13. Nowy Urbanizm jako sposób komponowania układów mieszkaniowych

(Nowy Urbanizm - prąd w twórczości urbanistycznej stanowiący odpowiedź na amorficzny i anonimowy rozwój struktur podmiejskich, atomizację społeczeństwa w strukturach podmiejskich, krytyka urbanistyki modernizmu, powstał w latach 80-tych, USA, cele: uporządkowany układ przestrzenny, przestrzenie publiczne, odbudowa więzi społecznych, powrót do tradycji)

Nowy Urbanizm powraca do tradycji planistycznych oraz architektonicznych z XIX i końca XX w., w tym do idei miast ogrodów. Odchodzi od planowania dzielnic ściśle mieszkaniowych, szczególnie podmiejskich. Promuje wymieszania funkcji poprzez oparcie układu przestrzennego na systemie jednostek o promieniu ok. 400m, w których znajdują się: mieszkalnictwo, miejsca pracy, handel, szkoły, przestrzenie rekreacyjne i obiekty kultu religijnego. Jednostki oddzielone są od siebie tzw. korytarzami(przestrzenie stykowe), gdzie mieszczą się przestrzenie rekreacyjne i komunikacyjne. Nowe osiedla projektuje się na podstawie opracowanego kodu projektowego określającego możliwe do wprowadzenia typy zabudowy, architektury, przestrzeni publicznych. Kod opracowany na podstawie tradycji lokalnych. Budynki mają ten sam styl, najlepiej o genezie historycznej (spójność funkcjonalna i wizualna). Skala pieszego, większa intensywność zabudowy, architektoniczna różnorodność w ramach spójności stylu osiedla, wprowadzenie zieleni, stworzenie struktury społecznej odpowiadającej potrzebom ludzi.

Niestety układy mieszkaniowe w efekcie często pozbawione są wrażenia narastania struktury, mają zafałszowana historię i brakuje im ducha miejsca. A mieszkańcy tworzą sztucznie wykreowane społeczeństwo.

14. Podstawowe zasady kształtowania przestrzeni zespołów mieszkaniowych

Nie tylko kształtowanie formy zabudowy, ale całościowych struktur gwarantujących wysoką jakość życia, nie zapominając o kwestiach środowiskowych.

• Kreowanie miejsca i definiowanie kształtu przestrzeni

• Czytelna forma urbanistyczna

• Zdefiniowana przestrzeń publiczna i prywatna

• Jasno określone strefy frontowe i zapleczowe zabudowy

• Strefy półprywatne i półpubliczne - jako łączniki między zabudową a przestrzenią ulicy

• Sprawność komunikacyjna

• Integracja funkcjonalna

• Kreowanie krajobrazu miejskiego

• Kreowanie warunków dla rozwoju społecznego

• Zapewnianie efektywności komercyjnej

• Etapowanie realizacji przedsięwzięcia

• Każdy etap stanowi skończoną całość

• Realizacja następnych etapów nie może pogarszać warunków korzystania z tych już zrealizowanych

• Wysoka efektywność zabudowy przy zachowaniu wysokiego poziomu jakości zamieszkania

• Sprawność środowiskowa

• Występowanie problemów środowiskowych w projektowaniu obszarów mieszkaniowych

• Zasada przezorności

• Środowiskowy styl zamieszkania i życia

• Przestrzenie zielone i elementy środowiska naturalnego jako elementy struktury przestrzennej układów osiedli - wpisujące się w układy o charakterze ogólno miejskim

15. Zasady kształtowania programu funkcjonalnego w strukturach mieszkaniowych

• Kontekst i lokalizacja jako podstawa dla określania programu funkcjonalnego zespołu mieszkaniowego

• Infrastruktura społeczna:

• Usługowa - handel, gastronomia, rzemiosło

• Edukacyjna - szkoły, przedszkola i in.

