KRYMINALISTYKA jest nauką praktyczną opracowującą

• : zasady sprawnego działania, np. jak sprawnie przeprowadzić okazanie lub konfrontację, czy zatrzymanie (taktyka kryminalistyczna),

możliwości, zasady i sposoby wykorzystania środków technicznych i laboratoryjnych środków badawczych (technika kryminalistyczna)

Wyróżniamy 4 działy kryminalistyki:

• taktykę - ukierunkowana na osobowe środki dowodowe (90%), np. taktyka przesłuchania świadka, ale nie zawsze, np. oględziny miejsca, rzeczy, gdzie wykorzystujemy środki techniczne

• technikę - ukierunkowana na rzeczowe środki dowodowe (90%), np. GSR, ale nie zawsze, np. fizjodetekcja osobowych źródeł dowodowych

• strategię - wiedza prognostyczna (jak będzie rozwijała się przestępczość, jak ją zwalczać)

• metodologię - dział adaptujący osiągnięcia techniki i taktyki dla zwalczania poszcz. grup przestępstw

Kryminalistyka realizuje 4 funkcje :

• rozpoznawczą→ np. teren, środowisko, problem, osoba

• wykrywczą→ czyn zabroniony/przestępstwo lub jego wykluczenie (np. samobójstwo), sprawca,

• dowodową→ dowodzeniem: popełnienia czynu zabronionego/przestępstwa lub jego wykluczenie, sprawstwa konkretnej osoby

• zapobiegawczą→ prawnie określone negatywne zjawiska społeczne

Rodzaje identyfikacji:

• grupowa (takie same cechy)

→badania włókien (najczęściej), szkła,

→badania włosów (mikroskopowe porównawcze)

• indywidualna (te same cechy)

→daktyloskopijna/cheiloskopijna/otoskopijna

→fonoskopijna

→osmologiczna

→badania pisma ręcznego, czy balistyczne

→biologiczne krwi, śliny, włosów, ale przy wykorzystaniu profilu DNA

• pozytywna → stwierdza tożsamość

• negatywna → stwierdza brak tożsamości

• kategoryczna → zasadniczo stwierdza na 100%, np. badania daktyloskopijne, otoskopijne, cheiloskopijne, balistyczne

• prawdopodobna → zachodzi mniejsze bądź większe prawdopodobieństwo, ale nie pewność (100%), np. DNA (99,99%); także włosów (budowa morfologiczna), krwi (serologia)

→ biegły ustala stopień prawdopodobieństwa,

zgodnie ze swoją wiedzą i doświadczeniem

• bezpośrednia → po śladzie do osoby, która go zostawiła, np.:

• profil DNA z krwi, włosów, śliny, nasienia

• daktyloskopia, cheiloskopia, otoskopia

pośrednia → ze śladu na przedmiot, a z niego na osobę, np.: traseologiczna, mechanoskopijna, balistyczna, włókien

Podstawowe pojęcia używane przy identyfikacji kryminalistycznej:

• materiał dowodowy

→ materiał zabezpieczony na miejscu zdarzenia, np. włókno, włos, naskórek, linie papilarne

→ w drodze czynności procesowych, np.:

→ oględziny, zatrzymanie rzeczy, przeszukanie

• materiał porównawczy

→ pobierany od osoby podejrzanej /podejrzanego/ oskarżonego lub z innych miejsc, czy rzeczy np. z pomieszczenia, grzebienia

→ w drodze czynności procesowych

• materiał wzorcowy → nie jest to materiał uzyskany w ramach prowadzenia konkretnej spraw, lecz są to materiały pomocnicze, które biegły będzie lub może wykorzystać dla przeprowadzenia konkretnych badań, np. katalogi, wzorce, tabele

materiał kontrolny → materiał, który ma pomóc biegłemu w skontrolowaniu wyników ekspertyzy, np. piach lub drewno - jak podłoże wpłynęło na dany ślad (sprawa Simpsona)

7 złotych pytań

• co? - się zdarzyło, rozmiary, kształt

• gdzie? - miejsce

• kiedy? - czas

• w jaki sposób? - przyczyny, mechanizm działania sprawcy, sposób obrony ofiary,

• dlaczego? - motywacja sprawcy, rola ofiary w genezie zdarzenia

• jakimi środkami? - używane środki i narzędzia, pomoc innych osób (sprawców)

• kto? - jest sprawcą, a kto ofiarą

Biegły :

• jest osobowym źródłem dowodowym posiadającym wiadomości specjalne, niezbędne do stwierdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy

• Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych → art. 193 § 1 k.p.k.

Biegłego powołuje się, gdy:

• pojawiła się okoliczność mająca istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy

→ jeżeli okoliczność nie ma znaczenia dla sprawy nie przeprowadza się dowodu - art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k.

• jej rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych

→ wiadomości specjalne to odpowiednia wiedza w danej dziedzinie (art. 195 k.p.k.), czyli wiedza która nie jest dostępna powszechnie dla przeciętnie inteligentnego człowieka

obligatoryjne powołanie biegłego

→ oględziny i otwarcie zwłok

Z oględzin i otwarcia zwłok biegły sporządza opinię (...) (art. 209 § 5 zd. 2 k.p.k.)

→ opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego

W celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, powołuje co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów (art. 202 § 1 k.p.k.)

