi przenoszona przez dźwięk t - czas S - pole powierzchni P - moc dźwięku |
|
|
RÓWNANIE ZWIERCIADŁA KULISTEGO WKĘSŁEGO
oraz równanie soczewki |
|
x - odległość przedmiotu od zwierciadła y - odległość obrazu od zwierciadła f - ogniskowa zwierciadła
|
|
W przybliżeniu ogniskowa jest równa połowie promienia krzywizny zwierciadła kulistego lub soczewki
|
POWIĘKSZENIE OBRAZU
(w zwierciadle kulistym i w soczewkach) |
|
p - powiększenie obrazu x - odległość przedmiotu od zwierciadła y - odległość obrazu od zwierciadła h1 - wysokość przedmiotu h2 - wysokość obrazu |
|
|
ZDOLNOŚĆ SKUPIAJĄCA SOCZEWKI
|
Z = |
Z- zdolność skupiająca soczewki f - ogniskowa soczewki
|
[Z] = |
|
PRAWO ZAŁAMANIA ŚWIATŁA
|
n = |
n - współczynnik załamania światła, v1 - prędkość światła w 1 ośrodku v2 prędkość światła w drugim ośrodku |
|
|