• Związana z usługami kultury - kościoły, miejsca integracji społecznej (w tym dla różnych grup pokoleniowych)

• Ochrony zdrowia - ośrodki zdrowia, punkty medyczne

• Miejsca pracy:

• Biura

• Inne wyspecjalizowane - w tym przemysły wysokich technologii

• Formy integracji funkcji niemieszkaniowych:

• Kreowanie struktur w pełni wielofunkcyjnych

• Kreowanie wyspecjalizowanych stref zdominowanych przez poszczególne funkcje (separacja funkcjonalna)

• Kreowanie przestrzeni ze strategicznie rozlokowanymi elementami infrastruktury społecznej

• dostępność elementów infrastruktury społecznej zespołu zarówno dla pieszych, rowerzystów jak i zmotoryzowanych

• formy przestrzenne układów wielofunkcyjnych:

• integracja pionowa

• integracja pozioma

• dobór odpowiedniej ilości funkcji niemieszkalnych w zależności od ilości klientów - zapewnienie odpowiedniej intensywności zabudowy

• maksymalizację liczby użytkowników w różnych porach dnia

• dostęp do usług „po drodze” do szkoły, pracy lub przystanku komunikacji zbiorowej

• na usługi wybierać należy miejsca widoczne, a jednocześnie zapewniające możliwość łatwego dojazdu i parkowania

• Duże, wyspecjalizowane obiekty handlowe pełnić mogą funkcje „kotwic” dla układu usługowego, podobnie jak dzieje się to w przypadku wielkich centrów handlowych

• Modele dystrybucji przestrzennej usług:

• Centralizacja lokalizacji sklepów i innych lokali usługowych

• Kreowanie korytarzy usługowych

• Kreowanie stref o dominującej funkcji usługowej

• Decentralizacja usług

16. Kształtowanie układów komunikacyjnych i systemów przestrzeni publicznych jako integralnych elementów struktur mieszkaniowych

Kształtowanie układów komunikacyjnych (w integracji z przestrzeniami publicznymi)

• Podstawowe sposoby przemieszczania się w obrębie struktur mieszkaniowych to:

• Ruch pieszy

• Ruch rowerowy

• Komunikacja zbiorowa

• Komunikacja indywidualna - bazująca na samochodzie osobowym

• Aranżacja przestrzenna zespołu może wspomagać lub utrudniać wykorzystywanie poszczególnych sposobów przemieszczania się

• Wybór sposobu aranżacji układu komunikacyjnego zależy od:

• Możliwości przestrzennych

• Możliwości ekonomicznych

• Modelu kulturowego funkcjonowania społeczności lokalnej

• Elementy istotne dla kształtowania systemu komunikacyjnego:

• Stopień dostępności dla poszczególnych rodzajów komunikacji

• Komunikacja piesza: jak najkrótsze dojścia!

• Komunikacja indywidualna - samochodowa: bezpieczeństwo!

• Dostosowanie struktury przestrzeni komunikacyjnych zespołu do potrzeb zamieszkującej go społeczności

• Dążenie do zmniejszenia obecności samochodu w bezpośrednim sąsiedztwie struktur mieszkaniowych - „car-free cities”

• Separacja ruchu pieszych od ruchu kołowego

• Integracja komunikacji rowerowej i drogowej

• Spowalnienia ruchu kołowego

• Kształtowanie układu komunikacyjnego:

• Hierarchizacja dostępności dla różnych rodzajów komunikacji

• Hierarchizacja dostępności do poszczególnych elementów układu (od powszechnie dostepnych do dostępnych dla wybranych użytkowników)

• Integracja układu komunikacyjnego i systemu przestrzeni publicznych - nakładanie się sieci

• sposoby komponowania układu komunikacyjnego

• Układ prostokątny i jego modyfikacje

• Układ drzewiasty i jego modyfikacje

• Układ bazujący na zamkniętej pętli komunikacyjnej

• Układ Radburn i układ Poundbury

Kształtowanie systemu przestrzeni publicznych

• Integracja z układami komunikacyjnymi - nakładanie się sieci

• Tworzenie wnętrz urbanistycznych

• Tworzenie stref przejściowych (półpublicznych i półprywatnych) między strefami publicznymi i prywatnymi

17. Podobieństwa i różnice w specyfice kształtowania współczesnych struktur mieszkaniowych o charakterze śródmiejskim oraz podmiejskim

Śródmiejska:

• ( O charakterze blokowym - stanowiące kompletne zespoły zabudowy, w tym często z akcentami wysokościowymi i pozbawione stref półpublicznych