→ regulacja art. 185a k.p.k.

Kategorie biegłych:

• Biegli indywidualni (art. 193 § 1 k.p.k.)

→ tzw. sądowi (wpisani na listę biegłych sądowych)

→ ad hoc (tylko dla konkretnej sprawy)

• Instytucje naukowe lub specjalistyczne (art. 193 § 2 k.p.k.), np. PAN, Uniwersytet (Katedra/Zakład), Akademia Medyczna, Politechnika

Charakterze biegłego w procesie

• eksperta → wydaje opinię po przeprowadzeniu badań na mocy wydanego postanowienia organu procesowego

• konsultanta → może być przesłuchany w charakterze świadka i złożyć zeznania

- nie wydaje opinii

- jest wtedy tylko pomocnikiem/doradcą organu procesowego przy przeprowadzaniu konkretnej czynności procesowej, np. zabezpieczenie śladu daktyloskopijnego lub dla konkretnego zagadnienia, np. z zakresu informatyki (zabezpieczenie twardego dysku w toku przyszłego przeszukania)

eksperyment procesowy - jest to czynność zarówno procesowa, jak i kryminalistyczna dokonywana w postaci doświadczenia lub odtworzenia przebiegu stanowiących przedmiot rozpoznania zdarzeń lub ich fragmentów w celu sprawdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy → art. 211 k.p.k.

Formy eksperymentu procesowego

• Doświadczenie

→ sprawdzenie czy takie zdarzenie lub jego fragment mogło mieć w ogóle miejsce albo taki jak zakłada się przebieg

→ nie muszą być zachowane warunki istniejące w chwili zdarzenia

• Odtworzenie (rekonstrukcja)

→ sprawdzenie, czy to zdarzenie mogło mieć miejsce w określonych okolicznościach albo czy miało taki, jak zakłada się przebieg

→ muszą być spełnione warunki istniejące w chwili zdarzenia

Ekspertyza - jest to zespół czynności badawczych przeprowadzanych przez biegłego (biegłych/instytucje naukową lub specjalistyczną), na zlecenie organu procesowego (postanowienie o powołaniu), wymagających wiadomości specjalnych i kończących się wydaniem opinii

Czynności operacyjno-rozpoznawcze

• to system poufnych bądź tajnych działań określonych i upoważnionych do tego organów prowadzonych poza procesem karnym, lecz służących aktualnym bądź przyszłym jego celom.

Organy upoważnione do podejmowania czynności operacyjno-rozpoznawczych

• Policja

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• Agencja Wywiadu

• Straż Graniczna

• Wojskowe Służby Informacyjne

• Inne organy, jeżeli jest do tego z mocy prawa upoważniony

Funkcje czynności operacyjno-rozpoznawczych

• rozpoznawcza (określona osoba, środowisko, zagadnienie, mechanizmy)

• wykrywcza

• kierunkująca udowadnianie (wszczęcie postępowania karnego, zebranie dowodów w jego toku)

• weryfikująca ustalenia lub wersje

• zapobiegawczo-ochronna

POLIGRAF

• Do rejestrowania zmian fizjologicznych organizmu używa się aparatu, który rejestruje przebieg co najmniej trzech procesów fizjologicznych, skorelowanych ze zmianami aktywności organizmu - pracy serca, oddychania i reakcji skórno-galwanicznej

• Aparat taki zwany jest poligrafem (wariografem) rejestruje zmiany w czynnościach organizmu zapisując je na taśmie w postaci krzywych

• Wykres jest analizowany i ustala się bodźce, którymi są zadawane badanemu pytania

Osmologia jest to jedna z najmłodszych i dynamicznie rozwijających się w ostatnim okresie w naszym kraju dziedzin kryminalistyki. Wykorzystuje ona specjalnie wytresowane psy do identyfikacji osób na podstawie śladów zapachowych pozostawionych na różnych podłożach i przedmiotach.

Determinanty czasu utrzymywania się zapachu na podłożu

• czas kontaktu

• bezpośredni/pośredni

• intensywność zapachu

• podłoże

→ lepiej na chłonnych

→ gorzej na gładkich i niechłonnych

• temperatura

→ pozytywnie oddziaływuje niska

→ negatywnie wysoka

Śmierć ustroju jest to proces, który od pewnego momentu ma charakter nieodwracalny, powodując ustanie jego czynności, szczególnie: układu krążenia, układu oddechowego, ośrodkowego układu nerwowego.

Znamiona śmierci:

1. plamy pośmiertne (livores mortis)

2. stężenie pośmiertne (rigor mortis)

3. bladość powłok (palor mortis)

4. oziębienie ciała (frigor mortis)

Określanie czasu śmierci

• wyschnięcie rogówki i białkówki - przy otwartych oczach 1 h, przy zamkniętych do 24 h

• oziębienie - nogi i ręce 1-2 h, części zakryte 4-5 h

• plamy pośmiertne

• stężenie pośmiertne (mięsień sercowy i żuchwa 0,5-2 h)

• zawartość składników chemicznych

• drażnienie bodźcami elektrycznymi i mierzenie czasu reakcji mięśni

• późne zmiany w zwłokach - gnicie, przemiana tłuszczowa

Daktyloskopia

Zasada niezmienności, zas. nieusuwalności, zas. niepowtarzalności