• O charakterze kwartałowym zwartym - tworzące zwarte kwartały miejskie, gdzie ściany szczytowe poszczególnych obiektów stykają się ze sobą; zespoły te zazwyczaj posiadają dobrze rozwinięte strefy półpubliczne domów wielorodzinnych, ulokowanych na działkach wydzielonych lub tworzących zakomponowany zespół na działce )

• O charakterze kwartałowym rozluźnionym - często złożone z tzw. małych domów wielorodzinnych, ulokowanych na działkach wydzielonych lub tworzących zakomponowany zespół na działce )

Podmiejska:

• ( O charakterze kwartałowym zwartym - tworzące zwarte kwartały miejskie, gdzie ściany szczytowe poszczególnych obiektów stykają się ze sobą; zespoły te zazwyczaj posiadają dobrze rozwinięte strefy półpubliczne

• O charakterze kwartałowym rozluźnionym - często złożone z tzw. małych domów wielorodzinnych, ulokowanych na działkach wydzielonych lub tworzących zakomponowany zespół na działce

• O charakterze jednorodzinnym - z dużym udziałem zabudowy wolnostojącej lub szeregowej czy bliźniaczej, często tworzące większe zespoły o autonomicznej kompozycji - w tym zabudowa o charakterze rezydencjonalnym na dużych działkach )

	Śródmiejska	Podmiejska
Różnice	Formy zabudowy: o charakterze blokowym	Formy zabudowy: o charakterze jednorodzinnym
		Realizacje deweloperskie	Realizacje indywidualne w zabudowie jednorodzinnej i deweloperskie ew. spółdzielcze w zabudowie wielorodzinnej
		tendencja do wtapiania nowo projektowanych zespołów w istniejące struktury urbanistyczne, a także takie zakomponowanie ich struktury aby nie naruszyć walorów przestrzennych dzielnicy	Zazwyczaj szereg obiektów tworzy mniejsze lub większe zespoły urbanistyczne, zamknięte w sensie kompozycyjnym i zasadniczo nie nawiązujące do sposobu zagospodarowywania działek sąsiadujących, a nawet separowanie nowych zespołów od otoczenia
		niewielka skala założeń - dominują realizacje pojedyncze, rzadko zdarzają się realizacje większe niż jeden kwartał zabudowy - co wynika z ograniczeń przestrzennych	Tendencje do realizacji tzw. zabudowy gniazdowej, znacznie rzadziej występują tendencje do realizacji kompleksowych założeń nowych dzielnic miejskich
		przypadkiem szczególnym są pojawiające się duże porcje terenów powojskowych lub poprzemysłowych, na których możliwa jest realizacja znacznie większych i złożonych założeń urbanistycznych, przeważnie o charakterze wielofunkcyjnym
	Podobieństwa	Formy zabudowy: o charakterze kwartałowym zwartym o charakterze kwartałowym rozluźnionym	Formy zabudowy: o charakterze kwartałowym zwartym o charakterze kwartałowym rozluźnionym
		Program: Ściśle mieszkaniowy Usługi w parterach Usługi stanowią znaczącą część struktury obiektów	Program: Ściśle mieszkaniowy Usługi w parterach Usługi w oddzielnych budynkach

18. Pojęcie rewitalizacji urbanistycznej

Rewitalizacja - działanie skupione na ożywieniu zdegradowanych obszarów miast, np. poprzemysłowych, którego celem jest znalezienie dla nich nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obszary zmieniają swoją funkcję.

Rewitalizacja jest pojęciem stosowanym najczęściej w odniesieniu do części miasta lub zespołu obiektów budowlanych, które w wyniku przemian gospodarczych, społecznych, ekonomicznych i innych, utraciły częściowo swoją pierwotną funkcję i przeznaczenie. Rewitalizacja jest w tym znaczeniu zespołem działań z zakresu budownictwa, planowania przestrzennego, ekonomii i polityki społecznej, których celem jest doprowadzenie do ożywienia, poprawy funkcjonalności, estetyki, wygody użytkowania i jakości życia w rewitalizowanym zespole.

Istnieje kilka grup problemów, na których skupia się rewitalizacja miast we współczesnej Polsce (2004):

• Ożywienie opustoszałych śródmieść, które utraciły swoją rolę jako centra handlowe miast.

• Poprawa jakości życia i odtworzenie więzi społecznych w wielkich osiedlach - "blokowiskach".

• Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych lub opuszczonych przez wojsko.

---